ABOUT THE SPEAKER
Gian Giudice - Theoretical physicist
Gian Giudice is a theoretical physicist who has contributed greatly to our present understanding of particle physics and cosmology.

Why you should listen

Gian Giudice is a permanent member of CERN's group for theoretical physics. He has researched topics like supersymmetry, extra dimensions and dark matter, and has formulated theories that describe the earliest stages of the universe and that apply our knowledge of the particle world to smaller distances.

As author of the popular book, A Zeptospace Odyssey, Giudice is active in communicating the complex work of the Large Hadron Collider to the public. Meant for the lay reader, the book shares both the innovations needed to build the LHC and the theories it was created to prove. After the Higgs boson discovery, Giudice found the surprising result that, if the Standard Model continues to hold up at very small distances, the universe must be in a critical state, near to a phase transition that could lead to the collapse of all atomic matter. Luckily, in his TED Talk, he shares that this would happen very, very, very far in the future.

More profile about the speaker
Gian Giudice | Speaker | TED.com
TEDxCERN

Gian Giudice: Why our universe might exist on a knife-edge

Gian Giudice: Tại sao vũ trụ của chúng ta có thể tồn tại trên một lưỡi dao ?

Filmed:
2,152,454 views

Bất ngờ lớn nhất từ việc tìm ra hạt Higgs là gì? Đó là chẳng có gì bất ngờ. Gian Giudice dẫn dắt chúng ta qua một vấn đề trong lý thuyết vật lý: nếu như trường higgs tồn tại một trạng thái siêu đặc mà có thể gây ra sự sụp đổ của tất cả vật chất nguyên tử ? Với trí thông minh và quyến rũ, Giudice phác thảo một số phận nghiệt ngã - và tại sao chúng ta chưa cần vội lo lắng. (Quay tại TEDxCERN.)
- Theoretical physicist
Gian Giudice is a theoretical physicist who has contributed greatly to our present understanding of particle physics and cosmology. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
So last yearnăm, on the FourthThứ tư of JulyTháng bảy,
0
1179
2344
Vào ngày mùng 4 của tháng 7 năm ngoái,
00:15
experimentsthí nghiệm at the LargeLớn HadronHadron ColliderMáy gia tốc
1
3523
2499
những cuộc thí nghiệm ở máy gia tốc hạt lớn (Large Hadron Collider)
00:18
discoveredphát hiện ra the HiggsHiggs bosonhạt boson w.
2
6022
2290
đã khám phá ra hạt Higgs.
00:20
It was a historicallịch sử day.
3
8312
1968
Và đó là một ngày lịch sử.
00:22
There's no doubtnghi ngờ that from now on,
4
10280
2295
Không còn nghi ngờ gì nữa kể từ đây,
00:24
the FourthThứ tư of JulyTháng bảy will be rememberednhớ lại
5
12575
1834
ngày mùng 4 của tháng 7 sẽ được ghi nhớ
00:26
not as the day of the DeclarationTuyên bố of IndependenceĐộc lập,
6
14409
2442
không phải ngày Tuyên Ngôn Độc Lập,
00:28
but as the day of the discoverykhám phá of the HiggsHiggs bosonhạt boson w.
7
16851
3834
mà là ngày hạt Higgs được khám phá.
00:32
Well, at leastít nhất, here at CERNCERN.
8
20685
2432
Ah ít nhất là ở đây, tại CERN.
00:35
But for me, the biggestlớn nhất surprisesự ngạc nhiên of that day
9
23117
4155
Còn đối với tôi, sự bất ngờ lớn nhất trong ngày đó
00:39
was that there was no biglớn surprisesự ngạc nhiên.
10
27272
2499
là chẳng có bất ngờ lớn nào cả.
00:41
In the eyemắt of a theoreticallý thuyết physicistnhà vật lý,
11
29771
2599
Trong mắt của một nhà vật lý lý thuyết,
00:44
the HiggsHiggs bosonhạt boson w is a clevertài giỏi explanationgiải trình
12
32370
1893
hạt Higgs là một cách giải thích thông minh
00:46
of how some elementarytiểu học particlescác hạt gainthu được masskhối lượng,
13
34263
3523
cho khối lượng của các hạt cơ bản,
00:49
but it seemsdường như a fairlycông bằng unsatisfactorykhông đạt yêu cầu
14
37786
2836
nhưng nó dường như chưa thõa đáng
00:52
and incompletechưa hoàn thiện solutiondung dịch.
15
40622
2206
và là một cách giải thích chưa hoàn chỉnh.
00:54
Too manynhiều questionscâu hỏi are left unansweredđược trả lời.
16
42828
3024
Quá nhiều câu hỏi chưa được giải đáp.
00:57
The HiggsHiggs bosonhạt boson w does not sharechia sẻ the beautysắc đẹp, vẻ đẹp,
17
45852
2835
Hạt Higgs không có chung vẻ đẹp,
01:00
the symmetryđối xứng, the elegancesang trọng,
18
48687
1885
sự cân đối, tao nhã
01:02
of the restnghỉ ngơi of the elementarytiểu học particlehạt worldthế giới.
19
50572
2728
với phần còn lại của thế giới các hạt cơ bản.
01:05
For this reasonlý do, the majorityđa số of theoreticallý thuyết physicistsnhà vật lý
20
53300
3622
Bởi lý do đó, phần lớn những nhà vật lý lý thuyết
01:08
believe that the HiggsHiggs bosonhạt boson w could not
21
56922
2942
tin rằng hạt Higgs không thể là
01:11
be the fullđầy storycâu chuyện.
22
59864
2482
cách giải thích chu toàn.
01:14
We were expectingmong đợi newMới particlescác hạt and newMới phenomenahiện tượng
23
62346
2854
Chúng ta đang chờ một hiện tượng mới, một hạt mới
01:17
accompanyingđi kèm the HiggsHiggs bosonhạt boson w.
