TEDWomen 2016
Jude Kelly: Why women should tell the stories of humanity
Jude Kelly: Kadınlar neden insanlığın hikâyelerini anlatmalı?
Filmed:
Readability: 3.3
1,249,968 views
Yüzyıllardır (ve pek çok sebepten ötürü) önemli görülen ve alkışlanan yaratıcı deha ürünleri genellikle erkek bakış açısından gelmiştir. Tiyatro yönetmeni olan Jude Kelly tutkuyla ve mantık çerçevesinde yaptığı bu konuşmada, kurgusal olmayan kadın hikâyeleri ve haklarının bile çarpık bakış açılı yorumlarımızdan nasıl etkilendiğini anlatıyor. Dünyaya bakmanın daha yararlı ve ve kapsayıcı bir yolu olduğunu düşünüyor. Sanatçıları - kadın ve erkek-cinsiyet eşitliği olan bir toplum hayal etmeye ve bununla ilgili çizmeye, resim yapmaya, yazmaya ve film yapmaya çağırıyor.
Jude Kelly - Theater director, producer
Jude Kelly is artistic director of Southbank Centre, Britain’s largest cultural institution. Full bio
Jude Kelly is artistic director of Southbank Centre, Britain’s largest cultural institution. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Why do we think
0
699
1880
Neden acaba,
00:14
that stories by men are deemed
to be of universal importance,
to be of universal importance,
1
2603
5291
erkeklerin anlattığı hikâyelerin
evrensel bir önemi olduğu varsayılırken,
evrensel bir önemi olduğu varsayılırken,
00:19
and stories by women are thought
to be merely about women?
to be merely about women?
2
7918
4855
kadınların hikâyelerinin sadece
kadınlarla ilgili olduğunu düşünülüyor?
kadınlarla ilgili olduğunu düşünülüyor?
00:26
My grandmother left school
when she was 12.
when she was 12.
3
14813
2739
Anneannem 12 yaşında okulu bırakmış.
00:29
She had 14 children.
4
17576
1671
14 çocuğu olmuş.
00:32
My mother left school when she was 15.
5
20356
1891
Annem 15 yaşında okulu bırakmış.
00:34
She was a secretary.
6
22271
1401
Sekreter olarak çalıştı.
00:35
I graduated from university
to become a theater director,
to become a theater director,
7
23696
3758
Ben ise tiyatro yönetmeni olmak
için üniversite okudum.
için üniversite okudum.
00:39
and that progress is entirely to do
with the fact that people I'll never meet
with the fact that people I'll never meet
8
27478
4159
Bu ilerleme, kadın hakları için,
oy verme ve eğitim hakkı için
oy verme ve eğitim hakkı için
00:43
fought for women to have rights,
9
31661
2248
mücadele eden ve hiç tanışamayacağım
00:45
get the vote, get education,
have progress.
have progress.
10
33933
3141
insanların sayesinde oldu.
00:49
And I'm determined to do the same,
and obviously you are, too.
and obviously you are, too.
11
37098
3585
Ben de aynısını yapmaya kararlıyım
ve anlaşılan sizler de.
ve anlaşılan sizler de.
00:52
Why not?
12
40707
1177
Neden olmasın?
00:53
(Applause)
13
41908
1557
(Alkış)
00:55
So I started a festival called WOW,
Women of the World, seven years ago,
Women of the World, seven years ago,
14
43489
3712
7 yıl önce WOW festivalini başlattım;
Dünyanın Kadınları
Dünyanın Kadınları
00:59
and it's now in 20 countries
across five continents.
across five continents.
15
47225
3004
ve şimdi 20 ülke ve 5 kıtada varız.
01:02
And one of those countries
is Somaliland in Africa.
is Somaliland in Africa.
16
50253
3351
O ülkelerden biri Afrika'daki Somaliland.
01:05
So I traveled there last year,
17
53628
2215
Geçen yıl oraya gittim.
01:07
and part of the joy I had in going there
was going to these caves.
was going to these caves.
18
55867
5593
Orada zevk aldığım şeylerden biri de
bu mağaralara gitmekti;
bu mağaralara gitmekti;
01:14
The Laas Geel caves.
19
62722
2176
Laas Geel Mağaraları.
01:16
Now, these caves contain some
of the oldest cave paintings in the world.
of the oldest cave paintings in the world.
20
64922
5514
Dünyanın en eski resimlerinin
bir kısmı bu mağaralarda.
bir kısmı bu mağaralarda.
01:22
These paintings are thought to be
round about 9,000 to 11,000 years old.
round about 9,000 to 11,000 years old.
21
70999
5275
Bu resimlerin 9.000 ila 11.000 yıllık
olduğu düşünülüyor.
olduğu düşünülüyor.
01:29
Art:
22
77110
1429
Sanat:
01:30
what humanity has done
ever since it evolved.
ever since it evolved.
23
78563
3763
İnsanlığın bütün gelişimi
boyunca yaptığı şey.
boyunca yaptığı şey.
01:34
It's how we speak about ourselves,
24
82350
2123
Kendimizden nasıl bahsediyoruz?
