ABOUT THE SPEAKER
Dan Buettner - Longevity coach, explorer
National Geographic writer and explorer Dan Buettner studies the world's longest-lived peoples, distilling their secrets into a single plan for health and long life.

Why you should listen

What do Seventh-Day Adventists in California, the residents of Sardinia, Italy and the inhabitants of the islands of Okinawa, Japan have in common? They enjoy the longest, healthiest lives on the planet. Dan Buettner assembled a team of researchers to seek out these "hotspots of human health and vitality," which he calls Blue Zones, and to figure out what they do that helps them live so long.

Buettner, a world-renowned explorer and a writer for National Geographic, travels the world seeking out new Blue Zones (he's found five, to date) and speaking at seminars and on TV, sharing the habits that lead to long life. He is the founder of Quest Network, and has set three world records for endurance cycling.

More profile about the speaker
Dan Buettner | Speaker | TED.com
TEDxTC

Dan Buettner: How to live to be 100+

Dan Buettner: 100 yıldan fazla yaşamak için ne yapmalı?

Filmed:
4,070,934 views

Dan Buettner ve ekibi, uzun ve sağlıklı bir yaşama giden yolu bulmak için dünyanın "Mavi Bölgelerini," yani oldukça yaşlı insanların bile sağlıklı ve zinde bir hayat sürdürdüğü toplulukları inceliyor. Buettner, TEDxTC etkinliğinde yer alan bu konuşmada, incelemiş olduğu topluluklardaki insanların 100 yıldan fazla yaşamasını sağlayan 9 diyeti ve alışkanlığı bizlerle paylaşıyor.
- Longevity coach, explorer
National Geographic writer and explorer Dan Buettner studies the world's longest-lived peoples, distilling their secrets into a single plan for health and long life. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
Something calleddenilen the DanishDanca TwinTek Kişilik StudyÇalışma
0
1000
2000
"Danimarkalı İkizler Araştırması" adındaki bir çalışma göstermiştir ki
00:18
establishedkurulmuş that only about 10 percentyüzde
1
3000
2000
belirli biyolojik limitler dahilinde
00:20
of how long the averageortalama personkişi liveshayatları,
2
5000
3000
bir insanın kaç yıl yaşayacağının
00:23
withiniçinde certainbelli biologicalbiyolojik limitssınırları, is dictateddikte by our genesgenler.
3
8000
3000
yalnızca %10'u, genler tarafından belirlenmektedir.
00:26
The other 90 percentyüzde is dictateddikte by our lifestyleyaşam tarzı.
4
11000
5000
Geriye kalan %90'lık kısım ise, yaşam tarzımıza bağlıdır.
00:31
So the premiseöncül of BlueMavi ZonesBölgeleri: if we can find the
5
16000
2000
Dolayısıyla, Mavi Bölgeleri araştırmaktaki amacımız şu:
00:33
optimalEn iyi lifestyleyaşam tarzı of longevityuzun ömürlü
6
18000
2000
Uzun bir ömür sürme olanağı veren optimal yaşam tarzlarını bulabilirsek
00:35
we can come up with a dede factofacto formulaformül
7
20000
3000
uzun yaşam için bir formül de
00:38
for longevityuzun ömürlü.
8
23000
2000
ortaya koyabiliriz.
00:40
But if you asksormak the averageortalama AmericanAmerikan what the optimalEn iyi formulaformül
9
25000
2000
Sıradan bir Amerikalıya
00:42
of longevityuzun ömürlü is, they probablymuhtemelen couldn'tcould tell you.
10
27000
3000
uzun yaşam formülünün ne olduğunu sorarsanız, muhtemelen cevap alamazsınız.
00:45
They'veOnlar ettik probablymuhtemelen heardduymuş of the SouthGüney BeachBeach DietDiyet, or the AtkinsAtkins DietDiyet.
11
30000
3000
Büyük olasılıkla, Güney Sahili Diyeti veya Atkins Diyeti'ni duymuşlardır.
00:48
You have the USDAABD TARIM BAKANLIĞI foodGıda pyramidpiramit.
12
33000
2000
Ortada, Tarım Bakanlığı'nın yayımlamış olduğu besin piramidi var.
00:50
There is what OprahOprah tellsanlatır us.
13
35000
2000
Oprah'ın söyledikleri var.
00:52
There is what DoctorDoktor OzOz tellsanlatır us.
14
37000
2000
Doktor Oz'un tavsiyeleri var.
00:54
The factgerçek of the mattermadde is there is a lot of confusionkarışıklık
15
39000
3000
Ancak daha uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmemize yardımcı olacak şeylerin
00:57
around what really helpsyardım eder us livecanlı longeruzun better.
16
42000
3000
ne olduğu hakkında net bir bilgi yok.
01:00
Should you be runningkoşu marathonsmaraton or doing yogaYoga?
17
45000
5000
Maratonlara mı katılmalısınız yoksa yoga mı yapmalısınız?
01:05
Should you eatyemek organicorganik meatsetler
18
50000
2000
Organik etler mi tüketmelisiniz
01:07
or should you be eatingyemek yiyor tofutofu?
19
52000
2000
yoksa tofu mu yemelisiniz?
01:09
When it comesgeliyor to supplementstakviyeleri, should you be takingalma them?
20
54000
3000
Takviye besinler almalı mısınız?
01:12
How about these hormoneshormonlar or resveratrolResveratrol?
21
57000
3000
Peki ya hormonlar veya resveratrol?
01:15
And does purposeamaç playoyun into it?
22
60000
2000
Yaşama amacının ömür ile ilgisi var mı peki?
01:17
SpiritualityManeviyat? And how about how we socializeSosyalizm?
23
62000
3000
Ya da dini inançların veya sosyal yaşamın?
01:20
Well, our approachyaklaşım to findingbulgu longevityuzun ömürlü
24
65000
2000
Uzun yaşamın sırlarını bulmakta kullandığımız
01:22
was to teamtakım up with NationalUlusal GeographicCoğrafi,
25
67000
2000
yöntemin ilk aşaması, National Geographic ve
01:24
and the NationalUlusal InstituteEnstitüsü on AgingYaşlanma,
26
69000
2000
National Institute on Aging ile işbirliği yaparak
01:26
to find the fourdört demographicallydemografik confirmedonaylı areasalanlar
27
71000
4000
uzun ömürlü bireylerin yaşadığı, coğrafi olarak tanımlanmış
01:30
that are geographicallycoğrafi olarak definedtanımlanmış.
28
75000
2000
dört bölgeyi bulmaktı.
01:32
And then bringgetirmek a teamtakım of expertsuzmanlar in there
29
77000
2000
Daha sonra bu bölgelere uzmanlardan oluşan bir ekip göndererek
01:34
to methodicallysistemli bir şekilde go throughvasitasiyla exactlykesinlikle what these people do,
30
79000
3000
oradaki insanların, bizlerden farklı olarak neler yaptıklarını
01:37
to distilldamıtmak down the cross-culturalkültürler arası distillationdamıtma.
31
82000
4000
inceledik.
01:41
And at the endson of this I'm going to tell you what that distillationdamıtma is.
32
86000
3000
Bu sunumun sonunda, o farklılığın ne olduğunu sizlere söyleyeceğim.
01:44
But first I'd like to debunkputları kırmak some commonortak mythsmitler
33
89000
3000
Fakat öncelikle, uzun yaşam konusuyla ilgili
01:47
when it comesgeliyor to longevityuzun ömürlü.
34
92000
2000
bazı yaygın hurafelerden bahsetmek istiyorum.
01:49
And the first mythefsane is if you try really hardzor
35
94000
3000
İlk hurafemiz şu: Eğer gerçekten çok çaba sarf edersen,
01:52
you can livecanlı to be 100.
36
97000
2000
100 yaşını görebilirsin.
01:54
FalseYanlış.
37
99000
2000
Yanlış.
01:56
The problemsorun is, only about one out of 5,000 people
38
101000
3000
Sorun şu ki, Amerika'daki her 5000 insandan
01:59
in AmericaAmerika livecanlı to be 100.
39
104000
3000
yalnızca bir tanesi 100 yaşına dek yaşayabiliyor.
02:02
Your chancesşansı are very lowdüşük.
40
107000
2000
Şansınız oldukça az.
02:04
Even thoughgerçi it's the fastestEn hızlı growingbüyüyen demographicdemografik in AmericaAmerika,
41
109000
3000
100 yaşını geçenler, Amerika'daki en hızlı büyüyen nüfus dilimi olsa da
02:07
it's hardzor to reachulaşmak 100.
42
112000
2000
100 yaşına dek yaşamak zordur.
02:09
The problemsorun is
43
114000
2000
Problem şu ki,
02:11
that we're not programmedprogramlanmış for longevityuzun ömürlü.
44
116000
4000
bizler uzun yaşamak için programlanmadık.
