TED2004
Woody Norris: Hypersonic sound and other inventions
Woody Norris heyecan verici şeyler icat ediyor
Filmed:
Readability: 3.2
1,368,299 views
Woody Norris sesi farklı bir şekilde işleyen iki icadını tanıtıyor ve mucitlik ve eğitime alışılmadık yaklaşımından bahsediyor. Kendisinin de dediği gibi: "Henüz neredeyse hiçbir şey icat edilmedi." Peki, sırada ne var?
Woody Norris - Inventor
Woody Norris is a serial inventor of electronics, tools and cutting-edge sonic equipment -- such as the LRAD acoustic cannon. Full bio
Woody Norris is a serial inventor of electronics, tools and cutting-edge sonic equipment -- such as the LRAD acoustic cannon. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I became an inventor by accident.
0
0
2000
Ben kazara bir mucit oldum.
00:20
I was out of the air force in 1956. No, no, that's not true:
1
2000
5000
1956'da hava kuvvetlerinden çıkmıştım. Yok, yok, öyle değildi.
00:25
I went in in 1956, came out in 1959,
2
7000
3000
1956'da girdim, 1959'da çıktım.
00:28
was working at the University of Washington,
3
10000
2000
Washington Üniversitesi'nde çalışıyordum
00:30
and I came up with an idea, from reading a magazine article,
4
12000
2000
ve bir dergide bir yazı okurken
00:32
for a new kind of a phonograph tone arm.
5
14000
3000
aklıma gramofon ses kolununun yeni bir türü fikri geldi.
00:35
Now, that was before cassette tapes, C.D.s, DVDs --
6
17000
3000
Tabii tüm bu olanlar kaset teypleri, CDler, DVD'ler
00:38
any of the cool stuff we've got now.
7
20000
2000
ve şu an sahip olduğumuz havalı şeylerden çok daha önceydi.
00:40
And it was an arm that,
8
22000
2000
Ve bu kol, bir ekleme tutturulmuş bir şekilde
00:42
instead of hinging and pivoting as it went across the record,
9
24000
4000
kaydın üstünde dönmek yerine,
00:46
went straight: a radial, linear tracking tone arm.
10
28000
4000
düz gidiyordu: düz, çizgisel bir yol izleyen ses kolu.
00:50
And it was the hardest invention I ever made, but it got me started,
11
32000
4000
Ve bu benim yaptığım en zor icattı, ama ben de başlamış oldum
00:54
and I got really lucky after that.
12
36000
2000
ve sonradan da şansım epey açıldı.
00:56
And without giving you too much of a tirade,
13
38000
2000
Ve size uzun bir nutuk çekmek yerine
00:58
I want to talk to you about an invention I brought with me today:
14
40000
3000
bugün yanımda getirdiğim bir icatım hakkında konuşmak istiyorum:
01:01
my 44th invention. No, that's not true either.
15
43000
4000
44. icadım. Yok, bu da doğru değil.
01:05
Golly, I'm just totally losing it.
16
47000
2000
Hayret, sürekli unutuyorum.
01:07
My 44th patent; about the 15th invention.
17
49000
3000
44. patentim, yaklaşık 15. icadım.
01:10
I call this hypersonic sound.
18
52000
3000
Bunu hipersonik ses olarak adlandırıyorum.
01:13
I'm going to play it for you in a couple minutes,
19
55000
2000
Sizin için bunu birkaç dakika açacağım
01:15
but I want to make an analogy before I do
20
57000
2000
ama bunu yapmadan önce
01:17
to this.
21
59000
3000
size bir benzerlikten bahsetmek istiyorum.
01:20
I usually show this hypersonic sound and people will say,
22
62000
3000
Ben genelde bu hipersonik sesi gösteriyorum ve insanlar
01:23
That's really cool, but what's it good for?
23
65000
2000
"Bu çok güzel, ama ne işe yarar ki?" diyorlar.
01:26
And I say, What is the light bulb good for?
24
68000
3000
Ve ben de diyorum ki, "Ampul ne işe yarar?"
01:29
Sound, light: I'm going to draw the analogy.
25
71000
3000
Ses, ışık: benzerliklere bakalım.
01:32
When Edison invented the light bulb, pretty much looked like this.
26
74000
3000
Edison ampulü icat ettiğinde, aşağı yukarı böyle bir şeye benziyordu.
01:35
Hasn't changed that much.
27
77000
2000
Çok da değişmedi.
01:37
Light came out of it in every direction.
28
79000
3000
Işık her yöne gidiyordu.
