TEDSummit
Ellen Jorgensen: What you need to know about CRISPR
Ellen Jorgensen: CRISPR hakkında bilmeniz gerekenler
Filmed:
Readability: 3.8
2,076,993 views
Tüylü mamutları geri getirmeli miyiz? İnsan embriyolarının genetiğiyle oynamalı mıyız? Veyahut bizim için çok tehlikeli olduğunu düşündüğümüz türlerin tamamen yer yüzünden yok olmasını sağlamalı mıyız? Genom-değiştirme teknolojisi olan CRISPR bu tarz soruları meşrulaştırdı -- fakat bu sistem nasıl çalışıyor? Bilim insanı ve halka açık laboratuvar oluşumunun savunucusu olan Ellen Jorgensen, CRISPR hakkındaki efsaneleri ve gerçekleri propaganda yapmadan, topluma aktarma görevinde.
Ellen Jorgensen - Biologist, community science advocate
Ellen Jorgensen is at the leading edge of the do-it-yourself biotechnology movement, bringing scientific exploration and understanding to the public. Full bio
Ellen Jorgensen is at the leading edge of the do-it-yourself biotechnology movement, bringing scientific exploration and understanding to the public. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So, has everybody heard of CRISPR?
0
850
1903
Herkes CRISPR'ı duydu mu?
00:15
I would be shocked if you hadn't.
1
3883
2602
Duymasaydınız şaşardım.
00:18
This is a technology --
it's for genome editing --
it's for genome editing --
2
6509
3202
Bu genom düzenleme için
kullanılan bir teknoloji
kullanılan bir teknoloji
00:21
and it's so versatile and so controversial
3
9735
2834
ve o kadar çok yönlü ve o kadar
çok tartışmaya açık ki,
çok tartışmaya açık ki,
00:24
that it's sparking all sorts
of really interesting conversations.
of really interesting conversations.
4
12593
3241
birçok ilginç konuşmayı
beraberinde getiriyor.
beraberinde getiriyor.
00:28
Should we bring back the woolly mammoth?
5
16631
2063
Tüylü mamutları geri getirmeli miyiz?
00:31
Should we edit a human embryo?
6
19281
2294
İnsan embriyosuna müdahale etmeli miyiz?
00:34
And my personal favorite:
7
22041
2122
Ve benim en sevdiğim soru:
00:36
How can we justify
wiping out an entire species
wiping out an entire species
8
24997
3651
Bu teknolojiyi kullanarak insan ırkına
zararlı olduğu düşünülen türleri
00:40
that we consider harmful to humans
9
28672
2444
dünya üzerinden silmeyi
00:43
off the face of the Earth,
10
31140
1302
nasıl yasal hale getirebiliriz?
00:44
using this technology?
11
32466
1517
00:47
This type of science
is moving much faster
is moving much faster
12
35165
3283
Bilimin bu türü, onu yöneten kontrol
mekanizmalarından
mekanizmalarından
00:50
than the regulatory mechanisms
that govern it.
that govern it.
13
38472
2844
çok daha hızlı hareket ediyor.
00:53
And so, for the past six years,
14
41340
2067
Bu yüzden geçen altı yıl boyunca
00:55
I've made it my personal mission
15
43431
1945
mümkün olduğunca çok insanın
bu tür teknolojileri ve bunların olası
sonuçlarını anlayabilmesini
sonuçlarını anlayabilmesini
00:57
to make sure that as many people
as possible understand
as possible understand
16
45863
3010
01:00
these types of technologies
and their implications.
and their implications.
17
48897
3100
kişisel misyonum haline getirdim.
01:04
Now, CRISPR has been the subject
of a huge media hype,
of a huge media hype,
18
52021
4529
CRISPR, büyük bir medya abartısının
konusu haline geldi
konusu haline geldi
01:09
and the words that are used most often
are "easy" and "cheap."
are "easy" and "cheap."
19
57089
4359
ve sıklıkla kullanılan kelimeler
"kolay" ve "ucuz".
"kolay" ve "ucuz".
