TEDxSonomaCounty
Mac Barnett: Why a good book is a secret door
Mac Barnett: Mỗi cuốn sách hay là một cánh cửa bí mật
Filmed:
Readability: 3.1
1,882,886 views
Tuổi thơ thật diệu kỳ. Tại sao những cuốn sách cho trẻ lại không thể như thế? Trong buổi chia sẻ của mình, cây bút đã đạt nhiều giải thưởng Mac Barnett nói về văn chương thoát ra khỏi trang giấy, về thứ nghệ thuật là cánh cửa dẫn tới sự thần kỳ - và điều mà một đứa trẻ ngoài đời sẽ nói với chú cá voi tưởng tượng.
Mac Barnett - Children's book author
Mac Barnett is a bestselling author of books for children. Full bio
Mac Barnett is a bestselling author of books for children. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Chào mọi người. Tôi là Mac
00:12
Hi everybody. So my name is Mac.
0
439
2092
00:14
My job is that I lie to children,
1
2531
4058
Công việc của tôi là nói dối trẻ em,
00:18
but they're honest lies.
2
6589
2016
nhưng là nói dối chân thật.
00:20
I write children's books,
3
8605
1768
Tôi viết sách thiếu nhi,
00:22
and there's a quote from Pablo Picasso,
4
10373
3228
và có câu nói của Pablo Picasso thế này:
00:25
"We all know that Art is not truth.
5
13601
3186
"Chúng ta đều biết nghệ thuật
không phải là sự thật.
không phải là sự thật.
00:28
Art is a lie that makes us realize truth
6
16787
3642
Nghệ thuật là sự giả dối
giúp ta tìm ra sự thật
giúp ta tìm ra sự thật
00:32
or at least the truth that is
given us to understand.
given us to understand.
7
20429
2698
hoặc ít nhất là sự thật
mà ta cần phải hiểu.
mà ta cần phải hiểu.
00:35
The artist must know the manner whereby
8
23127
2110
Người nghệ sĩ phải biết cách
00:37
to convince others of the
truthfulness of his lies."
truthfulness of his lies."
9
25237
4837
thuyết phục mọi người tin vào
sự thật trong lời nói dối của mình."
sự thật trong lời nói dối của mình."
00:42
I first heard this when I was a kid,
10
30074
2858
Tôi nghe câu này lần đầu
khi còn là một đứa trẻ,
khi còn là một đứa trẻ,
00:44
and I loved it,
11
32932
1691
và rất thích nó,
00:46
but I had no idea what it meant.
12
34623
2792
nhưng lại chẳng hiểu nó có nghĩ là gì.
00:49
(Laughter)
13
37415
1577
(Cười lớn)
00:50
So I thought, you know what, it's what I'm here
14
38992
1897
Nên thiết nghĩ, tôi ở đây hôm nay
00:52
to talk to you today about, though,
15
40889
1619
để nói với các bạn,
00:54
truth and lies, fiction and reality.
16
42508
2213
cho dù thật giả, hư cấu
hay thực tế.
hay thực tế.
00:56
So how could I untangle
17
44721
1852
Làm thế nào gỡ rối hết
00:58
this knotted bunch of sentences?
18
46573
2527
đống nút thắt này?
01:01
And I said, I've got PowerPoint.
Let's do a Venn diagram.
Let's do a Venn diagram.
19
49100
3427
Tôi có PowerPoint.
Xem thử biểu đồ Venn nào.
Xem thử biểu đồ Venn nào.
01:04
["Truth. Lies."]
(Laughter)
(Laughter)
20
52527
2493
["Sự thật.Giả đối."]
01:07
So there it is, right there, boom.
21
55020
1760
Vậy đấy, ngay đây
01:08
We've got truth and lies
22
56780
1705
Ta có sự thật và sự giả dối
01:10
and then there's this little space,
23
58485
1072
và ít khoảng trống, viền bao,
ngay chính giữa.
ngay chính giữa.
01:11
the edge, in the middle.
24
59557
1561
01:13
That liminal space, that's art.
25
61118
6800
Phần giao thoa, chính là nghệ thuật.
01:19
All right. Venn diagram. (Laughter) (Applause)
26
67918
4997
Được rồi. Đây biểu đồ Venn.
