ABOUT THE SPEAKER
Colin Camerer - Behavioral economist
Colin Camerer is a leading behavioral economist who studies the psychological and neural bases of choice and strategic decision-making.

Why you should listen

Colin Camerer focuses on brain behavior during decision making, strategizing and market trading. He is the Robert Kirby Professor of Behavioral Finance and Economics at the California Institute of Technology. A child prodigy in his youth, Camerer received a B.A. in quantitative studies from Johns Hopkins when he was just 17 and a PhD in decision theory from the University of Chicago Graduate School of Business when he was 22. Camerer's research departs from previous theory in that it does not assume the mind to be a rational and perfect system, but rather focuses on the limitations of everyday people when they play actual games, and seeks to predict how they will behave in situations that involve strategy. His studies focus on neurological findings from economic experiments in the lab (on humans -- and monkeys!) Camerer is the author of Behavioral Game Theory.

More profile about the speaker
Colin Camerer | Speaker | TED.com
TEDxCaltech

Colin Camerer: When you're making a deal, what's going on in your brain?

Colin Camerer: Khoa học Thần kinh, Lý thuyết trò chơi và loài khỉ

Filmed:
1,516,785 views

Khi hai người thỏa thuận với nhau - dù họ cạnh tranh hay hợp tác, - điều gì thực sự đang diễn ra trong bộ não họ? Nhà kinh tế học hành vi Colin Camerer đã trình bày nghiên cứu chỉ ra rằng chúng ta hầu như không thể đoán được điều người khác nghĩ. Ông trình bày một nghiên cứu bất ngờ đã cho kết quả là một con tinh tinh có thể dự đoán còn giỏi hơn cả chúng ta. (Quay tại TEDxCalTech.)
- Behavioral economist
Colin Camerer is a leading behavioral economist who studies the psychological and neural bases of choice and strategic decision-making. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I'm going to talk about the strategizingstrategizing brainóc.
0
562
2253
Tôi chuẩn bị nói về bộ não chiến lược.
00:14
We're going to use an unusualbất thường combinationsự phối hợp of toolscông cụ
1
2815
2238
Chúng ta sẽ kết hợp những công cụ khác thường
00:17
from gametrò chơi theorylý thuyết and neurosciencethần kinh học
2
5053
2013
của lý thuyết trò chơi và khoa học thần kinh
00:19
to understandhiểu không how people interacttương tác sociallyxã hội when valuegiá trị is on the linehàng.
3
7066
2967
để hiểu cách thức con người giao tiếp xã hội
khi các giá trị đều mập mờ.
00:22
So gametrò chơi theorylý thuyết is a branchchi nhánh of, originallyban đầu, appliedáp dụng mathematicstoán học,
4
10033
3971
Về cơ bản, lý thuyết trò chơi là
một ngành toán học ứng dụng,
00:26
used mostlychủ yếu in economicsKinh tế học and politicalchính trị sciencekhoa học, a little bitbit in biologysinh học,
5
14004
2986
thường được dùng trong kinh tế và
khoa học chính trị, ít nhiều dùng trong sinh học,
cho ta một sự phân loại toán học về đời sống xã hội,
00:28
that givesđưa ra us a mathematicaltoán học taxonomyphân loại of socialxã hội life
6
16990
3289
cũng như dự đoán được những điều
con người có thể sẽ làm
00:32
and it predictsdự đoán what people are likelycó khả năng to do
7
20279
2131
00:34
and believe othersKhác will do
8
22410
1194
và tin rằng những người khác cũng sẽ làm
00:35
in casescác trường hợp where everyone'smọi người actionshành động affectcó ảnh hưởng đến everyonetất cả mọi người elsekhác.
9
23604
3390
trong trường hợp hành động của người này
ảnh hưởng tới người khác.
00:38
That's a lot of things: competitioncuộc thi, cooperationhợp tác, bargainingmặc cả,
10
26994
3478
Rất nhiều thứ như vậy: thi đấu, hợp tác, ngã giá,
00:42
gamesTrò chơi like hide-and-seektrốn tìm, and pokerXi phe.
11
30472
3291
những trò chơi như trốn tìm, hay cờ bạc.
00:45
Here'sĐây là a simpleđơn giản gametrò chơi to get us startedbắt đầu.
12
33763
2239
Chúng ta sẽ bắt đầu bằng một trò chơi đơn giản.
00:48
EveryoneTất cả mọi người chooseslựa chọn a numbercon số from zerokhông to 100,
13
36002
2162
Mỗi người hãy chọn một số từ 0 đến 100,
00:50
we're going to computetính toán the averageTrung bình cộng of those numberssố,
14
38164
2446
chúng ta sẽ tính trung bình cộng của những số này,
00:52
and whoever'sbất cứ ai có không closestgần nhất to two-thirdshai phần ba of the averageTrung bình cộng winsthắng a fixedđã sửa prizegiải thưởng.
15
40610
4194
và số của ai gần nhất giá trị 2/3 của
số trung bình cộng sẽ thắng.
00:56
So you want to be a little bitbit belowphía dưới the averageTrung bình cộng numbercon số,
16
44804
2269
Vậy thì bạn sẽ muốn một số thấp hơn
số trung bình cộng một chút,
00:59
but not too farxa belowphía dưới, and everyonetất cả mọi người elsekhác wants to be
17
47073
2236
nhưng không được quá thấp,
và những người khác cũng
01:01
a little bitbit belowphía dưới the averageTrung bình cộng numbercon số as well.
18
49309
1945
muốn một số hơi thấp hơn số trung bình cộng.
01:03
Think about what you mightcó thể pickchọn.
19
51254
2579
Hãy nghĩ về con số bạn sẽ chọn.
01:05
As you're thinkingSuy nghĩ, this is a toyđồ chơi modelmô hình of something like
20
53833
3271
Khi bạn suy nghĩ, đây chính là một
mô hình đồ chơi giống như
việc bán cổ phiếu khi thị trường đang tăng trưởng.
Đúng chứ?
01:09
sellingbán in the stockcổ phần marketthị trường duringsuốt trong a risingtăng lên marketthị trường. Right?
21
57104
2812
01:11
You don't want to sellbán too earlysớm, because you missbỏ lỡ out on profitslợi nhuận,
22
59916
2225
Bạn không muốn bán quá sớm,
vì như thế lợi nhuận sẽ thấp,
01:14
but you don't want to wait too latemuộn
23
62141
2180
nhưng bạn cũng không muốn đợi quá lâu
01:16
to when everyonetất cả mọi người elsekhác sellsbán, triggeringkích hoạt a crashtai nạn.
24
64321
2401
khi mọi người đều bán ra,
và châm ngòi một vụ phá sản.
01:18
You want to be a little bitbit aheadphía trước of the competitioncuộc thi, but not too farxa aheadphía trước.
25
66722
2879
Bạn muốn vượt trước trong cuộc đua,
nhưng không được vượt quá xa.
OK, và đây là 2 lý thuyết về việc
mọi người nghĩ thế nào về vấn đề này,
01:21
Okay, here'sđây là two theorieslý thuyết about how people mightcó thể think about this,
26
69601
3613
01:25
and then we'lltốt see some datadữ liệu.
27
73214
1396
chúng ta sẽ xem xét một vài dữ liệu.
01:26
Some of these will soundâm thanh familiarquen because you probablycó lẽ are
28
74610
2191
Vài điều nghe có vẻ khá quen thuộc
bởi vì có thể chính bạn
01:28
thinkingSuy nghĩ that way. I'm usingsử dụng my brainóc theorylý thuyết to see.
29
76801
3799
suy nghĩ theo cách đó, dùng lý thuyết não bộ để xem xét.