01:40
Before the light bulb was invented,
29
82000
2000
Ampul icat edilmeden önce
01:42
people had figured out how to put a reflector behind it,
30
84000
3000
insanlar arkasına nasıl bir yansıtıcı koyulacağını bulmuşlardı,
01:45
focus it a little bit;
31
87000
2000
biraz odaklanmayı,
01:47
put lenses in front of it,
32
89000
2000
önüne mercek koymayı,
01:49
focus it a little bit better.
33
91000
2000
biraz daha odaklanmayı.
01:51
Ultimately we figured out how to make things like lasers
34
93000
3000
Ve sonunda tamamen odaklanabilen
01:54
that were totally focused.
35
96000
3000
lazer gibi şeyler yapmayı keşfettik.
01:57
Now, think about where the world would be today
36
99000
2000
Şimdi, ampulü olan,
01:59
if we had the light bulb,
37
101000
4000
ancak ışığı odaklayamadığınız
02:03
but you couldn't focus light;
38
105000
2000
bir dünya düşünün.
02:05
if when you turned one on it just went wherever it wanted to.
39
107000
5000
bir açtığınızda ışık istediği her yere gidecek.
02:10
That's the way loudspeakers pretty much are.
40
112000
3000
Hoparlörlerin bugünkü durumu tam da o.
02:13
You turn on the loudspeaker,
41
115000
2000
Hoparlörü açıyorsunuz
02:15
and after almost 80 years of having those gadgets,
42
117000
3000
ve onları kullandığımız yaklaşık 80 yıldır
02:18
the sound just kind of goes where it wants.
43
120000
3000
ses istediği her yere gidiyor.
02:21
Even when you're standing in front of a megaphone,
44
123000
2000
Megafonun önünde duruyor olsanız bile
02:23
it's pretty much every direction.
45
125000
2000
hala neredeyse her yön.
02:25
A little bit of differential, but not much.
46
127000
3000
Biraz daha farklı ama, çok değil.
02:28
If the light bulb was the way the speaker is,
47
130000
3000
Eğer ampul hoparlörün olduğu gibi olsaydı,
02:31
and you couldn't focus or sharpen the edges or define it,
48
133000
3000
odaklayamasaydınız, sınırlarını keskin bir şekilde belirleyemeseydiniz,
02:34
we wouldn't have that, or movies in general,
49
136000
5000
ona sahip olmazdık, veya genel olarak filmlere
02:39
or computers, or T.V. sets,
50
141000
3000
veya bilgisayarlara, veya televizyonlara
02:42
or C.D.s, or DVDs -- and just go down the list
51
144000
3000
veya CD'lere veya DVD'lere -- ve bu uzar gider
02:45
of what the importance is
52
147000
2000
ve bu işin önemli noktası
02:47
of being able to focus light.
53
149000
3000
ışığı odaklayabilmekte.
02:50
Now, after almost 80 years of having sound,
54
152000
4000
Şimdi, sesi kullandığımız yaklaşık 80 yılın sonunda,
02:54
I thought it was about time that we figure out
55
156000
2000
sesi istediğimiz yöne yönlendirmenin yolunun
02:56
a way to put sound where you want to.
56
158000
4000
zamanla bulunacağını düşünüyordum.
03:00
I have a couple of units.
57
162000
2000
Bu konuyla ilgili bir kaç aletim var.
03:02
That guy there was made for a demo I did yesterday early in the day
58
164000
2000
Dünün erken saatlerinde bir demo yaptığım
03:04
for a big car maker in Detroit who wants to put them in a car --
59
166000
3000
ve bu sistemi bir arabaya yerleştirmek isteyen Detroitli bir adam vardı
03:07
small version, over your head --
60
169000
2000
küçük bir versiyonunu, kafanızın üstüne -
03:09
so that you can actually get binaural sound in a car.
61
171000
4000
ki siz gerçekten arabanın içinde stereofonik bir ses alabilesiniz.
03:13
What if I could aim sound the way I aim light?
62
175000
4000
Sesi de ışığı yönlendirebildiğim gibi yönlendirebilseydim?
03:18
I got this waterfall I recorded in my back yard.
63
180000
3000
Şimdi elimde arka bahçemde kaydettiğim şelale sesi var.
03:21
Now, you're not going to hear a thing unless it hits you.
64
183000
4000
Şimdi, o sizi bulmadan hiçbir şey duyamayacaksınız.
03:25
Maybe if I hit the side wall it will bounce around the room.
65
187000
3000
Belki yan duvarı nişan alıp yansımasını sağlarım.
03:28
(Applause)
66
190000
3000
(Alkış)
03:31
The sound is being made right next to your ears. Is that cool?
67
193000
4000
Ses, kulaklarınızın tam yanında oluşturuluyor. Bu harika değil mi?
03:35
(Applause)
68
197000
8000
(Alkış)
03:43
Because I have some limited time, I'll cut it off for a second,
69
205000
2000
Kısıtlı zamanım olduğundan, kısa kesiyorum
03:45
and tell you about how it works and what it's good for.
70
207000
3000
ve nasıl çalıştığını ve ne işe yaradığını anlatmaya geçiyorum.
03:48
Course, like light, it's great to be able to put sound
71
210000
3000
Tabii, ışık gibi, sesi de bir giysi rafını işaret etmek
03:51
to highlight a clothing rack, or the cornflakes, or the toothpaste,
72
213000
3000
için kullanabilmek, ya da mısır gevreği, ya da diş macunu
03:54
or a talking plaque in a movie theater lobby.
73
216000
3000
veya bir sinema bekleme salonundaki bir konuşan plak için.
03:57
Sony's got an idea -- Sony's our biggest customers right now.
74
219000
4000
Sony'nin bir fikri var -- Sony şu an en büyük müşterimiz.
04:01
They tried this back in the '60s
75
223000
2000
Bunu 60larda da denemişlerdi
04:03
and were too smart, and so they gave up.
76
225000
2000
ama çok akıllıydılar ve vazgeçtiler.
04:05
But they want to use it -- seriously.
77
227000
3000
Ama bu kullanmak istiyorlar. --cidden.
04:08
There's a mix an inventor has to have.
78
230000
2000
Bir mucidin sahip olması gereken bir karışım vardır.
04:10
You have to be kind of smart,
79
232000
2000
Biraz zeki olmanız gerekir
04:12
and though I did not graduate from college doesn't mean I'm stupid,
80
234000
4000
ve ben bir üniversiteden mezun olmamama rağmen bu aptal olduğum anlamına gelmez
04:16
because you cannot be stupid and do very much in the world today.
81
238000
3000
çünkü günümüz dünyasında aptal olup bir şeyler yapamazsınız.
04:19
Too many other smart people out there. So.
82
241000
2000
Orada daha pek çok zeki insan var. Yani...
04:21
I just happened to get my education in a little different way.
83
243000
2000
Ben sadece eğitimini biraz farklı bir şekilde aldım.
04:23
I'm not at all against education.
84
245000
3000
Eğitime tamamen karşı değilim.
04:26
I think it's wonderful; I think sometimes people,
85
248000
2000
Harika olduğunu düşünüyorum, ama bazen insanlar
04:28
when they get educated, lose it:
86
250000
3000
eğitim aldıklarında, şunu kaybediyorlar:
04:31
they get so smart they're unwilling to look at things that they know better than.
87
253000
4000
o kadar zekileşiyorlar ki daha iyi bildikleri şeylere bakmak istemiyorlar.
04:35
And we're living in a great time right now,
88
257000
3000
ve şu an büyük bir zamanda yaşıyoruz
04:38
because almost everything's being explored anew.
89
260000
3000
çünkü neredeyse herşey yeniden keşfediliyor.
04:41
I have this little slogan that I use a lot, which is:
90
263000
3000
Çok kullandığım küçük bir sloganım var:
04:44
virtually nothing --
91
266000
2000
Neredeyse hiçbir şey -
04:46
and I mean this honestly --
92
268000
2000
ve bunda ciddiyim -
04:48
has been invented yet.
93
270000
2000
henüz icat edilmemiştir.
04:50
We're just starting.
94
272000
2000
Daha yeni başlıyoruz.
04:52
We're just starting to really discover the laws of nature and science and physics.
95
274000
4000
Doğanın, bilimin ve fiziğin kanunlarını keşfetmeye yeni başlıyoruz.
04:56
And this is, I hope, a little piece of it.
96
278000
2000
Ve bu, umarım ki, onun küçük bir parçası.
04:58
Sony's got this vision back -- to get myself on track --
97
280000
4000
Sony bu vizyonu geri kazandı -konuya dönmem gerekirse-
05:02
that when you stand in the checkout line in the supermarket,
98
284000
3000
süpermarkette kasada beklerken,
05:05
you're going to watch a new T.V. channel.
99
287000
2000
yeni bir televizyon kanalı izleyeceksiniz.
05:07
They know that when you watch T.V. at home,
100
289000
2000
Evde televizyon izlerken
05:09
because there are so many choices
101
291000
2000
çok seçenek olduğundan, kanalı değiştirip
05:11
you can change channels, miss their commercials.