24
65200
2450
đến cùng hạt Higgs.
01:19
InsteadThay vào đó, so farxa, the measurementsđo
25
67650
2318
Thay vào đó cho đến nay, các phép đo đạt
01:21
comingđang đến from the LHCLHC showchỉ no signsdấu hiệu of newMới particlescác hạt
26
69968
3758
từ máy gia tốc hạt lớn chưa cho thấy những dấu hiệu của các hạt mới
01:25
or unexpectedbất ngờ phenomenahiện tượng.
27
73726
2149
hay những hiện tượng ngoài mong đợi.
01:27
Of coursekhóa học, the verdictbản án is not definitivedứt khoát.
28
75875
3653
Tất nhiên, những công bố chưa phải là cuối cùng.
01:31
In 2015, the LHCLHC will almosthầu hết doublegấp đôi
29
79528
3994
Vào năm 2015, máy gia tốc hạt lớn
sẽ tăng gần gấp đôi
01:35
the energynăng lượng of the collidingva chạm protonsproton,
30
83522
2691
năng lượng va chạm các hạt proton,
01:38
and these more powerfulquyền lực collisionsva chạm
31
86213
2071
và những va chạm mạnh hơn
01:40
will allowcho phép us to explorekhám phá furtherthêm nữa the particlehạt worldthế giới,
32
88284
4584
sẽ cho phép chúng ta khám phá xa hơn
về thế giới hạt cơ bản,
01:44
and we will certainlychắc chắn learnhọc hỏi much more.
33
92868
3132
và chúng ta chắc chắn sẽ học được nhiều hơn
01:48
But for the momentchốc lát, sincekể từ we have foundtìm
34
96000
3146
Nhưng hiện tại, chúng ta vẫn chưa tìm ra
01:51
no evidencechứng cớ for newMới phenomenahiện tượng, let us supposegiả sử
35
99146
3149
những bằng chứng về hiện tượng mới, giúp chúng ta công nhận
01:54
that the particlescác hạt that we know todayhôm nay,
36
102295
3164
rằng những hạt cơ bản mà chúng ta biết ngày nay,
01:57
includingkể cả the HiggsHiggs bosonhạt boson w,
37
105459
1856
kể cả hạt Higgs,
01:59
are the only elementarytiểu học particlescác hạt in naturethiên nhiên,
38
107315
3285
là những hạt cơ bản duy nhất trong tự nhiên,
02:02
even at energiesnguồn năng lượng much largerlớn hơn
39
110600
2744
ngay cả ở mức năng lượng lớn hơn nhiều
02:05
than what we have exploredkhám phá so farxa.
40
113344
2766
những gì chúng ta đã khám phá cho đến nay.
02:08
Let's see where this hypothesisgiả thuyết is going to leadchì us.
41
116110
4632
Hãy xem những giả thuyết sẽ đưa ta đến đâu.
02:12
We will find a surprisingthật ngạc nhiên and intriguingintriguing resultkết quả
42
120742
3432
Chúng ta sẽ tìm được những kết quả bất ngờ và thú vị
02:16
about our universevũ trụ, and to explaingiải thích my pointđiểm,
43
124174
3799
về vũ trụ của chúng ta, và để giải thích quan điểm của tôi,
02:19
let me first tell you what the HiggsHiggs is about,
44
127973
3876
hãy để tôi kể cho bạn về hạt Higgs,
02:23
and to do so, we have to go back
45
131849
3134
và để làm điều đó, chúng ta hãy quay trở lại
02:26
to one tenththứ mười of a billionthvn of a secondthứ hai
46
134983
4357
một phần mười của một phần tỷ của một giây
02:31
after the BigLớn BangBang.
47
139340
1531
sau vụ nổ Big Bang.
02:32
And accordingtheo to the HiggsHiggs theorylý thuyết,
48
140871
2041
Và theo nhưng lý thuyết của hạt Higgs,
02:34
at that instanttức thời, a dramatickịch tính eventbiến cố tooklấy placeđịa điểm
49
142912
3366
ngay lúc đó, một sự kiện kịch tính đã diễn ra
02:38
in the universevũ trụ.
50
146278
1591
trong vũ trụ.
02:39
Space-timeKhông thời gian underwenttrải qua a phasegiai đoạn transitionquá trình chuyển đổi.
51
147869
4791
Không gian - thời gian đã trải qua giai đoạn chuyển tiếp.
02:44
It was something very similargiống to the phasegiai đoạn transitionquá trình chuyển đổi
52
152660
3077
Có một điều rất giống với giai đoạn chuyển tiếp
02:47
that occursxảy ra when waterNước turnslượt into iceNước đá
53
155737
3545
xảy ra khi nước hóa thành băng
02:51
belowphía dưới zerokhông degreesđộ.
54
159282
1961
dưới 0 độ C.
02:53
But in our casetrường hợp, the phasegiai đoạn transitionquá trình chuyển đổi
55
161243
2940
Nhưng trong trường hợp này, giai đoạn chuyển tiếp
02:56
is not a changethay đổi in the way the moleculesphân tử
56
164183
2531
không phải là sự thay đổi trong cách mà các phân tử
02:58
are arrangedbố trí insidephía trong the materialvật chất,
57
166714
2286
được sắp xếp bên trong các vật liệu,
03:01
but is about a changethay đổi
58
169000
1888
mà là sự thay đổi
03:02
of the very fabricvải of space-timekhông thời gian.
59
170888
3626
trong từng kết cấu của không-thời gian.