( Cười )(Vỗ tay)
( Cười )(Vỗ tay)
01:24
But that's actually not very helpful either.
27
72915
3026
Nhưng thật sự thì,
nó không giúp ích gì mấy.
nó không giúp ích gì mấy.
01:27
The thing that made me understand
28
75941
4375
Thứ giúp tôi hiểu
01:32
that quote and really kind of what art,
29
80316
2490
câu nói đó và thực sự nghệ thuật là gì,
01:34
at least the art of fiction, was,
30
82806
2217
ít nhất là nghệ thuật hư cấu,
đó là khi làm việc với những đứa bé.
01:37
was working with kids.
31
85023
1440
01:38
I used to be a summer camp counselor.
32
86463
2260
Tôi từng là người tư vấn trại hè.
01:40
I would do it on my summers off from college,
33
88723
2287
Tôi làm công việc này trong các kì
nghỉ hè ở đại học
nghỉ hè ở đại học
01:43
and I loved it.
34
91010
3379
và yêu thích nó.
01:46
It was a sports summer camp
35
94389
1759
Đó là một trại hè thể thao
cho các bé từ 4 đến 6 tuổi.
cho các bé từ 4 đến 6 tuổi.
01:48
for four- to six-year-olds.
36
96148
1834
Tôi phụ trách trẻ lên 4
01:49
I was in charge of the four-year-olds,
37
97982
1646
01:51
which is good, because
38
99628
1803
điều này khá hay, bởi vì
01:53
four-year-olds can't play
sports, and neither can I.
sports, and neither can I.
39
101431
3349
4 tuổi thì đã chơi thể thao đâu,
và tôi cũng vậy.
và tôi cũng vậy.
01:56
(Laughter)
40
104780
1575
(Cười)
01:58
I play sports at a four-year-old level,
41
106355
2925
Tôi tham gia chơi mở mức 4 tuổi,
02:01
so what would happen is the kids would
42
109280
3717
và điều xảy ra là những đứa bé sẽ
02:04
dribble around some cones, and then got hot,
43
112997
1699
chạy quanh mấy cái mốc nón,
thấy nóng
thấy nóng
02:06
and then they would go sit underneath the tree
44
114696
2263
rồi đến gốc cây, nơi tôi đang ngồi
để nghỉ mệt. (Cười)
để nghỉ mệt. (Cười)
02:08
where I was already sitting — (Laughter) —
45
116959
2845
Và tôi bịa ra mấy câu chuyện
kể hết đứa này đứa khác
kể hết đứa này đứa khác
02:11
and I would just make up stories and tell them to them
46
119804
2545
02:14
and I would tell them stories about my life.
47
122349
1819
và rồi kể về cuộc đời mình.
02:16
I would tell them about how, on the weekends,
48
124168
1743
Tôi kể, những ngày cuối tuần
02:17
I would go home and I would
spy for the Queen of England.
spy for the Queen of England.
49
125911
3215
tôi về nhà và làm gián điệp
cho nữ hoàng Anh.
cho nữ hoàng Anh.
02:21
And soon, other kids
50
129126
3321
Nhanh chóng, những đứa bé khác
02:24
who weren't even in my group of kids,
51
132447
1840
dù không trong nhóm trẻ của tôi,
02:26
they would come up to me, and they would say,
52
134287
1469
cũng đến gần và hỏi:
02:27
"You're Mac Barnett, right?
53
135756
1912
"Chú Mac Barnett phải không ạ?
02:29
You're the guy who spies for the Queen of England."
54
137668
3069
Chú chính là gián điệp nữ hoàng Anh."
02:32
And I had been waiting my whole life for strangers
55
140737
3222
Tôi đã chờ cả đời để người lạ
02:35
to come up and ask me that question.
56
143959
2430
xuất hiện và hỏi tôi câu đó.
Trong tưởng tượng của tôi
đó là cô gái Nga thon thả,
đó là cô gái Nga thon thả,
02:38
In my fantasy, they were svelte Russian women,
57
146389
2273
02:40
but, you know, four-year-olds —
58
148662
1237
nhưng, bạn biết đấy, 4 tuổi
02:41
you take what you can get in Berkeley, California.
59
149899
4629
đó là những gì bạn có thể có
ở Berkeley, California.
