ABOUT THE SPEAKER
Paul Romer - Chief Economist and Senior Vice President, World Bank
Paul Romer's research on catch-up growth in low- and middle-income countries has emphasized the importance of government policies that encourage orderly urban expansion.

Why you should listen

Paul Romer believes in the power of ideas. He first studied how to speed up the discovery and implementation of new technologies. But to address the big problems we'll face this century -- insecurity, harm to the environment, global poverty -- new technologies will not be enough. We must also speed up the discovery and implementation of new rules, of new ideas about how people interact.

Throughout human history, big improvements in systems of rules took place when new governments entered the scene. In today's world, this process has been largely shut down. To bring it back to life, Romer proposes that we create new cities where people can go to escape from bad rules and opt in to new and better ones. With better rules, people can be safe, self-interest can protect the environment, and investment can bring families all the resources that the modern world has to offer.

Romer took office as the World Bank's Chief Economist and Senior Vice President in October 2016.

More profile about the speaker
Paul Romer | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2009

Paul Romer: Why the world needs charter cities

Paul Romer'ın radikal fikri: Pilot şehirler

Filmed:
690,681 views

Kötü kurallardan ibaret bir sistemde sıkışıp kalmış sorunlu bir ülke nasıl yoksulluktan nasıl kurtulabilir? Ekonomist Paul Romer cesur bir fikri açığa çıkarıyor: "pilot şehirler," bir uluslar koalisyonu tarafından yönetilen şehir çaplı idari bölgeler. (Guantanamo Körfezi bir sonraki Hong Kong olabilir mi?
- Chief Economist and Senior Vice President, World Bank
Paul Romer's research on catch-up growth in low- and middle-income countries has emphasized the importance of government policies that encourage orderly urban expansion. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
Take a look at this pictureresim.
0
0
3000
Bu resme bir bakın.
00:21
It posespozlar a very fascinatingbüyüleyici puzzlebulmaca for us.
1
3000
3000
Bize çok ilginç bir bulmaca sunuyor.
00:24
These AfricanAfrika studentsöğrencilerin are doing theironların homeworkev ödevi
2
6000
4000
Bu Afrikalı öğrenciler başkentteki havaalanında
00:28
underaltında streetlightssokak at the airporthavalimanı in the capitalBaşkent cityŞehir
3
10000
3000
sokak lambalarının altında ödevlerini yapıyorlar
00:31
because they don't have any electricityelektrik at home.
4
13000
4000
çünkü evlerinde elektrik yok.
00:35
Now, I haven'tyok metmet these particularbelirli studentsöğrencilerin,
5
17000
2000
Şimdi, gördüğünüz öğrencilerle tanışmadım,
00:37
but I've metmet studentsöğrencilerin like them.
6
19000
2000
ama onlar gibi öğrencilerle tanıştım.
00:39
Let's just pickalmak one -- for exampleörnek, the one in the greenyeşil shirtgömlek.
7
21000
4000
Bir tanesini seçelim, mesela, yeşil tişörtlü olanı.
00:43
Let's give him a nameisim, too: NelsonNelson.
8
25000
2000
Ona bir de isim verelim: Nelson.
00:45
I'll betbahis NelsonNelson has a cellphonecep telefonu.
9
27000
3000
Bahse varım, Nelson'ın bir cep telefonu var.
00:48
So here is the puzzlebulmaca.
10
30000
2000
İşte bulmaca şu.
00:50
Why is it that NelsonNelson has accesserişim
11
32000
2000
Neden Nelson cep telefonu gibi
00:52
to a cutting-edgeson teknoloji technologyteknoloji, like the cellphonecep telefonu,
12
34000
3000
üstün bir teknolojiye ulaşırken,
00:55
but doesn't have accesserişim to a 100-year-old-yaşında technologyteknoloji
13
37000
3000
evi için elektrik ışık üretecek 100 yıllık bir teknolojiye
00:58
for generatingüretme electricelektrik lightışık in the home?
14
40000
4000
ulaşamıyor?
01:02
Now, in a wordsözcük, the answerCevap is "ruleskurallar."
15
44000
3000
Cevap, bir kelime ile, "kurallar."
01:05
BadKötü ruleskurallar can preventönlemek the kindtür of win-winkazan-kazan solutionçözüm that's availablemevcut
16
47000
5000
Kötü kurallar, insanların yeni teknolojiler getirip, Nelson gibi birisi için
01:10
when people can bringgetirmek newyeni technologiesteknolojiler in
17
52000
3000
kullanılabilir hale getirdiğinde mevcut olan
01:13
and make them availablemevcut to someonebirisi like NelsonNelson.
18
55000
3000
çift taraflı kazanç çözüm türünü engelleyebilir.
01:16
What kindsçeşit of ruleskurallar?
19
58000
2000
Bunlar ne tür kurallar?
01:18
The electricelektrik companyşirket in this nationulus
20
60000
3000
Bu ülkedeki elektrik şirketi
01:21
operatesfaaliyet underaltında a rulekural, whichhangi saysdiyor that it has to sellsatmak
21
63000
2000
bir kural altında çalışıyor ve bu kural da çok düşük,
01:23
electricityelektrik at a very lowdüşük, subsidizedsübvansiyonlu pricefiyat --
22
65000
3000
subvansiyonlu bir fiyatta elektrik satılmasını belirtiyor.
01:26
in factgerçek, a pricefiyat that is so lowdüşük it loseskaybeder moneypara on everyher unitbirim that it sellssatar.
23
68000
4000
Hatta, o kadar düşük bir fiyat ki, sattığı her birimde para kaybediyor.
01:30
So it has neitherne the resourceskaynaklar, norne de the incentivesteşvikler,
24
72000
4000
Yani başka birçok kullanıcıyı bağlamak için ne kaynağı,
01:34
to hookkanca up manyçok other userskullanıcılar.
25
76000
2000
ne de teşviği var.
01:36
The presidentDevlet Başkanı wanted to changedeğişiklik this rulekural.
26
78000
3000
Başkan bu kuralı değiştirmek istedi.
01:39
He's seengörüldü that it's possiblemümkün to have a differentfarklı setset of ruleskurallar,
27
81000
3000
Farklı bir kurallar dizisine sahip olmanın mümkün olduğunu gördü,
01:42
ruleskurallar where businessesişletmeler earnkazanmak a smallküçük profitkâr,
28
84000
3000
şirketlerin küçük bir kar kazandıkları, böylece
01:45
so they have an incentiveözendirici to signişaret up more customersmüşteriler.
29
87000
2000
daha fazla müşteri bağlamaları için teşviğe sahip oldukları kurallar.
01:47
That's the kindtür of ruleskurallar that the cellphonecep telefonu companyşirket
30
89000
4000
Nelson'ın telefonunu satın aldığı ceptelefonu şirketi
01:51
that NelsonNelson purchasesalımları his telephonytelefonculuk from operatesfaaliyet underaltında.
31
93000
4000
bu tür kurallar altında çalışıyor.
01:55
The presidentDevlet Başkanı has seengörüldü how those ruleskurallar workedişlenmiş well.
32
97000
3000
Başkan bu kuralların ne kadar iyi çalıştığını gördü.
01:58
So he trieddenenmiş to changedeğişiklik the ruleskurallar for pricingfiyatlandırma on electricityelektrik,
33
100000
3000
Bu yüzden elektriği fiyatlandırmak için varolan kuralları değiştirmeye çalıştı,
02:01
but ranran into a firestormyangının neden olduğu fırtına of protestprotesto
34
103000
2000
ama varolan subvansiyonlu oranları
02:03
from businessesişletmeler and consumerstüketicilerin
35
105000
2000
muhafaza etmek isteyen şirketler ve
02:05
who wanted to preservekorumak the existingmevcut subsidizedsübvansiyonlu ratesoranları.
36
107000
4000
tüketicilerin alevli protestosu ile karşılaştı.
02:09
So he was stucksıkışmış with ruleskurallar that preventedönlenmiş him
37
111000
4000
Böylece çift taraflı kazanç çözümünün
02:13
from lettingicar the win-winkazan-kazan solutionçözüm help his countryülke.
38
115000
5000
ülkesine yardım etmesine engel olan kurallarla takılıp kaldı.