03:06
DuringTrong thời gian this phasegiai đoạn transitionquá trình chuyển đổi, emptytrống spacekhông gian
60
174514
2626
Trong suốt giai đoạn này, không gian trống
03:09
becameđã trở thành filledđầy with a substancevật chất
61
177140
2672
sẽ được phủ đầy một chất
03:11
that we now call HiggsHiggs fieldcánh đồng.
62
179812
3032
mà ngày nay chúng ta gọi là trường Higgs.
03:14
And this substancevật chất mayTháng Năm seemhình như invisiblevô hình to us,
63
182844
2329
Và chất này dường như vô hình với chúng ta
03:17
but it has a physicalvật lý realitythực tế.
64
185173
2678
nhưng nó là vật chất thực.
03:19
It surroundsvùng lân cận us all the time,
65
187851
2058
Chúng luôn vây quanh ta,
03:21
just like the airkhông khí we breathethở in this roomphòng.
66
189909
3701
giống nhưng không khí mà chúng ta hít thở trong căn phòng này.
03:25
And some elementarytiểu học particlescác hạt interacttương tác
67
193610
2318
Và một vài hạt cơ bản tương tác
03:27
with this substancevật chất, gainingđạt được energynăng lượng in the processquá trình.
68
195928
3828
với vật chất này, đạt được năng lượng trong quá trình này.
03:31
And this intrinsicnội tại energynăng lượng is what we call
69
199756
3075
Và năng lực nội tại này chúng ta gọi là
03:34
the masskhối lượng of a particlehạt,
70
202831
2133
khối lượng của các hạt,
03:36
and by discoveringkhám phá the HiggsHiggs bosonhạt boson w, the LHCLHC
71
204964
3253
and với sự khám phát ra hạt Higgs, máy gia tốc hạt lớn
03:40
has conclusivelyconclusively provedchứng tỏ that this substancevật chất is realthực,
72
208217
4532
đã chắc chắn chứng minh chất này là có thật,
03:44
because it is the stuffđồ đạc the HiggsHiggs bosonsboson are madethực hiện of.
73
212749
3919
bởi vì đó là vật chất làm nên hạt Higgs.
03:48
And this, in a nutshellTóm lại, is the essenceBản chất of the HiggsHiggs storycâu chuyện.
74
216668
3444
Và tóm lại, đó là bản chất câu chuyện về hạt Higgs.
03:52
But this storycâu chuyện is farxa more interestinghấp dẫn than that.
75
220112
4743
Nhưng câu truyện còn thú vị hơn thế nữa.
03:56
By studyinghọc tập the HiggsHiggs theorylý thuyết,
76
224855
2311
Bằng việc nghiên cứu lý thuyết hạt Higgs,
03:59
theoreticallý thuyết physicistsnhà vật lý discoveredphát hiện ra,
77
227166
2360
những nhà vật lý lý thuyết đã phát hiện,
04:01
not throughxuyên qua an experimentthí nghiệm
78
229526
1904
không phải bằng một thí nghiệm
04:03
but with the powerquyền lực of mathematicstoán học,
79
231430
2476
mà bằng sức mạnh của toán học,
04:05
that the HiggsHiggs fieldcánh đồng does not necessarilynhất thiết existhiện hữu
80
233906
3712
trường Higgs không nhất thiết chỉ tồn tại
04:09
only in the formhình thức that we observequan sát todayhôm nay.
81
237618
3337
ở trang thái mà chúng ta quan sát ngày nay.
04:12
Just like mattervấn đề can existhiện hữu as liquidchất lỏng or solidchất rắn,
82
240955
5045
Giống như vật chất có thể tồn tại ở thể lỏng hoặc thể rắn,
04:18
so the HiggsHiggs fieldcánh đồng, the substancevật chất that fillsđiền all space-timekhông thời gian,
83
246000
4572
nên trường Higgs, chất tràn ngập cả không-thời gian,
04:22
could existhiện hữu in two statestiểu bang.
84
250572
3354
có thể tồn tại ở 2 trạng thái.
04:25
BesidesBên cạnh đó the knownnổi tiếng HiggsHiggs statetiểu bang,
85
253926
2310
Bên cạnh trạng thái được biết đến,
04:28
there could be a secondthứ hai statetiểu bang in which the HiggsHiggs fieldcánh đồng
86
256236
3147
có thể tồn tại trạng thái thứ 2 nơi mà trường Higgs
04:31
is billionshàng tỷ and billionshàng tỷ timeslần denserdày đặc hơn
87
259383
3536
dày đặc hơn hàng tỉ tỉ lần
04:34
than what we observequan sát todayhôm nay,
88
262919
2045
những gì chúng ta quan sát được ngày nay,
04:36
and the merechỉ là existencesự tồn tại of anotherkhác statetiểu bang
89
264964
3487
và chỉ sự tồn tại ở một trạng thái khác
04:40
of the HiggsHiggs fieldcánh đồng posesđặt ra a potentialtiềm năng problemvấn đề.
90
268451
4245
của trường Higgs đã đưa ra một vấn đề tiềm tàng.
04:44
This is because, accordingtheo to the lawspháp luật
91
272696
3238
Đó là vì, theo những định luật
04:47
of quantumlượng tử mechanicscơ học, it is possiblekhả thi
92
275934
2693
của cơ học lượng tử, hoàn toàn có thể
04:50
to have transitionschuyển tiếp betweengiữa two statestiểu bang,
93
278627
2832
tồn tại quá trình chuyển đổi giữa 2 trạng thái,
04:53
even in the presencesự hiện diện of an energynăng lượng barrierrào chắn
94
281459
2949
ngay cả khi có một hàng rào năng lượng
04:56
separatingtách ra the two statestiểu bang,
95
284408
2628
chia cắt 2 trạng thái,
04:59
and the phenomenonhiện tượng is calledgọi là,
96
287036
2209
và hiện tượng này được gọi,
05:01
quitekhá appropriatelythích hợp, quantumlượng tử tunnelingđường hầm.
97
289245
4142
khá chính xác là, đường hầm lượng tử.
05:05
Because of quantumlượng tử tunnelingđường hầm,
98
293387
1891
Bởi đường hầm lượng tử,
05:07
I could disappearbiến mất from this roomphòng
99
295278
2533
tôi có thể biến mất khỏi căn phòng này
05:09
and reappearxuất hiện trở lại in the nextkế tiếp roomphòng,
100
297811
3322
và xuất hiện ở căn phòng bên cạnh,
05:13
practicallythực tế penetratingthâm nhập the wallTường.
101
301133
3395
như xuyên qua bức tường.
05:16
But don't expectchờ đợi me to actuallythực ra performbiểu diễn the tricklừa
102
304528
2815
Nhưng đừng mong tôi có thể biểu diễn
05:19
in fronttrước mặt of your eyesmắt, because the probabilityxác suất
103
307343
2578
trước mặt mọi người, vì xác suất
05:21
for me to penetratexâm nhập the wallTường is ridiculouslyridiculously smallnhỏ bé.
104
309921
4388
mà tôi có thể xuyên qua bức tường là rất rất nhỏ.
05:26
You would have to wait a really long time
105
314309
2598
Bạn phải đợi một thời gian rất dài
05:28
before it happensxảy ra, but believe me,
106
316907
2132
trước khi điều đó diễn ra, nhưng tin tôi đi,
05:31
quantumlượng tử tunnelingđường hầm is a realthực phenomenonhiện tượng,
107
319039
3177
đường hầm lượng tử là một hiện tượng có thật,
05:34
and it has been observedquan sát in manynhiều systemshệ thống.
108
322216
3195
và đã được nhận thấy ở nhiều hệ thống.
05:37
For instanceví dụ, the tunnelđường hầm diodeDiode,
109
325411
2562
Ví dụ, đường hầm điốt,
05:39
a componentthành phần used in electronicsthiết bị điện tử,
110
327973
2197
một thành phần được sử dụng trong các thiết bị điện tử,
05:42
workscông trinh thankscảm ơn to the wonderskỳ quan
111
330170
2422
hoạt động nhờ vào sự kỳ diệu
05:44
of quantumlượng tử tunnelingđường hầm.
112
332592
2320
của đường hầm lượng tử.
05:46
But let's go back to the HiggsHiggs fieldcánh đồng.
113
334912
2292
Nhưng hãy quay trở lại trường Higgs.
05:49
If the ultra-densesiêu dày đặc HiggsHiggs statetiểu bang existedtồn tại,
114
337204
4563
Nếu trạng thái cực kỳ dày đặc của trường Higgs tồn tại,
05:53
then, because of quantumlượng tử tunnelingđường hầm,
115
341767
2354
sau đó, bởi vì đường hầm lượng tử,
05:56
a bubblebong bóng of this statetiểu bang could suddenlyđột ngột appearxuất hiện
116
344121
3713
một bong bóng của trạng thái có thể đột ngột xuất hiện
05:59
in a certainchắc chắn placeđịa điểm of the universevũ trụ at a certainchắc chắn time,
117
347834
3242
ở một nơi nào đó trong vũ trụ vào thời điểm nào đó,
06:03
and it is analogoustương tự to what happensxảy ra when you boilsôi lên waterNước.
118
351076
3765
và nó xảy ra tương tự như việc bạn đun sối nước
06:06
BubblesBong bóng of vaporbay hơi formhình thức insidephía trong the waterNước,
119
354841
3089
Bong bóng bốc hơi ngay bên trong nước,
06:09
then they expandmở rộng, turningquay liquidchất lỏng into gaskhí đốt.
120
357930
3856
sau đó chúng mở rộng, hóa lỏng thành khí.
06:13
In the sametương tự way, a bubblebong bóng of the ultra-densesiêu dày đặc HiggsHiggs statetiểu bang
121
361786
4804
Cũng theo cách đó, một bong bóng trong trạng thái dày đặc của hạt Higgs
06:18
could come into existencesự tồn tại because of quantumlượng tử tunnelingđường hầm.
122
366590
3427
có thể tồn tại vì đường hầm lượng tử
06:22
The bubblebong bóng would then expandmở rộng at the speedtốc độ of lightánh sáng,
123
370017
2837
Và bọt khí sẽ mở rộng theo tốc độ ánh sáng,
06:24
invadingxâm nhập all spacekhông gian, and turningquay the HiggsHiggs fieldcánh đồng
124
372854
3486
thâm nhập tới nơi, và biến trường Higgs
06:28
from the familiarquen statetiểu bang into a newMới statetiểu bang.
125
376340
3649
từ trạng thái này sang một trang thái mới.
06:31
Is this a problemvấn đề? Yes, it's a biglớn a problemvấn đề.
126
379989
4161
Đây có phải là một vấn đề? Vâng, nó là một vấn đề nghiêm trọng.
06:36
We mayTháng Năm not realizenhận ra it in ordinarybình thường life,
127
384150
2745
Chúng ta có thể không nhận ra nó trong cuộc sống thường ngày,
06:38
but the intensitycường độ of the HiggsHiggs fieldcánh đồng is criticalchỉ trích
128
386895
3205
nhưng cường độ của trường Higgs là rất quan trọng
06:42
for the structurekết cấu of mattervấn đề.
129
390100
2645
đối với cấu trúc của vật chất.