01:32
A lot of people say, "I really don't know what people are going to pickchọn,
30
80600
3110
Rất nhiều người nói:
"Tôi thật không biết mọi người sẽ chọn số nào,
01:35
so I think the averageTrung bình cộng will be 50."
31
83710
1673
nên tôi nghĩ số trung bình cộng sẽ là 50."
01:37
They're not beingđang really strategicchiến lược at all.
32
85383
1911
Và họ thực sự không hề có chút chiến lược nào.
01:39
"And I'll pickchọn two-thirdshai phần ba of 50. That's 33." That's a startkhởi đầu.
33
87294
3352
"Và tôi sẽ chọn số là 2/3 của 50.
Đó là 33." Bắt đầu rồi đây.
Những người khác tinh tế hơn,
01:42
Other people who are a little more sophisticatedtinh vi,
34
90646
1892
01:44
usingsử dụng more workingđang làm việc memoryký ức,
35
92538
1476
sử dụng bộ nhớ làm việc,
01:46
say, "I think people will pickchọn 33 because they're going to pickchọn a responsephản ứng to 50,
36
94014
3904
nói: "Tôi nghĩ mọi người đều sẽ chọn 33
vì họ chọn số bằng 2/3 của 50,
01:49
and so I'll pickchọn 22, which is two-thirdshai phần ba of 33."
37
97918
2968
nên tôi sẽ chọn 22, là 2/3 của 33."
01:52
They're doing one extrathêm stepbậc thang of thinkingSuy nghĩ, two stepscác bước.
38
100886
2479
Họ đã thực hiện thêm một bước
tư duy nữa, 2 bước.
01:55
That's better. And of coursekhóa học, in principlenguyên tắc,
39
103365
2617
Như thế tốt hơn đấy.
Và đương nhiên, về lý thuyết,
01:57
you could do threesố ba, fourbốn or more,
40
105982
1827
bạn có thể thực hiện 3, 4
hoặc nhiều bước hơn nữa,
01:59
but it startsbắt đầu to get very difficultkhó khăn.
41
107809
1869
nhưng nó sẽ trở nên cực kỳ khó.
02:01
Just like in languagengôn ngữ and other domainstên miền, we know that it's hardcứng for people to parsephân tích cú pháp
42
109678
2592
Giống như trong ngôn ngữ và
các lĩnh vực khác, rất khó để phân loại
02:04
very complexphức tạp sentencescâu with a kindloại of recursiveđệ quy structurekết cấu.
43
112270
3634
nhưng câu cực kỳ phức tạp với một cấu trúc đệ quy.
02:07
This is calledgọi là a cognitivenhận thức hierarchyhệ thống cấp bậc theorylý thuyết, by the way.
44
115904
1734
Xin nói luôn, nó được gọi là lý thuyết về
hệ thống phân cấp nhận thức.
02:09
It's something that I've workedđã làm việc on and a fewvài other people,
45
117638
2556
Tôi đã thử nghiệm nó trên một vài người,
02:12
and it indicateschỉ ra a kindloại of hierarchyhệ thống cấp bậc alongdọc theo with
46
120194
2220
và nó chỉ ra rằng có một hệ thống phân cấp cùng với
02:14
some assumptionsgiả định about how manynhiều people stop at differentkhác nhau stepscác bước
47
122414
2254
các giả thiết sẽ có bao nhiêu người
dừng lại ở các bước khác nhau.
và các bước tư duy bị ảnh hưởng như thế nào
02:16
and how the stepscác bước of thinkingSuy nghĩ are affectedbị ảnh hưởng
48
124668
1884
bởi hàng loạt các biến số thú vị và
sự biến đổi của con người, như chúng ta sắp thấy.
02:18
by lots of interestinghấp dẫn variablesbiến and variantbiến thể people, as we'lltốt see in a minutephút.
49
126552
3696
02:22
A very differentkhác nhau theorylý thuyết, a much more popularphổ biến one, and an olderlớn hơn one,
50
130248
3386
Một lý thuyết phổ biến hơn, và cũng lâu đời hơn,
02:25
dueđến hạn largelyphần lớn to JohnJohn NashNash of "A BeautifulĐẹp MindTâm trí" famedanh tiếng,
51
133634
3540
khởi xướng bởi John Nash,
người nổi tiếng với "Một trí tuệ đẹp",
02:29
is what's calledgọi là equilibriumcân bằng analysisphân tích.
52
137174
2240
gọi là Phân tích cân bằng.
02:31
So if you've ever takenLấy a gametrò chơi theorylý thuyết coursekhóa học at any levelcấp độ,
53
139414
2454
Nếu bạn đã từng học khóa học về
Lý thuyết trò chơi ở bất kỳ trình độ nào,
02:33
you will have learnedđã học a little bitbit about this.
54
141868
1713
bạn sẽ biết một chút về lý thuyết này.
02:35
An equilibriumcân bằng is a mathematicaltoán học statetiểu bang in which everybodymọi người
55
143581
2855
Cân bằng là một trạng thái toán học mà mọi người
02:38
has figuredhình dung out exactlychính xác what everyonetất cả mọi người elsekhác will do.
56
146436
2449
đều biết chính xác những người khác sẽ làm gì.
02:40
It is a very usefulhữu ích conceptkhái niệm, but behaviorallybehaviorally,
57
148885
2007
Đó là một khái niệm hữu dụng, nhưng xét về hành vi,
02:42
it mayTháng Năm not exactlychính xác explaingiải thích what people do
58
150892
2003
thì nó không giải thích được chính xác
cái mà mọi người làm
02:44
the first time they playchơi these typesloại of economicthuộc kinh tế gamesTrò chơi
59
152895
2735
khi lần đầu họ chơi những trò chơi kinh tế thế này,
02:47
or in situationstình huống in the outsideở ngoài worldthế giới.
60
155630
2333
hoặc trong những vấn đề về cuộc sóng.
02:49
In this casetrường hợp, the equilibriumcân bằng makeslàm cho a very boldDũng cảm predictiondự đoán,
61
157963
2338
Trong trường hợp đó, lý thuyết cân bằng
sẽ cho một dự đoán táo bạo,
khi đó mọi người đều muốn
mình thấp hơn những người khác,
02:52
which is everyonetất cả mọi người wants to be belowphía dưới everyonetất cả mọi người elsekhác,
62
160301
2860
vì vậy họ sẽ chọn số 0.
02:55
thereforevì thế they'llhọ sẽ playchơi zerokhông.
63
163161
2291
02:57
Let's see what happensxảy ra. This experiment'scủa thử nghiệm been donelàm xong manynhiều, manynhiều timeslần.
64
165452
3009
Hãy xem điều gì sẽ xảy ra.
Thí nghiệm này đã được thực hiện rất nhiều lần.
03:00
Some of the earliestsớm nhất onesnhững người were donelàm xong in the '90s
65
168461
1883
Những thí nghiệm sớm nhất
được thực hiện vào những năm 90
03:02
by me and RosemarieRosemarie NagelNagel and othersKhác.
66
170344
2645
bởi tôi, Rosemarie Nagel và đồng sự.
Đó là một bộ dữ liệu rất đẹp về
9000 người đã gửi thư tham dự
03:04
This is a beautifulđẹp datadữ liệu setbộ of 9,000 people who wroteđã viết in
67
172989
2985
03:07
to threesố ba newspapersBáo and magazinestạp chí that had a contestCuộc thi.
68
175974
2880
tới 3 tờ báo và tạp chí tổ chức cuộc thi.
03:10
The contestCuộc thi said, sendgửi in your numberssố
69
178854
1814
Thể lệ như sau: Hãy gửi tới con số bạn chọn,
số của ai gần nhất với 2/3 số trung bình cộng
sẽ dành được giải thưởng lớn.
