TEDGlobal 2012
Robert Neuwirth: The power of the informal economy
Robert Neuwirth
Filmed:
Readability: 4.5
871,851 views
Robert Neuwirth spent four years among the chaotic stalls of street markets, talking to pushcart hawkers and gray marketers, to study the remarkable "System D," the world's unlicensed economic network. Responsible for some 1.8 billion jobs, it's an economy of underappreciated power and scope.
Robert Neuwirth - Author
Robert Neuwirth’s writings on the street-level reality of the developing world have opened a new dialogue on development and economics. Full bio
Robert Neuwirth’s writings on the street-level reality of the developing world have opened a new dialogue on development and economics. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
In System D, this
0
705
2225
Trong hệ thống D, đây là
00:18
is a store,
1
2930
2047
một cửa hàng,
00:20
and what I mean by that is that this is a photograph
2
4977
2327
và cái tôi muốn nói là một tấm ảnh
00:23
I took in Makoko, shantytown in Lagos, Nigeria.
3
7304
5315
tôi đã chụp ở Makoko, khu nhà ổ chuột ở Lagos, Nigeria.
00:28
It's built over the lagoon, and there are no streets
4
12619
2383
Nó được dựng trên đầm nước, và không có những con đường
00:30
where there can be stores to shop,
5
15002
1816
nơi có những cửa hàng để mua sắm,
00:32
and so the store comes to you.
6
16818
1890
và thế là các cửa hàng này sẽ tìm đến khách.
00:34
And in the same community,
7
18708
1785
Và trong một công đồng tương tự,
00:36
this is business synergy.
8
20493
1752
đó là điều phối kinh doanh.
00:38
This is the boat that that lady was paddling around in,
9
22245
4106
Đây là con thuyền và người phụ nữ đang chèo vòng quanh,
00:42
and this artisan makes the boat and the paddles
10
26351
2740
và thợ thủ công này làm con thuyền và những máy chèo
00:44
and sells directly
11
29091
1305
và bán chúng trực tiếp
00:46
to the people who need the boat and the paddles.
12
30396
2164
đến những người cần thuyền và máy chèo.
00:48
And this is a global business.
13
32560
2182
Và đây là kinh doanh toàn cầu.
00:50
Ogandiro smokes fish in Makoko in Lagos,
14
34742
4126
Organdiro hun khói cá ở Makoko, Lagos
00:54
and I asked her, "Where does the fish come from?"
15
38868
2961
và tôi hỏi cô ấy, " Cá này ở đâu ra?"
00:57
And I thought she'd say, "Oh, you know,
16
41829
2726
Và tôi nghĩ cô ấy sẽ nói, " Àh, anh biết đấy,
01:00
up the lagoon somewhere, or maybe across Africa,"
17
44555
2901
ở đâu đó trên thượng nguồn, hay có thể là dọc Châu Phi,"
01:03
but you'll be happy to know she said
18
47456
1431
nhưng các bạn sẽ thấy thú vị khi biết cô ấy nói
01:04
it came from here, it comes from the North Sea.
19
48887
2057
nó ở đây, nó ở Biển Bắc.
01:06
It's caught here, frozen, shipped down to Lagos,
20
50944
2326
Nó được bắt ở đây, làm lạnh, chuyển xuống Lagos,
01:09
smoked, and sold for a tiny increment of profit
21
53270
3087
hun khói, và bán với đồng lời ít ỏi
01:12
on the streets of Lagos.
22
56357
1522
trên những con đường ở Lagos.
01:13
And this is a business incubator.
23
57879
1851
Và đây là cội nguồn kinh doanh.
01:15
This is Olusosun dump, the largest garbage dump in Lagos,
24
59730
3702
Đây là bãi rác Olusosun, bãi rác lớn nhất ở Lagos,
2000 người làm việc ở đây, và tôi đã tìm ra điều này
01:19
and 2,000 people work here, and I found this out
25
63432
3071
từ anh chàng, Andrew Saboru.
01:22
from this fellow, Andrew Saboru.