ở Berkeley, California.
02:46
And I realized that the stories that I was telling
60
154528
4428
Và tôi nhận ra rằng câu chuyện tôi kể
02:50
were real in this way that was familiar to me
61
158956
3497
thật theo cách quen thuộc với tôi
02:54
and really exciting.
62
162453
1205
và nó rất thú vị.
02:55
I think the pinnacle of this for
me — I'll never forget this —
me — I'll never forget this —
63
163658
2206
Tôi nghĩ điều hay nhất,
tôi sẽ không bao giờ quên
tôi sẽ không bao giờ quên
02:57
there was this little girl
named Riley. She was tiny,
named Riley. She was tiny,
64
165864
2823
rằng có một cô bé tên Riley.
Cô rất bé, và thường mang
thức ăn trưa hàng ngày
thức ăn trưa hàng ngày
03:00
and she used to always take
out her lunch every day
out her lunch every day
65
168687
2439
03:03
and she would throw out her fruit.
66
171126
2340
cô bé vứt hết hoa quả.
03:05
She would just take her fruit,
67
173466
1408
Cô bé cầm quả trên tay,
03:06
her mom packed her a melon every day,
68
174874
1348
mẹ gói cho một quả dưa,
03:08
and she would just throw it in the ivy
69
176222
1749
và cô quẳng vào đám thường xuân
03:09
and then she would eat fruit snacks
70
177971
2313
để ăn snacks và bánh tráng miệng,
03:12
and pudding cups, and I was like, "Riley,
71
180284
2373
tôi hỏi: " Riley,
03:14
you can't do that, you
have to eat the fruit."
have to eat the fruit."
72
182657
3056
con không thể làm vậy,
con phải ăn hết hoa quả chứ."
con phải ăn hết hoa quả chứ."
03:17
And she was like, "Why?"
73
185713
1817
"Tại sao?", cô bé hỏi lại.
03:19
And I was like, "Well, when
you throw the fruit in the ivy,
you throw the fruit in the ivy,
74
187530
1832
" Vứt vào đám thường xuân,
03:21
pretty soon, it's going to be overgrown with melons,"
75
189362
3892
không lâu chúng sẽ mọc đầy dưa đấy."
03:25
which is why I think I ended up
76
193254
2002
Đấy là lý do tôi dừng kể chuyện
03:27
telling stories to children and not
being a nutritionist for children.
being a nutritionist for children.
77
195256
5619
và không trở thành
chuyên gia dinh dưỡng cho trẻ.
chuyên gia dinh dưỡng cho trẻ.
03:32
And so Riley was like, "That will never happen.
78
200875
1888
Rồi Riley nói:
" Chuyện đó không thể.
" Chuyện đó không thể.
03:34
That's not going to happen."
79
202763
1100
Nó sẽ không xảy ra."
03:35
And so, on the last day of camp,
80
203863
3051
Thế nên, vào ngày cắm trại cuối ,
03:38
I got up early and I got a big cantaloupe
81
206914
2453
tôi dậy sớm và mua một trái dưa lớn
03:41
from the grocery store
82
209367
2026
từ cửa hàng thực phẩm
03:43
and I hid it in the ivy,
83
211393
2102
và giấu nó trong đám thường xuân,
03:45
and then at lunchtime, I was like,
84
213495
1451
rồi buổi trưa, tôi làm bộ:
03:46
"Riley, why don't you go over
there and see what you've done."
there and see what you've done."
85
214946
2675
"Riley, sao con không ra kia
xem con đã làm gì?"
xem con đã làm gì?"
03:49
And — (Laughter) —
86
217621
3175
Và -- (Cười lớn) ---
Con bé bước qua đám thường xuân,
rồi mắt mở to
rồi mắt mở to
03:52
she went trudging through
the ivy, and then her eyes
the ivy, and then her eyes
87
220796
2678
03:55
just got so wide, and she pointed out this melon
88
223474
2092
chỉ vào quả dưa thậm chí
còn to hơn cái đầu của con bé,
còn to hơn cái đầu của con bé,
03:57
that was bigger than her head,
89
225566
2114
03:59
and then all the kids ran over
there and rushed around her,
there and rushed around her,
90
227680
2970
rồi cả bọn trẻ chạy tới
và vây quanh con bé,
và vây quanh con bé,
04:02
and one of the kids was like, "Hey,
91
230650
1587
một đứa hỏi: "Này,
04:04
why is there a sticker on this?"