03:12
and whoeverbất cứ ai is closegần to two-thirdshai phần ba of the averageTrung bình cộng will winthắng lợi a biglớn prizegiải thưởng.
70
180668
3155
03:15
And as you can see, there's so much datadữ liệu here, you can see the spikesgai very visiblyrõ rệt.
71
183823
3088
Như bạn thấy, ở đây có rất nhiều dữ liệu
và dễ thấy một sự tăng vọt.
03:18
There's a spikemũi nhọn at 33. Those are people doing one stepbậc thang.
72
186911
3381
Có sự tăng vọt ở 33. Đây là những người
thực hiện 1 bước tư duy.
03:22
There is anotherkhác spikemũi nhọn visiblecó thể nhìn thấy at 22.
73
190292
2497
Và một sự tăng vọt khác ở 22.
03:24
And noticeđể ý, by the way, that mostphần lớn people pickchọn numberssố right around there.
74
192789
2292
Nhân tiện, hãy chú ý rằng hầu hết
mọi người chọn những số gần 2 số này.
03:27
They don't necessarilynhất thiết pickchọn exactlychính xác 33 and 22.
75
195081
2510
Họ không chọn chính xác 22 và 33.
03:29
There's something a little bitbit noisyồn ào around it.
76
197591
2056
Nhưng rất nhiều người chọn những số gần bằng chúng.
03:31
But you can see those spikesgai, and they're there.
77
199647
1478
03:33
There's anotherkhác groupnhóm of people who seemhình như to have
78
201125
1710
Nhưng bạn có thể thấy sự tăng vọt này đã xảy ra
Có một nhóm khác có vẻ như
03:34
a firmchắc chắn gripnắm chặt on equilibriumcân bằng analysisphân tích,
79
202835
2075
nắm rất chắc lý thuyết cân bằng
03:36
because they're pickingnhặt zerokhông or one.
80
204910
2395
vì họ chọn số 0 hoặc 1.
03:39
But they losethua, right?
81
207305
2089
Nhưng họ thua, phải không ạ?
03:41
Because pickingnhặt a numbercon số that lowthấp is actuallythực ra a badxấu choicelựa chọn
82
209394
3192
Bởi vì chọn một số thấp đến thế
hẳn là một lựa chọn tồi
03:44
if other people aren'tkhông phải doing equilibriumcân bằng analysisphân tích as well.
83
212586
2820
nếu người khác cũng chắng áp dụng
lý thuyết cân bằng.
03:47
So they're smartthông minh, but poornghèo nàn.
84
215406
2112
Thành ra họ cũng thông minh nhưng vẫn nghèo.
03:49
(LaughterTiếng cười)
85
217518
2088
(Cười)
03:51
Where are these things happeningxảy ra in the brainóc?
86
219606
1969
Những điều này xảy ra ở phần nào của não bộ?
03:53
One studyhọc by CoricelliCoricelli and NagelNagel givesđưa ra a really sharpnhọn, interestinghấp dẫn answercâu trả lời.
87
221575
3875
Một nghiên cứu của Coricelli và Nagel
đã đưa ra một câu trả lời sâu sắc và thú vị.
03:57
So they had people playchơi this gametrò chơi
88
225450
1508
Họ mời mọi người chơi trò chơi này
03:58
while they were beingđang scannedquét in an fMRIfMRI,
89
226958
2217
trong khi họ được chụp Cộng hưởng từ não
04:01
and two conditionsđiều kiện: in some trialsthử nghiệm,
90
229175
2271
và có hai trường hợp: một bên thì
04:03
they're told you're playingđang chơi anotherkhác personngười
91
231446
1515
bạn được thông báo sẽ chơi với một người khác
04:04
who'sai playingđang chơi right now and we're going to matchtrận đấu up
92
232961
1588
người đó cũng đang chơi và
cuối cùng sẽ ghép lựa chọn của họ
04:06
your behaviorhành vi at the endkết thúc and paytrả you if you winthắng lợi.
93
234549
2204
xem giống nhau không và thưởng tiền nếu bạn thắng.
04:08
In the other trialsthử nghiệm, they're told, you're playingđang chơi a computermáy vi tính.
94
236753
1978
Một bên thì bạn được thông báo
sẽ chơi với máy tính
04:10
They're just choosinglựa chọn randomlyngẫu nhiên.
95
238731
1634
Sẽ chọn ngẫu nhiên.
04:12
So what you see here is a subtractionphép trừ
96
240365
2077
Hình ảnh các bạn thấy ở đây là phần chênh lệch
04:14
of areaskhu vực in which there's more brainóc activityHoạt động
97
242442
2750
giữa các vùng có nhiều hoạt động não bộ hơn
04:17
when you're playingđang chơi people comparedso to playingđang chơi the computermáy vi tính.
98
245192
2976
khi chơi với người so với khi chơi với máy tính.
04:20
And you see activityHoạt động in some regionsvùng we'vechúng tôi đã seenđã xem todayhôm nay,
99
248168
1991
Và các bạn thấy hoạt động trong
một vài vùng não chúng tôi hiện đã tìm thấy
04:22
medialTrung gian prefrontalvùng trên trán cortexvỏ não, dorsomedialdorsomedial, howeverTuy nhiên, up here,
100
250159
3237
vỏ não phía trước (medial prefrontal cortex),
phần đệm lưng não (dorsomedial), nó ở đây,
04:25
ventromedialventromedial prefrontalvùng trên trán cortexvỏ não,
101
253396
1851
mặt trước bụng giữa vỏ não
(ventromedial prefrontal cortex)
04:27
anteriortrước cingulatecingulate, an areakhu vực that's involvedcó tính liên quan
102
255247
1354
viền não phía trước (anterior cingulate),
khu vực ảnh hưởng đến
04:28
in lots of typesloại of conflictcuộc xung đột resolutionđộ phân giải, like if you're playingđang chơi "SimonSimon SaysNói,"
103
256601
3637
những lựa chọn giữa hai ngả, kiểu như
chơi trò "Chim bay, nhà bay" (Simon says)
04:32
and alsocũng thế the right and left temporoparietaltemporoparietal junctiongiao lộ.
104
260238
3814
cũng như phải và trái nơi nối đỉnh thái dương
(temporoparietal junction)
04:36
And these are all areaskhu vực which are fairlycông bằng reliablyđáng tin cậy knownnổi tiếng
105
264052
2466
Những khu vực này đã được những
nghiên cứu khá tin cậy chỉ ra rằng
04:38
to be partphần of what's calledgọi là a "theorylý thuyết of mindlí trí" circuitmạch,
106
266518
2321
đóng vai trò trong vòng "lý thuyết suy nghĩ"
04:40
or "mentalizingmentalizing circuitmạch."
107
268839
1901
hay "vòng xoay tâm lý"
04:42
That is, it's a circuitmạch that's used to imaginetưởng tượng what other people mightcó thể do.
108
270740
3378
Đó chính là cái vòng con người dùng để
hình dung người khác sẽ làm gì.
04:46
So these were some of the first studieshọc to see this
109
274118
2240
Đây là một trong số những nghiên cứu đầu tiên nhìn nhận điều này
04:48
tiedgắn in to gametrò chơi theorylý thuyết.
110
276358
2033
trong mối quan hệ với lý thuyết trò chơi.
04:50
What happensxảy ra with these one-một- and two-stephai bước typesloại?
111
278391
2240
Điều gì đã xảy ra với kiểu tư duy kiểu một bước
với tư duy hai bước này?
04:52
So we classifyphân loại people by what they pickedđã chọn,
112
280631
2071
Chúng tôi phân loại người ta theo những số họ chọn
04:54
and then we look at the differenceSự khác biệt betweengiữa
113
282702
1667
và xem xét những điểm khác biệt
04:56
playingđang chơi humanscon người versusđấu với playingđang chơi computersmáy vi tính,
114
284369
1975
giữa người chơi với máy tính,
04:58
which brainóc areaskhu vực are differentiallydifferentially activeđang hoạt động.
