TEDxEast
David Pizarro: The strange politics of disgust
David Pizarro: Chính kiến kì lạ của sự kì thị
Filmed:
Readability: 4.9
751,444 views
Một hình ảnh ghê sợ phải làm với cách mà bạn đề nghị là gì? Được trang bị với các cuộc điều tra và thí nghiệm, nhà tâm lý học David Pizarro làm rõ mối tương quan giữa độ nhạy với những tín hiệu kinh tởm - một bức ảnh của phân, mùi khó chịu - sự bảo thủ đạo đức và chính trị . ( Quay tại TEDxEast . )
David Pizarro - Psychologist, Disgust researcher
David Pizarro is a psychologist interested in how certain emotions (disgust, fear, anger) affect our moral judgment. Full bio
David Pizarro is a psychologist interested in how certain emotions (disgust, fear, anger) affect our moral judgment. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Ở thế kỉ 17, một phụ nữ tên Giulia Tofana
00:16
In the 17th century, a woman named Giulia Tofana
0
567
4531
00:20
had a very successful perfume business.
1
5098
2711
rất thành công trong kinh doanh nước hoa
00:23
For over 50 years she ran it.
2
7809
2257
Việc kinh doanh sau 50 năm
bị dừng lại đột ngột khi bà ấy bị xử tử
- (Tiếng cười) -
- (Tiếng cười) -
00:25
It sort of ended abruptly when she was executed — (Laughter) —
3
10066
2785
00:28
for murdering 600 men. You see, it wasn't a very good perfume.
4
12851
5431
vì đã giết 600 người đàn ông. Bạn thấy đó,
đây không phải là một loại nước hoa tốt.
đây không phải là một loại nước hoa tốt.
Thật ra, nó hoàn toàn không mùi, vị và màu
00:34
In fact, it was completely odorless and tasteless and colorless,
5
18282
3866
00:38
but as a poison, it was the best money could buy,
6
22148
3324
những xét về mặt thuốc độc,
nó là thứ tốt nhất tiền có thế mua được,
nó là thứ tốt nhất tiền có thế mua được,
00:41
so women flocked to her in order to murder their husbands.
7
25472
3793
vì thế nhiều phụ nữ tìm đến
để có thể mưu sát chồng của họ
để có thể mưu sát chồng của họ
00:45
It turns out that poisoners were a valued and feared group,
8
29265
5260
Những kẻ đầu độc hóa ra là một
nhóm người được coi trọng và đáng sợ
nhóm người được coi trọng và đáng sợ
00:50
because poisoning a human being is a quite difficult thing.
9
34525
4169
bởi vì đầu độc một người là điều
khá khó khăn
khá khó khăn
00:54
The reason is, we have sort of a built-in poison detector.
10
38694
3335
Đó là lý do chúng ta có
một hệ thống kiểm tra chất độc
một hệ thống kiểm tra chất độc
00:57
You can see this as early as even in newborn infants.
11
42029
3264
Bạn có thể thấy điều này rất sớm
ngay khi còn là một đứa trẻ
ngay khi còn là một đứa trẻ
01:01
If you are willing to do this, you can take a couple of drops
12
45293
2571
Nếu bạn đồng ý thử nghiệm,
bạn có thể nhỏ vài giọt
bạn có thể nhỏ vài giọt
01:03
of a bitter substance or a sour substance,
13
47864
2563
chất gì đó đắng hoặc chua vào miệng,
01:06
and you'll see that face, the tongue stick out, the wrinkled nose,
14
50427
3772
và bạn sẽ thấy khuôn mặt đó,
lưỡi lè ra, mũi nhăn lại,
lưỡi lè ra, mũi nhăn lại,
01:10
as if they're trying to get rid of what's in their mouth.
15
54199
2872
giống như đang cố gắng nhổ
thứ trong miệng mình ra.
thứ trong miệng mình ra.
01:12
This reaction expands into adulthood and becomes
16
57071
2952
Phản xạ này theo ta lớn lên và trở thành
01:15
sort of a full-blown disgust response, no longer just
17
60023
3520
một phản ứng chán ghét mãnh liệt,
không chỉ là
không chỉ là
01:19
about whether or not we're about to be poisoned,
18
63543
2452
việc chúng ta có bị đầu độc hay không
01:21
but whenever there's a threat of physical contamination
19
65995
2957
nhưng bất cứ khi nào cũng có
nguy cơ về sự nhiễm bẩn
nguy cơ về sự nhiễm bẩn
01:24
from some source. But the face remains strikingly similar.
20
68952
4131
vật lý từ một số nguồn. Ngoại trừ
các mặt còn lại gây chú ý tương tự.
các mặt còn lại gây chú ý tương tự.
01:28
It has expanded more, though, than just keeping us away
21
73083
3953
Phản ứng này đã phát triển hơn,
dù chỉ là giúp chúng ta tránh xa
dù chỉ là giúp chúng ta tránh xa
01:32
from physical contaminants, and there's a growing
22
77036
2181
các tác nhân vật lí gây ô nhiễm,
và có một
và có một
01:35
body of evidence to suggest that, in fact, this emotion
23
79217
3483
bằng chứng rõ ràng cho thấy rằng,
thực tế, cảm xúc của sự chán ghét
thực tế, cảm xúc của sự chán ghét
01:38
of disgust now influences our moral beliefs
24
82700
3042
tác động đến niềm tin
về đạo đức của chúng ta
về đạo đức của chúng ta
01:41
and even our deeply held political intuitions.
25
85742
3896
và thậm chí là những trực giác sâu sắc
về chính trị của chúng ta.
về chính trị của chúng ta.
01:45
Why this might be the case?
26
89638
3636
Tại sao lại có chuyện như vậy xảy ra?
01:49
We can understand this process by understanding
27
93274
2995
Chúng ta có thể hiểu quá trình
này bằng sự hiểu biết
này bằng sự hiểu biết
01:52
a little bit about emotions in general. So the basic human emotions,
28
96269
3150
một chút về cảm xúc nói chung.