92
232237
1889
tại sao lại có một cái nhãn ở đây?"
04:06
(Laughter)
93
234126
3224
(Cười lớn)
04:09
And I was like, "That is also why I say
94
237350
2469
Tôi nói: "Đấy là lý do chú dặn
04:11
do not throw your stickers in the ivy.
95
239819
2992
không có vứt mấy cái nhãn vào
đám thường xuân.
đám thường xuân.
04:14
Put them in the trash can. It
ruins nature when you do this."
ruins nature when you do this."
96
242811
5472
Phải bỏ vào thùng rác,
nếu không, cháu sẽ hủy hoại thiên nhiên ."
nếu không, cháu sẽ hủy hoại thiên nhiên ."
04:20
And Riley carried that melon around with her all day,
97
248283
5350
Và Riley giữ quả dưa cả ngày,
04:25
and she was so proud.
98
253633
2028
con bé rất tự hào.
04:27
And Riley knew she didn't
grow a melon in seven days,
grow a melon in seven days,
99
255661
4844
Riley biết mình không trồng
một quả dưa 7 ngày
một quả dưa 7 ngày
04:32
but she also knew that she did,
100
260505
2936
nhưng nó biết mình đã trồng nó,
04:35
and it's a weird place,
101
263441
2216
ở một nơi khác thường,
04:37
but it's not just a place that kids can get to.
102
265657
2745
không chỉ là một nơi
mà bọn trẻ có thể tới,
mà bọn trẻ có thể tới,
04:40
It's anything. Art can get us to that place.
103
268402
3532
Là bất cứ thứ gì.
Nghệ thuật có thể mang ta tới đó.
Nghệ thuật có thể mang ta tới đó.
04:43
She was right in that place in the middle,
104
271934
1957
Con bé đã ở đó, ngay chính giữa,
04:45
that place which you could call art or fiction.
105
273891
3425
nơi ta gọi nghệ thuật hay viễn tưởng.
04:49
I'm going to call it wonder.
106
277316
2065
Còn tôi gọi nó là kỳ quan.
04:51
It's what Coleridge called the
willing suspension of disbelief
willing suspension of disbelief
107
279381
2629
Coleridge thì gọi là
việc sẵn sàng ngưng lại nghi ngờ
việc sẵn sàng ngưng lại nghi ngờ
04:54
or poetic faith,
108
282010
1680
hoặc niềm tin thơ mộng,
04:55
for those moments where a
story, no matter how strange,
story, no matter how strange,
109
283690
2410
những phút đó,
dù có kì lạ thế nào
dù có kì lạ thế nào
câu chuyện đều có dáng dấp
của sự thật,
của sự thật,
04:58
has some semblance of the truth,
110
286100
2040
05:00
and then you're able to believe it.
111
288140
1977
và bạn có thể tin vào nó.
05:02
It's not just kids who can get there.
112
290117
1630
Không chỉ những đứa trẻ
05:03
Adults can too, and we get there when we read.
113
291747
2689
mà người lớn vậy, tới đó
thông qua những cuốn sách.
thông qua những cuốn sách.
05:06
It's why in two days, people will be
114
294436
2250
Bởi vậy trong vòng 2 ngày, người ta
05:08
descending on Dublin to take the walking tour
115
296686
3534
có thể đến Dublin để tham gia
tour đi bộ
tour đi bộ
05:12
of Bloomsday and see everything
that happened in "Ulysses,"
that happened in "Ulysses,"
116
300220
5605
kỉ niệm Bloomsday và
thấy mọi thứ diễn ra ở "Ulysses,"
thấy mọi thứ diễn ra ở "Ulysses,"
05:17
even though none of that happened.
117
305825
2255
dù chẳng có gì xảy ra cả.
05:20
Or people go to London and they visit Baker Street
118
308080
2257
Hoặc ta đến London thăm phố Baker
05:22
to see Sherlock Holmes' apartment,
119
310337
1472
xem căn hộ của Sherlock Holme
05:23
even though 221B is just a number that was painted
120
311809
2127
mặc dù 221B chