ABOUT THE SPEAKER
Martin Jacques - Writer, columnist
Martin Jacques is the author of "When China Rules the World," and a columnist for the Guardian and New Statesman. He was a co-founder of the think tank Demos.

Why you should listen

Martin Jacques is the author of When China Rules the World: The Rise of the Middle Kingdom and the End of the Western World. He is a Senior Fellow at the Department of Politics and International Studies, Cambridge University, and a Visiting Professor at Tsinghua University, Beijing. He is also a non-resident Fellow at the Transatlantic Academy, Washington DC.  He is a columnist for the Guardian and the New Statesman.

His interest in East Asia began in 1993 with a holiday in China, Hong Kong, Singapore and Malaysia. After that, he found every reason or excuse he could find to spend time in the region, be it personal, for newspaper articles or television programs. In 1977, he became editor of Marxism Today, a post he held for fourteen years, transforming what was an obscure and dull journal into the most influential political publication in Britain, read and respected on the right and left alike.

In 1991, he closed Marxism Today and in 1994 became the deputy editor of the Independent newspaper, a post he held until 1996. In 1993 he co-founded the think-tank Demos.

More profile about the speaker
Martin Jacques | Speaker | TED.com
TEDSalon London 2010

Martin Jacques: Understanding the rise of China

Martin Jacques: Truy gốc sự trỗi dậy của Trung Quốc

Filmed:
4,064,065 views

Phát biểu tại TED Salon ở Luân đôn, nhà kinh tế học Martin Jacques đã hỏi: Chúng ta, những người phương Tây, hiểu thế nào về Trung Quốc và sự trỗi dậy mạnh mẽ như một hiện tượng của đất nước này? Tác giả cuốn "Khi Trung Quốc thống trị thế giới" đã tìm hiểu lý do tại sao những người phương Tây lại thường lúng túng trước sức mạnh đang ngày một tăng của nền kinh tế Trung Quốc, đồng thời đưa ra ba khối để hiểu được Trung Quốc đang và sẽ trở nên như thế nào.
- Writer, columnist
Martin Jacques is the author of "When China Rules the World," and a columnist for the Guardian and New Statesman. He was a co-founder of the think tank Demos. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
The worldthế giới is changingthay đổi
0
0
2000
Thế giới đang thay đổi
00:17
with really remarkableđáng chú ý speedtốc độ.
1
2000
3000
với một tốc độ rất ấn tượng.
00:20
If you look at the chartđồ thị at the tophàng đầu here,
2
5000
2000
Hãy nhìn vào bản đồ nằm trên cùng tại đây,
00:22
you'llbạn sẽ see that in 2025,
3
7000
2000
các bạn sẽ thấy rằng vào năm 2025,
00:24
these GoldmanGoldman SachsSachs projectionsdự đoán
4
9000
2000
những dự đoán của Goldman Sachs
00:26
suggestđề nghị that the ChineseTrung Quốc economynên kinh tê
5
11000
2000
cho rằng nền kinh tế Trung Quốc
00:28
will be almosthầu hết the sametương tự sizekích thước as the AmericanNgười Mỹ economynên kinh tê.
6
13000
3000
sẽ gần như ngang ngửa với nền kinh tế Mỹ.
00:31
And if you look at the chartđồ thị
7
16000
3000
Và hãy nhìn vào biểu đồ
00:34
for 2050,
8
19000
2000
cho năm 2050,
00:36
it's projecteddự kiến that the ChineseTrung Quốc economynên kinh tê
9
21000
3000
kinh tế Trung Quốc được dự đoán
00:39
will be twicehai lần the sizekích thước of the AmericanNgười Mỹ economynên kinh tê,
10
24000
3000
là sẽ lớn gấp hai lần kinh tế Mỹ,
00:42
and the IndianẤn Độ economynên kinh tê will be almosthầu hết the sametương tự sizekích thước
11
27000
2000
và kinh tế Ấn độ cũng gần bằng
00:44
as the AmericanNgười Mỹ economynên kinh tê.
12
29000
3000
với kinh tế Mỹ.
00:47
And we should bearchịu in mindlí trí here
13
32000
2000
Chúng ta nên nhớ rằng
00:49
that these projectionsdự đoán were drawnrút ra up
14
34000
2000
những dự đoán này được đưa ra
00:51
before the WesternTây financialtài chính crisiskhủng hoảng.
15
36000
3000
trước khi khủng hoảng tài chỉnh phương Tây diễn ra.
00:54
A couplevợ chồng of weekstuần agotrước,
16
39000
2000
Hai tuần trước,
00:56
I was looking at the latestmuộn nhất projectionchiếu
17
41000
2000
khi tôi nhìn vào những nghiên cứu mới nhất
00:58
by BNPBNP ParibasParibas
18
43000
2000
của BNP Paribas
01:00
for when ChinaTrung Quốc
19
45000
3000
dự đoán khi nào Trung Quốc
01:03
will have a largerlớn hơn economynên kinh tê
20
48000
2000
sẽ có một nền kinh tế
01:05
than the UnitedVương StatesTiểu bang.
21
50000
2000
lớn hơn của Mỹ.
01:07
GoldmanGoldman SachsSachs projecteddự kiến 2027.
22
52000
4000
Goldman Sachs tiên đoán đó sẽ là năm 2027.
01:11
The post-crisissau cuộc khủng hoảng projectionchiếu
23
56000
3000
Và theo nghiên cứu sau khủng hoảng
01:14
is 2020.
24
59000
3000
thì đó là năm 2020.
01:17
That's just a decadethập kỷ away.
25
62000
2000
Chỉ một thập niên nữa thôi.
01:19
ChinaTrung Quốc is going to changethay đổi the worldthế giới
26
64000
4000
Trung Quốc sẽ thay đổi thế giới
01:23
in two fundamentalcăn bản respectstôn trọng.
27
68000
3000
trong hai lĩnh vực căn bản.
01:26
First of all,
28
71000
2000
Trước tiên,
01:28
it's a hugekhổng lồ developingphát triển countryQuốc gia
29
73000
2000
đây là một nước đang phát triển cực kỳ rộng lớn
01:30
with a populationdân số of 1.3 billiontỷ people,
30
75000
4000
với dân số vào khoảng 1.3 tỉ người,
01:34
which has been growingphát triển for over 30 yearsnăm
31
79000
3000
đã và đang tăng trương trong hơn 30 năm
01:37
at around 10 percentphần trăm a yearnăm.
32
82000
2000
với tốc độ tăng trưởng khoảng 10% một năm,
01:39
And withinbên trong a decadethập kỷ,
33
84000
2000
Và trong vòng một thập niên nữa,
01:41
it will have the largestlớn nhất economynên kinh tê in the worldthế giới.
34
86000
4000
đây sẽ là nền kinh tế lớn nhất thế giới.
01:45
Never before in the modernhiện đại erakỷ nguyên
35
90000
3000
Điều này chưa bao giờ xảy ra trước đây, trong kỷ nguyên hiện đại
01:48
has the largestlớn nhất economynên kinh tê in the worldthế giới
36
93000
3000
nền kinh tế lớn nhất thế giới
01:51
been that of a developingphát triển countryQuốc gia,
37
96000
2000
lại là một nước đang phát triển,
01:53
ratherhơn than a developedđã phát triển countryQuốc gia.
38
98000
3000
chứ không phải là một nước đã phát triển.
01:57
SecondlyThứ hai,
39
102000
2000
Thứ hai là,
01:59
for the first time in the modernhiện đại erakỷ nguyên,
40
104000
2000
lần đầu tiên trong kỷ nguyên hiện đại,
02:01
the dominantcó ưu thế countryQuốc gia in the worldthế giới --
41
106000
2000
nước thống trị trên thế giới--
02:03
which I think is what ChinaTrung Quốc will becometrở nên --
42
108000
3000
mà tôi cho rằng đó sẽ là Trung Quốc--
02:06
will be not from the WestWest
43
111000
3000
lại không phải là một nước phương Tây
02:09
and from very, very differentkhác nhau civilizationalcivilizational rootsnguồn gốc.
44
114000
4000
mà là từ những nguồn gôc văn mình rất rất khác biệt.
02:13
Now, I know it's a widespreadphổ biến rộng rãi assumptiongiả thiết in the WestWest
45
118000
4000
Và giờ, tôi biết đang có một nhận định phổ biến ở phương Tây
02:17
that as countriesquốc gia modernizehiện đại hóa,
46
122000
3000
đó là, khi mà các quốc gia đang hiện đại hóa
02:20
they alsocũng thế westernizewesternize.
47
125000
2000
thì chúng cũng được "Tây" hóa.
02:22
This is an illusionảo giác.
48
127000
2000
Đây là một ảo tưởng.
02:24
It's an assumptiongiả thiết that modernityhiện đại
49
129000
2000
Người ta giả định rằng hiện đại hóa
02:26
is a productsản phẩm simplyđơn giản of competitioncuộc thi, marketsthị trường and technologyCông nghệ.
50
131000
3000
là một sản phẩm gian đơn của cạnh trạnh, thị trường và công nghệ.
