ABOUT THE SPEAKER
Renata Salecl - Theorist
Sociologist and philosopher Renata Salecl scrutinizes our individual and societal neuroses, and suggests ways out of our current paralysis.

Why you should listen

Why are we the way we are, as individuals and as larger societies? In her relentless effort to answer this question, theorist Renata Salecl mines law, sociology, criminology, philosophy, and psychoanalysis to arrive at some unsettling conclusions.

Salecl—who researches and teaches at universities in her native Slovenia, in New York, and in London—argues that the modern, capitalism-driven imperative to become masters of our own lives leads to personal and social paralysis. We are obsessed with the impossible ideal of perfection and with others’ regard for us to a point that's politically de-mobilizing: obsessed with the idea of personal betterment, we ignore social change. Constant anxiety, kept alive in more-or-less conscious ways by the political system and by the media, further numbs our social criticism. Many people opt to tune out and live in denial. These themes form the core of Salecl's most recent books, The Tyranny of Choice and On Anxiety.

More profile about the speaker
Renata Salecl | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2013

Renata Salecl: Our unhealthy obsession with choice

Renata Salecl: Kén cá chọn canh - một ám ảnh không lành mạnh.

Filmed:
1,587,906 views

Chúng ta đối mặt với một chuỗi vô tận lựa chọn, nó dẫn ta đến cảm giác lo lắng, tội lỗi và nỗi đau của sự bất cập nghĩ rằng có lẽ chúng ta đang chọn sai. Triết gia Renata Salecl hỏi: Liệu sự lựa chọn cá nhân có khiến ta lạc mất điều quan trọng hơn - với tư cách là những nhà tư tưởng xã hội? Một tiếng chuông cảnh tỉnh nhắc ta đừng quá say mê với lựa chọn cá nhân mà hãy tập trung vào những lựa chọn vì mục tiêu chung của tập thể.
- Theorist
Sociologist and philosopher Renata Salecl scrutinizes our individual and societal neuroses, and suggests ways out of our current paralysis. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
When I was preparingchuẩn bị for this talk,
0
916
2254
Khi tôi chuẩn bị
bài nói này,
00:15
I wentđã đi to searchTìm kiếm for a couplevợ chồng of quotestrích dẫn
1
3170
1976
tôi đi tìm
vài câu trích dẫn
00:17
that I can sharechia sẻ with you.
2
5146
1845
để chia sẻ
với quý vị.
00:18
Good newsTin tức: I foundtìm threesố ba
3
6991
2171
Có tin vui:
tôi tìm được ba câu
00:21
that I particularlyđặc biệt likedđã thích,
4
9162
1832
mà tôi rất khoái,
00:22
the first by SamuelSamuel JohnsonJohnson, who said,
5
10994
3478
câu thứ nhất của
Samuel Johnson, ông bảo,
00:26
"When makingchế tạo your choicelựa chọn in life,
6
14472
2240
"Khi lựa chọn trong đời,
00:28
do not forgetquên to livetrực tiếp,"
7
16712
2756
nhớ chọn để mà sống,"
00:31
the secondthứ hai by AeschylusAeschylus, who remindednhắc nhở us that
8
19468
3532
câu thứ hai của Aeschylus,
ông nhắc rằng
00:35
"happinesshạnh phúc is a choicelựa chọn that requiresđòi hỏi effortcố gắng,"
9
23000
4305
"Hạnh phúc là lựa chọn
đòi hỏi gắng công,"
00:39
and the thirdthứ ba is one by GrouchoGroucho MarxMarx
10
27305
3525
câu thứ ba của Groucho Marx
00:42
who said, "I wouldn'tsẽ không want to choosechọn to belongthuộc về
11
30830
3090
ông bảo, "Tôi không thích chọn
những câu lạc bộ
00:45
to any clubcâu lạc bộ that would have me as a memberhội viên."
12
33920
5332
muốn biến tôi thành
một thành viên."
00:51
Now, badxấu newsTin tức:
13
39252
2066
Và đây là tin xấu:
00:53
I didn't know which one of these quotestrích dẫn
14
41318
2111
Trong ba câu tôi không biết
chọn câu nào
00:55
to choosechọn and sharechia sẻ with you.
15
43429
2749
để chia sẻ với quý vị.
00:58
The sweetngọt anxietylo âu of choicelựa chọn.
16
46178
3225
Nỗi lo âu lựa chọn ngọt ngào.
01:01
In today'sngày nay timeslần of post-industrialsau công nghiệp capitalismchủ nghĩa tư bản,
17
49403
4043
Trong thời tư bản
hậu công nghiệp này,
01:05
choicelựa chọn, togethercùng với nhau with individualcá nhân freedomsự tự do
18
53446
3663
sự lựa chọn và tự do cá nhân
01:09
and the ideaý kiến of self-makingtự làm,
19
57109
2861
cùng tư tưởng
thân lập thân,
01:11
has been elevatedcao to an ideallý tưởng.
20
59970
3530
đã dấy lên thành lý tưởng.
01:15
Now, togethercùng với nhau with this, we alsocũng thế have a beliefniềm tin
21
63500
3887
Cùng với nó,
ta cũng có một niềm tin
01:19
in endlessbất tận progresstiến độ.
22
67387
2768
vào sự tiến bộ không ngừng.
01:22
But the undersidedưới of this ideologytư tưởng
23
70155
2756
Nhưng ngay bên dưới
hệ tư tưởng này
01:24
has been an increasetăng of anxietylo âu,
24
72911
3532
có một nỗi lo âu
ngày càng lớn,
01:28
feelingscảm xúc of guilttội lỗi,
25
76443
2070
những cảm giác tội lỗi,
01:30
feelingscảm xúc of beingđang inadequatekhông đầy đủ,
26
78513
3704
những cảm giác bất cập,
01:34
feelingcảm giác that we are failingthất bại in our choicessự lựa chọn.
27
82217
4737
cảm thấy ta đang mắc kẹt
trong lựa chọn của chính mình.
01:38
SadlyĐáng buồn thay, this ideologytư tưởng of individualcá nhân choicelựa chọn
28
86954
3996
Buồn thay,
tư tưởng về lựa chọn cá nhân
01:42
has preventedngăn cản us from thinkingSuy nghĩ about socialxã hội changesthay đổi.
29
90950
5450
đang ngăn ta nghĩ đến
những đổi thay trong xã hội.
01:48
It appearsxuất hiện that this ideologytư tưởng was actuallythực ra
30
96400
2919
Xem ra tư tưởng này
01:51
very efficienthiệu quả in pacifyingbình định us
31
99319
2682
rất hiệu nghiệm
để ru ngủ chúng ta
01:54
as politicalchính trị and socialxã hội thinkersnhà tư tưởng.
32
102001
2796
để quên đi ta đang là
nhà tư tưởng chính trị và xã hội.
01:56
InsteadThay vào đó of makingchế tạo socialxã hội critiquesphê bình,
33
104797
2316
Thay vì thao thức với
điều xảy ra trong xã hội,
01:59
we are more and more engaginghấp dẫn in self-critiquetự phê bình,
34
107113
3756
chúng ta ngày càng chú tâm
phê phán bản thân,
02:02
sometimesđôi khi to the pointđiểm of self-destructiontự hủy diệt.
35
110869
4253
đôi lúc tới mức
hủy diệt bản thân.
02:07
Now, how come that ideologytư tưởng of choicelựa chọn
36
115122
2745
Tại làm sao ý tưởng
về lựa chọn
02:09
is still so powerfulquyền lực,
37
117867
1583
đang vẫn hoành hành
mạnh mẽ như vậy,
02:11
even amongtrong số people who have
38
119450
3096
ngay cả đối với những người
02:14
not manynhiều things to choosechọn amongtrong số?
39
122546
2109
chẳng có gì nhiều để chọn?
02:16
How come that even people who are poornghèo nàn
40
124655
3574
Tại sao cả những người
nghèo khổ
02:20
very much still identifynhận định with the ideaý kiến of choicelựa chọn,
41
128229
4391
cũng khăng khăng
phải được chọn lựa mới cam,
02:24
the kindloại of rationalhợp lý ideaý kiến of choicelựa chọn
42
132620
2069
cái chúng ta đặt tên
là lựa chọn có lý trí
02:26
which we embraceôm hôn?
43
134689
2633
và ghì mài với nó?
02:29
Now, the ideologytư tưởng of choicelựa chọn is very successfulthành công
44
137322
4018
Hệ tư tưởng này đã
có nhiều thành quả
02:33
in openingkhai mạc for us a spacekhông gian to think
45
141340
3980
mở rộng đường
tư tưởng cho ta
02:37
about some imaginedtưởng tượng futureTương lai.
46
145320
3667
về một tương lai
mơ ước từ xa.
02:40
Let me give you an examplethí dụ.
47
148987
2013
Nào ta hãy đưa ra ví dụ.
02:43
My friendngười bạn ManyaManya,
48
151000
1913
Bạn tôi tên là Mania,
02:44
when she was a studentsinh viên at universitytrường đại học in CaliforniaCalifornia,
49
152913
3049
khi cô ấy là
sinh viên ở California,
02:47
was earningkiếm được moneytiền bạc
50
155962
1698
cô ấy kiếm sống
02:49
by workingđang làm việc for a carxe hơi dealerngười buôn bán.
51
157660
3060
bằng cách làm việc
cho một hãng buôn ô-tô.
02:52
Now, ManyaManya, when she encounteredđã gặp
52
160720
1811
Khi Mania gặp khách hàng
02:54
the typicalđiển hình customerkhách hàng, would debatetranh luận with him
53
162531
2858
loại khách tiêu biểu,
cô tranh luận với khách
02:57
about his lifestylelối sống,
54
165389
1844
về cách sống của ông ta,
02:59
how much he wants to spendtiêu,
55
167233
2723
về số tiền ông ấy muốn tiêu pha,
03:01
how manynhiều childrenbọn trẻ he has,
56
169956
1744
ông ấy có mấy con,
03:03
what does he need the carxe hơi for?
57
171700
2273
ông ấy mua xe để làm gì?
03:05
They would usuallythông thường come to a good conclusionphần kết luận
58
173973
2687
Họ nhanh chóng
đi đến kết luận
03:08
what would be a perfecthoàn hảo carxe hơi.
59
176660
2554
chiếc xe hoàn hảo
là thế nào
03:11
Now, before Manya'sManya của customerkhách hàng would go home
60
179214
3488
Trước khi khách hàng của
Mania đi về nhà
03:14
and think things throughxuyên qua,
61
182702
2438
để nghĩ lại cho kỹ,
03:17
she would say to him,
62
185140
1820
cô bèn nói với khách,
03:18
"The carxe hơi that you are buyingmua now is perfecthoàn hảo,
63
186960
3785
"Cái xe anh định mua
rất hoàn hảo,
03:22
but in a fewvài year'snăm time,
64
190745
2025
nhưng chỉ trong
vài năm nữa,
03:24
when your kidstrẻ em will be alreadyđã out of the housenhà ở,
65
192770
2633
khi các con anh
đủ lông đủ cánh để ra khỏi nhà,
03:27
when you will have a little bitbit more moneytiền bạc,
66
195403
2967
khi đó tiền bạc của anh
dư dả hơn một tí,
03:30
that other carxe hơi will be ideallý tưởng.
67
198370
3029
thì chiếc xe kia
sẽ là lý tưởng.
03:33
But what you are buyingmua now is great."
68
201399
3537
Nhưng cái anh chọn bây giờ
là chuẩn."
03:36
Now, the majorityđa số of Manya'sManya của customerskhách hàng
69
204936
2357
Đa số khách hàng của Mania
03:39
who cameđã đến back the nextkế tiếp day
70
207293
1620
ngày hôm sau quay lại
03:40
boughtđã mua that other carxe hơi,
71
208913
2825
đều mua chiếc xe kia,
03:43
the carxe hơi they did not need,
72
211738
2057
chiếc mà họ không cần,
03:45
the carxe hơi that costGiá cả farxa too much moneytiền bạc.
73
213795
3038
chiếc đắt tiền hơn rất nhiều.
03:48
Now, ManyaManya becameđã trở thành so successfulthành công in sellingbán carsxe hơi
74
216833
2936
Mania bán xe hơi
thành công đến nỗi
03:51
that soonSớm she moveddi chuyển on to sellingbán airplanesmáy bay.
75
219769
2902
chẳng bao lâu cô ấy
chuyển sang bán máy bay.
03:54
(LaughterTiếng cười)
76
222671
4594
(Vỗ tay)
03:59
And knowingbiết so much about
the psychologytâm lý học of people
77
227265
4085
Nhờ nắm vững
tâm lý người ta
04:03
preparedchuẩn bị her well for her currenthiện hành jobviệc làm,
78
231350
1574
nên công việc hiện nay
của cô rất chạy,
04:04
which is that of a psychoanalysttâm lý.
79
232924
3831
đó là công việc của
một nhà tâm lý.
04:08
Now, why were Manya'sManya của customerskhách hàng so irrationalvô lý?
80
236755
4523
Thử hỏi sao khách hàng
của Mania thiếu lý trí đến vây?
04:13
Manya'sManya của successsự thành công was that she was ablecó thể
81
241278
2497
Thành công của cô
là có thể
04:15
to openmở in theirhọ headsđầu an imagehình ảnh
82
243775
2925
tạo ra cho họ hình ảnh
04:18
of an idealizedlý tưởng futureTương lai,
83
246700
3580
về một tương lai
lý tưởng hóa,
04:22
an imagehình ảnh of themselvesbản thân họ
84
250280
1910
một hình ảnh
của chính họ
04:24
when they are alreadyđã more successfulthành công, freertự do hơn,
85
252190
4230
khi họ thành đạt hơn,
tự do hơn,
04:28
and for them, choosinglựa chọn that other carxe hơi
86
256420
2249
và với họ, bằng
việc chọn chiếc xe kia
04:30
was as if they are comingđang đến closergần hơn to this ideallý tưởng
87
258669
3060
dường như họ đã
đến gần hơn lý tưởng
04:33
in which it was as if ManyaManya alreadyđã saw them.
88
261729
4849
mà Mania đã nhìn thấy ở họ.
04:38
Now, we rarelyhiếm khi make really totallyhoàn toàn rationalhợp lý choicessự lựa chọn.
89
266578
4403
Hiếm khi ta chọn điều gì
hoàn toàn hợp lý.
04:42
ChoicesSự lựa chọn are influencedbị ảnh hưởng by our unconsciousbất tỉnh,
90
270981
3578
Lựa chọn của chúng ta
chịu ảnh hưởng của vô thức,
04:46
by our communitycộng đồng.
91
274559
1839
của cộng đồng.
04:48
We're oftenthường xuyên choosinglựa chọn
92
276398
1930
Chúng ta thường chọn
04:50
by guessingđoán, what would other people
93
278328
2154
bằng cách đoán
xem người khác
04:52
think about our choicelựa chọn?
94
280482
2984
nghĩ như thế nào về
lựa chọn của chúng ta.
04:55
AlsoCũng we are choosinglựa chọn
95
283466
1205
Chúng ta cũng chọn
04:56
by looking at what othersKhác are choosinglựa chọn.
96
284671
2369
bằng cách nhìn vào
lựa chọn của người khác.
04:59
We're alsocũng thế guessingđoán what is
sociallyxã hội acceptablechấp nhận được choicelựa chọn.
97
287040
4805
Chúng ta cố đoán đâu là
lựa chọn xã hội chấp nhận
05:03
Now, because of this, we actuallythực ra
98
291845
3071
Thế nên thực ra
05:06
even after we have alreadyđã chosenđã chọn,
99
294916
1889
cả khi chúng ta đã chọn,
05:08
like boughtđã mua a carxe hơi,
100
296805
1755
mua một chiếc xe chẳng hạn,
05:10
endlesslyvô tận readđọc reviewsđánh giá about carsxe hơi,
101
298560
3150
vẫn cứ không thôi
đọc các giới thiệu vê xe,
05:13
as if we still want to convincethuyết phục ourselveschúng ta
102
301710
2360
như thể muốn
thuyết phục chính mình
05:16
that we madethực hiện the right choicelựa chọn.
103
304070
2601
rằng ta chọn đúng.
05:18
Now, choicessự lựa chọn are anxiety-provokinglo lắng, kích động.
104
306671
3199
Cho nên lựa chọn là thứ
gây ra lo lắng
05:21
They are linkedliên kết to risksrủi ro, losseslỗ vốn.
105
309870
3081
Nó gắn với rủi ro, tổn thất.
05:24
They are highlycao unpredictablekhông thể đoán trước.
106
312951
2355
Nó rất khó dự đoán.
05:27
Now, because of this,
107
315306
2109
Vì thế, ngày nay
05:29
people have now more and more problemscác vấn đề
108
317415
2503
người ta càng ngày
càng chịu nhiều rắc rối
05:31
that they are not choosinglựa chọn anything.
109
319918
3458
vì không chọn được
cái gì ra hồn.
05:35
Not long agotrước, I was at a weddingđám cưới receptiontiếp nhận,
110
323376
3831
Vừa rồi tôi mới dự
một đám cưới,
05:39
and I metgặp a youngtrẻ, beautifulđẹp womanđàn bà
111
327207
2304
tôi gặp một cô gái
trẻ trung xinh đẹp
05:41
who immediatelyngay startedbắt đầu tellingnói
me about her anxietylo âu over choicelựa chọn.
112
329511
4626
ngay lập tức cô kể cho tôi
nỗi lo của cô trong việc lựa chọn.
