ABOUT THE SPEAKER
Sarah Parcak - Satellite archaeologist + TED Prize winner
Like a modern-day Indiana Jones, Sarah Parcak uses satellite images to locate lost ancient sites. The winner of the 2016 TED Prize, her wish is to protect the world’s shared cultural heritage.

Why you should listen

There may be hundreds of thousands, if not millions, of undiscovered ancient sites across the globe. Sarah Parcak wants to locate them. As a space archaeologist, she analyzes high-resolution imagery collected by satellites in order to identify subtle changes to the Earth’s surface that might signal man-made features hidden from view. A TED Senior Fellow and a National Geographic Explorer, Parcak wrote the textbook on satellite archaeology and founded the Laboratory for Global Observation at the University of Alabama at Birmingham. Her goal: to make the world's invisible history visible once again.

In Egypt, Parcak's techniques have helped locate 17 potential pyramids, and more than 3,100 potential forgotten settlements. She's also made discoveries in the Viking world (as seen in the PBS Nova special, Vikings Unearthed) and across the Roman Empire (as shown in the BBC documentary, Rome’s Lost Empire). Her methods also offer a new way to understand how ancient sites are being affected by looting and urban development. By satellite-mapping Egypt and comparing sites over time, Parcak has noted a 1,000 percent increase in looting since 2009. It’s likely that millions of dollars worth of artifacts are stolen each year. Parcak hopes that, through her work, unknown sites can be protected to preserve our rich, vibrant history.

As the winner of the 2016 TED Prize, Parcak asked the world to help in this important work. By building a citizen science platform for archaeology, GlobalXplorer.org, Parcak invites anyone with an internet connection to help find the next potential looting pit or unknown tomb. GlobalXplorer launched on January 30, 2017, with volunteers working together to map Peru. Other countries will follow, as the platform democratizes discovery and makes satellite-mapping rapid and cost-effective. 

 