Những cảm xúc cơ bản của con người,
Những cảm xúc cơ bản của con người,
01:55
those kinds of emotions that we share with all other human beings,
29
99419
3195
những cảm xúc mà chúng ta chia sẻ
với tất cả những người khác,
với tất cả những người khác,
01:58
exist because they motivate us to do good things
30
102614
2801
chúng tồn tại bởi vì chúng thúc đẩy
ta làm những việc tốt
ta làm những việc tốt
02:01
and they keep us away from doing bad things.
31
105415
2311
và giúp ta tránh làm những việc xấu.
02:03
So by and large, they are good for our survival.
32
107726
3383
Nên có thể nói ,
chúng giúp ích cho sự sống còn của ta.
chúng giúp ích cho sự sống còn của ta.
02:07
Take the emotion of fear, for instance. It keeps us away
33
111109
2809
Ví dụ như một cảm xúc sợ hãi.
Nó giúp ta tránh
Nó giúp ta tránh
02:09
from doing things that are really, really risky.
34
113918
2504
làm những điều thực sự,
thực sự mạo hiểm.
thực sự mạo hiểm.
02:12
This photo taken just before his death — (Laughter) —
35
116422
3840
Bức ảnh này được chụp ngay
trước khi ông ấy qua đời— (tiếng cười) —
trước khi ông ấy qua đời— (tiếng cười) —
02:16
is actually a — No, one reason this photo is interesting
36
120262
2846
thật sự là - à không,
một lý do mà bức ảnh này thú vị là
một lý do mà bức ảnh này thú vị là
02:19
is because most people would not do this, and if they did,
37
123108
3617
bởi vì hầu hết mọi người sẽ
không làm điều này, và nếu họ đã làm,
không làm điều này, và nếu họ đã làm,
02:22
they would not live to tell it, because fear would have
38
126725
2000
họ chẳng còn sống để kể lại
vì nỗi sợ hãi
vì nỗi sợ hãi
02:24
kicked in a long time ago to a natural predator.
39
128725
3675
sẽ kháng cự trong một thời gian dài
trước đó với thú săn mồi hoang
trước đó với thú săn mồi hoang
02:28
Just like fear offers us protective benefits, disgust seems
40
132400
3607
Giống như sự sợ hãi mang lại
lợi ích bảo vệ,
lợi ích bảo vệ,
02:31
to do the same thing, except for what disgust does is
41
136007
2334
sự chán ghét có vẻ cũng như vậy,
ngoại trừ
ngoại trừ
02:34
keeps us away from not things that might eat us,
42
138341
2595
những thứ mà sự chán ghét
giữ ta tránh xa
giữ ta tránh xa
02:36
or heights, but rather things that might poison us,
43
140936
2665
những thứ có thể ăn thịt mình,
hoặc độ cao, còn có
hoặc độ cao, còn có
02:39
or give us disease and make us sick.
44
143601
2597
vài thứ có thể đầu độc
hoặc lây nhiễm và gây bệnh.
hoặc lây nhiễm và gây bệnh.
02:42
So one of the features of disgust that makes it such
45
146198
3257
Như vậy một trong các đặc điểm
của sự chán ghét là làm cho
của sự chán ghét là làm cho
02:45
an interesting emotion is that it's very, very easy to elicit,
46
149455
4783
một cảm xúc thú vị
cái mà rất, rất dễ bị khơi ra,
cái mà rất, rất dễ bị khơi ra,
02:50
in fact more so than probably any of the other basic emotions,
47
154238
2883
thực tế là có thể
dễ hơn những cảm xúc cơ bản khác,
dễ hơn những cảm xúc cơ bản khác,
02:53
and so I'm going to show you that with a couple of images
48
157121
2369
tôi sẽ cho bạn thấy rằng
chỉ với vài hình ảnh
chỉ với vài hình ảnh
02:55
I can probably make you feel disgust.
49
159490
1883
Tôi có thể làm cho bạn
cảm thấy ghê tởm
cảm thấy ghê tởm
02:57
So turn away. I'll tell you when you can turn back.
50
161373
3195
Vì vậy, quay đi nào.
Tôi sẽ cho bạn biết khi bạn quay mặt lại.
Tôi sẽ cho bạn biết khi bạn quay mặt lại.
03:00
(Laughter)
51
164568
1133
(Tiếng cười)
03:01
I mean, you see it every day, right? I mean, come on. (Laughter)
52
165701
4333
Ý tôi là, bạn nhìn thấy nó mỗi ngày, đúng
không? Ý tôi là, thôi nào. (Tiếng cười)
không? Ý tôi là, thôi nào. (Tiếng cười)
03:05
(Audience: Ewww.)
53
170034
1213
(Khán giả: Ewww.)
03:07
Okay, turn back, if you didn't look.
54
171247
3009
Được rồi, quay mặt lại nào,
nếu bạn không nhìn.
nếu bạn không nhìn.
03:10
Those probably made a lot of you in the audience
55
174256
2535
chúng có thể làm cho nhiều bạn
trong số khán giả
trong số khán giả
03:12
feel very, very disgusted, but if you didn't look,
56
176791
3835
cảm thấy rất, rất ghê tởm,
nhưng nếu bạn không nhìn,
nhưng nếu bạn không nhìn,
03:16
I can tell you about some of the other things that have been shown
57
180626
2530
Tôi có thể cho bạn biết về vài thứ khác
03:19
sort of across the world to make people disgusted,
58
183156
2683
cái mà hầu như trên Thế giới
người ta đều ghê sợ
người ta đều ghê sợ
03:21
things like feces, urine, blood, rotten flesh.
59
185839
3604
những thứ như phân, nước tiểu,
máu, thịt thối rữa.
máu, thịt thối rữa.
03:25
These are the sorts of things that it makes sense
60
189443
1834
Đây là những thứ làm cho
03:27
for us to stay away from, because they might actually contaminate us.
61
191277
3254
chúng ta muốn tránh xa,
vì chúng có thể lây nhiễm cho chúng ta.
vì chúng có thể lây nhiễm cho chúng ta.