06:44
If the HiggsHiggs fieldcánh đồng were only a fewvài timeslần more intensecường độ cao,
130
392745
4073
Nếu trường Higgs chỉ mạnh lên vài lần,
06:48
we would see atomsnguyên tử shrinkingco lại, neutronsnơtrons decayingmục nát
131
396818
2944
chúng ta sẽ thấy các phân tử thu hẹp lại, các neutrons phân rã
06:51
insidephía trong atomicnguyên tử nucleihạt nhân, nucleihạt nhân disintegratingphân hủy,
132
399762
3686
bên trong hạt nhân phân tử, hạt nhân phân rã,
06:55
and hydrogenhydro would be
133
403448
2340
và hidro có thể sẽ
06:57
the only possiblekhả thi chemicalhóa chất elementthành phần in the universevũ trụ.
134
405788
4352
là nguyên tố hóa học duy nhất
tồn tại trong vũ trụ.
07:02
And the HiggsHiggs fieldcánh đồng, in the ultra-densesiêu dày đặc HiggsHiggs statetiểu bang,
135
410140
3011
Và trường Higgs, trong trạng thái siêu đặc,
07:05
is not just a fewvài timeslần more intensecường độ cao than todayhôm nay,
136
413151
3814
không chỉ một vài lần dày đặc hơn ngày nay,
07:08
but billionshàng tỷ of timeslần,
137
416965
2195
mà là hàng tỉ lần,
07:11
and if space-timekhông thời gian were filledđầy by this HiggsHiggs statetiểu bang,
138
419160
3202
and nếu không-thời gian bị lấp đầy bởi trạng thái hạt Higgs này,
07:14
all atomicnguyên tử mattervấn đề would collapsesự sụp đổ.
139
422362
3153
tất cả dạng nguyên tử sẽ sụp đổ.
07:17
No molecularphân tử structurescấu trúc would be possiblekhả thi, no life.
140
425515
4490
Không cấu trúc phân tử nào tồn tại, không sự sống
07:22
So, I wonderngạc nhiên, is it possiblekhả thi
141
430005
3338
Vì thế, tôi tự hỏi, có thể như vậy không
07:25
that in the futureTương lai, the HiggsHiggs fieldcánh đồng
142
433343
2586
rằng trong tương lại, trường Higgs
07:27
will undergotrải qua a phasegiai đoạn transitionquá trình chuyển đổi and,
143
435929
2565
sẽ trải qua một giai đoạn chuyển tiếp và,
07:30
throughxuyên qua quantumlượng tử tunnelingđường hầm, will be transformedbiến đổi
144
438494
3129
thông qua đường hầm lượng tử, sẽ được chuyển đổi
07:33
into this nastykhó chịu, ultra-densesiêu dày đặc statetiểu bang?
145
441623
4687
sang trạng thái xấu này, trạng thái dày đặc?
07:38
In other wordstừ ngữ, I askhỏi myselfriêng tôi, what is the fatesố phận
146
446310
3525
Nói cách khác, tôi tự hỏi, đâu là số phận
07:41
of the HiggsHiggs fieldcánh đồng in our universevũ trụ?
147
449835
3083
của trường Higgs trong vũ trụ chúng ta?
07:44
And the crucialquan trọng ingredientthành phần necessarycần thiết
148
452918
2251
Và những điều cốt yếu cần thiết
07:47
to answercâu trả lời this questioncâu hỏi is the HiggsHiggs bosonhạt boson w masskhối lượng.
149
455169
4386
để trả lời câu hỏi này là khối lượng của hạt Higgs.
07:51
And experimentsthí nghiệm at the LHCLHC foundtìm that the masskhối lượng
150
459555
4111
Và những thí nghiệm ở LHC tìm ra
07:55
of the HiggsHiggs bosonhạt boson w is about 126 GeVGeV.
151
463666
4274
khối lượng của hạt Higgs vào khoảng 126 GeV.
07:59
This is tinynhỏ bé when expressedbày tỏ in familiarquen unitscác đơn vị,
152
467940
3036
Nó thật sự rất nhỏ khi thể hiện trong đơn vị thông thường
08:02
because it's equalcông bằng to something like
153
470976
1320
bởi vì nó bằng với thứ gì đó cỡ
08:04
10 to the minusdấu trừ 22 gramsgram,
154
472296
2207
2x10 mũ -22 grams,
08:06
but it is largelớn in particlehạt physicsvật lý unitscác đơn vị,
155
474503
3970
nhưng nó lớn trong những đơn vị hạt cơ bản
08:10
because it is equalcông bằng to the weightcân nặng
156
478473
2104
bởi vì nó bằng với trọng lượng
08:12
of an entiretoàn bộ moleculephân tử
157
480577
2246
của cả một phân tử
08:14
of a DNADNA constituentthành phần.
158
482823
2420
trong thành phần ADN
08:17
So armedTrang bị vũ khí with this informationthông tin from the LHCLHC,
159
485243
3387
Vậy với thông tin này từ LHC,
08:20
togethercùng với nhau with some colleaguesđồng nghiệp here at CERNCERN,
160
488630
1944
cùng với các đồng nghiệp ở CERN,
08:22
we computedtính toán the probabilityxác suất
161
490574
1909
chúng tôi đã tính toán xác suất
08:24
that our universevũ trụ could quantumlượng tử tunnelđường hầm
162
492483
3015
mà vũ trụ chúng ta có thể dùng đường hầm lượng tử
08:27
into the ultra-densesiêu dày đặc HiggsHiggs statetiểu bang,
163
495498
3118
chuyển thành trạng thái Higgs siêu đặc,
08:30
and we foundtìm a very intriguingintriguing resultkết quả.
164
498616
3677
và chúng tôi đã tìm thấy một kết quả rất thú vị
08:34
Our calculationstính toán showedcho thấy
165
502293
2149
Những tính toán của chúng tôi cho thấy
08:36
that the measuredđã đo valuegiá trị of the HiggsHiggs bosonhạt boson w masskhối lượng
166
504442
3172
rằng giá trị đo được của khối lượng hạt Higgs
08:39
is very specialđặc biệt.