102
293000
4000
reklamlarından kurtulabildiğinizi biliyorlar.
05:15
A hundred and fifty-one million people every day stand in the line at the supermarket.
103
297000
5000
Günde 151 milyon insan süpermarkette kasada bekliyor.
05:20
Now, they've tried this a couple years ago and it failed,
104
302000
2000
Aslında bunu birkaç yıl önce de denemişlerdi ve başarısız olmuştu
05:22
because the checker gets tired of hearing the same message
105
304000
2000
çünkü kasiyer 20 dakikada bir aynı şeyleri duymaktan sıkılıp
05:24
every 20 minutes, and reaches out, turns off the sound.
106
306000
4000
uzanıp sesi kapatıyordu.
05:28
And, you know, if the sound isn't there, the sale typically isn't made.
107
310000
3000
Ve bildiğiniz gibi, ses olmayınca satış da doğal olarak olmuyordu.
05:31
For instance, like, when you're on an airplane, they show the movie,
108
313000
3000
Mesela, uçağa bindiniz diyelim, bir film gösteriyorlar
05:34
you get to watch it for free;
109
316000
2000
ve bunu bedavaya izleyebiliyorsunuz,
05:36
when you want to hear the sound, you pay.
110
318000
2000
ama sesini duymak için para ödüyorsunuz.
05:38
And so ABC and Sony have devised this new thing
111
320000
4000
ABC ve Sony bu yeni şeyi tasarladı,
05:42
where when you step in the line in the supermarket --
112
324000
3000
süpermarkette sıraya girdiğiniz zamanki şeyi.
05:45
initially it'll be Safeways. It is Safeways;
113
327000
3000
Başta adı Safeways'ti, gerçi hala Safeways.
05:48
they're trying this in three parts of the country right now --
114
330000
2000
Şu an bunu ülkenin üç yerinde deniyorlar -
05:50
you'll be watching TV.
115
332000
2000
televizyon izleyeceksiniz.
05:52
And hopefully they'll be sensitive
116
334000
2000
Ve umarım sizi bir satış için
05:54
that they don't want to offend you with just one more outlet.
117
336000
2000
rahatsız etmeyecek kadar hassas olurlar.
05:56
But what's great about it, from the tests that have been done, is,
118
338000
3000
Ama güzel olan, yapılan testlerde de görüldüğü gibi,
05:59
if you don't want to hear it,
119
341000
2000
eğer duymak istemiyorsanız,
06:01
you take about one step to the side and you don't hear it.
120
343000
3000
bir adım yana kayarsınız ve duymazsınız.
06:04
So, we create silence as much as we create sound.
121
346000
4000
Bu açıdan, ses yarattığımız kadar sessizlik de yaratıyoruz.
06:08
ATMs that talk to you; nobody else hears it.
122
350000
3000
ATM'ler sizinle konuşacak ve başka kimse duymayacak
06:11
Sit in bed, two in the morning, watch TV;
123
353000
2000
İki kişi yatakta televizyon izleyin,
06:13
your spouse, or someone, is next to you, asleep;
124
355000
4000
eşiniz ya da bir başkası, yanınızda, uykuda,
06:17
doesn't hear it, doesn't wake up.
125
359000
2000
duymayacak, uyanmayacak.
06:19
We're also working on noise canceling things like snoring, noise from automobiles.
126
361000
6000
Horlama, araba gürültüsü gibi şeyler için de ses yalıtımı üzerinde çalışıyoruz.
06:25
I have been really lucky with this technology:
127
367000
4000
Bu teknoloji konusunda oldukça şanslıyım:
06:29
all of a sudden as it is ready, the world is ready to accept it.
128
371000
5000
birden herkes hazırdı, tüm dünya bunu kabul etmeye hazır.
06:34
They have literally beat a path to our door.
129
376000
2000
Bu gerçekten bizim yolumuzu açtı.
06:36
We've been selling it since about last September, October,
130
378000
3000
Son eylül, ekimden beri satıyoruz,
06:39
and it's been immensely gratifying.
131
381000
3000
ve son derece memnun edici.
06:42
If you're interested in what it costs -- I'm not selling them today --
132
384000
2000
Eğer fiyatıyla ilgileniyorsanız -şu an onları ben satmıyorum ama-
06:44
but this unit, with the electronics and everything,
133
386000
2000
bu ünite, elektroniğiyle ve her şeyiyle
06:46
if you buy one, is around a thousand bucks.
134
388000
2000
alırsanız, bin dolar civarında.
06:48
We expect by this time next year,
135
390000
2000
Önümüzdeki yıl satın alma fiyatının
06:50
it'll be hundreds, a few hundred bucks, to buy it.