05:46
She said to me, "I neededcần one monththáng
113
334137
1971
Cô bảo "Tôi mất một tháng
05:48
to decidequyết định which dresstrang phục to wearmặc."
114
336108
3046
để nghĩ xem sẽ mặc gì,"
05:51
Then she said, "For weekstuần I was researchingnghiên cứu
115
339154
2521
rồi cô kể, "Tôi mất hàng tuần
để cân nhắc
05:53
which hotelkhách sạn to stayở lại for this one night.
116
341675
3261
sẽ ở khách sạn nào
trong một đêm.
05:56
And now, I need to choosechọn a spermtinh trùng donornhà tài trợ."
117
344936
4498
và giờ, tôi phải chọn
một người hiến tinh trùng."
06:01
(LaughterTiếng cười)
118
349434
2767
(Cười)
06:04
I lookednhìn at this womanđàn bà in shocksốc.
119
352201
3499
Nhìn cô tôi choáng.
06:07
"SpermTinh trùng donornhà tài trợ? What's the rushvội vã?"
120
355700
3037
"Người hiến tinh trùng?
Sao phải vội thế?"
06:10
She said, "I'm turningquay 40 at the endkết thúc of this yearnăm,
121
358737
4174
Cô bảo,
"Cuối năm nay tôi 40 rồi,
06:14
and I've been so badxấu in choosinglựa chọn menđàn ông in my life."
122
362911
4825
tôi rất dở trong việc
chọn đàn ông."
06:19
Now choicelựa chọn, because it's linkedliên kết to riskrủi ro,
123
367736
4406
Lựa chọn, vì nó gắn với rủi ro,
06:24
is anxiety-provokinglo lắng, kích động,
124
372142
2277
nên gây ra lo lắng,
06:26
and it was alreadyđã the famousnổi danh
125
374419
2857
nhà triết học nổi tiếng
06:29
DanishĐan Mạch philosophernhà triết họcrenren KierkegaardKierkegaard
126
377276
2593
người Đan mạch,
Søren Kierkegaard chỉ ra
06:31
who pointednhọn out that anxietylo âu
127
379869
2714
sự lo lắng ấy
06:34
is linkedliên kết to the possibilitykhả năng of possibilitykhả năng.
128
382583
3265
là cái sảy
nảy ra vô số cái ung.
06:37
Now, we think todayhôm nay that we can preventngăn chặn these risksrủi ro.
129
385848
4433
Ngày nay ta tin rằng
có thể ngăn chặn được rủi ro này.
06:42
We have endlessbất tận marketthị trường analysisphân tích,
130
390281
3081
Ta có vô số những
phân tích thị trường,
06:45
projectionsdự đoán of the futureTương lai earningsthu nhập.
131
393362
2509
các kế hoạch về các
nguồn thu tương lai.
06:47
Even with marketthị trường, which is about chancecơ hội,
132
395871
2700
Ngay cả về thị trường, tức là
về cơ hội, về khả năng có thể
06:50
randomnessngẫu nhiên, we think we can predicttiên đoán rationallyhợp lý
133
398571
4140
chúng ta vẫn tin có thể
dự đoán một cách hợp ly
06:54
where it's going.
134
402711
1723
nó sẽ đi về đậu.
06:56
Now, chancecơ hội is actuallythực ra becomingtrở thành very traumaticchấn thương.
135
404434
4847
Thực ra, sự ngẫu nhiên
rất dễ gây đau buồn.
07:01
Last yearnăm, my friendngười bạn BernardBernard HarcourtHarcourt
136
409281
2890
Năm vừa rồi
bạn tôi Bernard Harcourt
07:04
at the UniversityTrường đại học of ChicagoChicago organizedtổ chức an eventbiến cố,
137
412171
4275
ở trường Đại học Chicago
tổ chức một sự kiện,
07:08
a conferencehội nghị on the ideaý kiến of chancecơ hội.
138
416446
3397
một hội nghị khoa học
về sự ngẫu nhiên.
07:11
He and I were togethercùng với nhau on the panelbảng điều khiển,
139
419843
2086
Anh ấy và tôi cùng
tham gia hội thảo,
07:13
and just before deliveringphân phối our papersgiấy tờ
140
421929
2517
và ngay trước khi
trình bày tham luận -
07:16
we didn't know eachmỗi other'sKhác papersgiấy tờ
141
424446
2350
chúng tôi không biết
về tham luận của nhau -
07:18
we decidedquyết định to take chancecơ hội seriouslynghiêm túc.
142
426796
2508
chúng tôi quyết định xem xét
sự ngẫu nhiên một cách nghiêm túc.
07:21
So we informedthông báo our audiencethính giả
143
429304
1836
Nên chúng tôi thông báo
cho cử tọa
07:23
that what they will just now hearNghe
144
431140
2349
là họ sắp sửa được nghe
07:25
will be a randomngẫu nhiên papergiấy,
145
433489
2013
một bản tham luận tình cờ,
07:27
a mixturehỗn hợp of the two papersgiấy tờ
146
435502
2172
pha trộn từ hai tham luận
07:29
which we didn't know what eachmỗi was writingviết.
147
437674
3871
trong đó chúng tôi không biết
người kia đã viết những gì.
07:33
Now, we deliveredđã giao hàng the conferencehội nghị in suchnhư là a way.
148
441545
4180
Chúng tôi đã trình bày theo kiểu đó.
07:37
BernardBernard readđọc his first paragraphđoạn văn,
149
445725
2221
Bernard đọc đoạn đầu tiên
trong tham luận của anh,
07:39
I readđọc my first paragraphđoạn văn,
150
447946
2124
rồi đến tôi đọc đoạn đầu
trong tham luận của tôi,
07:42
BernardBernard readđọc his secondthứ hai paragraphđoạn văn,
151
450070
2207
Bernard đọc đoạn thứ hai,
07:44
I readđọc my secondthứ hai paragraphđoạn văn,
152
452277
1485
tôi cũng đọc đoạn thứ hai,
07:45
in this way towardsvề hướng the endkết thúc of our papersgiấy tờ.