03:30
In fact, just having a diseased appearance
62
194531
2295
Thực tế, chỉ cần nhìn bề ngoài
như mang bệnh
như mang bệnh
03:32
or odd sexual acts, these things are also
63
196826
2400
hoặc lệch lạc về giới tính,
những thứ này
những thứ này
03:35
things that give us a lot of disgust.
64
199226
2991
cũng khiến cho ta cảm thấy rất ghê tởm.
03:38
Darwin was probably one of the first scientists
65
202217
2378
Darwin là một trong
những nhà khoa học đầu tiên
những nhà khoa học đầu tiên
03:40
to systematically investigate the human emotions,
66
204595
1943
nghiên cứu một cách có hệ thống
03:42
and he pointed to the universal nature and the strength
67
206538
3689
về cảm xúc của con người và ông đã
chỉ ra bản chất chung và thế mạnh
chỉ ra bản chất chung và thế mạnh
03:46
of the disgust response.
68
210227
1849
của những phản ứng ghê tởm này.
03:47
This is an anecdote from his travels in South America.
69
212076
3271
Đây là một câu chuyện
từ chuyến đi của ông ấy ở Nam Mỹ.
từ chuyến đi của ông ấy ở Nam Mỹ.
03:51
"In Tierro del Fuego a native touched with his finger
70
215347
1736
"Ở Tierro del Fuego, có người dân
03:52
some cold preserved meat while I was eating ...
71
217083
2505
đã chạm tay vào miếng thịt hộp
khi tôi đang ăn...
khi tôi đang ăn...
03:55
and plainly showed disgust at its softness, whilst I felt
72
219588
3519
và cảm thấy ghê tởm vì sự mềm của nó,
trong khi tôi cảm thấy
trong khi tôi cảm thấy
03:59
utter disgust at my food being touched by a naked savage — (Laughter) —
73
223107
2998
rất ghê khi đồ ăn của tôi bị
người man rợ trần truồng chạm vào
người man rợ trần truồng chạm vào
04:02
though his hands did not appear dirty."
74
226105
2157
dù tay của ông ta có vẻ không bẩn"
04:04
He later wrote, "It's okay, some of my best friends are naked savages." (Laughter)
75
228262
5398
Ông viết, "Không sao, vài người bạn thân
của tôi cũng man rợ và trần truồng."
của tôi cũng man rợ và trần truồng."
04:09
Well it turns out it's not only old-timey British scientists
76
233660
2744
Vâng, hóa ra là không chỉ
những nhà khoa học Anh xưa kia
những nhà khoa học Anh xưa kia
04:12
who are this squeamish. I recently got a chance
77
236404
2281
mới khó tính.
Mới đây tôi đã có một cơ hội
Mới đây tôi đã có một cơ hội
04:14
to talk to Richard Dawkins for a documentary,
78
238685
2290
nói chuyện với Richard Dawkins
để làm phóng sự,
để làm phóng sự,
04:16
and I was able to disgust him a bunch of times. Here's my favorite.
79
240975
3867
và tôi đã ghê sợ về anh ta hàng lần
Đây là phần yêu thích của tôi.
Đây là phần yêu thích của tôi.
Richard Dawkins: "Ta đã tiến triển
về sự hiểu biết và tình dục
về sự hiểu biết và tình dục
04:20
Richard Dawkins: "We've evolved around courtship and sex,
80
244842
2365
04:23
are attached to deep-rooted emotions and reactions
81
247207
3022
được gắn với những cảm xúc
và phản ứng khá sâu sắc
và phản ứng khá sâu sắc
04:26
that are hard to jettison overnight."
82
250229
4700
chúng thật khó có thể vứt bỏ
chỉ sau 1 đêm."
chỉ sau 1 đêm."
04:30
David Pizarro: So my favorite part of this clip is that
83
254929
4037
David Pizarro: Phần yêu thích của tôi
trong clip này là
trong clip này là
04:34
Professor Dawkins actually gagged.
84
258966
2643
Giáo sư Dawkins thật sự đã nôn
04:37
He jumps back, and he gags, and we had to do it three times,
85
261609
3585
Ông ấy giật ngược lại và nôn,
và chúng tôi phải thử lại 3 lần
và chúng tôi phải thử lại 3 lần
04:41
and all three times he gagged. (Laughter)
86
265194
3556
và ông đã nôn cả ba lần. (Tiếng cười)
04:44
And he was really gagging. I thought he might throw up on me, actually.
87
268750
3146
ông ấy thực sự đã nôn. Tôi nghĩ
ông có lẽ sẽ đổ lên người tôi
ông có lẽ sẽ đổ lên người tôi
04:47
One of the features, though, of disgust,
88
271896
3216
Một trong các đặc điểm của sự ghê tởm,
04:51
is not just its universality and its strength,
89
275112
2930
không chỉ là sự phổ biến
và sức mạnh của nó,
và sức mạnh của nó,
04:53
but the way that it works through association.
90
278042
3039
mà còn là cách nó hoạt động
thông qua sự kết hợp.
thông qua sự kết hợp.
04:56
So when one disgusting thing touches a clean thing,
91
281081
3735
Khi mà một thứ ghê sợ
chạm vào một thứ sạch sẽ,
chạm vào một thứ sạch sẽ,
05:00
that clean thing becomes disgusting, not the other way around.
92
284816
3354
thì cái sạch sẽ trở nên ghê sợ,
chứ không phải ngược lại.
chứ không phải ngược lại.
05:04
This makes it very useful as a strategy if you want to
93
288170
3207
Điều này khiến nó trở thành
một chiến lược hữu ích nếu bạn muốn
một chiến lược hữu ích nếu bạn muốn
05:07
convince somebody that an object or an individual
94
291377
1766
thuyết phục ai đó về
một vật hoặc một cá thể
một vật hoặc một cá thể
05:09
or an entire social group is disgusting and should be avoided.
95
293143
3668
hoặc toàn bộ một nhóm xã hội là
ghê sợ và nên tránh xa.
ghê sợ và nên tránh xa.