02:15
We are programmedprogramlanmış for something calleddenilen
45
120000
2000
Bizler, "prokreatif başarı" adı verilen
02:17
procreativedoğurgan successbaşarı.
46
122000
3000
bir şey için programlandık.
02:20
I love that wordsözcük.
47
125000
2000
O sözcüğe bayılıyorum.
02:22
It remindshatırlatır me of my collegekolej daysgünler.
48
127000
3000
Bana üniversite günlerimi hatırlatıyor.
02:25
BiologistsBiyologlar termterim procreativedoğurgan successbaşarı to mean
49
130000
2000
Biyologlar, "prokreatif başarı" terimini şu şekilde tanımlıyor:
02:27
the ageyaş where you have childrençocuklar
50
132000
3000
Çocuk sahibi olduğunuz yaş
02:30
and then anotherbir diğeri generationnesil, the ageyaş when your childrençocuklar have childrençocuklar.
51
135000
3000
ve sonraki nesilde, çocuklarınızın çocuk sahibi olduğu yaş.
02:33
After that the effectEfekt of evolutionevrim
52
138000
2000
Bu noktadan sonra evrimin etkisi
02:35
completelytamamen dissipateskalır.
53
140000
3000
tamamen yok oluyor.
02:38
If you're a mammalmemeli, if you're a ratsıçan
54
143000
3000
Eğer memeliyseniz, fare de olsanız
02:41
or an elephantfil, or a humaninsan, in betweenarasında, it's the sameaynı storyÖykü.
55
146000
4000
fil de olsanız, insan da olsanız, sonuç aynı.
02:45
So to make it to ageyaş 100, you not only have to have
56
150000
3000
Yani 100 yaşına dek yaşayabilmek için yalnızca çok iyi bir
02:48
had a very good lifestyleyaşam tarzı, you alsoAyrıca have to have wonwon
57
153000
3000
yaşam tarzına sahip olmanız yetmez, aynı zamanda
02:51
the geneticgenetik lotteryPiyango.
58
156000
2000
genetik açıdan da şanslı olmanız lâzım.
02:53
The secondikinci mythefsane is,
59
158000
2000
İkinci hurafe ise,
02:55
there are treatmentstedaviler that can help slowyavaş,
60
160000
3000
yaşlanmayı geciktiren, tersine çeviren ve hatta durduran
02:58
reverseters, or even stop agingyaşlanma.
61
163000
2000
tedavilerin mevcut olduğu.
03:00
FalseYanlış.
62
165000
2000
Yanlış.
03:02
When you think of it, there is 99 things that can ageyaş us.
63
167000
4000
Şöyle bir düşünürseniz, yaşlanmamıza neden olabilecek 99 tane şey var.
03:06
DepriveMahrum your brainbeyin of oxygenoksijen for just a fewaz minutesdakika,
64
171000
2000
Yalnızca birkaç dakikalığına beyninize oksijen gitmesini engellerseniz
03:08
those brainbeyin cellshücreler dieölmek, they never come back.
65
173000
3000
beyin hücreleriniz ölür ve geri gelmezler.
03:11
PlayOyun tennistenis too hardzor, on your kneesdizler, ruinharabe your cartilagekıkırdak,
66
176000
3000
Tenis oynarken kendinizi çok fazla zorlarsanız, dizlerinizdeki kıkırdak
03:14
the cartilagekıkırdak never comesgeliyor back.
67
179000
2000
hasar görür ve kendini yenilemez.
03:16
Our arteriesarterler can clogyapışmasına neden olabilir. Our brainsbeyin can gunkyapıştırmak up with plaqueplaka,
68
181000
3000
Damarlarımız tıkanabilir. Beynimiz plak tabakası ile kaplanabilir
03:19
and we can get Alzheimer'sAlzheimer.
69
184000
2000
ve Alzheimer hastası olabiliriz.
03:21
There is just too manyçok things to go wrongyanlış.
70
186000
2000
Ters gidebilecek o kadar çok şey var ki.
03:23
Our bodiesbedenler have 35 trilliontrilyon cellshücreler,
71
188000
6000
Vücudumuzda 35 trilyon hücre var.
03:29
trilliontrilyon with a "T." We're talkingkonuşma nationalUlusal debtborç numberssayılar here.
72
194000
4000
Trilyon. Ulusal borcumuz ile aşık atabilecek seviyede rakamlar bunlar.
03:33
(LaughterKahkaha)
73
198000
1000
(Gülüşmeler)
03:34
Those cellshücreler turndönüş themselveskendilerini over oncebir Zamanlar everyher eightsekiz yearsyıl.
74
199000
3000
Bu hücreler sekiz yılda bir kendilerini yeniliyorlar.
03:37
And everyher time they turndönüş themselveskendilerini over
75
202000
2000
Ve her yenileme sırasında, bir miktar hasar görüyorlar.
03:39
there is some damagehasar. And that damagehasar buildskurar up.
76
204000
2000
Ve bu hasar birikiyor.
03:41
And it buildskurar up exponentiallykatlanarak.
77
206000
2000
Üstel olarak birikiyor.
03:43
It's a little bitbit like the daysgünler when we all had
78
208000
2000
Tıpkı hepimizde Beatles ya da Eagles albümlerinin
03:45
BeatlesBeatles albumsalbüm or EaglesKartallar albumsalbüm
79
210000
3000
olduğu günler gibi.
03:48
and we'devlenmek make a copykopya of that on a cassettekaset tapebant,
80
213000
2000
Birinden bir albüm ödünç alırdık ve kasede kopyalardık.
03:50
and let our friendsarkadaşlar copykopya that cassettekaset tapebant,
81
215000
2000
Daha sonra arkadaşlarımız da o kasedi bizden alır
03:52
and prettygüzel soonyakında, with successiveardışık generationsnesiller
82
217000
2000
ve kopyalarlardı. Kısa bir süre sonra,
03:54
that tapebant soundssesleri like garbageçöp.
83
219000
3000
yeni kopyaların sesi rezalet olurdu.
03:57
Well, the sameaynı things happenolmak to our cellshücreler.
84
222000
2000
İşte hücrelerimizde olan şey de bunun aynısı.
03:59
That's why a 65-year-old-yaşında personkişi
85
224000
2000
65 yaşındaki bir insanın
04:01
is agingyaşlanma at a rateoran of about
86
226000
2000
12 yaşındaki bir çocuğa oranla
04:03
125 timeszamanlar fasterDaha hızlı
87
228000
3000
125 kat daha hızlı yaşlanmasının
04:06
than a 12-year-old-yaşında personkişi.
88
231000
2000
sebebi de bu.
04:08
So, if there is nothing you can do
89
233000
2000
O halde, yaşlanmayı durduracak ya da yavaşlatacak
04:10
to slowyavaş your agingyaşlanma or stop your agingyaşlanma,
90
235000
3000
hiçbir şey yoksa
04:13
what am I doing here?
91
238000
2000
ben ne yapıyorum ki burada?
04:15
Well, the factgerçek of the mattermadde is
92
240000
2000
Gerçek şu ki,
04:17
the besten iyi scienceBilim tellsanlatır us that the capacitykapasite of the humaninsan bodyvücut,
93
242000
4000
modern bilim, bizlere insan vücudunun kapasitesinin
04:21
my bodyvücut, your bodyvücut,
94
246000
2000
-yani benim veya sizin vücudunuzun-
04:23
is about 90 yearsyıl,
95
248000
2000
90 yıl olduğunu söylüyor.
04:25
a little bitbit more for womenkadınlar.
96
250000
2000
Bu sayı, kadınlar için biraz daha fazla.
04:27
But life expectancybeklenti in this countryülke
97
252000
2000
Ancak bu ülkedeki yaşam beklentisi
04:29
is only 78.
98
254000
2000
yalnızca 78 yıl.
04:31
So somewherebir yerde alonguzun bir the linehat,
99
256000
2000
Yani bir yerlerde,
04:33
we're leavingayrılma about 12 good yearsyıl on the tabletablo.
100
258000
5000
yaklaşık 12 güzel yılımızı bırakıp gidiyoruz.
04:38
These are yearsyıl that we could get.
101
263000
2000
Bu yılları geri alabiliriz.
04:40
And researchAraştırma showsgösterileri that they would be yearsyıl largelybüyük oranda freeücretsiz of chronicKronik diseasehastalık,
102
265000
6000
Ve araştırma gösteriyor ki bu geri alacağımız yıllar, kronik hastalıklardan,
04:46
heartkalp diseasehastalık, cancerkanser and diabetesdiyabet.
103
271000
4000
kalp hastalıklarından, kanserden ve diyabetten uzak olacak.