153
453762
3622
cứ thế cho đến hết
hai bản tham luận.
07:49
Now, you will be surprisedngạc nhiên
154
457384
1879
Quý vị sẽ ngạc nhiên,
07:51
that a majorityđa số of our audiencethính giả
155
459263
2182
rằng đa số cử tọa,
07:53
did not think that what they'dhọ muốn just listenedlắng nghe to
156
461445
2743
không nghĩ rằng
cái họ vừa nghe,
07:56
was a completelyhoàn toàn randomngẫu nhiên papergiấy.
157
464188
3285
là một tham luận pha trộn tình cờ.
07:59
They couldn'tkhông thể believe that
158
467473
1946
Họ không thể tin rằng
08:01
speakingnói from the positionChức vụ of authoritythẩm quyền
159
469419
2520
trên cương vị là hai giáo sư
08:03
like two professorsgiáo sư we were,
160
471939
1878
phát biều về học thuật,
08:05
we would take chancecơ hội seriouslynghiêm túc.
161
473817
3071
lại nhìn nhận sự ngâu nhiên
nghiêm túc như vậy.
08:08
They thought we preparedchuẩn bị the papersgiấy tờ togethercùng với nhau
162
476888
2587
Họ nghĩ chúng tôi
bàn nhau cùng viết
08:11
and were just jokingnói đùa that it's randomngẫu nhiên.
163
479475
3478
rồi nói đùa đây là tình cờ.
08:14
Now, we livetrực tiếp in timeslần with a lot of informationthông tin,
164
482953
4167
Chúng ta sống trong thời đại
nhiều thông tin,
08:19
biglớn datadữ liệu,
165
487120
1591
nhiều dữ liệu,
08:20
a lot of knowledgehiểu biết about the insidesbên trong of our bodiescơ thể.
166
488711
3004
nhiều hiểu biết về
cơ thể con người.
08:23
We decodedgiải mã our genomebộ gen.
167
491715
1743
Chúng ta giải mã bộ gen.
08:25
We know about our brainsnão more than before.
168
493458
3111
Biết về bộ não
nhiều hơn trước.
08:28
But surprisinglythật ngạc nhiên, people are more and more
169
496569
2636
Điều đáng ngạc nhiên
ở chỗ là người ta càng ngày
08:31
turningquay a blindmù quáng eyemắt in fronttrước mặt of this knowledgehiểu biết.
170
499205
4435
càng làm ngơ
trước những kiến thức này.
08:35
IgnoranceVô minh and denialtừ chối are on the risetăng lên.
171
503640
4993
Sự không hay biết và chối bỏ
đang lên ngôi.
08:40
Now, in regardquan tâm to the currenthiện hành economicthuộc kinh tế crisiskhủng hoảng,
172
508633
3218
Trước cuộc khủng hoảng
kinh tế hiện nay,
08:43
we think that we will just wakeđánh thức up again
173
511851
2654
chúng ta nghĩ rồi ta sẽ
hồi tỉnh lại
08:46
and everything will be the sametương tự as before,
174
514505
2216
mọi việc lại trở về như cũ,
08:48
and no politicalchính trị or socialxã hội changesthay đổi are neededcần.
175
516721
3263
chẳng cần thay đổi chính trị
hay xã hội làm gì.
08:51
In regardquan tâm to ecologicalsinh thái crisiskhủng hoảng,
176
519984
2250
Còn trước cuộc
khủng hoảng môi trường
08:54
we think nothing needsnhu cầu to be donelàm xong just now,
177
522234
3116
chúng ta nghĩ chẳng cần
làm gì cả,
08:57
or othersKhác need to acthành động before us.
178
525350
2902
đó là việc thiên hạ,
chứ chưa phải đến ta.
09:00
Or even when ecologicalsinh thái crisiskhủng hoảng alreadyđã happensxảy ra,
179
528252
3296
Ngay cả khi khủng hoảng
môi trường đã bùng phát
09:03
like a catastrophetai biến in FukushimaFukushima,
180
531548
2329
như thảm họa hạt nhân Fukushima,
09:05
oftenthường xuyên we have people livingsống in the sametương tự environmentmôi trường
181
533877
2824
thì những người cùng sống
trong một môi trường,
09:08
with the sametương tự amountsố lượng of informationthông tin,
182
536701
1822
cùng có một lượng thông tin
cần thiết
09:10
and halfmột nửa of them will be anxiouslo lắng about radiationsự bức xạ
183
538523
3687
chỉ một nửa biết
lo lắng về vấn đê phóng xạ,
09:14
and halfmột nửa of them will ignorebỏ qua it.
184
542210
3321
một nửa kia tiếp tục làm ngơ.
09:17
Now, psychoanalystspsychoanalysts know very well
185
545531
2812
Các nhà phân tâm học biết rõ
09:20
that people surprisinglythật ngạc nhiên don't have
186
548343
2475
điều đáng ngạc nhiên là người ta
không có
09:22
passionniềm đam mê for knowledgehiểu biết
187
550818
1789
lòng ham hiểu biết
09:24
but passionniềm đam mê for ignorancevô minh.
188
552607
3082
nhưng lại vui hưởng
sự vô minh.
09:27
Now, what does that mean?
189
555689
1485
Điều dó nghĩa là gì?
09:29
Let's say when we are facingđối diện
190
557174
1816
Khi chúng ta đối mặt,
09:30
a life-threateningđe dọa cuộc sống illnessbệnh,
191
558990
2793
với một căn bệnh giết người,
09:33
a lot of people don't want to know that.
192
561783
3206
thì có nhiều người
vẫn dửng dưng không để ý.
09:36
They'dHọ sẽ ratherhơn preferthích hơn denyingtừ chối the illnessbệnh,
193
564989
3398
Họ thích bác đi
là không có bệnh,
09:40
which is why it's not so wisekhôn ngoan to informthông báo them
194
568387
3274
nên nhiều khi
thà không báo cho họ là hơn
09:43
if they don't askhỏi.