115
286344
1891
với những vùng não hoạt động khác biệt.
05:00
On the tophàng đầu you see the one-stepOne-bước playersngười chơi.
116
288235
1752
Phía trên là những người chơi có tư duy một bước.
05:01
There's almosthầu hết no differenceSự khác biệt.
117
289987
1520
Họ hầu như không có điều khác biệt gì.
05:03
The reasonlý do is, they're treatingđiều trị other people like a computermáy vi tính, and the brainóc is too.
118
291507
2940
Lý do là, họ coi người khác như là máy,
và bộ não cũng vậy.
05:06
The bottomđáy playersngười chơi, you see all the activityHoạt động in dorsomedialdorsomedial PFCPFC.
119
294447
4141
Với những người chơi ở dưới, ta nhận thấy hoạt động trong khu vực lưng trong (dorsomedial PFC)
05:10
So we know that those two-stephai bước playersngười chơi are doing something differentlykhác.
120
298588
2051
Vậy chúng tôi tìm ra được là những người chơi
thực hiện hai bước tư duy đã làm khác.
05:12
Now if you were to stepbậc thang back and say, "What can we do with this informationthông tin?"
121
300639
3096
Lật lại vấn đề: "Với thông tin này, ta làm được gì?"
05:15
you mightcó thể be ablecó thể to look at brainóc activityHoạt động and say,
122
303735
1821
bạn sẽ có thể nhìn vào hoạt động não bộ và nói
05:17
"This person'sngười going to be a good pokerXi phe playerngười chơi,"
123
305556
1499
"Người này sẽ là một tay đánh bài pooker giỏi đây"
05:19
or, "This person'sngười sociallyxã hội naivengây thơ,"
124
307055
1929
hay: "Người này ngây thơ về cuộc đời quá!"
05:20
and we mightcó thể alsocũng thế be ablecó thể to studyhọc things
125
308984
1278
và có thể sẽ nghiên cứu được những thứ như
05:22
like developmentphát triển of adolescentvị thành niên brainsnão
126
310262
1598
sự phát triển não bộ của vị thành niên
05:23
onceMột lần we have an ideaý kiến of where this circuitrymạch điện existstồn tại.
127
311860
3354
một khi chúng ta đã biết những mạch hoạt động này.
05:27
Okay. Get readysẳn sàng.
128
315214
2612
OK. Các bạn sẵn sàng nhé!
05:29
I'm savingtiết kiệm you some brainóc activityHoạt động,
129
317826
2123
Tôi đã để dành đây cho các bạn một hoạt động não bộ
05:31
because you don't need to use your hairtóc detectorMáy dò cellstế bào.
130
319949
2810
vì bạn không cần đến tế bào dò tóc.
05:34
You should use those cellstế bào to think carefullycẩn thận about this gametrò chơi.
131
322759
2888
Bạn phải dùng những tế bào đó để suy nghĩ kỹ về trò chơi.
05:37
This is a bargainingmặc cả gametrò chơi.
132
325647
1935
Đây là trò mặc cả.
05:39
Two playersngười chơi who are beingđang scannedquét usingsử dụng EEGEEG electrodesđiện cực
133
327582
2556
Có hai người chơi đang được đo điện não đồ.
05:42
are going to bargainmón hời over one to sixsáu dollarsUSD.
134
330138
2877
Họ sẽ mặc cả từ một đến sáu đô.
05:45
If they can do it in 10 secondsgiây, they're going to actuallythực ra earnkiếm được that moneytiền bạc.
135
333015
2664
Nếu họ có thể làm trong 10 giây,
họ sẽ nhận được đúng số tiền đó.
05:47
If 10 secondsgiây goesđi by and they haven'tđã không madethực hiện a dealthỏa thuận, they get nothing.
136
335679
3040
Nếu 10 giây qua mà không thỏa thuận được,
họ sẽ không nhận được gì.
05:50
That's kindloại of a mistakesai lầm togethercùng với nhau.
137
338719
1683
Vậy là sai cùng nhau.
05:52
The twisttwist is that one playerngười chơi, on the left,
138
340402
2817
Cái khó là một người chơi ở bên trái
05:55
is informedthông báo about how much on eachmỗi trialthử nghiệm there is.
139
343219
2688
được thông báo mỗi lần ngã giá là bao nhiêu
05:57
They playchơi lots of trialsthử nghiệm with differentkhác nhau amountslượng eachmỗi time.
140
345907
2232
Mỗi lần họ thử nhiều lần với những mức giá khác nhau.
06:00
In this casetrường hợp, they know there's fourbốn dollarsUSD.
141
348139
2241
Trong trường hợp này, họ được biết có 4 đô-la.
06:02
The uninformedkhông hiểu rõ playerngười chơi doesn't know,
142
350380
1877
Nhưng người chơi kia không biết thế
06:04
but they know that the informedthông báo playerngười chơi knowsbiết.
143
352257
2054
mà chỉ biết người chơi kia biết thông tin này.
06:06
So the uninformedkhông hiểu rõ player'scủa người chơi challengethử thách is to say,
144
354311
2059
Vậy người chơi không được báo giá sẽ phải suy nghĩ
06:08
"Is this guy really beingđang fairhội chợ
145
356370
1470
"Người chơi cùng mình có công bằng không
06:09
or are they givingtặng me a very lowthấp offerphục vụ
146
357840
1854
hay họ có đưa ra mức giá thấp không
06:11
in ordergọi món to get me to think that there's only one or two dollarsUSD availablecó sẵn to splitphân chia?"
147
359694
3078
để khiến mình nghĩ rằng chỉ có thể giảm được
1 đến 2 đô gì đó thôi?"
06:14
in which casetrường hợp they mightcó thể rejecttừ chối it and not come to a dealthỏa thuận.
148
362772
3154
thế thì có thể bị từ chối và không ngã giá thành công.
06:17
So there's some tensioncăng thẳng here betweengiữa tryingcố gắng to get the mostphần lớn moneytiền bạc
149
365926
2950
Vậy có áp lực giữa việc cố gắng
nhận được số tiền cao nhất
06:20
but tryingcố gắng to goadDùi cui the other playerngười chơi into givingtặng you more.
150
368876
2573
nhưng cũng phải cố để khích người chơi kia
hạ giá xuống cho mình.
06:23
And the way they bargainmón hời is to pointđiểm on a numbercon số linehàng
151
371449
2330
Cách họ mặc cả được biểu thị theo vạch số
06:25
that goesđi from zerokhông to sixsáu dollarsUSD,
152
373779
1806
từ 0 đến 6 đô
06:27
and they're bargainingmặc cả over how much the uninformedkhông hiểu rõ playerngười chơi getsđược,
153
375585
2978
họ sẽ trả giá theo giá mà
người chơi không được báo giá đưa ra
06:30
and the informedthông báo player'scủa người chơi going to get the restnghỉ ngơi.
154
378563
1585
và người chơi được báo giá sẽ nhận phần còn lại.
06:32
So this is like a management-laborquản lý lao động negotiationđàm phán
155
380148
2575
Đây chính là thương lượng quản lý-nhân công
06:34
in which the workerscông nhân don't know how much profitslợi nhuận
156
382723
2733
trong đó người công nhân không biết lợi nhuận
06:37
the privatelytư nhân heldđược tổ chức companyCông ty has, right,
157
385456
2667
mà công ty mình nhận được - đúng không nào?
06:40
and they want to maybe holdgiữ out for more moneytiền bạc,
158
388123
2368
Họ muốn sẽ nhận thêm tiền
06:42
but the companyCông ty mightcó thể want to createtạo nên the impressionấn tượng
159
390491
1836
nhưng công ty đã tạo dựng một cảm giác là
06:44
that there's very little to splitphân chia: "I'm givingtặng you the mostphần lớn that I can."
160
392327
2932
hầu như không thể ăn chia thêm được gì nữa:
"Tôi đã cố hết sức để cho anh mức lương cao nhất!"
06:47
First some behaviorhành vi. So a bunch of the subjectmôn học pairscặp, they playchơi faceđối mặt to faceđối mặt.
161
395259
4231
Trước hết một vài cặp chơi trực tiếp với nhau.
06:51
We have some other datadữ liệu where they playchơi acrossbăng qua computersmáy vi tính.
162
399490
1836
Chúng tôi cũng có một vài dữ liệu mà họ chơi với máy tính.
06:53
That's an interestinghấp dẫn differenceSự khác biệt, as you mightcó thể imaginetưởng tượng.
163
401326
1738
Các bạn cũng hình dung được
đã có một sự khác biệt thú vị.
06:55
But a bunch of the face-to-facemặt đối mặt pairscặp
164
403064
2202
Những cặp chơi trực tiếp
06:57
agreeđồng ý to dividechia the moneytiền bạc evenlyđồng đều everymỗi singleĐộc thân time.
165
405266
3693
đồng ý chia đều số tiền sau mỗi lần chơi.
07:00
BoringNhàm chán. It's just not interestinghấp dẫn neurallyneurally.
166
408959
2906
Quá chán! Chẳng có gì thú vị.
07:03
It's good for them. They make a lot of moneytiền bạc.
167
411865
2514
Nhưng có lợi. Họ kiếm được nhiều tiền.
07:06
But we're interestedquan tâm in, can we say something about
168
414379
2672
Nhưng chúng tôi quan tâm tới việc, giả dụ
07:09
when disagreementsbất đồng occurxảy ra versusđấu với don't occurxảy ra?
169
417051
2536
khi có hoặc không có bất đồng thì khác nhau thế nào
07:11
So this is the other groupnhóm of subjectsđối tượng who oftenthường xuyên disagreekhông đồng ý.
170
419587
2357
Đây là một nhóm khác luôn luôn bất đồng.
07:13
So they have a chancecơ hội of -- they bickerBicker and disagreekhông đồng ý
171
421944
2768
Họ đã cãi nhau, bất đồng
07:16
and endkết thúc up with lessít hơn moneytiền bạc.
172
424712
1307
và cuối cùng thu được ít tiền hơn.
07:18
They mightcó thể be eligibleđủ điều kiện to be on "RealThực tế HousewivesBà nội trợ," the TVTRUYỀN HÌNH showchỉ.
173
426019
3917
Có lẽ họ đủ điều kiện dự thi
show truyền hình thực tế "Bà nội trợ đích thực"
07:21
You see on the left,
174
429936
1936
Các bạn thấy phía bên trái,
07:23
when the amountsố lượng to dividechia is one, two or threesố ba dollarsUSD,
175
431872
2664
khi những phần ăn chia là 1, 2, hay 3 đô
07:26
they disagreekhông đồng ý about halfmột nửa the time,
176
434536
1648
đến nửa thời gian là họ bất đồng
07:28
and when the amountsố lượng is fourbốn, fivesố năm, sixsáu, they agreeđồng ý quitekhá oftenthường xuyên.
177
436184
2192
và khi khoản tiền là 4, 5,6 đô, họ thống nhất hơn.
07:30
This turnslượt out to be something that's predicteddự đoán
178
438376
1874
Điều này cho thấy một điều đã được dự đoán
07:32
by a very complicatedphức tạp typekiểu of gametrò chơi theorylý thuyết
179
440250
2204
nhờ một loại lý thuyết trò chơi rất phức tạp
07:34
you should come to graduatetốt nghiệp schooltrường học at CalTechCalTech and learnhọc hỏi about.
180
442454
2809
bạn phải tham gia khóa học thạc sĩ ở CalTech để học nó.
07:37
It's a little too complicatedphức tạp to explaingiải thích right now,
181
445263
2172
Có vẻ quá phức tạp để giải thích ngay ở đây
07:39
but the theorylý thuyết tellsnói you that this shapehình dạng kindloại of should occurxảy ra.
182
447435
3416
nhưng lý thuyết ấy cho mình biết sẽ xảy ra
những hành vi kiểu này
07:42
Your intuitiontrực giác mightcó thể tell you that too.
183
450851
2216
Có thể trực giác của bạn cũng mách bảo thế.
07:45
Now I'm going to showchỉ you the resultscác kết quả from the EEGEEG recordingghi âm.
184
453067
2240
Giờ tôi sẽ trình bày kết quả thu được từ điện não đồ.
07:47
Very complicatedphức tạp. The right brainóc schematicsơ đồ mạch
185
455307
2353
Rất phức tạp. Giản đồ não phải
07:49
is the uninformedkhông hiểu rõ personngười, and the left is the informedthông báo.
186
457660
2863
là của người không được báo giá
bên trái là của người được báo giá.
07:52
RememberHãy nhớ that we scannedquét bothcả hai brainsnão at the sametương tự time,
187
460523
2800
Xin nhớ rằng chúng tôi scan hai bộ não cùng lúc
07:55
so we can askhỏi about time-syncedđồng bộ hóa thời gian activityHoạt động
188
463323
2392
nên có thể biết hoạt động đồng thời
07:57
in similargiống or differentkhác nhau areaskhu vực simultaneouslyđồng thời,
189
465715
3224
trong những vùng não bộ giống hay khác nhau
tại cùng một thời điểm
08:00
just like if you wanted to studyhọc a conversationcuộc hội thoại
190
468939
2264
Giống như nếu bạn muốn nghiên cứu một hội thoại
08:03
and you were scanningquét two people talkingđang nói to eachmỗi other
191
471203
1936
và scan hai người đang nói chuyện
08:05
and you'dbạn muốn expectchờ đợi commonchung activityHoạt động in languagengôn ngữ regionsvùng
192
473139
2360
và mong đợi những hoạt động chung trong khu vực ngôn ngữ
08:07
when they're actuallythực ra kindloại of listeningnghe and communicatinggiao tiếp.
193
475499
2385
khi họ đang thực sự nghe nói
08:09
So the arrowsmũi tên connectkết nối regionsvùng that are activeđang hoạt động at the sametương tự time,
194
477884
3927
Mũi tên nối những vùng hoạt động đồng thời,
08:13
and the directionphương hướng of the arrowsmũi tên flowschảy
195
481811
2040
và hướng mũi tên
08:15
from the regionkhu vực that's activeđang hoạt động first in time,
196
483851
2480
chỉ từ khu vực hoạt động đầu tiên
08:18
and the arrowheadArrowhead goesđi to the regionkhu vực that's activeđang hoạt động latermột lát sau.
197
486331
3568
đầu mũi tên đi đến khu vực hoạt động sau đó.
08:21
So in this casetrường hợp, if you look carefullycẩn thận,
198
489899
2216
Trong trường hợp này, nếu nhìn kỹ
08:24
mostphần lớn of the arrowsmũi tên flowlưu lượng from right to left.
199
492115
1857
sẽ thấy các mũi tên chạy từ phải sang trái.
08:25
That is, it looksnhìn as if the uninformedkhông hiểu rõ brainóc activityHoạt động
200
493972
3280
Có nghĩa là có vẻ như nếu hoạt động não bộ
của người không được báo giá
08:29
is happeningxảy ra first,
201
497252
1959
tiến hành trước
08:31
and then it's followedtheo sau by activityHoạt động in the informedthông báo brainóc.
202
499211
3515
rồi mới đến người được biết thông tin.