04:50
We think the besten iyi way to get these missingeksik yearsyıl
104
275000
3000
Bize göre bu kayıp yılları geri almanın en iyi yolu,
04:53
is to look at the cultureskültürler around the worldDünya
105
278000
2000
dünyanın çeşitli yerlerindeki,
04:55
that are actuallyaslında experiencingyaşandığı them,
106
280000
2000
o kayıp yılları deneyimleyen kültürlere göz atmak.
04:57
areasalanlar where people are livingyaşam to ageyaş 100
107
282000
3000
Bu bölgelerde 100 yaşını geçen insanların sayısı,
05:00
at ratesoranları up to 10 timeszamanlar greaterbüyük than we are,
108
285000
2000
bizim ülkemizdekinin 10 katı.
05:02
areasalanlar where the life expectancybeklenti
109
287000
2000
Yaşam beklentisi
05:04
is an extraekstra dozendüzine yearsyıl,
110
289000
2000
12 sene daha fazla.
05:06
the rateoran of middleorta ageyaş mortalityölüm oranı is a fractionkesir
111
291000
2000
Orta yaş ölüm oranı ise
05:08
of what it is in this countryülke.
112
293000
3000
bu ülkedekine oranla çok çok daha az.
05:11
We foundbulunan our first BlueMavi ZoneBölge about 125 milesmil
113
296000
3000
İlk Mavi Bölgemizi, İtalya sahilinin yaklaşık 125 mil
05:14
off the coastsahil of Italyİtalya, on the islandada of SardiniaSardunya.
114
299000
3000
açığında yer alan Sardinya adasında bulduk.
05:17
And not the entiretüm islandada, the islandada is about 1.4 millionmilyon people,
115
302000
3000
Ancak 1.4 milyon kişinin yaşadığı adanın tamamı Mavi Bölge'ye dahil değil.
05:20
but only up in the highlandsHighlands, an areaalan calleddenilen the NuoroNuoro provinceİl.
116
305000
3000
Mavi Bölge'ye dahil olan kısım, yükseklerde yer alan Nuoro bölgesi.
05:23
And here we have this areaalan where menerkekler livecanlı the longestEn uzun,
117
308000
3000
Bu bölgedeki erkeklerin ömrü oldukça uzun.
05:26
about 10 timeszamanlar more centenariansasırlık than we have here in AmericaAmerika.
118
311000
3000
100 yaşını geçenlerin sayısı, Amerika'dakilerden 10 kat daha fazla.
05:29
And this is a placeyer where people not only reachulaşmak ageyaş 100,
119
314000
3000
Ayrıca buradaki insanlar yalnızca 100 yaşını geçmekle kalmıyor,
05:32
they do so with extraordinaryolağanüstü vigorcanlılığı.
120
317000
2000
bunu yaparken zinde ve güçlü olmayı da başarıyor.
05:34
PlacesYerler where 102 yearyıl oldsyaşlılar still ridebinmek theironların bikebisiklet to work,
121
319000
3000
102 yaşındaki bir insanın işe bisiklet sürerek gidebildiği,
05:37
chopChop woodahşap, and can beatdövmek a guy 60 yearsyıl youngerdaha genç than them.
122
322000
5000
odun kesebildiği ve kendinden 60 yaş küçük birini yenebildiği yerler bunlar.
05:42
(LaughterKahkaha)
123
327000
2000
(Gülüşmeler)
05:44
TheirOnların historytarih actuallyaslında goesgider back to about the time of Christİsa.
124
329000
3000
Tarihleri, İsa'nın yaşadığı döneme dek uzanıyor.
05:47
It's actuallyaslında a BronzeBronz AgeYaş culturekültür that's been isolatedyalıtılmış.
125
332000
2000
Bu insanlar, yalıtılmış bir Bronz Çağı kültürüne sahip.
05:49
Because the landarazi is so infertileinfertil,
126
334000
2000
Toprak çok verimsiz olduğundan,
05:51
they largelybüyük oranda are shepherdsÇoban,
127
336000
2000
birçoğu çobanlık yapıyor.
05:53
whichhangi occasionsdurumlar regulardüzenli, low-intensitydüşük yoğunluklu physicalfiziksel activityaktivite.
128
338000
3000
yani düzenli ve fazla yorucu olmayan fiziksel aktiviteler yapıyorlar.
05:56
TheirOnların dietdiyet is mostlyçoğunlukla plant-basedbitkisel kökenli,
129
341000
3000
Çoğunlukla yanlarında taşıyabilecekleri
05:59
accentuatedvurgulandı with foodsgıdalar that they can carrytaşımak into the fieldsalanlar.
130
344000
3000
bitkisel besinleri tüketiyorlar.
06:02
They camegeldi up with an unleavenedMayasız wholebütün wheatbuğday breadekmek
131
347000
3000
Notamusica adını verdikleri, kepekli buğday ile yapılan
06:05
calleddenilen cartaCarta musicaMusica madeyapılmış out of durumdurum wheatbuğday,
132
350000
2000
mayasız bir ekmek üretiyorlar,
06:07
a typetip of cheesepeynir madeyapılmış from grass-fedçim beslenen animalshayvanlar
133
352000
3000
otlarla beslenen hayvanlardan elde edilen bir peynirleri var,
06:10
so the cheesepeynir is highyüksek in Omega-Omega-3 fattyyağlı acidsasitler
134
355000
5000
böylece mısır ile beslenen hayvanlardan yapılan peynirlerin aksine,
06:15
insteadyerine of Omega-Omega-6 fattyyağlı acidsasitler from corn-fedtaşralı animalshayvanlar,
135
360000
3000
Omega-6 yağ asitleri yerine Omega-3 yağ asitleri daha fazla.
06:18
and a typetip of wineşarap that has threeüç timeszamanlar the levelseviye
136
363000
4000
Tükettikleri şarapta ise, dünyada bilinen tüm şaraplardan
06:22
of polyphenolspolifenoller than any knownbilinen wineşarap in the worldDünya.
137
367000
2000
daha fazla polifenol var.
06:24
It's calleddenilen CannonauCannonau.
138
369000
2000
Bu şaraba Cannonau diyorlar.
06:26
But the realgerçek secretgizli I think liesyalanlar more
139
371000
2000
Ancak bana kalırsa işin gerçek sırrı
06:28
in the way that they organizedüzenlemek theironların societytoplum.
140
373000
2000
toplumlarını nasıl düzenlediklerinde yatıyor.
06:30
And one of the mostçoğu salientbelirgin elementselementler of the SardinianSardunya societytoplum
141
375000
4000
Sardinya halkının en göze çarpan özelliklerinden biri
06:34
is how they treattedavi etmek olderdaha eski people.
142
379000
3000
yaşlı insanlara karşı davranış şekilleri.
06:37
You ever noticeihbar here in AmericaAmerika, socialsosyal equityhisse senedi
143
382000
2000
Hiç fark ettiniz mi, Amerika'da insanların
06:39
seemsgörünüyor to peakzirve at about ageyaş 24?
144
384000
3000
en çok saygı gördüğü yaş yaklaşık olarak 24.
06:42
Just look at the advertisementsreklamlar.
145
387000
2000
Reklamlara bakın yeter.
06:44
Here in SardiniaSardunya, the olderdaha eski you get
146
389000
2000
Sardinya'da ise yaşlandıkça
06:46
the more equityhisse senedi you have,
147
391000
2000
daha fazla saygı görüyorsunuz ve
06:48
the more wisdombilgelik you're celebratedünlü for.
148
393000
2000
bildikleriniz daha fazla takdir ediliyor.
06:50
You go into the barsBarlar in SardiniaSardunya,
149
395000
2000
Sardinya'da bir bara girerseniz,
06:52
insteadyerine of seeinggörme the SportsSpor IllustratedResimli swimsuitMayo calendartakvim,
150
397000
2000
Sports Illustrated'in mayo takvimini değil
06:54
you see the centenarianIllustrated'in of the monthay calendartakvim.
151
399000
4000
"ayın yaşlı insanı" takvimini görürsünüz.
06:58
This, as it turnsdönüşler out, is not only good for your agingyaşlanma parentsebeveyn
152
403000
4000
Bu durum, yalnızca yaşlanan ebeveynlerinizi
07:02
to keep them closekapat to the familyaile --
153
407000
2000
aileye yakın kalmasını sağlamıyor,
07:04
it impartskazandırır about fourdört to sixaltı yearsyıl of extraekstra life expectancybeklenti --
154
409000
3000
aynı zamanda dört ile altı yıl arası fazladan yaşam beklentisi sağlıyor.
07:07
researchAraştırma showsgösterileri it's alsoAyrıca good for the childrençocuklar of those familiesaileleri,
155
412000
3000
Araştırmalar gösteriyor ki, bu durum ayrıca çocuklara da faydalı.
07:10
who have loweralt ratesoranları of mortalityölüm oranı and loweralt ratesoranları of diseasehastalık.
156
415000
3000
Ölüm oranları ve hastalığa yakalanma oranları düşüyor.