05:12
The philosopher Martha Nussbaum points this out
96
296811
2541
Nhà triết học Martha Nussbaum
chỉ ra điều này trong
chỉ ra điều này trong
05:15
in this quote: "Thus throughout history, certain disgust
97
299352
2084
câu nói: "Trong suốt lịch sử,
những đặc tính
những đặc tính
05:17
properties -- sliminess, bad smell, stickiness, decay, foulness --
98
301436
3241
của sự ghê tởm-sự dơ bẩn, hôi,
sự nhầy nhụa, thối rữa, ghê sợ-
sự nhầy nhụa, thối rữa, ghê sợ-
05:20
have been repeatedly and monotonously been associated with ...
99
304677
2300
đã gắn liền một cách
lặp lại và đều đặn với
lặp lại và đều đặn với
05:22
Jews, women, homosexuals, untouchables, lower-class people --
100
306977
3852
người Do Thái, phụ nữ, người đồng tính,
tiện dân, người có địa vị xã hội thấp--
tiện dân, người có địa vị xã hội thấp--
05:26
all of those are imagined as tainted by the dirt of the body."
101
310829
3514
tất cả người đó đều bị cho là ô uế
bởi sự dơ bẩn trên người"
bởi sự dơ bẩn trên người"
05:30
Let me give you just some examples of how, some powerful
102
314343
3132
Hãy để tôi cho bạn chỉ một vài ví dụ,
một vài ví dụ hùng hồn
một vài ví dụ hùng hồn
05:33
examples of how this has been used historically.
103
317475
2372
về cách mà việc này
được sử dụng trong lịch sử.
được sử dụng trong lịch sử.
Điều này đến từ một quyển sách cho
trẻ em Đức Quốc được xuất bản năm 1938:
trẻ em Đức Quốc được xuất bản năm 1938:
05:35
This comes from a Nazi children's book published in 1938:
104
319847
3590
05:39
"Just look at these guys! The louse-infested beards,
105
323437
2810
"Hãy nhìn vào những kẻ này! Râu bị rận bu,
05:42
the filthy, protruding ears, those stained, fatty clothes...
106
326247
3310
những cái tai bẩn nhô ra,
những bộ quần áo thùng thình bẩn thỉu,...
những bộ quần áo thùng thình bẩn thỉu,...
05:45
Jews often have an unpleasant sweetish odor.
107
329557
2766
Người Do Thái thường có một mùi hơi ngọt khó chịu.
Nếu bạn có một cái mũi thính, bạn có thể ngửi thấy người Do Thái."
05:48
If you have a good nose, you can smell the Jews."
108
332323
2793
05:51
A more modern example comes from people who try to
109
335116
2533
Một ví dụ hiện đại hơn đến từ những người cố gắng
05:53
convince us that homosexuality is immoral.
110
337649
2461
thuyết phục chúng ta rằng
đồng tính luyến ái là trái với đạo đức.
đồng tính luyến ái là trái với đạo đức.
05:56
This is from an anti-gay website, where they said
111
340110
3685
Điều này là từ một trang web chống đồng tính,
nơi họ nói về
nơi họ nói về
05:59
gays are "worthy of death for their vile ... sex practices."
112
343795
3277
người đồng tính rằng "xứng đáng phải chết
vì hành vi hèn hạ của họ... quan hệ tình dục"
vì hành vi hèn hạ của họ... quan hệ tình dục"
06:02
They're like "dogs eating their own vomit and sows wallowing in their own feces."
113
347072
3666
Họ giống như: "chó ăn lại chỗ ói của chúng
và heo nái đắm mình trong bãi phân của chính chúng"
và heo nái đắm mình trong bãi phân của chính chúng"
06:06
These are disgust properties that are trying to be directly
114
350738
2744
Những đặc tính ghê tởm này đang cố gắng tạo mối liên kết
06:09
linked to the social group that you should not like.
115
353482
3349
trực tiếp với nhóm xã hội mà bạn không nên thích.
06:12
When we were first investigating the role of disgust in
116
356831
2772
Khi chúng tôi lần đầu tiên điều tra vai trò của sự ghê tởm
06:15
moral judgment, one of the things we became interested in
117
359603
3869
trong việc đánh giá đạo đức,
một trong những điều khiến chúng tôi quan tâm
một trong những điều khiến chúng tôi quan tâm
06:19
was whether or not these sorts of appeals are more likely
118
363472
4303
là liệu có hay không điều này dễ thấy hơn
06:23
to work in individuals who are more easily disgusted.
119
367775
3065
ở những người dễ cảm thấy ghê tởm hơn.
06:26
So while disgust, along with the other basic emotions,
120
370840
2129
Như vậy trong khi ghê tởm, cùng với những cảm xúc cơ bản khác,
06:28
are universal phenomena, it just really is true
121
372969
2616
là hiện tượng phổ biến, có một sự thật là
06:31
that some people are easier to disgust than others.
122
375585
2298
một số người thì dễ cảm thấy ghê tởm về một cái gì đó hơn những người khác.
06:33
You could probably see it in the audience members
123
377883
1686
Bạn có thể thấy điều này ở khán giả
06:35
when I showed you those disgusting images.
124
379569
2057
khi tôi cho các bạn xem những bức ảnh kinh tởm.
06:37
The way that we measured this was by a scale that was
125
381626
2700
Chúng tôi đo nó bằng một thước đo
06:40
constructed by some other psychologists
126
384326
2329
được xây dựng bởi một vài nhà tâm lí học
06:42
that simply asked people across a wide variety of situations
127
386655
2857
bằng cách hỏi nhiều người ở rất nhiều trường hợp
06:45
how likely they are to feel disgust.
128
389512
2101
về việc họ có thể cảm thấy kinh tởm như thế nào
06:47
So here are a couple of examples.
129
391613
1793
Đây là một số ví dụ.
06:49
"Even if I were hungry, I would not drink a bowl of my
130
393406
2172
"Ngay cả khi tôi đói, tôi sẽ không ăn món súp yêu thích
06:51
favorite soup if it had been stirred by a used but thoroughly washed fly-swatter."