02:29
It is not. It is alsocũng thế shapedcó hình equallybằng nhau
51
134000
2000
Nhưng không, sản phẩm đó còn được hình thành một cách cân bằng
02:31
by historylịch sử and culturenền văn hóa.
52
136000
2000
bởi lịch sử và văn hóa.
02:33
ChinaTrung Quốc is not like the WestWest,
53
138000
3000
Trung Quốc không giống các nước phương Tây
02:36
and it will not becometrở nên like the WestWest.
54
141000
3000
và sẽ không trở nên giống các nước phương Tây.
02:39
It will remainvẫn còn in very fundamentalcăn bản respectstôn trọng
55
144000
2000
Nước này sẽ vẫn giữ được những đặc trưng rất cơ bản
02:41
very differentkhác nhau.
56
146000
2000
rất khác biệt
02:43
Now the biglớn questioncâu hỏi here is obviouslychắc chắn,
57
148000
3000
Giờ đây một câu hỏi lớn rất hiển nhiên là,
02:46
how do we make sensegiác quan of ChinaTrung Quốc?
58
151000
2000
Chúng ta hiểu thế nào về Trung Quốc?
02:48
How do we try to understandhiểu không what ChinaTrung Quốc is?
59
153000
2000
Và chúng ta cố gắng thế nào để hiểu Trung Quốc là gì?
02:50
And the problemvấn đề we have in the WestWest at the momentchốc lát, by and largelớn,
60
155000
3000
Và vấn đề chúng ta đang gặp phải ở phương Tây vào thời điểm này nói chung
02:53
is that the conventionalthông thường approachtiếp cận
61
158000
2000
đó là phương thức tiếp cận từ trước đến nay
02:55
is that we understandhiểu không it really in WesternTây termsđiều kiện,
62
160000
2000
chúng ta hiểu về Trung Quốc theo những khái niệm Tây phương,
02:57
usingsử dụng WesternTây ideasý tưởng.
63
162000
3000
áp đặt những suy nghĩ kiểu phương Tây.
03:00
We can't.
64
165000
2000
Điều đó là không thể được.
03:02
Now I want to offerphục vụ you
65
167000
2000
Và giờ tôi muốn cho bạn xem
03:04
threesố ba buildingTòa nhà blockskhối
66
169000
2000
ba khối nhằm
03:06
for tryingcố gắng to understandhiểu không what ChinaTrung Quốc is like,
67
171000
3000
cố gắng hiểu Trung Quốc là gì--
03:09
just as a beginningbắt đầu.
68
174000
2000
như một sự khởi đầu.
03:11
The first is this:
69
176000
2000
Điều đầu tiên là,
03:13
that ChinaTrung Quốc is not really a nation-stateĐức.
70
178000
3000
Trung Quốc không thật sự là một quốc gia dân tộc thuần túy
03:16
Okay, it's calledgọi là itselfchinh no a nation-stateĐức
71
181000
2000
Okay, Trung Quốc đã tự gọi mình là một quốc gia dân tộc thuần túy
03:18
for the last hundredhàng trăm yearsnăm,
72
183000
2000
trong suốt hàng trăm năm vừa qua
03:20
but everyonetất cả mọi người who knowsbiết anything about ChinaTrung Quốc
73
185000
2000
Nhưng bất kể ai biết chút ít gì đó về Trung Quốc
03:22
knowsbiết it's a lot olderlớn hơn than this.
74
187000
2000
đều biết rằng đất nước này có lịch sử lâu đời hơn thế rất nhiều.
03:24
This was what ChinaTrung Quốc lookednhìn like with the victorychiến thắng of the QinTần DynastyTriều đại
75
189000
3000
Đây là Trung Quốc thời kỳ thắng lợi của triều đại nhà Tần
03:27
in 221 B.C. at the endkết thúc of the warring-stateChiến Quốc-nhà nước periodgiai đoạn --
76
192000
3000
vào năm 221 trước công nguyên, cuối thời kỳ chiến tranh--
03:30
the birthSinh of modernhiện đại ChinaTrung Quốc.
77
195000
2000
và cũng là khởi sinh của một Trung Hoa hiện đại
03:32
And you can see it againstchống lại the boundariesranh giới of modernhiện đại ChinaTrung Quốc.
78
197000
3000
Và các bạn có thể thấy nó khác với biên giới của Trung quốc hiện đại.
03:35
Or immediatelyngay afterwardsau đó, the HanHan DynastyTriều đại,
79
200000
2000
Ngay sau đó, triều đại nhà Hán,
03:37
still 2,000 yearsnăm agotrước.
80
202000
2000
mãi 2000 năm trước đây.
03:39
And you can see alreadyđã it occupieschiếm
81
204000
2000
và các bạn có thể thấy nó đã chiếm được
03:41
mostphần lớn of what we now know as EasternĐông ChinaTrung Quốc,
82
206000
2000
phần lớn địa phận mà giờ đây được biết tới như là Đông Trung Quốc,
03:43
which is where the vastrộng lớn majorityđa số of ChineseTrung Quốc livedđã sống then
83
208000
3000
Đây là nơi mà phần lớn người dân Trung Quốc sinh sống vào thời gian đó
03:46
and livetrực tiếp now.
84
211000
2000
và ở hiện tại.
03:48
Now what is extraordinarybất thường about this
85
213000
2000
Điều đặc biệt đó là
03:50
is, what givesđưa ra ChinaTrung Quốc its sensegiác quan of beingđang ChinaTrung Quốc,
86
215000
3000
những điều mang lại ý nghĩa cho Trung Hoa,
03:53
what givesđưa ra the ChineseTrung Quốc
87
218000
3000
những gì đã mang lại cho người Trung Quốc
03:56
the sensegiác quan of what it is to be ChineseTrung Quốc,
88
221000
3000
ý nghĩa của việc được làm người Trung Quốc,
03:59
comesđến not from the last hundredhàng trăm yearsnăm,
89
224000
2000
không phải đến từ hàng trăm năm vừa qua,
04:01
not from the nation-stateĐức periodgiai đoạn,
90
226000
2000
cũng không đến từ giai đoạn quốc gia dân tộc thuần túy,
04:03
which is what happenedđã xảy ra in the WestWest,
91
228000
3000
, điều mà trước đây đã diễn ra ở phương Tây,
04:06
but from the periodgiai đoạn, if you like,
92
231000
2000
mà, đến từ ,
04:08
of the civilization-statevăn minh-nhà nước.
93
233000
2000
nền văn minh của quốc gia.
04:10
I'm thinkingSuy nghĩ here, for examplethí dụ,
94
235000
3000
Ví dụ như,
04:13
of customsHải quan like ancestraltổ tiên worshipthờ phượng,
95
238000
3000
Phong tục tập quán như thờ cúng tổ tiên,
04:16
of a very distinctiveđặc biệt notionkhái niệm of the statetiểu bang,
96
241000
3000
như một quan điểm rất đặc biệt về nhà nước,
04:19
likewisetương tự, a very distinctiveđặc biệt notionkhái niệm of the familygia đình,
97
244000
3000
tương tự, một quan điểm rất khác biệt về gia đinh,
04:22
socialxã hội relationshipscác mối quan hệ like guanxiguanxi,
98
247000
2000
các mối quan hệ xã hội như là sự quan hệ rộng,
04:24
ConfucianKhổng valuesgiá trị and so on.
99
249000
2000
những giá trị nho giáo, vân vân.
04:26
These are all things that come
100
251000
2000
Đây là những điều được sinh ra
04:28
from the periodgiai đoạn of the civilization-statevăn minh-nhà nước.
101
253000
3000
từ một giai đoạn của nền văn minh đất nước.
04:31
In other wordstừ ngữ, ChinaTrung Quốc, unlikekhông giống the WesternTây statestiểu bang and mostphần lớn countriesquốc gia in the worldthế giới,
102
256000
3000
Nói cách khác, Trung Quốc không giống như các nước phương Tây và hầu hết các quốc gia khác trên thế giới,
04:34
is shapedcó hình by its sensegiác quan of civilizationnền văn minh,
103
259000
3000
nó được định hình bằng tinh hoa
04:37
its existencesự tồn tại as a civilization-statevăn minh-nhà nước,
104
262000
2000
nó hiện hữu ở trạng thái của một nền văn minhh,
04:39
ratherhơn than as a nation-stateĐức.
105
264000
2000
chứ không đơn thuần chỉ là một quốc gia,
04:41
And there's one other thing to addthêm vào to this, and that is this:
106
266000
3000
và một điều thêm vào đó nữa, đó là:
04:44
Of coursekhóa học we know China'sCủa Trung Quốc biglớn, hugekhổng lồ,
107
269000
2000
Dĩ nhiên chúng ta biết Trung Quốc rất rộng, rất lớn
04:46
demographicallydemographically and geographicallyvề mặt địa lý,
108
271000
3000
cả về mặt dân số và địa lí,
04:49
with a populationdân số of 1.3 billiontỷ people.
109
274000
3000
với dân số khoảng 1.3 tỉ người.
