ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Pisani - Author
In Elizabeth Pisani's latest book, she explores the "improbable nation" of Indonesia.

Why you should listen
In fast-emerging Asia there is one nation that, despite being the world's fourth most-populous (and the third most-populous democracy) and the largest Muslim country (with 210 million people who identify themselves as such), is also, as Elizabeth Pisani writes, "probably the most invisible country in the world". Indonesia. An archipelago of over 17,000 islands that span a distance like that from New York to Alaska, with over 700 languages and a dynamic economy -- but which, puzzingly, doesn't really feature in the global imagination.

Pisani spent two years travelling 23,000 kilometers by boat, bus and motorbike through Indonesia, a place that has fascinated and maddened her since she first lived there over two decades ago. Her portrait of the country, the recent Indonesia Etc.: Exploring the Improbable Nation, reveals the archipelago's complexity and contradictions, a fascinating diversity that "is not just geographic and cultural: different groups are essentially living at different points in human history, all at the same time."

An alumna of various government health agencies, Pisani became an assumption-busting independent researcher and analyst, polling transgendered sex workers, drug addicts and others to illuminate the surprising (and often ignored) demographics that belie traditional studies.

Pisani is fearlessly outspoken on the global failure to understand and manage the realities of AIDS, decrying the tangled roles that money, votes, and media play in the public health landscape. She shows how politics and "morality" have hogtied funding, and advocates for putting dollars where they can actually make a difference. As the Globe and Mail wrote: “Pisani is lucid, colourful, insightful and impatient.”