136
392000
2000
yüz ya da birkaç yüz dolar olmasını bekliyoruz.
06:52
It's not any more pricey than regular electronics.
137
394000
4000
Normal elektronik aletlerden daha pahalı değil.
06:56
Now, when I played it for you, you didn't hear the thunderous bass.
138
398000
4000
Şimdi, bunu sizin açtığımda şimşekvari bası duymamıştınız.
07:00
This unit that I played goes from about 200 hertz to above the range of hearing.
139
402000
5000
Bu açtığım ünite 200 hertz civarlarından duyma sınırının üstlerine kadar uzanıyor.
07:05
It's actually emitting ultrasound -- low-level ultrasound --
140
407000
4000
Aslında ültrason üretiyor. -alt seviye ültrason-
07:09
that's about 100,000 vibrations per second.
141
411000
3000
saniyede 100,000 titreşim gibi bir şey ediyor.
07:12
And the sound that you're hearing,
142
414000
2000
Ve sizin duyduğunuz ses,
07:14
unlike a regular speaker on which all the sound is made on the face,
143
416000
4000
normal bir hoparlörde tüm sesin ön yüzden,
07:18
is made out in front of it, in the air.
144
420000
3000
ön taraftan havaya yayılışı gibi değil.
07:21
The air is not linear, as we've always been taught.
145
423000
4000
Hep öğretildiği gibi, hava doğrusal değildir.
07:25
You turn up the volume just a little bit --
146
427000
2000
Ses seviyesini birazcık artırırsınız,
07:27
I'm talking about a little over 80 decibels --
147
429000
3000
-burada 80 desibelden bahsediyorum-
07:30
and all of a sudden the air begins to corrupt signals you propagate.
148
432000
4000
ve birden hava yaydığınız sinyalleri bozmaya başlar.
07:34
Here's why: the speed of sound is not a constant. It's fairly slow.
149
436000
5000
Sebebi şu: sesin hızı sabit değildir. Oldukça yavaştır.
07:39
It changes with temperature and with barometric pressure.
150
441000
4000
Sıcaklık ve barometrik basınçla değişir.
07:43
Now, imagine, if you will, without getting too technical,
151
445000
3000
Şimdi, hayal ederseniz, çok teknik bilgiye girmeden,
07:46
I'm making a little sine wave here in the air.
152
448000
3000
burada havaya küçük bir sinüs dalgası yayıyorum.
07:49
Well, if I turn up the amplitude too much,
153
451000
3000
Peki, şiddetini çok artırırsam,
07:52
I'm having an effect on the pressure,
154
454000
3000
basınca yönelik bir etki oluşturuyorum,
07:55
which means during the making of that sine wave,
155
457000
3000
ki bu da sinüs dalgası oluşturulurken
07:58
the speed at which it is propagating is shifting.
156
460000
3000
yayılma hızının değiştiği anlamına gelir.
08:01
All of audio as we know it
157
463000
3000
Bildiğimiz tüm sesler
08:04
is an attempt to be more and more perfectly linear.
158
466000
4000
sürekli daha doğrusal olmak isterler.
08:08
Linearity means higher quality sound.
159
470000
4000
Doğrusallık daha kaliteli ses demektir.
08:12
Hypersonic sound is exactly the opposite:
160
474000
4000
Hipersonik ses ise tam tersidir:
08:16
it's 100 percent based on non-linearity.
161
478000
4000
yüzde 100 doğrusal olmamaya dayalıdır.
08:20
An effect happens in the air, it's a corrupting effect of the sound --
162
482000
5000
Havada bir etki oluşur, yayılan
08:25
the ultrasound in this case -- that's emitted,
163
487000
3000
sesin bozulması etkisi -ültrasonu kastediyorum-
08:28
but it's so predictable
164
490000
2000
ama bu etkiden çok net bir sesin
08:30
that you can produce very precise audio out of that effect.
165
492000
4000
üretilebileceği çok tahmin edilebilirdir.
08:34
Now, the question is, where's the sound made?
166
496000
3000
Şimdi, sorumuz şu, ses nerede oluşturuluyor?
08:37
Instead of being made on the face of the cone,
167
499000
2000
Koninin ön yüzünden yapılmak yerine,
08:39
it's made at literally billions of little independent points
168
501000
4000
aslında bu dar hava boşluğu sütunu boyunca,
08:43
along this narrow column in the air,
169
505000
4000
milyarlarca bağımsız noktacıktan yapılıyor
08:47
and so when I aim it towards you,
170
509000
2000
ve ben bunu size doğru tuttuğumda
08:49
what you hear is made right next to your ears.