04:52
What we oftenthường xuyên aren'tkhông phải really awareý thức of
110
277000
3000
Điều chúng ta thường không để ý
04:55
is the factthực tế
111
280000
2000
đó là thực tế
04:57
that ChinaTrung Quốc is extremelyvô cùng diversephong phú
112
282000
2000
rằng Trung quốc thực sự rất đa dạng
04:59
and very pluralisticpluralistic,
113
284000
2000
và rất đa sắc tộc,
05:01
and in manynhiều wayscách very decentralizedphân quyền.
114
286000
2000
và theo rất nhiều cách còn rất phân quyền nữa.
05:03
You can't runchạy a placeđịa điểm on this scaletỉ lệ simplyđơn giản from BeijingBeijing,
115
288000
3000
Các bạn không thể điều hành một nơi rộng lớn như thế này đơn giản chỉ từ Bắc Kinh,
05:06
even thoughTuy nhiên we think this to be the casetrường hợp.
116
291000
3000
dù chúng ta nghĩ nó như vậy.
05:09
It's never been the casetrường hợp.
117
294000
3000
Thì cũng không bao giờ có chuyện đó.
05:13
So this is ChinaTrung Quốc, a civilization-statevăn minh-nhà nước,
118
298000
2000
Đó mới là Trung Quốc, một nền văn minh
05:15
ratherhơn than a nation-stateĐức.
119
300000
2000
hơn là một đất nước.
05:17
And what does it mean?
120
302000
2000
Và điều đó có nghĩa là gì?
05:19
Well, I think it has all sortsloại of profoundthâm thúy implicationshàm ý.
121
304000
2000
Tôi thì nghĩ nó bao gồm tất cả những mối quan hệ sâu sắc, mất thiết.
05:21
I'll give you two quicknhanh chóng onesnhững người.
122
306000
2000
Tôi sẽ chỉ có các bạn thấy 2 điều rất rõ.
05:23
The first is that
123
308000
2000
Thứ nhất
05:25
the mostphần lớn importantquan trọng politicalchính trị valuegiá trị for the ChineseTrung Quốc
124
310000
4000
nguyên tắc quan trọng nhất của chính trị Trung Quốc
05:29
is unitythống nhất,
125
314000
2000
là sự đoàn kết,
05:31
is the maintenancebảo trì
126
316000
2000
là sự bảo vệ
05:33
of ChineseTrung Quốc civilizationnền văn minh.
127
318000
2000
của nền văn minh Trung Hoa.
05:35
You know, 2,000 yearsnăm agotrước, EuropeEurope:
128
320000
3000
Các bạn biết không? 2000 năm trước, Châu Âu:
05:38
breakdownNiu Di-lân -- the fragmentationphân mảnh of the HolyThánh RomanLa Mã EmpireĐế chế.
129
323000
3000
sụp đổ, sự chia rẽ của một đế chế La Mã thần thánh.
05:41
It dividedchia, and it's remainedvẫn dividedchia ever sincekể từ.
130
326000
3000
Chúng chia tách, và vẫn chia tách như vậy từ đó.
05:44
ChinaTrung Quốc, over the sametương tự time periodgiai đoạn,
131
329000
2000
Trung Quốc, trải qua bằng ấy thời gian
05:46
wentđã đi in exactlychính xác the oppositeđối diện directionphương hướng,
132
331000
2000
đã đi theo hướng hoàn toàn trái ngược
05:48
very painfullyđau đớn holdinggiữ this hugekhổng lồ civilizationnền văn minh,
133
333000
3000
luôn đau đáu giữ lấy nền văn minh ví đại
05:51
civilization-statevăn minh-nhà nước, togethercùng với nhau.
134
336000
3000
nền văn minh toàn lãnh thổ.
05:54
The secondthứ hai
135
339000
2000
Thứ hai
05:56
is maybe more prosaicprosaic,
136
341000
2000
có lẽ buồn tẻ hơn một chút,
05:58
which is HongHồng KongKong.
137
343000
2000
đó là Hong Kong
06:00
Do you remembernhớ lại the handoverbàn giao of HongHồng KongKong
138
345000
3000
các bạn có nhớ sự trao trả Hong Kong
06:03
by BritainVương Quốc Anh to ChinaTrung Quốc in 1997?
139
348000
2000
của Anh với Trung Quốc năm 1997?
06:05
You mayTháng Năm remembernhớ lại
140
350000
2000
Co thể các bạn còn nhớ
06:07
what the ChineseTrung Quốc constitutionalHiến pháp propositionDự luật was.
141
352000
2000
cái mà hiến pháp Trung Quốc tuyên bố là
06:09
One countryQuốc gia, two systemshệ thống.
142
354000
2000
một quốc gia 2 thể chế
06:11
And I'll layđặt nằm a wagerĐặt cược
143
356000
2000
và tôi dám cược rằng
06:13
that barelyvừa đủ anyonebất kỳ ai in the WestWest believedtin them.
144
358000
2000
hiếm có ai ở phương Tây lại tin điều đó
06:15
"WindowCửa sổ dressingmặc quần áo.
145
360000
2000
"Một nghệ thuật trưng bày chính trị.
06:17
When ChinaTrung Quốc getsđược its handstay on HongHồng KongKong,
146
362000
2000
Khi Trung Quốc tiếp quản Hong Kong,
06:19
that won'tsẽ không be the casetrường hợp."
147
364000
2000
nó không phải như vậy."
06:21
ThirteenMười ba yearsnăm on,
148
366000
2000
13 năm ròng,
06:23
the politicalchính trị and legalhợp pháp systemhệ thống in HongHồng KongKong
149
368000
2000
hệ thống chính trị và luật pháp ở Hong Kong
06:25
is as differentkhác nhau now as it was in 1997.
150
370000
3000
giờ đã khác so với năm 1997
06:28
We were wrongsai rồi. Why were we wrongsai rồi?
151
373000
3000
chúng ta đã sai. tại sao chúng ta sai?
06:31
We were wrongsai rồi because we thought, naturallymột cách tự nhiên enoughđủ,
152
376000
3000
Chúng ta sai bởi vì ta vẫn luôn nghĩ, theo cách tự nhiên,
06:34
in nation-stateĐức wayscách.
153
379000
2000
theo những cách thức của một quốc gia.
06:36
Think of GermanĐức unificationthống nhất đất nước, 1990.
154
381000
2000
Nghĩ về sự thống nhất nước Đức, 1990.
06:38
What happenedđã xảy ra?
155
383000
2000
Điều gì đã xảy ra?
06:40
Well, basicallyvề cơ bản the EastĐông was swallowednuốt by the WestWest.
156
385000
2000
Cơ bản là phía Đông đã bị nuốt chửng bởi phía Tây.
06:42
One nationquốc gia, one systemhệ thống.
157
387000
2000
1 quốc gia, 1 thể chế.
06:44
That is the nation-stateĐức mentalitytâm lý.
158
389000
3000
Đó là sức manh của quốc gia.
06:47
But you can't runchạy a countryQuốc gia like ChinaTrung Quốc,
159
392000
3000
Nhưng các bạn không thể lãnh đạo một đất nước như Trung Quốc,
06:50
a civilization-statevăn minh-nhà nước,
160
395000
2000
một quốc gia văn hóa,
06:52
on the basisnền tảng of one civilizationnền văn minh, one systemhệ thống.
161
397000
3000
dựa trên cơ sở 1 nền văn minh, một thể chế.
06:55
It doesn't work.
162
400000
2000
nó sẽ không có tác dụng.
06:57
So actuallythực ra the responsephản ứng of ChinaTrung Quốc
163
402000
3000
Vậy thực tế phản ứng của trung Quốc
07:00
to the questioncâu hỏi of HongHồng KongKong --
164
405000
2000
đối với câu hỏi Hong Kong --
07:02
as it will be to the questioncâu hỏi of TaiwanĐài Loan --
165
407000
2000
khi nó ứng với Đài Loan --
07:04
was a naturaltự nhiên responsephản ứng:
166
409000
2000
đã trả lời một cách tự nhiên:
07:06
one civilizationnền văn minh, manynhiều systemshệ thống.
167
411000
3000
rằng 1 nền văn hóa, và nhiều chế độ.
07:09
Let me offerphục vụ you anotherkhác buildingTòa nhà blockkhối
168
414000
2000
Để tôi chỉ cho các bạn thấy một khối khác
07:11
to try and understandhiểu không ChinaTrung Quốc --
169
416000
2000
để hiểu Trung Quốc hơn--
07:13
maybe not sortsắp xếp of a comfortableThoải mái one.
170
418000
3000
có lẽ sẽ không thú vị cho mấy
07:16
The ChineseTrung Quốc have a very, very differentkhác nhau
171
421000
2000
Người Trung Quốc có
07:18
conceptionquan niệm of racecuộc đua
172
423000
2000
một khái niệm rất rất khác biệt về đồng loại
07:20
to mostphần lớn other countriesquốc gia.
173
425000
3000
đối với hầu hết các nước
07:23
Do you know,
174
428000
2000
bạn biết không
07:25
of the 1.3 billiontỷ ChineseTrung Quốc,
175
430000
3000
trong 1.3 tỉ người
07:28
over 90 percentphần trăm of them
176
433000
2000
trên 90% trong số họ
07:30
think they belongthuộc về to the sametương tự racecuộc đua,
177
435000
3000
nghĩ họ cùng thuộc một chủng tộc,
07:33
the HanHan?