131
395578
3808
nếu như nó đã bị khuấy bởi một cái đập ruồi
đang xài và ko được rửa sạch"
đang xài và ko được rửa sạch"
06:55
"Do you agree or disagree?" (Laughter)
132
399386
1565
"bạn đồng ý hay không đồng ý?" (Tiếng cười)
06:56
"While you are walking through a tunnel under a railroad track,
133
400951
2280
"Trong khi bạn đang đi bộ qua
một đường hầm dưới một đường ray,
một đường hầm dưới một đường ray,
06:59
you smell urine. Would you be very disgusted or not at all disgusted?"
134
403231
3664
Bạn có thể ngửi thấy mùi nước tiểu.
Bạn có thể thấy rất ghê tởm hoặc không thấy gì cả ?"
Bạn có thể thấy rất ghê tởm hoặc không thấy gì cả ?"
07:02
If you ask enough of these, you can get a general overall
135
406895
2656
Nếu bạn hỏi đủ trong số này, bạn có thể nhận được
07:05
score of disgust sensitivity.
136
409551
2363
một số điểm tổng về mức độ nhạy cảm đối với sự ghê sợ
07:07
It turns out that this score is actually meaningful.
137
411914
2473
Hóa ra số điểm này là thực sự có ý nghĩa.
07:10
When you bring people into the laboratory and you ask
138
414387
3077
Khi bạn đưa mọi người vào phòng thí nghiệm
và bạn hỏi họ rằng
và bạn hỏi họ rằng
07:13
them if they're willing to engage in safe but disgusting behaviors
139
417464
3829
họ đang chuẩn bị để tiến hành trong an toàn
nhưng mà với những hoạt động ghê tởm
nhưng mà với những hoạt động ghê tởm
07:17
like eating chocolate that's been baked to look like dog poop,
140
421293
5022
như ăn sô cô la được nướng để trông giống như phân chó,
07:22
or in this case eating some mealworms that are perfectly healthy but pretty gross,
141
426315
3965
hoặc trong trường hợp này ăn một số con dòi
hoàn toàn khỏe mạnh nhưng trông khá ghê tởm,
hoàn toàn khỏe mạnh nhưng trông khá ghê tởm,
07:26
your score on that scale actually predicts whether or not
142
430280
2991
điểm số của bạn trên thước đo
thực sự dự đoán được việc
thực sự dự đoán được việc
07:29
you'll be willing to engage in those behaviors.
143
433271
2343
bạn có sẵn sàng để tham gia vào
những hoạt động này hay không.
những hoạt động này hay không.
07:31
The first time that we set out to collect data on this
144
435614
2598
Lần đầu tiên chúng tôi đặt ra
để thu thập dữ liệu về điều này
để thu thập dữ liệu về điều này
07:34
and associate it with political or moral beliefs,
145
438212
2010
và liên kết nó với niềm tin về chính trị hoặc đạo đức,
07:36
we found a general pattern --
146
440222
2877
chúng tôi tìm thấy một mô hình tổng quát--
07:38
this is with the psychologists Yoel Inbar and Paul Bloom --
147
443099
3302
Điều này với nhà tâm lý học Yoel Inbar và Paul Bloom--
07:42
that in fact, across three studies we kept finding
148
446401
4020
trong thực tế, trên ba nghiên cứu
chúng tôi tìm được
chúng tôi tìm được
07:46
that people who reported that they were easily disgusted
149
450421
2521
thì những người báo cáo rằng
họ dễ dàng bị ghê sợ
họ dễ dàng bị ghê sợ
07:48
also reported that they were more politically conservative.
150
452942
3455
cũng thông báo rằng họ đã
thận trọng khôn khéo hơn.
thận trọng khôn khéo hơn.
07:52
Another way to say this, though, is that people
151
456397
1884
Một cách khác để nói điều này, Tuy nhiên, những người
07:54
who are very liberal are very hard to disgust. (Laughter)
152
458281
5407
rộng rãi thì rất khó để chán ghét. (Tiếng cười)
07:59
In a more recent follow-up study, we were able to look at
153
463688
4270
Trong một nghiên cứu theo dõi gần đây,
chúng tôi đã có thể nhìn ra được
chúng tôi đã có thể nhìn ra được
08:03
a much greater sample, a much larger sample. In this case,
154
467958
2681
nhiều mẫu thử lớn hơn, nhiều mẫu thử
chi tiết hơn. Trong trường hợp này,
chi tiết hơn. Trong trường hợp này,
08:06
this is nearly 30,000 U.S. respondents,
155
470639
2592
là gần 30.000 sự phản hồi ở Mỹ ,
08:09
and we find the same pattern. As you can see,
156
473231
2777
và chúng tôi tìm thấy cùng một khuôn mẫu.
Như bạn thấy,
Như bạn thấy,
08:11
people who are on the very conservative side
157
476008
1945
những người có vẻ bảo thủ trong việc trả lời
08:13
of answering the political orientation scale are
158
477953
2702
về quy mô định hướng chính trị thì
08:16
also much more likely to report that they're easily disgusted.
159
480655
2770
cũng rất có khả năng tố cáo rằng
họ rất dễ dàng bị chán ghét.
họ rất dễ dàng bị chán ghét.
08:19
This data set also allowed us to statistically control
160
483425
2495
Dữ liệu này cũng cho phép
chúng tôi thống kê kiểm soát
chúng tôi thống kê kiểm soát
08:21
for a number of things that we knew were both related
161
485920
2224
đối với một số điều mà chúng tôi biết
cả hai có liên quan
cả hai có liên quan
08:24
to political orientation and to disgust sensitivity.
162
488144
2915
đến sự định hướng chính trị và
sự ghê sợ nhạy bén
sự ghê sợ nhạy bén
08:26
So we were able to control for gender, age, income,
163
491059
2605
Vì vậy chúng tôi có thể kiểm soát
về giới tính, tuổi tác, thu nhập,
về giới tính, tuổi tác, thu nhập,
08:29
education, even basic personality variables,
164
493664
3291
giáo dục, thậm chí cả sự thay đổi về nhân cách,
08:32
and the result stays the same.