More profile about the speaker
Elizabeth Pisani | Speaker | TED.com
TED2010

Elizabeth Pisani: Sex, drugs and HIV -- let's get rational

Elizabeth Pisani: Seks, uyuşturucu ve HIV -- haydi mantıklı olalım

Filmed:
1,494,475 views

Elizabeth Pisani, mantığı kucaklaması, nüktedanlığı ve "halk sağlığı ineği" gözlükleri ile, dolarlarımızı HIV'in yayılmasına karşı etkili olarak savaşmaktan alıkoyan günümüz siyasal sistemindeki sayısız tutarsızlıkları ortaya koyuyor. Hapisanelerdeki bağımlılardan Kamboçya sokaklarındaki seks işçilerine kadar risk gruplarındaki araştırmaları, bu yıkıcı hastalığın yayılmasını duraklatabilecek beklenilenden farklı sonuçlar veren önlemleri ortaya koyuyor.
- Author
In Elizabeth Pisani's latest book, she explores the "improbable nation" of Indonesia. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
"People do stupidaptal things.
0
1000
2000
"İnsanlar aptalca şeyler yaparlar.
00:18
That's what spreadsyayılır HIVHIV."
1
3000
2000
HIV'i yaygınlaştıran budur."
00:20
This was a headlinebaşlık in a U.K. newspapergazete,
2
5000
2000
Bu, bir Birleşik Krallık gazetesinde, The Guardian'da
00:22
The GuardianKoruyucu, not that long agoönce.
3
7000
2000
çok da eski olmayan bir manşetti.
00:24
I'm curiousMeraklı, showgöstermek of handseller, who agreeskabul eder with it?
4
9000
3000
Merak ediyorum -- ellerinizi kaldırın -- kimler katılıyor?
00:29
Well, one or two bravecesur soulsruhlar.
5
14000
2000
Peki, bir-iki cesur ruh.
00:31
This is actuallyaslında a directdirekt quotealıntı from an epidemiologistepidemiologist
6
16000
3000
Bu aslında, 15 yıldır HIV alanında olan,
00:34
who'skim been in fieldalan of HIVHIV for 15 yearsyıl,
7
19000
2000
dört kıtada çalışmış
00:36
workedişlenmiş on fourdört continentskıtalar,
8
21000
2000
bir epidemiyologdan doğrudan bir alıntı
00:38
and you're looking at her.
9
23000
2000
ve şu an ona bakıyorsunuz.
00:40
And I am now going to arguetartışmak
10
25000
2000
Şimdi ise bunun sadece yarısının
00:42
that this is only halfyarım truedoğru.
11
27000
2000
doğru olduğunu tartışacağım.
00:44
People do get HIVHIV because they do stupidaptal things,
12
29000
3000
İnsanlar HIV kapıyorlar çünkü aptalca şeyler yapıyorlar,
00:47
but mostçoğu of them are doing stupidaptal things
13
32000
2000
ama çoğu aptalca şeyleri, tamamen
00:49
for perfectlykusursuzca rationalakılcı reasonsnedenleri.
14
34000
3000
mantıklı sebepler için yapıyorlar.
00:52
Now, "rationalakılcı" is the dominantbaskın paradigmparadigma
15
37000
3000
Şimdi, "mantıklı", halk sağlığında
00:55
in publichalka açık healthsağlık,
16
40000
2000
baskın olan paradigmadır.
00:57
and if you put your publichalka açık healthsağlık nerdinek öğrenci glassesgözlük on,
17
42000
3000
Eğer "halk sağlığı ineği" gözlüklerinizi takarsanız,
01:00
you'llEğer olacak see that if we give people the informationbilgi that they need
18
45000
3000
göreceksiniz ki, insanlara ihtiyaçları olan bilgiyi verirsek,
01:03
about what's good for them and what's badkötü for them,
19
48000
2000
neyin iyi neyin kötü olduğunun bilgisini,
01:05
if you give them the servicesHizmetler
20
50000
2000
ve bu bilgiyi kullanarak hareket edebilecekleri
01:07
that they can use to actdavranmak on that informationbilgi,
21
52000
2000
hizmetler sağlarsanız
01:09
and a little bitbit of motivationmotivasyon,
22
54000
2000
ve biraz da motivasyon,
01:11
people will make rationalakılcı decisionskararlar
23
56000
2000
insanlar mantıklı kararlar alacaklardır
01:13
and livecanlı long and healthysağlıklı liveshayatları.
24
58000
2000
ve uzun, sağlıklı hayatlar süreceklerdir.
01:15
WonderfulHarika.
25
60000
2000
Şahane.
01:17
That's slightlyhafifçe problematicsorunsal for me because I work in HIVHIV,
26
62000
3000
Bu, benim için kısmen sorunlu çünkü HIV üzerine çalışıyorum,
01:20
and althougholmasına rağmen I'm sure you all know
27
65000
2000
gerçi, eminim hepiniz biliyorsunuz ki
01:22
that HIVHIV is about povertyyoksulluk and genderCinsiyet inequalityeşitsizlik,
28
67000
3000
HIV yoksulluk ve cinsiyet ayrımcılığı ile ilgili,
01:25
and if you were at TEDTED '07
29
70000
2000
ve eğer TED '07'ye katıldıysanız,
01:27
it's about coffeeKahve pricesfiyatları ...
30
72000
2000
kahve fiyatlarıyla ilgili;
01:29
ActuallyAslında, HIV'sHIV'ın about sexseks and drugsilaçlar,
31
74000
3000
aslında, HIV seks ve uyuşturucuyla ilgilidir.
01:32
and if there are two things that make
32
77000
2000
Eğer insan oğlunu biraz mantıksız
01:34
humaninsan beingsvarlıklar a little bitbit irrationalirrasyonel,
33
79000
2000
yapan iki şey varsa,
01:36
they are erectionsereksiyon and addictionbağımlılığı.
34
81000
3000
bunlar ereksiyon ve bağımlılıktır.
01:39
(LaughterKahkaha)
35
84000
2000
(Gülüşmeler)
01:41
So, let's startbaşlama with what's rationalakılcı for an addictbağımlısı.
36
86000
3000
Öyleyse, bir bağımlı için mantıklı olanla başlayalım.
01:44
Now, I rememberhatırlamak speakingkonuşuyorum to an IndonesianEndonezya dili friendarkadaş of mineMayın, FrankieFrankie.
37
89000
3000
Şimdi, Endonezyalı bir arkadaşım, Frankie ile konuşmamı hatırlıyorum.
01:47
We were havingsahip olan lunchöğle yemeği and he was tellingsöylüyorum me
38
92000
2000
Öğle yemeği yiyorduk, ve bana Bali'de uyuşturucu
01:49
about when he was in jailhapis in BaliBali for a drugilaç injectionenjeksiyon.
39
94000
3000
kullanmaktan hapiste olduğu zamandan bahsediyordu.
01:52
It was someone'sbirisi var birthdaydoğum günü, and they had very kindlyLütfen
40
97000
2000
Birinin doğum günüymüş, ve çok nazikçe düşünüp
01:54
smuggledkaçak some heroineroin into jailhapis,
41
99000
2000
hapishaneye gizlice eroin sokmuşlar,
01:56
and he was very generouslycömertçe sharingpaylaşım it out
42
101000
3000
ve o, son derece cömertçe
01:59
with all of his colleaguesmeslektaşlar.
43
104000
2000
bütün arkadaşlarıyla paylaşıyormuş.
02:01
And so everyoneherkes linedastarlı up,
44
106000
2000
Ve herkes sıralanmış,
02:03
all the smackheadssmackheads in a rowsıra,
45
108000
2000
bütün keşler kuyruktaymış.
02:05
and the guy whosekimin birthdaydoğum günü it was
46
110000
2000
Doğum günü sahibi olan
02:07
filleddolu up the fituygun,
47
112000
3000
şırıngayı doldurmuş,
02:10
and he wentgitti down and startedbaşladı injectingenjekte people.
48
115000
2000
ve sıradaki insanlara enjekte etmeye başlamış.
02:12
So he injectsenjekte eder the first guy,
49
117000
2000
İlk kişiye enjekte etmiş,
02:14
and then he's wipingsilme the needleiğne on his shirtgömlek,
50
119000
3000
ve sonra iğneyi gömleğine silip
02:17
and he injectsenjekte eder the nextSonraki guy.
51
122000
2000
sıradaki kişiye enjekte etmiş.
02:19
And FrankieFrankie saysdiyor, "I'm numbernumara 22 in linehat,
52
124000
4000
Ve Frankie dedi ki, "22. sıradaydım,
02:23
and I can see the needleiğne cominggelecek down towardskarşı me,
53
128000
3000
ve iğnenin bana doğru geldiğini görebiliyordum,
02:26
and there is bloodkan all over the placeyer.
54
131000
2000
her yerde kan vardı.
02:28
It's gettingalma blunterküt and blunterküt.
55
133000
2000
İğne köreldikçe köreliyordu.
02:30
And a smallküçük partBölüm of my brainbeyin is thinkingdüşünme,
56
135000
3000
Beynimin küçük bir kısmı şöyle düşünüyordu,
02:33
'That is so grossbrüt
57
138000
2000
'Bu çok iğrenç
02:35
and really dangeroustehlikeli,'
58
140000
2000
ve gerçekten tehlikeli,'
02:37
but mostçoğu of my brainbeyin is thinkingdüşünme,
59
142000
2000
ama beynimin büyük bir kısmı da şöyle düşünüyordu,
02:39
'Please let there be some smackşaplak left
60
144000
2000
'Lütfen bana gelene kadar
02:41
by the time it getsalır to me.
61
146000
2000
biraz mal kalsın.
02:43
Please let there be some left.'"
62
148000
2000
Lütfen biraz kalsın.'"
02:45
And then, tellingsöylüyorum me this storyÖykü,
63
150000
2000
Ve sonra, bana bu hikayeyi anlatırken
02:47
FrankieFrankie said,
64
152000
2000
Frankie dedi ki,
02:49
"You know ... God,
65
154000
2000
"Bilirsin, Tanrım,
02:51
drugsilaçlar really make you stupidaptal."
66
156000
3000
uyuşturucu gerçekten insanı aptallaştırıyor."
02:55
And, you know, you can't faulthatası him for accuracydoğruluk.
67
160000
3000
Onu dürüstlüğünden dolayı suçlayamazsınız.
02:58
But, actuallyaslında, FrankieFrankie, at that time,
68
163000
3000
ama aslında, Frankie, o zamanlar
03:01
was a heroineroin addictbağımlısı and he was in jailhapis.
69
166000
2000
eroin bağımlısıydı ve hapisteydi.
03:03
So his choiceseçim was eitherya
70
168000
2000
Yani seçimi ya kirli iğneyi
03:05
to acceptkabul etmek that dirtykirli needleiğne or not to get highyüksek.
71
170000
3000
kabul etmek ya da kafayı bulmamaktı.
03:08
And if there's one placeyer you really want to get highyüksek,
72
173000
2000
Ve kafayı bulmak isteyeceğiniz bir yer varsa,
03:10
it's when you're in jailhapis.
73
175000
2000
orası da hapishanedir.
03:12
But I'm a scientistBilim insanı
74
177000
2000
Ama ben bir bilim insanıyım,
03:14
and I don't like to make dataveri out of anecdotesanekdotlar,