01:36
how we understand our identity,
25
84497
1937
Kimliğimizi nasıl anlıyoruz?
01:38
how we look at our surroundings,
26
86458
1748
Etrafımıza nasıl bakıyoruz?
01:40
who we find out about each other
27
88230
3071
Birbirimizde kimi görüyoruz?
01:43
because of the meaning of our lives.
28
91325
2210
Hayatlarımızın anlamı nedir?
01:45
That's what art is for.
29
93559
1324
Sanat bunun için var.
01:47
So look at this little picture.
30
95971
1962
Şu minik resme bakın.
01:49
I think it's a little girl.
31
97957
1946
Galiba bu küçük bir kız.
01:51
I thought it was a bit like me
when I was a little girl.
when I was a little girl.
32
99927
2776
Benim küçüklük hâlime
benzediğini düşünmüştüm.
benzediğini düşünmüştüm.
01:55
And I thought, well, who painted
this joyful, youthful figure?
this joyful, youthful figure?
33
103195
4167
Bu neşeli, genç figürü kim
çizmiş diye merak ettim
çizmiş diye merak ettim
01:59
And I asked the curator of the caves.
34
107386
2104
ve mağara uzmanına sordum:
02:01
I said, "Tell me about the men
and women who painted these."
and women who painted these."
35
109514
3518
"Bunları çizen erkekler ve kadınlar
nasıl insanlardı acaba?" dedim.
nasıl insanlardı acaba?" dedim.
02:05
And he looked at me
absolutely askance, and he said,
absolutely askance, and he said,
36
113056
3477
Yüzüme yan yan bakıp cevapladı:
02:08
"Women didn't paint these pictures."
37
116557
2212
"Bu resimleri kadınlar yapmadı" dedi.
"Şey, bu 11.000 yıl önceydi,
02:11
And I said, "Well,
it was 11,000 years ago."
it was 11,000 years ago."
38
119241
2504
nereden biliyorsunuz?" dedim.
02:13
I said, "How do you know?"
39
121769
1459
02:15
(Laughter)
40
123252
2527
(Kahkaha)
02:17
And he said, "Women don't do these things.
41
125803
3731
"Kadınlar böyle şeyler yapmazlar.
02:21
Men made these marks. Women don't."
42
129558
3639
Bu çizimleri erkekler yapar,
kadınlar değil" dedi.
kadınlar değil" dedi.
02:26
Now, I wasn't really surprised,
43
134547
3770
Şimdi, çok da fazla şaşırmadım.
02:30
because that's an attitude
that I've seen continuously
that I've seen continuously
44
138341
4058
Bu, tiyatro ile uğraşan biri olarak
tüm hayatım boyunca
tüm hayatım boyunca
02:34
all my life as a theater maker.
45
142423
2772
sürekli karşılaştığım bir tavır.
02:38
We are told that divine knowledge
comes down through the masculine,
comes down through the masculine,
46
146552
5810
Bİze ilahi bilginin maskülen bir
kaynaktan geldiği öğretilir.
kaynaktan geldiği öğretilir.
02:44
whether it be to the imam,
the priest, the rabbi, the holy man.
the priest, the rabbi, the holy man.
47
152386
4587
Bunu söyleyen bir imam, rahip,
haham veya kutsal adamdır.
haham veya kutsal adamdır.
02:49
Similarly, we're told that creative genius
resides in the masculine,
resides in the masculine,
48
157421
5296
Benzer şekilde, yaratıcı dehanın da
maskülen bir yerde bulunduğu söylenir.
maskülen bir yerde bulunduğu söylenir.
02:54
that it is the masculine
49
162741
1746
Bize gerçekten kim olduğumuzu
02:56
that will be able to tell us
about who we really are,
about who we really are,
50
164511
3065
söyleyebilecek şey maskülendir
02:59
that the masculine will tell
the universal story
the universal story
51
167600
3067
ve evrensel hikâyeyi hepimizin adına
03:02
on behalf of all of us,
52
170691
1887
maskülen anlatacaktır.
03:04
whereas women artists will really
just talk about women's experiences,
just talk about women's experiences,
53
172602
4575
Kadın sanatçılar ise sadece
kadın deneyimlerinden bahseder,
kadın deneyimlerinden bahseder,
03:09
women's issues
only really relevant to women
only really relevant to women
54
177201
3376
kadın sorunları
sadece kadınları ilgilendirir
sadece kadınları ilgilendirir
03:12
and of passing interest to men --
55
180601
2978
ve erkeklerle tesadüfen bağlantılıdır -
03:15
and really only some men.
56
183603
1902
aslında, sadece bazı erkeklerle.
03:17
And it's that conviction,
57
185909
2271
Ve bu inanış,
03:20
that that we are taught,
58
188204
1381
bize öğretilen bu şey;
03:21
that I think colors so much
of whether we're prepared to believe
of whether we're prepared to believe
59
189609
3800
kadın hikâyelerinin gerçekten önemli
olduğuna inanmaya hazır olup
olduğuna inanmaya hazır olup
03:25
that women's stories really matter.
60
193433
2501
olmadığımızı belirleyen budur.
03:27
And unless we're prepared to believe
that women's stories really matter,
that women's stories really matter,
61
195958
3547
Yani, kadın hikâyelerinin gerçekten
önemli olduğuna inanmıyorsak,
önemli olduğuna inanmıyorsak,
03:31
then women's rights don't really matter,
62
199529
2990
o zaman kadın hakları da pek
önemli değildir
önemli değildir
03:34
and then change can't really come.
63
202543
2672
ve değişim de pek mümkün değildir.
03:38
I want to tell you
about two examples of stories
about two examples of stories
64
206876
4710
Size evrensel önemi olduğu düşünülen
03:43
that are thought to be
of universal importance:
of universal importance:
65
211610
2938
iki örnek hikâye anlatmak istiyorum;
03:46
"E.T." and "Hamlet."
66
214572
2756
"E.T. ve Hamlet"
03:49
(Laughter)
67
217352
3111
(Gülüşmeler)
03:52
So I took my two children
when they were little --
when they were little --
68
220487
3266
İki çocuğumu onlar küçükken-
03:55
Caroline was eight and Robby was five --
69
223777
3250
Caroline sekiz yaşındaydı, Robby beş-
03:59
to see "E.T."
70
227051
1567
"E.T." yi izlemeye götürdüm.
04:00
And it's a fantastic story
of this little alien
of this little alien
71
228642
3385
Muhteşem bir hikâyedir.
Bir anne, iki oğlan ve bir kızdan oluşan
Bir anne, iki oğlan ve bir kızdan oluşan
Amerikalı bir aileye yolu düşen
04:04
who ends up in an American family
72
232051
1951
04:06
with a mum, two brothers and a sister,
73
234026
3209
fakat evine dönmek isteyen
04:09
but he wants to go home.
74
237259
1643
küçük bir uzaylıyı anlatır.
04:11
Not only that, but some
really bad scientists
really bad scientists
75
239720
2620
Fakat iş burada bitmez,
birkaç kötü bilim adamı
birkaç kötü bilim adamı
04:14
want to do some experiments on him,
76
242364
2374
onun üzerinde bazı deneyler yapmak ister
04:16
and they're looking for him.
77
244762
1686
ve onu aramaktadırlar.
04:18
So the children have a plot.
78
246993
2056
Bu yüzden çocuklar bir plan yapar
04:21
They decide they're going to take him
back to his spaceship
back to his spaceship
79
249073
2837
ve onu fazla oyalanmadan
uzay gemisine geri götürmeye
uzay gemisine geri götürmeye
04:23
as soon as they can,
80
251934
1151
karar verirler.
04:25
and they plop him in a bicycle basket,
81
253109
1874
Onu bir bisiklet sepetine atıp
04:27
and off they ride.
82
255007
1342
pedallara asılırlar.
04:28
But unfortunately, the baddies
have found out, and they're catching up
have found out, and they're catching up
83
256373
3896
Ama ne yazık ki kötü adamlar
onları bulur ve peşlerine düşer,
onları bulur ve peşlerine düşer,
04:32
and they've got sirens
and they've got their guns,
and they've got their guns,
84
260293
2357
sirenler çalar, silahlı adamlar gelir
04:34
they've got the loud-hailers,
it's terribly frightening,
it's terribly frightening,
85
262674
2674
ve insanı çok korkutan
megafonlarla bağırıyorlardır,
megafonlarla bağırıyorlardır,
04:37
and they're closing up on the children,
86
265372
1920
çocuklara yetişmeye başlarlar,
04:39
and the children are never
going to make it.
going to make it.
87
267316
2096
çocuklar başaramayacak gibidir
04:41
And then all of a sudden, magically,
the bikes fly up in the air,
the bikes fly up in the air,
88
269436
4093
ama aniden bisikletler havalanır
ve sihirli bir şekilde bulutların üzerine,
ve sihirli bir şekilde bulutların üzerine,
04:45
over the clouds,
89
273553
1539
ayın üzerine doğru,
04:47
over the moon,
90
275116
1188
uçmaya başlarlar,
04:48
and they're going to save "E.T."
91
276328
2291
çocuklar "E.T."yi kurtarıyordur.
04:51
So I turn to see my children's faces,
92
279394
2278
Dönüp çocuklarımın yüzüne baktım;
04:53
and Robby is enraptured,
he's there with them, he's saving E.T.,
he's there with them, he's saving E.T.,
93
281696
4470
Robby mest olmuştu ve onlarla birlikte
E.T.'yi kurtarıyordu,
E.T.'yi kurtarıyordu,
04:58
he's a happy boy.
94
286190
1856
mutlu bir oğlandı.
05:00
And I turn to Caroline,
and she's crying her eyes out.
and she's crying her eyes out.
95
288070
3138
Ve Caroline'e baktım,
gözleri kan çanağına dönmüştü.
gözleri kan çanağına dönmüştü.
"Sorun ne?" dedim.
05:03
And I said, "What's the matter?"
96
291866
1545
05:05
And she said, "Why can't I save E.T.?
Why can't I come?"
Why can't I come?"
97
293435
5535
"Ben neden E.T.'yi kurtaramıyorum.
Ben neden gidemiyorum?" dedi
Ben neden gidemiyorum?" dedi
05:11
And then all of a sudden I realized:
98
299422
2359
Ve bir anda fark ettim ki:
05:13
they weren't children;
99
301805
1411
Onlar çocuklar değildi;
05:15
they were boys --
100
303857
1263
onlar oğlanlardı -
05:17
all boys.
101
305755
2065
hepsi erkekti.
05:19
And Caroline, who had invested
so much in E.T.,
so much in E.T.,
102
307844
2977
Ve E.T.'ye bu kadar çok
bağlanmış olan Caroline
bağlanmış olan Caroline
05:22
well, she wasn't invited to save him,
103
310845
2170
onu kurtarmaya davet edilmemişti.
05:25
and she felt humiliated and spurned.
104
313039
2677
Kendini aşağılanmış
ve kovulmuş hissediyordu.
ve kovulmuş hissediyordu.
Ben de Steven Spielberg'e yazdım-
05:28
So I wrote to Steven Spielberg --
105
316412
1749
05:30
(Laughter) (Applause)
106
318185
6168
(Gülüşmeler) (Alkışlar)
05:36
and I said, "I don't know
if you understand
if you understand
107
324377
2550
ve dedim ki; "Olanların
psikolojik sonuçlarının
psikolojik sonuçlarının
05:38
the psychological importance
of what's happened,
of what's happened,
108
326951
2379
farkında mısın bilmem;
05:41
and are you prepared to pay
for the therapy bills?"
for the therapy bills?"
109
329354
2500
terapi faturalarını ödemeye hazır mısın?"
05:43
(Laughter)
110
331878
1414
(Kahkahalar)
05:45
Twenty years later, I haven't
had a word back from him,
had a word back from him,
111
333316
2972
Yirmi yıl geçti, tek kelime cevap gelmedi
05:48
but I'm still hopeful.
112
336312
1438
ama hâlâ ümitliyim.
05:49
(Laughter)
113
337774
1610
(Kahkahalar)
05:51
But I thought it was interesting,
114
339408
1604
Fakat bu çok ilginçti;
05:53
because if you read reviews
of what he intended with E.T.,
of what he intended with E.T.,
115
341036
2872
Spielberg'in E.T.'den neyi
amaçladığını okursanız
amaçladığını okursanız
05:55
he says very specifically,
116
343932
1791
net bir şekilde şunu söyler:
05:57
"I wanted the world to understand
117
345747
2502
"Dünyanın şunu anlamasını istedim;
06:00
that we should love
and embrace difference."
and embrace difference."
118
348273
3207
farklılıkları sevmeli ve kucaklamalıyız."
06:03
But somehow he didn't include
the idea of girls' difference
the idea of girls' difference
119
351504
4622
Ama bir şekilde,
zihninde kızları bu farklılığa
zihninde kızları bu farklılığa
dâhil etmeyi unutmuştu.
06:08
in this thinking.
120
356150
1692
06:09
He thought he was writing a story
about all humanity.
about all humanity.
121
357866
4310
O, tüm insanlıkla ilgili bir hikâye
yazdığını sanıyordu.
yazdığını sanıyordu.
Caroline ise, onun insanlığın yarısını
06:14
Caroline thought he was marginalizing
122
362200
2078
dışladığını düşünüyordu.
06:16
half of humanity.
123
364302
1429
06:17
He thought he was writing a story
about human goodness;
about human goodness;
124
365755
3084
O, insanın iyiliğiyle ilgili bir hikâye
yazdığını düşünüyordu.
yazdığını düşünüyordu.
06:20
she thought he was writing
a lad's heroic adventure.
a lad's heroic adventure.
125
368863
4386
Caroline ise, bunun bir delikanlının
kahramanlık hikâyesi olduğunu.
kahramanlık hikâyesi olduğunu.
06:26
And this is common.
126
374028
1761
Bu yaygın bir durum.
06:28
Men feel they have been given the mantle
for universal communication,
for universal communication,
127
376512
5121
Erkekler, evrensel iletişim alanlarının
kendilerine ait olduğunu düşünür.
kendilerine ait olduğunu düşünür.
06:33
but of course, how could they be?
128
381657
1952
Fakat bu nasıl mümkün olabilir ki?
06:35
They are writing from male experience
through male's eyes.
through male's eyes.
129
383633
4080
Onlar, erkek deneyimlerini
erkeklerin gözünden yazıyorlar.
erkeklerin gözünden yazıyorlar.
06:42
We have to have a look at this ourselves.
130
390031
2218
Kendimize bir bakmamız gerekiyor.
06:44
We have to be prepared to go back
through all our books and our films,
through all our books and our films,
131
392273
3676
Dönüp tüm filmleri ve kitapları
gözden geçirmeye hazır olmalıyız,
gözden geçirmeye hazır olmalıyız,
06:47
all our favorite things,
132
395973
1337
sevdiğimiz tüm şeyleri
06:49
and say, "Actually, this is written
by a male artist --
by a male artist --
133
397334
2830
ve "Aslında bu bir erkek sanatçı
tarafından yazılmış-
tarafından yazılmış-
06:52
not an artist.