171
511000
3000
duyduğunuz ses kulaklarınızın tam yanında oluşturuluyor.
08:52
I said we can shorten the column,
172
514000
3000
Bu sütunu kısaltabiliriz de,
08:55
we can spread it out to cover the couch.
173
517000
2000
biraz daha yayabiliriz de.
08:57
I can put it so that one ear hears one speaker,
174
519000
3000
Bunu bir kulağınız bir hoparlörü, diğer kulağınız
09:00
the other ear hears the other. That's true binaural sound.
175
522000
4000
öbürünü duyacak şekilde koyabilirim. İşte bu gerçek stereofonik ses.
09:04
When you listen to stereo on your home system,
176
526000
3000
Ev sisteminde stereo bir şey dinlerken,
09:07
your both ears hear both speakers.
177
529000
3000
iki kulağınız iki hoparlörü de duyuyor.
09:10
Turn on the left speaker sometime
178
532000
2000
Bir ara sol hoparlörü açın
09:12
and notice you're hearing it also in your right ear.
179
534000
2000
ve sağ kulağınızla da duyduğunuzu fark edin.
09:14
So, the stage is more restricted --
180
536000
3000
Yani, sahne daha kısıtlıdır -
09:17
the sound stage that's supposed to spread out in front of you.
181
539000
3000
önünüzden yayılması gereken ses sahnesi yani.
09:20
Because the sound is made in the air along this column,
182
542000
3000
Ses bu sütun boyunca havada yapıldığı için,
09:23
it does not follow the inverse square law,
183
545000
2000
ters kare yasasına uymaz
09:25
which says it drops off about two thirds
184
547000
3000
ki bu yasa uzaklığı her iki katına çıkarışınızda
09:28
every time you double the distance:
185
550000
2000
onun üçte iki oranında azalacağını söyler:
09:30
6dB every time you go from one meter, for instance, to two meters.
186
552000
5000
1 metreden örneğin 2 metreye her gidişinizde 6 dB.
09:35
That means you go to a rock concert or a symphony,
187
557000
3000
Bu bir rock konserine veya senfoniye gittiğinizde,
09:38
and the guy in the front row gets the same level
188
560000
2000
öndeki çocuğun arkadaki çocukla
09:40
as the guy in the back row, now, all of a sudden.
189
562000
2000
aynı seviyede ses alacağı anlamına geliyor.
09:42
Isn't that terrific?
190
564000
3000
Korkunç değil mi?
09:45
So, we've been, as I say, very successful, very lucky,
191
567000
3000
Yani, dediğim gibi, firmaların bu işin vizyonunu yakalaması konusunda
09:48
in having companies catch the vision of this,
192
570000
3000
oldukça başarılı ve şanslıyız.
09:51
from cars -- car makers who want to put a stereo system in the front for the kids,
193
573000
4000
Örneğin arabalar, araba yapımcıları öne çocuklar için,
09:55
and a separate system in the back --
194
577000
2000
ve arkaya ayrı bir stereo sistem koymak istiyorlar -
09:57
oh, no, the kids aren't driving today.
195
579000
2000
ama, yok, çocuklar henüz araba kullanmıyordu.
09:59
(Laughter)
196
581000
1000
(Gülüşme)
10:00
I was seeing if you were listening.
197
582000
2000
Dinleyip dinlemediğinize baktım sadece.
10:02
Actually, I haven't had breakfast yet.
198
584000
2000
Aslında, henüz kahvaltı yapmadım.
10:04
A stereo system in the front for mom and dad,
199
586000
4000
Anne ve baba için öne bir stereo sistem,
10:08
and maybe there's a little DVD player in the back for the kids,
200
590000
3000
ve belki arkaya çocuklar için küçük bir DVD player
10:11
and the parents don't want to be bothered with that,
201
593000
2000
ve ebeveynler onların rap müziğinden veya
10:13
or their rap music or whatever.
202
595000
2000
başka bir şeyinden rahatsız olmayacaklar.
10:15
So, again, this idea of being able to put sound anywhere you want to
203
597000
3000
Yani, bu sesi istediğiniz yere gönderme fikri
10:18
is really starting to catch on.
204
600000
2000
rağbet görmeye başladı.
10:20
It also works for transmitting and communicating data.
205
602000
4000
Veri iletimi ve iletişiminde de kullanılıyor.
10:24
It also works five times better underwater.
206
606000
3000
Ayrıca su altında 5 kat daha iyi çalışıyor.