More profile about the speaker
Sarah Parcak | Speaker | TED.com
TED2016

Sarah Parcak: Help discover ancient ruins -- before it's too late

Sarah Parcak: Antik kalıntıların bulunmasına yardım et - çok geç olmadan

Filmed:
1,003,508 views

Sarah Parcak, ayaklarımızın altında gömülü antik hazineleri bulmak için, yerden yüzlerce kilometre yukarıda, yörüngede dönen uyduları kullanıyor.Keşfedecek pek çok şey var; Parcak, sadece Mısır Deltasında bulunanların yüzde birinin, binde birini kazdığımızı tahmin ediyor. 2016 TED Ödülü ve bulaşıcı bir arkeoloji hevesine sahip olan Parcak, internet bağlantısına sahip olan herkesin, bilinmeyen antik yerleşimleri keşfetmesi ve ortak insanlık mirasımızın kalıntılarının korunmasına yardım edebilmesini mümkün kılan, GlobalXplorer adında bir platform oluşturdu.
- Satellite archaeologist + TED Prize winner
Like a modern-day Indiana Jones, Sarah Parcak uses satellite images to locate lost ancient sites. The winner of the 2016 TED Prize, her wish is to protect the world’s shared cultural heritage. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
As an archaeologistarkeolog,
0
1059
1483
Bir arkeolog olarak,
00:14
I'm mostçoğu oftensık sık askeddiye sordu
what my favoritesevdiğim discoverykeşif is.
1
2566
3098
sık sık en büyük buluşumun
ne olduğu sorulur.
00:18
The answer'scevap easykolay:
2
6601
1185
Cevap ortada:
00:20
my husbandkoca, GregGreg.
3
8829
1534
Kocam, Greg.
00:22
(LaughterKahkaha)
4
10387
1371
(Kahkaha)
00:23
We metmet in EgyptMısır on my first digkazmak.
5
11782
1762
Mısır'da ilk kazımda tanıştık.
00:26
It was my first lessonders in findingbulgu
unexpectedbeklenmedik, wonderfulolağanüstü things.
6
14149
4523
Beklenmedik, muhteşem şeyler
bulmaya yönelik ilk dersimdi.
00:31
This beganbaşladı an incredibleinanılmaz
archaeologicalarkeolojik partnershiportaklık.
7
19941
3149
Bu da inanılmaz bir arkeolojik
ortaklık başlattı aramızda.
00:36
YearsYıl latersonra, I proposedönerilen to him
in frontön of our favoritesevdiğim pairçift statueheykel
8
24442
5143
Yıllar sonra, Kahire müzesinde
00:41
of the PrincePrens and PrincessPrenses
RahotepRahotep and NofretNofret,
9
29609
3161
4.600 yıl öncesine ait
favori heykel çiftimiz
00:44
in the CairoCairo MuseumMüze,
10
32794
1241
Prens Rahotep ve Prenses Nofret
00:46
datingescort to 4,600 yearsyıl agoönce.
11
34059
2095
heykelinin önünde
ona evlenme teklifi ettim.
00:48
I thought if I was going to asksormak GregGreg
to spendharcamak the restdinlenme of this life with me,
12
36615
5024
Greg'ten hayatının geri kalanı boyunca
benimle olmasını isteyeceksem
00:53
then I should asksormak him
in frontön of two people
13
41663
2777
sonsuza dek birlikte olmaya
söz vermiş
00:56
who had pledgedsözü verdi
to be togetherbirlikte for eternitysonsuzluk.
14
44464
3081
iki kişi önünde teklif etmeliyim
diye düşündüm.
01:01
These symbolssemboller enduretahammül
because when we look at them,
15
49182
2876
Bu semboller hala var çünkü
onlara baktığımızda
01:04
we're looking at mirrorsaynalar.
16
52082
1441
kendimizi görüyoruz.
01:05
They are powerfulgüçlü remindersanımsatıcıları
17
53960
2018
Ortak insanlık anlayışımızın
değişmediğini
01:08
that our commonortak humanityinsanlık has not changeddeğişmiş.
18
56002
2809
bize hatırlatan güçlü unsurlar bunlar.
01:11
The thrillheyecan of archaeologicalarkeolojik discoverykeşif
is as powerfulgüçlü as love,
19
59807
5380
Arkeolojik keşfin heyecanı
aşk kadar güçlüdür,
01:17
because ancienteski historytarih is the mostçoğu
seductivebaştan çıkarıcı mistressmetresi imaginablehayal.
20
65211
5047
çünkü antik çağlar hayal edebileceğiniz
en baştan çıkarıcı sevgilidir.
01:23
ManyBirçok archaeologistsArkeologlar
have devotedsadık theironların liveshayatları
21
71116
2303
Pekçok arkeolog
01:25
to unravelingçözülüyor the mysteriesgizemler of the pastgeçmiş
22
73443
2429
yakıcı güneş altında
01:27
underaltında hotSıcak sunsgüneşler
23
75896
1656
arktik rüzgarlarda
01:30
and ArcticArctic windsrüzgarlar
24
78585
1454
ve yağmur ormanlarında
01:32
and in denseyoğun rainforestsyağmur ormanları.
25
80550
1878
hayatını geçmişin gizemine adar.
01:35
ManyBirçok seekaramak.
26
83518
1478
Çoğu arar.
01:37
Some discoverkeşfetmek.
27
85020
1151
Bazıları keşfeder.
01:38
All worshipibadet at the templetapınak of possibilityolasılık
28
86195
2818
Hepsi bir keşfin tarihi değiştirebileceği
01:41
that one discoverykeşif mightbelki changedeğişiklik historytarih.
29
89037
2820
ihtimaline tapar.
01:45
On my first day in EgyptMısır,
I workedişlenmiş at a siteyer
30
93620
2505
Mısır'daki ilk günümde
01:48
in the NortheastKuzeydoğu EgyptianMısır DeltaDelta
calleddenilen MendesMendes, datingescort to 4,200 yearsyıl agoönce,
31
96149
5640
4.200 yıl öncesinden kalma bir mezarlıkta
01:53
in a cemeterymezarlığı.
32
101813
1151
Mendes adında Kuzeydoğu Mısır Deltasında
bir alanda çalıştım.
01:54
That's a pictureresim of me --
33
102988
1200
Bu benim resmim
01:56
I'm just in my blissmutluluk.
34
104212
1201
Neşe içindeyim.
01:57
On the digkazmak, surroundedçevrili
by emeraldZümrüt greenyeşil ricepirinç paddiespaddies,
35
105888
4013
Zümrüt yeşili pirinç tarlalarının
arasında kazı yaparken,
02:01
I discoveredkeşfedilen an intactsağlam pottencere.
36
109925
2488
sapasağlam bir kap buldum.
02:05
FlippingSaygısız it over,
37
113772
1626
Kabı ters çevirince,
02:07
I discoveredkeşfedilen a humaninsan thumbprintparmak izi
left by whoeverher kim madeyapılmış the vesseldamar.
38
115422
4483
onu yapan kişinin
parmak izini gördüm.
02:12
For a momentan, time stooddurdu still.
39
120734
2224
Bir an zaman durdu sanki.
02:16
I didn't know where I was.
40
124068
1346
Nerede olduğumu unuttum.
02:17
It was because at that momentan I realizedgerçekleştirilen,
41
125955
2957
Çünkü o an anladım ki,
02:20
when we digkazmak,
42
128936
1378
kazı yaparken,
02:22
we're diggingkazma for people,
43
130338
1657
insanı bulmak için çalışıyoruz,
02:24
not things.
44
132019
1211
eşyaları değil.
02:26
Never are we so presentmevcut as when
we are in the midstortasında of the great pastgeçmiş.
45
134664
4951
Şu anda ne kadar varsak,
muhteşem geçmişte de o kadar vardık.
02:32
I can't tell you how manyçok timeszamanlar I've stooddurdu
in frontön of the PyramidsPiramitleri of GizaGiza,
46
140513
4818
Giza piramidlerinin önünde kaç
defa durdum ve
02:37
and they leaveayrılmak me speechlesssuskun.
47
145355
2265
nutkum tutuldu size anlatamam.
02:39
I feel like the luckiestşanslı
personkişi in the worldDünya.
48
147644
2977
Kendimi dünyanın en şanslı insanı
gibi hissediyorum.
02:43
They're a monumentanıt to our humaninsan brillianceparlaklık
and everything that is possiblemümkün.
49
151975
4966
O piramitler insan zekasının ve
her şeyin mümkün olduğunun anıtı.
02:49
ManyBirçok cannotyapamam processsüreç
theironların brillianceparlaklık as humaninsan --
50
157857
2969
Pek çok kişi bunu insan zekası
olarak kabullenemiyor --
02:52
they think aliensuzaylılar builtinşa edilmiş them.
51
160850
1601
uzaylıların inşa ettiğine inanıyor.
02:55
But this is ridiculousgülünç.
52
163250
1190
Ama bu çok saçma.
02:57
All you need to do
is get up closekapat and personalkişisel,
53
165252
3324
Yapmanız gereken tek şey
ayağa kalkıp yaklaşmak
03:00
and see the hiddengizli handel of man
54
168600
2472
ve yapımda kullanılan araçların bıraktığı
03:03
in the chiselkeski marksizler left
by the toolsaraçlar that builtinşa edilmiş them.
55
171096
3577
izlerde gizlenmiş insan elini görmek.
03:08
The Great PyramidPiramit of GizaGiza
was builtinşa edilmiş one stonetaş at a time
56
176204
3752
Büyük Giza Piramidi
her defasında bir taş eklenerek
03:11
with 2.3 millionmilyon blocksbloklar,
57
179980
3168
inanılmaz bir bürokratik başarıyla
03:15
with incredibleinanılmaz bureaucraticbürokratik efficiencyverim.
58
183172
2698
2,3 milyon taş kullanılarak inşa edildi.
03:19
It is not the pyramidsPiramitleri
that standdurmak the testÖlçek of time;
59
187304
2965
Zamana karşı koyan piramitler değil,
03:22
it is humaninsan ingenuitymarifet.
60
190293
1762
insanın ustalığıdır.
03:24
That is our sharedpaylaşılan humaninsan brillianceparlaklık.