08:34
And by the way, these were trialsthử nghiệm where theirhọ dealsgiao dịch were madethực hiện.
203
502726
3692
Cũng nói thêm đã có những thử nghiệm
để tìm xem thỏa thuận được thực hiện vùng não nào.
08:38
This is from the first two secondsgiây.
204
506418
1780
Đây là hai giây đầu.
08:40
We haven'tđã không finishedđã kết thúc analyzingphân tích this datadữ liệu,
205
508198
1980
Chúng tôi chưa phân tích dữ liệu xong,
08:42
so we're still peekingnhìn trộm in, but the hopemong is
206
510178
1900
nên mới bước đầu tìm hiểu nhưng hy vọng
08:44
that we can say something in the first couplevợ chồng of secondsgiây
207
512078
2564
qua một vài giây đầu này có thể biết
08:46
about whetherliệu they'llhọ sẽ make a dealthỏa thuận or not,
208
514642
1723
liệu họ có thỏa thuận được không
08:48
which could be very usefulhữu ích in thinkingSuy nghĩ about avoidingtránh litigationkiện tụng
209
516365
2043
điều này rất có ích trong việc
phòng tránh những kiện tụng, tranh chấp
08:50
and uglyxấu xí divorcesly hôn and things like that.
210
518408
1928
những li dị đau thương và những thứ đại loại thế.
08:52
Those are all casescác trường hợp in which a lot of valuegiá trị is lostmất đi
211
520336
2883
Đó là những tình huống gây mất mát giá trị
08:55
by delaysự chậm trễ and strikesđình công.
212
523219
2976
do những trì hoãn hay đình công.
08:58
Here'sĐây là the casetrường hợp where the disagreementsbất đồng occurxảy ra.
213
526195
2030
Đây là một trường hợp bất đồng.
09:00
You can see it looksnhìn differentkhác nhau than the one before.
214
528225
2173
Có thể thấy trông nó khác với ví dụ trước.
09:02
There's a lot more arrowsmũi tên.
215
530398
2249
Có nhiều mũi tên hơn.
09:04
That meanscó nghĩa that the brainsnão are syncedđồng bộ hóa up
216
532647
1511
Có nghĩa là những bộ não đã được đồng bộ
09:06
more closelychặt chẽ in termsđiều kiện of simultaneousđồng thời activityHoạt động,
217
534158
2552
gắn kết hơn hoạt động đồng thời hơn
09:08
and the arrowsmũi tên flowlưu lượng clearlythông suốt from left to right.
218
536710
2010
và các mũi tên di chuyển rõ ràng từ trái sang phải.
09:10
That is, the informedthông báo brainóc seemsdường như to be decidingquyết định,
219
538720
2242
Vậy là não có người có thông tin dường như đang quyết định
09:12
"We're probablycó lẽ not going to make a dealthỏa thuận here."
220
540962
2288
"Có lẽ chúng ta sẽ không thỏa thuận ở đây"
09:15
And then latermột lát sau there's activityHoạt động in the uninformedkhông hiểu rõ brainóc.
221
543250
3225
Rồi có hoạt động não bộ ở người không có thông tin
09:18
NextTiếp theo I'm going to introducegiới thiệu you to some relativesngười thân.
222
546475
2503
Tiếp theo tôi sẽ giới thiệu một vài người bà con.
09:20
They're hairylông, smellyhôi, fastNhanh and strongmạnh.
223
548978
2261
Họ lông lá, mùi mẽ, nhanh nhẹn và mạnh mẽ.
09:23
You mightcó thể be thinkingSuy nghĩ back to your last ThanksgivingLễ Tạ ơn.
224
551239
3190
Có lẽ bạn đang nghĩ đến Thanksgiving năm ngoái
09:26
Maybe if you had a chimpanzeetinh tinh with you.
225
554429
2693
Bạn đúng đấy nếu năm ngoái bạn có một con tinh tinh sum họp gia đình với mình
09:29
CharlesCharles DarwinDarwin and I and you brokeđã phá vỡ off from the familygia đình treecây
226
557122
3461
Charles Darwin với tôi và các bạn
đều từ một cây phả hệ mà ra
09:32
from chimpanzeestinh tinh about fivesố năm milliontriệu yearsnăm agotrước.
227
560583
2259
từ tổ tiên tinh tinh khoảng 5 triệu năm trước.
09:34
They're still our closestgần nhất geneticdi truyền kinKin.
228
562842
1968
Họ vẫn là những người bà con gần gũi
09:36
We sharechia sẻ 98.8 percentphần trăm of the genesgen.
229
564810
1737
Chúng ta có chung 98.8% bộ gien với chúng
09:38
We sharechia sẻ more genesgen with them than zebrasngựa vằn do with horsesngựa.
230
566547
2800
Có chung gien với chúng nhiều hơn ngựa vằn với ngựa.
09:41
And we're alsocũng thế theirhọ closestgần nhất cousinanh chị em họ.
231
569347
1717
Chúng ta là những họ hàng gần của chúng
09:43
They have more geneticdi truyền relationmối quan hệ to us than to gorillasgorilla.
232
571064
3002
Chúng có nhiều mối liên hệ về gien
với chúng ta hơn với loài vượn gorila
09:46
So how humanscon người and chimpanzeestinh tinh behavehành xử differentlykhác
233
574066
2528
Khác biệt trong hành vi của người và tinh tinh
09:48
mightcó thể tell us a lot about brainóc evolutionsự phát triển.
234
576594
2455
có thể sẽ cho chúng ta hiểu về
sự tiến hóa của não bộ.
09:51
So this is an amazingkinh ngạc memoryký ức testthử nghiệm
235
579049
2601
Đây là một thí nghiệm thú vị về bộ nhớ
09:53
from NagoyaNagoya, JapanNhật bản, PrimateLinh trưởng ResearchNghiên cứu InstituteHọc viện,
236
581650
2816
ở Viện nghiên cứu Nagoya Nhật Bản
09:56
where they'vehọ đã donelàm xong a lot of this researchnghiên cứu.
237
584466
1778
nơi chúng tôi đã thực hiện phần lớn nghiên cứu này.
09:58
This goesđi back quitekhá a wayscách. They're interestedquan tâm in workingđang làm việc memoryký ức.
238
586244
2340
Từ lâu rồi, họ quan tâm nghiên cứu về bộ nhớ.
10:00
The chimptinh tinh is going to see, watch carefullycẩn thận,
239
588584
1772
Xin quý vị để ý nhìn
10:02
they're going to see 200 milliseconds'mili giây exposuretiếp xúc
240
590356
2202
con tinh tinh sẽ được nhìn trong vòng 200 mili giây
10:04
— that's fastNhanh, that's eighttám moviebộ phim frameskhung
241
592558
1994
vâng, rất nhanh, tám hình ảnh
10:06
of numberssố one, two, threesố ba, fourbốn, fivesố năm.
242
594552
1951
của số 1, 2, 3, 4, 5.
10:08
Then they disappearbiến mất and they're replacedthay thế by squareshình vuông,
243
596503
1998
Sau đó hình ảnh biến mất, chỉ còn lại các hình vuông
10:10
and they have to pressnhấn the squareshình vuông
244
598501
1755
và chúng phải ấn vào những ô này
10:12
that correspondtương ứng to the numberssố from lowthấp to highcao
245
600256
2321
theo thứ tự từ thấp tới cao
10:14
to get an appletáo rewardphần thưởng.
246
602577
1339
để nhận được một quả táo.
10:15
Let's see how they can do it.
247
603916
4771
Hãy xem chúng xoay xở thế nào.
10:28
This is a youngtrẻ chimptinh tinh. The youngtrẻ onesnhững người
248
616391
1493
Đây là một con tinh tinh còn trẻ. Tinh tinh trẻ
10:29
are better than the old onesnhững người, just like humanscon người.