01:14
So what I want to do is drill down
a little bit deeper
a little bit deeper
20
62337
3139
Benim yapmak istediğim şey ise,
biraz daha derine inip
biraz daha derine inip
01:17
and look into some of the myths
and the realities around CRISPR.
and the realities around CRISPR.
21
65500
4184
CRISPR hakkındaki efsanelere ve
işin gerçeğine bir göz atmak.
işin gerçeğine bir göz atmak.
01:22
If you're trying to CRISPR a genome,
22
70954
1950
Eğer bir genoma CRISPR'ı
uygulamak istiyorsanız,
uygulamak istiyorsanız,
01:25
the first thing that you have to do
is damage the DNA.
is damage the DNA.
23
73594
2600
önce DNA'ya zarar vermek zorundasınız.
01:29
The damage comes in the form
of a double-strand break
of a double-strand break
24
77098
3042
Bu zarar, çift sarmalın iki sarmalında da
oluşan bir yırtılma şeklinde oluşuyor.
01:32
through the double helix.
25
80164
1564
01:33
And then the cellular repair
processes kick in,
processes kick in,
26
81752
2752
Sonra hücresel yenilenme devreye giriyor
01:37
and then we convince
those repair processes
those repair processes
27
85088
2639
ve biz bu yenilenme sürecini
01:39
to make the edit that we want,
28
87751
1876
istediğimiz düzenlemeyi yapmaya
ikna ediyoruz
ikna ediyoruz
01:42
and not a natural edit.
29
90054
1542
ve bu doğal bir düzenleme değil.
01:43
That's how it works.
30
91620
1245
İşte böyle çalışıyor.
Bu iki bölümlü bir sistem.
01:45
It's a two-part system.
31
93929
1723
Elinizde "Cas9" adlı bir protein
ve "rehber RNA" denen bir şey var.
ve "rehber RNA" denen bir şey var.
01:47
You've got a Cas9 protein
and something called a guide RNA.
and something called a guide RNA.
32
95676
3371
01:51
I like to think of it as a guided missile.
33
99071
2462
Bu sistemi güdülmüş füze sistemi
gibi düşünmeyi seviyorum!
gibi düşünmeyi seviyorum!
01:53
So the Cas9 --
I love to anthropomorphize --
I love to anthropomorphize --
34
101557
2646
"Cas9"-Antropomorfozu severim.
"Cas9" aslında biraz Pac-Man'a benziyor,
01:56
so the Cas9 is kind of this Pac-Man thing
35
104227
3230
01:59
that wants to chew DNA,
36
107481
1545
DNA'yı çiğneyip kesmek istiyor.
02:01
and the guide RNA is the leash
that's keeping it out of the genome
that's keeping it out of the genome
37
109050
4156
Bu noktada "rehber RNA" ,
Cas9'un bütün genomu çiğnemesini,
02:05
until it finds the exact spot
where it matches.
where it matches.
38
113230
2849
onu, gitmesi gereken yere
gitmesini sağlayarak önlüyor.
gitmesini sağlayarak önlüyor.
02:08
And the combination of those two
is called CRISPR.
is called CRISPR.
39
116912
2894
Bu ikilinin beraber yaptığı işe
CRISPR deniliyor.
CRISPR deniliyor.
02:11
It's a system that we stole
40
119830
1568
Bu sistemi, bakterilerdeki kadim
bağışıklık sisteminden çaldık.
bağışıklık sisteminden çaldık.
02:13
from an ancient, ancient
bacterial immune system.
bacterial immune system.
41
121422
2894
02:17
The part that's amazing about it
is that the guide RNA,
is that the guide RNA,
42
125469
3740
En büyüleyici yani ise rehber RNA'nın
02:22
only 20 letters of it,
43
130041
1891
sadece 20 harfinin
02:23
are what target the system.
44
131956
1638
sistemi hedeflemiş olmasıdır.
02:26
This is really easy to design,
45
134570
2143
Bunları dizayn etmek gerçekten çok kolay
02:28
and it's really cheap to buy.
46
136737
1819
ve fiyatları da çok uygun.