61
192556
3906
Bu bizim ortak insani zekamızdır.
03:29
HistoryGeçmiş mayMayıs ayı be cyclicalDöngüsel,
62
197523
2526
Tarih tekerrür ediyor olabilir,
03:32
but we are singularTekil.
63
200757
2155
ama biz tekiz.
03:35
I love what I do,
64
203768
1576
İşimi çok seviyorum,
03:37
because I learnöğrenmek that we haven'tyok changeddeğişmiş.
65
205368
2665
Çünkü hiç değişmediğimizi görüyorum.
03:41
I get to readokumak about mother-in-lawkaynana
jokesŞakalar from MesopotamiaMezopotamya
66
209486
4184
Mezopotamya'dan 3.500 yıl
öncesine dayanan
03:45
from 3,500 yearsyıl agoönce.
67
213694
1552
kaynana fıkraları okuyorum.
03:47
(LaughterKahkaha)
68
215270
1531
(kahkaka)
03:49
I get to hearduymak about neighborsKomşular
cursingküfür eachher other
69
217975
3404
Mısır'da 4.600 yıl öncesinden
03:53
from 4,600 yearsyıl agoönce in EgyptMısır.
70
221403
2498
birbirine küfreden komşuları duyuyorum.
03:55
And my absolutekesin favoritesevdiğim,
from 3,300 yearsyıl agoönce in LuxorLuxor:
71
223925
4603
Ama en çok sevdiğim,
3.300 yıl önce Luksor'dan:
04:00
an inscriptionYazıt that describesaçıklar schoolboysöğrenciler
who cutkesim classsınıf to go drinkingiçme.
72
228552
5508
Dersi asıp, içmeye giden
öğrencileri anlatan bir yazı.
04:06
(LaughterKahkaha)
73
234084
1970
(Kahkaka)
04:08
KidsÇocuklar these daysgünler.
74
236078
1968
Sanki şimdiki çocuklar.
04:10
(LaughterKahkaha)
75
238070
1324
(Kahkaka)
04:11
I get to see the mostçoğu
incredibleinanılmaz architecturemimari,
76
239882
3360
En harika mimariye
tanık oluyorum,
04:16
see stunningçarpıcı sculpturesheykeller --
77
244044
2130
göz kamaştıran heykellere --
04:18
I mean, this is basicallytemel olarak
a selfieselfie in stonetaş --
78
246198
2843
Yani bu resmen taş
üzerinde bir selfi
04:21
and see that we'vebiz ettik always
rockedsarstı seriousciddi blingBling.
79
249065
2957
ve hep mücevher tutkunu
olduğumuzu görüyorum.
04:25
And alsoAyrıca, we'vebiz ettik been postinggönderme on wallsduvarlar
80
253217
2970
Ayrıca duvarlara her zaman yazı yazıp
04:28
and obsessingizliyorsunuzdur about catskediler --
81
256211
2079
kedilere aşırı ilgi duyuyormuşuz.
04:30
(LaughterKahkaha)
82
258314
1007
(Kahkaha)
04:31
for thousandsbinlerce of yearsyıl.
83
259345
1513
binlerce yıldır.
04:32
(LaughterKahkaha)
84
260882
1007
(Kahkaha)
04:33
(ApplauseAlkış)
85
261913
2336
(Alkış)
04:38
ArchaeologistsArkeologlar are the culturalkültürel
memorybellek preserversmaddeleri kullanılmıştır
86
266786
3350
Arkeologlar, bizden önce gelen
04:42
and the spokespeoplesözcüleri
87
270160
1641
milyarlarca insan ve kültürün
04:43
for the billionsmilyarlarca of people
and the thousandsbinlerce of cultureskültürler
88
271825
3332
kültürel anı koruyucuları
04:47
that camegeldi before us.
89
275181
1334
ve sözcüleridir.
04:49
Good scienceBilim, imaginationhayal gücü
and a leapsıçrama of faithinanç
90
277136
3095
Bilim, hayal gücü ve inanmak
04:52
are the trifectaÜçlü we use to raiseyükseltmek the deadölü.
91
280255
3440
ölüyü diriltmek için
kullandığımız süper üçlü.
04:56
In the last yearyıl,
92
284993
1171
Geçtiğimiz yıl
04:58
archaeologistsArkeologlar have madeyapılmış
incredibleinanılmaz discoverieskeşifler, includingdahil olmak üzere:
93
286188
3176
arkeologlar, inanılmaz keşifler
gerçekleştirdi:
05:02
newyeni humaninsan ancestorsatalarımız from SouthGüney AfricaAfrika;
94
290194
2322
Güney Afrika'da yeni
keşfettiğimiz atalarımız;
05:05
toolsaraçlar from 3.3 millionmilyon yearsyıl agoönce --
95
293560
3018
Kenya'da 3.3 milyon yıl öncesine ait araçlar
05:08
these are the oldesten eski toolsaraçlar
ever discoveredkeşfedilen --
96
296602
2236
ki bunlar bugüne dek
05:10
in KenyaKenya.
97
298862
1348
keşfedilmiş en eski aletler.
05:12
And this, from a seriesdizi
of medicaltıbbi implementsuygular foundbulunan
98
300234
3644
Bu ise 1718 den,
Karasakal'ın gemisinde bulunmuş
05:15
from Blackbeard'sKarasakal'ın shipgemi from 1718.
99
303902
2818
bir dizi tıbbi araç ve gereçten bir parça
05:19
What you're looking at is a medicaltıbbi toolaraç
used to treattedavi etmek syphilisFrengi.
100
307145
5093
Baktığınız bu şey frengi hastalığı
tedavisinde kullanılıyordu.
05:25
OuchAh!
101
313419
1220
Of!
05:26
(LaughterKahkaha)
102
314663
1360
(Kahkaha)
05:28
For eachher of these,
103
316047
1344
Bunların her birinin arkasında
05:29
there are thousandsbinlerce of other
incrediblyinanılmaz importantönemli discoverieskeşifler
104
317415
3443
meslekdaşlarımın gerçekleştirdiği
05:32
madeyapılmış by my colleaguesmeslektaşlar,
105
320882
1472
çok ses getirmemiş
05:34
that do not make headlineshaber başlıkları.
106
322378
1450
binlerce inanılmaz önemli keşif var.
05:36
HoweverAncak, I believe that the mostçoğu
importantönemli thing we do as archaeologistsArkeologlar
107
324724
6174
Arkeolog olarak yaptığımız en önemli şey
05:42
is acknowledgekabul that pastgeçmiş people existedvar
108
330922
3691
geçmişte yaşamış insanların
05:46
and livedyaşamış liveshayatları worthdeğer learningöğrenme about.
109
334637
1874
öğrenmeye değer olduğunu göstermek.
05:49
Can you even imaginehayal etmek
what the worldDünya would be like todaybugün
110
337773
3562
Sizce tüm insan topluluklarını
bu şekilde tanımış ve kabul etmiş olsaydık
05:53
if we acknowledgedkabul etti all
humaninsan beingsvarlıklar in this way?
111
341359
3242
dünya bugün nasıl bir yer olurdu
hayal edebiliyor musunuz?
05:58
So, on a digkazmak, we have a challengemeydan okuma:
112
346720
3116
Kazıda zor bir görevimiz var:
06:02
it oftensık sık looksgörünüyor like this.
113
350813
1739
Saha genelde böyle görünüyor.
06:04
You can't see anything.
114
352576
1834
Hiçbir şey göremezsiniz.
06:06
Where are we going to startbaşlama diggingkazma?
115
354434
1749
Peki kazıya nereden başlayacağız?
06:08
This is from a siteyer southgüney of CairoCairo.
116
356207
1711
Burası Kahire'nin güneyinden bir saha.
06:09
Let's have a look from spaceuzay.
117
357942
1733
Uzaydan nasıl göründüğüne bir bakalım.
06:12
Again, you can't really see much.
118
360589
1938
Yine pek birşey göremezsiniz.
06:14
What you're looking at
is a WorldView-Dünya görüşü-3 satelliteuydu imagegörüntü,
119
362551
3787
Baktığınız şey bir
WorldView-3 uydu görüntüsü,
06:18
whichhangi has a .3 metermetre resolutionçözüm.
120
366362
3059
0.3 metre çözünürlüğe sahip.
06:21
That's 10 inchesinç.
121
369445
1378
Yani 24 cm.
06:22
This meansanlamına geliyor that you can zoomyakınlaştırma in
from 400 milesmil in spaceuzay
122
370847
4274
Bu da demektir ki uzaydan
yaklaşık 650 km zum yapabilir
06:27
and see your tabletstabletler.
123
375145
1437
ve tabletlerinizi görebilirsiniz.
06:29
How do I know about this?
124
377631
1376
Bunu nereden mi biliyorum?
06:31
It's because I'm a spaceuzay archaeologistarkeolog.
125
379864
3124
Çünkü ben bir uzay arkeoloğuyum.
06:36
Let me repeattekrar et that.
126
384206
1365
Tekrar edeyim.
06:38
I am a spaceuzay archaeologistarkeolog.
127
386043
2769
Ben bir uzay arkeoloğuyum.
06:40
This meansanlamına geliyor --
128
388836
1152
Yani,
06:42
(ApplauseAlkış)
129
390012
1246
(Alkış)
06:43
Thank you.
130
391282
1286
Teşekkür ederim.
06:44
This meansanlamına geliyor I use satelliteuydu imagesGörüntüler
and processsüreç them usingkullanma algorithmsalgoritmalar,
131
392956
4471
Yani ben uydu görüntüleri alıp
algoritma kullanarak işlemden geçiriyoum,
06:49
and look at subtleince differencesfarklar
in the lightışık spectrumspektrum
132
397451
2636
ve ışık spektrumunda küçük
farklılıkları inceliyorum
06:52
that indicatebelirtmek buriedgömülü things
underaltında the groundzemin
133
400111
2314
bu bana yer altında gömülü olan
şeyler olduğunu gösteriyor
06:54
that I get to go excavateEv Kazısı and surveyanket.
134
402449
2469
ben de gidip kazıp inceleme yapıyorum.
06:57
By the way --
135
405497
1160
Bu arada
06:58
NASANASA has a SpaceUzay ArchaeologyArkeoloji programprogram,
136
406681
2577
NASA'nın bir Uzay Arkeolojisi programı var,
07:01
so it's a realgerçek job.
137
409282
1486
gerçek bir iş yani.
07:02
(LaughterKahkaha)
138
410792
1150
(Kahkaha)
07:04
So, let's have a look again.
139
412551