02:18
And NelsonNelson is stucksıkışmış studyingders çalışıyor underaltında the streetlightssokak.
39
120000
5000
Ve Nelson sokak lambalarının altında ödev yapmaya devam ediyor.
02:23
The realgerçek challengemeydan okuma then, is to try to figureşekil out
40
125000
2000
Gerçek sorun o zaman kuralları nasıl değiştirebileceğimizi
02:25
how we can changedeğişiklik ruleskurallar.
41
127000
3000
anlamaya çalışmak.
02:28
Are there some ruleskurallar we can developgeliştirmek for changingdeğiştirme ruleskurallar?
42
130000
4000
Kuralları değiştirmek için geliştirebileceğimiz bazı kurallar var mı?
02:32
I want to arguetartışmak that there is a generalgenel abstractsoyut insightIçgörü
43
134000
4000
Uygulanabilir hale getirebileceğimiz genel bir soyut anlayış
02:36
that we can make practicalpratik,
44
138000
2000
olduğunu savunmak istiyorum,
02:38
whichhangi is that, if we can give more choicesseçimler to people,
45
140000
3000
yani, insanlara daha çok seçenek verebilmeliyiz,
02:41
and more choicesseçimler to leadersliderler --
46
143000
4000
ve liderlere de daha çok seçenek verebilmeliyiz,
02:45
who, in manyçok countriesülkeler, are alsoAyrıca people.
47
147000
3000
ne de olsa, birçok ülkede, onlar da insan.
02:48
(LaughterKahkaha)
48
150000
3000
(Kahkahalar)
02:51
But, it's usefulişe yarar to presentmevcut the oppositionmuhalefet betweenarasında these two.
49
153000
4000
Ama bu iki grup arasındaki farkları tanımlamamız gerek.
02:55
Because the kindtür of choiceseçim you mightbelki want to give to a leaderlider,
50
157000
3000
Çünkü bir lidere vermek isteyebileceğiniz tür seçenekler,
02:58
a choiceseçim like givingvererek the presidentDevlet Başkanı the choiceseçim
51
160000
2000
mesela başkana elektrik fiyatını arttırması
03:00
to raiseyükseltmek pricesfiyatları on electricityelektrik,
52
162000
3000
seçeneğini vermek, insanların mali durumlarında
03:03
takes away a choiceseçim that people in the economyekonomi want.
53
165000
3000
istedikleri bir seçeneği ortadan kaldırıyor.
03:06
They want the choiceseçim to be ableyapabilmek to continuedevam et consumingtüketen
54
168000
2000
Onlar subvansiyonlu elektrik gücünü tüketmeye devam edebilme
03:08
subsidizedsübvansiyonlu electricelektrik powergüç.
55
170000
3000
seçeneğini istiyorlar.
03:11
So if you give just to one sideyan or the other,
56
173000
2000
Yani sadece bir tarafa seçenek verirseniz,
03:13
you'llEğer olacak have tensiongerginlik or frictionsürtünme.
57
175000
3000
gerilim ya da anlaşmazlık ortaya çıkar.
03:16
But if we can find waysyolları to give more choicesseçimler to bothher ikisi de,
58
178000
3000
Ama eğer iki tarafa da daha fazla seçenek vermenin yollarını bulabilirsek,
03:19
that will give us a setset of ruleskurallar
59
181000
2000
kuralları değiştirmek için yeni bir norm
03:21
for changingdeğiştirme ruleskurallar that get us out of trapstuzaklar.
60
183000
5000
elde ederiz ve böylece olumsuz durumlardan kurtulabiliriz.
03:26
Now, NelsonNelson alsoAyrıca has accesserişim to the InternetInternet.
61
188000
3000
Şimdi, Nelson internete de erişebiliyor.
03:29
And he saysdiyor that if you want to see
62
191000
2000
Ve eğer kuralların zarar verici etkilerini,
03:31
the damagingzarar effectsetkileri of ruleskurallar,
63
193000
2000
kuralların nasıl insanları karanlıkta
03:33
the waysyolları that ruleskurallar can keep people in the darkkaranlık,
64
195000
2000
bıraktığını görmek istiyorsanız,
03:35
look at the picturesresimler from NASANASA of the earthtoprak at night.
65
197000
4000
NASA'nın çektiği dünyanın gece görüntülerine bakın, diyor.
03:39
In particularbelirli checkKontrol out AsiaAsya.
66
201000
2000
Özellikle Asya'ya dikkat edin.
03:41
If you zoomyakınlaştırma in here,
67
203000
3000
Eğer buraya zum yaparsak,
03:44
you can see NorthKuzey KoreaKore, in outlineAnahat here,
68
206000
2000
burada sınırda Kuzey Kore'yi görebiliriz.
03:46
whichhangi is like a blacksiyah holedelik comparedkarşılaştırıldığında to its neighborsKomşular.
69
208000
3000
Komşularına kıyasla kara bir delik gibi görünüyor.
03:49
Now, you won'talışkanlık be surprisedşaşırmış to learnöğrenmek
70
211000
2000
İnsanları karanlıkta bırakan şeyin
03:51
that the ruleskurallar in NorthKuzey KoreaKore
71
213000
2000
Kuzey Kore'deki kurallar olduğunu
03:53
keep people there in the darkkaranlık.
72
215000
2000
öğrenmek sizi şaşırtmayacaktır.
03:55
But it is importantönemli to recognizetanımak
73
217000
2000
Fakat Kuzey Kore ve Güney Kore'nin
03:57
that NorthKuzey KoreaKore and SouthGüney KoreaKore
74
219000
2000
yalnızca kurallar ve yasalar anlamında değil,
03:59
startedbaşladı out with identicalözdeş setskümeler of ruleskurallar
75
221000
3000
ama ayrıca daha derin bir şekilde
04:02
in bothher ikisi de the senseduyu of lawsyasalar and regulationsyönetmelik,
76
224000
2000
anlayış, normlar, kültür, değerler, inançlar
04:04
but alsoAyrıca in the deeperDaha derine sensesduyular of understandingsanlayış,
77
226000
4000
anlamında aynı dizi kurallar ile başladığını
04:08
normsnormlar, culturekültür, valuesdeğerler and beliefsinançlar.
78
230000
4000
farketmek önemli.
04:12
When they separatedayrıldı, they madeyapılmış choicesseçimler
79
234000
2000
Ayrıldıklarında, kendi dizi kuralları için
04:14
that led to very divergentıraksak pathsyolları
80
236000
2000
çok farklı yollara yönelten seçimler
04:16
for theironların setskümeler of ruleskurallar.
81
238000
2000
yaptılar.
04:18
So we can changedeğişiklik -- we as humansinsanlar can changedeğişiklik the ruleskurallar
82
240000
3000
Yani biz, insanlar olarak, iyi ya da kötü anlamda
04:21
that we use to interactetkileşim with eachher other,
83
243000
2000
birbirimizle iletişim kurmak için kullandığımız
04:23
for better, or for worsedaha da kötüsü.
84
245000
4000
kuralları değiştirebiliriz.
04:27
Now let's look at anotherbir diğeri regionbölge, the CaribbeanKarayipler.
85
249000
3000
Şimdi, başka bir bölgeye bakalım, Karayiplere.
04:30
ZoomYakınlaştırma in on HaitiHaiti,
86
252000
2000
Haiti'ye zum edelim.
04:32
in outlineAnahat here.
87
254000
2000
Sınırı işte burada.
04:34
HaitiHaiti is alsoAyrıca darkkaranlık,
88
256000
2000
Haiti de, yaklaşık aynı sayıda
04:36
comparedkarşılaştırıldığında to its neighborkomşu here, the DominicanDominik RepublicCumhuriyeti,
89
258000
3000
nüfusa sahip komşusu Dominik Cumhuriyeti'ne
04:39
whichhangi has about the sameaynı numbernumara of residentssakinleri.
90
261000
3000
kıyasla karanlık.
04:42
BothHer ikisi de of these countriesülkeler are darkkaranlık comparedkarşılaştırıldığında to PuertoPorto RicoRico,
91
264000
3000
Haiti ya da Dominik Cumhuriyeti'nin nüfusunun
04:45
whichhangi has halfyarım as manyçok residentssakinleri
92
267000
2000
yarısına sahip olan Porta Riko
04:47
as eitherya HaitiHaiti or the DominicanDominik RepublicCumhuriyeti.