02:30
So that's the part
that is modular in the system;
that is modular in the system;
47
138985
4005
Yani sistemde modüler olan kısım bu;
02:35
everything else stays the same.
48
143014
1798
geri kalan her şey aynı.
Bu, sistemi oldukça kolay kullanılabilir
ve güçlü bir sistem yapıyor.
ve güçlü bir sistem yapıyor.
02:37
This makes it a remarkably easy
and powerful system to use.
and powerful system to use.
49
145481
3431
02:42
The guide RNA and the Cas9
protein complex together
protein complex together
50
150047
4240
Rehber RNA ve Cas9 proteini
birbirine karışıyor,
birbirine karışıyor,
02:46
go bouncing along the genome,
51
154311
1932
genom boyunca sıçrayarak gidiyor
02:48
and when they find a spot
where the guide RNA matches,
where the guide RNA matches,
52
156267
3493
ve rehber RNA'nın eşleşeceği
bir yer bulduğunda,
bir yer bulduğunda,
02:51
then it inserts between the two strands
of the double helix,
of the double helix,
53
159784
2855
ikili sarmalın arasına yerleşip
02:54
it rips them apart,
54
162663
1568
sarmalları ayırır.
02:56
that triggers the Cas9 protein to cut,
55
164692
2688
Bu durum Cas9'u
DNA'yı kesmesi için tetikler
DNA'yı kesmesi için tetikler
02:59
and all of a sudden,
56
167962
1419
ve birden,
03:01
you've got a cell that's in total panic
57
169816
1900
artık DNA'sı ikiye ayrıldığı için
03:03
because now it's got a piece
of DNA that's broken.
of DNA that's broken.
58
171740
2625
panik olmuş bir hücreye sahipsiniz.
03:07
What does it do?
59
175000
1296
Bu ne yapar?
İlk müdahale ekibine haber verir.
03:08
It calls its first responders.
60
176320
2194
03:10
There are two major repair pathways.
61
178959
2622
İki ana onarım mekanizması vardır.
İlki, sadece DNA parçalarını alıyor
ve bunları yan yana geri ekliyor.
ve bunları yan yana geri ekliyor.
03:13
The first just takes the DNA
and shoves the two pieces back together.
and shoves the two pieces back together.
62
181605
5069
03:18
This isn't a very efficient system,
63
186698
2098
Bu pek etkili bir sistem değil,
03:20
because what happens is
sometimes a base drops out
sometimes a base drops out
64
188820
2729
çünkü bu durumda ya bir baz düşüyor
03:23
or a base is added.
65
191573
1427
veyahut bir başkası ekleniyor.
03:25
It's an OK way to maybe, like,
knock out a gene,
knock out a gene,
66
193024
3793
Bu yöntem bir geni "susturmak" için
yeterli olabilir
yeterli olabilir
03:28
but it's not the way that we really want
to do genome editing.
to do genome editing.
67
196841
3233
ancak genomu değiştirmek için
tercih edeceğimiz bir yol değil.
tercih edeceğimiz bir yol değil.
03:32
The second repair pathway
is a lot more interesting.
is a lot more interesting.
68
200098
2895
İkinci yol çok daha ilgi çekici.
03:35
In this repair pathway,
69
203017
1636
Bu onarma sistemi,
03:36
it takes a homologous piece of DNA.
70
204677
2681
DNA'nın benzer parçalarından
birini alıyor.
birini alıyor.
03:39
And now mind you, in a diploid
organism like people,
organism like people,
71
207382
2640
Unutmayın, insan gibi
diploid organizmalarda,
diploid organizmalarda,
03:42
we've got one copy of our genome
from our mom and one from our dad,
from our mom and one from our dad,
72
210046
4248
genomumuzun bir kopyası anneden,
diğer kopyası ise babadan geliyor.
diğer kopyası ise babadan geliyor.
03:46
so if one gets damaged,
73
214318
1275
Yani eğer biri hasar görürse,
03:47
it can use the other
chromosome to repair it.
chromosome to repair it.
74
215617
2395
onarım için diğer kromozomu kullanabilir.
03:50
So that's where this comes from.