1464
Tekrar bir bakalım.
07:06
We're back at the siteyer
just southgüney of CairoCairo.
140
414039
2085
Kahire'nin güneyindeki sahadayız yine.
07:08
You can't see anything.
141
416148
1683
Hiçbir şey görünmüyor.
07:09
Keep your eyegöz on the redkırmızı rectangledikdörtgen.
142
417855
3378
Kırmızı dörtgene dikkat edin.
07:13
When we processsüreç the imagegörüntü
usingkullanma algorithmsalgoritmalar --
143
421257
2627
Algoritma kullanarak bu görüntüyü
incelediğimiz zaman
07:15
think like a space-basedUzay Üssü CATKEDİ scantaramak --
144
423908
2405
uzay bazlı bilgisayar tomografisi
gibi varsayın
07:19
this is what you see.
145
427451
2034
gördüğünüz şey bu.
07:22
This rectilineardikdörtgen çizgili formform is an ancienteski tombmezar
146
430074
3709
Bu çizgi daha önce keşfedilmemiş
07:25
that is previouslyÖnceden unknownBilinmeyen
and unexcavatedkazılmamış,
147
433807
2601
ve kazılmamış bir mezar taşı,
07:28
and you all are the first people
to see it in thousandsbinlerce of yearsyıl.
148
436432
4761
ve siz binlerce yıl boyunca
bunu gören ilk insanlarsınız.
07:33
(ApplauseAlkış)
149
441842
5457
(Alkış)
07:39
I believe we have barelyzar zor
scratchedçizik the surfaceyüzey
150
447323
2827
Keşfedilecek ne kaldığı konusunda
07:42
in termsşartlar of what's left to discoverkeşfetmek.
151
450174
2080
yalnızca bir başlangıç
yaptığımız kanısındayım.
07:45
In the EgyptianMısır DeltaDelta aloneyalnız,
152
453098
1998
Sadece Mısır Deltası'nda
07:47
we'vebiz ettik excavatedkazılan lessaz
than one-bir-1000thinci of one percentyüzde
153
455120
3818
Mısır kazı sahalarının yüzde birinin
07:50
of the totalGenel Toplam volumehacim of EgyptianMısır sitesSiteler.
154
458962
2713
binde birinden daha azını kazdık.
07:54
When you addeklemek to that
the thousandsbinlerce of other sitesSiteler
155
462316
2338
Buna benim ve ekibimin bulduğu
07:56
my teamtakım and I have discoveredkeşfedilen,
156
464678
2032
diğer binlerce sahayı eklediğinizde,
07:58
what we thought we knewbiliyordum
paleskazıkları in comparisonkarşılaştırma
157
466734
3755
Bildiğimizi sandığımız şeyler
08:02
to what we have left to discoverkeşfetmek.
158
470513
1898
keşfedilmeyi bekleyen şeylere oranla
solda sıfır kalıyor.
08:05
When you look at the incredibleinanılmaz work
159
473118
1803
Meslektaşlarımın tüm dünyada yaptığı
08:06
that my colleaguesmeslektaşlar are doing
all around the worldDünya
160
474945
2421
yaptıkları harika işlere
08:09
and what they're findingbulgu,
161
477390
1807
ve keşfettiklerine baktığınızda,
08:11
I believe that there are millionsmilyonlarca
of undiscoveredkeşfedilmemiş archaeologicalarkeolojik sitesSiteler
162
479221
5598
bulunmayı bekleyen milyonlarca
08:16
left to find.
163
484843
1160
keşfedilmemiş arkeolojik
saha olduğuna inanıyorum.
08:18
DiscoveringKeşfetmek them will do nothing lessaz
164
486574
2615
Bunların bulunması,
varoluşumuzun bütün gücünü
08:21
than unlockkilidini the fulltam potentialpotansiyel
of our existencevaroluş.
165
489213
3714
açığa çıkaracaktır.
08:26
But we have a challengemeydan okuma.
166
494414
2315
Fakat önümüzde bir zorluk var.
08:29
Over the last yearyıl,
167
497323
1587
Geçen yıl içerisinde,
08:30
we'vebiz ettik seengörüldü horriblekorkunç headlineshaber başlıkları
168
498934
2624
arkeolojik sahaların yok edildiğine
08:33
of incredibleinanılmaz destructionimha going on
to archaeologicalarkeolojik sitesSiteler,
169
501582
4322
ve IŞİD gibi grupların toplu
yağmalama yaptığına dair
08:37
and massivemasif lootingyağma by people like ISILIŞIL.
170
505928
2805
korkunç haberlere tanık olduk,
08:41
ISILIŞIL has destroyedyerlebir edilmiş templestapınaklar at PalmyraPalmyra.
171
509594
3622
IŞİD Palmira'da tapınakları yok etti.
08:45
Who blowsdarbeler up a templetapınak?
172
513240
1615
Bir tapınağı kim havaya uçurur ki?
08:47
They'veOnlar ettik destroyedyerlebir edilmiş the TombMezar of JonahJonah.
173
515437
2079
Hz. Yunus'un türbesini yok ettiler.
08:50
And we'vebiz ettik seengörüldü lootingyağma
at sitesSiteler so rampantyaygın,
174
518200
4811
Sahalarda o kadar ciddi
yağmalamalar gördüm ki
08:55
it looksgörünüyor like craterskraterler of the moonay.
175
523035
2820
ayın kraterlerine benziyordu.
08:59
KnowingBilerek ISIL'sIŞIL'ın desirearzu etmek to destroyyıkmak
modernmodern humaninsan liveshayatları,
176
527180
4280
IŞİD'in modern insan hayatlarını
yok etme niyetlerini düşününce
09:03
it's a naturaldoğal extensionuzantı for them
to destroyyıkmak culturalkültürel identityKimlik as well.
177
531484
4388
kültürel kimliği de yok etmek
onlar için doğal bir uzantı.
09:07
CountlessSayısız invadingistila armiesorduları
have donetamam the sameaynı throughoutboyunca historytarih.
178
535896
3154
Sayısız işgalci kuvvet de
tarih boyunca aynısını yaptı.
09:11
We know that ISILIŞIL is profitingkar
from the lootingyağma of sitesSiteler,
179
539818
3859
IŞİD'in sahaları yağmalayarak
kar sağladığını biliyoruz,
09:15
but we don't know the scaleölçek.
180
543701
1541
ama işin boyutunu bilmiyoruz.
09:18
This meansanlamına geliyor that any objectnesne
purchasedsatın alındı on the marketpazar todaybugün
181
546014
3921
Bugün Orta Doğu'da
09:21
from the MiddleOrta EastDoğu
182
549959
1156
pazardan alacağınız her mal
09:23
could potentiallypotansiyel be fundingfinansman terrorismterörizm.
183
551139
2634
teröre finansal destek veriyor olabilir.
09:26
When a siteyer is lootedyağmalanmış,
184
554742
1847
Bir sahanın yağmalanması,
09:28
it's as if a puzzlebulmaca alreadyzaten missingeksik
90 percentyüzde of it piecesparçalar
185
556613
5780
Parçalarının yüzde 90'ı
kaybolmuş bir yapbozun
09:34
has had the restdinlenme obscuredgizlenmiş
beyondötesinde recognitiontanıma.
186
562417
2762
kalan parçalarının da tanınmayacak
hale gelmesi gibi.
09:37
This is ancienteski identityKimlik thefthırsızlık writferman largegeniş.
187
565678
2530
Bu apaçık tarihi kimlik hırsızlığı.
09:40
We know that there are two kindsçeşit
of lootingyağma going on:
188
568734
2492
İki tür yağmalama olduğunu biliyoruz:
09:43
lootingyağma by criminaladli elementselementler like ISILIŞIL,
189
571250
2686
IŞİD gibi suç örgütleri tarafından yapılan
09:45
and then more localyerel lootingyağma
by those that are desperateumutsuz for moneypara.
190
573960
3866
ve para için çaresiz kalmış yerli
halk tarafından yapılan yağmalama.
09:50
We would all do the sameaynı
to feedbesleme our familiesaileleri;
191
578249
3242
Hepimiz ailemizin karnını doyurmak
için aynısı yapardık;
09:53
I don't blamesuçlama the localyerel lootersYağmacılar.
192
581515
2149
Yerli yağmacıları suçlamıyorum.
09:55
I blamesuçlama the middlemenkabzımal,
the unethicaletik olmayan traffickersKaçakçılar
193
583688
4678
Aracıları, ahlak dışı tacirleri
10:00
and an internationalUluslararası artSanat marketpazar
194
588390
1984
belirsiz veya gerçekte hiç
olmayan yasaları istismar eden
10:02
that exploitsolağanüstü başarı oftensık sık ambiguousbelirsiz
or even completelytamamen nonexistentvar olmayan lawsyasalar.
195
590398
5391
uluslararası sanat pazarını suçluyorum.
10:08
We know lootingyağma is going on
on a globalglobal scaleölçek and it's increasingartan,
196
596938
4383
Yağmalanın küresel boyutta olduğu
ve artış gösterdiğini biliyoruz,
10:13
but presentlyşimdi we don't have
any toolsaraçlar to stop it.
197
601345
3084
fakat an itibariyle durduracak
hiçbir imkanımız yok.
10:17
This is beginningbaşlangıç to changedeğişiklik.
198
605122
1495
Bu durum değişmeye başlıyor.
10:19
My teamtakım and I have just completedtamamlanan a studyders çalışma
looking at lootingyağma in EgyptMısır.
199
607302
4438
Ekibim ve ben Mısır'da yağmalayı
konu alan bir çalışma tamamladık.
10:23
We lookedbaktı at open-sourceaçık kaynak dataveri
200
611764
2347
Herkese açık kaynakları inceledik
10:26
and mappedeşlenen the entiretytamamını
of lootingyağma acrosskarşısında EgyptMısır
201
614135
2935
2002 ile 2013 yılları arasındaki
10:29
from 2002 to 2013.
202
617094
2543
Mısır'daki tüm yağmalamaların
haritasını çıkardık.
10:32
We foundbulunan evidencekanıt of lootingyağma
and siteyer destructionimha at 267 sitesSiteler,
203
620474