26
66503
2418
01:24
Andrew spent 16 years scavenging materials on the dump,
27
68921
4160
Andrew đã dành 16 năm nhặc rác vật liệu trong bãi rác,
kiếm đủ tiền để biến mình thành một người cân thuê
01:28
earned enough money to turn himself into a contract scaler,
28
73081
3228
01:32
which meant he carried a scale and went around and
29
76309
2610
tức là anh ta mang theo một cái cân và đi vòng vòng và
01:34
weighed all the materials that people had scavenged
30
78919
2224
cân tất cả vật liệu mà mọi người đã nhặt được
từ bãi rác. Và bây giờ anh ta là một đại lý phế liệu.
01:37
from the dump. Now he's a scrap dealer.
31
81143
3023
01:40
That's his little depot behind him,
32
84166
2401
Anh ta có một kho chứa,
01:42
and he earns twice the Nigerian minimum wage.
33
86567
4511
và kiếm được gấp đôi số tiền lương tối thiểu của người Nigeria
01:46
This is a shopping mall.
34
91078
2262
Đây là một cửa hiệu.
01:49
This is Oshodi Market in Lagos.
35
93340
2175
Đây là chợ Oshodi ở Lagos
01:51
Jorge Luis Borges had a story called "The Aleph,"
36
95515
2346
Jorge Luis Borges đã có một câu chuyện gọi là "The Aleph"
01:53
and the Aleph is a point in the world
37
97861
1823
và Aleph là một điểm trên thế giới
Nơi mà mọi thứ đều có,
01:55
where absolutely everything exists,
38
99684
2295
01:57
and for me, this image is a point in the world
39
101979
2345
và đối với tôi, hình ảnh này là một điểm trong thế giới
nới mà mọi thứ đều có
02:00
where absolutely everything exists.
40
104324
2464
02:02
So, what am I talking about when I talk about System D?
41
106788
2849
Vậy, khi tôi nói về hệ thống D là tôi đang nói về cái gì ?
02:05
It's traditionally called the informal economy,
42
109637
2299
Nó được gọi một cách truyền thống là kinh tế phi chính thức,
02:07
the underground economy, the black market.
43
111936
3628
kinh tế ngầm, chợ đen.
Tôi không tưởng tượng được nó theo cách đó.
02:11
I don't conceive of it that way.
44
115564
2293
02:13
I think it's really important to understand that something like
45
117857
2757
Tôi nghĩ nó thật sự quan trọng để hiểu rằng có vài thứ giống như
hoàn toàn công khai. Nó nằm ngay ở đó cho bạn tìm.
02:16
this is totally open. It's right there for you to find.
46
120614
4480
Tất cả những điều này đang xảy ra công khai, và thẳng thắn.
02:20
All of this is happening openly, and aboveboard.
47
125094
2727
Ở đó không có gì là ngầm.
02:23
There's nothing underground about it.
48
127821
2522
Chỉ có sự xét đoán của chúng ta rằng nó là ngầm.
02:26
It's our prejudgment that it's underground.
49
130343
3382
Tôi đã sao chép thuật ngữ hệ thống D từ một thuộc địa cũ của Pháp.
02:29
I've pirated the term System D from the former French colonies.
50
133725
4505
02:34
There's a word in French that is débrouillardise,
51
138230
3096
Có một từ trong tiếng Pháp là debrouillardise,
02:37
that means to be self-reliant,
52
141326
2120
có nghĩa là tự lực,
02:39
and the former French colonies have turned that into
53
143446
3363
và thuộc địa cũ của Pháp đã đưa nó vào
02:42
System D for the economy of self-reliance,
54
146809
2557
hệ thống D cho nền kinh tế tự lực,
02:45
or the DIY economy.
55
149366
3258
hoặc kinh tế DIY
Nhưng chính phủ ghét kinh tế DIY
02:48
But governments hate the DIY economy,
56
152624
3129
và đó là lý do -- Tôi đã chụp bức hình này năm 2007,
02:51
and that's why -- I took this picture in 2007,
57
155753
3244
02:54
and this is the same market in 2009 --
58
158997
4552
và đây là cùng một khu chợ năm 2009
02:59
and I think, when the organizers of this conference
59
163549
2306
và tôi nghĩ, khi những người tổ chức của cuộc hội thảo này
03:01
were talking about radical openness,
60
165855
1427
đang nói về sự cởi mở triệt để,
họ không có ý rằng những đường phố nên được mở
03:03
they didn't mean that the streets should be open
61
167282
2556
03:05
and the people should be gone.
62
169838
1743
và người dân cần được đi.
03:07
I think what we have is a pickle problem.
63
171581
3943
Tôi nghĩ những gì chúng ta co là một vấn đề về dưa chua
Tôi có một người bạn làm việc trong một nhà máy dưa chua,
03:11
I had a friend who worked at a pickle factory,
64
175524
2940
và dưa chuột sẽ đi xuống
03:14
and the cucumbers would come flying down
65
178464
1901
03:16
this conveyer belt, and his job was to pick off the ones
66
180365
4003
đai băng tải, và công việc của anh ấy là chọn từng cái
trông cái nào không ổn thì ném chúng vào thùng rác
03:20
that didn't look so good and throw them in the bin
67
184368
2349
03:22
labeled "relish" where they'd be crushed and mixed
68
186717
1906
dán nhãn "nước sốt" nơi mà chúng được nghiền nát và trộn
03:24
with vinegar and used for other kinds of profit.
69
188623
3326
với giấm và được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau.
03:27
This is the pickle economy.
70
191949
2311
Đây là kinh tế dưa chua
03:30
We're all focusing on — this is a statistic from
71
194260
2505
Tất cả chúng ta đang tập trung vào - đây là một số liệu thống kê từ
03:32
earlier this month in the Financial Times —
72
196765
2579
Tờ Financial Times của đầu tháng này
Tất cả chúng ta đang tập trung vào nền kinh tế xa hoa.
03:35
we're all focusing on the luxury economy.
73
199344
3543
03:38
It's worth 1.5 trillion dollars every year, and that's
74
202887
2743
Nó đáng 1.5 triệu đô la mỗi năm, và đó là
03:41
a vast amount of money, right?
75
205630
1744
một khoản kếch xù đúng không?
Đó là ba lần tổng sản phẩm nội địa của Thụy Sĩ.
03:43
That's three times the Gross Domestic Product of Switzerland.
76
207374
3248
Vì vậy nó rất lớn. Nhưng nó phải đi kèm với một dấu hoa thị,
03:46
So it's vast. But it should come with an asterisk,
77
210622
4798
03:51
and the asterisk is that it excludes two thirds of the workers
78
215420
4193
và dấu hoa thị thì không bao gồm 2/3 của người lao động
thế giới.
03:55
of the world.
79
219613
1053
03:56
1.8 billion people around the world work
80
220666
3389
1.8 tỷ người lao động trên toàn thế giới
03:59
in the economy that is unregulated and informal.
81
224055
5536
trong nền kinh tế cái mà không thường xuyên và không chính thức.
Đó là một con số khổng lồ và nó có nghĩa là gì ?
04:05
That's a huge number, and what does that mean?
82
229591
3280
Vâng, nó có nghĩa rằng nó đã được thống nhất trong một hệ thống chính trị duy nhất,
04:08
Well, it means if it were united in a single political system,
83
232871
4753
một đất nước, gọi nó
04:13
one country, call it
84
237624
4255
04:17
"The United Street Sellers Republic," the U.S.S.R.,
85
241879
3001
"Hợp chủng quốc cộng hòa những người bán dạo", gọi tắt là U.S.S.R
04:20
or "Bazaaristan,"
86
244880
1833
hoặc Bazaaristan,
Nó đáng giá 10 nghìn tỷ đô la mỗi năm,
04:22
it would be worth 10 trillion dollars every year,
87
246713
4276
04:26
and that would make it the second largest economy
88
250989
2056
và điều đó sẽ làm nó thành nền kinh tế lớn thứ hai
04:28
in the world, after the United States.
89
253045
2481
trên thế giới, sau Hoa Kỳ.
04:31
And given that projections are that the bulk
90
255526
2840
Và cho rằng các dự án chiếm số lượng lớn
04:34
of economic growth over the next 15 years will come
91
258366
3665
tăng trưởng kinh tế trong 15 năm tiếp theo sẽ đến
04:37
from emerging economies in the developing world,
92
262031
3372
từ các nền kinh tế mới nổi trong thế giới đang phát triển,
nó có thể dễ dàng vượt qua Hoa kỳ
04:41
it could easily overtake the United States
93
265403
2131
và trở thành nên kinh tế lớn nhất thế giới.
04:43
and become the largest economy in the world.
94
267534
3366
04:46
So the implications of that are vast, because it means
95
270900
3535
Vì vậy ý nghĩa của điều đó là rất lớn, bởi vì nó có nghĩa
04:50
that this is where employment is — 1.8 billion people —
96
274435
3523
rằng đây là nơi làm việc của 1.8 tỷ người
04:53
and this is where we can create a more egalitarian world,
97
277958
4622
và đây là nơi chúng ta có thể tạo ra một thế giới bình đẵng hơn,
04:58
because people are actually able to earn money and live
98
282580
3971
bởi vì mọi người thì thật sự có thể kiếm tiền và sống
và phát đạt như Andrew Saboru đã làm.
05:02
and thrive, as Andrew Saboru did.
99
286551
2995
05:05
Big businesses have recognized this,
100
289546
2161
Các doanh nghiệp lớn đã nhận ra điều này,
05:07
and what's fascinating about this slide,
101
291707
1979
và điều thú vị về bài trình bày này,
05:09
it's not that the guys can carry boxes on their heads
102
293686
2258
nó không phải là mọi người có thể mang những cái hộp trên đầu
và chạy xung quanh mà không thả chúng ra.
05:11
and run around without dropping them off.
103
295944
2515
05:14
it's that the Gala sausage roll is a product that's made
104
298459
3095
Nó là một cuộn Gala xúc xích là một sản phẩm được làm ra
bởi một công ty toàn cầu được gọi là thực phẩm UAC
05:17
by a global company called UAC foods
105
301554
2710
Nó hoạt động khắc châu phi và trung đông,
05:20
that's active throughout Africa and the Middle East,
106
304264
2567
05:22
but the Gala sausage roll is not sold in stores.
107
306831
3689
nhưng cuộn Gala xúc xích thì không được bán trong các cửa hàng.
05:26
UAC foods has recognized that it won't sell if it's in stores.
108
310520
3337
Thực phẩm UAC được ghi nhận rằng nó sẽ không bán nếu nó nằm trong các cửa hàng.
05:29
It's only sold by a phalanx of street hawkers
109
313857
4105
Nó chỉ được bán bởi một hội những người bán hàng rong đường phố
những người chay xung quanh đường phố của Lagos tại trạm xe buýt
05:33
who run around the streets of Lagos at bus stations
110
317962
2813
05:36
and in traffic jams and sell it as a snack,
111
320775
4473
và trong giao thông ùn tắc và bán nó nhưng một món ăn vặt,
05:41
and it's been sold that way for 40 years.
112
325248
3022
và nó được bán theo cách đó trong 40 năm .
05:44
It's a business plan for a corporation.
113
328270
2170
Nó là một kế hoạch kinh doanh cho một tập đoàn.
05:46
And it's not just in Africa.
114
330440
2493
Và nó không chỉ là ở châu Phi
Dươi đây là ông Clean đang nhìn đắm đuối những sản phẩm
05:48
Here's Mr. Clean looking amorously at all the other
115
332933
3113
05:51
Procter & Gamble products,
116
336046
1920
khác của Procter & Gamble,
05:53
and Procter & Gamble, you know,
117
337966
2448
và Procter & Gamble, bạn biết không,
05:56
the statistic always cited is that Wal-Mart
118
340414
2577
số liệu thống kê luôn được trích dẫn là Wal-Mart
05:58
is their largest customer, and it's true, as one store,
119
342991
4841
là khách hàng lớn nhất của họ, và đúng như vậy, là một cửa hàng,
06:03
Wal-Mart buys 15 percent, thus 15 percent
120
347847
3187
Wal-Mart mua 15%, như vậy 15%
của doanh nghiệp Procter & Gamble là với Wal-Mart,
06:06
of Procter & Gamble's business is with Wal-Mart,
121
351034
3100
nhưng phân khúc thị trường lớn nhất của họ là một cái gì đó mà họ gọi
06:10
but their largest market segment is something that they call
122
354134
3561
06:13
"high frequency stores," which is all these tiny kiosks
123
357695
2920
"cửa hàng tần số cao", mà tất cả ki ốt nhỏ
06:16
and the lady in the canoe and all these other businesses
124
360615
3311
và người phụ nữ trong chiếc xuồng và tất cả nhưng người buôn bán khác
06:19
that exist in System D, the informal economy,
125
363926
5347
trong hệ thống D, nền kinh tế phi chính thức,
06:25
and Procter & Gamble makes 20 percent of its money
126
369273
3398
và Procter & Gamble tạo ra 20% lợi nhuận của nó
06:28
from that market segment,
127
372671
2049
từ phân khúc thị trường đó,
06:30
and it's the only market segment that's growing.