195
571661
1709
nếu họ không thiết hỏi.
09:45
SurprisinglyĐáng ngạc nhiên, researchnghiên cứu showstrình diễn that sometimesđôi khi
196
573370
2430
đIều ngạc nhiên
nghiên cứu chỉ ra
09:47
people who denyphủ nhận theirhọ illnessbệnh
197
575800
1844
những người chối
là không có bệnh
09:49
livetrực tiếp longerlâu hơn than those who are rationallyhợp lý choosinglựa chọn
198
577644
3916
lại sống lâu hơn những người
09:53
the besttốt treatmentđiều trị.
199
581560
2439
chọn cách điều trị
hợp lý cho mình.
09:55
Now, this ignorancevô minh, howeverTuy nhiên,
200
583999
2121
Tuy nhiên,
sự không hiểu biết này
09:58
is not very helpfulHữu ích on the levelcấp độ of the socialxã hội.
201
586120
4729
là không tốt
về mặt xã hội.
10:02
When we are ignorantdốt about where we are headingphần mở đầu,
202
590849
3330
Khi không hay biết
ta đang đi vê đâu
10:06
a lot of socialxã hội damagehư hại can be causedgây ra.
203
594179
4185
thì có thể xảy ra
nhiều thiệt hại xã hội.
10:10
Now, on tophàng đầu of facingđối diện ignorancevô minh,
204
598364
2081
Bên cạnh sự ngu tối,
10:12
we are alsocũng thế facingđối diện todayhôm nay
205
600445
2238
chúng ta ngày nay còn đối mặt
10:14
some kindloại of an obviousnessHiển nhiên.
206
602683
3161
với cái xem ra
là sự thật hiển nhiên.
10:17
Now, it was FrenchTiếng Pháp philosophernhà triết học
207
605844
2127
Nhà triết học Pháp
10:19
LouisLouis AlthusserAlthusser who pointednhọn out
208
607971
2109
Louis Althusser đã chỉ ra
10:22
that ideologytư tưởng functionschức năng in suchnhư là a way
209
610080
2563
rằng hệ tư tưởng là thứ tạo ra
10:24
that it createstạo ra a veiltấm màn che of obviousnessHiển nhiên.
210
612643
3866
một bức màn hiển nhiên.
10:28
Before we do any socialxã hội critiquephê phán,
211
616509
3735
Trước khi có cái nhìn
phê phán đối với xã hội
10:32
it is necessarycần thiết really to liftthang máy that veiltấm màn che of obviousnessHiển nhiên
212
620244
4387
phải thật sự loại bỏ
bức màn hiển nhiên
10:36
and to think throughxuyên qua a little bitbit differentlykhác.
213
624631
3329
để nghĩ thoát qua,
để nghĩ khác đi.
10:39
If we go back to this ideologytư tưởng
214
627960
2037
Trở lại với tư tưởng
10:41
of individualcá nhân, rationalhợp lý choicelựa chọn
215
629997
2531
về cá nhân,
về lựa chọn hợp lý
10:44
we oftenthường xuyên embraceôm hôn,
216
632528
2328
mà chúng ta thường bám giữ,
10:46
it's necessarycần thiết preciselyđúng here
217
634856
1980
chính ở đây chúng ta cần
10:48
to liftthang máy this obviousnessHiển nhiên
218
636836
2329
loại bỏ bức màn hiển nhiên
10:51
and to think a little bitbit differentlykhác.
219
639165
3131
để nghĩ khác đi một chút.
10:54
Now for me, a questioncâu hỏi oftenthường xuyên is
220
642296
2964
Có một câu hỏi
thường đến với tôi
10:57
why we still embraceôm hôn this ideaý kiến of a self-madetự làm man
221
645260
4603
tại sao ta thích ghì mài
ý tưởng con người làm nên số phận
11:01
on which capitalismchủ nghĩa tư bản reliedDựa from its beginningbắt đầu?
222
649863
3532
điều mà chủ nghĩa tư bản
đã dựa vào từ buổi đầu tiên?
11:05
Why do we think that we are really suchnhư là mastersThạc sĩ
223
653395
2485
Tại sao chúng ta nghĩ rằng
chúng ta thật sự là người chủ
11:07
of our livescuộc sống that we can rationallyhợp lý
224
655880
2825
vận mệnh của mình
và chúng ta có thể
11:10
make the besttốt ideallý tưởng choicessự lựa chọn,
225
658705
2452
ra quyết định hợp lý
về những chon lựa tối ưu,
11:13
that we don't acceptChấp nhận losseslỗ vốn and risksrủi ro?
226
661157
3229
đến nỗi ta không chấp nhận
tổn thất và rủi ro?
11:16
And for me, it's very shockinggây sốc to
see sometimesđôi khi very poornghèo nàn people,
227
664386
3285
Đôi lúc tôi kinh hoàng
thấy những người rất nghèo,
11:19
for examplethí dụ, not supportinghỗ trợ the ideaý kiến
228
667671
2344
không tán thành quan điểm
11:22
of the richgiàu có beingđang taxedđánh thuế more.
229
670015
3618
rằng người giàu
phải nộp thuế nhiều hơn.
11:25
QuiteKhá oftenthường xuyên here they still identifynhận định
230
673633
2048
Người ta ở đây
thường mang lấy
11:27
with a certainchắc chắn kindloại of a lotteryxổ số kiến thiết mentalitytâm lý.
231
675681
2598
lối nghĩ ăn may
của trò đỏ đen.
11:30
Okay, maybe they don't think that they will make it
232
678279
3283
Okay, có khi họ nghĩ
đời cua kiếp này khó khá
11:33
in the futureTương lai, but maybe they think,
233
681562
1402
nhưng biết đâu đấy
đời cáy sau này,
11:34
my sonCon trai mightcó thể becometrở nên the nextkế tiếp BillHóa đơn GatesCổng.