75
179000
2000
ve anekdotlardan veriye ulaşmayı sevmem,
03:16
so let's look at some dataveri.
76
181000
2000
öyleyse bazı verilere bakalım.
03:18
We talkedkonuştuk to 600 drugilaç addictsbağımlıları
77
183000
3000
Endonezya'nın üç şehrinde
03:21
in threeüç citiesşehirler in IndonesiaEndonezya,
78
186000
2000
600 uyuşturucu bağımlısıyla konuştuk,
03:23
and we said, "Well, do you know how you get HIVHIV?"
79
188000
2000
ve sorduk, "Nasıl HIV kapılır biliyor musunuz?"
03:25
"Oh yeah, by sharingpaylaşım needlesiğneler."
80
190000
2000
"Ha, evet. İğne paylaşımından."
03:27
I mean, nearlyneredeyse 100 percentyüzde. Yeah, by sharingpaylaşım needlesiğneler.
81
192000
3000
Yani, neredeyse yüzde yüzü. Evet, iğne paylaşımından.
03:30
And, "Do you know where you can get a cleantemiz needleiğne
82
195000
2000
Ve, "Bunu engellemek için, paranızın yeteceği temiz iğneyi
03:32
at a pricefiyat you can affordparası yetmek to avoidönlemek that?"
83
197000
2000
nereden alabileceğinizi biliyor musunuz?"
03:34
"Oh yeah." HundredYüz percentyüzde.
84
199000
2000
"Ha, evet." Yüzde yüz.
03:36
"We're smackheadssmackheads; we know where to get cleantemiz needlesiğneler."
85
201000
2000
"Biz keşiz; temiz iğneyi nereden bulacağımızı biliriz."
03:38
"So are you carryingtaşıma a needleiğne?"
86
203000
2000
"Öyleyse iğne taşıyor musunuz?"
03:40
We're actuallyaslında interviewinggörüşme people on the streetsokak,
87
205000
2000
Esasen insanlarla bilfiil sokaklarda, takıldıkları
03:42
in the placesyerler where they're hangingasılı out and takingalma drugsilaçlar.
88
207000
2000
ve uyuşturucu kullandıkları yerlerde görüşüyoruz.
03:44
"Are you carryingtaşıma cleantemiz needlesiğneler?"
89
209000
2000
"Temiz iğne taşıyor musunuz?"
03:46
One in fourdört, maximummaksimum.
90
211000
3000
En fazla dört kişiden biri taşıyor.
03:49
So no surprisessürprizler then that
91
214000
2000
O halde, geçen hafta içinde
03:51
the proportionoran that actuallyaslında used cleantemiz needlesiğneler
92
216000
2000
kendilerinde her uyuşturucu enjekte ettiklerinde
03:53
everyher time they injectedenjekte in the last weekhafta
93
218000
2000
temiz iğne kullananların oranının sadece onda bir
03:55
is just about one in 10,
94
220000
3000
olmasında şaşılacak bir şey yok,
03:58
and the other ninedokuz in 10 are sharingpaylaşım.
95
223000
3000
kalan onda dokuz da iğne paylaşıyor.
04:01
So you've got this massivemasif mismatchuyuşmazlığı;
96
226000
2000
Yani elimizde bu koca uyumsuzluk var.
04:03
everyoneherkes knowsbilir that
97
228000
2000
Herkes paylaşırlarsa HIV
04:05
if they sharepay they're going to get HIVHIV,
98
230000
2000
kapacaklarını biliyor,
04:07
but they're all sharingpaylaşım anywayneyse.
99
232000
2000
ama yine de paylaşıyorlar.
04:09
So what's that about? Is it like you get a better highyüksek if you sharepay or something?
100
234000
3000
Peki neden böyle? Eğer paylaşırsanız daha iyi mi kafayı buluyorsunuz?
04:12
We askeddiye sordu that to a junkieesrarkeş and they're like, "Are you nutsfındık?"
101
237000
3000
Bunu bir bağımlıya sorduk ve dedi ki, "Deli misiniz?
04:15
You don't want to sharepay a needleiğne anymoreartık than you want
102
240000
2000
Bir iğneyi, yattığınız kişi bile olsa biriyle bir diş fırçasını
04:17
to sharepay a toothbrushdiş fırçası even with someonebirisi you're sleepinguyuyor with.
103
242000
3000
paylaşmak istediğinizden daha fazla paylaşmak istemezsiniz.
04:20
There's just kindtür of an ickTrick factorfaktör there.
104
245000
2000
İşin içinde bir iğrenme unsuru var.
04:22
"No, no. We sharepay needlesiğneler because we don't want to go to jailhapis."
105
247000
3000
Hayır, hayır. İğneleri paylaşıyoruz çünkü hapse girmek istemiyoruz."
04:26
So, in IndonesiaEndonezya at this time,
106
251000
3000
Yani, Endonezya'da o zamanlar,
04:29
if you were carryingtaşıma a needleiğne and the copspolisler roundedyuvarlak you up,
107
254000
3000
iğne taşıyorsanız ve polisler sizi yakalarsa,
04:32
they could put you into jailhapis.
108
257000
2000
sizi hapse atabiliyorlardı.
04:34
And that changesdeğişiklikler the equationdenklem slightlyhafifçe, doesn't it?
109
259000
2000
Ve bu denklemi biraz değiştirir, değil mi?
04:36
Because your choiceseçim now is eitherya
110
261000
3000
Çünkü şimdi seçiminiz, ya şu anda
04:39
I use my ownkendi needleiğne now,
111
264000
4000
kendi iğnemi kullanırım,
04:43
or I could sharepay a needleiğne now
112
268000
2000
ya da şu anda bir iğne paylaşırım
04:45
and get a diseasehastalık that's going to
113
270000
2000
ve beni muhtelemen 10 sene içerisinde
04:47
possiblybelki killöldürmek me 10 yearsyıl from now,
114
272000
2000
öldürecek bir hastalık kaparım
04:49
or I could use my ownkendi needleiğne now
115
274000
3000
ya da şu anda kendi iğnemi kullanır
04:52
and go to jailhapis tomorrowyarın.
116
277000
3000
ve yarın hapse girerim.
04:55
And while junkiesıvır zıvır think that
117
280000
2000
Ve bağımlılar kendilerini HIV'e maruz bırakmanın
04:57
it's a really badkötü ideaFikir to exposemaruz bırakmak themselveskendilerini to HIVHIV,
118
282000
3000
gerçekten kötü bir fikir olduğunu düşünseler de,
05:00
they think it's a much worsedaha da kötüsü ideaFikir
119
285000
2000
sonraki seneyi hapiste geçirmenin
05:02
to spendharcamak the nextSonraki yearyıl in jailhapis
120
287000
2000
çok daha kötü bir fikir olduğunu düşünüyorlar,
05:04
where they'llacaklar probablymuhtemelen endson up in Frankie'sFrankie'nin situationdurum
121
289000
2000
ki muthemelen Frankie'nin durumuna düşecek ve
05:06
and exposemaruz bırakmak themselveskendilerini to HIVHIV anywayneyse.
122
291000
3000
nasıl olsa HIV'e maruz kalacaklar.
05:09
So, suddenlyaniden it becomesolur perfectlykusursuzca rationalakılcı
123
294000
2000
Yani, iğne paylaşmak aniden son derece
05:11
to sharepay needlesiğneler.
124
296000
2000
mantıklı bir hale geliyor.
05:13
Now, let's look at it from a policypolitika maker'sMaker's pointpuan of viewgörünüm.
125
298000
2000
Şimdi, buna bir politika yapıcının bakış açısından bakalım.
05:15
This is a really easykolay problemsorun.
126
300000
2000
Bu çok kolay bir sorun.
05:17
For oncebir Zamanlar, your incentivesteşvikler are alignedhizalanmış.
127
302000
3000
İlk defa, bütün güdüleriniz hizalanmış.
05:20
We'veBiz ettik got what's rationalakılcı for publichalka açık healthsağlık.
128
305000
3000
Halk sağlığı için mantıklı olanı biliyoruz.
05:23
You want people to use cleantemiz needlesiğneler --
129
308000
2000
İnsanların temiz iğneler kullanmasını istiyorsunuz,
05:25
and junkiesıvır zıvır want to use cleantemiz needlesiğneler.
130
310000
2000
ve bağımlılar da temiz iğneler kullanmak istiyor.
05:27
So we could make this problemsorun go away
131
312000
2000
Demek ki bu sorunu basitçe, temiz iğneleri
05:29
simplybasitçe by makingyapma cleantemiz needlesiğneler universallyevrensel availablemevcut
132
314000
3000
evrensel olarak ulaşılabilir yaparak ve tutuklanma
05:32
and takingalma away the fearkorku of arresttutuklamak.
133
317000
2000
korkusunu bertaraf ederek çözebiliriz.
05:34
Now, the first personkişi to figureşekil that out
134
319000
2000
Bunu ilk keşfeden ve bu konuda ulusal düzeyde
05:36
and do something about it on a nationalUlusal scaleölçek
135
321000
2000
bir şeyler yapan ilk kişi herkesçe
05:38
was that well-knowniyi bilinen, bleedingkanama heartkalp liberalliberal
136
323000
3000
bilinen, hassas kalpli liberal
05:41
MargaretMargaret ThatcherThatcher.
137
326000
2000
Margaret Thatcher' dır.
05:43
And she put in the world'sDünyanın en first
138
328000
2000
Dünyanın ilk ulusal iğne
05:45
nationalUlusal needleiğne exchangedeğiş tokuş programprogram,
139
330000
2000
değişim programını kurdu
05:47
and other countriesülkeler followedtakip etti suittakım elbise: AustraliaAvustralya, The NetherlandsHollanda and fewaz othersdiğerleri.
140
332000
3000
ve diğer ülkeler onu takip etti. Avustralya, Hollanda ve diğer birkaçı,
05:50
And in all of those countriesülkeler, you can see,
141
335000
2000
ve bütün bu ülkelerde, görüyorsunuz,
05:52
not more than fourdört percentyüzde of injectorsEnjektörler
142
337000
2000
iğneyle HIV bulaşma oranı
05:54
ever becameoldu infectedenfekte with HIVHIV.
143
339000
3000
bir daha hiç yüzde dördü geçmedi.
05:57
Now, placesyerler that didn't do this -- NewYeni YorkYork CityŞehir for exampleörnek,
144
342000
3000
Bunu yapmayan yerlerde, örneğin New York,
06:00
MoscowMoskova, JakartaJakarta --
145
345000
2000
Moskova, Jakarta,
06:02
we're talkingkonuşma, at its peakzirve,
146
347000
2000
tepe noktasındayken
06:04
one in two injectorsEnjektörler
147
349000
3000
her iki iğne kullanandan birine bu
06:07
infectedenfekte with this fatalölümcül diseasehastalık.
148
352000
3000
ölümcül hastalığın bulaştığı durumdan bahsediyoruz.
06:10
Now, MargaretMargaret ThatcherThatcher didn't do this
149
355000
2000
Şimdi, Margaret Thatcher bunu bağımlılara
06:12
because she has any great love for junkiesıvır zıvır.
150
357000
3000
büyük bir aşkı olduğu için yapmadı.
06:15
She did it because she ranran a countryülke
151
360000
3000
Yaptı çünkü ulusal sağlık hizmeti
06:18
that had a nationalUlusal healthsağlık servicehizmet.
152
363000
2000
olan bir ülkeyi yönetiyordu.
06:20
So, if she didn't investyatırmak in effectiveetkili preventionönleme,
153
365000
3000
Yani, eğer etkili önlemlere yatırım yapmasaydı
06:23
she was going to have pickalmak up the costsmaliyetler
154
368000
2000
sonradan tedavi masraflarıyla uğraşmak
06:25
of treatmenttedavi latersonra on,
155
370000
2000
zorunda kalacaktı,
06:27
and obviouslybelli ki those are much higherdaha yüksek.
156
372000
2000
ve bunlar açıkça çok daha yüksek maliyetler.
06:29
So she was makingyapma a politicallypolitik olarak rationalakılcı decisionkarar.
157
374000
3000
Yani, politik olarak mantıklı bir karar alıyordu.
06:32
Now, if I take out my
158
377000
2000
Eğer burada, "kamu sağlığı ineği"
06:34
publichalka açık healthsağlık nerdinek öğrenci glassesgözlük here
159
379000
2000
gözlüklerimi çıkarıp
06:36
and look at these dataveri,
160
381000
3000
bu verilere bakarsam,
06:39
it seemsgörünüyor like a no-brainerbeyinsiz, doesn't it?
161
384000
3000
çok zor gözükmüyor, değil mi?
06:42
But in this countryülke,
162
387000
2000
Ama hükümetin anlaşılan kendini
06:44
where the governmenthükümet apparentlygörünüşe göre does not feel compelledmecbur
163
389000
3000
vatandaşlara sağlık hizmeti sağlamaya
06:47
to providesağlamak healthsağlık carebakım for citizensvatandaşlar, (LaughterKahkaha)
164
392000
2000
mecbur hissetmediği bu ülkede,
06:49
we'vebiz ettik takenalınmış a very differentfarklı approachyaklaşım.
165
394000
3000
çok farklı bir yaklaşım benimsedik.
06:52
So what we'vebiz ettik been doing in the UnitedAmerika StatesBirleşik
166
397000
2000
Birleşik Devletler'de yapageldiğimiz şey verileri gözden geçirmek,
06:54
is reviewinggözden the dataveri -- endlesslySonsuz bir şekilde reviewinggözden the dataveri.
167
399000
3000
durmaksızın verileri gözden geçirmek.
06:57
So, these are reviewsdeğerlendirmeden edinildi of hundredsyüzlerce of studiesçalışmalar
168
402000
3000
Bunlar, Birleşik Devletler'de bilimsel mabedin
07:00
by all the bigbüyük muckety-mucksmuckety-mucks
169
405000
2000
büyükleri tarafından yapılmış
07:02
of the scientificilmi pantheonPantheon in the UnitedAmerika StatesBirleşik,
170
407000
3000
yüzlerce çalışmanın incelemeleri,
07:05
and these are the studiesçalışmalar that showgöstermek
171
410000
2000
ve bunlar iğne programlarının etkili
07:07
needleiğne programsprogramlar are effectiveetkili -- quiteoldukça a lot of them.
172
412000
2000
olduğunu gösteren çalışmalar, oldukça fazla sayıdalar.
07:09
Now, the onesolanlar that showgöstermek that needleiğne programsprogramlar aren'tdeğil effectiveetkili --
173
414000
3000
Şimdi de, bu iğne programlarının etkili olmadığını gösterenler --
07:12
you think that's one of these annoyingCan sıkıcı dynamicdinamik slidesslaytlar
174
417000
3000
bunu o sinir bozucu hareketli slaytlardan biri sanıyorsunuz,
07:15
and I'm going to pressbasın my dongledongle and the restdinlenme of it's going to come up,
175
420000
2000
düğmeye basacağım ve gerisi gelecek,
07:17
but no -- that's the wholebütün slidekaymak.
176
422000
3000
ama hayır, slaytın tamamı bu.
07:20
(LaughterKahkaha)
177
425000
2000
(Gülüşmeler)
07:22
There is nothing on the other sideyan.
178
427000
3000
Diğer tarafta hiçbir şey yok.
07:27
So, completelytamamen irrationalirrasyonel,
179
432000
2000
Yani, tamamen mantıksız,
07:29
you would think.
180
434000
2000
diye düşünebilirdiniz,
07:31
ExceptHariç that, wait a minutedakika, politicianssiyasetçiler are rationalakılcı, too,
181
436000
3000
yalnız, durun bir dakika, politikacılar da mantıklı,
07:34
and they're respondingtepki vermek to what they think the votersSeçmenler want.
182
439000
3000
seçmenin istediğini düşündükleri şeye karşılık veriyorlar.
07:37
So what we see is that votersSeçmenler respondyanıtlamak
183
442000
2000
Gördüğümüz o ki, seçmenin tepkisi
07:39
very well to things like this
184
444000
2000
böyle şeylere çok iyiyken,
07:41
and not quiteoldukça so well to things like this.
185
446000
3000
böyle olanlara pek de iyi değil.
07:44
(LaughterKahkaha)
186
449000
7000
(Gülüşmeler)
07:51
So it becomesolur quiteoldukça rationalakılcı
187
456000
3000
Böylece iğne kullananları hizmetten mahrum
07:54
to denyreddetmek servicesHizmetler to injectorsEnjektörler.
188
459000
3000
bırakmak epey mantıklı hale geliyor.
07:57
Now let's talk about sexseks.
189
462000
2000
Şimdi seksten bahsedelim.
07:59
Are we any more rationalakılcı about sexseks?
190
464000
3000
Seks konusunda daha mantıklı mıyız?
08:02
Well, I'm not even going to addressadres
191
467000
2000
Açıkça mantık dışı konumlara
08:04
the clearlyAçıkça irrationalirrasyonel positionspozisyonları
192
469000
2000
sahip insanlara değinmeyeceğim bile
08:06
of people like the CatholicKatolik ChurchKilise,
193
471000
2000
Katolik Kilisesi gibi,
08:08
who think somehowbir şekilde that if you give out condomsPrezervatif,
194
473000
3000
eğer prezervatif dağıtırsanız, herkesin koşturarak
08:11
everyone'sherkesin var going to runkoş out and have sexseks.
195
476000
4000
seks yapacağını düşünenler gibi.
08:15
I don't know if PopePapa BenedictBenedict
196
480000
2000
Papa Benedict, TED Talks'ı
08:17
watchessaatler TEDTalksTEDTalklar onlineinternet üzerinden,
197
482000
2000
internet üzerinden izliyor mu bilmem,
08:19
but if you do, I've got newshaber for you BenedictBenedict --
198
484000
3000
ama izliyorsan, sana haberlerim var Benedict.
08:22
I carrytaşımak condomsPrezervatif all the time
199
487000
3000
Ben hep prezervatif taşıyorum,
08:25
and I never get laidkoydu.
200
490000
2000
ve kimseyle yatamıyorum.
08:27
(LaughterKahkaha) (ApplauseAlkış)
201
492000
2000
(Gülüşmeler)
08:29
It's not that easykolay!
202
494000
2000
O kadar kolay değil.
08:31
Here, maybe you'llEğer olacak have better luckşans.
203
496000
2000
Alın, belki sizin şansınız daha yaver gider.
08:33
(ApplauseAlkış)
204
498000
6000
(Alkış)
08:39
Okay, seriouslycidden mi,
205
504000
2000
Peki, cidden,
08:41
HIVHIV is actuallyaslında not that easykolay
206
506000
3000
HIV'in cinsel yolla bulaşması
08:44
to transmitiletmek sexuallycinsel.
207
509000
2000
o kadar da kolay değildir.
08:46
So, it dependsbağlıdır on how much virusvirüs there is
208
511000
2000
Yani, kanınızda ve vücut sıvılarınızda ne kadar
08:48
in your bloodkan and in your bodyvücut fluidssıvıları.
209
513000
2000
virüs olduğuna bağlıdır.
08:50
And what we'vebiz ettik got is a very, very highyüksek levelseviye of virusvirüs
210
515000
3000
İlk bulaştığında, tam başlangıç zamanlarında
08:53
right at the beginningbaşlangıç when you're first infectedenfekte,
211
518000
2000
virüs çok, çok yüksek bir seviyededir,
08:55
then you startbaşlama makingyapma antibodiesantikorlar,
212
520000
2000
sonra antikor üretmeye başlarsınız,
08:57
and then it bumpstümsekleri alonguzun bir at quiteoldukça lowdüşük levelsseviyeleri
213
522000
2000
ve uzun süre oldukça düşük seviyede
08:59
for a long time -- 10 or 12 yearsyıl --
214
524000
2000
seyreder, 10 ya da 12 yıl kadar,
09:01
you have spikessivri if you get anotherbir diğeri sexuallycinsel transmittedaktarılan infectionenfeksiyon.
215
526000
3000
eğer cinsel yolla başka bir enfeksiyon bulaşırsa ani yükselişler olur,
09:04
But basicallytemel olarak, nothing much is going on
216
529000
2000
ama temelde, AIDS belirtilerinin ortaya
09:06
untila kadar you startbaşlama to get symptomaticsemptomatik AIDSAIDS,
217
531000
2000
çıkmaya başlamasına kadar pek bir şey olmaz.
09:08
and by that stageevre,
218
533000
2000
Ve burada, bu evrede
09:10
you're not looking great, you're not feelingduygu great,
219
535000
2000
çok iyi görünmezsiniz, çok iyi hissetmezsiniz,
09:12
you're not havingsahip olan that much sexseks.
220
537000
2000
fazla seks yapmıyorsunuzdur.
09:14
So the sexualcinsel transmissiontransmisyon of HIVHIV
221
539000
2000
Yani, HIV'in cinsel yolla bulaşması
09:16
is essentiallyesasen determinedbelirlenen by how manyçok partnersortaklar you have
222
541000
3000
esasen, kanda virüs miktarının zirvede olduğu bu kısa zaman
09:19
in these very shortkısa spacesalanlarda of time
223
544000
3000
dilimlerinde kaç partneriniz
09:22
when you have peakzirve viremiaviremi.
224
547000
2000
olduğuna göre belirlenir.
09:24
Now, this makesmarkaları people crazyçılgın
225
549000
3000
Bu, insanları delirtiyor,
09:27
because it meansanlamına geliyor that you have to talk about
226
552000
3000
çünkü bu şu anlama geliyor; bazı grupların diğer
09:30
some groupsgruplar havingsahip olan more sexualcinsel partnersortaklar
227
555000
2000
gruplara göre, daha kısa zaman aralıklarında
09:32
in shorterdaha kısa spacesalanlarda of time than other groupsgruplar,
228
557000
2000