128
374720
3436
và đó chỉ là phân khúc thị trường đang phát triển.
06:34
So Procter & Gamble says, "We don't care whether a store
129
378156
3108
Nên Procter & Gamble cho biết, "Chúng tôi không quan tâm dù cho một cửa hàng
06:37
is incorporated or registered or anything like that.
130
381264
2894
được thành lập hoặc đăng ký hoặc bất cứ thứ gì giống như thế.
06:40
We want our products in that store."
131
384158
3833
Chúng tôi muốn sản phẩm của chúng tôi trong cửa hàng đó. "
06:43
And then there's mobile phones.
132
387991
2172
Và sau này ở đó có điện thoại di động.
06:46
This is an ad for MTN,
133
390163
1840
Đây là một cái quảng cáo cho MTN,
06:47
which is a South African multinational
134
392003
2642
cái mà là một công ty đa quốc gia ở Nam Phi
06:50
active in about 25 countries,
135
394645
2749
hoạt động trong khoảng 25 quốc gia,
và khi họ đến Migeria
06:53
and when they came into Nigeria —
136
397394
1561
06:54
Nigeria is the big dog in Africa.
137
398955
1957
Nigeria là một con chó lớn ở châu phi.
06:56
One in seven Africans is a Nigerian,
138
400912
2324
Một trong bảy người châu phi là người Nigeria
06:59
and so everyone wants in to the mobile phone market
139
403236
2702
và như vậy mỗi một người muốn vào trong thị trường điện thoại
07:01
in Nigeria. And when MTN came in, they wanted
140
405938
2034
ở Nigeria. Và khi MTN đến, họ muốn
để bán dịch vụ di động giống như tôi nhận được ở Hoa Kỳ
07:03
to sell the mobile service like I get in the United States
141
407972
2960
07:06
or like people get here in the U.K. or in Europe --
142
410932
3774
hoặc giống mọi người nhận được ở đây tại Anh hoặc châu âu
07:10
expensive monthly plans, you get a phone,
143
414706
3889
kế hoạch chi phi hàng tháng, bạn nhận một cuộc gọi,
07:14
you pay overages,
144
418595
2000
bạn trả hàng hóa dư,
07:16
you're killed with fees --
145
420595
2128
bạn bị giết cùng với lệ phí
07:18
and their plan crashed and burned.
146
422723
1804
và kế hoạch của họ bị đổ vỡ và thiêu hủy.
07:20
And they went back to the drawing board, and they retooled,
147
424527
2040
Và họ quay lại với bản thiết kế, thiết kế lại
07:22
and they came up with another plan:
148
426567
1504
và họ đã đưa ra kế hoạch khác
07:23
We don't sell you the phone,
149
428071
2186
Chúng tôi không bán điện thoại cho bạn,
07:26
we don't sell you the monthly plan.
150
430257
1830
chúng tôi không bán kế hoạch hàng tháng cho bạn.
07:27
We only sell you airtime.
151
432087
3136
Chúng tôi chỉ bán cho bạn đường truyền.
07:31
And where's the airtime sold?
152
435223
1913
Và đường truyền được bán ở đâu?
07:33
It's sold at umbrella stands all over the streets,
153
437136
4093
Nó được bán ở những cái dù đứng trên tất cả các con đường,
07:37
where people are unregistered, unlicensed,
154
441229
3724
nơi mà mọi người không đăng ký, không giấy phép,
07:40
but MTN makes most of its profits,
155
444953
2705
nhưng MTN làm nên hầu hết lợi nhuận của nó,
07:43
perhaps 90 percent of its profits,
156
447658
2687
có thể là 90% lợi nhuận của nó,
07:46
from selling through System D, the informal economy.
157
450345
4662
từ việc bán hàng thông qua hệ thống D, nền kinh tế phi chính thức.
07:50
And where do the phones come from?
158
455007
1836
Và những chiếc điện thoại đến từ đâu?