75
218036
1633
Yani bu sistem buradan geliyor.
03:52
The repair is made,
76
220518
1464
Onarım yapılıyor
03:54
and now the genome is safe again.
77
222006
1951
ve genom tekrar güvende.
03:56
The way that we can hijack this
78
224616
1523
Bunu gasp etmenin yolu,
03:58
is we can feed it a false piece of DNA,
79
226497
3708
bunu iki ucu da türdeş olan
ama orta kısmı farklı olan
sahte bir DNA parçasıyla
sahte bir DNA parçasıyla
04:02
a piece that has homology on both ends
80
230229
2144
04:04
but is different in the middle.
81
232397
1699
beslemek olabilir.
O zaman şimdi, ortaya
ne isterseniz koyarsınız
ne isterseniz koyarsınız
04:06
So now, you can put
whatever you want in the center
whatever you want in the center
82
234120
2467
ve hücre kandırılmış olur.
04:08
and the cell gets fooled.
83
236611
1515
Yani bir harfi değiştirebilirsiniz,
04:10
So you can change a letter,
84
238150
2119
04:12
you can take letters out,
85
240293
1265
harfleri çıkartabilirsiniz,
04:13
but most importantly,
you can stuff new DNA in,
you can stuff new DNA in,
86
241582
2924
ama en önemlisi,
içine yeni DNA sıkıştırabilirsiniz,
içine yeni DNA sıkıştırabilirsiniz,
04:16
kind of like a Trojan horse.
87
244530
1749
bir Truva atı gibi.
04:19
CRISPR is going to be amazing,
88
247089
2185
Bilimsel alanda önümüze açacağı
04:21
in terms of the number of different
scientific advances
scientific advances
89
249298
3618
imkanları düşünecek olursak,
CRISPR harika bir şey olacak.
04:24
that it's going to catalyze.
90
252940
1657
04:26
The thing that's special about it
is this modular targeting system.
is this modular targeting system.
91
254621
3221
Onu bu kadar özel yapan şey,
bu modüler hedefleme sistemidir.
bu modüler hedefleme sistemidir.
04:29
I mean, we've been shoving DNA
into organisms for years, right?
into organisms for years, right?
92
257866
3767
Yıllardır DNA'yı organizmaların
içine koyuyoruz, değil mi?
içine koyuyoruz, değil mi?
04:33
But because of the modular
targeting system,
targeting system,
93
261657
2127
Fakat mödüler hedefleme sistemi sayesinde
bunu tam da istediğimiz yere
koyabiliyoruz.
koyabiliyoruz.
04:35
we can actually put it
exactly where we want it.
exactly where we want it.
94
263808
2425
04:39
The thing is that there's
a lot of talk about it being cheap
a lot of talk about it being cheap
95
267423
5669
Olay şu ki, bunun ucuz ve
kolay olmasıyla ilgili
kolay olmasıyla ilgili
04:45
and it being easy.
96
273116
1742
çok şey konuşuluyor.
04:46
And I run a community lab.
97
274882
2812
Ben halka açık bir laboratuvar
yürütüyorum.
yürütüyorum.
04:50
I'm starting to get emails from people
that say stuff like,
that say stuff like,
98
278242
3556
İnsanlar bana e-posta ile
şu gibi şeyler gönderiyorlar:
şu gibi şeyler gönderiyorlar:
04:53
"Hey, can I come to your open night
99
281822
2397
"Selam, halk gününüze gelip,
04:56
and, like, maybe use CRISPR
and engineer my genome?"
and engineer my genome?"
100
284243
3617
CRISPR ile kendi genomumu
değiştirebilir miyim?"
değiştirebilir miyim?"
04:59
(Laugher)
101
287884
1110
(Gülüşmeler)
05:01
Like, seriously.
102
289018
1501
Ciddiyim.
05:03
I'm, "No, you can't."
103
291376
1803
"Hayır, yapamazsınız." diyorum.
05:05
(Laughter)
104
293203
1010
(Gülüşmeler)
05:06
"But I've heard it's cheap.
I've heard it's easy."