10:27
We've got the military -- have just deployed some of these into Iraq,
207
609000
4000
Ordu daha yakın zamanda bunlardan birkaç tane Irak'a gönderdi,
10:31
where you can put fake troop movements
208
613000
3000
böylece tepenin çeyrek mil uzağında
10:34
quarter of a mile away on a hillside.
209
616000
2000
sahte birlik hareketleri yapabiliyorlar.
10:36
(Laughter)
210
618000
3000
(Gülüşme)
10:39
Or you can whisper in the ear of a supposed terrorist some Biblical verse.
211
621000
4000
Veya terörist olduğu düşünülen birinin kulağına İncil ayetleri fısıldayabiliyorlar.
10:43
(Laughter)
212
625000
2000
(Gülüşme)
10:45
I'm serious. And they have these infrared devices
213
627000
6000
Ciddiyim ve 90 metre uzaktan
10:51
that can look at their countenance,
214
633000
3000
karşı tarafın yüzlerine bakıp
10:54
and see a fraction of a degree Kelvin in temperature shift
215
636000
4000
herhangi bir sıcaklık değişimi olup olmadığını
10:58
from 100 yards away when they play this thing.
216
640000
3000
görebilecekleri şu kablosuz araçları var.
11:01
And so, another way of hopefully determining who's friendly and who isn't.
217
643000
4000
Ve böylece, kimin dost kimin düşman olduğunu anlamanın bir yolu daha.
11:05
We make a version with this which puts out 155 decibels.
218
647000
5000
Bunun 155 desibel ses çıkaran bir sürümünü yaptık.
11:10
Pain is 120.
219
652000
2000
Acı sınırı 120'dir.
11:12
So it allows you to go nearly a mile away and communicate with people,
220
654000
4000
Yani bu sizin bir buçuk kilometre uzaktan insanlarla iletişim kurmanızı sağlıyor
11:16
and there can be a public beach just off to the side,
221
658000
2000
ve kıyıda halk plajı falan olabilir
11:18
and they don't even know it's turned on.
222
660000
2000
ve onlar bunun açılmış olduğunu bile bilmeyecekler.
11:20
We sell those to the military presently for about 70,000 dollars,
223
662000
4000
Bugün bunları orduya 70 bin dolar civarında bir fiyata satıyoruz
11:24
and they're buying them as fast as we can make them.
224
666000
2000
ve onlar ne kadar hızlı yaparsak o kadar hızlı satın alıyorlar.
11:26
We put it on a turret with a camera, so that when they shoot at you,
225
668000
5000
Bunu bir kamerayla birlikte bir kuleye koyduk, yani size ateş ederlerse
11:31
you're over there, and it's there.
226
673000
3000
siz ordasınız ve o orda.
11:34
I have a bunch of other inventions.
227
676000
2000
Başka icatlarım da var.
11:36
I invented a plasma antenna, to shift gears.
228
678000
2000
Vites değiştirmek için plazma anten icat ettim.
11:38
Looked up at the ceiling of my office one day --
229
680000
3000
Bir gün ofisimin tavanına baktım,
11:41
I was working on a ground-penetrating radar project --
230
683000
4000
yer altına giren bir radar projesi üzerinde çalışıyordum
11:45
and my physicist CEO came in and said, "We have a real problem.
231
687000
4000
ve fizikçi CEO'm geldi ve dedi ki "Ciddi bir sorunumuz var.
11:49
We're using very short wavelengths.
232
691000
3000
Çok kısa dalga boyları kullanıyoruz.
11:52
We've got a problem with the antenna ringing.
233
694000
2000
Antenin çalmasıyla ilgili bir sorunumuz var.
11:54
When you run very short wavelengths,
234
696000
2000
Çok kısa dalga boyları yaptığımız zaman,
11:56
like a tuning fork the antenna resonates,
235
698000
2000
anten bir diyapozon gibi çınlıyor
11:58
and there's more energy coming out of the antenna
236
700000
2000
ve antenden yerden geri saçılımından
12:00
than there is the backscatter from the ground
237
702000
2000
daha fazla enerji çıkıyor,
12:02
that we're trying to analyze, taking too much processing."
238
704000
3000
bu saçılımı analiz etmeye çalışıyoruz, çok zaman alıyor.
12:05
I says, "Why don't we make an antenna that only exists when you want it?
239
707000
5000
Dedim ki, "Neden sadece sen istediğinde var olan bir anten yapmıyoruz?"
12:10
Turn it on; turn it off.
240
712000
3000
Aç, kapa.
12:13
That's a fluorescent tube refined."
241
715000
5000
Düzgün floresan lamba.
12:18
I just sold that for a million and a half dollars, cash.
242
720000
3000
Bunu bir buçuk milyon dolara sattım, nakit.
12:21
I took it back to the Pentagon after it got declassified,
243
723000
3000
Gizliliği kalmayınca onu Pentagon'a götürdüm,
12:24
when the patent issued, and told the people back there about it,
244
726000
4000
patentini almak için ve orada insanlara bunun ne olduğunu anlattım
12:28
and they laughed, and then I took them back a demo and they bought.
245
730000
2000
ve güldüler, ama sonra onlara bir denemesini yaptım ve satın aldılar.
12:30
(Laughter)
246
732000
2000
(Gülüşme)
12:32
Any of you ever wore a Jabber headphone -- the little cell headphones?
247
734000
5000
Hiç Jabber kulaklıklarından taktınız mı -küçük kulaklıklardan?
12:37
That's my invention. I sold that for seven million dollars.
248
739000
2000
O benim icadım. Yedi milyon dolara sattım.
12:39
Big mistake: it just sold for 80 million dollars two years ago.
249
741000
4000
Büyük hata: sadece iki yıl önce 80 milyon dolara satıldı.
12:43
I actually drew that up on a little crummy Mac computer
250
745000
3000
Aslında onu evimin tavan arasındaki
12:46
in my attic at my house,
251
748000
3000
küçük hantal Mac bilgisayarında çizmiştim
12:49
and one of the many designs which they have now
252
751000
3000
ve şu an kullandıkları tasarımların birçoğu
12:52
is still the same design I drew way back when.
253
754000
2000
hala o zaman benim çizdiğimle aynı.
12:54
So, I've been really lucky as an inventor.
254
756000
3000
Yani, ben bir mucit olarak çok şanslıydım.
12:57
I'm the happiest guy you're ever going to meet.
255
759000
4000
Görüp görebileceğiniz en mutlu kişi benim.
13:01
And my dad died before he realized anybody in the family
256
763000
5000
Ve benim babam aileden herhangi birinin
13:06
would maybe, hopefully, make something out of themselves.
257
768000
3000
belki kendisinden bir şey çıkarabileceğinin farkında olmadan öldü.
13:09
You've been a great audience. I know I've jumped all over the place.
258
771000
2000
İyi bir dinleyici kitlesisiniz. Biliyorum sürekli oradan oraya atlıyorum.
13:11
I usually figure out what my talk is when I get up in front of a group.
259
773000
3000
Genelde konuşmamın ne olduğunu grubun önüne çıkınca anlıyorum.
13:14
Let me give you, in the last minute,
260
776000
2000
İzin verin, son dakikada,
13:16
one more quick demo of this guy,
261
778000
3000
bunun küçük bir demosunu daha yapalım,
13:19
for those of you that haven't heard it.
262
781000
3000
duymayanlarınız için.
13:22
Can never tell if it's on.
263
784000
2000
Açık olup olmadığını söylemeyeceğim.
13:24
If you haven't heard it, raise your hand.
264
786000
3000
Duymadıysanız elinizi kaldırın.
13:29
Getting it over there?
265
791000
3000
Geliyor mu?
13:32
Get the cameraman.
266
794000
3000
Kameramana da.
13:35
Yeah, there you go.
267
797000
2000
Evet, işte bu.
13:37
I've got a Coke can opening that's right in your head; that's really cool.
268
799000
3000
Kafanızın tam içinde kola kutusu açıyorum, harika bir şey bu.
13:40
Thank you once again.
269
802000
2000
Hepinize tekrar teşekkür ediyorum.
13:42
Appreciate it very much.
270
804000
2000
Çok takdir ediyorum.
ABOUT THE SPEAKER
Woody Norris - InventorWoody Norris is a serial inventor of electronics, tools and cutting-edge sonic equipment -- such as the LRAD acoustic cannon.
Why you should listen
When Woody Norris won the Lemelson-MIT Prize in 2005, his official prize bio called him "a classic independent inventor ... self-educated, self-funded and self-motivated." His mind seems to race toward things the world needs, though we don't know it yet: a nonlethal acoustic weapon that has been used to ward off pirates, a bone-induction headset, radar that can scan the human body, a tapeless tape recorder ...
Norris' educational background is a key to his restless mind. He is not quite "self-educated" -- he's taken many classes, but always at his own speed and in his own style, studying the things he knew he wanted to know and working closely with professors. Ironically, it's a model that cutting-edge colleges are now embracing.
His inventions have seeded several public companies. Recently he has been working on the AirScooter -- a sort of propeller-powered counterpart to the Moller SkyCar.
Woody Norris | Speaker | TED.com