167
507614
1845
rất đặc biệt.
08:41
It has just the right valuegiá trị
168
509459
2919
Đó là một giá trị vừa đủ
08:44
to keep the universevũ trụ hangingtreo
169
512378
2693
để giữ cả vũ trụ treo trong
08:47
in an unstablekhông ổn định situationtình hình.
170
515071
2570
một trạng thái không ổn định.
08:49
The HiggsHiggs fieldcánh đồng is in a wobblylung lay configurationcấu hình
171
517641
3256
Trường Higgs là một cấu trúc dễ bị lung lay
08:52
that has lastedkéo dài so farxa
172
520897
2049
đã tồn tại cho đến ngày nay
08:54
but that will eventuallycuối cùng collapsesự sụp đổ.
173
522946
3045
nhưng cuối cùng nó sẽ sụp đổ.
08:57
So accordingtheo to these calculationstính toán,
174
525991
3179
Dựa trên những tính toán đó,
09:01
we are like camperscắm trại
175
529170
2030
chúng tôi giống như những người cắm trại
09:03
who accidentallyvô tình setbộ theirhọ tentlều
176
531200
2452
những người vô tình đặt lều của họ
09:05
at the edgecạnh of a cliffvách đá.
177
533652
1794
trên một bờ vực.
09:07
And eventuallycuối cùng, the HiggsHiggs fieldcánh đồng
178
535446
1790
Và cuối cùng, trường Higgs
09:09
will undergotrải qua a phasegiai đoạn transitionquá trình chuyển đổi
179
537236
1936
sẽ trải qua một giai đoạn chuyển tiếp
09:11
and mattervấn đề will collapsesự sụp đổ into itselfchinh no.
180
539172
3044
và vật chất sẽ sụp đổ vào chính nó.
09:14
So is this how humanitynhân loại is going to disappearbiến mất?
181
542216
3444
Vậy đây có phải là cách mà nhân loại biến mất?
09:17
I don't think so.
182
545660
1755
Tôi không nghĩ vậy.
09:19
Our calculationphép tính showstrình diễn that quantumlượng tử tunnelingđường hầm
183
547415
3353
Tính toán của chúng tôi đã cho thấy đường hầm lượng tử
09:22
of the HiggsHiggs fieldcánh đồng is not likelycó khả năng to occurxảy ra
184
550768
3656
của trường Higgs không có khả năng xảy ra
09:26
in the nextkế tiếp 10 to the 100 yearsnăm,
185
554424
3504
trong 10 hay 100 năm tới,
09:29
and this is a very long time.
186
557928
3042
và đây là một khoảng thời gian rất dài
09:32
It's even longerlâu hơn than
187
560970
1768
Thậm chí còn dài hơn cả
09:34
the time it takes for ItalyÝ to formhình thức a stableổn định governmentchính quyền.
188
562738
3669
thời gian mà Ý cần đề thành lập nên một chính phủ ổn định.
09:38
(LaughterTiếng cười)
189
566407
2407
(tiếng cười)
09:40
Even so, we will be long goneKhông còn by then.
190
568814
3791
Dù vậy thì chúng ta cũng chết trước đó từ lâu rồi.
09:44
In about fivesố năm billiontỷ yearsnăm,
191
572605
2608
Trong khoảng 5 tỉ năm,
09:47
our sunmặt trời will becometrở nên a redđỏ giantkhổng lồ,
192
575213
2457
mặt trời của chúng ta đã thành kẻ khổng lồ màu đỏ
09:49
as largelớn as the Earth'sTrái đất orbitquỹ đạo,
193
577670
2513
lớn bằng cả quỹ đạo của Trái Đất,
09:52
and our EarthTrái đất will be kaputkaput,
194
580183
3277
và trái đất của chúng ta sẽ bị thiêu rụi,
09:55
and in a thousandnghìn billiontỷ yearsnăm,
195
583460
2357
và trong một ngàn tỉ năm,
09:57
if darktối energynăng lượng keepsgiữ on fuelingthúc đẩy
196
585817
2286
nếu năng lượng tối tiếp tục cung cấp năng lượng
10:00
spacekhông gian expansionsự bành trướng at the presenthiện tại ratetỷ lệ,
197
588103
2835
cho sự giãn nở của không gian với tỷ lệ như hiện tại,
10:02
you will not even be ablecó thể to see as farxa as your toesngón chân,
198
590938
4177
bạn thậm chí sẽ không thể nhìn được xa hơn ngón chân mình,
10:07
because everything around you
199
595115
1697
bởi vì mọi thứ xung quanh bạn
10:08
expandsmở rộng at a ratetỷ lệ fasternhanh hơn than the speedtốc độ of lightánh sáng.
200
596812
3701
mở rộng với tốc độ nhanh hơn cả tốc độ ánh sáng.
10:12
So it is really unlikelykhông chắc
201
600513
1985
Nên thực tế không có khả năng
10:14
that we will be around to see the HiggsHiggs fieldcánh đồng collapsesự sụp đổ.
202
602498
3870
là chúng ta sẽ ở đó để chứng kiến trường Higgs sụp đổ.
10:18
But the reasonlý do why I am interestedquan tâm
203
606368
3579
Nhưng lý do khiến tôi cảm thấy hứng thú
10:21
in the transitionquá trình chuyển đổi of the HiggsHiggs fieldcánh đồng
204
609947
2012
vào sự chuyển đổi của trường Higgs
10:23
is because I want to addressđịa chỉ nhà the questioncâu hỏi,
205
611959
3285
là vì tôi muốn giải quyết câu hỏi,
10:27
why is the HiggsHiggs bosonhạt boson w masskhối lượng so specialđặc biệt?
206
615244
4965
tại sao khối lượng hạt Higgs lại đặc biệt?