165
496955
2302
và kết quả vẫn như nhau.
08:35
When we actually looked at not just self-reported political orientation,
166
499257
3426
Khi chúng tôi thực sự xem xét không chỉ
về việc tự báo cáo định hướng chính trị,
về việc tự báo cáo định hướng chính trị,
08:38
but voting behavior, we were able to look geographically
167
502683
2900
mà còn có hành vi bầu cử,
chúng tôi đã có thể nhìn về mặt địa lý
chúng tôi đã có thể nhìn về mặt địa lý
08:41
across the nation. What we found was that in regions
168
505583
2946
trên toàn quốc. Những gì chúng tôi tìm được
là trong khu vực
là trong khu vực
08:44
in which people reported high levels of disgust sensitivity,
169
508529
3897
có người báo cáo cấp cao của sự chán ghét nhạy cảm,
08:48
McCain got more votes.
170
512426
1987
McCain có nhiều phiếu.
08:50
So it not only predicted self-reported political orientation,
171
514413
3118
Vì vậy nó không chỉ dự đoán tự báo cáo
việc định hướng chính trị,
việc định hướng chính trị,
08:53
but actual voting behavior. And also we were able,
172
517531
2372
ngoại trừ hành vi biểu quyết thực tế.
Và chúng tôi đã có thể,
Và chúng tôi đã có thể,
08:55
with this sample, to look across the world,
173
519903
2692
với mẫu thử này,
để xem xét trên toàn thế giới,
để xem xét trên toàn thế giới,
08:58
in 121 different countries we asked the same questions,
174
522595
3594
tại 121 quốc gia khác nhau,
chúng tôi đã hỏi cùng một câu hỏi,
chúng tôi đã hỏi cùng một câu hỏi,
09:02
and as you can see, this is 121 countries collapsed
175
526189
3927
và như bạn thấy đấy, đây là 121 quốc gia bị sụp đổ
09:06
into 10 different geographical regions.
176
530116
2370
ở 10 khu vực địa lý khác nhau.
09:08
No matter where you look, what this is plotting is the size
177
532486
2624
Bất cứ nơi nào mà bạn thấy,
những thứ này đang âm mưu mở rộng
những thứ này đang âm mưu mở rộng
09:11
of the relationship between disgust sensitivity and political orientation,
178
535110
3411
các mối quan hệ giữa sự ghê sợ nhạy bén
và định hướng chính trị,
và định hướng chính trị,
09:14
and no matter where we looked, we saw a very similar effect.
179
538521
3639
và bất cứ nơi nào mà chúng tôi tìm kiếm,
chúng tôi đều thấy một hiệu ứng tương tự.
chúng tôi đều thấy một hiệu ứng tương tự.
09:18
Other labs have actually looked at this as well
180
542160
3437
Các phòng thí nghiệm khác đã thực sự xem xét điều này
09:21
using different measures of disgust sensitivity,
181
545597
2177
cũng sử dụng các biện pháp khác nhau của sự ghê sợ nhạy bén,
09:23
so rather than asking people how easily disgusted they are,
182
547774
2552
Vì vậy chứ không phải là yêu cầu mọi người làm thế nào dễ dàng bị ghê sợ,
09:26
they hook people up to physiological measures,
183
550326
2340
họ treo người lên với những biện pháp sinh lý,
09:28
in this case skin conductance.
184
552666
1628
trong trường hợp bọc lớp dẫn điện.
09:30
And what they've demonstrated is that people who report
185
554294
2228
Và những gì họ đã chứng minh được rằng những người báo cáo
09:32
being more politically conservative are also more physiologically aroused
186
556522
4126
đang bảo thủ chính trị hơn thì cũng tỉnh táo nhiều hơn
09:36
when you show them disgusting images like the ones that I showed you.
187
560648
3574
khi bạn cho họ thấy hình ảnh ghê tởm như những cái mà tôi cho bạn thấy.
09:40
Interestingly, what they also showed in a finding
188
564222
2169
Thật thú vị, những gì họ cho thấy
trong một phát hiện
trong một phát hiện
09:42
that we kept getting in our previous studies as well
189
566391
4025
mà chúng tôi nhận được trong
nghiên cứu trước đây của chúng tôi
nghiên cứu trước đây của chúng tôi
09:46
was that one of the strongest influences here is that
190
570416
3747
tốt như là một trong những ảnh hưởng mạnh nhất ở đây
09:50
individuals who are very disgust-sensitive not only are
191
574163
2210
đó là những cá nhân rất nhạy cảm với sự ghê tởm không chỉ có
09:52
more likely to report being politically conservative, but
192
576373
2086
nhiều khả năng tố cáo một cách bảo toàn khôn ngoan ,
09:54
they're also very much more opposed to gay marriage
193
578459
3009
mà họ còn rất phản đối hôn nhân đồng tính
09:57
and homosexuality and pretty much a lot of
194
581468
2149
và đồng tính luyến ái cũng như khá nhiều
09:59
the socio-moral issues in the sexual domain.
195
583617
3765
vấn đề đạo đức xã hội thuộc phạm vi tình dục.
10:03
So physiological arousal predicted, in this study,
196
587382
3489
Kích thích sinh lý được dự đoán, trong nghiên cứu này,
10:06
attitudes toward gay marriage.
197
590871
1698
Thái độ đối với hôn nhân đồng tính.
10:08
But even with all these data linking disgust sensitivity
198
592569
3219
Nhưng ngay cả với tất cả các dữ liệu liên kết giữa sự kì thị nhạy cảm
10:11
and political orientation, one of the questions that remains is
199
595788
3159
và định hướng chính trị, một trong những câu hỏi những gì còn lại
10:14
what is the causal link here? Is it the case that
200
598947
3071
quan hệ nhân quả ở đây là gì? Có phải nó là trường hợp mà
10:17
disgust really is shaping political and moral beliefs?
201
602018
3274
sự kì thị thực sự đang trở thành niềm tin chính trị và đạo đức?