daha çok cinsel partnerleri olduğunu konuşmanız gerektiği,
09:34
and that's considereddüşünülen stigmatizingArkansas'taki.
229
559000
2000
ve bu lekeleme olarak görülüyor.
09:36
I've always been a bitbit curiousMeraklı about that
230
561000
2000
Bunu hep biraz merak etmişimdir çünkü
09:38
because I think stigmastigma is a badkötü thing,
231
563000
2000
lekeleme bence kötü bir şey, oysa
09:40
whereasbuna karşılık lots of sexseks is quiteoldukça a good thing,
232
565000
2000
bolca seks gayet iyi bir şey, neyse
09:42
but we'lliyi leaveayrılmak that be.
233
567000
3000
bunu bırakalım.
09:45
The truthhakikat is that 20 yearsyıl
234
570000
2000
Gerçek şu ki, 20 yıllık
09:47
of very good researchAraştırma
235
572000
2000
çok iyi bir araştırma bize,
09:49
have showngösterilen us that
236
574000
2000
kısa zaman aralıklarıyla
09:51
there are groupsgruplar that are more likelymuhtemelen to turnoverciro
237
576000
3000
çok sayıda partner değiştirmeye daha yatkın
09:54
largegeniş numberssayılar of partnersortaklar in a shortkısa spaceuzay of time.
238
579000
2000
grupların olduğunu gösterdi ve
09:56
And those groupsgruplar are, globallyküresel,
239
581000
2000
bu gruplar küresel olarak,
09:58
people who sellsatmak sexseks and theironların more regulardüzenli partnersortaklar.
240
583000
3000
para karşılığı ilişkiye girenler ve onların daha düzenli olan
10:01
They are gayeşcinsel menerkekler on the partyParti scenefaliyet alani, sahne
241
586000
2000
partnerleri, ortamdaki heteroseksüellere göre
10:03
who have, on averageortalama, threeüç timeszamanlar more partnersortaklar
242
588000
2000
ortalama üç kat daha fazla partnerleri olan
10:05
than straightDüz people on the partyParti scenefaliyet alani, sahne.
243
590000
2000
parti ortamlarındaki eşcinsel erkekler,
10:07
And they are heterosexualsheteroseksüel
244
592000
2000
ve ayrıca çok eşlilik adeti
10:09
who come from countriesülkeler that have
245
594000
2000
olan ve görece yüksek seviyede kadın özerkliği
10:11
traditionsgelenekler of polygamyçokeşlilik
246
596000
2000
olan ülkelerden gelen
10:13
and relativelyNispeten highyüksek levelsseviyeleri of femalekadın autonomyözerklik,
247
598000
3000
heteroseksüeller, bü ülkelerin neredeyse hepsi
10:16
and almostneredeyse all of those countriesülkeler are in eastDoğu or southerngüney AfricaAfrika.
248
601000
3000
doğu ya da güney Afrika'da.
10:19
And that is reflectedyansıyan in the epidemicsalgın that we have todaybugün.
249
604000
3000
Ve, bu bugün elimizde olan salgına da yansıyor.
10:22
You can see these horrifyingkorkunç figuresrakamlar from AfricaAfrika.
250
607000
3000
Afrika'daki bu dehşet verici rakamları görebilirsiniz.
10:25
These are all countriesülkeler in southerngüney AfricaAfrika
251
610000
2000
Bu ülkeler hep güney Afrika' da,
10:27
where betweenarasında one in sevenYedi,
252
612000
2000
yetişkinlerin yedide biri ila
10:29
and one in threeüç
253
614000
2000
üçte birine
10:31
of all adultsyetişkinler,
254
616000
2000
HIV bulaşmış
10:33
are infectedenfekte with HIVHIV.
255
618000
2000
durumda.
10:35
Now, in the restdinlenme of the worldDünya,
256
620000
2000
Dünyanın geri kalanında,
10:37
we'vebiz ettik got basicallytemel olarak nothing going on in the generalgenel populationnüfus --
257
622000
3000
genel nüfusun içinde esasen pek bir şey yok,
10:40
very, very lowdüşük levelsseviyeleri --
258
625000
2000
çok, çok düşük seviyelerde,
10:42
but we have extraordinarilyolağanüstü highyüksek levelsseviyeleri of HIVHIV
259
627000
3000
ancak risk altında olan bu diğer nüfuslarda
10:45
in these other populationspopülasyonları who are at highesten yüksek riskrisk:
260
630000
3000
olağanüstü yüksek HIV seviyeleri görüyoruz,
10:48
drugilaç injectorsEnjektörler, sexseks workersişçiler
261
633000
2000
yani uyuşturucu bağımlıları, seks işçileri
10:50
and gayeşcinsel menerkekler.
262
635000
2000
ve homoseksüeller.
10:52
And you'llEğer olacak noteNot, that's the localyerel dataveri from LosLos AngelesAngeles:
263
637000
2000
Bunların Los Angeles'tan yerel veriler olduğunu fark edeceksiniz.
10:54
25 percentyüzde prevalenceyaygınlık amongarasında gayeşcinsel menerkekler.
264
639000
3000
Homoseksüeller arasında yaygınlık yüzde 25.
10:58
Of coursekurs, you can't get HIVHIV just by havingsahip olan unprotectedkorumasız sexseks.
265
643000
3000
Tabii, yalnız korunmasız cinsel ilişki yoluyla HIV kapmazsınız.
11:01
You can only HIVHIV by havingsahip olan unprotectedkorumasız sexseks
266
646000
3000
HIV'yi ancak, halihazırda buna sahip olan biriyle
11:04
with a positivepozitif personkişi.
267
649000
3000
korunmasız cinsel ilişkide bulunursanız kaparsınız.
11:07
In mostçoğu of the worldDünya,
268
652000
2000
Dünyanın büyük bir kısmında,
11:09
these fewaz preventionönleme failuresarızaları
269
654000
2000
bu birkaç önleme başarısızlıklarına
11:11
notwithstandingrağmen,
270
656000
2000
rağmen, bugünlerde
11:13
we are actuallyaslında doing quiteoldukça well these daysgünler
271
658000
2000
ticari seks konusunda
11:15
in commercialticari sexseks:
272
660000
2000
gayet iyi durumdayız.
11:17
condomPrezervatif use ratesoranları are betweenarasında 80 and 100 percentyüzde
273
662000
2000
Çoğu ülkede, ticari sekste prezervatif
11:19
in commercialticari sexseks in mostçoğu countriesülkeler.
274
664000
3000
kullanma oranı yüzde 80 ila 100 arasında.
11:22
And, again, it's because of an alignmenthizalama of the incentivesteşvikler.
275
667000
3000
Bu da, yine, avantajların aynı yönde olmasından kaynaklanıyor.
11:25
What's rationalakılcı for publichalka açık healthsağlık
276
670000
2000
Halk sağlığı için mantıklı olan,
11:27
is alsoAyrıca rationalakılcı for individualbireysel sexseks workersişçiler
277
672000
2000
bireysel seks işçileri için de mantıklı
11:29
because it's really badkötü for business to have anotherbir diğeri STIŞTİ.
278
674000
3000
çünkü cinsel yolla bulaşan başka bir enfeksiyon kapmak işleri kötü etkiler.
11:32
No one wants it.
279
677000
2000
Kimse bunu istemez.
11:34
And, actuallyaslında, clientsistemciler don't want to go home with a dripdamla eitherya.
280
679000
2000
Ve, işin aslı, müşteriler de evlerine bir serumla gitmek istemez.
11:36
So essentiallyesasen, you're ableyapabilmek to achievebaşarmak
281
681000
3000
Yani, esasında ticari sekste epey yüksek
11:39
quiteoldukça highyüksek ratesoranları of condomPrezervatif use in commercialticari sexseks.
282
684000
3000
prezervatif kullanım oranları gerçekleştirebiliyoruz.
11:42
But in "intimatesamimi" relationsilişkiler
283
687000
2000
Ama "yakın" ilişkilerde,
11:44
it's much more difficultzor because,
284
689000
2000
bu çok daha zor çünkü,
11:46
with your wifekadın eş or your boyfrienderkek arkadaş
285
691000
2000
eşinizle veya sevgilinizle,
11:48
or someonebirisi that you hopeumut mightbelki turndönüş into one of those things,
286
693000
3000
ya da bunlardan birine dönüşmesini umduğunuz biriyle,
11:51
we have this illusionyanılsama of romanceromantik
287
696000
3000
romantizm, yakınlık ve güven
11:54
and trustgüven and intimacysamimiyet,
288
699000
2000
yanılsamasına kapılıyoruz,
11:56
and nothing is quiteoldukça so unromanticHiç romantik
289
701000
3000
ve hiçbir şey "Benim prezervatifim mi
11:59
as the, "My condomPrezervatif or yoursseninki, darlingsevgilim?" questionsoru.
290
704000
3000
seninki mi, sevgilim?" sorusu kadar romantizme aykırı değil.
12:02
So in the faceyüz of that,
291
707000
3000
Bu koşullar altında,
12:05
you really need quiteoldukça a stronggüçlü incentiveözendirici
292
710000
3000
prezervatif kullanmak için gerçekten güçlü
12:08
to use condomsPrezervatif.
293
713000
3000
bir teşviğe ihtiyacınız var.
12:11
This, for exampleörnek, this gentlemanbeyefendi is calleddenilen JosephJoseph.
294
716000
3000
Bu, mesela. Bu beyefendinin adı Joseph.
12:14
He's from HaitiHaiti and he has AIDSAIDS.
295
719000
2000
Haitili ve AIDS'li,
12:16
And he's probablymuhtemelen not havingsahip olan a lot of sexseks right now,
296
721000
3000
ve muhtemelen şu anda çok fazla seks yapmıyor,
12:19
but he is a reminderuyarı mektubu in the populationnüfus,
297
724000
2000
ama neden prezervatif
12:21
of why you mightbelki want to be
298
726000
2000
kullanmak isteyebileceğinizin
12:23
usingkullanma condomsPrezervatif.
299
728000
2000
nüfus içindeki bir hatırlatıcısı.
12:25
This is alsoAyrıca in HaitiHaiti and is a reminderuyarı mektubu
300
730000
2000
Bu da Haiti'den ve belki de neden
12:27
of why you mightbelki want to be havingsahip olan sexseks, perhapsbelki.
301
732000
3000
seks yapmak isteyebileceğinizin bir hatırlatıcısı.
12:31
Now, funnilytuhaf enoughyeterli, this is alsoAyrıca JosephJoseph
302
736000
3000
Şimdi, yeterince tuhaf ki, altı aylık
12:34
after sixaltı monthsay on antiretroviralantiretroviral treatmenttedavi.
303
739000
3000
antiretroviral tedaviden sonra bu da Joseph.
12:38
Not for nothing do we call it the LazarusLazarus EffectEtkisi.
304
743000
3000
Buna boşuna Lazarus Etkisi demiyoruz.
12:43
But it is changingdeğiştirme the equationdenklem
305
748000
3000
Ama bu cinsel karar almada neyin
12:46
of what's rationalakılcı
306
751000
2000
mantıklı olduğu
12:48
in sexualcinsel decision-makingkarar verme.
307
753000
3000
üzerine olan denklemi değiştiriyor.
12:51
So, what we'vebiz ettik got --
308
756000
2000
Yani, elimizde şu var--
12:53
some people say, "Oh, it doesn't mattermadde very much
309
758000
2000
bazı insanlar şöyle diyor, "Çok da sorun değil, çünkü
12:55
because, actuallyaslında, treatmenttedavi is effectiveetkili preventionönleme
310
760000
3000
tedavi aslında etkili bir korunma çünkü
12:58
because it lowersdüşürür your viralviral loadyük and thereforebu nedenle
311
763000
2000
kandaki virüs yoğunluğunu düşürüyor dolayısıyla
13:00
makesmarkaları it more difficultzor to transmitiletmek HIVHIV."
312
765000
2000
HIV bulaşmasını zorlaştırıyor."
13:02
So, if you look at the viremiaviremi thing again,
313
767000
3000
Kandaki virüs eğrisine yine dönersek,
13:05
if you do startbaşlama treatmenttedavi when you're sickhasta,
314
770000
2000
eğer hastalandığınızda tedaviye başlarsanız,
13:07
well, what happensolur? Your viralviral loadyük comesgeliyor down.
315
772000
3000
peki, ne olur? Kandaki virüs yoğunluğunuz düşer.
13:10
But comparedkarşılaştırıldığında to what? What happensolur if you're not on treatmenttedavi?
316
775000
3000
Ama neye kıyasla? Tedavi olmazsanız ne olur?
13:14
Well, you dieölmek,
317
779000
2000
Pekala, ölürsünüz,
13:16
so your viralviral loadyük goesgider to zerosıfır.
318
781000
2000
yani virüs yoğunluğunuz sıfıra iner.
13:18
And all of this greenyeşil stuffşey here, includingdahil olmak üzere the spikessivri --
319
783000
3000
Buradaki sıçramalarla birlikte bütün bu yeşil şeyler,
13:21
whichhangi are because you couldn'tcould get to the pharmacyeczane,
320
786000
4000
orada olmalarının sebebi eczaneye gidememeniz veya ilaçlarınızın bitmesi
13:25
or you ranran out of drugsilaçlar, or you wentgitti on a threeüç day partyParti bingealem
321
790000
3000
ya da üç günlüğüne parti alemlerindeyken
13:28
and forgotUnuttun to take your drugsilaçlar,
322
793000
2000
ilaçlarınız almayı unutmanız,
13:30
or because you've startedbaşladı to get resistancedirenç, or whateverher neyse --
323
795000
3000
ya da direnç geliştirmeye başlamanız, her neyse,
13:33
all of that is virusvirüs
324
798000
2000
bunların hepsi tedavi kaynaklı olanlar dışında
13:35
that wouldn'tolmaz be out there, exceptdışında for treatmenttedavi.
325
800000
3000
aslında orada olmayacak olan virüsler.
13:38
Now, am I sayingsöz, "Oh, well, great preventionönleme strategystrateji.
326
803000
3000
Şimdi, şunu mu söylüyorum, "Peki, harika bir önleme stratejisi,
13:41
Let's just stop treatingtedavi people."
327
806000
2000
haydi insanları tedavi etmeyi bırakalım?"
13:43
Of coursekurs not, of coursekurs not.
328
808000
2000
Tabii ki hayır. Tabii ki hayır,
13:45
We need to expandgenişletmek antiretroviralantiretroviral treatmenttedavi as much as we can.
329
810000
3000
antiretroviral tedaviyi elimizden geldiği kadar yaygınlaştırmalıyız.
13:48
But what I am doing is callingçağrı into questionsoru
330
813000
2000
Ama yapmaya çalıştığım, ihtiyacımız olan
13:50
those people who say that more treatmenttedavi
331
815000
2000
tek korunma, daha fazla tedavidir diyen
13:52
is all the preventionönleme we need.
332
817000
2000
insanları sorgulamak.
13:54
That's simplybasitçe not necessarilyzorunlu olarak truedoğru,
333
819000
3000
Söyledikleri mutlak doğru değil,
13:57
and I think we can learnöğrenmek a lot from the experiencedeneyim of gayeşcinsel menerkekler
334
822000
2000
ve bence 15 yıldır tedavinin yaygın olarak ulaşılır olduğu
13:59
in richzengin countriesülkeler where treatmenttedavi has been widelygeniş ölçüde availablemevcut
335
824000
3000
zengin ülkelerdeki homoseksüellerin deneyimlerinden
14:02
for going on 15 yearsyıl now.
336
827000
2000
çok şey öğrenebiliriz,
14:04
And what we'vebiz ettik seengörüldü is
337
829000
2000
ve gördüğümüz şu ki,
14:06
that, actuallyaslında, condomPrezervatif use ratesoranları,
338
831000
2000
gerçekten prezervatif kullanım
14:08
whichhangi were very, very highyüksek --
339
833000
2000
oranları çok çok yüksekti --
14:10
the gayeşcinsel communitytoplum respondedcevap very rapidlyhızla to HIVHIV,
340
835000
3000
eşcinsel topluluğu HIV'e, kamu sağlıkçılarının
14:13
with extremelyson derece little help
341
838000
2000
bence oldukça az yardımlarına rağmen
14:15
from publichalka açık healthsağlık nerdsİnekler, I would say --
342
840000
2000
süratle karşılık verdiler,
14:17
that condomPrezervatif use rateoran has come down dramaticallydramatik sincedan beri treatmenttedavi
343
842000
3000
tedavilerden sonra prezervatif kullanımı iki sebepten dolayı
14:20
for two reasonsnedenleri really:
344
845000
2000
çarpıcı şekilde düştü.
14:22
One is the assumptionvarsayım of, "Oh well,
345
847000
2000
Biri şu varsayım, "Eh, eğer ona bulaşmışsa
14:24
if he's infectedenfekte, he's probablymuhtemelen on medsilaç,
346
849000
2000
muhtemelen ilaç kullanıyordur
14:26
and his viralviral load'syük 's going to be lowdüşük, so I'm prettygüzel safekasa."
347
851000
3000
ve virüs yoğunluğu düşük olacaktır, yani gayet güvendeyim."
14:29
And the other thing is that people are simplybasitçe
348
854000
2000
Diğeri de şu ki, insanlar HIV'den
14:31
not as scaredkorkmuş of HIVHIV
349
856000
2000
eskiden AIDS'den korktukları
14:33
as they were of AIDSAIDS, and rightlyhaklı olarak so.
350
858000
3000
kadar korkmuyorlar, ve haklılar da.
14:36
AIDSAIDS was a disfiguringbozan diseasehastalık that killedöldürdü you,
351
861000
3000
AIDS sizi öldüren şekil bozucu bir hastalıktı,
14:39
and HIVHIV is an invisiblegörünmez virusvirüs
352
864000
2000
HIV ise size her gün bir hap
14:41
that makesmarkaları you take a pillhap everyher day.
353
866000
2000
aldırtan görünmez bir virüs.
14:43
And that's boringsıkıcı,
354
868000
2000
Ve bu da sıkıcı,
14:45
but is it as boringsıkıcı as
355
870000
3000
ama her seks yaptığınızda
14:48
havingsahip olan to use a condomPrezervatif everyher time you have sexseks,
356
873000
2000
prezervatif kullanmak zorunda olmak kadar sıkıcı mı,
14:50
no mattermadde how drunksarhoş you are,
357
875000
2000
ne kadar sarhoş olduğunuza
14:52
no mattermadde how manyçok poppersPoppers you've takenalınmış, whateverher neyse?
358
877000
3000
ne kadar uyarıcı aldığınıza bakmaksızın?
14:55
If we look at the dataveri, we can see that
359
880000
2000
Verilere baktığımızda görüyoruz ki,
14:57
the answerCevap to that questionsoru
360
882000
2000
bu sorunun cevabı
14:59
is, mmmMmm.
361
884000
2000
"hımm".
15:01
So these are dataveri from Scotlandİskoçya.
362
886000
2000
Bu veriler İskoçya' dan.
15:03
You see the peakzirve in drugilaç injectorsEnjektörler
363
888000
2000
İğne değişim programını
15:05
before they startedbaşladı the nationalUlusal needleiğne exchangedeğiş tokuş programprogram.
364
890000
2000
başlatmalarından önce, bağımlılardaki zirveyi görüyorsunuz.
15:07
Then it camegeldi way down.
365
892000
2000
Sonrasında epey aşağı indi
15:09
And bothher ikisi de in heterosexualsheteroseksüel -- mostlyçoğunlukla in commercialticari sexseks --
366
894000
2000
heteroseksüellerde, çoğunlukla ticari sekste
15:11
and in drugilaç userskullanıcılar,
367
896000
2000
ve uyuşturucu bağımlılarında,
15:13
you've really got nothing much going on after treatmenttedavi beginsbaşlar,
368
898000
3000
tedavinin başlamasından sonra aslında pek bir şey olduğu yok,
15:16
and that's because of that alignmenthizalama of incentivesteşvikler
369
901000
2000
ve bu da daha önce bahsettiğim güdülerin
15:18
that I talkedkonuştuk about earlierdaha erken.
370
903000
2000
hizalanmasından kaynaklanıyor.
15:20
But in gayeşcinsel menerkekler,
371
905000
2000
Ama homoseksüellerde,
15:22
you've got quiteoldukça a dramaticdramatik riseyükselmek
372
907000
2000
tedavi yaygınlıkla ulaşılır
15:24
startingbaşlangıç threeüç or fourdört yearsyıl
373
909000
2000
olduktan üç, dört yıl sonra
15:26
after treatmenttedavi becameoldu widelygeniş ölçüde availablemevcut.
374
911000
2000
epey çarpıcı bir artış var.
15:28
This is of newyeni infectionsenfeksiyonlar.
375
913000
2000
Bu yeni enfeksiyonlardan dolayı.
15:30
What does that mean?
376
915000
2000
Bu ne anlama geliyor?
15:32
It meansanlamına geliyor that the combinedkombine effectEfekt of beingolmak lessaz worriedendişeli
377
917000
3000
Daha az endişeli hale gelmemizin, toplumda daha çok
15:35
and havingsahip olan more virusvirüs out there in the populationnüfus --
378
920000
3000
virüsün olmasının, daha fazla insanın uzun, sağlıklı
15:38
more people livingyaşam longeruzun, healthierdaha sağlıklı liveshayatları,
379
923000
2000
hayatlar yaşamasının ve HIV'li iken
15:40
more likelymuhtemelen to be gettingalma laidkoydu
380
925000
2000
ilişkiye girme olasılığının artmasının
15:42
with HIVHIV --
381