249
617884
2783
nhanh hơn tinh tinh già, giống như người thôi.
10:32
And they're highlycao experiencedcó kinh nghiệm, so they'vehọ đã donelàm xong this
250
620667
1592
Và chúng cũng có kinh nghiệm, đã làm việc này
10:34
thousandshàng nghìn and thousandshàng nghìn of time.
251
622259
1432
hàng ngàn ngàn lần.
10:35
ObviouslyRõ ràng there's a biglớn trainingđào tạo effecthiệu ứng, as you can imaginetưởng tượng.
252
623691
2884
Đương nhiên, các bạn hình dung được,
công lớn của việc huấn luyện chúng
10:39
(LaughterTiếng cười)
253
627928
1344
(cười)
10:41
You can see they're very blasBlasé and kindloại of effortlesskhông khó khăn.
254
629272
1935
Các bạn thấy chúng trông bình thản,
chả có gì căng thẳng.
10:43
Not only can they do it very well, they do it in a sortsắp xếp of lazylười biếng way.
255
631207
3928
Không chỉ làm giỏi mà còn tỏ ra khá thờ ơ.
10:47
Right? Who thinksnghĩ you could beattiết tấu the chimpstinh tinh?
256
635135
3435
Phải không ạ? Ai tin mình sẽ thắng chú tinh tinh này!
10:50
WrongSai. (LaughterTiếng cười)
257
638570
1596
Nhầm to! (Cười)
10:52
We can try. We'llChúng tôi sẽ try. Maybe we'lltốt try.
258
640166
2438
Mình có thể thử. Sẽ thử. Có lẽ sẽ thử.
10:54
Okay, so the nextkế tiếp partphần of this studyhọc
259
642604
2590
OK, phần tiếp theo của nghiên cứu,
10:57
I'm going to go quicklyMau throughxuyên qua
260
645194
1596
tôi sẽ nói nhanh qua
10:58
is baseddựa trên on an ideaý kiến of TetsuroTetsuro MatsuzawaMatsuzawa.
261
646790
2692
dựa trên ý tưởng của Tetsuro Matsuzawa.
11:01
He had a boldDũng cảm ideaý kiến that -- what he calledgọi là the cognitivenhận thức trade-offthương mại-off hypothesisgiả thuyết.
262
649482
3029
Ông ấy có một ý tưởng táo bạo mà ông ấy
gọi là giả thuyết trao đổi ý niệm.
11:04
We know chimpstinh tinh are fasternhanh hơn and strongermạnh mẽ hơn.
263
652511
1292
Chúng ta biết tinh tinh nhanh hơn và khỏe hơn.
11:05
They're alsocũng thế very obsessedbị ám ảnh with statustrạng thái.
264
653803
1680
Chúng cũng dễ bị ám ảnh bởi những hoàn cảnh.
11:07
His thought was, maybe they'vehọ đã preservedbảo quản brainóc activitieshoạt động
265
655483
2956
Ông ấy cho rằng có thể tinh tinh
lưu giữ những hoạt động não bộ
11:10
and they practicethực hành them in developmentphát triển
266
658439
2168
và thực hành chúng trong những diễn biến
11:12
that are really, really importantquan trọng to them
267
660607
1851
mà thực sự là rất quan trọng với chúng
11:14
to negotiateđàm phán statustrạng thái and to winthắng lợi,
268
662458
2210
để thương thảo với hoàn cảnh và giành chiến thắng
11:16
which is something like strategicchiến lược thinkingSuy nghĩ duringsuốt trong competitioncuộc thi.
269
664668
2998
điều này cũng phần nào giống
suy nghĩ chiến lược trong cạnh tranh.
11:19
So we're going to checkkiểm tra that out
270
667666
1580
Chúng ta sẽ kiếm chứng điều này
11:21
by havingđang có the chimpstinh tinh actuallythực ra playchơi a gametrò chơi
271
669246
2430
bằng cách cho những con tinh tinh chơi một trò chơi
11:23
by touchingsờ vào two touchchạm screensmàn hình.
272
671676
2638
phải chạm vào hai màn hình.
11:26
The chimpstinh tinh are actuallythực ra interactingtương tác with eachmỗi other throughxuyên qua the computersmáy vi tính.
273
674314
2440
Chúng phải tương tác với nhau qua máy tính.
11:28
They're going to pressnhấn left or right.
274
676754
1608
Chúng phải ấn vào bên phải hoặc bên trái.
11:30
One chimptinh tinh is calledgọi là a matcherkhớp.
275
678362
2113
Một con là Hợp.
11:32
They winthắng lợi if they pressnhấn left, left,
276
680475
1983
Chúng sẽ thắng nếu cùng ấn Trái, Trái,
11:34
like a seekerngười tìm việc findingPhát hiện someonengười nào in hide-and-seektrốn tìm, or right, right.
277
682458
3169
giống như người bịt mắt phải đi tìn người trốn,
hoặc cùng ấn Phải, Phải.
11:37
The mismatchermismatcher wants to mismatchmismatch.
278
685627
1228
Bên kia là Lệch.
11:38
They want to pressnhấn the oppositeđối diện screenmàn of the chimptinh tinh.
279
686855
3076
Chúng phải ấn vào màn hình đối diện của con Hợp.
11:41
And the rewardsphần thưởng are appletáo cubekhối lập phương rewardsphần thưởng.
280
689931
2544
Phần thưởng là những miếng táo,
11:44
So here'sđây là how gametrò chơi theoristsCác nhà lý thuyết look at these datadữ liệu.
281
692475
2528
Những nhà lý thuyết trò chơi đã phân tích dữ liệu thế này:
11:47
This is a graphbiểu đồ of the percentagephần trăm of timeslần
282
695003
1614
Đây là biểu đồ mô tả phần trăm số lần
11:48
the matcherkhớp pickedđã chọn right on the x-axistrục x,
283
696617
2618
những con Hợp đã chọn bên phải trên trục hoành
11:51
and the percentagephần trăm of timeslần they predicteddự đoán right
284
699235
1516
và phần trăm số lần
11:52
by the mismatchermismatcher on the y-axistrục y.
285
700751
2868
những con Lệch đoán đúng con Hợp đã chọn gì
nằm trên trục tung.
11:55
So a pointđiểm here is the behaviorhành vi by a pairđôi of playersngười chơi,
286
703619
3200
Điều rút ra ở đây là hành vi của một cặp đôi cùng chơi
11:58
one tryingcố gắng to matchtrận đấu, one tryingcố gắng to mismatchmismatch.
287
706819
2216
một người cố ghép, một người cố làm lệch đi.
12:01
The NETÂY NAM VÀ squareQuảng trường in the middleở giữa -- actuallythực ra NETÂY NAM VÀ, CHCH and QREQRE --
288
709035
3280
Phần diện tích NE ở giữa, thực ra là NE, CH và QRE
12:04
those are threesố ba differentkhác nhau theorieslý thuyết of NashNash equilibriumcân bằng, and othersKhác,
289
712315
2456
chúng là ba lý thuyết của sự cân bằng Nash
và những người khác
12:06
tellsnói you what the theorylý thuyết predictsdự đoán,
290
714771
2424
đã nói lên những điều lý thuyết này dự đoán
12:09
which is that they should matchtrận đấu 50-50,
291
717195
2272
đó là sẽ ghép nhau 50-50
12:11
because if you playchơi left too much, for examplethí dụ,
292
719467
2168
vì ví dụ nếu bạn chơi bên trái nhiều quá,
12:13
I can exploitkhai thác that if I'm the mismatchermismatcher by then playingđang chơi right.