07:52
Well, they come from here. This is in Guangzhou, China,
159
456843
2874
À, chúng đến từ đây. Đây là Quảng châu, Trung quốc,
07:55
and if you go upstairs in this rather sleepy looking
160
459717
3436
và nếu bạn đi lên câu thang trong một cái trung tâm điện tử có vẻ im ắng,
07:59
electronics mall, you find the Guangzhou Dashatou
161
463153
4626
bạn tìm thấy Dashatou ở quảng châu
08:03
second-hand trade center,
162
467779
2873
trung tâm thương mại hàng đã sài qua tay,
08:06
and if you go in there, you follow the guys with the muscles
163
470652
3184
và nếu bạn đi đến đó, bạn theo những gã cơ bắp
08:09
who are carrying the boxes, and where are they going?
164
473836
2662
những người mà đang mang những cái hộp, và họ sẽ đi đâu?
08:12
They're going to Eddy in Lagos.
165
476498
2817
Họ sẽ đi đến Eddy ở Lagos.
08:15
Now, most of the phones there are not second-hand at all.
166
479315
2704
Và bây giờ, hầu hết điện thoại ở đây thì không phải là hàng đã sài qua tay.
08:17
The name is a misnomer.
167
482019
1307
Cái tên là một sự nhầm lẫn.
08:19
Most of them are pirated. They have the name brand
168
483326
2908
Hầu hết chúng là đã vi phạm bản quyền. Chúng có thương hiệu
nhưng chúng không được sản xuất bởi thương hiệu đó.
08:22
on them, but they're not manufactured by the name brand.
169
486234
3081
08:25
Now, are there downsides to that?
170
489315
2656
Bây giờ, đó là điều bất thuận lợi?
08:27
Well, I guess. You know, China has no —
171
491971
3248
Ồ, tôi đoán vậy. Bạn biết đó, Trung quốc không có
08:31
(Laughter) — no intellectual property, right?
172
495219
3292
(Cười) không có tài sản trí tuệ, đúng không ?
08:34
Versace without the vowels.
173
498511
1901
Những cái tên không đủ nguyên âm.
08:36
Zhuomani instead of Armani.
174
500412
2062
Zhuomani thay vì Armani.
S. Guuuci, và -- (Cười) ( tiếng vỗ tay)
08:38
S. Guuuci, and -- (Laughter) (Applause)
175
502474
5007
08:43
All around the world this is how products
176
507481
3129
Trên toàn thế giới đây là cách hàng hóa
08:46
are being distributed, so, for instance,
177
510610
2520
đang được phân phối, thế nên, có trường hợp,
08:49
in one street market on Rua 25 de Março
178
513130
3159
trên một chợ đường phố ở Rua 25 de Marco
08:52
in São Paulo, Brazil,
179
516289
1969
ở São Paulo, Brazil,
08:54
you can buy fake designer glasses.
180
518258
3296
bạn có thể mua những chiếc kính giả mạo .
Bạn có thể mua nước hoa nhái.
08:57
You can buy cloned cologne.
181
521554
2063
08:59
You can buy pirated DVDs, of course.
182
523617
2775
Bạn có thể mua DVD vi phạm bản quyền, tất nhiên rồi.
09:02
You can buy New York Yankees caps
183
526392
2857
Bạn có thể mua những cái mủ Yankees New York
09:05
in all sorts of unauthorized patterns.
184
529249
3206
trong tất cả các mẫu hàng trái phép.
09:08
You can buy cuecas baratas, designer underwear
185
532455
3089
Bạn có thể mua cuecas baratas, đồ lót được thiết kế
đó không thật sự được sản xuất bởi một nhà thiết kế,
09:11
that isn't really manufactured by a designer,
186
535544
2297
09:13
and even pirated evangelical mixtapes. (Laughter)
187
537841
4374
và thậm chí ăn cắp bản thiết kế của nhóm tôn giáo. (Cười)
09:18
Now, businesses tend to complain about this,
188
542215
2754
Cho nên, các doanh nghiệp có xu hướng phàn nàn về điều đó,
09:20
and their, they, I don't want to take away from their
189
544969
3539
và những sản phẩm đó, chúng, tôi không muốn lấy đi
09:24
entire validity of complaining about it,
190
548508
2038
toàn bộ những kiểu phàn nàn về nó,
09:26
but I did ask a major sneaker manufacturer earlier this year
191
550546
4498
nhưng tôi đã hỏi một số nhà sản xuất giày lớn đầu năm nay
những gì họ đã nghĩ về vi phạm bản quyền,
09:30
what they thought about piracy,
192
555044
2897
09:33
and they told me, "Well, you can't quote me on this,
193
557941
1347
và họ nói với tôi, "ồ, bạn không thể đặt ra vấn đề này cho tôi,
09:35
because if you quote me on this, I have to kill you,"
194
559288
2100
bởi vì nếu bạn làm thế, tôi phải giết bạn"
09:37
but they use piracy as market research.
195
561388
5704
nhưng họ sử dụng vi phạm bản quyền như nghiên cứu thị trường.
Nhà sản xuất giày đã nói với tôi rằng nếu
09:42
The sneaker manufacturer told me that if
196
567092
3224
09:46
they find that Pumas are being pirated, or Adidas
197
570316
3687
họ tìm thấy rằng Pumas đang bị vi phạm bản quyền, hoặc Adidas
09:49
are being pirated and their sneakers aren't being pirated,
198
574003
3286
đang bị vi phạm bản quyền và giày của họ thì ko bị,
09:53
they know they've done something wrong. (Laughter)
199
577289
2885
họ biết họ đã làm điều gì đó sai. (Cười)
Vậy nên theo dõi vi phạm bản quyền là một việc quan trong
09:56
So it's very important to them to track piracy
200
580174
3077
09:59
exactly because of this, and the people who are buying,
201
583251
2364
và những người mua sự vi phạm bản quyền đó,
10:01
the pirates, are not their customers anyway,
202
585615
2120
dù sao đi nữa cũng không phải là khách hàng của họ,
10:03
because their customers want the real deal.
203
587735
2732
bởi vì khách hàng của họ muốn một thỏa thuận thật sự.
10:06
Now, there's another problem.
204
590467
1493
Bây giờ, ở đây có một vấn đề khác.
10:07
This is a real street sign in Lagos, Nigeria.
205
591960
3332
Đây là một con đường thật sự ở Lagos, Nigeria
Tất cả hệ thông D thật sự không đóng thuế, đúng không?
10:11
All of System D really doesn't pay taxes, right?
206
595292
3064
10:14
And when I think about that, first of all I think that
207
598356
1805
Và khi tôi nghĩ về điều này, đầu tiên tôi nghĩ rằng
10:16
government is a social contract between the people and
208
600161
3714
chính phủ có một hợp đồng xã hội giữa người và
chính phủ, và nếu chính phủ không truyền lại,
10:19
the government, and if the government isn't transparent,
209
603875
2516
10:22
then the people aren't going to be transparent either,
210
606391
2221
và mọi người cũng không tiếp tục truyền lại,
10:24
but also that we're blaming the little guy
211
608612
3048
nhưng cũng có rằng chúng ta đang làm sai giống như một đứa trẻ
10:27
who doesn't pay his taxes, and we're not recognizing
212
611660
1937
những người không đóng thuế và chúng ta không nhận ra
10:29
that everyone's fudging things all over the world,
213
613597
2773
rằng mọi người láng tránh trên toàn thế giới,
10:32
including some extremely respected businesses,
214
616370
4033
bao gồm một số doanh nghiệp rất đáng tôn trọng,
10:36
and I'll give you one example.
215
620403
1140
và tôi sẽ cho bạn một ví dụ.
10:37
There was one company that paid 4,000 bribes
216
621543
4151
Có một công ty đã trả 4,000 khoản tiền hối hộ
trong thập niên đầu tiên của thiên niên kỹ này, và
10:41
in the first decade of this millennium, and
217
625694
2398
10:43
a million dollars in bribes every business day, right?
218
628092
4901
một triệu đô la hối lộ mỗi ngày, đúng không?
Trên toàn thế giới, Và công ty đó
10:48
All over the world. And that company
219
632993
2295
10:51
was the big German electronics giant Siemens.
220
635288
2906
là một công ty điện tử khổng lồ của Đức Siemens.
Vậy nó đã đi vào nên kinh tế chính thức
10:54
So this goes on in the formal economy
221
638194
3878
10:57
as well as the informal economy,
222
642072
2198
cũng như kinh tế phi chính thức,
11:00
so it's wrong of us to blame — and I'm not singling out
223
644270
2130
vậy sẽ là sai trái để đổ lỗi -- và tôi không chon ra
11:02
Siemens, I'm saying everyone does it. Okay?