10:21
We have to resort to experimental methods to answer this,
202
605292
2560
Chúng tôi đã phải nhờ đến các phương pháp thực nghiệm để trả lời câu hỏi này,
10:23
and so what we can do is actually bring people into the lab
203
607852
2775
và vì vậy những gì chúng tôi có thể làm là thực sự đưa mọi người vào các phòng thí nghiệm
10:26
and disgust them and compare them to a control group
204
610627
2423
và kì thị họ đồng thời so sánh họ với một nhóm kiểm soát
10:28
that hasn't been disgusted. It turns out that over
205
613050
2408
những thứ mà không bị kì thị. Nó chỉ ra rằng
10:31
the past five years a number of researchers have done this,
206
615458
2728
hơn năm năm qua một số nhà nghiên cứu đã làm điều này,
10:34
and by and large the results have all been the same,
207
618186
2826
và với số lượng lớn các kết quả có là như nhau,
10:36
that when people are feeling disgust, their attitudes
208
621012
2429
khi mọi người đang cảm giác ghê tởm, Thái độ của họ
10:39
shift towards the right of the political spectrum,
209
623441
2103
thay đổi về phía bên phải của quang phổ chính trị,
10:41
toward more moral conservatism as well.
210
625544
2676
về hướng chủ nghĩa bảo thủ hơn.
10:44
So this is whether you use a foul odor, a bad taste,
211
628220
3680
Vì vậy, cho dù bạn sử dụng một mùi hôi, một hương vị tệ,
10:47
from film clips, from post-hypnotic suggestions of disgust,
212
631900
5290
từ phim ảnh, từ việc đề nghị thôi miên trong sự ghê tởm,
10:53
images like the ones I've shown you, even just
213
637190
2366
hình ảnh như những cái tôi đã cho bạn xem, thậm chí chỉ cần
10:55
reminding people that disease is prevalent and they should
214
639556
1963
nhắc nhở mọi người rằng căn bệnh này là phổ biến và
10:57
be wary of it and wash up, right, to keep clean,
215
641519
3639
họ nên được cảnh giác về nó cũng như gội rửa, chỉnh đốn, giữ trong sạch,
11:01
these all have similar effects on judgment.
216
645158
2780
Tất cả những điều đó có hiệu lực tương tự như một bản án.
11:03
Let me just give you an example from a recent study
217
647938
2366
Hãy để tôi chỉ cho bạn một ví dụ từ một nghiên cứu gần đây
11:06
that we conducted. We asked participants
218
650304
2960
mà chúng tôi đã thực hiện. Chúng tôi yêu cầu người tham gia
11:09
to just simply give us their opinion of a variety of social groups,
219
653264
4697
chỉ đơn giản là cung cấp cho chúng tôi ý kiến của mình về một loạt các nhóm xã hội,
11:13
and we either made the room smell gross or not.
220
657961
4412
và chúng tôi cũng không làm toàn bộ căn phòng đoán được
11:18
When the room smelled gross, what we saw was that
221
662373
3171
Khi toàn bộ căn phòng đoán được,
những gì chúng tôi thấy được là
những gì chúng tôi thấy được là
11:21
individuals actually reported more negative attitudes toward gay men.
222
665544
3671
những cá nhân thực sự phản ứng nhiều thái độ tiêu cực về phía đồng tính nam.
11:25
Disgust didn't influence attitudes toward all the other
223
669215
2223
Sự kì thị không ảnh hưởng đến thái độ
đối với tất cả những nhóm xã hội khác
đối với tất cả những nhóm xã hội khác
11:27
social groups that we asked, including African-Americans,
224
671438
2393
mà chúng tôi yêu cầu, bao gồm cả người Mỹ gốc Phi,
11:29
the elderly. It really came down to the attitudes they had
225
673831
3862
người cao tuổi. Nó thực sự đã thất bại với những thái độ
11:33
toward gay men.
226
677693
1393
mà họ đối với đồng tính nam.
11:34
In another set of studies we actually simply reminded people --
227
679086
3561
Trong một tập hợp các nghiên cứu, chúng tôi thực sự chỉ đơn giản là nhắc nhở người--
11:38
this was at a time when the swine flu was going around --
228
682647
1926
đây là khoảng thời gian khi dịch cúm lợn đã đi qua--
11:40
we reminded people that in order to prevent the spread
229
684573
2484
chúng tôi nhắc nhở mọi người rằng để ngăn chặn sự lây lan
11:42
of the flu that they ought to wash their hands.
230
687057
3718
của bệnh cúm thì họ phải rửa tay.
11:46
For some participants, we actually had them take questionnaires
231
690775
4415
Với một số người tham gia, chúng tôi đã đưa ra những câu hỏi
11:51
next to a sign that reminded them to wash their hands.
232
695190
2921
bên cạnh một dấu hiệu để nhắc nhở họ để rửa tay.
11:54
And what we found was that just taking a questionnaire
233
698111
2520
Và những gì chúng tôi tìm thấy rằng chỉ cần làm một bảng câu hỏi
11:56
next to this hand-sanitizing reminder made individuals
234
700631
3713
cùng với việc nhắc nhở vệ sinh tay đã làm cho các cá nhân
12:00
report being more politically conservative.
235
704344
3163
trở nên khá bảo thủ.
12:03
And when we asked them a variety of questions about
236
707507
2037
Và khi chúng tôi hỏi họ một loạt các câu hỏi về
12:05
the rightness or wrongness of certain acts, what we also
237
709544
3423
việc đúng đắn và sai trái, những gì chúng tôi tìm thấy được
12:08
found was that simply being reminded that they ought
238
712967
2315
đó là nhăc nhở họ phải rửa tay
12:11
to wash their hands made them more morally conservative.
239
715282
3309
để làm họ dùy trì hơn về mặt đạo đức.
12:14
In particular, when we asked them questions about
240
718591
2297
Đặc biệt, khi chúng tôi hỏi họ
12:16
sort of taboo but fairly harmless sexual practices,
241
720888
3774
về điều cấm kỵ nhưng khá không có hại về mặt tình dục,
12:20
just being reminded that they ought to wash their hands
242
724662
2626
chỉ cần được nhắc nhở rằng họ phải rửa tay
12:23
made them think that they were more morally wrong.