134
400188
1988
bir sanatçı tarafından değil" demeliyiz.
06:54
We have to see
that so many of these stories
that so many of these stories
135
402200
2404
Bu hikâyelerin pek çoğunun
erkeksi bakış açısından
erkeksi bakış açısından
06:56
are written through a male perspective.
136
404628
2136
yazıldığını görmek zorundayız.
06:58
Which is fine,
137
406788
1937
Bunda sorun yok
07:00
but then females need to have
50 percent of the rights
50 percent of the rights
138
408749
3498
ama bu durumda kadınlar
sahne, film, roman ve
sahne, film, roman ve
07:04
for the stage, the film, the novel,
139
412271
2554
yaratıcı alanların
07:06
the place of creativity.
140
414849
1789
%50 haklarına sahip olmalı.
07:09
Let me talk about "Hamlet."
141
417561
1799
Size "Hamlet"ten bahsedeyim.
07:11
To be or not to be.
142
419384
1693
"Olmak ya da olmamak,
07:13
That is the question.
143
421101
1214
bütün mesele bu."
Ama benim meselem bu değil.
07:14
But it's not my question.
144
422998
1265
07:16
My question is: Why was I taught
as a young woman
as a young woman
145
424787
3749
Benim meselem: Genç bir kadın iken
07:20
that this was the quintessential
example of human dilemma
example of human dilemma
146
428560
4357
neden bu bana, insani ikilem
ve deneyimin mükemmel örneği
ve deneyimin mükemmel örneği
07:24
and human experience?
147
432941
1696
olarak öğretilmişti.
07:26
It's a marvelous story,
148
434661
1336
Müthiş bir hikâyedir
07:28
but actually, it's about a young man
fearful that he won't be able to make it
fearful that he won't be able to make it
149
436021
5336
ama aslında; babasının intikamını alamazsa
erkeklerin dünyasında başarılı
biri olamayacağından korkan
biri olamayacağından korkan
07:33
as a powerful figure in a male world
150
441381
2665
07:36
unless he takes revenge
for his father's murder.
for his father's murder.
151
444070
2715
genç bir adamın hikâyesidir.
07:39
He talks a great deal to us
about suicide being an option,
about suicide being an option,
152
447552
4678
Hamlet bize, intiharın bir seçenek
olduğu ile ilgili bir sürü nutuk atar
olduğu ile ilgili bir sürü nutuk atar
07:44
but the reality is that the person
who actually commits suicide, Ophelia,
who actually commits suicide, Ophelia,
153
452254
4669
ancak gerçekte intihar eden kişi ise,
Hamlet tarafından aşağılanan,
Hamlet tarafından aşağılanan,
07:48
after she's been humiliated
and abused by him,
and abused by him,
154
456947
2498
kullanılan ve seyirciye
duygularını anlatma
duygularını anlatma
07:51
never gets a chance to talk
to the audience about her feelings.
to the audience about her feelings.
155
459469
3176
şansı bile bulamayan Ophelia'dır.
07:54
And then when he's finished with Ophelia,
he turns on his mum,
he turns on his mum,
156
462669
2942
Hamlet, Ophelia ile işi bittikten sonra,
annesine yönelir.
annesine yönelir.
07:57
because basically she has the audacity
to fall in love with his uncle
to fall in love with his uncle
157
465635
3299
Çünkü annesi, Hamlet'in amcasına
âşık olup, seksten zevk alma
âşık olup, seksten zevk alma
küstahlığını göstermiştir.
08:00
and enjoy sex.
158
468958
1212
08:02
(Laughter)
159
470194
2037
(Kahkahalar)
08:04
It is a great story,
160
472255
2088
Evet müthiş bir hikâye
08:06
but it is a story about male conflict,
male dilemma, male struggle.
male dilemma, male struggle.
161
474367
5071
ama erkek çatışmasının, erkek ikileminin,
erkek mücadelesinin hikâyesi.
erkek mücadelesinin hikâyesi.
08:12
But I was told this was the story
of human beings,
of human beings,
162
480137
4192
Ancak bana, içinde sadece
iki kadın olmasına rağmen,
iki kadın olmasına rağmen,
08:16
despite the fact that it only
had two women in it.
had two women in it.
163
484353
3043
insanın hikâyesi olduğu söylenmişti.
08:19
And unless I reeducate myself,
164
487420
2561
Kendimi yeniden eğitmezsem,
08:22
I am always going to think
165
490005
1725
hep kadın hikâyelerinin
08:23
that women's stories
matter less than men's.
matter less than men's.
166
491754
3741
erkek hikâyelerinden daha önemsiz
olduğunu düşüneceğim.
olduğunu düşüneceğim.
08:28
A woman could have written "Hamlet,"
167
496166
1735
"Hamlet"i bir kadın da yazabilirdi
08:29
but she would have written it differently,
168
497925
2087
ama farklı bir şekilde yazardı
08:32
and it wouldn't have had
global recognition.
global recognition.
169
500036
2608
ve dünyaca kabul görmezdi.