224
646400
3719
Siemens, Tôi đang nói bất cứ ai làm nó. Đúng không ?
11:06
I just want to end by saying that if Adam Smith
225
650119
3449
Tôi chỉ muốn kết thúc bằng câu nói rằng nếu Adam Smith
11:09
had framed out a theory of the flea market
226
653568
2840
đã đóng đưa ra một lý thuyết về thị trường chợ trời
thay vì là thị trường tự do, điều gì sẽ là một số
11:12
instead of the free market, what would be some
227
656408
3311
11:15
of the principles?
228
659719
2009
của những nguyên tắc?
11:17
First, it would be to understand that it could be
229
661728
3760
Đầu tiên, nó sẽ được hiểu rắng nó có thể
11:21
considered a cooperative, and this is a thought
230
665488
2191
cân nhắc một người hợp tác, và đó là một suy nghĩ
11:23
from the Brazilian legal scholar Roberto Mangabeira Unger.
231
667679
4585
từ các học giả pháp lý Brazil Roberto Mangabeira Unger.
Hợp tác phát triển là một cách trước mắt.
11:28
Cooperative development is a way forward.
232
672264
2593
11:30
Secondly, from the [Austrian] anarchist philosopher Paul Feyerabend,
233
674857
4678
Thứ hai, từ một triết gia vô chính phủ Paul Feyerabend,
thực tế là tương đối, và cái quyền lợi to lớn của tự lực là gì
11:35
facts are relative, and what is a massive right
234
679535
4288
11:39
of self-reliance to a Nigerian businessperson
235
683823
2985
để những người kinh doanh Nigeria
11:42
is considered unauthorized and horrible to other people,
236
686808
4011
được coi là trái phép và khủng khiếp đối với người khác,
11:46
and we have to recognize that there are differences
237
690819
2017
và chúng ta phải nhận ra rằng có những sự khác biệt
11:48
in how people define things and what their facts are.
238
692836
2057
trong cách họ định nghĩa mọi thứ và sự thật của họ làm.
Và thứ ba là, và tôi đang nói đến
11:50
And third is, and I'm taking this from
239
694893
3100
một người Mỹ đánh bại nhà thơ Allen Ginsberg,
11:53
the great American beat poet Allen Ginsberg,
240
697993
3280
11:57
that alternate economies barter and
241
701273
3152
rằng các nền kinh tế trao đổi và
12:00
different kinds of currency, alternate currencies
242
704425
2751
những loại tiền tệ khác nhau, các loại tiền tệ thay thế
12:03
are also very important, and he talked about
243
707176
2842
thì cũng rất quan trọng, và ông ấy đã nói về
12:05
buying what he needed just with his good looks.
244
710018
2991
việc mua những thứ ông cần chỉ với vẻ bề ngoài dễ nhìn.
12:08
And so I just want to leave you there, and say that
245
713009
3631
Và tôi cũng chỉ muốn để các bạn ở đây và nói rằng
12:12
this economy is a tremendous force for global development
246
716640
4216
loại kinh tế này là một động lực to lớn cho sự phát triển toàn cầu
12:16
and we need to think about it that way.
247
720856
1967
và chúng ta cần suy nghĩ về nó theo cách này.
Cám ơn rất nhiều.
12:18
Thank you very much. (Applause)
248
722823
3016
12:21
(Applause)
249
725839
3125
( Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Robert Neuwirth - AuthorRobert Neuwirth’s writings on the street-level reality of the developing world have opened a new dialogue on development and economics.
Why you should listen
For too many people in the world, Robert Neuwirth suggests, the world's globalized economic system has turned out to be a capitalism of decay. Only by embracing true sharing strategies, he argues, can people develop an equitable vision of the future.
Neuwirth is the author of two previous books: Stealth of Nations (2011), on the global growth of the street markets and cross-border smuggling, and Shadow Cities (2005), on the power of squatter communities and shantytowns. His work has appeared in documentary films, on radio and television, and in many publications. In addition to writing, he has taught at Rikers Island, New York City’s jail, and at Columbia University’s Graduate School of Journalism.
Robert Neuwirth | Speaker | TED.com