93
269000
3000
her iki ülkeye göre daha aydınlık.
04:50
What HaitiHaiti warnsuyardı us is that
94
272000
2000
Haiti bizi şu konuda uyarıyor:
04:52
ruleskurallar can be badkötü because governmentshükümetler are weakzayıf.
95
274000
4000
yönetim zayıf olduğunda kurallar kötü olabiliyor.
04:56
It's not just that the ruleskurallar are badkötü because
96
278000
2000
Yani kötü kuralların varolmasının sebebi sadece
04:58
the governmenthükümet is too stronggüçlü and oppressivebaskıcı, as in NorthKuzey KoreaKore.
97
280000
3000
Kuzey Kore'de olduğu gibi, yönetimin aşırı güçlü ve baskıcı olması değil.
05:01
So that if we want to createyaratmak environmentsortamları with good ruleskurallar,
98
283000
3000
Bu nedenle iyi kurallara sahip alanlar oluşturmak istiyorsak,
05:04
we can't just teargözyaşı down.
99
286000
2000
sadece yıkmamalı, ama ayrıca
05:06
We'veBiz ettik got to find waysyolları to buildinşa etmek up, as well.
100
288000
4000
inşa etmenin de yollarını bulmalıyız.
05:10
Now, ChinaÇin dramaticallydramatik demonstratesgösterir
101
292000
3000
Burada, Çin, kurallar ile çalışmanın
05:13
bothher ikisi de the potentialpotansiyel and the challengeszorluklar
102
295000
2000
hem potansiyeli, hem de zorlukları açısından
05:15
of workingçalışma with ruleskurallar.
103
297000
3000
çarpıcı bir örnek oluşturuyor.
05:18
Back in the beginningbaşlangıç of the dataveri presentedsunulan in this chartgrafik,
104
300000
3000
Bu tabloda gösterilen verilerin başlangıç zamanında,
05:21
ChinaÇin was the world'sDünyanın en high-technologyyüksek teknoloji leaderlider.
105
303000
3000
Çin dünyanın gelişmiş teknoloji lideriydi.
05:24
ChineseÇince had pioneeredöncülük technologiesteknolojiler like steelçelik, printingbaskı, gunpowderBarut.
106
306000
5000
Çinliler çelik, baskı, barut gibi teknolojilere öncülük etti.
05:29
But the ChineseÇince never adoptedbenimsenen, at leasten az in that perioddönem,
107
311000
3000
Fakat Çinliler hiçbir zaman, en azından o dönemde,
05:32
effectiveetkili ruleskurallar for encouragingteşvik edici the spreadYAYILMIŞ of those ideasfikirler --
108
314000
4000
bu fikirlerin yayılmasını teşvik etmek için, ya da yayılmasını sağlayabilecek
05:36
a profitkâr motivegüdü that could have encouragedteşvik the spreadYAYILMIŞ.
109
318000
2000
ekonomik bir teşvik yaratmak için etkili kurallar benimsemedi.
05:38
And they soonyakında adoptedbenimsenen ruleskurallar whichhangi
110
320000
2000
Ve çok geçmeden, yenilikleri
05:40
slowedyavaşladı down innovationyenilik
111
322000
3000
yavaşlatan ve Çin'i dünyanın geri kalanından
05:43
and cutkesim ChinaÇin off from the restdinlenme of the worldDünya.
112
325000
2000
koparan kurallar benimsediler.
05:45
So as other countriesülkeler in the worldDünya innovatedyenilikçi,
113
327000
3000
Böylece diğer ülkeler hem daha yeni teknolojiler,
05:48
in the senseduyu bothher ikisi de of developinggelişen
114
330000
2000
hem de daha yeni kurallar geliştirme açısından
05:50
newerdaha yeni technologiesteknolojiler,
115
332000
2000
yenilikler yaparken
05:52
but alsoAyrıca developinggelişen newerdaha yeni ruleskurallar,
116
334000
2000
Çinliler bu yeni gelişmelerden
05:54
the ChineseÇince were cutkesim off from those advancesgelişmeler.
117
336000
4000
yoksun kaldı.
05:58
IncomeGelir there stayedkaldı stagnantDurgun,
118
340000
2000
Gelir seviyesi, dünyanın geri kalanında artarken
06:00
as it zoomedYakınlaştırılmış aheadönde in the restdinlenme of the worldDünya.
119
342000
3000
orada hareketsiz kaldı.
06:03
This nextSonraki chartgrafik looksgörünüyor at more recentson dataveri.
120
345000
3000
Bir sonraki tablo daha yakın zamandaki verilere bakıyor.
06:06
It plotsaraziler incomegelir, averageortalama incomegelir in ChinaÇin
121
348000
2000
Çin'deki ortalama geliri, A.B.D.'deki
06:08
as a percentageyüzde of averageortalama incomegelir in the UnitedAmerika StatesBirleşik.
122
350000
3000
ortalama gelirin bir yüzdesi olarak gösteriyor.
06:11
In the '50s and '60s you can see that it was hoveringhovering at about threeüç percentyüzde.
123
353000
3000
50 ve 60'larda, gördüğünüz gibi yaklaşık yüzde üçlerde geziniyordu.
06:14
But then in the lategeç '70s something changeddeğişmiş.
124
356000
3000
Ama sonra 70'lerin sonlarında birşey değişti.
06:17
GrowthBüyüme tookaldı off in ChinaÇin. The ChineseÇince startedbaşladı catchingbulaşıcı up
125
359000
3000
Çin'de büyüme başladı. Çinliler, çok hızlı bir şekilde A.B.D. ile
06:20
very quicklyhızlı bir şekilde with the UnitedAmerika StatesBirleşik.
126
362000
3000
olan arayı kapattı.
06:23
If you go back to the mapharita at night, you can get a clueipucu
127
365000
3000
Gece görüntüsüne dönersek, Çin'de kuralların çarpıcı bir şekilde
06:26
to the processsüreç that leadöncülük etmek to the dramaticdramatik changedeğişiklik in ruleskurallar in ChinaÇin.
128
368000
3000
değişmesine neden olan sürece dair bir ipucuna sahip olabiliriz.
06:29
The brightestparlak spotyer in ChinaÇin,
129
371000
3000
Burada sınırın kenarında
06:32
whichhangi you can see on the edgekenar of the outlineAnahat here,
130
374000
3000
görebileceğiniz Çin'deki en parlak nokta
06:35
is HongHong KongKong.
131
377000
2000
Hong Kong.
06:37
HongHong KongKong was a smallküçük bitbit of ChinaÇin
132
379000
3000
Hong Kong, 20. yüzyılın çoğunu
06:40
that, for mostçoğu of the 20thinci centuryyüzyıl,
133
382000
2000
anakara Çin'in geri kalanından
06:42
operatedameliyat underaltında a very differentfarklı setset of ruleskurallar
134
384000
2000
çok daha farklı bir dizi kural altında işleyen
06:44
than the restdinlenme of mainlandanakara ChinaÇin --
135
386000
2000
ülkenin küçük bir bölümüydü.
06:46
ruleskurallar that were copiedkopyalanan
136
388000
2000
Bu kurallar o dönemde İngilizler tarafından
06:48
from workingçalışma marketpazar economiesekonomiler of the time,
137
390000
2000
yönetilen başarılı pazar ekonomilerinden
06:50
and administeredyönetilen by the Britishİngiliz.
138
392000
3000
kopyalanmıştı.
06:53
In the 1950s, HongHong KongKong was a placeyer where
139
395000
3000
1950'lerde, Hong Kong milyonlarca insanın
06:56
millionsmilyonlarca of people could go, from the mainlandanakara,
140
398000
2000
anakaradan giderek, tişört dikmek veya oyuncak yapmak
06:58
to startbaşlama in jobsMeslekler like sewingdikiş shirtsshirtler, makingyapma toysoyuncaklar.
141
400000
5000
gibi işlere başalayabilecekleri bir yerdi.
07:03
But, to get on a processsüreç of increasingartan incomegelir,
142
405000
3000
Ama, artan gelir, artan becerinin görüldüğü
07:06
increasingartan skillsbecerileri
143
408000
2000
bir sürece girmek
07:08
led to very rapidhızlı growthbüyüme there.
144
410000
3000
orada çok hızlı bir büyümeye neden oldu.
07:11
HongHong KongKong was alsoAyrıca the modelmodel
145
413000
2000
Anakaranın tümünü pazar modeline
07:13
whichhangi leadersliderler like DengDeng XiaopingXiaoping
146
415000
3000
taşımaya karar verdiklerinde,
07:16
could copykopya, when they decidedkarar to movehareket
147
418000
2000
Hong Kong, Deng Xiaoping gibi liderlerin
07:18
all of the mainlandanakara towardskarşı the marketpazar modelmodel.
148
420000
4000
kopyalayabilecekleri bir model haline de geldi.
07:22
But DengDeng XiaopingXiaoping instinctivelyiçgüdüsel understoodanladım
149
424000
2000
Ama Deng Xiaoping insanlarına seçenekler sunmanın
07:24
the importanceönem of offeringteklif choicesseçimler to his people.
150
426000
4000
önemini derinden anlıyordu.
07:28
So insteadyerine of forcingzorlama everyoneherkes in ChinaÇin
151
430000
3000
Bu nedenle Çin'deki herkesi hemen
07:31
to shiftvardiya immediatelyhemen to the marketpazar modelmodel,
152
433000
2000
pazar modeline dönmeye zorlamak yerine,
07:33
they proceededdevam by creatingoluşturma some specialözel zonesbölgeleri
153
435000
3000
bir anlamda Britanya'nın yaptığını yapabilecek
07:36
that could do, in a senseduyu, what Britainİngiltere did:
154
438000
2000
bazı özel bölgeler oluşturarak devam ettiler.
07:38
make the opportunityfırsat to go work with the marketpazar ruleskurallar
155
440000
2000
Yani orayı tercih etmek isteyen insanlara
07:40
availablemevcut to the people who wanted to optseçmek in there.
156
442000
3000
mevcut pazar kuralları ile çalışma olanağı sağlamak gibi.
07:43
So they createdoluşturulan fourdört specialözel economicekonomik zonesbölgeleri around HongHong KongKong:
157
445000
3000
Böylece Hong Kong çevresinde dört özel ekonomik bölge oluşturdular:
07:46
zonesbölgeleri where ChineseÇince could come and work,
158
448000
3000
Çinlilerin gelip, çalışabilecekleri ve şehirlerin
07:49
and citiesşehirler grewbüyüdü up very rapidlyhızla there;
159
451000
2000
hızlı bir şekilde büyüdüğü bölgeler;
07:51
alsoAyrıca zonesbölgeleri where foreignyabancı firmsfirmalar could come in
160
453000
3000
ayrıca yabancı şirketlerin gelip, birşeyler yapabilecekleri
07:54
and make things.
161
456000
2000
bölgeler.
07:56
One of the zonesbölgeleri nextSonraki to HongHong KongKong has a cityŞehir calleddenilen ShenzhenShenzhen.
162
458000
3000
Hong Kong'un yanındaki bölgelerden birinde Shenzhen adlı bir şehir var.
07:59
In that cityŞehir there is a TaiwaneseTayvanlı firmfirma
163
461000
3000
O şehirde, birçoğunuzun sahip olduğu
08:02
that madeyapılmış the iPhoneiPhone that manyçok of you have,
164
464000
3000
iPhone'u yapan Tayvanlı bir şirket var,
08:05
and they madeyapılmış it with laboremek from ChineseÇince
165
467000
3000
ve bunu, Shenzhen'e taşınan Çinlilerin
08:08
who movedtaşındı there to ShenzhenShenzhen.
166
470000
2000
emekleriyle gerçekleştirdiler.
08:10
So after the fourdört specialözel zonesbölgeleri,
167
472000
2000
Dört özel bölgeden sonra,
08:12
there were 14 coastalsahil citesdeğinir
168
474000
2000
aynı anlamda açık olan,
08:14
that were openaçık in the sameaynı senseduyu,
169
476000
2000
ve insanların tercih edebilecekleri,
08:16
and eventuallysonunda demonstratedgösterdi successesbaşarılar
170
478000
3000
sundukları avantajlar nedeniyle akın ettikleri
08:19
in these placesyerler that people could optseçmek in to,
171
481000
2000
bu yerlerde neticede başarılar gösteren
08:21
that they flockedakın to because of the advantagesavantajları they offeredsunulan.
172
483000
3000
14 kıyı şehri oluştu.
08:24
DemonstratedGösterdi successesbaşarılar there led to a consensusfikir birliği for
173
486000
4000
Orada gösterilen başarılar, bütün ekonominin pazar modeline
08:28
a movehareket towardkarşı the marketpazar modelmodel for the entiretüm economyekonomi.
174
490000
5000
taşınması adına bir fikir birliğine sebep oldu.
08:33
Now the ChineseÇince exampleörnek showsgösterileri us severalbirkaç pointsmakas.
175
495000
4000
Şimdi Çin örneği bize birkaç nokta gösteriyor.
08:37
One is: preservekorumak choicesseçimler for people.
176
499000
3000
Birincisi, insanlar için seçenekler muhafaza etmek.
08:40
Two: operateişletmek on the right scaleölçek.
177
502000
2000
İkincisi, doğru ölçüde hareket etmek.
08:42
If you try to changedeğişiklik the ruleskurallar in a villageköy, you could do that,
178
504000
3000
Eğer bir köyde kuralları değiştirmek istiyorsanız, bunu kolaylıkla yapabilirsiniz,
08:45
but a villageköy would be too smallküçük
179
507000
2000
ama bir köy, iyi kurallar altında
08:47
to get the kindsçeşit of benefitsfaydaları you can get if you have millionsmilyonlarca of people
180
509000
2000
çalışan milyonlarca insandan alabileceğiniz türlü faydaları almanız için
08:49
all workingçalışma underaltında good ruleskurallar.
181
511000
2000
çok küçük olur.
08:51
On the other handel, the nationulus is too bigbüyük.
182
513000
3000
Öte yandan, ülke çok büyük.
08:54
If you try to changedeğişiklik the ruleskurallar in the nationulus,
183
516000
2000
Eğer ülkede kuralları değiştirmeye çalışırsanız,
08:56
you can't give some people a chanceşans
184
518000
2000
bazı insanlara geride kalıp, herşeyin
08:58
to holdambar back, see how things turndönüş out,
185
520000
2000
nasıl sonuçlanacağını görme, ve diğerlerine
09:00
and let othersdiğerleri zoomyakınlaştırma aheadönde and try the newyeni ruleskurallar.
186
522000
3000
ileriye bakıp, yeni kuralları deneme şansı veremezsiniz.
09:03
But citiesşehirler give you this opportunityfırsat
187
525000
2000
Ama şehirler, insanların tercih edebileceği
09:05
to createyaratmak newyeni placesyerler,
188
527000
2000
yeni kurallara sahip
09:07
with newyeni ruleskurallar that people can optseçmek in to.
189
529000
2000
yeni yerler oluşturmak için bu fırsatı veriyor.
09:09
And they're largegeniş enoughyeterli
190
531000
2000
Milyonlarca insanın, iyi kurallar
09:11
to get all of the benefitsfaydaları that we can have
191
533000
2000
altında hep beraber çalıştığında sahip olabileceğimiz
09:13
when millionsmilyonlarca of us work togetherbirlikte underaltında good ruleskurallar.
192
535000
4000
her türlü faydayı almamız için yeterince büyükler.
09:17
So the proposalöneri is that we
193
539000
3000
Bu nedenle ortaya attığımız teklif
09:20
conceivegebe of something calleddenilen a charterCharter cityŞehir.
194
542000
3000
pilot şehir adlı bir şey.
09:23
We startbaşlama with a charterCharter that specifiesbelirtir
195
545000
2000
Şehri inşa etmek için ihtiyacımız olacak insanları
09:25
all the ruleskurallar requiredgereklidir
196
547000
2000
çekmek için gerekli
09:27
to attractçekmek the people who we'lliyi need to buildinşa etmek the cityŞehir.
197
549000
4000
tüm kuralları belirten bir tüzük ile başlıyoruz.