I've heard it's easy."
105
294237
2355
"Ama duydum ki ucuzmuş,
yapması da çok kolaymış."
yapması da çok kolaymış."
05:08
We're going to explore that a little bit.
106
296616
2183
İşte bugün biraz bunu irdeleyeceğiz.
05:10
So, how cheap is it?
107
298823
1949
Peki ne kadar ucuz?
05:12
Yeah, it is cheap in comparison.
108
300796
2410
Evet, nispeten ucuz.
05:15
It's going to take the cost of the average
materials for an experiment
materials for an experiment
109
303665
3619
Ortalama bir deney için
gerekli malzemelerin maliyetini
gerekli malzemelerin maliyetini
05:19
from thousands of dollars
to hundreds of dollars,
to hundreds of dollars,
110
307308
2532
bin dolarlar seviyesinden
yüz dolarlara indiriyor
yüz dolarlara indiriyor
05:21
and it cuts the time a lot, too.
111
309864
1936
ve zamandan da kazandırır.
Haftalar günlere kadar iniyor.
05:23
It can cut it from weeks to days.
112
311824
2080
05:26
That's great.
113
314246
1492
Bu harika!
05:27
You still need a professional lab
to do the work in;
to do the work in;
114
315762
2690
Fakat hâlâ profesyonel bir
laboratuvara ihtiyacınız var.
laboratuvara ihtiyacınız var.
05:30
you're not going to do anything meaningful
outside of a professional lab.
outside of a professional lab.
115
318476
3512
Profesyonel bir laboratuvar dışında
anlamlı bir şeyler yapamazsınız.
anlamlı bir şeyler yapamazsınız.
05:34
I mean, don't listen to anyone who says
116
322012
2004
Yani, bu gibi şeyleri
mutfakta bile yapabilirsin
mutfakta bile yapabilirsin
05:36
you can do this sort of stuff
on your kitchen table.
on your kitchen table.
117
324040
2731
diyenlere kulak asmayın.
05:39
It's really not easy
to do this kind of work.
to do this kind of work.
118
327421
4508
Böyle bir şeyi yapmak gerçekten
hiç de kolay değil.
hiç de kolay değil.
05:43
Not to mention,
there's a patent battle going on,
there's a patent battle going on,
119
331953
2308
Patent savaşından bahsetmiyorum bile.
05:46
so even if you do invent something,
120
334285
1826
Yani bir şey bulsanız bile,
05:48
the Broad Institute and UC Berkeley
are in this incredible patent battle.
are in this incredible patent battle.
121
336135
6636
Broad Enstitüsü ve Berkeley Üniversitesi
inanılmaz bir patent savaşı içinde.
inanılmaz bir patent savaşı içinde.
05:54
It's really fascinating
to watch it happen,
to watch it happen,
122
342795
2388
Olanları izlemek gerçekten çok enteresan.
05:57
because they're accusing each other
of fraudulent claims
of fraudulent claims
123
345207
3248
Çünkü ikisi de birbirini
sahtekarlıkla suçluyor.
sahtekarlıkla suçluyor.
06:00
and then they've got people saying,
124
348479
1731
Oradakiler şöyle şeyler söylüyor:
06:02
"Oh, well, I signed
my notebook here or there."
my notebook here or there."
125
350234
2784
"Defterimi şurada ve burada imzaladım."
06:05
This isn't going to be settled for years.
126
353042
2101
Bu kavga yıllarca bitmeyecek gibi.
06:07
And when it is,
127
355167
1160
Ve biteceği gün,
bu sistemi kullanmak için birilerine
yüksek lisans ücretleri ödeyeceğinize
yüksek lisans ücretleri ödeyeceğinize
06:08
you can bet you're going to pay someone
a really hefty licensing fee
a really hefty licensing fee
128
356351
3285
06:11
in order to use this stuff.
129
359660
1349
emin olabilirsiniz.
06:13
So, is it really cheap?
130
361343
1781
Peki gerçekten ucuz mu?
06:15
Well, it's cheap if you're doing
basic research and you've got a lab.
basic research and you've got a lab.