243
727288
2563
làm cho họ nghĩ rằng họ đã làm trái với đạo lý.
12:25
Let me give you an example of what I mean by harmless
244
729851
2400
Hãy để tôi cung cấp cho bạn một ví dụ mà tôi có nghĩ là vô hại
12:28
but taboo sexual practice. We gave them scenarios.
245
732251
2765
nhưng lại bị cấm kỵ về tình dục. Chúng tôi đã cho họ kịch bản.
12:30
One of them said a man is house-sitting for his grandmother.
246
735016
3758
Một trong số họ cho biết một người đàn ông canh cửa cho bà ngoại của ông ta.
12:34
When his grandmother's away, he has sex with his girlfriend
247
738774
2718
Khi bà ngoại của ông ta chết, ông ta đã làm tình với bạn gái
12:37
on his grandma's bed.
248
741492
1348
trên giường của bà ông ta.
12:38
In another one, we said a woman enjoys masturbating
249
742840
2497
Trong một số khác, chúng tôi cho biết một người phụ nữ thích thủ dâm
12:41
with her favorite teddy bear cuddled next to her. (Laughter)
250
745337
3894
với con gấu bông yêu thích bên cạnh cô ta. (Tiếng cười)
12:45
People find these to be more morally abhorrent
251
749231
2632
Mọi người đi tìm những thứ trở nên trái với đạo đức
12:47
if they've been reminded to wash their hands. (Laughter)
252
751863
4316
khi họ đã được nhắc nhở về việc rửa tay. (Tiếng cười)
12:52
(Laughter)
253
756179
3192
(Tiếng cười)
12:55
Okay. The fact that emotions influence our judgment
254
759371
3529
Ok. Một thực tế cho thấy rằng những cảm xúc ảnh hưởng đến sự phê bình của chúng tôi
12:58
should come as no surprise. I mean,
255
762900
1883
nên đến như là không có bất ngờ. Ý tôi là
13:00
that's part of how emotions work.
256
764783
1401
đó là một phần của việc cảm xúc hoạt động thế nào.
13:02
They not only motivate you to behave in certain ways,
257
766184
1564
Chúng không chỉ thúc đẩy bạn cư xử theo cách nhất định,
13:03
but they change the way you think.
258
767748
2084
mà còn thay đổi cách bạn nghĩ.
13:05
In the case of disgust, what is a little bit more surprising
259
769832
2790
Trong trường hợp của sự ghê sợ, cái ngạc nhiên hơn một chút
13:08
is the scope of this influence. It makes perfect sense,
260
772622
3445
là phạm vi ảnh hưởng. Nó tạo ra cảm giác hoàn hảo,
13:11
and it's a very good emotion for us to have, that disgust
261
776067
2879
và nó mang đến một cảm xúc rất tốt cho chúng ta, sự ghê tởm đó
13:14
would make me change the way that I perceive
262
778946
2656
sẽ làm cho tôi thay đổi cách nhận thức về thế giới vật lý
13:17
the physical world whenever contamination is possible.
263
781602
3043
bất cứ khi nào sự ô nhiễm xảy ra.
13:20
It makes less sense that an emotion that was built
264
784645
2932
Nó làm cho ít cảm nhận được một cảm xúc
13:23
to prevent me from ingesting poison should predict
265
787577
2906
cái được dựng lên để ngăn tôi khỏi việc ăn phải chất độc
13:26
who I'm going to vote for in the upcoming presidential election.
266
790483
3376
nên dự đoán những người tôi sẽ bỏ phiếu cho trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới.
13:29
The question of whether disgust ought to influence
267
793859
2808
Các câu hỏi về cho dù ghê tởm cũng phải ảnh hưởng
13:32
our moral and political judgments
268
796667
2352
đến sự phê bình về đạo đức và chính trị
13:34
certainly has to be complex, and might depend on exactly
269
799019
3136
chắc chắn đã được phức tạp hóa,
và có thể phụ thuộc một cách chính xác
và có thể phụ thuộc một cách chính xác
13:38
what judgments we're talking about, and as a scientist,
270
802155
2682
những gì chúng ta đang nói về,
và như là một nhà khoa học,
và như là một nhà khoa học,
13:40
we have to conclude sometimes that the scientific method
271
804837
2006
chúng ta phải kết luận
theo phương pháp khoa học
theo phương pháp khoa học
13:42
is just ill-equipped to answer these sorts of questions.
272
806843
3504
đó là trang bị ít
để trả lời các loại câu hỏi này.
để trả lời các loại câu hỏi này.
13:46
But one thing that I am fairly certain about is,
273
810347
2048
Nhưng một điều mà tôi là khá chắc chắn
đó là,
đó là,
13:48
at the very least, what we can do with this research is
274
812395
2819
ít nhất, những gì chúng tôi
có thể làm với nghiên cứu này là
có thể làm với nghiên cứu này là
13:51
point to what questions we ought to ask in the first place.
275
815214
2852
chỉ ra những câu hỏi mà chúng ta
phải hỏi ở nơi đầu tiên.
phải hỏi ở nơi đầu tiên.
13:53
Thank you. (Applause)
276
818066
4000
Cảm ơn các bạn. (Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
David Pizarro - Psychologist, Disgust researcherDavid Pizarro is a psychologist interested in how certain emotions (disgust, fear, anger) affect our moral judgment.
Why you should listen
It's common knowledge that our emotions can have a strong effect on our behavior and judgment. But why would an emotion like disgust, evolutionarily developed to protect us from poisons and other dangerous substances, have any influence on our political leanings today? David Pizarro, associate professor at Cornell University, is studying this surprising phenomenon: Sensitivity to disgusting sensations (like a photo of feces, or being reminded that germs are everywhere) correlates to moral and political conservatism. In his studies he has demonstrated that exposing people to an unpleasant odor can increase negative feelings toward homosexual men.
David Pizarro | Speaker | TED.com