178
438000
2000
người Hán.
07:35
Now, this is completelyhoàn toàn differentkhác nhau
179
440000
2000
bây giờ thì hoàn toàn khác biệt
07:37
from the world'scủa thế giới [other] mostphần lớn populousđông dân countriesquốc gia.
180
442000
3000
so với thế giới của những đất nước đông dân khác
07:40
IndiaẤn Độ, the UnitedVương StatesTiểu bang,
181
445000
2000
Ấn Độ, Mỹ
07:42
IndonesiaIndonesia, BrazilBra-xin --
182
447000
3000
Indonexia, Brazil
07:45
all of them are multiracialđa.
183
450000
3000
tất cả họ đều đa sắc tộc.
07:48
The ChineseTrung Quốc don't feel like that.
184
453000
3000
Nhưng người Trung Quốc không cảm thấy như vậy
07:51
ChinaTrung Quốc is only multiracialđa
185
456000
2000
Trung Quốc chỉ đa sắc tộc
07:53
really at the marginslề.
186
458000
3000
trên một tỉ lệ rất nhỏ.
07:56
So the questioncâu hỏi is, why?
187
461000
2000
Vậy thì câu hỏi là vì sao?
07:58
Well the reasonlý do, I think, essentiallybản chất
188
463000
2000
vâng câu trả lời, tôi nghĩ, cốt lõi là
08:00
is, again, back to the civilization-statevăn minh-nhà nước.
189
465000
3000
một lần nữa quay trở lại vấn đề nền văn minh.
08:03
A historylịch sử of at leastít nhất 2,000 yearsnăm,
190
468000
3000
Lịch sử ít nhất 2000 năm,
08:06
a historylịch sử of conquestsự chinh phục, occupationnghề nghiệp,
191
471000
2000
một lịch sử về chinh phạt, chiếm giữ,
08:08
absorptionhấp thụ, assimilationđồng hóa and so on,
192
473000
2000
thu hút, đồng hóa, và vân vân,
08:10
led to the processquá trình by which,
193
475000
2000
dẫn đến một quá trình nhờ nó,
08:12
over time, this notionkhái niệm of the HanHan emergedxuất hiện --
194
477000
3000
trải qua thời gian, khái niệm người hán nổi lên--
08:15
of coursekhóa học, nurturednuôi dưỡng
195
480000
2000
tất nhiên, được nuôi dưỡng
08:17
by a growingphát triển and very powerfulquyền lực sensegiác quan
196
482000
3000
bằng sự lớn lên của một cảm giác mạnh mẽ
08:20
of culturalvăn hoá identitydanh tính.
197
485000
3000
về lòng tự tôn dân tộc
08:23
Now the great advantagelợi thế of this historicallịch sử experiencekinh nghiệm
198
488000
3000
bây giờ thuận lợi lớn lao của bề dày lịch sử
08:26
has been that, withoutkhông có the HanHan,
199
491000
4000
có thể nói rằng, không có người Hán
08:30
ChinaTrung Quốc could never have heldđược tổ chức togethercùng với nhau.
200
495000
2000
Trung Quốc không bao giờ có thể thống nhất được như vậy
08:32
The HanHan identitydanh tính has been the cementxi măng
201
497000
3000
lòng tự tôn của người Hán được bồi đắp
08:35
which has heldđược tổ chức this countryQuốc gia togethercùng với nhau.
202
500000
3000
giúp cho quốc gia này gắn chặt một khối.
08:38
The great disadvantagebất lợi of it
203
503000
2000
Trở ngại lớn nhất
08:40
is that the HanHan have a very weakYếu conceptionquan niệm
204
505000
2000
là người Hán có khái niệm rất mơ hồ
08:42
of culturalvăn hoá differenceSự khác biệt.
205
507000
2000
về sự khác nhau trong văn hóa.
08:44
They really believe
206
509000
3000
Họ thực sự tin
08:47
in theirhọ ownsở hữu superiorityưu thế,
207
512000
2000
vào sự ưu việt của mình,
08:49
and they are disrespectfulthiếu tôn trọng
208
514000
2000
và sẽ là xúc phạm
08:51
of those who are not.
209
516000
2000
nếu ai mà không như vậy.
08:53
HenceDo đó theirhọ attitudeThái độ, for examplethí dụ,
210
518000
2000
Nên thái độ của họ, ví dụ
08:55
to the UyghursNgười duy Ngô Nhĩ and to the TibetansNgười Tây Tạng.
211
520000
3000
đối với những người Uyghurs và Tibetans.
08:59
Or let me give you my thirdthứ ba buildingTòa nhà blockkhối,
212
524000
2000
Hãy để tôi chỉ ra khối thứ 3,
09:01
the ChineseTrung Quốc statetiểu bang.
213
526000
2000
Chính phủ Trung Quốc
09:03
Now the relationshipmối quan hệ
214
528000
2000
bây giờ là một sự liên hệ
09:05
betweengiữa the statetiểu bang and societyxã hội in ChinaTrung Quốc
215
530000
3000
giữa chính quyền và xã hội trung Quốc
09:08
is very differentkhác nhau from that in the WestWest.
216
533000
3000
là rất khác so với phương tây.
09:12
Now we in the WestWest
217
537000
2000
Bây giờ chúng ta đang ở phương Tây
09:14
overwhelminglyáp đảo seemhình như to think -- in these daysngày at leastít nhất --
218
539000
2000
đại đa số nghĩ rằng ngày nay ít nhất thì
09:16
that the authoritythẩm quyền and legitimacyhợp pháp of the statetiểu bang
219
541000
4000
trách nhiệm và thẩm quyền của đất nước
09:20
is a functionchức năng of democracydân chủ.
220
545000
3000
là vận hành chế độ dân chủ.
09:23
The problemvấn đề with this propositionDự luật
221
548000
2000
Vấn đề của điều khoản này
09:25
is that the ChineseTrung Quốc statetiểu bang
222
550000
4000
chính là chính phủ Trung Quốc
09:29
enjoysrất thích more legitimacyhợp pháp
223
554000
2000
thích có nhiều thẩm quyền
09:31
and more authoritythẩm quyền
224
556000
2000
nhiều trách nhiệm
09:33
amongstgiữa the ChineseTrung Quốc
225
558000
3000
đối với người dân
09:36
than is truethật
226
561000
2000
hơn là sự thực
09:38
with any WesternTây statetiểu bang.
227
563000
3000
so với bất kì các nước phương tây nào
09:42
And the reasonlý do for this
228
567000
2000
và lí do là
09:44
is because --
229
569000
2000
bởi vì
09:46
well, there are two reasonslý do, I think.
230
571000
2000
có 2 lí do , theo tôi nghĩ
09:48
And it's obviouslychắc chắn got nothing to do with democracydân chủ,
231
573000
2000
hiển nhiên là chẳng có gì để làm với một chế độ dân chủ
09:50
because in our termsđiều kiện the ChineseTrung Quốc certainlychắc chắn don't have a democracydân chủ.
232
575000
3000
vì trong khái niệm của chúng ta, Trung Quốc không phải là một nền dân chủ
09:53
And the reasonlý do for this is,
233
578000
2000
lí do cho nó là
09:55
firstlytrước hết, because the statetiểu bang in ChinaTrung Quốc
234
580000
3000
thứ nhất, chính quyền Trung Quốc
09:58
is givenđược a very specialđặc biệt --
235
583000
3000
mang tính chất rất đặc biệt
10:01
it enjoysrất thích a very specialđặc biệt significancetầm quan trọng
236
586000
2000
họ thích một sự chú ý đặc biệt
10:03
as the representativeTiêu biểu,
237
588000
2000
như là đại diện
10:05
the embodimentsự hiện thân and the guardiangiám hộ
238
590000
3000
của hiện thân và dẫn lối
10:08
of ChineseTrung Quốc civilizationnền văn minh,
239
593000
2000
cho nền văn minh Trung Hoa
10:10
of the civilization-statevăn minh-nhà nước.
240
595000
3000
trong nền văn minh của quốc gia.
10:13
This is as closegần as ChinaTrung Quốc getsđược
241
598000
2000
Điều này gần như Trung Quốc đạt được
10:15
to a kindloại of spiritualtinh thần rolevai trò.
242
600000
3000
một kiểu vai trò tinh thần.