131
363148
5199
Eğer temel araştırmalar yapıyorsanız
ve laboratuvarınız da varsa, evet ucuz.
ve laboratuvarınız da varsa, evet ucuz.
06:21
How about easy?
Let's look at that claim.
Let's look at that claim.
132
369220
2276
Peki kolay mı?
Bir de bu iddiaya bakalım.
Bir de bu iddiaya bakalım.
06:24
The devil is always in the details.
133
372417
2488
Şeytan ayrıntıda gizlidir.
06:27
We don't really know
that much about cells.
that much about cells.
134
375881
3131
Aslında hücreler hakkında
o kadar da çok şey bilmiyoruz.
o kadar da çok şey bilmiyoruz.
06:31
They're still kind of black boxes.
135
379036
1670
Hâlâ biraz kara kutu gibiler.
06:32
For example, we don't know
why some guide RNAs work really well
why some guide RNAs work really well
136
380730
4860
Mesela, neden bazı
rehber RNA'arın iyi çalışıp
rehber RNA'arın iyi çalışıp
diğer rehber RNA'ların
iyi çalışmadığını bilmiyoruz.
iyi çalışmadığını bilmiyoruz.
06:37
and some guide RNAs don't.
137
385614
2063
06:39
We don't know why some cells
want to do one repair pathway
want to do one repair pathway
138
387701
3468
Bazı hücrelerin ilk onarım
mekanizmasını seçerken
mekanizmasını seçerken
06:43
and some cells would rather do the other.
139
391193
2458
bazılarının diğerini seçtiğinin
nedenini bilmiyoruz.
nedenini bilmiyoruz.
06:46
And besides that,
140
394270
1284
Bunun yanında,
06:47
there's the whole problem
of getting the system into the cell
of getting the system into the cell
141
395578
2869
ilk başta sistemi hücreye sokmak ise
başlı başına bir dert.
06:50
in the first place.
142
398471
1264
Petri kabında bu o kadar zor değil,
06:51
In a petri dish, that's not that hard,
143
399759
2002
ancak bunu bütün bir
organizmada yapmaya çalışırsanız
organizmada yapmaya çalışırsanız
06:53
but if you're trying to do it
on a whole organism,
on a whole organism,
144
401785
2445
bu oldukça zorlaşıyor.
06:56
it gets really tricky.
145
404254
1543
Kan veya kemik iliği gibi bir şey
kullanmanızda sorun yok.
kullanmanızda sorun yok.
06:58
It's OK if you use something
like blood or bone marrow --
like blood or bone marrow --
146
406224
3186
07:01
those are the targets
of a lot of research now.
of a lot of research now.
147
409434
2227
Bir çok araştırmanın odağında onlar var.
Bu konuda lösemiden kurtulan
küçük bir kızın
küçük bir kızın
07:03
There was a great story
of some little girl
of some little girl
148
411685
2251
07:05
who they saved from leukemia
149
413960
1652
müthiş bir hikayesi var.
07:07
by taking the blood out, editing it,
and putting it back
and putting it back
150
415636
2674
Kanını alıyorlar, düzenliyorlar ve
CRISPR öncüsü ile geri koyuyorlar.
07:10
with a precursor of CRISPR.
151
418334
2049
07:12
And this is a line of research
that people are going to do.
that people are going to do.
152
420869
2796
Bu, insanların araştırma yapacağı
konulardan biri.
konulardan biri.
07:15
But right now, if you want to get
into the whole body,
into the whole body,
153
423689
2553
Ama şu an, tüm vücuda girmek istiyorsanız
belki bir virüs kullanmanız gerekecek.
07:18
you're probably going
to have to use a virus.
to have to use a virus.
154
426266
2144
Virüsü alacak, içine CRISPR'ı koyacaksınız
07:20
So you take the virus,
you put the CRISPR into it,
you put the CRISPR into it,
155
428434
2373
ve virüsün hücreye
bulaşmasına izin vereceksiniz.
bulaşmasına izin vereceksiniz.
07:22
you let the virus infect the cell.
156
430831
1706
07:24
But now you've got this virus in there,
157
432561
2143
Ama şimdi içeride virüs var
07:26
and we don't know what the long-term
effects of that are.
effects of that are.
158
434728
2688
ve bunun uzun vadedeki
etkilerini bilmiyoruz.
etkilerini bilmiyoruz.
07:29
Plus, CRISPR has some off-target effects,
159
437440
2268
Artı, CRISPR'ın hedef dışı etkileri var,
07:31
a very small percentage,
but they're still there.
but they're still there.
160
439732
2961
çok küçük bir yüzde, ama var.
07:34
What's going to happen
over time with that?
over time with that?
161
442717
2798
Peki zamanla ne olacak?
07:38
These are not trivial questions,
162
446039
2212
Bunlar sıradan sorular değil
07:40
and there are scientists
that are trying to solve them,
that are trying to solve them,
163
448275
2640
ve bunları çözmeye çalışan
bilim insanları var.
bilim insanları var.
Ve nihayetinde, umuyoruz,
bunları çözülecekler.
bunları çözülecekler.
07:42
and they will eventually,
hopefully, be solved.
hopefully, be solved.
164
450939
2286
07:45
But it ain't plug-and-play,
not by a long shot.
not by a long shot.
165
453249
3634
Bu katiyen tak-çalıştır değil.
07:48
So: Is it really easy?
166
456907
1759
Peki, gerçekten kolay mı?
07:51
Well, if you spend a few years
working it out in your particular system,
working it out in your particular system,
167
459032
4333
Yani, eğer belirli bir sistem üzerinde
birkaç yıl harcarsanız,
birkaç yıl harcarsanız,
evet öyle.
07:55
yes, it is.
168
463389
1425
07:57
Now the other thing is,
169
465426
2084
Diğer bir olay ise,
07:59
we don't really know that much about how
to make a particular thing happen
to make a particular thing happen
170
467534
6359
genomdaki belirli noktaları değiştirerek
belirli bir şeyin olmasını
belirli bir şeyin olmasını
nasıl yapacağımızı pek bilmiyoruz.
08:05
by changing particular spots
in the genome.
in the genome.
171
473917
2905
08:09
We're a long way away from figuring out
172
477306
2167
Mesela, bir domuza nasıl kanat
08:11
how to give a pig wings, for example.
173
479497
2369
takacağımızı bulmaktan çok uzağız.
08:14
Or even an extra leg -- I'd settle
for an extra leg.
for an extra leg.
174
482364
2864
Ya da ekstra bir bacak --
Ben ekstra bir bacağa razıyım.
Ben ekstra bir bacağa razıyım.
08:17
That would be kind of cool, right?
175
485252
1646
Bu havalı olurdu, değil mi?
08:18
But what is happening
176
486922
1536
Ama gerçekte olan şey
08:20
is that CRISPR is being used
by thousands and thousands of scientists
by thousands and thousands of scientists
177
488482
4350
CRISPR'ın binlerce bilim insanı tarafından
08:24
to do really, really important work,
178
492856
2372
gerçekten önemli işler için
kullanılıyor olması.
kullanılıyor olması.
08:27
like making better models
of diseases in animals, for example,
of diseases in animals, for example,
179
495252
5444
Örneğin, hayvanlardaki hastalıkların
daha iyi modelleri geliştirmek
daha iyi modelleri geliştirmek
08:32
or for taking pathways
that produce valuable chemicals
that produce valuable chemicals
180
500720
4982
veya değerli kimyasallar
üretmek için yollar bulmak
üretmek için yollar bulmak
08:37
and getting them into industrial
production and fermentation vats,
production and fermentation vats,
181
505726
3882
ve mayalama teknelerinde bunları
endüstriyel üretime sokmak
endüstriyel üretime sokmak
veya hatta genlerle ilgili
temel araştırmaların yapılması gibi.
temel araştırmaların yapılması gibi.
08:42
or even doing really basic research
on what genes do.
on what genes do.
182
510021
3461
08:46
This is the story of CRISPR
we should be telling,
we should be telling,
183
514022
2929
CRISPR'ın anlatıyor olmamız
gereken hikayesi işte bu.
gereken hikayesi işte bu.
08:48
and I don't like it
that the flashier aspects of it
that the flashier aspects of it
184
516975
3464
Ve ben işin janjanlı kısmının
bu kısmını gölgede
bırakmasından hoşlanmıyorum.
bırakmasından hoşlanmıyorum.
08:52
are drowning all of this out.
185
520463
1756
08:54
Lots of scientists did a lot of work
to make CRISPR happen,
to make CRISPR happen,
186
522243
4574
CRISPR'ı hayata geçirmek için
birçok bilim insanı çok çaba gösterdi.
birçok bilim insanı çok çaba gösterdi.
08:58
and what's interesting to me
187
526841
1619
Ve bana asıl ilginç gelen ise
09:00
is that these scientists
are being supported by our society.
are being supported by our society.
188
528484
4510
bu bilim insanlarının toplum tarafından
destek görmesi.
destek görmesi.
09:05
Think about it.
189
533423
1159
Bir düşünün.
09:06
We've got an infrastructure that allows
a certain percentage of people
a certain percentage of people
190
534606
4019
Öyle bir altyapımız var ki,
belirli bir oranda insanın
belirli bir oranda insanın
09:10
to spend all their time doing research.
191
538983
3309
bütün zamanını araştırma yaparak
geçirmesine olanak tanıyor.
geçirmesine olanak tanıyor.
09:14
That makes us all the inventors of CRISPR,
192
542984
3371
Bu hepimizi CRIPSR'ın mucidi yapıyor.
09:18
and I would say that makes us all
the shepherds of CRISPR.
the shepherds of CRISPR.
193
546998
4468
Diyorum ki, bu da hepimizi
CRISPR'ın çobanı yapıyor.
CRISPR'ın çobanı yapıyor.
Hepimizin bir sorumluluğu var.
09:23
We all have a responsibility.
194
551490
1807
Hepinizi bu tarz teknolojiler hakkında
daha fazla bilgi edinmeye davet ediyorum.
daha fazla bilgi edinmeye davet ediyorum.
09:25
So I would urge you to really learn
about these types of technologies,
about these types of technologies,
195
553749
3956
Çünkü, gerçekten, ancak bu şekilde
09:30
because, really, only in that way
196
558010
2019
09:32
are we going to be able to guide
the development of these technologies,
the development of these technologies,
197
560415
4352
bu teknolojilerin gelişmesine,
bu teknolojilerin kullanılmasına
bu teknolojilerin kullanılmasına
09:36
the use of these technologies
198
564791
1932
rehberlik edebiliriz
ve sonunda iyi sonuçlar
elde ettiğimizden emin olabileceğiz,
elde ettiğimizden emin olabileceğiz,
09:38
and make sure that, in the end,
it's a positive outcome --
it's a positive outcome --
199
566747
3755
hem gezegenimiz, hem de bizim için.
09:43
for both the planet and for us.
200
571034
3132
Teşekkürler.
09:46
Thanks.
201
574698
1192
09:47
(Applause)
202
575914
3902
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Ellen Jorgensen - Biologist, community science advocateEllen Jorgensen is at the leading edge of the do-it-yourself biotechnology movement, bringing scientific exploration and understanding to the public.
Why you should listen
In 2009, after many years of working as a molecular biologist in the biotech industry, together with TED Fellow Oliver Medvedik, Jorgensen founded Genspace, a nonprofit community laboratory dedicated to promoting citizen science and access to biotechnology. Despite criticism that bioresearch should be left to the experts, the Brooklyn-based lab continues to thrive, providing educational outreach, cultural events and a platform for science innovation at the grassroots level. At the lab, amateur and professional scientists conduct award-winning research on projects as diverse as identifying microbes that live in Earth's atmosphere and (Jorgensen's own pet project) DNA-barcoding plants, to distinguish between species that look alike but may not be closely related evolutionarily. Fast Company magazine named Genspace one of the world's "Top 10 innovative companies in education."
Ellen Jorgensen | Speaker | TED.com