927000
2000
karma etkisi,
15:44
is outweighingoutweighing the effectsetkileri of loweralt viralviral loadyük,
382
929000
3000
düşük virüs yoğunluğunun etkilerine ağır basıyor
15:47
and that's a very worrisomeendişe verici thing.
383
932000
2000
ve bu çok endişe verici.
15:49
What does it mean?
384
934000
2000
Bunun anlamı nedir?
15:51
It meansanlamına geliyor we need to be doing more preventionönleme the more treatmenttedavi we have.
385
936000
3000
Daha fazla tedavi yapıp daha fazla önlem almak zorunda olduğumuz anlamına geliyor.
15:54
Is that what's happeningolay?
386
939000
2000
Peki olan bu mu?
15:56
No, and I call it the "compassionmerhamet conundrumbilmece."
387
941000
3000
Hayır, ve ben buna "merhamet bilmecesi" diyorum.
15:59
We'veBiz ettik talkedkonuştuk a lot about compassionmerhamet the last coupleçift of daysgünler,
388
944000
3000
Son birkaç gündür merhametten çokça bahsettik.
16:02
and what's happeningolay really is that people are
389
947000
3000
Olan şu ki, insanlar seks işçilerine
16:05
unableaciz quiteoldukça to bringgetirmek themselveskendilerini to put in
390
950000
2000
iyi bir üreme ve cinsel sağlık hizmetleri
16:07
good sexualcinsel and reproductiveüreme healthsağlık servicesHizmetler for sexseks workersişçiler,
391
952000
3000
sağlanması konusunda veya bağımlılara iğne
16:10
unableaciz quiteoldukça to be givingvererek out needlesiğneler to junkiesıvır zıvır.
392
955000
3000
dağıtılması konusunda çok istekli değiller,
16:13
But oncebir Zamanlar they'veonlar ettik gonegitmiş from beingolmak
393
958000
3000
ama seks işçileri ve bağımlılar
16:16
transgressivetransgresif people whosekimin behaviorsdavranışlar we don't want to condoneaffetmek
394
961000
3000
birden AIDS kurbanları olduklarında hoş görmediğimiz davranışlara sahip
16:19
to beingolmak AIDSAIDS victimskurbanlar,
395
964000
2000
insanlar olmaktan çıkıveriyorlar,
16:21
we come over all compassionateşefkatli
396
966000
2000
birden onlara karşı çok merhametli oluveriyoruz
16:23
and buysatın almak them incrediblyinanılmaz expensivepahalı drugsilaçlar for the restdinlenme of theironların liveshayatları.
397
968000
2000
ve hayatlarının geri kalanı boyunca, onlara inanılmaz pahalı ilaçlar alıyoruz.
16:25
It doesn't make any senseduyu
398
970000
2000
Bu halk sağlığı bakış açısına göre
16:27
from a publichalka açık healthsağlık pointpuan of viewgörünüm.
399
972000
2000
bu hiç de mantıklı değil.
16:29
I want to give what's very nearlyneredeyse the last wordsözcük to InesInes.
400
974000
4000
Son sözü Ines' e vermek istiyorum.
16:33
InesInes is a a transgendertransgender hookerfahişe on the streetssokaklar of JakartaJakarta;
401
978000
3000
Ines, Jakarta sokaklarında transseksüel bir hayat kadını.
16:36
she's a chickpiliç with a dickDick.
402
981000
2000
Aleti olan bir hatun.
16:38
Why does she do that job?
403
983000
2000
Neden bu işi yapıyor?
16:40
Well, of coursekurs, because she's forcedzorunlu into it
404
985000
3000
Yani, tabii ki, buna zorlandığı için,
16:43
because she doesn't have any better optionseçenek, etcvb., etcvb.
405
988000
2000
çünkü daha iyi bir seçeneği yoktu, vs., vs.,
16:45
And if we could just teachöğretmek her to sewdikmek
406
990000
2000
eğer ona dikiş öğretebilseydik ve
16:47
and get her a niceGüzel job in a factoryfabrika, all would be well.
407
992000
3000
bir fabrikada iyi bir iş bulsaydık, her şey çok güzel olurdu.
16:50
This is what factoryfabrika workersişçiler earnkazanmak in an hoursaat in IndonesiaEndonezya:
408
995000
2000
Bu, Endonezya'daki fabrika işçilerinin ortalama
16:52
on averageortalama, 20 centscent.
409
997000
2000
saatlik kazancı, 20 sent.
16:54
It variesdeğişir a bitbit provinceİl to provinceİl.
410
999000
2000
Bu bölgeden bölgeye biraz değişiyor.
16:56
I do speakkonuşmak to sexseks workersişçiler, 15,000 of them
411
1001000
3000
Bu hususi slayt için 15.000 seks işçisiyle
16:59
for this particularbelirli slidekaymak,
412
1004000
2000
görüşme yaptım.
17:01
and this is what sexseks workersişçiler
413
1006000
2000
Ve bu da seks işçilerinin
17:03
say they earnkazanmak in an hoursaat.
414
1008000
2000
saatlik kazancı.
17:05
So it's not a great job, but for a lot of people
415
1010000
3000
Harika bir iş değil, ama birçok insan için
17:08
it really is quiteoldukça a rationalakılcı choiceseçim.
416
1013000
2000
gayet mantıklı bir seçim.
17:10
Okay, InesInes.
417
1015000
2000
Peki, Ines.
17:15
We'veBiz ettik got the toolsaraçlar, the knowledgebilgi and the cashnakit,
418
1020000
5000
Araç-gereç, bilgi ve kaynağa sahibiz,
17:20
and commitmenttaahhüt to preventingönlenmesi HIVHIV too.
419
1025000
4000
HIV'i önleme vaadi de var.
17:24
InesInes: So why is prevalenceyaygınlık still risingyükselen?
420
1029000
6000
Ines: Öyleyse neden hala yaygınlaşıyor?
17:30
It's all politicssiyaset.
421
1035000
3000
Hepsi politika.
17:33
When you get to politicssiyaset, nothing makesmarkaları senseduyu.
422
1038000
3000
İş politikaya gelince, hiçbir şey mantıklı değil.
17:36
ElizabethElizabeth PisaniPisani: "When you get to politicssiyaset, nothing makesmarkaları senseduyu."
423
1041000
3000
Elizabeth Pisani: "İş politikaya gelince, hiçbir şey mantıklı değil."
17:39
So, from the pointpuan of viewgörünüm of a sexseks workerişçi,
424
1044000
3000
Bir seks işçisinin bakış açısına göre,
17:42
politicianssiyasetçiler are makingyapma no senseduyu.
425
1047000
2000
politikacılar mantıklı davranmıyor.
17:44
From the pointpuan of viewgörünüm of a publichalka açık healthsağlık nerdinek öğrenci,
426
1049000
2000
Kamu sağlıkçılarının bakış açısına göre,
17:46
junkiesıvır zıvır are doing dumbdilsiz things.
427
1051000
3000
bağımlılar aptalca şeyler yapıyor.
17:50
The truthhakikat is that everyoneherkes has a differentfarklı rationalegerekçe.
428
1055000
3000
Demek istediğim, işin aslı, herkesin farklı bir mantıklı açıklaması var.
17:53
There are as manyçok differentfarklı waysyolları of beingolmak rationalakılcı
429
1058000
2000
Yeryüzünde ne kadar insan varsa o kadar
17:55
as there are humaninsan beingsvarlıklar on the planetgezegen,
430
1060000
2000
farklı mantıklı olma yolu var,
17:57
and that's one of the gloriesyüceliklere of humaninsan existencevaroluş.
431
1062000
2000
ve bu da insan varlığının görkemlerinden biri.
17:59
But those waysyolları of beingolmak rationalakılcı
432
1064000
2000
Ama bu mantıklı olma yolları
18:01
are not independentbağımsız of one anotherbir diğeri,
433
1066000
2000
birbirlerinden bağımsız değil.
18:03
so it's rationalakılcı for
434
1068000
2000
Yani,
18:05
a drugilaç injectorEnjektör to sharepay needlesiğneler
435
1070000
2000
bir uyuşturucu bağımlısı için politikacıların aptalca
18:07
because of a stupidaptal decisionkarar that's madeyapılmış by a politicianpolitikacı,
436
1072000
3000
kararlarından dolayı iğne paylaşmak mantıklıdır,
18:10
and it's rationalakılcı for a politicianpolitikacı
437
1075000
2000
bir politikacı için ise,
18:12
to make that stupidaptal decisionkarar
438
1077000
3000
seçmenin istediğini düşündüğü
18:15
because they're respondingtepki vermek to
439
1080000
2000
şey doğrultusunda karar
18:17
what they think the votersSeçmenler want.
440
1082000
2000
almak mantıklıdır.
18:19
But here'sburada the thing:
441
1084000
2000
Ama şöyle bir şey var:
18:21
we are the votersSeçmenler.
442
1086000
2000
Seçmenler biziz.
18:23
We're not all of them, of coursekurs, but TEDTED is a communitytoplum of opiniongörüş leadersliderler.
443
1088000
3000
Tabii ki, hepsi değiliz ama TED bir düşünce önderleri topluluğu,
18:26
And everyoneherkes who'skim in this roomoda,
444
1091000
2000
ve bu odadaki herkesin ve
18:28
and everyoneherkes who'skim watchingseyretme this out there on the web,
445
1093000
3000
bunu internetten izleyen herkesin, bence
18:31
I think, has a dutygörev to demandtalep of theironların politicianssiyasetçiler
446
1096000
3000
politikacılarından bilimsel delile ve sağduyuya
18:34
that we make policypolitika basedmerkezli on scientificilmi evidencekanıt
447
1099000
3000
dayalı politikalar üretmelerini talep etme
18:37
and on commonortak senseduyu.
448
1102000
2000
görevi var.
18:39
It's going to be really hardzor for us
449
1104000
2000
Her bir Frankie ve Ines için
18:41
to individuallytek tek affectetkilemek what's rationalakılcı
450
1106000
3000
mantıklı olanı kişisel olarak etkilemek
18:44
for everyher FrankieFrankie and everyher InesInes out there,
451
1109000
2000
bizim için çok zor olacak.
18:46
but you can at leasten az use your voteoy
452
1111000
3000
Ama en azından oyunuzu, politikacıların
18:49
to stop politicianssiyasetçiler doing stupidaptal things
453
1114000
3000
HIV'in yayılmasına neden olan aptalca şeyler
18:52
that spreadYAYILMIŞ HIVHIV.
454
1117000
2000
yapmalarını durdurmak için kullanabilirsiniz.
18:54
Thank you.
455
1119000
2000
Teşekkür ederim.
18:56
(ApplauseAlkış)
456
1121000
9000
(Alkış)
Translated by Cagla Taskin
Reviewed by Isil Arican