234
682964
3189
con ta thành Bill Gatesn cũng nên.
11:38
And who would want to taxthuế one'scủa một người sonCon trai?
235
686153
3217
Và ai lại đi đánh thuế con mình?
11:41
Or, a questioncâu hỏi for me is alsocũng thế,
236
689370
3830
Hoặc tôi cũng tự nêu câu hỏi,
11:45
why would people who have no healthSức khỏe insurancebảo hiểm
237
693200
2380
tại sao những người
không có bảo hiểm y tế
11:47
not embraceôm hôn universalphổ cập healthcarechăm sóc sức khỏe?
238
695580
2981
lại không nhận sự chăm sóc
sức khỏe cộng đồng?
11:50
SometimesĐôi khi they don't embraceôm hôn it,
239
698561
1529
có lúc họ không nhận
sự chăm sóc ấy,
11:52
again identifyingxác định with the ideaý kiến of choicelựa chọn,
240
700090
2824
vì trót mang lấy suy nghĩ
vê lựa chọn
11:54
but they have nothing to choosechọn from.
241
702914
2558
nhưng họ có gì để chọn đâu.
11:57
Now, MargaretMargaret ThatcherThatcher famouslynổi tiếng said
242
705472
4450
Margaret Thatcher
có một câu nổi tiếng
12:01
that there is nothing like a societyxã hội.
243
709922
2632
rằng làm gì có xã hội.
12:04
SocietyXã hội doesn't existhiện hữu, it is only individualscá nhân
244
712554
3780
Xã hội không tồn tại,
chỉ có các cá nhân
12:08
and theirhọ familiescác gia đình.
245
716334
1796
và gia đình họ mà thôi.
12:10
SadlyĐáng buồn thay, this ideologytư tưởng still functionschức năng very well,
246
718130
5133
Đáng buồn là tư tưởng này
vẫn còn rất thịnh hành,
12:15
which is why people who are poornghèo nàn mightcó thể feel
247
723263
2284
nên những người nghèo
có thể cảm thấy
12:17
ashamedhổ thẹn for theirhọ povertynghèo nàn.
248
725547
1923
hổ thẹn về sự nghèo khổ của mình.
12:19
We mightcó thể endlesslyvô tận feel guiltytội lỗi that we are
249
727470
2262
Chúng ta vẫn
chưa thôi hối hận
12:21
not makingchế tạo the right choicessự lựa chọn,
250
729732
2114
vì đã lựa chon
không đúng đắn,
12:23
and that's why we didn't succeedthành công.
251
731846
2296
vì thế nên chúng ta
mới không thành công.
12:26
We are anxiouslo lắng that we are not good enoughđủ.
252
734142
3532
Chúng ta lo lắng rằng
mình cố thế vẫn còn chưa đủ,
12:29
That's why we work very hardcứng,
253
737674
1923
vì thế nên ta cật lực
12:31
long hoursgiờ at the workplacenơi làm việc
254
739597
1541
làm việc suốt ngày dài
12:33
and equallybằng nhau long hoursgiờ on remakingremaking ourselveschúng ta.
255
741138
4438
rồi mất bằng ấy thời gian
để lấy lại sức lực.
12:37
Now, when we are anxiouslo lắng over choicessự lựa chọn,
256
745576
2413
Khi ta lo lắng trước
lựa chọn,
12:39
sometimesđôi khi we easilydễ dàng give our powerquyền lực of choicelựa chọn away.
257
747989
4432
đôi lúc ta không còn thiết
lựa chọn nữa.
12:44
We identifynhận định with the guruguru
258
752421
1796
Ta phó thác chuyện này cho guru
12:46
who tellsnói us what to do,
259
754217
1279
ông thầy ta sẽ bảo
điều ta nên làm,
12:47
self-helpSelf-Trợ giúp therapistbác sĩ chuyên khoa,
260
755496
2644
hoặc là nhà trị liệu
về môn thân lập thân,
12:50
or we embraceôm hôn a totalitariantotalitarian leaderlãnh đạo
261
758140
2779
hoặc tôn thờ
nhà lãnh đạo toàn trị
12:52
who appearsxuất hiện to have no doubtsnghi ngờ about choicessự lựa chọn,
262
760919
2787
kẻ đứng trước lựa chọn,
chẳng bao giờ phân vân,
12:55
who sortsắp xếp of knowsbiết.
263
763706
2084
vì biết việc cần làm.
12:57
Now, oftenthường xuyên people askhỏi me,
264
765790
2776
Nhiều người thường hỏi tôi,
13:00
"What did you learnhọc hỏi by studyinghọc tập choicelựa chọn?"
265
768566
2374
"Anh học được gì qua
nghiên cứu về lựa chọn?"
13:02
And there is an importantquan trọng messagethông điệp that I did learnhọc hỏi.
266
770940
3171
Tôi nhận được
một thông điệp quan trọng
13:06
When thinkingSuy nghĩ about choicessự lựa chọn,
267
774111
2487
khi suy nghĩ về chọn lựa.
13:08
I stoppeddừng lại takinglấy choicessự lựa chọn too seriouslynghiêm túc, personallycá nhân.
268
776598
4960
Bản thân tôi thôi không coi
chọn lựa là quá nghiêm trang.
13:13
First, I realizedthực hiện a lot of choicelựa chọn I make
269
781558
2622
Trước hết tôi nhận ra
nhiều điều tôi đã chọn
13:16
is not rationalhợp lý.
270
784180
1459
là không hợp lý tí nào.
13:17
It's linkedliên kết to my unconsciousbất tỉnh,
271
785639
1904
Nó ảnh hưởng bới vô thức,
13:19
my guessesdự đoán of what othersKhác are choosinglựa chọn,
272
787543
2194
bởi điều tôi nghĩ về
chọn lựa của người khác,
13:21
or what is a sociallyxã hội embracedchấp nhận choicelựa chọn.