09:31
We'llWe'll need to attractçekmek the investorsyatırımcılar
198
553000
2000
Altyapıyı, yani güç sistemi, yollar, liman,
09:33
who will buildinşa etmek out the infrastructurealtyapı --
199
555000
2000
havaalanı, binaları inşa edecek
09:35
the powergüç systemsistem, the roadsyollar, the portLiman, the airporthavalimanı, the buildingsbinalar.
200
557000
3000
yatırımcıları çekmemiz gerekecek.
09:38
You'llYou'll need to attractçekmek firmsfirmalar,
201
560000
2000
Oraya ilk taşınan insanları
09:40
who will come hirekiralama the people who movehareket there first.
202
562000
3000
işe alacak şirketleri çekmemiz gerekecek.
09:43
And you'llEğer olacak need to attractçekmek familiesaileleri,
203
565000
2000
Ve oraya gelecek ve temelli olarak
09:45
the residentssakinleri who will come and livecanlı there permanentlykalıcı olarak,
204
567000
2000
yaşayacak, çocuklarını büyütecek,
09:47
raiseyükseltmek theironların childrençocuklar, get an educationEğitim for theironların childrençocuklar,
205
569000
2000
onlara bir eğitim sunacak ve ilk işlerini bulacak aileleri
09:49
and get theironların first job.
206
571000
2000
çekmemiz gerekecek.
09:51
With that charterCharter, people will movehareket there.
207
573000
3000
O tüzük ile, insanlar oraya taşınacaklar.
09:54
The cityŞehir can be builtinşa edilmiş.
208
576000
2000
Şehir inşa edilebilir.
09:56
And we can scaleölçek this modelmodel.
209
578000
2000
Ve biz bu modeli çoğaltabiliriz.
09:58
We can go do it over and over again.
210
580000
4000
Tekrar, tekrar yapabiliriz.
10:02
To make it work, we need good ruleskurallar. We'veBiz ettik alreadyzaten discussedtartışılan that.
211
584000
3000
Çalışır hale getirmek için, iyi kurallara ihtiyacımız var. Zaten bundan bahsettik.
10:05
Those are capturedyakalanan in the charterCharter.
212
587000
2000
Bunlar tüzükte mevcut.
10:07
We alsoAyrıca need the choicesseçimler for people.
213
589000
3000
Ayrıca insanlar için seçeneklere ihtiyacımız var.
10:10
That's really builtinşa edilmiş into the modelmodel
214
592000
2000
Eğer boş toprak üzerine şehirler
10:12
if we allowizin vermek for the possibilityolasılık of buildingbina citiesşehirler
215
594000
3000
inşa etme olasılığına izin verirsek, insanlara
10:15
on uninhabitedıssız landarazi.
216
597000
2000
seçenekler sunabiliriz.
10:17
You startbaşlama from uninhabitedıssız territorybölge.
217
599000
2000
Boş bölge ile başlıyorsunuz.
10:19
People can come livecanlı underaltında the newyeni charterCharter,
218
601000
2000
İnsanlar yeni tüzük altında yaşamaya gelebilir,
10:21
but no one is forcedzorunlu to livecanlı underaltında it.
219
603000
3000
ama kimse buna zorlanmıyor.
10:24
The finalnihai thing we need are choicesseçimler for leadersliderler.
220
606000
3000
İhtiyacımız olan son şey liderler için seçenekler.
10:27
And, to achievebaşarmak the kindtür of choicesseçimler we want for leadersliderler
221
609000
2000
Ve, liderler için istediğimiz türlü seçenekleri başarmak için,
10:29
we need to allowizin vermek for the potentialpotansiyel for partnershipsortaklıklar betweenarasında nationsmilletler:
222
611000
4000
uluslararası ortaklıkların oluşması potansiyeline izin vermeliyiz:
10:33
casesvakalar where nationsmilletler work togetherbirlikte,
223
615000
2000
ulusların beraber fiilen çalıştıkları
10:35
in effectEfekt, dede factofacto,
224
617000
2000
durumlar, örneğin
10:37
the way ChinaÇin and Britainİngiltere workedişlenmiş togetherbirlikte
225
619000
2000
Çin ve Britanya'nın, ilk olarak pazar modelinin
10:39
to buildinşa etmek, first a little enclaveyerleşim bölgesi of the marketpazar modelmodel,
226
621000
4000
küçük bir yerleşim bölgesini inşa edip, sonra Çin'in hertarafına
10:43
and then scaleölçek it throughoutboyunca ChinaÇin.
227
625000
2000
yaymak için beraber çalışması gibi.
10:45
In a senseduyu, Britainİngiltere, inadvertentlyyanlışlıkla,
228
627000
2000
Bir anlamda, Britanya, istemeden,
10:47
throughvasitasiyla its actionseylemler in HongHong KongKong,
229
629000
2000
Hong Kong'ta yaptıkları sayesinde,
10:49
did more to reduceazaltmak worldDünya povertyyoksulluk
230
631000
3000
dünyadaki yoksukluğu azaltmak için
10:52
than all the aidyardım programsprogramlar that we'vebiz ettik undertakenüstlenilen
231
634000
2000
geçen yüzyıl içinde giriştiğimiz tüm yardım programlarından
10:54
in the last centuryyüzyıl.
232
636000
2000
daha çok şey yaptı.
10:56
So if we allowizin vermek for these kindtür of partnershipsortaklıklar
233
638000
2000
Yani eğer bu tür ortaklıkların tekrarlanmasına
10:58
to replicatetekrarlamak this again,
234
640000
2000
izin verirsek,
11:00
we can get those kindsçeşit of benefitsfaydaları scaledpullu throughoutboyunca the worldDünya.
235
642000
4000
bu tür faydaların tüm dünyaya yayılmasını sağlayabiliriz.
11:04
In some casesvakalar this will involvedahil a delegationtemsilci seçme of responsibilitysorumluluk,
236
646000
4000
Bazı durumlarda, bu, bir ülkenin başka bir ülkeye,
11:08
a delegationtemsilci seçme of controlkontrol from one countryülke to anotherbir diğeri
237
650000
4000
belli tür yönetimsel sorumluluklarını üstlenmesi için
11:12
to take over certainbelli kindsçeşit of administrativeidari responsibilitiessorumluluklar.
238
654000
4000
sorumluluklar, bir kontrol yetkisi devretmesini içerebilir.
11:16
Now, when I say that,
239
658000
3000
Şimdi, bunu söylediğimde,
11:19
some of you are startingbaşlangıç to think,
240
661000
2000
bazılarınız şöyle düşünmeye başlayabilir,
11:21
"Well, is this just bringinggetiren back colonialismsömürgecilik?"
241
663000
5000
"Peki, bu sömürgeciliği geri getirmek anlamına gelmiyor mu?"
11:26
It's not. But it's importantönemli to recognizetanımak that the kindtür of emotionsduygular
242
668000
4000
Hayır. Ama bu konular hakkında düşünmeye başladığımızda
11:30
that come up when we startbaşlama to think about these things,
243
672000
2000
ortaya çıkan çeşitli duyguların araya girebileceği, geri çekilmemize
11:32
can get in the way, can make us pullÇek back,
244
674000
3000
neden olabileceği, yeni fikirleri keşfetmeye
11:35
can shutkapamak down our abilitykabiliyet,
245
677000
2000
çalışmamızdaki becerimizi
11:37
and our interestfaiz in tryingçalışıyor to explorekeşfetmek newyeni ideasfikirler.
246
679000
3000
ve ilgimizi durdurabileceğini fark etmemiz önemli.
11:40
Why is this not like colonialismsömürgecilik?
247
682000
2000
Peki bu neden sömürgecilik gibi değil?
11:42
The thing that was badkötü about colonialismsömürgecilik,
248
684000
3000
Sömürgeciliğin kötü olan tarafı,
11:45
and the thing whichhangi is residuallyresidually badkötü in some of our aidyardım programsprogramlar,
249
687000
4000
ve yardım programlarımızın bazılarındaki kalıcı olarak kötü olan şey
11:49
is that it involvedilgili elementselementler of
250
691000
2000
baskı ve küçültme unsurları
11:51
coercionzorlama and condescensionlütuf.
251
693000
3000
barındırmasıydı.
11:54
This modelmodel is all about choicesseçimler,
252
696000
2000
Bu model tamamiyle, hem liderler için,
11:56
bothher ikisi de for leadersliderler and for the people who will livecanlı in these newyeni placesyerler.
253
698000
4000
hem de orada yaşayan insanlar için seçeneklerden ibaret.
12:00
And, choiceseçim is the antidotepanzehir to coercionzorlama and condescensionlütuf.
254
702000
4000
Ve, seçenek, baskı ve küçültme için panzehir niteliğinde.
12:04
So let's talk about how this could playoyun out in practiceuygulama.
255
706000
3000
Peki bunun gerçekte nasıl işleyebileceği hakkında konuşalım.
12:07
Let's take a particularbelirli leaderlider, RaulRaul CastroCastro, who is the leaderlider of CubaKüba.
256
709000
3000
Belli bir lideri ele alalım, örneğin Küba'nın lideri Raul Castro.
12:10
It mustşart have occurredoluştu to CastroCastro
257
712000
2000
Deng Xiaoping'in Çin için yaptıklarını
12:12
that he has the chanceşans to do for CubaKüba
258
714000
3000
kendisinin Küba için yapma şansı olduğu
12:15
what DengDeng XiaopingXiaoping did for ChinaÇin,
259
717000
2000
Castro'nun aklına gelmiş olmalıydı,
12:17
but he doesn't have a HongHong KongKong there on the islandada in CubaKüba.
260
719000
4000
ama orada Küba'daki adada bir Hong Kong'u yoktu.
12:21
He does, thoughgerçi, have a little bitbit of lightışık down in the southgüney
261
723000
4000
Ama aşağıda güneyde çok özel bir statüye sahip küçük bir
12:25
that has a very specialözel statusdurum.
262
727000
2000
ışığa sahipti.
12:27
There is a zonebölge there, around GuantanamoGuantanamo BayBay,
263
729000
4000
Guantanamo Körfezi'nin çevresinde, bir antlaşmanın
12:31
where a treatyAntlaşması givesverir the UnitedAmerika StatesBirleşik
264
733000
2000
A.B.D.'ye Manhattan'ın yaklaşık
12:33
administrativeidari responsibilitysorumluluk
265
735000
2000
iki katı büyüklüğünde bir parça toprak için
12:35
for a pieceparça of landarazi that's about twiceiki defa the sizeboyut of ManhattanManhattan.
266
737000
3000
yönetimsel sorumluluk verdiği bir bölge var.
12:38
CastroCastro goesgider to the primeasal ministerbakan of CanadaKanada
267
740000
3000
Castro Kanada'nın başbakanına gitti ve şöyle dedi,
12:41
and saysdiyor, "Look, the YankeesYankees have a terriblekorkunç PRPR problemsorun.
268
743000
4000
"Bakın, Amerikalıların çok kötü bir halkla ilişkiler sorunu var.
12:45
They want to get out.
269
747000
2000
Çıkmak istiyorlar.
12:47
Why don't you, CanadaKanada, take over?
270
749000
2000
Neden siz, Kanada, devralmıyorsunuz?
12:49
BuildYapı -- runkoş a specialözel administrativeidari zonebölge.
271
751000
4000
İnşa edin -- özel bir yönetimsel bir bölge işletin.
12:53
Allowİzin ver a newyeni cityŞehir to be builtinşa edilmiş up there.
272
755000
2000
Orada yeni bir şehrin inşa edilmesine izin verin.
12:55
Allowİzin ver manyçok people to come in.
273
757000
2000
İnsanların gelmesine izin verin.
12:57
Let us have a HongHong KongKong nearbyyakında.
274
759000
2000
Yakınımızda bir Hong Kong olmasını sağlayın.
12:59
Some of my citizensvatandaşlar will movehareket into that cityŞehir as well.
275
761000
3000
Vatandaşlarımın bazıları da o şehre taşınacak.
13:02
OthersDiğerleri will holdambar back. But this will be
276
764000
2000
Diğerleri geride kalacak. Ama bu,
13:04
the gatewaygeçit that will connectbağlamak
277
766000
2000
ülkemi modern ekonomiye ve
13:06
the modernmodern economyekonomi and the modernmodern worldDünya
278
768000
2000
modern dünyaya bağlayacak bir geçit
13:08
to my countryülke."
279
770000
2000
olacak."
13:10
Now, where elsebaşka mightbelki this modelmodel be trieddenenmiş?
280
772000
3000
Peki, bu model başka nerede denenebilir?
13:13
Well, AfricaAfrika. I've talkedkonuştuk with leadersliderler in AfricaAfrika.
281
775000
2000
Afrika'da mesela. Afrika'daki liderle konuştum.
13:15
ManyBirçok of them totallybütünüyle get the notionkavram of a specialözel zonebölge
282
777000
4000
Birçoğu, insanların, bir kural olarak, tercih edebilecekleri
13:19
that people can optseçmek into as a rulekural.
283
781000
3000
özel bir bölge fikrini bütünüyle anlıyor.
13:22
It's a rulekural for changingdeğiştirme ruleskurallar.
284
784000
2000
Bu, kuralları değiştirmek için bir kural.
13:24
It's a way to createyaratmak newyeni ruleskurallar, and let people opt-inkatılımı
285
786000
3000
Bu, yeni kurallar oluşturmak, ve insanların baskı ve onun doğurabileceği
13:27
withoutolmadan coercionzorlama, and the oppositionmuhalefet that coercionzorlama can forcekuvvet.
286
789000
4000
karşı koyma olmaksızın, tercih etmelerine izin vermek için bir yol.
13:31
They alsoAyrıca totallybütünüyle get the ideaFikir that in some instancesörnekleri
287
793000
3000
Bazı durumlarda uzun vadeli yatırımcılara daha güvenilir
13:34
they can make more credibleinandırıcı promisessözler to long-termuzun vadeli investorsyatırımcılar --
288
796000
4000
sözler verebilecekleri fikrini de tamamiyle anlıyorlar --
13:38
the kindtür of investorsyatırımcılar who will come buildinşa etmek the portLiman,
289
800000
2000
yeni bir şehirde limanı kuracak, yolları kuracak
13:40
buildinşa etmek the roadsyollar, in a newyeni cityŞehir --
290
802000
3000
türlü yatırımcılar --
13:43
they can make more credibleinandırıcı promisessözler
291
805000
2000
eğer ortak bir ulus ile beraber yaparlarsa,
13:45
if they do it alonguzun bir with a partnerortak nationulus.
292
807000
2000
daha güvenilir sözler verebilirler.
13:47
PerhapsBelki de even in some arrangementdüzenleme
293
809000
2000
Belki bazı düzenlemelerde bile
13:49
that's a little bitbit like an escrowEmanet accounthesap,
294
811000
2000
emanet hesabı gibi birşey olabilir,
13:51
where you put landarazi in the escrowEmanet accounthesap
295
813000
2000
toprağı, emanet hesabına koyarsınız ve
13:53
and the partnerortak nationulus takes responsibilitysorumluluk for it.
296
815000
3000
ortak ulus onun sorumluluğunu alır.
13:56
There is alsoAyrıca lots of landarazi in AfricaAfrika
297
818000
3000
Afrika'da yeni şehirlerin kurulabileceği
13:59
where newyeni citiesşehirler could be builtinşa edilmiş.
298
821000
2000
çok sayıda yer de var.
14:01
This is a pictureresim I tookaldı when I was flyinguçan alonguzun bir the coastsahil.
299
823000
3000
Bu, deniz kıyısı üzerinden uçarken çektiğim bir resim.
14:04
There are immenseengin stretchesuzanıyor of landarazi like this --
300
826000
2000
Bunun gibi uçsuz bucaksız yerler var --
14:06
landarazi where hundredsyüzlerce of millionsmilyonlarca of people could livecanlı.
301
828000
3000
yüz milyonlarca insanın yaşayabileceği yerler.
14:09
Now, if we generalizegenellemek this and think about
302
831000
2000
Şimdi, eğer bunu genele yayıp,
14:11
not just one or two charterCharter citesdeğinir, but dozensonlarca --
303
833000
3000
sadece bir ya da iki değil düzinelerce pilot şehri düşünürsek --
14:14
citiesşehirler that will help createyaratmak placesyerler for the
304
836000
4000
gelecek asırda şehirlere taşınacak
14:18
manyçok hundredsyüzlerce of millionsmilyonlarca, perhapsbelki billionsmilyarlarca of people
305
840000
3000
yüz milyonlarca, belki de milyarlarca insan için
14:21
who will movehareket to citiesşehirler in the cominggelecek centuryyüzyıl --
306
843000
2000
alanlar oluşturmaya yardım edecek şehirler --
14:23
is there enoughyeterli landarazi for them?
307
845000
2000
onlar için yeterince toprak var mı?
14:25
Well, throughoutboyunca the worldDünya, if we look at the lightsışıklar at night,
308
847000
3000
Dünya boyunca, eğer gece çekilen resimdeki ışıklara bakarsak,
14:28
the one thing that's misleadingyanıltıcı is that, visuallygörsel, it looksgörünüyor
309
850000
2000
bizi yanıltan tek şey, görsel olarak, dünyanın büyük bir
14:30
like mostçoğu of the worldDünya is alreadyzaten builtinşa edilmiş out.
310
852000
2000
bölümünün zaten inşa edilmiş gibi görünüyor olması.
14:32
So let me showgöstermek you why that's wrongyanlış.
311
854000
3000
Size bunun neden yanlış olduğunu gösteriyim.
14:35
Take this representationtemsil of all of the landarazi.
312
857000
2000
Dünyadaki karanın tümünün gösterildiği bu tabloya bakın.
14:37
TurnDönüş it into a squarekare that standsstandları for
313
859000
2000
Dünya üzerindeki ekilebilir tüm toprağı
14:39
all the arablesürülebilir landarazi on EarthDünya.
314
861000
2000
temsil eden bir kareye dönüştürün.
14:41
And let these dotsnoktalar representtemsil etmek the landarazi that's alreadyzaten takenalınmış up
315
863000
2000
Ve bu noktalar, şu an üç milyar insanın yaşadığı şehirler tarafından
14:43
by the citiesşehirler that threeüç billionmilyar people now livecanlı in.
316
865000
3000
çoktan kaplanmış olan toprağı temsil etsin.
14:46
If you movehareket the dotsnoktalar down to the bottomalt of the rectangledikdörtgen
317
868000
3000
Eğer noktaları dikdörtgenin altına taşırsanız,
14:49
you can see that the citiesşehirler for the existingmevcut threeüç billionmilyar urbankentsel residentssakinleri
318
871000
4000
kentsel yaşam sürdüren mevcut üç milyar insanın yaşadığı şehirlerin
14:53
take up only threeüç percentyüzde of the arablesürülebilir landarazi on earthtoprak.
319
875000
4000
dünyada üzerindeki ekilebilir karanın sadece yüzde üçünü oluşturduğunu görebilirsiniz.
14:57
So if we wanted to buildinşa etmek citiesşehirler for anotherbir diğeri billionmilyar people,
320
879000
3000
Yani eğer bir milyar daha insan için şehirler inşa etmek isteseydik,
15:00
they would be dotsnoktalar like this.
321
882000
2000
bunun gibi noktalar olacaktı.
15:02
We'dBiz istiyorsunuz go from threeüç percentyüzde of the arablesürülebilir landarazi, to fourdört percentyüzde.
322
884000
3000
Yüzde üçlük ekilebilebilir alandan, yüzde dörde giderdik.
15:05
We'dBiz istiyorsunuz dramaticallydramatik reduceazaltmak the humaninsan footprintayak izi on EarthDünya
323
887000
4000
İnsanların taşınabileceği daha çok şehir inşa ederek
15:09
by buildingbina more citiesşehirler that people can movehareket to.
324
891000
2000
Dünya'daki insan ayak izini dramatik bir şekilde azaltırdık.
15:11
And if these are citiesşehirler governedyönetilir by good ruleskurallar,
325
893000
3000
Ve eğer bu şehirler iyi kurallar ile yönetilirlerse,
15:14
they can be citiesşehirler where people are safekasa from crimesuç,
326
896000
3000
insanların suçtan, hastalıktan ve kötü temizlikten
15:17
safekasa from diseasehastalık and badkötü sanitationsanitasyon,
327
899000
3000
korunacakları, bir işe girme şansına sahip
15:20
where people have a chanceşans to get a job.
328
902000
2000
olacakları alanlar olabilirler.
15:22
They can get basictemel utilitiesyardımcı programlar like electricityelektrik.
329
904000
2000
Elektrik gibi temel kamu hizmetlerini alabilirler.
15:24
TheirOnların kidsçocuklar can get an educationEğitim.
330
906000
3000
Çocukları eğitim görebilir.
15:27
So what will it take to get startedbaşladı
331
909000
2000
Peki ilk pilot şehirleri ve
15:29
buildingbina the first charterCharter citiesşehirler,
332
911000
2000
bu modeli çoğaltarak, daha fazlasını
15:31
scalingölçekleme this so we buildinşa etmek manyçok more?
333
913000
2000
kurmaya başlamak için gereken ne?
15:33
It would help to have a manualManuel.
334
915000
2000
Bir kullanım kılavuzu fena olmazdı.
15:35
(LaughterKahkaha)
335
917000
4000
(Kahkahalar)
15:39
What universityÜniversite professorsprofesörler could do
336
921000
2000
Üniversite profesörleri, bu kılavuza
15:41
is writeyazmak some detailsayrıntılar that mightbelki go into this manualManuel.
337
923000
4000
girebilecek bazı detayları yazabilirler.
15:45
You wouldn'tolmaz want to let us runkoş the citiesşehirler,
338
927000
3000
Şehirleri bizim yönetmemizi ve
15:48
go out and designdizayn them.
339
930000
2000
tasarlamamızı istemezsiniz.
15:50
You wouldn'tolmaz let academicsakademisyenler out in the wildvahşi. (LaughterKahkaha)
340
932000
3000
Akademisyenleri başıboş bırakmak istemezsiniz. (Kahkahalar)
15:53
But, you could setset us to work thinkingdüşünme about questionssorular like,
341
935000
3000
Ama, bizi şu tarz sorular hakkında düşünmeye itebilirsiniz,
15:56
supposevarsaymak it isn't just CanadaKanada
342
938000
2000
varsayalım ki Raul Castro ile
15:58
that does the dealanlaştık mı with RaulRaul CastroCastro.
343
940000
3000
sadece Kanada anlaşma yapmadı.
16:01
PerhapsBelki de BrazilBrezilya comesgeliyor in as a participantkatılımcı,
344
943000
3000
Belki Brezilya da bir pay sahibi olarak geldi,
16:04
and Spainİspanya as well. And perhapsbelki CubaKüba wants to be
345
946000
2000
İspanya da geldi. Ve belki Küba da dörtlü bir ortaklıkta
16:06
one of the partnersortaklar in a four-waydört yönlü jointortak venturegirişim.
346
948000
3000
ortaklardan biri olmak istiyor.
16:09
How would we writeyazmak the treatyAntlaşması to do that?
347
951000
2000
Böyle bir antlaşma nasıl yazarız?
16:11
There is lessaz precedentörnek for that, but that could easilykolayca be workedişlenmiş out.
348
953000
3000
O konuda daha az örnek var, ama kolaylıkla çözülebilir.
16:14
How would we financemaliye this?
349
956000
2000
Bunu nasıl finanse ederiz?
16:16
TurnsDöner out SingaporeSingapur and HongHong KongKong
350
958000
2000
Ortaya çıktı ki Singapur ve Hong Kong gibi şehirler
16:18
are citiesşehirler that madeyapılmış hugeKocaman gainskazançlar
351
960000
2000
başladıklarında sahip oldukları
16:20
on the valuedeğer of the landarazi that they ownedSahip olunan when they got startedbaşladı.
352
962000
3000
toprağın değerinden büyük kazanç çıkarttıkları ortaya çıktı.
16:23
You could use the gainskazançlar on the valuedeğer of the landarazi
353
965000
2000
Toprağın değerinden elde edilen kazançları
16:25
to payödeme for things like the policepolis, the courtsmahkemeler,
354
967000
3000
polis, mahkeme gibi şeylerin yanısıra
16:28
but the schoolokul systemsistem and the healthsağlık carebakım systemsistem too,
355
970000
2000
eğitim ve sağlık sistemini için kullanabilirsiniz.
16:30
whichhangi make this a more attractiveçekici placeyer to livecanlı,
356
972000
3000
Böylece şehir, yaşamak için daha çekici bir yer,
16:33
makesmarkaları this a placeyer where people have higherdaha yüksek incomesgelirleri --
357
975000
2000
insanların daha yüksek gelire sahip olduğu bir yer haline gelir
16:35
whichhangi, incidentallytesadüfen, makesmarkaları the landarazi more valuabledeğerli.
358
977000
3000
ve bu da toprağın daha da değerlenmesine sebep olur.
16:38
So the incentivesteşvikler for the people helpingyardım ediyor to constructinşa etmek this zonebölge
359
980000
3000
Yani insanların bu bölgeyi oluşturma, inşa etme ve temel kuralları
16:41
and buildinşa etmek it, and setset up the basictemel ruleskurallar,
360
983000
3000
koymaya yardım etmelerini teşvik etmek
16:44
go very much in the right directionyön.
361
986000
2000
doğru yönde ilerlemeyi sağlıyor.
16:46
So there are manyçok other detailsayrıntılar like this.
362
988000
2000
Bunun gibi başka birçok detay var.
16:48
How could we have buildingsbinalar that are
363
990000
2000
iPhone gibi şeyleri biraraya getirdikleri
16:50
lowdüşük costmaliyet and affordablesatın alınabilir for people who work
364
992000
2000
ilk işlerinde çalışan insanlar için düşük maliyetli
16:52
in a first job, assemblingbirleştirme something like an iPhoneiPhone,
365
994000
3000
ve uygun fiyatlı binalara nasıl sahip olabiliriz?
16:55
but make those buildingsbinalar energyenerji efficientverimli,
366
997000
2000
Ama aynı zamanda bu binaları enerji tasarruflu
16:57
and make sure that they are safekasa, so they don't falldüşmek down
367
999000
2000
ve bir depremde ya da kasırgada yıkılmamaları için güvenilir
16:59
in an earthquakedeprem or a hurricanekasırga.
368
1001000
3000
yapmamız da gerekiyor.
17:02
ManyBirçok technicalteknik detailsayrıntılar to be workedişlenmiş out,
369
1004000
2000
Çözülmesi gereken birçok teknik detay var,
17:04
but those of us who are alreadyzaten startingbaşlangıç to pursuesürdürmek these things
370
1006000
4000
ama bu konuların çoktan peşine düşmeye başlamış
17:08
can alreadyzaten tell that there is no roadblockbarikat,
371
1010000
2000
bizim gibi insanlar, gerçekten küresel açıdan
17:10
there's no impedimentengel, other than a failurebaşarısızlık of imaginationhayal gücü,
372
1012000
3000
çift taraflı kazanç sağlayan bir çözümü sunmamızı engelleyecek
17:13
that will keep us from deliveringteslim on
373
1015000
2000
hayal gücü eksikliği dışında, önümüzde
17:15
a trulygerçekten globalglobal win-winkazan-kazan solutionçözüm.
374
1017000
5000
hiçbir engel olmadığını söyleyebilir.
17:20
Let me concludesonuçlandırmak with this pictureresim.
375
1022000
3000
Bu resimle sonuca varmak istiyorum.
17:23
The reasonneden we can be so well off,
376
1025000
2000
Bu kadar iyi durumda olabilmemizin nedeni,
17:25
even thoughgerçi there is so manyçok people on earthtoprak,
377
1027000
2000
dünya üzerinde çok sayıda insanın olmasına rağmen,
17:27
is because of the powergüç of ideasfikirler.
378
1029000
3000
fikirlerin gücü.
17:30
We can sharepay ideasfikirler with other people,
379
1032000
2000
Başka insanlarla fikirlerimizi paylaşabiliriz,
17:32
and when they discoverkeşfetmek them, they sharepay with us.
380
1034000
2000
ve onlar da yeni fikirler keşfettiklerinde, bizimle paylaşırlar.
17:34
It's not like scarcekıt objectsnesneleri,
381
1036000
2000
Fikirler, sınırlı sayıda bulunan nesneler gibi değildir,
17:36
where sharingpaylaşım meansanlamına geliyor we eachher get lessaz.
382
1038000
2000
onları paylaşmak, herbirimizin daha az kazanacağı anlamına gelmez.
17:38
When we sharepay ideasfikirler we all get more.
383
1040000
3000
Fikirlerimizi paylaştığımızda, hepimiz daha fazla kazanıyoruz.
17:41
When we think about ideasfikirler in that way,
384
1043000
2000
Fikirleri bu şekilde düşünürsek,
17:43
we usuallygenellikle think about technologiesteknolojiler.
385
1045000
2000
genellikle teknolojileri düşünürüz.
17:45
But there is anotherbir diğeri classsınıf of ideasfikirler:
386
1047000
2000
Ama başka bir fikir sınıfı var:
17:47
the ruleskurallar that governyönetmek how we interactetkileşim with eachher other;
387
1049000
3000
birbirimizle nasıl iletişim kurduğumuzu yöneten kurallar;
17:50
ruleskurallar like, let's have a taxvergi systemsistem
388
1052000
2000
belirli türde bilgileri ücretsiz veren
17:52
that supportsdestekler a researchAraştırma universityÜniversite
389
1054000
2000
bilgiyi ücretsiz olarak
17:54
that givesverir away certainbelli kindsçeşit of knowledgebilgi for freeücretsiz.
390
1056000
3000
bir vergi sisteminde sahip olma kuralı gibi,
17:57
Let's have a systemsistem where we have ownershipsahiplik of landarazi
391
1059000
2000
ya da bir devlet dairesinde kayıtlı olan ve insanların
17:59
that is registeredkayıtlı in a governmenthükümet officeofis,
392
1061000
2000
teminat olarak gösterebileceği toprağa
18:01
that people can pledgerehin as collateralTeminat.
393
1063000
2000
sahip olduğumuz bir sistem kuralı gibi.
18:03
If we can keep innovatingyenilikler on our spaceuzay of ruleskurallar,
394
1065000
2000
Eğer kurallarımızda yenilikler yapmaya devam edebilirsek
18:05
and particularlyözellikle innovateyenilik yapmak in the senseduyu
395
1067000
2000
ve özellikle neticede kötü kurallara
18:07
of cominggelecek up with ruleskurallar for changingdeğiştirme ruleskurallar,
396
1069000
2000
takılıp kalmamak için kuralları değiştirecek
18:09
so we don't get stucksıkışmış with badkötü ruleskurallar,
397
1071000
3000
kurallar oluşturma anlamında yenilikler yapabilirsek,
18:12
then we can keep movinghareketli progressilerleme forwardileri
398
1074000
3000
o zaman gelişmeye devam edebiliriz ve
18:15
and trulygerçekten make the worldDünya a better placeyer,
399
1077000
2000
dünyayı gerçekten daha iyi bir yer haline getirebiliriz,
18:17
so that people like NelsonNelson and his friendsarkadaşlar
400
1079000
3000
böylece Nelson ve arkadaşları gibi insanlar
18:20
don't have to studyders çalışma any longeruzun underaltında the streetlightssokak. Thank you.
401
1082000
3000
artık sokak lambaları altında ödev yapmak zorunda kalmazlar. Teşekkür ederim.
18:23
(ApplauseAlkış)
402
1085000
2000
(Alkışlar)
Translated by Zeynep Duygu Tamer
Reviewed by osman oguz ahsen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Paul Romer - Chief Economist and Senior Vice President, World Bank
Paul Romer's research on catch-up growth in low- and middle-income countries has emphasized the importance of government policies that encourage orderly urban expansion.

Why you should listen

Paul Romer believes in the power of ideas. He first studied how to speed up the discovery and implementation of new technologies. But to address the big problems we'll face this century -- insecurity, harm to the environment, global poverty -- new technologies will not be enough. We must also speed up the discovery and implementation of new rules, of new ideas about how people interact.

Throughout human history, big improvements in systems of rules took place when new governments entered the scene. In today's world, this process has been largely shut down. To bring it back to life, Romer proposes that we create new cities where people can go to escape from bad rules and opt in to new and better ones. With better rules, people can be safe, self-interest can protect the environment, and investment can bring families all the resources that the modern world has to offer.

Romer took office as the World Bank's Chief Economist and Senior Vice President in October 2016.

More profile about the speaker
Paul Romer | Speaker | TED.com