4556
267 sahanın yağmalanma ve yıkımına
ilişkin kanıt bulduk
10:37
and mappedeşlenen over 200,000 lootingyağma pitsçukurlar.
204
625054
3977
ve haritada 200.000'i aşkın
alanda gösterdik.
10:41
It's astonishingşaşırtıcı.
205
629901
1173
Hayret verici.
10:43
And puttingkoyarak that dataveri togetherbirlikte --
206
631098
1673
Bu verileri bir araya koyunca
10:44
you can see the lootingyağma pitsçukurlar markedişaretlenmiş here.
207
632795
2495
yağma noktalarını burada görebilirsiniz.
10:48
At one siteyer, the lootingyağma got badkötü
from 2009, 2011, 2012 --
208
636442
5291
Bir sahada 2009, 2011 ve 2012 yıllarında
yüzlerce ve yüzlerce nokta
10:53
hundredsyüzlerce and hundredsyüzlerce of pitsçukurlar.
209
641757
1561
yağmalama aşırı artmış.
10:55
PuttingKoyarak all the dataveri togetherbirlikte,
210
643784
1431
Tüm verileri bir araya koyduğumuzda
10:57
what we foundbulunan is that,
contraryaksi to popularpopüler opiniongörüş,
211
645239
3051
Sanılanın aksine, bulduğumuz şey
11:00
lootingyağma did not startbaşlama to get worsedaha da kötüsü
in EgyptMısır in 2011 after the ArabArap SpringBahar,
212
648314
5061
Yağma 2011'de Mısır'da
Arap Baharı sonrası değil
11:05
but in 2009, after the globalglobal recessiondurgunluk.
213
653399
3592
2009'da küresel kriz sonrası artmış.
11:09
ThusBöylece, we'vebiz ettik showngösterilen with bigbüyük dataveri
214
657531
2629
Yani biz yağmanın aslen
ekonomik bir sorun olduğunu
11:12
that lootingyağma is fundamentallyesasen
an economicekonomik issuekonu.
215
660184
3463
gösteren büyük çapta veri sunduk.
11:16
If we do nothing to stop the problemsorun,
216
664973
3176
Bunu durdurmak için hiçbir şey yapmazsak,
11:20
all of Egypt'sMısır'ın sitesSiteler will be affectedetkilenmiş
by lootingyağma by 2040.
217
668173
4059
2040'a kadar Mısır'daki tüm sahalar
yağmalanmış olacak.
11:24
ThusBöylece, we are at a tippingboşaltma pointpuan.
218
672684
3172
Bu yüzden bir dönüm noktasındayız.
11:27
We are the generationnesil with all the toolsaraçlar
and all the technologiesteknolojiler
219
675880
3123
Yağmayı durdurmak için tüm
ekipman ve teknolojiye
11:31
to stop lootingyağma,
220
679027
1210
sahip bir nesiliz
11:32
but we're not workingçalışma fasthızlı enoughyeterli.
221
680261
2493
ama yeterince hızlı çalışmıyoruz.
11:37
SometimesBazen an archaeologicalarkeolojik siteyer
can surprisesürpriz you with its resilienceesneklik.
222
685968
4555
Bazen arkeolojik bir alan
sizi dayanıklılığıyla şaşırtabilir.
11:43
I am just back from the fieldalan,
223
691413
2356
Sahadan yeni döndüm.
11:45
where I co-ledyönetenler arasında yer almıştır a jointortak missionmisyon
with Egypt'sMısır'ın MinistryBakanlığı of AntiquitiesEski eserler
224
693793
3579
Lisht adında bir sahada
Mısır'ın eski yapıtlarına ilişkin
11:49
at a siteyer calleddenilen LishtLisht.
225
697396
1812
ortak bir görevde çalışıyordum.
11:51
This siteyer datestarihleri to the MiddleOrta Kingdomİngiltere
of EgyptMısır betweenarasında 2,000 and 1,750 BCM.Ö..
226
699232
4822
Bu saha M.Ö. 1750 ve 2000 yılları arası
Orta Mısır Krallığı'na ait.
11:56
The MiddleOrta Kingdomİngiltere was AncientAntik
Egypt'sMısır'ın RenaissanceRönesans perioddönem.
227
704494
2755
Bu Krallık, Eski Mısır'ın Rönesans zamanıydı.
11:59
After a time of intenseyoğun internal strifeçekişme
and environmentalçevre challengeszorluklar,
228
707273
3904
Yoğun bir iç mücadele ve
çevresel zorlukların ardından,
Mısır yeniden ayağa kalktı,
12:03
EgyptMısır reboundedsıçramak
229
711201
1254
12:04
with an incredibleinanılmaz resurgencecanlanma
of artSanat, architecturemimari and literatureEdebiyat.
230
712479
4957
sanat, mimari ve edebiyatta olağanüstü
bir canlanma gösterdi.
Bu Mısır'da araştırma yapılacak
en güzel zaman dilimi
12:09
It's a favoritesevdiğim perioddönem of time
to studyders çalışma in EgyptMısır,
231
717460
2398
12:11
because it teachesöğretir us so much
about how we can survivehayatta kalmak and thrivegelişmek
232
719882
4206
çünkü bize felaketlerin ardından
nasıl hayatta kalacağımızı öğretiyor.
12:16
after great disastersafetler.
233
724112
1215
12:17
Now at this siteyer, we had alreadyzaten mappedeşlenen
countlesssayısız lootingyağma pitsçukurlar.
234
725791
4665
İşte bu alanda, sayısız yağma
noktası işaretlemiştik.
Lisht soyluların sahasıdır;
12:22
LishtLisht is a royalroyal siteyer;
235
730480
1163
12:23
there would have been thousandsbinlerce
of people buriedgömülü there
236
731667
2674
Orada, Firavun'un sarayında
yaşamış ve çalışmış
12:26
who livedyaşamış and workedişlenmiş
at the courtmahkeme of PharaohFiravun.
237
734365
2114
binlerce insan gömülü olmalıydı.
12:28
You can see this before and after;
you see dozensonlarca of lootingyağma pitsçukurlar.
238
736503
3168
Öncesi ve sonrasını görebilirsiniz,
düzinelerce yağma kazısı.
12:31
NorthKuzey LishtLisht.
239
739695
1172
Kuzey Lisht.
12:32
This is in SouthGüney LishtLisht, before and after.
240
740891
2463
Burası Güney Lisht, öncesi ve sonrası
12:36
When we first visitedziyaret the siteyer,
241
744967
1505
Sahaya ilk gittiğimizde,
12:38
we could see the tombsmezarlar
of manyçok high-rankingyüksek rütbeli officialsYetkililer
242
746496
2604
yağmalanmış olan
yüksek rütbeli pek çok görevlinin
12:41
that had been lootedyağmalanmış.
243
749124
1340
mezar taşını görebiliyorduk.
12:43
Let me put into perspectiveperspektif
for you what was takenalınmış.
244
751030
2442
Anlamanıza yardımcı olayım,
12:45
ImagineHayal a two metermetre by two metermetre areaalan
fulltam of coffinstabut, jewelrytakı
245
753890
5285
Tabut, mücevher ve muhteşem
heykellerle dolu
12:51
and incredibleinanılmaz statuaryheykel.
246
759199
1510
2x2 metre bir alan düşünün.
12:53
MultiplyÇarpma that timeszamanlar over a thousandbin.
247
761235
2828
Şimdi bunu binle çarpın.
12:57
That's what was takenalınmış.
248
765302
1467
İşte bizden alınan bu.
İşe başladığımda,
12:59
So, when we startedbaşladı work,
249
767690
1218
13:00
my EgyptianMısır co-directorKazı Başkanı, MohamedMohamed YoussefYoussef,
approachedyaklaştı me and said,
250
768932
3152
Mısırlı müdürüm Mohamed Yousef
bana yaklaşarak şöyle dedi:
13:04
"We mustşart work at this one particularbelirli tombmezar.
251
772108
2261
''Özellikle bu mezar üzerinde çalışmalıyız.
13:06
It's been attackedsaldırıya by lootersYağmacılar.
252
774943
1759
Yağmacılar saldırdı.
13:08
If we don't do anything, they'llacaklar be back."
253
776726
2016
Bir şey yapmazsak, geri gelirler.''
13:10
Of coursekurs I agreedkabul,
but I didn't think we'devlenmek find anything.
254
778766
3396
Tabii ki hak verdim,
ama bir şey bulacağımızı sanmıyordum.
13:14
I thought the lootersYağmacılar
had stolençalıntı everything.
255
782186
2122
Yağmacıların her şeyi çaldığını sanıyordum.
13:16
What we startedbaşladı to find
were the mostçoğu incredibleinanılmaz reliefskabartmaları.
256
784332
2997
Bulmaya başladığımız şeyler
çok rahatlıcı oldu.
13:19
Look at this paintingboyama --
it's just stunningçarpıcı.
257
787353
2166
Bu tabloya bir bakın.
Göz kamaştırıcı.
13:21
We startedbaşladı findingbulgu engravedoyulmuş inscriptionsyazıtlar.
258
789543
2655
Kazılmış yazıtlar bulmaya başladık.
13:24
And even the titlesbaşlıklar of the tombmezar ownersahip --
259
792222
2071
Mezar taşının sahibinin bile
13:26
he had titlesbaşlıklar like,
"OverseerKalfa of the ArmyOrdu,"
260
794317
2311
şöyle ünvanları vardı:
''Ordu Müfettişi'
13:28
"OverseerKalfa of the TreasuryHazine."
261
796652
1427
''Hazine Müfettişi''
13:30
I beganbaşladı to have hopeumut.
262
798103
1190
Umutlanmaya başladım.
13:31
Maybe, just maybe we would find his nameisim.
263
799701
3603
Belki de ismini bulacaktık.
13:35
For the ancienteski EgyptiansMısırlılar, havingsahip olan
theironların nameisim last for eternitysonsuzluk
264
803328
2987
Eski Mısırlılar için amaç
isimlerinin sonsuza dek
13:38
was theironların goalhedef.
265
806339
1218
anılmasıydı.
13:40
And then one day,
266
808396
1573
Sonra bir gün,
13:41
this appearedortaya çıktı.
267
809993
1181
bu açığa çıktı.
13:43
This is the nameisim of the tombmezar ownersahip: IntefIntef.
268
811768
3889
Mezarın sahibinin ismi: Intef.