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Pisani - Author
In Elizabeth Pisani's latest book, she explores the "improbable nation" of Indonesia.

Why you should listen
In fast-emerging Asia there is one nation that, despite being the world's fourth most-populous (and the third most-populous democracy) and the largest Muslim country (with 210 million people who identify themselves as such), is also, as Elizabeth Pisani writes, "probably the most invisible country in the world". Indonesia. An archipelago of over 17,000 islands that span a distance like that from New York to Alaska, with over 700 languages and a dynamic economy -- but which, puzzingly, doesn't really feature in the global imagination.

Pisani spent two years travelling 23,000 kilometers by boat, bus and motorbike through Indonesia, a place that has fascinated and maddened her since she first lived there over two decades ago. Her portrait of the country, the recent Indonesia Etc.: Exploring the Improbable Nation, reveals the archipelago's complexity and contradictions, a fascinating diversity that "is not just geographic and cultural: different groups are essentially living at different points in human history, all at the same time."

An alumna of various government health agencies, Pisani became an assumption-busting independent researcher and analyst, polling transgendered sex workers, drug addicts and others to illuminate the surprising (and often ignored) demographics that belie traditional studies.

Pisani is fearlessly outspoken on the global failure to understand and manage the realities of AIDS, decrying the tangled roles that money, votes, and media play in the public health landscape. She shows how politics and "morality" have hogtied funding, and advocates for putting dollars where they can actually make a difference. As the Globe and Mail wrote: “Pisani is lucid, colourful, insightful and impatient.”

More profile about the speaker
Elizabeth Pisani | Speaker | TED.com