10:32
Why is it just right to keep the universevũ trụ
207
620209
2974
Tại sao nó lại vừa đủ để giữ cả vũ trụ
10:35
at the edgecạnh of a phasegiai đoạn transitionquá trình chuyển đổi?
208
623183
3490
ở mép của giai đoạn chuyển đổi?
10:38
TheoreticalLý thuyết physicistsnhà vật lý always askhỏi "why" questionscâu hỏi.
209
626673
3862
Những nhà vật lý lý thuyết hỏi "tại sao".
10:42
More than how a phenomenonhiện tượng workscông trinh,
210
630535
2675
Nhiều hơn hỏi một hiện tượng hoạt động như thế nào,
10:45
theoreticallý thuyết physicistsnhà vật lý are always interestedquan tâm in
211
633210
2472
những nhàvật lý lý thuyết luôn hứng thú với việc
10:47
why a phenomenonhiện tượng workscông trinh in the way it workscông trinh.
212
635682
3232
tại sao một hiện tượng lại hoạt động theo cách đó.
10:50
We think that this these "why" questionscâu hỏi
213
638914
3362
Chúng tôi nghĩ những câu hỏi "tại sao" ấy
10:54
can give us cluesmanh mối
214
642276
1723
có thể cho chúng tôi những manh mối
10:55
about the fundamentalcăn bản principlesnguyên lý of naturethiên nhiên.
215
643999
3538
về những nguyên lý cơ bản của tự nhiên.
10:59
And indeedthật, a possiblekhả thi answercâu trả lời to my questioncâu hỏi
216
647537
3905
Và thực sự, một câu trả lời cho câu hỏi của tôi có thể
11:03
opensmở ra up newMới universesvũ trụ, literallynghĩa đen.
217
651442
4364
mở ra những vũ trụ mới, theo nghĩa đen.
11:07
It has been speculatedsuy đoán that our universevũ trụ
218
655806
3441
Vũ trụ của chúng ta được suy đoán
11:11
is only a bubblebong bóng in a soapyxà phòng multiverseđa vũ trụ
219
659247
4133
là bong bóng duy nhất trong một đa vũ trụ kiểu xà phòng
11:15
madethực hiện out of a multitudevô số of bubblesbong bóng,
220
663380
2563
được tạo nên bởi vô số bong bóng,
11:17
and eachmỗi bubblebong bóng is a differentkhác nhau universevũ trụ
221
665943
2216
và mỗi bong bóng là một vũ trụ khác
11:20
with differentkhác nhau fundamentalcăn bản constantshằng số
222
668159
1894
với hằng số cơ bản khác nhau
11:22
and differentkhác nhau physicalvật lý lawspháp luật.
223
670053
1865
và quy luật vật lý khác nhau.
11:23
And in this contextbối cảnh, you can only talk about
224
671918
2006
Và trong bối cảnh này, bạn chỉ có thể bàn về
11:25
the probabilityxác suất of findingPhát hiện a certainchắc chắn valuegiá trị of the HiggsHiggs masskhối lượng.
225
673924
4711
xác suất tìm ra một giá trị cụ thể của khối lượng hạt Higgs.
11:30
Then the keyChìa khóa to the mysteryhuyền bí
226
678635
2343
Thì chìa khóa giải mã bí ẩn
11:32
could lienói dối in the statisticalthống kê propertiestính chất
227
680978
3263
có thể nằm trong các thuộc tính thống kê
11:36
of the multiverseđa vũ trụ.
228
684241
2228
của đa vũ trụ.
11:38
It would be something like what happensxảy ra
229
686469
2414
Nó giống như điều xảy ra
11:40
with sandCát dunescồn cát on a beachbờ biển.
230
688883
2237
với cồn cát trên bãi biển.
11:43
In principlenguyên tắc, you could imaginetưởng tượng to find sandCát dunescồn cát
231
691120
2872
Về nguyên tắc, bạn có thể tưởng tượng để thấy những cồn cát
11:45
of any slopedốc anglegóc in a beachbờ biển,
232
693992
2430
ở bất kỳ độ dốc nào trên bãi biển,
11:48
and yetchưa, the slopedốc anglesgóc of sandCát dunescồn cát
233
696422
4161
tuy nhiên góc dốc của cồn cát
11:52
are typicallythường around 30, 35 degreesđộ.
234
700583
3470
thường nằm trong khoảng 30 - 35 độ.
11:56
And the reasonlý do is simpleđơn giản:
235
704053
1668
Và lý do rất đơn giản:
11:57
because windgió buildsxây dựng up the sandCát, gravitynghiêm trọng makeslàm cho it fallngã.
236
705721
3678
vì gió đã xây lên cồn cát và trọng lực đã làm nó ngã
12:01
As a resultkết quả, the vastrộng lớn majorityđa số of sandCát dunescồn cát
237
709399
2884
Kết quả là, phần lớn các cồn cát
12:04
have slopedốc anglesgóc around the criticalchỉ trích valuegiá trị,
238
712283
3919
có độ dốc nằm trong giá trị tới hạn,
12:08
nearở gần to collapsesự sụp đổ.
239
716202
1984
gần giá trị sụp đổ..
12:10
And something similargiống could happenxảy ra
240
718186
2997
Và điều tương tự có thể xảy ra
12:13
for the HiggsHiggs bosonhạt boson w masskhối lượng in the multiverseđa vũ trụ.
241
721183
4537
đối với khối lượng hạt Higgs trong đa vũ trụ.