273
789737
3656
hoặc bởi lựa chọn
được xã hội chấp nhận.
13:25
I alsocũng thế embraceôm hôn the ideaý kiến
274
793393
2297
Tôi thích một suy nghĩ
13:27
that we should go beyondvượt ra ngoài
275
795690
1640
rằng ta cần đi xa hơn
13:29
thinkingSuy nghĩ about individualcá nhân choicessự lựa chọn,
276
797330
1924
vượt qua suy nghĩ
về lựa chọn cá nhân,
13:31
that it's very importantquan trọng to rethinksuy nghĩ lại socialxã hội choicessự lựa chọn,
277
799254
3656
đấy là điều quan trọng,
để đổi mới lựa chọn xã hội,
13:34
sincekể từ this ideologytư tưởng of individualcá nhân
choicelựa chọn has pacifiedBình us.
278
802910
3701
chính tư tưởng về lựa chọn cá nhân
đã ru ngủ chúng ta.
13:38
It really preventedngăn cản us to think about socialxã hội changethay đổi.
279
806611
3138
Nó ngăn trở chúng ta
nghĩ về sự thay đổi xã hội.
13:41
We spendtiêu so much time
choosinglựa chọn things for ourselveschúng ta
280
809749
3731
Chúng ta dành quá nhiều thơi gian
để chọn lựa cho mình
13:45
and barelyvừa đủ reflectphản chiếu on
281
813480
1770
và hiếm khi nghĩ về
13:47
communalchung choicessự lựa chọn we can make.
282
815250
2226
những mục tiêu chung
chúng ta nên chọn.
13:49
Now, we should not forgetquên that choicelựa chọn
283
817476
1700
Chúng ta hãy đừng quên
13:51
is always linkedliên kết to changethay đổi.
284
819176
2684
chọn lựa đi liền cùng biến đổi.
13:53
We can make individualcá nhân changesthay đổi,
285
821860
1816
Chúng ta có thể
tạo sự thay đổi cá nhân,
13:55
but we can make socialxã hội changesthay đổi.
286
823676
2185
Chúng ta có thể
tạo ra biến đổi xã hội.
13:57
We can choosechọn to have more wolveschó sói.
287
825861
3766
Chúng ta có thể chọn
có thêm nhiều chó sói.
14:01
We can choosechọn to changethay đổi our environmentmôi trường
288
829627
2767
Chúng ta có thể chọn
để thay đổi môi trường
14:04
to have more beescon ong.
289
832394
2430
để có thêm nhiều ong.
14:06
We can choosechọn to have differentkhác nhau ratingđánh giá agenciescơ quan.
290
834824
4286
Chúng ta có thể chọn để có
những cơ quan đánh giá khác nhau.
14:11
We can choosechọn to controlđiều khiển corporationscông ty
291
839110
2463
Hoặc chọn kiểm soát các công ty
14:13
insteadthay thế of allowingcho phép corporationscông ty to controlđiều khiển us.
292
841573
3864
thay vì cho phép nó
kiểm soát chúng ta.
14:17
We have a possibilitykhả năng to make changesthay đổi.
293
845437
3415
Chúng ta có đủ khả năng
để tạo ra biến đổi.
14:20
Now, I startedbắt đầu with a quoteTrích dẫn from SamuelSamuel JohnsonJohnson,
294
848852
3278
Tôi đã bắt đầu bằng câu nói
của Samuel Johnson,
14:24
who said that when we make choicelựa chọn in life,
295
852130
2729
khuyên chúng ta
khi lựa chọn trong đời
14:26
we shouldn'tkhông nên forgetquên to livetrực tiếp.
296
854859
2587
nhớ lựa chọn để mà sống.
14:29
FinallyCuối cùng, you can see
297
857446
2227
Rốt cuộc, các bạn thấy
14:31
I did have a choicelựa chọn
298
859673
1507
tôi đã chọn được cho mình
14:33
to choosechọn one of the threesố ba quotestrích dẫn
299
861180
1287
một trong ba câu đã dẫn
14:34
with which I wanted to startkhởi đầu my lecturebài học.
300
862467
4024
trong phần mở đầu
bài nói hôm nay.
14:38
I did have a choicelựa chọn,
301
866491
1899
Tôi quả đã có lựa chọn,
14:40
suchnhư là as nationsquốc gia, as people,
302
868390
2308
là một đất nước,
là một nhân dân,
14:42
we have choicessự lựa chọn too to rethinksuy nghĩ lại
303
870698
2272
chúng ta cũng có
lựa chọn để quyết định lại
14:44
in what kindloại of societyxã hội we want to livetrực tiếp in the futureTương lai.
304
872970
3312
sẽ sống trong một xã hội
thế nào trong tương lai
14:48
Thank you.
305
876282
2051
Cảm ơn.
14:50
(ApplauseVỗ tay)
306
878333
4230
(Vỗ tay)
Translated by An Nguyen Hoang
Reviewed by Nam Nguyen Cong

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Renata Salecl - Theorist
Sociologist and philosopher Renata Salecl scrutinizes our individual and societal neuroses, and suggests ways out of our current paralysis.

Why you should listen

Why are we the way we are, as individuals and as larger societies? In her relentless effort to answer this question, theorist Renata Salecl mines law, sociology, criminology, philosophy, and psychoanalysis to arrive at some unsettling conclusions.

Salecl—who researches and teaches at universities in her native Slovenia, in New York, and in London—argues that the modern, capitalism-driven imperative to become masters of our own lives leads to personal and social paralysis. We are obsessed with the impossible ideal of perfection and with others’ regard for us to a point that's politically de-mobilizing: obsessed with the idea of personal betterment, we ignore social change. Constant anxiety, kept alive in more-or-less conscious ways by the political system and by the media, further numbs our social criticism. Many people opt to tune out and live in denial. These themes form the core of Salecl's most recent books, The Tyranny of Choice and On Anxiety.

More profile about the speaker
Renata Salecl | Speaker | TED.com