08:34
As the writer Margaret Atwood says,
170
502668
2071
Yazar Margaret Atwood'un dediği gibi,
08:36
"When a man writes about doing the dishes,
171
504763
2486
"Bir erkek bulaşık
yıkamakla ilgili yazarsa,
yıkamakla ilgili yazarsa,
08:39
it's realism.
172
507273
1295
bu realizmdir.
08:41
When a woman writes about doing it,
173
509379
2121
Ama bunu bir kadın yazarsa,
08:43
it's an unfortunate genetic disposition."
174
511524
2515
talihsiz bir genetik yaradılıştır."
08:46
(Laughter)
175
514063
1209
(Kahkahalar)
08:47
Now, this is not just something
that belongs to then.
that belongs to then.
176
515296
3834
Şimdi, bu sadece o zamanlara
özgü bir durum değil.
özgü bir durum değil.
08:51
I mean, when I was a young girl,
177
519154
1800
Yani ben genç kızken,
08:52
wanting desperately
to be a theater director,
to be a theater director,
178
520978
2624
deliler gibi tiyatro yönetmeni
olmak isterken,
olmak isterken,
08:55
this is what my male lecturer said to me:
179
523626
2839
bir erkek hoca bana şunu söylemişti;
08:58
"Well, there are three women
directors in Britain," he said, "Jude."
directors in Britain," he said, "Jude."
180
526489
4072
"Şimdi Jude, Britanya'da
üç tane kadın yönetmen var.
üç tane kadın yönetmen var.
09:02
"There's Joan Knight, who's a lesbian,
there's Joan Littlewood, who's retired,
there's Joan Littlewood, who's retired,
181
530585
4107
Joan Knight bir lezbiyen, Joan
Littlewood emekli oldu
Littlewood emekli oldu
09:06
and there's Buzz Goodbody,
who's just killed herself.
who's just killed herself.
182
534716
2780
ve bir de Buzz Goodbody var.
O da kendini öldürdü.
O da kendini öldürdü.
09:09
So, which of those three
would you like to be?"
would you like to be?"
183
537520
2256
Bunlardan hangisi olmak istersin?"
09:11
(Laughter)
184
539800
1053
(Kahkahalar)
09:12
Now, leaving aside
the disgusting slur on gay women,
the disgusting slur on gay women,
185
540877
4586
Şimdi, eşcinsel kadınlarla ilgili
iğrenç lafları bir kenara,
iğrenç lafları bir kenara,
09:17
the fact is, he wanted to humiliate me.
186
545487
2845
gerçek şu ki; beni aşağılamak istemişti.
09:20
He thought it was silly
that I wanted to be a director.
that I wanted to be a director.
187
548356
3759
Benim yönetmen olmak istemem
ona ahmakça gelmişti.
ona ahmakça gelmişti.
09:24
And I told my friend Marin Alsop,
the conductor, and she said,
the conductor, and she said,
188
552139
2971
Orkestra şefi olan arkadaşım Marin
Alsop'a bundan bahsettiğimde,
Alsop'a bundan bahsettiğimde,
09:27
"Oh yes, well, my music teacher
said exactly the same.
said exactly the same.
189
555134
2749
"Tabii ya, müzik hocam da
tam aynı şeyi söyledi" dedi.
tam aynı şeyi söyledi" dedi.
09:29
He said, 'Women don't conduct.'"
190
557907
2170
Şöyle demiş: "Kadınlar orkestra yönetmez."
09:32
But all these years later,
we've made our mark.
we've made our mark.
191
560704
2723
Ama biz bu kadar yıl sonra; iz bıraktık.
09:35
You think, "Well, it'll be different now."
192
563451
2230
"Şimdi farklıdır" diye düşünüyorsanız
09:37
I'm afraid it's not different now.
193
565705
2494
maalesef, şu anda da farklı değil.
09:40
The current head
of the Paris Conservatoire
of the Paris Conservatoire
194
568223
3445
Paris Konservatuvarı'nın
mevcut başkanı geçenlerde
mevcut başkanı geçenlerde
09:43
said recently, "It takes
great physical strength
great physical strength
195
571692
3427
"Bir senfoni yönetmek
büyük bir fiziksel güç
büyük bir fiziksel güç
gerektirir ve kadınlar
09:47
to conduct a symphony,
196
575143
1481
09:48
and women are too weak."
197
576648
1451
çok güçsüzdür." dedi
09:50
(Laughter)
198
578123
1453
(Kahkahalar)
09:51
The artist George Baselitz said,
199
579600
1939
Sanatçı George Baselitz dedi ki;
09:53
"Well, the fact is women can't paint.
200
581563
2287
"Şey, gerçek şu ki; kadınlar resim yapamaz.
09:55
Well -- they can't paint very well."
201
583874
1846
Yani- pek iyi resim yapamazlar."
09:58
The writer V.S. Naipaul
said two years ago,
said two years ago,
202
586194
2388
Yazar V.S. Naipaul iki sene önce dedi ki;
10:00
"I can read two paragraphs and know
immediately if it's written by a woman,
immediately if it's written by a woman,
203
588606
3592
"Bir şeyin bir kadın tarafından
yazıldığını iki paragrafta anlarım
yazıldığını iki paragrafta anlarım
10:04
and I just stop reading,
because it's not worthy of me."
because it's not worthy of me."
204
592222
2701
ve okumayı bırakırım
çünkü benim seviyemde değildir."
çünkü benim seviyemde değildir."
10:06
Audience: Whoa!
205
594947
1673
Seyirciler: Pes!
10:09
And it goes on.
206
597389
1633
Bu devam ediyor.
10:12
We have to find a way
207
600997
1988
Genç kızları ve kadınları
10:15
of stopping young girls and women
208
603009
2644
hikâyelerinin önemli olmadığı
ve bir hikâyeci olmalarına
izin verilmediği düşüncesinden
izin verilmediği düşüncesinden
10:17
feeling not only that
their story doesn't matter,
their story doesn't matter,
209
605677
2841
10:20
but they're not allowed
to be the storyteller.
to be the storyteller.
210
608542
3210
vazgeçirmenin bir yolunu bulmalıyız.
10:24
Because once you feel
that you can't stand in the central space
that you can't stand in the central space
211
612661
3583
Çünkü merkezde bir yerde duramadığını
10:28
and speak on behalf of the world,
212
616268
3008
ve dünya adına konuşmadığını hissedersen,
10:31
you will feel that you can offer
your goods up to a small, select group.
your goods up to a small, select group.
213
619300
5075
elindekileri ancak küçük, seçilmiş
bir gruba sunabileceğini düşünürsün.
bir gruba sunabileceğini düşünürsün.
10:36
You will tend to do smaller work
on smaller stages,
on smaller stages,
214
624399
3516
Daha küçük sahnelerde daha küçük
işler yapmaya yönelirsin.
işler yapmaya yönelirsin.
10:39
your economic power will be less,
215
627939
2033
Ekonomik gücün daha az olur.
10:41
your reach of audiences will be less,
216
629996
2472
Ulaştığın seyirci daha az olur
10:44
and your credit will be less as an artist.
217
632492
4341
ve bir sanatçı olarak itibarın
daha az olur.
daha az olur.
10:49
And we do finally give artists
these incredible, prominent spaces
these incredible, prominent spaces
218
637557
5255
Biz nihayet sanatçılara
dünyada inanılmaz ve önemli
dünyada inanılmaz ve önemli
10:54
in the world,
219
642836
1164
yerler veriyoruz;
10:56
because they are our storytellers.
220
644024
1739
çünkü olar bizim hikâyecilerimiz.
10:57
Now, why should it matter to you
if you're not an artist?
if you're not an artist?
221
645787
3129
Şimdi, eğer sanatçı değilseniz bu
sizin için neden önemli olsun?
sizin için neden önemli olsun?
11:00
Supposing you're an accountant
or an entrepreneur or a medic
or an entrepreneur or a medic
222
648940
3245
Bir muhasebeci, girişimci, doktor
ya da bilim insanı olduğunuzu
ya da bilim insanı olduğunuzu
11:04
or a scientist:
223
652209
1167
farz edelim:
11:05
Should you care about women artists?
224
653400
2602
Kadın sanatçılara önem vermeli misiniz?
11:08
Absolutely, you must,
225
656026
2056
Kesinlikle evet.
11:10
because as you can see
from the cave paintings,
from the cave paintings,
226
658106
3412
Çünkü mağaralardaki
resimlerde gördüğümüz gibi;
resimlerde gördüğümüz gibi;
11:13
all civilizations,
227
661542
1681
tüm medeniyetler,
11:15
all of humanity
228
663247
2204
tüm insanlık,
11:18
have relied upon artists
to tell the human story,
to tell the human story,
229
666105
3956
insanlığın hikâyesini anlatmada
sanatçılara güvenir
sanatçılara güvenir
11:22
and if the human story
is finally told by men,
is finally told by men,
230
670085
3269
ve eğer sonunda insanlığın hikâyesi
erkekler tarafından anlatılırsa,
erkekler tarafından anlatılırsa,
11:25
take my word for it,
231
673378
1736
sözüme güvenin;
11:27
it will be about men.
232
675138
1717
bu erkeklerle ilgili olur.
11:29
So let's make a change.
233
677671
2684
Öyleyse haydi bir değişiklik yapalım.
11:32
Let's make a change
to all our institutions,
to all our institutions,
234
680379
2202
Haydi tüm kurumlarımızda
değişiklik yaratalım
değişiklik yaratalım
11:34
and not just in the West.
235
682605
1275
ve sadece Batı'da değil.
11:35
Don't forget -- this message
of incapability of women
of incapability of women
236
683904
4419
Unutmayın-- kadınların yaratıcı
zekâya sahip olmadığı fikri
zekâya sahip olmadığı fikri
11:40
to hold creative genius
237
688347
2025
kızlara her yerde anlatılıyor.
11:42
is being told to girls and women
in Nigeria, in China, in Russia,
in Nigeria, in China, in Russia,
238
690396
4914
Nijerya'da, Çin'de, Rusya'da,
Endonezya'da.
11:47
in Indonesia.