10:19
And the secondthứ hai reasonlý do is because,
243
604000
2000
Và lí do thứ 2 là vì,
10:21
whereastrong khi in EuropeEurope
244
606000
2000
trong khi ở châu Âu
10:23
and NorthBắc AmericaAmerica,
245
608000
2000
và Bắc Mĩ
10:25
the state'scủa nhà nước powerquyền lực is continuouslyliên tục challengedthách thức --
246
610000
3000
quyền lực của nhà cầm quyền luôn bị thử thách
10:28
I mean in the EuropeanChâu Âu traditiontruyền thống,
247
613000
2000
ý tôi là theo truyền thống châu Âu
10:30
historicallylịch sử againstchống lại the churchnhà thờ,
248
615000
2000
từng chống lại nhà thờ
10:32
againstchống lại other sectorslĩnh vực of the aristocracytầng lớp quý tộc,
249
617000
2000
chống lại giới quý tộc,
10:34
againstchống lại merchantsthương nhân and so on --
250
619000
2000
chống lại thương gia vân vân--
10:36
for 1,000 yearsnăm,
251
621000
2000
suốt 1000 năm,
10:38
the powerquyền lực of the ChineseTrung Quốc statetiểu bang
252
623000
2000
thì quyền lực ở Trung Quốc
10:40
has not been challengedthách thức.
253
625000
2000
lại không bị thử thách
10:42
It's had no seriousnghiêm trọng rivalsđối thủ.
254
627000
3000
không có những đối thủ dày dạn.
10:46
So you can see
255
631000
2000
Vậy các bạn có thể thấy
10:48
that the way in which powerquyền lực has been constructedxây dựng in ChinaTrung Quốc
256
633000
4000
cách thức quyền lực dduwwocj xây dựng ở Trung Quốc
10:52
is very differentkhác nhau from our experiencekinh nghiệm
257
637000
2000
rất khác so với những gì chúng ta làm
10:54
in WesternTây historylịch sử.
258
639000
3000
trong lịch sử phương Tây.
10:57
The resultkết quả, by the way,
259
642000
2000
Kết quả là, nhân tiện đây,
10:59
is that the ChineseTrung Quốc have a very differentkhác nhau viewlượt xem of the statetiểu bang.
260
644000
4000
Trung quốc có một quan điểm rất khác về bộ máy chính quyền
11:04
WhereasTrong khi đó we tendcó xu hướng to viewlượt xem it as an intruderkẻ xâm nhập,
261
649000
3000
trong khi chúng ta nhìn nó dưới con mắt người xâm nhập,
11:07
a strangerlạ,
262
652000
3000
một kẻ lạ mặt,
11:10
certainlychắc chắn an organđàn organ
263
655000
2000
một bộ phận nhất định
11:12
whose powersquyền lực need to be limitedgiới hạn
264
657000
3000
những người có quyền lực cần được hạn chế
11:15
or definedđịnh nghĩa and constrainedbị hạn chế,
265
660000
2000
hoặc được làm rõ và được chế ngự,
11:17
the ChineseTrung Quốc don't see the statetiểu bang like that at all.
266
662000
2000
người dân Trung Quốc không hề nghĩ giống như vậy một chút nào cả.
11:19
The ChineseTrung Quốc viewlượt xem the statetiểu bang
267
664000
3000
Người Trung Quốc coi chính quyền
11:22
as an intimatethân mật -- not just as an intimatethân mật actuallythực ra,
268
667000
3000
như một mối thân tình nhưng không đơn thuần chỉ là 1 quan hệ thân thiết
11:25
as a memberhội viên of the familygia đình --
269
670000
2000
như một người thân trong gia đình
11:27
not just in factthực tế as a memberhội viên of the familygia đình,
270
672000
2000
nhưng thực chất không chỉ là một người thân
11:29
but as the headcái đầu of the familygia đình,
271
674000
2000
mà là người trụ cột của gia đình
11:31
the patriarchtộc trưởng of the familygia đình.
272
676000
2000
tính tôn ti của gia đình.
11:33
This is the ChineseTrung Quốc viewlượt xem of the statetiểu bang --
273
678000
3000
Đây là quan điểm của người Trung Quốc về chính phủ--
11:36
very, very differentkhác nhau to ourscủa chúng tôi.
274
681000
2000
rất, rất khác so với chúng ta.
11:38
It's embeddednhúng in societyxã hội in a differentkhác nhau kindloại of way
275
683000
3000
Nó gắn chặt vào xã hội theo nhiều cách khác nhau
11:41
to what is the casetrường hợp
276
686000
2000
trong trường hợp
11:43
in the WestWest.
277
688000
2000
ở phương Tây
11:45
And I would suggestđề nghị to you that actuallythực ra what we are dealingxử lý with here,
278
690000
3000
tôi muốn chia sẻ với các bạn điều chúng ta đang phải giải quyết
11:48
in the ChineseTrung Quốc contextbối cảnh,
279
693000
3000
trong một bối cảnh của Trung Quốc
11:51
is a newMới kindloại of paradigmmô hình,
280
696000
2000
là một mô hình kiểu mới
11:53
which is differentkhác nhau from anything
281
698000
2000
cái mà khác chúng ta mọi thứ
11:55
we'vechúng tôi đã had to think about in the pastquá khứ.
282
700000
3000
chúng ta phải nhìn về quá khứ
11:59
Know that ChinaTrung Quốc believestin tưởng in the marketthị trường and the statetiểu bang.
283
704000
3000
biết rằng Trugn Quốc tin vào thị trường và chính phủ
12:02
I mean, AdamAdam SmithSmith,
284
707000
2000
tôi muôn nhắc đến Adam Smith
12:04
alreadyđã writingviết in the latemuộn 18ththứ centurythế kỷ, said,
285
709000
3000
đã viết ở cuối thế kỉ 18 rằng
12:07
"The ChineseTrung Quốc marketthị trường is largerlớn hơn and more developedđã phát triển
286
712000
2000
" thị trường Trung Quốc sẽ lớn hơn và phát triển hơn
12:09
and more sophisticatedtinh vi
287
714000
2000
và tinh xảo hơn
12:11
than anything in EuropeEurope."
288
716000
2000
bất kì thứ gì ở châu Âu
12:13
And, apartxa nhau from the MaoMao periodgiai đoạn,
289
718000
2000
trừ giai đoạn của người Mao
12:15
that has remainedvẫn more or lessít hơn the casetrường hợp ever sincekể từ.
290
720000
2000
vẫn tồn tại ít nhiều trường hợp như thế
12:17
But this is combinedkết hợp
291
722000
2000
nhưng ở đây nó được kết hợp
12:19
with an extremelyvô cùng strongmạnh and ubiquitousphổ biến statetiểu bang.
292
724000
4000
với một chính quyền cực kì mạnh mẽ có mặt khắp mọi nơi.
12:23
The statetiểu bang is everywheremọi nơi in ChinaTrung Quốc.
293
728000
2000
Chính phủ có mặt ở khắc Trung Quốc.
12:25
I mean, it's leadingdẫn đầu firmscông ty --
294
730000
2000
Tôi muốn nói , những công ty thống lĩnh,
12:27
manynhiều of them are still publiclycông khai ownedsở hữu.
295
732000
3000
rất nhiều trong số họ là những công ti nhà nước
12:30
PrivateRiêng firmscông ty, howeverTuy nhiên largelớn they are, like LenovoLenovo,
296
735000
3000
các doanh nghiệp tư nhân, rất lơn như Lenovo
12:33
dependtùy theo in manynhiều wayscách on statetiểu bang patronagebảo trợ.
297
738000
2000
vẫn phụ thuộc rất nhiều vào sự bảo trợ của chính phủ.
12:35
TargetsMục tiêu for the economynên kinh tê and so on
298
740000
2000
Các mục tiêu kinh tế vân vân
12:37
are setbộ by the statetiểu bang.
299
742000
2000
đều được thiết lập bởi chính phủ.
12:39
And the statetiểu bang, of coursekhóa học, its authoritythẩm quyền flowschảy into lots of other areaskhu vực --
300
744000
2000
Và chính phủ, dĩ nhiên, phải chịu trách nhiệm dàn xếp những thiệt hại ở những lĩnh vực khác
12:41
as we are familiarquen with --
301
746000
2000
như chúng ta đã quen thuộc với
12:43
with something like the one-childmột con policychính sách.
302
748000
2000
những điều kiểu như chính sách 1 con duy nhất.
12:45
MoreoverHơn thế nữa, this is a very old statetiểu bang traditiontruyền thống,
303
750000
3000
Thêm nữa, đó là 1 truyền thống rất lâu đời
12:48
a very old traditiontruyền thống of statecraftstatecraft.
304
753000
2000
một truyền thống rất cổ trong quản lí đất nước
12:50
I mean, if you want an illustrationhình minh họa of this,
305
755000
3000
tôi muốn nói, nếu các bạn muốn có một hình ảnh trực quan,
12:53
the Great WallBức tường is one.
306
758000
2000
thì Vạn lí trường thanh là 1 điều như thế.
12:55
But this is anotherkhác, this is the GrandGrand CanalKênh đào,
307
760000
2000
Nhưng cũng có một thức khác, kênh đào lớn
12:57
which was constructedxây dựng in the first instanceví dụ
308
762000
2000
được xây dựng lần đầu tiên
12:59
in the fifththứ năm centurythế kỷ B.C.
309
764000
2000
vào thế kỉ thứ 5 trước công nguyên
13:01
and was finallycuối cùng completedhoàn thành
310
766000
2000
và cuối cũng cũng được hoàn thành
13:03
in the sevenththứ bảy centurythế kỷ A.D.
311
768000
2000
vào thế kỉ thứ 7 sau công nguyên
13:05
It wentđã đi for 1,114 milesdặm,
312
770000
4000
dài đến 1114 dặm
13:09
linkingliên kết BeijingBeijing
313
774000
2000
nối Bắc Kinh
13:11
with HangzhouHangzhou and ShanghaiShanghai.
314
776000
3000
với Hàng Châu và Thượng Hải.
13:14
So there's a long historylịch sử
315
779000
2000
Vậy là một lich sử dài
13:16
of extraordinarybất thường statetiểu bang infrastructuralcơ sở hạ tầng projectsdự án
316
781000
3000
cho một dự án xây dựng cơ sở hạ tầng phi thường của chính phủ
13:19
in ChinaTrung Quốc,
317
784000
2000
Trung Quốc
13:21
which I supposegiả sử helpsgiúp us to explaingiải thích what we see todayhôm nay,
318
786000
3000
điều giúp chúng ta lí giải những gì hôm nay
13:24
which is something like the ThreeBa GorgesHẻm núi DamDam
319
789000
2000
những công trình như đập Tam Điệp
13:26
and manynhiều other expressionsbiểu thức
320
791000
2000
và rất nhiều những diễn tả khác
13:28
of statetiểu bang competencenăng lực
321
793000
2000
vè năng lực của chính phủ
13:30
withinbên trong ChinaTrung Quốc.
322
795000
2000
trong lòng Trung Quốc
13:32
So there we have threesố ba buildingTòa nhà blockskhối
323
797000
3000
vậy là có 3 khối
13:35
for tryingcố gắng to understandhiểu không the differenceSự khác biệt that is ChinaTrung Quốc --
324
800000
3000
để có thể hiểu về sự khác biệt của Trung Quốc
13:38
the civilization-statevăn minh-nhà nước,
325
803000
3000
một chính phủ tiên tiến
13:41
the notionkhái niệm of racecuộc đua
326
806000
2000
ý thức dân tộc
13:43
and the naturethiên nhiên of the statetiểu bang
327
808000
2000
và tính chất của bộ máy chính phủ
13:45
and its relationshipmối quan hệ to societyxã hội.
328
810000
3000
và mối quan hệ của nó với xã hội.
13:48
And yetchưa we still insistnhấn mạnh, by and largelớn,
329
813000
3000
Nhưng nói chung, chúng ta vẫn khăng khăng
13:51
in thinkingSuy nghĩ that we can understandhiểu không ChinaTrung Quốc
330
816000
4000
nghĩ rằng chúng ta có thể hiểu Trung Quốc
13:55
by simplyđơn giản drawingvẽ on WesternTây experiencekinh nghiệm,
331
820000
3000
bằng việc đơn giản là đi theo kinh nghiệm của phương Tây,
13:58
looking at it throughxuyên qua WesternTây eyesmắt,
332
823000
3000
nhìn bằng con mắt của người phương tây,
14:01
usingsử dụng WesternTây conceptscác khái niệm.
333
826000
2000
dùng những khái niệm phương tây.
14:03
If you want to know why
334
828000
2000
Nếu bạn muốn biết tại sao
14:05
we unerringlyunerringly seemhình như to get ChinaTrung Quốc wrongsai rồi --
335
830000
3000
chúng ta dường như chắc chắn là đã hiểu sai về Trung Quốc--
14:08
our predictionsdự đoán about what's going to happenxảy ra to ChinaTrung Quốc are incorrectkhông chính xác --
336
833000
3000
dự đoán của chúng ta về những gì sẽ diến ra ở Trung Quốc là không đúng--
14:11
this is the reasonlý do.
337
836000
4000
đó là lí do.
14:15
UnfortunatelyThật không may, I think,
338
840000
2000
Thật không may, tôi nghĩ
14:17
I have to say that I think
339
842000
3000
tôi phải nói rằng tôi nghĩ
14:20
attitudeThái độ towardsvề hướng ChinaTrung Quốc
340
845000
2000
quan điểm đối với Trung Quốc
14:22
is that of a kindloại of little WesternerPhương Tây mentalitytâm lý.
341
847000
3000
rằng họ chính là một phương Tây thu nhỏ trong trí lực
14:25
It's kindloại of arrogantkiêu ngạo.
342
850000
2000
một sự ngạo mạn
14:27
It's arrogantkiêu ngạo in the sensegiác quan
343
852000
2000
ngạo mạn trong ý thức
14:29
that we think that we are besttốt,
344
854000
2000
chúng ta nghĩ rằng chúng ta là giỏi nhất
14:31
and thereforevì thế we have the universalphổ cập measuređo.
345
856000
3000
và vì vậy ta phải có những thước đo tầm cỡ vĩ mô.
14:35
And secondlythứ nhì, it's ignorantdốt.
346
860000
2000
Thứ 2 đó là sự ngu dốt.
14:37
We refusetừ chối to really addressđịa chỉ nhà
347
862000
3000
Chúng ta từ chối việc thực sự thừa nhận
14:40
the issuevấn đề of differenceSự khác biệt.
348
865000
2000
vẫn đề của sự khác biệt.
14:42
You know, there's a very interestinghấp dẫn passageđoạn văn
349
867000
2000
Các bạn biết không, có một đoạn văn rất thú vị
14:44
in a booksách by PaulPaul CohenCohen, the AmericanNgười Mỹ historiannhà sử học.
350
869000
3000
trong cuốn sách của Paul Cohen, một sử gia người Mỹ.
14:47
And PaulPaul CohenCohen argueslập luận
351
872000
3000
Paul Cohen cho rằng
14:50
that the WestWest thinksnghĩ of itselfchinh no
352
875000
4000
phương Tay đang nghĩ về chính mình
14:54
as probablycó lẽ the mostphần lớn cosmopolitanQuốc tế
353
879000
2000
như là trung tâm của vũ trụ
14:56
of all culturesvăn hoá.
354
881000
2000
của mọi văn hóa.
14:58
But it's not.
355
883000
2000
Nhưng thực sự thì không.
15:00
In manynhiều wayscách,
356
885000
2000
Theo rất nhiều cách,
15:02
it's the mostphần lớn parochialthuộc địa,
357
887000
2000
lại rất địa phương
15:04
because for 200 yearsnăm,
358
889000
3000
vì đã 200 năm
15:07
the WestWest has been so dominantcó ưu thế in the worldthế giới
359
892000
3000
phương tây thống trị thế giới
15:10
that it's not really neededcần
360
895000
2000
nó không còn cẫn thiết nữa
15:12
to understandhiểu không other culturesvăn hoá,
361
897000
3000
để mà hiểu về các nền văn hóa khác
15:15
other civilizationsnền văn minh.
362
900000
2000
những nên văn minh khác
15:17
Because, at the endkết thúc of the day,
363
902000
2000
Bởi vì, cuối cùng thì
15:19
it could, if necessarycần thiết by forcelực lượng,
364
904000
3000
nó có thể, nếu cần thiết bằng vũ lực
15:22
get its ownsở hữu way.
365
907000
2000
cũng sẽ có cách riêng của nó
15:24
WhereasTrong khi đó those culturesvăn hoá --
366
909000
2000
trong khi những nền văn hóa kia
15:26
virtuallyhầu như the restnghỉ ngơi of the worldthế giới, in factthực tế,
367
911000
3000
những phần còn lại của thế giới, thực tế
15:29
which have been in a farxa weakeryếu positionChức vụ, vis-a-visvis-a-vis the WestWest --
368
914000
3000
những nơi mà còn yếu thế hơn rất nhiều so với phương tây
15:32
have been therebybằng cách ấy forcedbuộc to understandhiểu không the WestWest,
369
917000
3000
buộc phải hiểu phương tây
15:35
because of the West'sCủa phương Tây presencesự hiện diện in those societiesxã hội.
370
920000
3000
bởi vì phương Tây hiện hữu trong xã hội của họ
15:38
And thereforevì thế, they are, as a resultkết quả,
371
923000
3000
vì vậy kết quả là
15:41
more cosmopolitanQuốc tế in manynhiều wayscách than the WestWest.
372
926000
3000
có nhiều trung tâm của vũ trụ theo rất nhiều cách hơn cả phương tây
15:44
I mean, take the questioncâu hỏi of EastĐông AsiaAsia.
373
929000
2000
đặt câu hỏi cho Đông Á
15:46
EastĐông AsiaAsia: JapanNhật bản, KoreaHàn Quốc, ChinaTrung Quốc, etcvv. --
374
931000
3000
Đông Á: Nhật Bản, hàn Quốc, Trung Quốc...
15:49
a thirdthứ ba of the world'scủa thế giới populationdân số livescuộc sống there.
375
934000
2000
1/3 dẫn số thế giới ở đây
15:51
Now the largestlớn nhất economicthuộc kinh tế regionkhu vực in the worldthế giới.
376
936000
2000
bây giờ là khu vực kinh tế lớn nhất thế giới
15:53
And I'll tell you now,
377
938000
2000
và tôi sẽ nói cho các bạn ngay bây giờ
15:55
that EastĐông AsianersAsianers, people from EastĐông AsiaAsia,
378
940000
2000
những người Á Đông, những người đến từ Đông Á
15:57
are farxa more knowledgeablecó kiến ​​thức
379
942000
2000
họ quá hiểu biết
15:59
about the WestWest
380
944000
2000
về phương Tây
16:01
than the WestWest is about EastĐông AsiaAsia.
381
946000
4000
hơn là chúng ta về họ
16:05
Now this pointđiểm is very germaneGecman, I'm afraidsợ,
382
950000
3000
bây giờ thì vấn đề đã rất phù hợp, tôi e ngại
16:08
to the presenthiện tại.
383
953000
2000
cho đến bây giờ
16:10
Because what's happeningxảy ra? Back to that chartđồ thị at the beginningbắt đầu,
384
955000
3000
vì cái gì đã xảy ra? quay lại biểu đồ lúc đầu
16:13
the GoldmanGoldman SachsSachs chartđồ thị.
385
958000
2000
biểu đồ Goldman Sachs
16:15
What is happeningxảy ra
386
960000
2000
điều gì đang diễn ra
16:17
is that, very rapidlynhanh chóng in historicallịch sử termsđiều kiện,
387
962000
3000
rằng sẽ rất nhanh chóng trong lịch sử
16:20
the worldthế giới is beingđang drivenlái xe
388
965000
3000
thế giới sẽ chuyển hướng
16:23
and shapedcó hình,
389
968000
2000
sẽ bị định hình
16:25
not by the old developedđã phát triển countriesquốc gia,
390
970000
2000
không phải bởi những nước phát triển
16:27
but by the developingphát triển worldthế giới.
391
972000
2000
mà bởi những quốc gia đang phát triển
16:29
We'veChúng tôi đã seenđã xem this
392
974000
2000
chúng ta đã thấy nó
16:31
in termsđiều kiện of the G20
393
976000
2000
về nhóm G20
16:33
usurpingusurping very rapidlynhanh chóng the positionChức vụ of the G7,
394
978000
3000
sẽ rất nhanh chóng chiếm vị trí của G7
16:36
or the G8.
395
981000
3000
hay G8
16:40
And there are two consequenceshậu quả of this.
396
985000
3000
sẽ cso 2 hậu quả cho việc này
16:43
First, the WestWest
397
988000
2000
thứ nhât, phương Tây
16:45
is rapidlynhanh chóng losingmất
398
990000
2000
đang dần dần mất đi
16:47
its influenceảnh hưởng in the worldthế giới.
399
992000
2000
tầm ảnh hưởng của mình với thế giới
16:49
There was a dramatickịch tính illustrationhình minh họa of this actuallythực ra a yearnăm agotrước --
400
994000
3000
thực ra đã có một miêu tả đột ngột về vấn đề này năm ngoái
16:52
CopenhagenCopenhagen, climatekhí hậu changethay đổi conferencehội nghị.
401
997000
2000
Copenhagen, hội nghị biến đổi khí hậu
16:54
EuropeEurope was not at the finalsau cùng negotiatingđàm phán tablebàn.
402
999000
2000
châu Âu đã không có mặt ở bàn đàm phán cuối cùng
16:56
When did that last happenxảy ra?
403
1001000
2000
điều cuối cùng đó đã diễn ra lúc nào?
16:58
I would wagerĐặt cược it was probablycó lẽ about 200 yearsnăm agotrước.
404
1003000
3000
tôi có thể cá rằng 200 năm trước đây
17:01
And that is what is going to happenxảy ra in the futureTương lai.
405
1006000
3000
và đó sẽ là điều sẽ xảy ra trong tương lai
17:04
And the secondthứ hai implicationngụ ý ở đây
406
1009000
2000
điều rút ra thứ 2
17:06
is that the worldthế giới will inevitablychắc chắn, as a consequencehậu quả,
407
1011000
3000
là thế giới sẽ trở nên không thể tránh khỏi
17:09
becometrở nên increasinglyngày càng unfamiliarkhông quen to us,
408
1014000
4000
trở nên xa lạ với chúng ta
17:13
because it'llnó sẽ be shapedcó hình by culturesvăn hoá and experienceskinh nghiệm and historieslịch sử
409
1018000
3000
bởi vì nó được quy định bỏi những nền văn hóa, kinh nghiệm và lịch sử
17:16
that we are not really familiarquen with,
410
1021000
3000
mà chúng ta không hề quen thuộc
17:19
or conversantthông thạo with.
411
1024000
2000
hay thân thiết
17:21
And at last, I'm afraidsợ -- take EuropeEurope;
412
1026000
2000
và cuối cùng, tôi sợ rằng, lấy châu Âu
17:23
AmericaAmerica is slightlykhinh bỉ differentkhác nhau --
413
1028000
2000
Châu Mĩ một chút khác biệt
17:25
but EuropeansNgười châu Âu by and largelớn, I have to say,
414
1030000
3000
bời người châu Âu nói chung, tôi đành phải nói rằng
17:28
are ignorantdốt,
415
1033000
3000
là khờ khạo
17:31
are unawarekhông biết
416
1036000
2000
là thiếu quan sát
17:33
about the way the worldthế giới is changingthay đổi.
417
1038000
3000
về cách thức mà thế giới đang thay đổi
17:36
Some people -- I've got an EnglishTiếng Anh friendngười bạn in ChinaTrung Quốc,
418
1041000
3000
một vài người, tôi có một người bạn Anh ở Trung Quốc
17:39
and he said, "The continentlục địa is sleepwalkingmộng du into oblivionlãng quên."
419
1044000
3000
ông ấy nói rằng, "lục địa này đang đi mộng du vào trong lãng quên"
17:44
Well, maybe that's truethật,
420
1049000
2000
có thể điều đó là đúng
17:46
maybe that's an exaggerationcường điệu.
421
1051000
2000
có thể đó là sự phóng đại.
17:48
But there's anotherkhác problemvấn đề which goesđi alongdọc theo with this --
422
1053000
3000
Nhưng một vấn đề đi kèn theo đó là
17:51
that EuropeEurope is increasinglyngày càng out of touchchạm with the worldthế giới --
423
1056000
3000
châu Âu đang mất dần các mối liên hệ với thế giới--
17:54
and that is a sortsắp xếp of
424
1059000
3000
đó là thứ mà ta gọi
17:57
lossmất mát of a sensegiác quan of the futureTương lai.
425
1062000
2000
là mất đi tri giác về tương lai.
17:59
I mean, EuropeEurope onceMột lần, of coursekhóa học, onceMột lần commandedchỉ huy the futureTương lai
426
1064000
3000
Ys tôi là châu Âu một thời đã ra lệnh cho tương lai
18:02
in its confidencesự tự tin.
427
1067000
2000
trên sự tự tin của mình.
18:04
Take the 19ththứ centurythế kỷ, for examplethí dụ.
428
1069000
3000
Xem thế kỉ thứ 19 như một ví dụ.
18:07
But this, alasThan ôi, is no longerlâu hơn truethật.
429
1072000
3000
Nhưng, lạy thánh ala, nó không còn đúng nữa.
18:10
If you want to feel the futureTương lai, if you want to tastenếm thử the futureTương lai,
430
1075000
3000
Nếu bạn muốn cảm nhận được tương lai, muốn nếm vị tương lai
18:13
try ChinaTrung Quốc -- there's old ConfuciusKhổng tử.
431
1078000
3000
hãy xem Trung Quốc, một Khổng Tử thời cổ đại.
18:16
This is a railwayđường sắt stationga tàu
432
1081000
2000
Đây là nhà ga xe lửa
18:18
the likesthích of which you've never seenđã xem before.
433
1083000
2000
điều tương tự mà có lẽ bạn chưa thấy bao giờ
18:20
It doesn't even look like a railwayđường sắt stationga tàu.
434
1085000
2000
Nó thậm chí không hề giống như ga tàu.
18:22
This is the newMới [WuhanWuhan] railwayđường sắt stationga tàu
435
1087000
2000
Đây là nhà ga Quảng Châu
18:24
for the high-speedtốc độ cao trainstàu hỏa.
436
1089000
2000
cho những chuyến tàu tốc hành
18:26
ChinaTrung Quốc alreadyđã has a biggerlớn hơn networkmạng
437
1091000
2000
Trung Quốc thực sự đã trở thành một mạng lới rông lớn hơn
18:28
than any other countryQuốc gia in the worldthế giới
438
1093000
2000
bất kì quốc gia nào trên thế giới
18:30
and will soonSớm have more than all the restnghỉ ngơi of the worldthế giới put togethercùng với nhau.
439
1095000
4000
và sớm trở nên lớn hơn tất cả những phần còn lại của thế giới gộp lại
18:34
Or take this: now this is an ideaý kiến,
440
1099000
2000
hay đây : bây giờ là 1 ý tưởng
18:36
but it's an ideaý kiến to be triedđã thử out shortlymột thời gian ngắn
441
1101000
3000
nhưng ý tưởng này chỉ thử nghiệm trong 1 thời gian ngắn
18:39
in a suburbngoại ô of BeijingBeijing.
442
1104000
2000
ngoại ô Bắc Kinh
18:41
Here you have a megabusMegabus,
443
1106000
3000
đây bạn có thể thấy siêu xe buýt
18:44
on the upperphía trên deckboong carriesmang about 2,000 people.