13:48
You can see it writtenyazılı out
here, in hieroglyphshiyeroglif.
269
816202
2633
Hiyeroglif yazı ile yazılmış
13:50
WorkingÇalışma togetherbirlikte with my EgyptianMısır teamtakım,
270
818859
2756
Mısırlı takımımla birlikte çalışarak,
13:53
we had restoredgeri someone'sbirisi var nameisim
from 3,900 yearsyıl agoönce.
271
821639
3962
3.900 yıl önce yaşamış birinin
ismini ortaya çıkardık.
13:57
(ApplauseAlkış)
272
825942
6873
(Alkış)
Mısırlı meslektaşlarımla birlikte
14:05
WorkingÇalışma togetherbirlikte
with my EgyptianMısır colleaguesmeslektaşlar,
273
833764
2154
14:07
we celebratedünlü this momentan
of sharedpaylaşılan discoverykeşif.
274
835942
2278
bu keşfimizi kutladık.
14:10
What we were doing togetherbirlikte
was right and truedoğru.
275
838244
2538
Yaptığımız şey doğruydu.
Sonra hiç zarar görmemiş
bu sahte kapıyı bulduk.
14:13
We foundbulunan this incredibleinanılmaz
falseyanlış doorkapı, mostlyçoğunlukla intactsağlam.
276
841570
2479
14:16
On it we readokumak about IntefIntef
and his inscriptionsyazıtlar.
277
844073
3124
Üzerinde Intef'in yazıtları vardı.
14:19
You can actuallyaslında even see him seatedoturmuş here.
278
847221
2610
İşte onu burada otururken görüyorsunuz.
14:23
What I realizedgerçekleştirilen is that everything
I had assumedkabul about lootedyağmalanmış sitesSiteler
279
851272
4593
Şunun farkına vardım, yağmalanmış
sahalarla ilgili tüm düşüncelerim
14:27
had been provenkanıtlanmış wrongyanlış.
280
855889
1212
yanlış çıkmıştı.
14:29
EveryHer day on siteyer we workedişlenmiş
togetherbirlikte with 70 EgyptiansMısırlılar
281
857580
3325
Her gün 70 Mısırlı ile
çalışıyorduk
14:32
as colleaguesmeslektaşlar and friendsarkadaşlar.
282
860929
2080
meslektaş ve arkadaşlar.
14:35
In the faceyüz of so much
hatredkin and ignorancecehalet
283
863870
2655
Orta Doğu'ya karşı bu kadar
14:38
againstkarşısında those in the MiddleOrta EastDoğu,
284
866549
2000
nefret ve cehalet varken,
14:40
everyher momentan on siteyer feltkeçe like
a protestprotesto for peaceBarış.
285
868573
3719
sahadaki her anımız bir
barış gösterisi gibiydi.
14:45
When you work with those
that don't look like you,
286
873326
2351
Size benzemeyen, sizin gibi düşünmeyen
14:47
or think like you, or speakkonuşmak like you,
287
875701
2092
veya sizin gibi konuşmayan
kişilerle çalışırken
14:49
your sharedpaylaşılan missionmisyon
of archaeologicalarkeolojik discoverykeşif
288
877817
2880
paylaştığınız arkeolojik keşif misyonu
14:52
erasessiler all superficialyüzeysel differencesfarklar.
289
880721
2936
tüm bu yüzeysel farkları yok ediyor.
Bu sezon şunu öğrendim
14:57
What I learnedbilgili this seasonsezon
290
885068
1540
14:58
is that archaeologyArkeoloji
isn't about what you find.
291
886632
2616
arkeoloji ne bulduğunuzla değil
15:01
It's about what you can provekanıtlamak possiblemümkün.
292
889809
2683
neyin mümkün kıldığınızla ilgili.
15:05
SometimesBazen when you travelseyahat,
you endson up findingbulgu long-lostUzun zamandır kayıp familyaile --
293
893373
3137
Bazen seyahat ederken
kayıp bir aile ferdine rastlıyorsunuz
15:08
not those with whomkime you sharepay genesgenler,
294
896534
2507
genlerinizi paylaştığınız değil,
15:11
but a sharedpaylaşılan entrygiriş in the bookkitap of life.
295
899065
1991
hayat kitabında aynı satırı paylaştığınız.
15:13
This is OmerÖmer FarroukFarrouk, my brothererkek kardeş.
296
901584
2624
Bu kardeşim Omer Farrouk.
15:16
Omer'sOmer a GuftiGufti from a villageköy
just NorthKuzey of LuxorLuxor, calleddenilen GuftGuft.
297
904949
4608
Omer, Luksor'un kuzeyinde Guft
kasabasında yaşayan bir Guftlu.
15:21
GuftisGuftis are partBölüm of a celebratedünlü
traditiongelenek in EgyptologyMısırbilim.
298
909581
2621
Guftlular Mısır Bilimindeki ünlü
bir geleneğin parçası.
15:24
They help with diggingkazma
and work crewmürettebat organizationorganizasyon.
299
912226
2769
Kazıya ve takım çalışmasına
yardım ediyorlar.
15:27
OmerÖmer is my COOCOO and CFOFİNANS MÜDÜRÜ.
300
915499
2432
Omer benim Operasyon ve Mali İşler Müdürüm
15:29
I simplybasitçe couldn'tcould do work withoutolmadan him.
301
917955
2025
Onsuz çalışamam.
15:33
One day manyçok yearsyıl agoönce,
when I was a younggenç graduatemezun olmak studentÖğrenci
302
921146
3398
Yıllar önce bir gün,
üniversite öğrencisiyken
15:36
and OmerÖmer was a younggenç GuftiGufti
who couldn'tcould speakkonuşmak much Englishİngilizce,
303
924568
4083
Omer İngilizce bilmeyen
genç bir Guftulu iken
15:40
we learnedbilgili, completelytamamen randomlyrasgele,
304
928675
1976
tamamen tesadüf sonucu öğrendik ki
15:42
that we were borndoğmuş in the sameaynı yearyıl,
305
930675
2446
aynı yıl
15:45
the sameaynı monthay
306
933989
1601
aynı ay
15:47
and the sameaynı day, sixaltı hourssaatler apartayrı.
307
935614
3640
ve aynı gün 6 saat arayla doğmuşuz
15:52
Twinsİkizler.
308
940618
1151
İkiziz.
15:53
(LaughterKahkaha)
309
941793
1394
(Laughter)
15:56
SeparatedAyrılmış by an oceanokyanus,
but foreversonsuza dek connectedbağlı
310
944036
2298
Bir okyanusla ayrılmış
ama sonsuza dek bağlı
15:58
for AncientAntik EgyptMısır is our motheranne.
311
946358
2073
çünkü annemiz Antik Mısır.
16:01
I knewbiliyordum then we'devlenmek always work togetherbirlikte --
312
949047
2193
O gün her zaman birlikte
çalışacağımızı anlamıştım.
16:03
not in my brainbeyin,
313
951264
1357
Bunu aklımla değil,
16:05
but in the partBölüm of your soulruh that knowsbilir
not everything can be explainedaçıkladı.
314
953517
4497
her şeyin açıklanamayacağını
bilen ruhumla anlamıştım.
16:11
(ArabicArapça) OmerÖmer by brothererkek kardeş,
315
959530
2347
(Arapça) Omer kardeşim
16:14
I will always love you.
316
962743
2919
Seni hep seveceğim.
16:18
(Englishİngilizce) OmerÖmer my brothererkek kardeş,
I will always love you.
317
966347
3540
(İngilizce) Omer kardeşim,
Seni hep seveceğim.
16:23
So, just before my first digkazmak in EgyptMısır,
318
971252
2227
Mısır'daki ilk kazımın öncesinde,
16:25
my mentorakıl hocası, the very famousünlü EgyptologistEgyptologist
ProfessorProfesör WilliamWilliam KelleyKelley SimpsonSimpson,
319
973503
3694
hocam ünlü Mısır Bilimcisi
Profesör William Kelley Simpson,
16:29
calleddenilen me into his officeofis.
320
977221
1295
beni odasına çağırdı.
16:31
He handedeli me a checkKontrol for $2,000,
321
979049
3357
Bana 2.000 dolarlık bir çek verdi.
16:34
and said, "This is to coverkapak your expensesgiderleri.
322
982430
2674
''Bu senin masrafların için,
16:37
Have a gloriousşanlı adventuremacera this summeryaz.
323
985128
2104
Bu yaz harika zaman geçir.
16:39
SomedayBir gün you will do this
for someonebirisi elsebaşka."
324
987728
3409
Bir gün sen de başkası için aynını
yapacaksın.'' dedi.
16:44
ThusBöylece, my TEDTED PrizeÖdülü wishdilek
is partialkısmi paybackgeri ödeme, plusartı interestfaiz --
325
992161
4111
O yüzden TED Ödülü dileğim
kısmen geri ödeme artı faiz için
16:48
(LaughterKahkaha)
326
996296
1254
(Kahkaha)
16:49
for a great humaninsan being'svarlık'ın
generositycömertlik and kindnessnezaket.
327
997574
4157
harika bir insanın cömertliği
ve nezaketi için.
16:55
So, my wishdilek.
328
1003771
1205
Dileğim şu,
16:57
I wishdilek for us to discoverkeşfetmek the millionsmilyonlarca
of unknownBilinmeyen archaeologicalarkeolojik sitesSiteler
329
1005835
5667
Tüm dünyada milyonlarca bilinmeyen
arkeolojik sahaları keşfetmemizi
17:03
around the worldDünya.
330
1011526
1611
diliyorum.
17:05
By creatingoluşturma a 21st-centuryst yüzyıl armyordu
of globalglobal explorerskaşifler,
331
1013161
4438
Bir 21. yüzyıl küresel keşif ordusu yaratarak
17:09
we'lliyi find and protectkorumak
the world'sDünyanın en hiddengizli heritagemiras,
332
1017623
3020
insan ırkının dayanıklılık
ve yaratıcılığına dair
17:12
whichhangi containsiçeren cluesİpuçları
to humankind'sinsanlığın collectivetoplu resilienceesneklik
333
1020667
4611
ipuçları içeren dünyanın
saklı mirasını bulacağız
17:17
and creativityyaratıcılık.
334
1025302
1310
ve koruyacağız.
17:19
(ApplauseAlkış)
335
1027464
1666
(Alkış)
17:21
Thank you.
336
1029154
1190
Teşekkür ederim.
17:22
(ApplauseAlkış)
337
1030368
2972
(Alkış)
17:30
So how are we going to do this?
338
1038434
1881
Peki bunu nasıl yapacağız?
17:33
We are going to buildinşa etmek
with the TEDTED PrizeÖdülü moneypara
339
1041079
3392
TED Ödülünün parası ile
online, kitle kaynaklı
17:36
an onlineinternet üzerinden, crowdsourcecrowdsource,
citizenvatandaş scienceBilim platformplatform
340
1044495
4058
bir vatandaş bilim platformu oluşturarak,
17:40
to allowizin vermek anyonekimse in the worldDünya
to engagetutmak with discoveringkeşfetmek
341
1048577
4286
dünyada herkesin arkeolojik saha keşfine
17:44
archaeologicalarkeolojik sitesSiteler.
342
1052887
1427
katılabilmesini sağlayacağız.
17:47
There are only a coupleçift hundredyüz of us
spaceuzay archaeologistsArkeologlar around the worldDünya.
343
1055843
3626
Dünyada yalnızca 200 uzay arkeoloğu var.
17:51
It is my dreamrüya to engagetutmak the worldDünya
344
1059493
2671
Dünyanın saha bulma ve korumasında
17:54
with helpingyardım ediyor to find sitesSiteler
and protectkorumak them.
345
1062188
2518
yardım edebilmesini sağlamak benim hayalim.
17:57
What you'llEğer olacak do is signişaret in,
createyaratmak a usernameKullanıcı adı --
346
1065672
3131
Tek yapmanız gereken giriş yapmak,
kullanıcı adı belirlemek --
18:00
noteNot that this particularbelirli usernameKullanıcı adı
is alreadyzaten takenalınmış.
347
1068827
2661
istediğiniz o kullanıcı adı zaten alınmış.
18:03
(LaughterKahkaha)
348
1071512
1858
(Kahkaha)
18:05
You'llYou'll take a tutorialöğretici
and you'llEğer olacak startbaşlama work.
349
1073394
2161
Kısa bir eğitimden geçip
işe koyulabileceksiniz.
18:07
I want to noteNot at the outsetbaşından
350
1075579
1415
Başlangıçta şunu da belirteyim
18:09
that in no way will be sharingpaylaşım
GPSGPS dataveri or mappingharitalama dataveri for sitesSiteler.
351
1077018
4095
sahalara dair GPS veya harita
verisi paylaşılmayacak.
18:13
We want to treattedavi etmek them
like humaninsan patienthasta dataveri,
352
1081137
2503
Biz bu alanlara bir
hasta gibi davranmak ve
18:15
and not revealortaya çıkartmak theironların locationsyerleri.
353
1083664
1763
lokasyonlarını gizli tutmak istiyoruz.
18:17
You'llYou'll then be dealtele a cardkart from a deckgüverte --
20 x 20 metersmetre or 30 x 30 metersmetre,
354
1085997
4222
Sonrasında size bir kart verilecek
20x20 veya 30x30 metre boyutlarında
18:22
and you'llEğer olacak be looking for featuresÖzellikler.
355
1090243
2222
ve özellikleri aramaya başlayacaksınız.
18:24
My teamtakım and I will have batch-processedtoplu iş işleme
356
1092489
1970
sizin bir şeyler bulmanız adına
18:26
largegeniş amountsmiktarlar of satelliteuydu dataveri
usingkullanma algorithmsalgoritmalar
357
1094483
2503
ekibimle bir yığın uydu
görüntüsünü algoritma ile
18:29
in ordersipariş for you to find things,
358
1097010
1543
toplu halde işlemden geçirmiş olacağız.
18:30
so you'llEğer olacak be doing really good scienceBilim.
359
1098577
1875
yani ciddi ciddi bilimle uğraşacaksınız.
18:32
You'llYou'll then be startingbaşlangıç to look.
360
1100476
1566
Sonra bakmaya başlayacaksınız.
18:34
What do you see? Do you see a templetapınak?
361
1102066
1922
Ne görüyorsunuz? Bir tapınak mı?
18:36
Do you see a tombmezar? Do you see a pyramidpiramit?
362
1104012
2936
Bir mezar mı? Yoksa piramit mi?
18:38
Do you see any potentialpotansiyel
siteyer damagehasar or siteyer lootingyağma?
363
1106972
3532
Muhtemel bir yıkım veya
yağmalama görüyor musunuz?
18:42
You'llYou'll then beginbaşla to markişaret what's there.
364
1110528
2106
Sonra ne olduğunu
işaretlemeye başlayacaksınız.
18:44
And off to the sideyan are always
going to be richzengin examplesörnekler
365
1112658
3494
Ve yan tarafta her zaman
gördüğünüzle alakalı
18:48
of exactlykesinlikle what you're seeinggörme,
to help guidekılavuz you.
366
1116176
2945
size yardımcı olacak örnekler olacak.
18:51
All the dataveri that you help us collecttoplamak
will be sharedpaylaşılan with vettedincelenmesi authoritiesyetkililer,
367
1119145
4447
Toplamamızı sağladığınız tüm veriler
yetkili makamlarla paylaşılacak,
18:55
and will help createyaratmak
a newyeni globalglobal alarmalarm systemsistem
368
1123616
3196
ve sahaları korumamızı sağlayacak
global bir alarm sistemi
18:58
to help protectkorumak sitesSiteler.
369
1126836
1779
yaratmış olacağız.
19:01
But it's not just going to stop there.
370
1129552
1924
Ama bununla da bitmeyecek.
19:04
All the archaeologistsArkeologlar with whomkime
we sharepay your discoverieskeşifler
371
1132668
2994
Bulgularınızı paylaştığımız her arkeolog
19:07
will take you with them
as they beginbaşla to excavateEv Kazısı them,
372
1135686
3730
Periscope, Google Plus
ve sosyal medya aracılığıyla
19:11
by usingkullanma PeriscopePeriskop, GoogleGoogle PlusArtı
and socialsosyal mediamedya.
373
1139440
4162
kazıya başladıklarında sizi de
birlikte götürmüş olacaklar.
19:17
A hundredyüz yearsyıl agoönce,
archaeologyArkeoloji was for the richzengin.
374
1145398
3054
100 yıl önce arkeoloji zenginler içindi.
19:21
FiftyElli yearsyıl agoönce,
375
1149469
1711
Elli yıl önce,
19:23
it was for menerkekler.
376
1151204
1178
erkekler içindi.
19:24
Now it's primarilyÖncelikle for academicsakademisyenler.
377
1152855
2273
Şimdi yalnızca akademisyenler için.
19:27
Our goalhedef is to democratizedemokratikleştirmek the processsüreç
of archaeologicalarkeolojik discoverykeşif,
378
1155859
4651
Amacımız arkeolojik bulguyu
demokratik bir hale getirmek,
19:32
and allowizin vermek anyonekimse to participatekatılmak.
379
1160534
2561
ve herkesin katılımını sağlamak.
19:36
Ninety-fourDoksan dört yearsyıl agoönce,
380
1164070
1993
Doksan dört yıl önce
19:38
HowardHoward CarterCarter discoveredkeşfedilen
the tombmezar of KingKral TutHay aksi.
381
1166087
2790
Howard Carter, Kral Tut'un mezarını buldu.
19:42
Who is the nextSonraki HowardHoward CarterCarter?
382
1170090
1946
Yeni Howard Carter kim olacak?
19:45
It mightbelki be you.
383
1173723
1352
Siz olabilirsiniz.
19:50
By creatingoluşturma this platformplatform,
384
1178098
1608
Bu platformu yaratarak,
19:51
we will find the millionsmilyonlarca of placesyerler
occupiedmeşgul by the billionsmilyarlarca of people
385
1179730
4725
bizden önce gelmiş
milyarca insanın konakladığı
19:56
that camegeldi before us.
386
1184479
1426
milyonlarca yer bulacağız.
19:58
If we want to answerCevap
the bigbüyük questionssorular about who we are
387
1186710
3202
Kim olduğumuz ve nereden
geldiğimizle alakalı
20:01
and where we'vebiz ettik come from,
388
1189936
1261
soruları yanıtlamak istiyorsak
20:03
the answerscevaplar to those questionssorular
do not lieYalan in pyramidsPiramitleri or palacessaraylar,
389
1191221
4439
bu yanıtlar piramit veya saraylarda değil
20:07
but in the citiesşehirler and villagesköyler
of those that camegeldi before us.
390
1195684
4048
bizden önceki nesillerin
kent ve kasabalarında gizli.
20:12
If we want to learnöğrenmek about the pastgeçmiş,
391
1200561
2591
Geçmiş hakkında bilgi edinmek istiyorsak,
20:15
it's time we invertedters the pyramidsPiramitleri.
392
1203176
2418
Piramitleri ters yüz etmemizin zamanı geldi.
20:19
AcknowledgingKabul that the pastgeçmiş
is worthdeğer savingtasarruf
393
1207278
3520
Geçmişin korunmaya değer
olduğunu kabul etmek
20:22
meansanlamına geliyor so much more.
394
1210822
1540
sandığımızdan daha önemli.
20:25
It meansanlamına geliyor that we're worthdeğer savingtasarruf, too.
395
1213712
3567
Bizim de korunmaya değer
olduğumuz anlamına geliyor.
20:30
And the greatestEn büyük storyÖykü ever told
396
1218386
3612
Anlatılacak en büyük hikaye
20:34
is the storyÖykü of our sharedpaylaşılan humaninsan journeyseyahat.
397
1222950
3130
biz insanların ortak yolculuğudur.
20:39
But the only way we're going
to be ableyapabilmek to writeyazmak it
398
1227532
3293
Ama bunu yazabilmemizin tek yolu
20:42
is if we do it togetherbirlikte.
399
1230849
2871
birlikte yola çıkmamız.
20:47
Come with me.
400
1235270
1213
Benimle gelin.
20:48
Thank you.
401
1236958
1152
Teşekkür ederim.
20:50
(ApplauseAlkış)
402
1238134
3700
(Alkış)
Translated by Cihan Ekmekçi
Reviewed by berat güven

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Sarah Parcak - Satellite archaeologist + TED Prize winner
Like a modern-day Indiana Jones, Sarah Parcak uses satellite images to locate lost ancient sites. The winner of the 2016 TED Prize, her wish is to protect the world’s shared cultural heritage.

Why you should listen

There may be hundreds of thousands, if not millions, of undiscovered ancient sites across the globe. Sarah Parcak wants to locate them. As a space archaeologist, she analyzes high-resolution imagery collected by satellites in order to identify subtle changes to the Earth’s surface that might signal man-made features hidden from view. A TED Senior Fellow and a National Geographic Explorer, Parcak wrote the textbook on satellite archaeology and founded the Laboratory for Global Observation at the University of Alabama at Birmingham. Her goal: to make the world's invisible history visible once again.

In Egypt, Parcak's techniques have helped locate 17 potential pyramids, and more than 3,100 potential forgotten settlements. She's also made discoveries in the Viking world (as seen in the PBS Nova special, Vikings Unearthed) and across the Roman Empire (as shown in the BBC documentary, Rome’s Lost Empire). Her methods also offer a new way to understand how ancient sites are being affected by looting and urban development. By satellite-mapping Egypt and comparing sites over time, Parcak has noted a 1,000 percent increase in looting since 2009. It’s likely that millions of dollars worth of artifacts are stolen each year. Parcak hopes that, through her work, unknown sites can be protected to preserve our rich, vibrant history.

As the winner of the 2016 TED Prize, Parcak asked the world to help in this important work. By building a citizen science platform for archaeology, GlobalXplorer.org, Parcak invites anyone with an internet connection to help find the next potential looting pit or unknown tomb. GlobalXplorer launched on January 30, 2017, with volunteers working together to map Peru. Other countries will follow, as the platform democratizes discovery and makes satellite-mapping rapid and cost-effective. 

 

More profile about the speaker
Sarah Parcak | Speaker | TED.com