293
721635
2716
tôi có thể lợi dụng điều đó nếu tôi là người
phải chọn lệch đi bằng cách cứ chọn phải
12:16
And as you can see, the chimpstinh tinh, eachmỗi chimptinh tinh is one triangleTam giác,
294
724351
2764
Như ta thấy, mỗi con tinh tinh là một tam giác,
12:19
are circledvòng tròn around, hoveringlơ lửng around that predictiondự đoán.
295
727115
3847
cứ quẩn quanh, luẩn quẩn trong cái giả thiết đó.
12:22
Now we movedi chuyển the payoffshoàn trả.
296
730962
1774
Giờ chúng ta đổi phần thưởng đi.
12:24
We're actuallythực ra going to make the left, left payofftrả lại for the matcherkhớp a little bitbit highercao hơn.
297
732736
3443
Cho con ấn trái-trái được nhận thưởng nhiều hơn
12:28
Now they get threesố ba appletáo cubeshình khối.
298
736179
1520
Giờ là ba miếng táo.
12:29
GameTrò chơi theoreticallytheo lý thuyết, that should actuallythực ra make the mismatcher'scủa mismatcher behaviorhành vi shiftsự thay đổi,
299
737699
2800
Theo lý thuyết trò chơi điều này phải làm hành vi của những con ghép lệch phải thay đổi,
12:32
because what happensxảy ra is, the mismatchermismatcher will think,
300
740499
1590
vì, những con ghép lệch sẽ nghĩ,
12:34
oh, this guy'sanh chàng going to go for the biglớn rewardphần thưởng,
301
742089
1810
ồ, tên kia sẽ được thưởng lớn
12:35
and so I'm going to go to the right, make sure he doesn't get it.
302
743899
3065
nên mình sẽ chọn phải để tên kia không thắng được.
12:38
And as you can see, theirhọ behaviorhành vi movesdi chuyển up
303
746964
1665
Và như ta thấy, hành vi của chúng tăng tiến
12:40
in the directionphương hướng of this changethay đổi in the NashNash equilibriumcân bằng.
304
748629
3448
theo hướng biến động của cân bằng Nash.
12:44
FinallyCuối cùng, we changedđã thay đổi the payoffshoàn trả one more time.
305
752077
2314
Cuối cùng, chúng tôi thay đổi phần thưởng một lần nữa.
12:46
Now it's fourbốn appletáo cubeshình khối,
306
754391
1192
Giờ là bốn miếng táo,
12:47
and theirhọ behaviorhành vi again movesdi chuyển towardsvề hướng the NashNash equilibriumcân bằng.
307
755583
2172
và hành vi chúng lại tiến đến cân bằng Nash.
12:49
It's sprinkledrắc lên around, but if you averageTrung bình cộng the chimpstinh tinh out,
308
757755
2035
nó hơi rải rác nhưng chia trung bình ra thì
12:51
they're really, really closegần, withinbên trong .01.
309
759790
2190
chúng rất gần với 0.01.
12:53
They're actuallythực ra closergần hơn than any speciesloài we'vechúng tôi đã observedquan sát.
310
761980
3199
Chúng tiến đến gần điểm này hơn bất kỳ
loài nào khác chúng tôi từng quan sát.
12:57
What about humanscon người? You think you're smarterthông minh hơn than a chimpanzeetinh tinh?
311
765179
3193
Còn loài người thì sao? Bạn nghĩ rằng
mình thông minh hơn những con tinh tinh?
13:00
Here'sĐây là two humanNhân loại groupscác nhóm in greenmàu xanh lá and bluemàu xanh da trời.
312
768372
3567
Có hai nhóm người xanh lá cây và xanh dương.
13:03
They're closergần hơn to 50-50. They're not respondingđáp ứng to payoffshoàn trả as closelychặt chẽ,
313
771939
3744
Họ gần với 50-50. Họ không phản ứng nhiều với phần thưởng.
13:07
and alsocũng thế if you studyhọc theirhọ learninghọc tập in the gametrò chơi,
314
775683
1450
Nghiên cứu sự cái họ lĩnh hội qua trò chơi sẽ thấy
13:09
they aren'tkhông phải as sensitivenhạy cảm to previousTrước rewardsphần thưởng.
315
777133
1985
họ không nhạy bén với phần thưởng trước đó.
13:11
The chimpstinh tinh are playingđang chơi better than the humanscon người,
316
779118
1364
Những con tinh tinh chơi giỏi hơn người,
13:12
better in the sensegiác quan of adheringtôn trọng to gametrò chơi theorylý thuyết.
317
780482
2423
giỏi hơn theo nghĩa là bám rất chắc
vào lý thuyết trò chơi.
13:14
And these are two differentkhác nhau groupscác nhóm of humanscon người
318
782905
1419
Có hai nhóm người
13:16
from JapanNhật bản and AfricaAfrica. They replicatesao chép quitekhá nicelyđộc đáo.
319
784324
3196
từ Nhật và từ Châu Phi,
cùng làm thí nghiệm tương tự
13:19
NoneKhông có of them are closegần to where the chimpstinh tinh are.
320
787520
3235
Nhưng không ai có kết quả
được gần với những con tinh tinh.
13:22
So here are some things we learnedđã học todayhôm nay.
321
790755
1755
Vậy nên đây là một số điều chúng ra rút ra hôm nay.
13:24
People seemhình như to do a limitedgiới hạn amountsố lượng of strategicchiến lược thinkingSuy nghĩ
322
792510
1938
Con người ít khi thực hiện suy nghĩ chiến lược
13:26
usingsử dụng theorylý thuyết of mindlí trí.
323
794448
1811
dựa trên lý thuyết não bộ.
13:28
We have some preliminarysơ bộ evidencechứng cớ from bargainingmặc cả
324
796259
1917
Ta có bằng chứng sơ bộ từ việc ngã giá
13:30
that earlysớm warningcảnh báo signsdấu hiệu in the brainóc mightcó thể be used to predicttiên đoán
325
798176
2492
những dấu hiệu cảnh báo ban đầu trong não bộ
có thể được dùng để dự đoán xem
13:32
whetherliệu there will be a badxấu disagreementbất đồng that costschi phí moneytiền bạc,
326
800668
2226
sẽ có sự bất đồng khiến mình
thiệt hại tiền của hay không
13:34
and chimpstinh tinh are better competitorsđối thủ cạnh tranh than humanscon người,
327
802894
1840
và những con tinh tinh là những game thủ
cừ hơn loài người
13:36
as judgedđánh giá by gametrò chơi theorylý thuyết.
328
804734
2464
nếu đánh giá dựa vào lý thuyết trò chơi.
13:39
Thank you.
329
807198
1857
Xin cảm ơn.
13:41
(ApplauseVỗ tay)
330
809055
3573
(Vỗ tay)
Translated by Nam Nguyen Cong
Reviewed by An Nguyen Hoang

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Colin Camerer - Behavioral economist
Colin Camerer is a leading behavioral economist who studies the psychological and neural bases of choice and strategic decision-making.

Why you should listen

Colin Camerer focuses on brain behavior during decision making, strategizing and market trading. He is the Robert Kirby Professor of Behavioral Finance and Economics at the California Institute of Technology. A child prodigy in his youth, Camerer received a B.A. in quantitative studies from Johns Hopkins when he was just 17 and a PhD in decision theory from the University of Chicago Graduate School of Business when he was 22. Camerer's research departs from previous theory in that it does not assume the mind to be a rational and perfect system, but rather focuses on the limitations of everyday people when they play actual games, and seeks to predict how they will behave in situations that involve strategy. His studies focus on neurological findings from economic experiments in the lab (on humans -- and monkeys!) Camerer is the author of Behavioral Game Theory.

More profile about the speaker
Colin Camerer | Speaker | TED.com