444
1109000
3000
tầng trên có thể chở tới 2000 người
18:47
It travelsđi du lịch on railsđường ray
445
1112000
2000
di chuyển trên đường ray
18:49
down a suburbanngoại ô roadđường,
446
1114000
2000
dọc theo đường ngoại ô
18:51
and the carsxe hơi traveldu lịch underneathbên dưới it.
447
1116000
3000
và xe ô tô di chuyển bên dưới
18:54
And it does speedstốc độ of up to about 100 milesdặm an hourgiờ.
448
1119000
3000
và tốc độ của nó có thể lên đến 100 dăm trên giờ
18:57
Now this is the way things are going to movedi chuyển,
449
1122000
3000
đây chính là cách mà mọi thứ ở TRung Quốc sẽ di chuyển
19:00
because ChinaTrung Quốc has a very specificriêng problemvấn đề,
450
1125000
2000
vì Trung Quốc có một vấn đề rất cụ thể
19:02
which is differentkhác nhau from EuropeEurope
451
1127000
2000
khác với châu Âu
19:04
and differentkhác nhau from the UnitedVương StatesTiểu bang:
452
1129000
2000
khác với Mỹ
19:06
ChinaTrung Quốc has hugekhổng lồ numberssố of people and no spacekhông gian.
453
1131000
3000
Trung Quốc đông dân trong khi không dư thừa không gian
19:09
So this is a solutiondung dịch to a situationtình hình
454
1134000
2000
vậy nên giải pháp cho tình huống này
19:11
where China'sCủa Trung Quốc going to have
455
1136000
2000
nơi mà họ sẽ có
19:13
manynhiều, manynhiều, manynhiều citiescác thành phố
456
1138000
2000
rất rất rất nhiều thành phố
19:15
over 20 milliontriệu people.
457
1140000
2000
hơn 20 triệu người
19:17
Okay, so how would I like to finishhoàn thành?
458
1142000
3000
được rồi, vậy tôi nên kết thúc như thế nào nhỉ
19:20
Well, what should our attitudeThái độ be
459
1145000
3000
thái độ của chúng ta là gì
19:23
towardsvề hướng this worldthế giới
460
1148000
3000
đối với thế giới này
19:26
that we see
461
1151000
2000
rằng chúng ta thấy
19:28
very rapidlynhanh chóng developingphát triển
462
1153000
2000
là họ đang phát triển thần kì
19:30
before us?
463
1155000
2000
trước chúng ta
19:33
I think there will be good things about it and there will be badxấu things about it.
464
1158000
3000
tôi nghĩ rằng sẽ có cả những điều tốt và xấu về nó
19:36
But I want to arguetranh luận, aboveở trên all,
465
1161000
2000
nhưng tôi cho rằng, trên tất cả
19:38
a big-pictureảnh lớn positivetích cực for this worldthế giới.
466
1163000
3000
một bức tranh tươi đẹp về thế giới này
19:43
For 200 yearsnăm,
467
1168000
2000
cho 200 năm
19:45
the worldthế giới was essentiallybản chất governedcai trị
468
1170000
6000
thế giới đã bị thống trị
19:51
by a fragmentmảnh of the humanNhân loại populationdân số.
469
1176000
4000
bởi một sự rải rác con người
19:55
That's what EuropeEurope and NorthBắc AmericaAmerica representedđại diện.
470
1180000
4000
đso alf điều mà châu Aau và Mĩ đã thể hiện.
19:59
The arrivalsự đến of countriesquốc gia
471
1184000
2000
Sự xuất hiện của những nước
20:01
like ChinaTrung Quốc and IndiaẤn Độ --
472
1186000
2000
như Trung Quốc và Ấn Độ
20:03
betweengiữa them 38 percentphần trăm of the world'scủa thế giới populationdân số --
473
1188000
2000
họ là 38% dân số thế giới
20:05
and othersKhác like IndonesiaIndonesia and BrazilBra-xin and so on,
474
1190000
3000
và những nước khác như Indonexia, Brazil vân vân
20:11
representđại diện the mostphần lớn importantquan trọng singleĐộc thân acthành động
475
1196000
3000
thể hiện một động thái quan trọng
20:14
of democratizationdân chủ
476
1199000
2000
về sự dân chủ hóa
20:16
in the last 200 yearsnăm.
477
1201000
2000
trong suốt 200 năm qua.
20:18
CivilizationsNền văn minh and culturesvăn hoá,
478
1203000
2000
Những nên văn minh và văn hóa
20:20
which had been ignoredlàm ngơ, which had no voicetiếng nói,
479
1205000
3000
từng bị phớt lờ, từng không có tiếng nói
20:23
which were not listenedlắng nghe to, which were not knownnổi tiếng about,
480
1208000
2000
từng không được lắng nghe, không được biết đến
20:25
will have a differentkhác nhau sortsắp xếp
481
1210000
2000
sẽ trở thành một lực lượng khác
20:27
of representationđại diện in this worldthế giới.
482
1212000
3000
cho đại diện của 1 thế giới mới.
20:30
As humanistsnhà, we mustphải welcomechào mừng, surelychắc chắn,
483
1215000
2000
Như những nhà nhân văn học, chúng ta tất nhiên phải chào mừng
20:32
this transformationchuyển đổi,
484
1217000
2000
sự chuển đổi này
20:34
and we will have to learnhọc hỏi
485
1219000
2000
và chúng ta sẽ phải học
20:36
about these civilizationsnền văn minh.
486
1221000
2000
về nền văn minh.
20:38
This biglớn shiptàu here
487
1223000
3000
Con tàu lớn này
20:41
was the one sailedkhởi hành in by ZhengTrịnh He
488
1226000
2000
đã được Zheng He chèo lái
20:43
in the earlysớm 15ththứ centurythế kỷ
489
1228000
2000
vào đầu thế kỉ 15
20:45
on his great voyageschuyến đi
490
1230000
2000
trong chuyến đi vĩ đại của ông
20:47
around the SouthNam ChinaTrung Quốc SeaBiển, the EastĐông ChinaTrung Quốc SeaBiển
491
1232000
3000
vòng quanh biển nam và Đông Trung Quốc
20:50
and acrossbăng qua the IndianẤn Độ OceanĐại dương to EastĐông AfricaAfrica.
492
1235000
3000
qua Ấn Độ dương và Đông Phi
20:53
The little boatthuyền in fronttrước mặt of it
493
1238000
4000
chiếc thuyền nhỏ đằng trước nó
20:57
was the one in which, 80 yearsnăm latermột lát sau,
494
1242000
2000
là cái mà 80 năm trước đây
20:59
ChristopherChristopher ColumbusColumbus crossedvượt qua the AtlanticĐại Tây Dương.
495
1244000
3000
Christopher Columbus vượt Đại Tây dương
21:02
(LaughterTiếng cười)
496
1247000
2000
(tiếng cười)
21:04
Or, look carefullycẩn thận
497
1249000
2000
hoặc nhìn kĩ hơn
21:06
at this silklụa scrollcuộn
498
1251000
2000
ở cuộn lụa
21:08
madethực hiện by ZhuZhouChu Châu
499
1253000
3000
tạo ra bởi ZhuZhou
21:11
in 1368.
500
1256000
3000
vào năm 1368
21:14
I think they're playingđang chơi golfgolf.
501
1259000
2000
tôi nghĩ họ đang chơi gôn
21:16
ChristChúa Kitô, the ChineseTrung Quốc even inventedphát minh golfgolf.
502
1261000
3000
Chúa ơi, người Trung Quốc đang sáng tạo ra môn gôn
21:19
WelcomeChào mừng to the futureTương lai. Thank you.
503
1264000
3000
chào mừng đến với tương lai. xin cảm ơn
21:22
(ApplauseVỗ tay)
504
1267000
3000
(vỗ tay)
Translated by Cuc Hoang
Reviewed by Dang Trang Nguyen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Martin Jacques - Writer, columnist
Martin Jacques is the author of "When China Rules the World," and a columnist for the Guardian and New Statesman. He was a co-founder of the think tank Demos.

Why you should listen

Martin Jacques is the author of When China Rules the World: The Rise of the Middle Kingdom and the End of the Western World. He is a Senior Fellow at the Department of Politics and International Studies, Cambridge University, and a Visiting Professor at Tsinghua University, Beijing. He is also a non-resident Fellow at the Transatlantic Academy, Washington DC.  He is a columnist for the Guardian and the New Statesman.

His interest in East Asia began in 1993 with a holiday in China, Hong Kong, Singapore and Malaysia. After that, he found every reason or excuse he could find to spend time in the region, be it personal, for newspaper articles or television programs. In 1977, he became editor of Marxism Today, a post he held for fourteen years, transforming what was an obscure and dull journal into the most influential political publication in Britain, read and respected on the right and left alike.

In 1991, he closed Marxism Today and in 1994 became the deputy editor of the Independent newspaper, a post he held until 1996. In 1993 he co-founded the think-tank Demos.

More profile about the speaker
Martin Jacques | Speaker | TED.com