239
695334
1163
11:48
All over the world, girls
and women are being told
and women are being told
240
696521
2709
Tüm dünyada, kızlara ve kadınlara yaratıcı
11:51
that they can't finally hold the idea
of creative inspiration.
of creative inspiration.
241
699254
4917
ilhama sahip olamayacakları
fikri anlatılıyor.
fikri anlatılıyor.
11:57
And I want to ask you:
242
705131
1649
Size sormak istiyorum:
11:58
Do you believe that?
243
706804
1714
Buna inanıyor musunuz?
12:00
Do you believe that women
can be a creative genius?
can be a creative genius?
244
708542
3795
Kadınların yaratıcı dâhiler olabileceğine
inanıyor musunuz?
inanıyor musunuz?
12:05
(Applause and cheers)
245
713168
5739
(Alkışlar ve tezahüratlar)
O zaman, lütfen bir adım ileri çıkın.
12:10
Well then, please go forward,
246
718931
1661
12:12
support women artists,
247
720616
2250
Kadın sanatçıları destekleyin.
12:14
buy their work,
248
722890
1474
Onların eserlerini alın.
12:16
insist that their voices are heard,
249
724388
2268
Onların sesinin duyulmasında ısrarcı olun.
12:18
find platforms on which
their voices will be made.
their voices will be made.
250
726680
3270
Onlara seslerinin duyulabileceği
ortamlar sağlayın
ortamlar sağlayın
12:22
And remember this:
251
730680
1787
ve şunu hatırlayın:
12:24
that in a sense, if we're going
to get past this moment
to get past this moment
252
732491
3279
Yani eşit olmadığını
bildiğimiz bu dünyanın,
bildiğimiz bu dünyanın,
12:27
of a world where we know
that we are unequal,
that we are unequal,
253
735794
3852
bu dönemlerini aşacaksak;
12:31
it's artists who have to imagine
a different world.
a different world.
254
739670
3197
farklı bir dünyayı hayal edenler
sanatçılar olmalıdır.
sanatçılar olmalıdır.
12:34
And I'm calling on all artists,
women and men,
women and men,
255
742891
3610
Ve tüm sanatçıları,
kadın ve erkek, cinsiyetlerin eşit
kadın ve erkek, cinsiyetlerin eşit
12:38
to imagine a gender-equal world.
256
746525
3340
olduğu bir dünya hayal etmeye
davet ediyorum.
davet ediyorum.
12:42
Let's paint it. Let's draw it.
257
750326
2183
Haydi resmedelim. Haydi çizelim.
12:44
Let's write about it. Let's film it.
258
752533
1795
Haydi yazalım. Haydi filmini yapalım.
12:46
And if we could imagine it,
259
754352
1886
Ve eğer biz hayal edebilirsek,
12:48
then we would have the energy
and the stamina
and the stamina
260
756262
3480
o zaman bunun için çalışacak enerjimiz
12:51
to work towards it.
261
759766
1489
ve dayanma gücümüz olacaktır.
12:53
When I see this little girl,
262
761802
2054
Bu küçük kıza baktığımda,
12:55
11,000 years ago,
263
763880
2040
11.000 yıl önceki;
12:57
I want to know that the little girl now
264
765944
3461
şimdiki küçük kız orada durup
13:01
can stand there and think
she's entitled to her dreams,
she's entitled to her dreams,
265
769429
3284
hayallerinin efendisi olduğunu,
13:04
she's entitled to her destiny
266
772737
2290
kaderinin efendisi olduğunu
13:07
and she's entitled to speak
on behalf of the whole world,
on behalf of the whole world,
267
775051
4202
ve dünya adına konuşmaya yetkisi
olduğunu, düşünsün istiyorum
olduğunu, düşünsün istiyorum
13:11
be recognized for it
268
779277
1824
bu hakkın verileceğini
13:13
and applauded.
269
781125
1650
ve alkışlanacağını.
13:14
Thank you.
270
782799
1186
Teşekkürler.
13:16
(Applause)
271
784009
4781
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Jude Kelly - Theater director, producerJude Kelly is artistic director of Southbank Centre, Britain’s largest cultural institution.
Why you should listen
Jude Kelly was appointed artistic director of Southbank Centre, Britain's largest cultural institution, in 2006.
She founded Solent People's Theatre and Battersea Arts Centre, and was the founding director of the West Yorkshire Playhouse. In 1997, she was awarded an OBE for her services to theatre, and in 2015 she was made a CBE in the New Year honours for services to the Arts. She has directed over 100 productions from the Royal Shakespeare Company to the Châtalet in Paris.
In 2002, Kelly founded Metal, a platform where artistic hunches can be pursued in community contexts, with bases in Liverpool, Southend-On-Sea and Peterborough. She led the cultural team for the successful London 2012 Olympic and Paralympic bid and then served on the Board of the cultural Olympiad. She is a regular broadcaster and commentator on a range of issues relating to society, art and education.
Kelly created the WOW – Women of the World Festival in 2011. In 2011 she created the WOW: Women of the World Festival, now heading into its 7th year at Southbank Centre as well as in other parts of the UK and in countries all over the world.
(Photo: Kalpesh Lathigra)
Jude Kelly | Speaker | TED.com