07:13
That's calleddenilen the grandmotherbüyükanne effectEfekt.
157
418000
3000
Buna "büyükanne etkisi" adı veriliyor.
07:16
We foundbulunan our secondikinci BlueMavi ZoneBölge
158
421000
2000
İkinci Mavi Bölgemizi,
07:18
on the other sideyan of the planetgezegen,
159
423000
2000
dünyanın diğer ucunda,
07:20
about 800 milesmil southgüney of TokyoTokyo,
160
425000
3000
Tokyo'nun 800 mil güneyindeki
07:23
on the archipelagoadalar of OkinawaOkinawa.
161
428000
3000
Okinawa Takım Adaları'nda bulduk.
07:26
OkinawaOkinawa is actuallyaslında 161 smallküçük islandsadaları.
162
431000
4000
Okinawa, 161 küçük adadan oluşuyor.
07:30
And in the northernkuzey partBölüm of the mainana islandada,
163
435000
2000
Ve merkez adanın kuzey kesiminde
07:32
this is groundzemin zerosıfır for worldDünya longevityuzun ömürlü.
164
437000
2000
dünyadaki en uzun ömüre sahip insanlar yaşıyor.
07:34
This is a placeyer where the oldesten eski livingyaşam femalekadın populationnüfus is foundbulunan.
165
439000
6000
Burası, en uzun ömürlü kadın popülasyonunun bulunduğu yer.
07:40
It's a placeyer where people have the longestEn uzun disability-freesakatlık ücretsiz
166
445000
2000
Buradaki insanlar, dünya üzerindeki en uzun
07:42
life expectancybeklenti in the worldDünya.
167
447000
2000
sağlıklı yaşam beklentisine sahip.
07:44
They have what we want.
168
449000
2000
Bizim istediğimiz şeye sahipler.
07:46
They livecanlı a long time, and tendeğiliminde to dieölmek in theironların sleepuyku,
169
451000
2000
Uzun bir ömürleri var ve genellikle uyku sırasında,
07:48
very quicklyhızlı bir şekilde,
170
453000
2000
çok çabuk ölüyorlar.
07:50
and oftensık sık, I can tell you, after sexseks.
171
455000
3000
ve sıklıkla bu ölümler seks sonrası gerçekleşiyor.
07:53
They livecanlı about sevenYedi good yearsyıl longeruzun than the averageortalama AmericanAmerikan.
172
458000
3000
Ortalama bir Amerikalıdan yaklaşık 7 sağlıklı yıl fazla yaşıyorlar.
07:56
FiveBeş timeszamanlar as manyçok centenariansasırlık as we have in AmericaAmerika.
173
461000
4000
100 yılı geçen insanların sayısı, Amerikadakilerin beş katı.
08:00
One fifthbeşinci the rateoran of coloniki nokta üst üste and breastmeme cancerkanser,
174
465000
3000
Amerika'da önde gelen ölüm sebebi bağırsak ve kolon kanserine
08:03
bigbüyük killerskatiller here in AmericaAmerika.
175
468000
2000
yakalanma oranları 5'te 1'i.
08:05
And one sixthaltıncı the rateoran of cardiovascularkardiyovasküler diseasehastalık.
176
470000
3000
Kalp hastalıklarında ise bu oran 6'da 1.
08:08
And the factgerçek that this culturekültür has yieldedvermiştir these numberssayılar
177
473000
3000
Bu kültürün sahip olduğu bütün bu istatistikler,
08:11
suggestsanlaşılacağı stronglyşiddetle they have something to teachöğretmek us.
178
476000
3000
bizlere öğretebilecek bir şeyleri olduğunu gösteriyor.
08:14
What do they do?
179
479000
2000
Peki, ne yapıyorlar?
08:16
OnceBir kez again, a plant-basedbitkisel kökenli dietdiyet,
180
481000
2000
Bitkisel besleniyorlar.
08:18
fulltam of vegetablessebzeler with lots of colorrenk in them.
181
483000
3000
Tükettikleri sebzeler birçok farklı renkte.
08:21
And they eatyemek about eightsekiz timeszamanlar as much tofutofu
182
486000
3000
Ve Amerikalılara oranla 8 kat daha fazla
08:24
as AmericansAmerikalılar do.
183
489000
2000
tofu yiyorlar.
08:26
More significantönemli than what they eatyemek is how they eatyemek it.
184
491000
4000
Ne yediklerinden daha önemli olan şey ise, nasıl yedikleri.
08:30
They have all kindsçeşit of little strategiesstratejiler
185
495000
2000
Fazla yememek için birçok farklı
08:32
to keep from overeatingovereating,
186
497000
2000
taktikleri var.
08:34
whichhangi, as you know, is a bigbüyük problemsorun here in AmericaAmerika.
187
499000
3000
Bildiğiniz gibi, Amerika'da büyük bir sorun bu.
08:37
A fewaz of the strategiesstratejiler we observedgözlenen:
188
502000
2000
İşte gözlemlediğimiz birkaç taktik:
08:39
they eatyemek off of smallerdaha küçük platesplakaları, so they tendeğiliminde to eatyemek fewerDaha az calorieskalori at everyher sittingoturma.
189
504000
4000
Küçük tabaklar kullanıyorlar, böylece her oturuşta daha az kalori tüketiyorlar.
08:43
InsteadBunun yerine of servingservis familyaile stylestil,
190
508000
2000
Yemekleri, aile tarzı sunmuyorlar.
08:45
where you can sortçeşit of mindlesslysersemce eatyemek as you're talkingkonuşma,
191
510000
3000
Böylece konuşurken bir yandan şuursuz biçimde yemiyorsunuz.
08:48
they serveservis at the countersayaç, put the foodGıda away,
192
513000
2000
Yemekleri tezgahda sunuyorlar ve
08:50
and then bringgetirmek it to the tabletablo.
193
515000
2000
oradan masaya getiriyorlar.
08:52
They alsoAyrıca have a 3,000-year-old-yaşında adageatasözü,
194
517000
2000
Ayrıca 3000 yıllık bir özdeyişleri var.
08:54
whichhangi I think is the greatestEn büyük sortçeşit of dietdiyet suggestionöneri ever inventedicat edildi.
195
519000
3000
Bence bu, gelmiş geçmiş en iyi beslenme önerisi.
08:57
It was inventedicat edildi by ConfuciusKonfüçyüs.
196
522000
2000
Konfiçyus tarafından ortaya atılmış.
08:59
And that dietdiyet is knownbilinen as the HaraHara, HatchiHatchi, BuBu dietdiyet.
197
524000
4000
Adı ise "Hara, Hatchi, Bu" diyeti.
09:03
It's simplybasitçe a little sayingsöz these people say before theironların mealyemek
198
528000
3000
Bu, yemeklerden önce söyledikleri bir deyiş.
09:06
to remindhatırlatmak them to stop eatingyemek yiyor when theironların stomachmide is [80] percentyüzde fulltam.
199
531000
4000
Mideleri %80 dolu olduğunda, onlara yemeyi bırakmalarını hatırlatıyor.
09:10
It takes about a halfyarım hoursaat for that fulltam feelingduygu
200
535000
2000
Tokluk hissinin midenizden beyninize
09:12
to travelseyahat from your bellygöbek to your brainbeyin.
201
537000
2000
ulaşması yaklaşık yarım saat alır.
09:14
And by rememberinganımsama to stop at 80 percentyüzde
202
539000
3000
%80'de durmak, böylece sizleri
09:17
it helpsyardım eder keep you from doing that very thing.
203
542000
3000
fazla yemekten koruyor.
09:20
But, like SardiniaSardunya, OkinawaOkinawa has a fewaz socialsosyal constructsyapılar
204
545000
3000
Ancak, tıpkı Sardinya gibi, Okinawa'nın da
09:23
that we can associateilişkilendirme with longevityuzun ömürlü.
205
548000
3000
uzun yaşam ile ilişkilendirebileceğimiz birkaç sosyal yapısı var.
09:26
We know that isolationyalıtım killsöldürür.
206
551000
2000
Yalnızlığın öldürdüğünü biliyoruz.
09:28
FifteenOn beş yearsyıl agoönce, the averageortalama AmericanAmerikan had threeüç good friendsarkadaşlar.
207
553000
4000
15 yıl önce, ortalama bir Amerikalının üç iyi arkadaşı vardı.
09:32
We're down to one and halfyarım right now.
208
557000
2000
Şu an ise bu sayı 1.5'e inmiş durumda.
09:34
If you were luckyşanslı enoughyeterli to be borndoğmuş in OkinawaOkinawa,
209
559000
3000
Okinawa'da doğacak kadar şanslı olsaydınız,
09:37
you were borndoğmuş into a systemsistem where you
210
562000
2000
ömrünüz boyunca sizin yanınızda olacak
09:39
automaticallyotomatik olarak have a halfyarım a dozendüzine friendsarkadaşlar
211
564000
3000
6 arkadaşa otomatik olarak sahip olmanızı sağlayan
09:42
with whomkime you travelseyahat throughvasitasiyla life.
212
567000
2000
bir sistem içinde yaşıyor olacaktınız.
09:44
They call it a MoaiMoai. And if you're in a MoaiMoai
213
569000
3000
Buna "Moai" diyorlar. Eğer bir Moai'ye dâhilseniz,
09:47
you're expectedbeklenen to sharepay the bountycömertlik if you encounterkarşılaşma luckşans,
214
572000
4000
piyangodan kazandığınız serveti paylaşmanız beklenir.
09:51
and if things go badkötü,
215
576000
2000
Ve işler kötü giderse,
09:53
childçocuk getsalır sickhasta, parentebeveyn dieskalıp,
216
578000
2000
örneğin çocuğunuz hastalanırsa veya ebeveynlerinizden biri ölürse,
09:55
you always have somebodybirisi who has your back.
217
580000
3000
daime size destek olacak birileri vardır.
09:58
This particularbelirli MoaiMoai, these fivebeş ladiesBayan
218
583000
2000
Ekrandaki Moai, yani bu 5 kadın
10:00
have been togetherbirlikte for 97 yearsyıl.
219
585000
3000
97 yıldır birlikteler.
10:03
TheirOnların averageortalama ageyaş is 102.
220
588000
3000
Yaşlarının ortalaması 102.
10:06
TypicallyGenellikle in AmericaAmerika
221
591000
2000
Amerika'da genel olarak
10:08
we'vebiz ettik dividedbölünmüş our adultyetişkin life up into two sectionsbölümler.
222
593000
4000
yetişkin hayatımızı iki kısma bölüyoruz.
10:12
There is our work life,
223
597000
2000
Bir yanda iş hayatımız var,
10:14
where we're productiveüretken.
224
599000
2000
yani bir şeyler ürettiğimiz dönem.
10:16
And then one day, boomBoom, we retireemekli olmak.
225
601000
3000
Ve bir gün, aniden, emekli oluyoruz.
10:19
And typicallytipik that has meantdemek
226
604000
2000
Ve genellikle bu emeklilik
10:21
retiringemekli to the easykolay chairsandalye,
227
606000
3000
rahat bir koltuğa uzanmak
10:24
or going down to ArizonaArizona to playoyun golfgolf.
228
609000
3000
veya Arizona'ya giderek golf oynamak anlamına geliyor.
10:27
In the OkinawanOkinawa languagedil there is not even
229
612000
2000
Okinawa dilinde ise emeklilik anlamına gelen
10:29
a wordsözcük for retirementemeklilik.
230
614000
2000
bir sözcük bile yok.
10:31
InsteadBunun yerine there is one wordsözcük
231
616000
2000
Bunun yerine,
10:33
that imbuesimbues your entiretüm life,
232
618000
3000
hayatınıza anlam katan bir sözcükleri var:
10:36
and that wordsözcük is "ikigaianketteki."
233
621000
2000
"İkigai."
10:38
And, roughlykabaca translatedtercüme, it meansanlamına geliyor
234
623000
2000
Bu sözcüğün yaklaşık olarak anlamı,
10:40
"the reasonneden for whichhangi you wakeuyanmak up in the morningsabah."
235
625000
3000
"sabahları yataktan kalkmanızın sebebi."
10:43
For this 102-year-old-yaşında karateKarate masterana,
236
628000
3000
Bu 102 yaşındaki karate ustasının
10:46
his ikigaianketteki was carryingtaşıma forthileri this martialDövüş artSanat.
237
631000
4000
ikigai'si, savaş sanatında daha da uzmanlaşmak.
10:50
For this hundred-year-oldyüz yaşında fishermanbalıkçı
238
635000
2000
Bu 100 yaşındaki balıkçınınki ise
10:52
it was continuingdevam ediyor to catchyakalamak fishbalık for his familyaile threeüç timeszamanlar a weekhafta.
239
637000
3000
haftada üç kez ailesi için balık tutmaya devam etmek.
10:55
And this is a questionsoru. The NationalUlusal InstituteEnstitüsü on AgingYaşlanma
240
640000
2000
National Institute On Aging bizlere
10:57
actuallyaslında gaveverdi us a questionnairesoru formu to give these centenariansasırlık.
241
642000
4000
bu yaşlı insanlara sormamız için bir anket verdi.
11:01
And one of the questionssorular, they were very culturallykültürel astutezeki,
242
646000
2000
Anketteki sorular oldukça
11:03
the people who put the questionnairesoru formu.
243
648000
2000
kurnaz şekilde hazırlanmıştı.
11:05
One of the questionssorular was, "What is your ikigaianketteki?"
244
650000
2000
Sorulardan biri şuydu: "İkigai'niz nedir?"
11:07
They instantlyanında knewbiliyordum why they wokeuyandı up in the morningsabah.
245
652000
5000
hemen bildiler sabahlari kalkmalarin nedenini
11:12
For this 102 yearyıl oldeski womankadın, her ikigaianketteki
246
657000
2000
Bu 102 yaşındaki kadının ikigai'si,
11:14
was simplybasitçe her great-great-great-granddaughterbüyük büyük büyük torunu.
247
659000
6000
torununun torununun torunu idi.
11:20
Two girlskızlar separatedayrıldı in ageyaş by 101 and a halfyarım yearsyıl.
248
665000
4000
Bu iki kadının arasında 101 buçuk yıl var.
11:24
And I askeddiye sordu her what it feltkeçe like
249
669000
2000
Torununun torununun torununu
11:26
to holdambar a great-great-great-granddaughterbüyük büyük büyük torunu.
250
671000
3000
kucağında tutmanın nasıl bir his olduğunu sordum ona.
11:29
And she put her headkafa back and she said,
251
674000
2000
Geriye yaslandı ve dedi ki:
11:31
"It feelshissediyor like leapingsıçramak into heavencennet."
252
676000
3000
"cennete gitmek gibi."
11:34
I thought that was a wonderfulolağanüstü thought.
253
679000
2000
Bence bu müthiş bir düşünce.
11:36
My editoreditör at GeographicCoğrafi
254
681000
2000
Geographic'teki editörüm
11:38
wanted me to find America'sAmerika'nın BlueMavi ZoneBölge.
255
683000
2000
Amerika'nın Mavi Bölgesi'ni bulmamı istedi.
11:40
And for a while we lookedbaktı on the prairiesprairies of MinnesotaMinnesota,
256
685000
3000
Bir süre boyunca Minnesota çevresindeki çiftlikleri inceledik.
11:43
where actuallyaslında there is a very highyüksek proportionoran of centenariansasırlık.
257
688000
3000
Burada yüz yaşını geçenlerin oranı oldukça fazlaydı.
11:46
But that's because all the younggenç people left.
258
691000
3000
Ancak bunun sebebi bütün gençlerin bölgeyi terk etmesiymiş.
11:49
(LaughterKahkaha)
259
694000
3000
(Gülüşmeler)
11:52
So, we turneddönük to the dataveri again.
260
697000
2000
Dolayısıyla aramaya devam ettik.
11:54
And we foundbulunan America'sAmerika'nın longest-liveduzun ömürlü populationnüfus
261
699000
3000
Ve Amerika'nın en uzun ömürlü popülasyonunu
11:57
amongarasında the Seventh-DayYedinci gün AdventistsAdventists
262
702000
2000
Loma Linda, Kaliforniya çevresinde yaşamakta olan
11:59
concentratedkonsantre in and around LomaLoma LindaLinda, CaliforniaCalifornia.
263
704000
4000
Seventh-Day Adventistleri arasında bulduk.
12:03
AdventistsAdventists are conservativemuhafazakâr MethodistsMethodists.
264
708000
3000
Adventisler muhfazakar Methodistlerdir.
12:06
They celebratekutlamak theironların SabbathSabbath
265
711000
3000
Cuma günü güneşin batışından
12:09
from sunsetgün batımı on FridayCuma tillkadar sunsetgün batımı on SaturdayCumartesi.
266
714000
3000
Cumartesi günü güneşin batışında dek sabbath'ı kutlarlar.
12:12
A "24-hour-saat sanctuarySanctuary in time," they call it.
267
717000
4000
"24 saatlik bir tapınma zamanı" diyorlar buna.
12:16
And they followtakip et fivebeş little habitsalışkanlıkları
268
721000
3000
Ve onlara göreceli olarak
12:19
that conveystaşır to them extraordinaryolağanüstü longevityuzun ömürlü,
269
724000
3000
oldukça uzun bir ömür veren beş adet
12:22
comparativelynispeten speakingkonuşuyorum.
270
727000
2000
alışkanlıkları var.
12:24
In AmericaAmerika here, life expectancybeklenti
271
729000
2000
Amerika'daki yaşam beklentisi
12:26
for the averageortalama womankadın is 80.
272
731000
2000
ortalama bir kadın için 80 yıl.
12:28
But for an AdventistAdventist womankadın,
273
733000
2000
Ancak Adventist bir kadın için
12:30
theironların life expectancybeklenti is 89.
274
735000
3000
yaşam beklentisi 89 yıl.
12:33
And the differencefark is even more pronouncedtelaffuz amongarasında menerkekler,
275
738000
2000
Erkekler için bu sayılar arasındaki fark
12:35
who are expectedbeklenen to livecanlı about 11 yearsyıl
276
740000
2000
daha da fazla. Adventist erkekler
12:37
longeruzun than theironların AmericanAmerikan counterpartsmuadilleri.
277
742000
3000
diğer Amerikalılara oranla 11 yıl daha fazla yaşıyor.
12:40
Now, this is a studyders çalışma that followedtakip etti
278
745000
2000
Bu ise, yaklaşık 70.000 insanı
12:42
about 70,000 people for 30 yearsyıl.
279
747000
3000
30 yıl boyunca takip eden bir araştırma.
12:45
SterlingSterling studyders çalışma. And I think it supremelyFevkalade illustratesgösterir
280
750000
4000
Adı da Steerling araştırması. Ve bence,
12:49
the premiseöncül of this BlueMavi ZoneBölge projectproje.
281
754000
3000
Mavi Bölge Proje'sinin amacını çok açık olarak ortaya koyuyor.
12:52
This is a heterogeneousTürdeş olmayan communitytoplum.
282
757000
2000
Bu, heterojen bir topluluk.
12:54
It's whitebeyaz, blacksiyah, Hispanicİspanyol, AsianAsya.
283
759000
3000
Aralarında siyahlar, beyazlar, hispanikler ve uzakdoğulular var.
12:57
The only thing that they have in commonortak are a setset of
284
762000
2000
Aralarındaki tek ortak nokta ise
12:59
very smallküçük lifestyleyaşam tarzı habitsalışkanlıkları
285
764000
2000
aynı küçük alışkanlıklara
13:01
that they followtakip et ritualisticallyritualistically
286
766000
2000
hayatlarının büyük bölümünde
13:03
for mostçoğu of theironların liveshayatları.
287
768000
2000
sıkı bir biçimde bağlı kalmaları.
13:05
They take theironların dietdiyet directlydirekt olarak from the Bibleİncil.
288
770000
2000
Beslenme şekillerini doğrudan doğruya İncil'den alıyorlar.
13:07
GenesisGenesis: ChapterBölüm one, VerseAyet [29],
289
772000
3000
Yaratılış: Birinci bölüm. 29. Ayet.
13:10
where God talksgörüşmeler about legumesbaklagiller and seedstohumlar,
290
775000
3000
Bu ayette Tanrı, baklagillerden ve tohumlardan bahsediyor.
13:13
and on one more stanzaStanza about greenyeşil plantsbitkiler,
291
778000
3000
Yeşil bitkiler hakkında bir dörtlük daha var.
13:16
ostensiblygörünüşte missingeksik is meatet.
292
781000
2000
Görünen o ki, et tüketmekten hiç bahsedilmiyor.
13:18
They take this sanctuarySanctuary in time very seriousciddi.
293
783000
3000
Bu ibadeti oldukça ciddiye alıyorlar.
13:21
For 24 hourssaatler everyher weekhafta,
294
786000
3000
Her hafta 24 saatliğine
13:24
no mattermadde how busymeşgul they are, how stressedvurguladı out they are at work,
295
789000
3000
ne kadar meşgul olurlarsa olsunlar,
13:27
where the kidsçocuklar need to be driventahrik,
296
792000
2000
işyerinde ne kadar stresli olurlarsa olsunlar,
13:29
they stop everything and they focusodak on theironların God,
297
794000
3000
her şeyi bırakıp Tanrılarına odaklanıyorlar.
13:32
theironların socialsosyal network, and then, hardwiredKablolu right in the religiondin,
298
797000
3000
Sosyalleşirken kullandıkları yöntem de, yine din ile yoğun ilişkili olan
13:35
are naturedoğa walksyürüyüşleri.
299
800000
3000
doğa yürüyüşleri.
13:38
And the powergüç of this is not that it's donetamam occasionallybazen,
300
803000
2000
Bunun gücü, arada sırada yapılan bir şey olmasından değil
13:40
the powergüç is it's donetamam everyher weekhafta for a lifetimeömür.
301
805000
4000
bütün hayat boyunca her hafta yapılan bir şey olmasından geliyor.
13:44
NoneHiçbiri of it's hardzor. NoneHiçbiri of it costsmaliyetler moneypara.
302
809000
2000
Bunların hiçbiri zor değil. Hiçbiri için para gerekmiyor.
13:46
AdventistsAdventists alsoAyrıca tendeğiliminde to hangasmak out with other AdventistsAdventists.
303
811000
3000
Adventistler genellikle diğer Adventistlerle vakit geçiriyor.
13:49
So, if you go to an Adventist'sAdventist'ın partyParti
304
814000
2000
Yani, bir Adventist'in düzenlediği bir partiye gittiğinizde
13:51
you don't see people swillingpatlayıncaya JimJim BeamIşın or rollingyuvarlanan a jointortak.
305
816000
3000
deli gibi içki içen ya da esrar kullanan insanlar göremiyorsunuz.
13:54
InsteadBunun yerine they're talkingkonuşma about theironların nextSonraki naturedoğa walkyürümek,
306
819000
4000
Bu tip şeyler yerine, bir sonraki doğa yürüyüşleri hakkında konuşuyorlar,
13:58
exchangingalışverişi recipesyemek tarifleri, and yes, they praydua etmek.
307
823000
3000
birbirlerine yemek tarifleri veriyorlar, ve evet, dua ediyorlar.
14:01
But they influenceetki eachher other in profoundderin and measurableölçülebilir waysyolları.
308
826000
5000
Birbirleri üzerindeki etkileri oldukça derin ve ölçülebilir.
14:06
This is a culturekültür that has yieldedvermiştir EllsworthEllsworth WharehamWhareham.
309
831000
3000
Bu kültüre dâhil olan insanlardan birisi de Ellsworth Wheram.
14:09
EllsworthEllsworth WharehamWhareham is 97 yearsyıl oldeski.
310
834000
2000
Ellsworth Wheram 97 yaşında.
14:11
He's a multimillionairemultimilyoner,
311
836000
2000
Ve bir multi-milyoner.
14:13
yethenüz when a contractormüteahhit wanted 6,000 dollarsdolar
312
838000
4000
Yine de bir koruma çiti yapmak için
14:17
to buildinşa etmek a privacyGizlilik fenceçit,
313
842000
2000
inşaat firması ondan 6.000 dolar istediğinde,
14:19
he said, "For that kindtür of moneypara I'll do it myselfkendim."
314
844000
2000
"O kadar paraya kendim de yaparım." dedi.
14:21
So for the nextSonraki threeüç daysgünler he was out shovelingkürekle cementçimento,
315
846000
3000
Ve sonraki üç gün boyunca çimento karıştırdı
14:24
and haulingÇekme poleskutuplar around.
316
849000
2000
ve demir kazıkları ordan oraya taşıdı.
14:26
And predictablytahmin edilebileceği gibi, perhapsbelki, on the fourthdördüncü day
317
851000
2000
Ve beklendiği üzere, dördüncü gün
14:28
he endedbitti up in the operatingişletme roomoda.
318
853000
4000
kendisini bir ameliyathanede buldu.
14:32
But not as the guy on the tabletablo;
319
857000
3000
Ancak sedye üzerindeki adam olarak değil,
14:35
the guy doing open-heartaçık kalp surgerycerrahlık.
320
860000
4000
açık kalp ameliyatı yapan cerrah olarak.
14:39
At 97 he still does 20 open-heartaçık kalp surgeriesameliyatları everyher monthay.
321
864000
6000
97 yaşında bile hâlâ her ay 20 açık kalp ameliyatı yapıyor.
14:45
EdEd RawlingsRawlings, 103 yearsyıl oldeski now,
322
870000
3000
103 yaşındaki Ed Rawlings,
14:48
an activeaktif cowboykovboy, startsbaşlar his morningsabah with a swimyüzmek.
323
873000
3000
aktif bir kovboy. Güne yüzerek başlıyor.
14:51
And on weekendshafta sonları he likesseviyor to put on the boardspanoları,
324
876000
2000
Haftasonları ise
14:53
throwatmak up roosterhoroz tailsfrak.
325
878000
3000
sörf yapmaktan hoşlanıyor.
14:56
And then MargeMarge DetonDeton.
326
881000
2000
Bir de Marge Deton var.
14:58
MargeMarge is 104.
327
883000
2000
Marge 104 yaşında.
15:00
Her grandsontorunu actuallyaslında liveshayatları in the TwinTek Kişilik CitiesŞehirler here.
328
885000
2000
Torunu, buradaki Twin Cities'de (Minnesota) yaşıyor.
15:02
She startsbaşlar her day with liftingkaldırma weightsağırlıkları.
329
887000
2000
Güne ağırlık kaldırarak başlıyor.
15:04
She ridessürmek her bicyclebisiklet.
330
889000
2000
Bisiklete biniyor.
15:06
And then she getsalır in her root-beerkök bira coloredrenkli
331
891000
2000
Daha sonra kahverengi
15:08
1994 CadillacCadillac SevilleSeville,
332
893000
3000
94 model Cadillac Seville'ine atlıyor ve
15:11
and tearsgözyaşı down the SanSan BernardinoBernardino freewayçevre yolu,
333
896000
2000
San Bernardino otoyolunda hız yaparak
15:13
where she still volunteersgönüllüler for sevenYedi differentfarklı organizationsorganizasyonlar.
334
898000
4000
gönüllü olarak çalıştığı yedi farklı organizasyona gidiyor.
15:17
I've been on 19 hardcoreHardcore expeditionsseferler.
335
902000
3000
Daha önce 19 kez ciddi seyahatlare katıldım.
15:20
I'm probablymuhtemelen the only personkişi you'llEğer olacak ever meetkarşılamak
336
905000
2000
Sahara Çölü'nü bisikletiyle geçerken
15:22
who roderode his bicyclebisiklet acrosskarşısında
337
907000
2000
güneş kremi kullanmamış
15:24
the SaharaSahara desertçöl withoutolmadan sunscreenGüneş kremi.
338
909000
2000
ender insanlardan biriyim.
15:26
But I'll tell you, there is no adventuremacera more harrowingüzücü
339
911000
3000
Ancak size söylemeliyim ki, Marge Deton arabayı kullanırken
15:29
than ridingbinme shotgunpompalı tüfek with MargeMarge DetonDeton.
340
914000
4000
yanında oturmaktan daha heyecanlı bir macera yok.
15:33
"A strangeryabancı is a friendarkadaş I haven'tyok metmet yethenüz!" she'do ediyorum say to me.
341
918000
5000
"Yabancı demek, henüz tanımadığım bir arkadaş demektir" dedi bana.
15:38
So, what are the commonortak denominatorspaydaları
342
923000
2000
Öyleyse, tüm bu üç kültürdeki
15:40
in these threeüç cultureskültürler?
343
925000
2000
ortak noktalar neler?
15:42
What are the things that they all do?
344
927000
2000
Hepsinin yaptığı şeyler neler?
15:44
And we managedyönetilen to boilkaynama it down to ninedokuz.
345
929000
4000
Bu şeyleri belirledik ve karşımıza 9 maddelik bir liste çıktı.
15:48
In factgerçek we'vebiz ettik donetamam two more BlueMavi ZoneBölge expeditionsseferler sincedan beri this
346
933000
3000
Aslında o zamandan beri iki tane daha Mavi Bölge keşfi yaptık ve
15:51
and these commonortak denominatorspaydaları holdambar truedoğru.
347
936000
3000
bu listedekilerin doğru olduğu görüldü.
15:54
And the first one,
348
939000
2000
İnanmakta zorlanabilirsiniz ama,
15:56
and I'm about to uttermutlak a heresysapkınlık here,
349
941000
3000
bu listedekilerin hiçbiri
15:59
noneYok of them exerciseegzersiz,
350
944000
2000
egzersiz değil.
16:01
at leasten az the way we think of exerciseegzersiz.
351
946000
2000
En azından bizim bildiğimiz şekildeki egzersiz değil.
16:03
InsteadBunun yerine, they setset up theironların liveshayatları
352
948000
3000
Hayatlarını öyle bir şekilde kurmuşlar ki
16:06
so that they are constantlysürekli nudgeddürttü into physicalfiziksel activityaktivite.
353
951000
3000
sürekli bir fiziksel aktivite içindeler.
16:09
These 100-year-old-yaşında OkinawanOkinawa womenkadınlar
354
954000
3000
100 yaşındaki bu Okinawalı kadınlar
16:12
are gettingalma up and down off the groundzemin, they sitoturmak on the floorzemin,
355
957000
3000
günde 30 veya 40 defa, aşağı iniyorlar, yukarı çıkıyorlar,
16:15
30 or 40 timeszamanlar a day.
356
960000
2000
yere oturup kalkıyorlar.
16:17
SardiniansSardinians livecanlı in verticaldikey housesevler, up and down the stairsmerdiven.
357
962000
3000
Sardinyalılar çok katlı evlerde yaşıyorlar, dolayısıyla merdiven inip çıkıyorlar.
16:20
EveryHer tripgezi to the storemağaza, or to churchkilise
358
965000
3000
Markete, kiliseye veya arkadaşlarını ziyarete
16:23
or to a friend'sarkadaşınızın houseev occasionsdurumlar a walkyürümek.
359
968000
3000
gitmek için yürüyüş yapmaları gerekiyor.
16:26
They don't have any conveniencesKolaylıklar.
360
971000
2000
Başka şansları yok.
16:28
There is not a buttondüğme to pushit to do yardyard work or houseev work.
361
973000
2000
Ev ya da bahçe işlerini yaptırmak için bir buton yok.
16:30
If they want to mixkarıştırmak up a cakekek, they're doing it by handel.
362
975000
3000
Kek hamuru karıştırmak istiyorlarsa, bunu el ile yapıyorlar.
16:33
That's physicalfiziksel activityaktivite.
363
978000
2000
Bunların tümü fiziksel aktivite.
16:35
That burnsyanıklar calorieskalori just as much as going on the treadmillkoşu bandı does.
364
980000
3000
Koşu bandında koşmak ne kadar kalori yakıyorsa, bu aktiviteler de o kadar
16:38
When they do do intentionalkasıtlı physicalfiziksel activityaktivite,
365
983000
3000
kalori yakıyor. Kendi istekleriyle fiziksel aktiviye yapmak isterlerse
16:41
it's the things they enjoykeyfini çıkarın. They tendeğiliminde to walkyürümek,
366
986000
3000
bunlar, hoşlandıkları şeyler oluyor. Genellikle yürüyüş yapıyorlar.
16:44
the only provenkanıtlanmış way to staveÇıta off cognitivebilişsel declinedüşüş,
367
989000
3000
Beyin fonksiyonlarının azalmasını engellediği kanıtlanan tek şey yürüyüş yapmak.
16:47
and they all tendeğiliminde to have a gardenBahçe.
368
992000
3000
Ve genellikle hepsinin bir bahçesi var.
16:50
They know how to setset up theironların life in the right way
369
995000
2000
Hayatlarını nasıl doğru yola sokmaları gerektiğini
16:52
so they have the right outlookgörünüm.
370
997000
2000
biliyorlar.
16:54
EachHer of these cultureskültürler take time to downshiftdownshift.
371
999000
3000
Tüm bu kültürler, dinlenmek için zaman ayırıyorlar.
16:57
The SardiniansSardinians praydua etmek. The Seventh-DayYedinci gün AdventistsAdventists praydua etmek.
372
1002000
3000
Sardinyalılar dua ediyor. Seventh-Day Adventistleri dua ediyor.
17:00
The OkinawansOkinawans have this ancestoratası venerationsaygı.
373
1005000
3000
Okinawalılarda yaşlı insanlara hürmet var.
17:03
But when you're in a hurryacele or stressedvurguladı out,
374
1008000
2000
Ancak aceleniz varsa ya da stresliyseniz, bu durum
17:05
that triggerstetikleyiciler something calleddenilen the inflammatoryinflamatuar responsetepki,
375
1010000
2000
Alzheimer hastalığından
17:07
whichhangi is associatedilişkili with everything from Alzheimer'sAlzheimer
376
1012000
2000
kalp hastalıklarına kadar
17:09
diseasehastalık to cardiovascularkardiyovasküler diseasehastalık.
377
1014000
4000
birçok şeyi tetikleyebiliyor.
17:13
When you slowyavaş down for 15 minutesdakika a day
378
1018000
2000
Günde 15 dakikayı dinlenmek için harcadığınızda,
17:15
you turndönüş that inflammatoryinflamatuar statebelirtmek, bildirmek
379
1020000
2000
bu tetikleyici durumun
17:17
into a more anti-inflammatoryanti-inflamatuar statebelirtmek, bildirmek.
380
1022000
3000
biraz da olsa önüne geçiyorsunuz.
17:20
They have vocabularykelime hazinesi for senseduyu of purposeamaç,
381
1025000
3000
Amaçlarını açıklayan sözcükleri var.
17:23
ikigaianketteki, like the OkinawansOkinawans.
382
1028000
2000
Tıpkı Okinawalıların kullandığı "ikigai" sözcüğü gibi.
17:25
You know the two mostçoğu dangeroustehlikeli yearsyıl in your life
383
1030000
2000
Bildiğiniz üzere, hayatınızdaki en tehlikeli yıllardan biri,
17:27
are the yearyıl you're borndoğmuş, because of infantbebek mortalityölüm oranı,
384
1032000
4000
çocuk ölümü riski nedeniyle, doğdunuz yıl.
17:31
and the yearyıl you retireemekli olmak.
385
1036000
2000
Diğeri ise emekli olduğunuz yıl.
17:33
These people know theironların senseduyu of purposeamaç,
386
1038000
2000
Bu insanlar hayattaki amaçlarını biliyorlar,
17:35
and they activateetkinleştirmek in theironların life, that's worthdeğer about sevenYedi yearsyıl
387
1040000
2000
ve bu amaç doğrultusunda yaşıyorlar. Bu da
17:37
of extraekstra life expectancybeklenti.
388
1042000
3000
fazladan yedi yıl demek.
17:40
There's no longevityuzun ömürlü dietdiyet.
389
1045000
2000
Uzun yaşam için bir diyet yok.
17:42
InsteadBunun yerine, these people drinkiçki a little bitbit everyher day,
390
1047000
2000
Ancak, her gün birazcık içki içiyorlar.
17:44
not a hardzor sellsatmak to the AmericanAmerikan populationnüfus.
391
1049000
2000
Amerikalılar için uyum sağlaması zor bir şey değil bu.
17:46
(LaughterKahkaha)
392
1051000
1000
(Gülüşmeler)
17:47
They tendeğiliminde to eatyemek a plant-basedbitkisel kökenli dietdiyet.
393
1052000
3000
Genellikle bitkisel besinler tüketiyorlar.
17:50
Doesn't mean they don't eatyemek meatet, but lots of beansfasulye and nutsfındık.
394
1055000
2000
Bu, et yemedikleri anlamına gelmiyor. Ancak bol miktarda fasulye
17:52
And they have strategiesstratejiler to keep from overeatingovereating,
395
1057000
3000
ve fındık yiyorlar. Ayrıca fazla yemeyi önleyen
17:55
little things that nudgedirsekle dürtmek them away from the tabletablo at the right time.
396
1060000
3000
stratejilere sahipler.
17:58
And then the foundationvakıf of all this is how they connectbağlamak.
397
1063000
3000
Ve, tüm bunların temelinde, birbirleriyle nasıl iletişim kurdukları yatıyor.
18:01
They put theironların familiesaileleri first,
398
1066000
2000
Önceliği ailelerine veriyorlar.
18:03
take carebakım of theironların childrençocuklar and theironların agingyaşlanma parentsebeveyn.
399
1068000
2000
Çocuklarına ve yaşlı ebeveynlerine bakıyorlar.
18:05
They all tendeğiliminde to belongait to a faith-basedinanca dayalı communitytoplum,
400
1070000
4000
Tamamı inanç bazlı bir topluluğa dahil.
18:09
whichhangi is worthdeğer betweenarasında fourdört and 14
401
1074000
2000
Eğer ayda dört kez bu toplantılara katılırsanız,
18:11
extraekstra yearsyıl of life expectancybeklenti
402
1076000
2000
fazladan 4 ile 14 yıl
18:13
if you do it fourdört timeszamanlar a monthay.
403
1078000
2000
anlamına geliyor bu.
18:15
And the biggesten büyük thing here
404
1080000
2000
Buradaki en büyük olay ise,
18:17
is they alsoAyrıca belongait to the right tribekabile.
405
1082000
3000
doğru topluluğa ait olmaları.
18:20
They were eitherya borndoğmuş into
406
1085000
2000
Ya doğru topluluğun içinde büyümüşler,
18:22
or they proactivelyproaktif surroundedçevrili themselveskendilerini with the right people.
407
1087000
5000
ya da kendilerini doğru topluluklardan birileriyle çevrelemişler.
18:27
We know from the FraminghamFramingham studiesçalışmalar,
408
1092000
2000
Framingham Araştırmasından öğrendiğimiz üzere
18:29
that if your threeüç besten iyi friendsarkadaşlar are obeseaşırı şişman
409
1094000
3000
eğer en iyi arkadaşlarınızdan üçü obez ise
18:32
there is a 50 percentyüzde better chanceşans that you'llEğer olacak be overweightkilolu.
410
1097000
3000
sizin de fazla kilolu olmanızın olasılığı %50 daha fazla.
18:35
So, if you hangasmak out with unhealthysağlıksız people,
411
1100000
3000
Yani, eğer sağlıksız insanlarla vakit geçirirseniz
18:38
that's going to have a measurableölçülebilir impactdarbe over time.
412
1103000
2000
bu durumun zamanla büyük bir etkisi olacaktır.
18:40
InsteadBunun yerine, if your friend'sarkadaşınızın ideaFikir of recreationrekreasyon
413
1105000
5000
Arkadaşlarınızın vakit geçirme yöntemi
18:45
is physicalfiziksel activityaktivite, bowlingBovling, or playingoynama hockeyhokey,
414
1110000
2000
bowling oynamak, bisiklete binmek
18:47
bikingbisikleti or gardeningBahçe,
415
1112000
2000
ya da bahçeyle ilgilenmek gibi fiziksel aktiviteler ise,
18:49
if your friendsarkadaşlar drinkiçki a little, but not too much,
416
1114000
3000
eğer arkadaşlarınız içkiyi fazla kaçırmıyorsa,
18:52
and they eatyemek right, and they're engagednişanlı, and they're trustinggüvenme and trustworthygüvenilir,
417
1117000
3000
doğru şekilde yiyorlarsa, bir aileye aitlerse ve güvenilirlerse
18:55
that is going to have the biggesten büyük impactdarbe over time.
418
1120000
3000
bu durumun da zaman içinde büyük bir etkisi olacaktır.
18:58
DietsDiyetler don't work. No dietdiyet in the historytarih of the worldDünya
419
1123000
3000
Diyetler hiçbir işe yaramaz. Tarihteki hiçbir diyet
19:01
has ever workedişlenmiş for more than two percentyüzde of the populationnüfus.
420
1126000
3000
insanların yüzde 2'sinden daha fazlasında işe yaramamıştır.
19:04
ExerciseEgzersiz programsprogramlar usuallygenellikle startbaşlama in JanuaryOcak;
421
1129000
3000
Spor salonlarındaki programlar Ocak'ta başlar
19:07
they're usuallygenellikle donetamam by OctoberEkim.
422
1132000
2000
ama genellikle Ekim'de katılmaya başlarız.
19:09
When it comesgeliyor to longevityuzun ömürlü
423
1134000
2000
Uzun yaşam konusunda
19:11
there is no shortkısa termterim fixdüzeltmek
424
1136000
2000
bir kısayol ya da
19:13
in a pillhap or anything elsebaşka.
425
1138000
3000
hap gibi bir şey yok.
19:16
But when you think about it,
426
1141000
2000
Ancak, bir düşünürseniz
19:18
your friendsarkadaşlar are long-termuzun vadeli adventuresmacera,
427
1143000
3000
arkadaşlarınız da aslında uzun süreli birer macera olduğunu göreceksiniz.
19:21
and thereforebu nedenle, perhapsbelki the mostçoğu significantönemli thing you can do
428
1146000
3000
Dolayısıyla, belki de yapabileceğiniz en önemli şey
19:24
to addeklemek more yearsyıl to your life,
429
1149000
3000
hayatınıza fazladan biraz yıl
19:27
and life to your yearsyıl. Thank you very much.
430
1152000
2000
yıllarınıza ise hayat katmanız. Çok teşekkürler.
19:29
(ApplauseAlkış)
431
1154000
5000
(Alkış)
Translated by Mithat Can Ayok
Reviewed by Seda Demirel

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Dan Buettner - Longevity coach, explorer
National Geographic writer and explorer Dan Buettner studies the world's longest-lived peoples, distilling their secrets into a single plan for health and long life.

Why you should listen

What do Seventh-Day Adventists in California, the residents of Sardinia, Italy and the inhabitants of the islands of Okinawa, Japan have in common? They enjoy the longest, healthiest lives on the planet. Dan Buettner assembled a team of researchers to seek out these "hotspots of human health and vitality," which he calls Blue Zones, and to figure out what they do that helps them live so long.

Buettner, a world-renowned explorer and a writer for National Geographic, travels the world seeking out new Blue Zones (he's found five, to date) and speaking at seminars and on TV, sharing the habits that lead to long life. He is the founder of Quest Network, and has set three world records for endurance cycling.

More profile about the speaker
Dan Buettner | Speaker | TED.com