12:17
In the majorityđa số of bubblebong bóng universesvũ trụ,
242
725720
2872
Trong phần lớn các bong bóng vũ trụ,
12:20
the HiggsHiggs masskhối lượng could be around the criticalchỉ trích valuegiá trị,
243
728592
3057
khối lượng hạt Higgs có thể nằm gần giá trị tới hạn,
12:23
nearở gần to a cosmicvũ trụ collapsesự sụp đổ of the HiggsHiggs fieldcánh đồng,
244
731649
3596
gần với sự sự sụp đổ vũ trụ của trường Higgs,
12:27
because of two competingcạnh tranh effectshiệu ứng,
245
735245
1947
bởi vì 2 tác động cạnh tranh,
12:29
just as in the casetrường hợp of sandCát.
246
737192
3586
giống trong trường hợp của cát.
12:32
My storycâu chuyện does not have an endkết thúc,
247
740778
3145
Chuyện của tôi không có hồi kết,
12:35
because we still don't know the endkết thúc of the storycâu chuyện.
248
743923
3735
bởi vì chúng tôi vẫn chưa biết kết cục của chuyện.
12:39
This is sciencekhoa học in progresstiến độ,
249
747658
3288
Đây là tiến trình khoa học,
12:42
and to solvegiải quyết the mysteryhuyền bí, we need more datadữ liệu,
250
750946
3834
và để giải quyết những bí ẩn, chúng tôi cần nhiều dữ liệu hơn
12:46
and hopefullyhy vọng, the LHCLHC will soonSớm addthêm vào newMới cluesmanh mối
251
754780
4616
và mong rằng, máy gia tốc hạt lớn sẽ có thêm manh mối
12:51
to this storycâu chuyện.
252
759396
2621
cho câu chuyện.
12:54
Just one numbercon số, the HiggsHiggs bosonhạt boson w masskhối lượng,
253
762017
3830
Chỉ một con số, khối lượng hạt Higgs,
12:57
and yetchưa, out of this numbercon số we learnhọc hỏi so much.
254
765847
5329
tuy nhiên qua con số này, chúng ta học được rất nhiều.
13:03
I startedbắt đầu from a hypothesisgiả thuyết, that the knownnổi tiếng particlescác hạt
255
771176
3047
Tôi đã bắt đầu từ một giả thuyết,
rằng tất cả những hạt đã biết
13:06
are all there is in the universevũ trụ,
256
774223
2036
đều ở cả ngoài kia,trong vũ trụ,
13:08
even beyondvượt ra ngoài the domainmiền exploredkhám phá so farxa.
257
776259
2706
thậm chí xa hơn những phạm vi đã khám phá cho đến nay.
13:10
From this, we discoveredphát hiện ra that the HiggsHiggs fieldcánh đồng
258
778965
3768
Từ đó, chúng tôi đã khám phá ra trường Higgs
13:14
that permeatespermeates space-timekhông thời gian mayTháng Năm be standingđứng
259
782733
3443
tràn ngập không-thời giang có thể đứng trên
13:18
on a knifedao edgecạnh, readysẳn sàng for cosmicvũ trụ collapsesự sụp đổ,
260
786176
4557
một lưỡi dao, sẵn sàng cho sự sụp đổ vũ trụ,
13:22
and we discoveredphát hiện ra that this mayTháng Năm be a hintdấu
261
790733
3550
và chúng tôi đã khám phá rằng đây có thể là một gợi ý
13:26
that our universevũ trụ is only a grainngũ cốc of sandCát
262
794283
4033
rằng vũ trụ của chúng ta chỉ là một hạt cát
13:30
in a giantkhổng lồ beachbờ biển, the multiverseđa vũ trụ.
263
798316
3613
trong một bãi biển khổng lồ, đa vũ trụ.
13:33
But I don't know if my hypothesisgiả thuyết is right.
264
801929
3251
Nhưng tôi không biết liệu giả thuyết của tôi là đúng.
13:37
That's how physicsvật lý workscông trinh: A singleĐộc thân measurementđo lường
265
805180
3683
Đó là cách mà vật lý vận hành: Một phép đo
13:40
can put us on the roadđường to a newMới understandinghiểu biết
266
808863
2864
có thể đưa chúng ta lên con đường mới
để hiểu biết
13:43
of the universevũ trụ
267
811727
1663
về vũ trụ
13:45
or it can sendgửi us down a blindmù quáng alleyhẻm.
268
813390
3019
hoặc nó có thể đưa chúng ta vào ngõ cụt.
13:48
But whichevertùy theo cái nào it turnslượt out to be,
269
816409
2564
Nhưng dù điều gì xảy ra,
13:50
there is one thing I'm sure of:
270
818973
3192
thì có một điều tôi chắc chắn là:
13:54
The journeyhành trình will be fullđầy of surprisesnhững bất ngờ.
271
822165
3349
Hành trình sẽ đầy những bất ngờ.
13:57
Thank you.
272
825514
1373
Cảm ơn các bạn.
13:58
(ApplauseVỗ tay)
273
826887
5248
(tiếng vỗ tay)
Translated by Hung Tu Dinh
Reviewed by nguyen hieu

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Gian Giudice - Theoretical physicist
Gian Giudice is a theoretical physicist who has contributed greatly to our present understanding of particle physics and cosmology.

Why you should listen

Gian Giudice is a permanent member of CERN's group for theoretical physics. He has researched topics like supersymmetry, extra dimensions and dark matter, and has formulated theories that describe the earliest stages of the universe and that apply our knowledge of the particle world to smaller distances.

As author of the popular book, A Zeptospace Odyssey, Giudice is active in communicating the complex work of the Large Hadron Collider to the public. Meant for the lay reader, the book shares both the innovations needed to build the LHC and the theories it was created to prove. After the Higgs boson discovery, Giudice found the surprising result that, if the Standard Model continues to hold up at very small distances, the universe must be in a critical state, near to a phase transition that could lead to the collapse of all atomic matter. Luckily, in his TED Talk, he shares that this would happen very, very, very far in the future.

More profile about the speaker
Gian Giudice | Speaker | TED.com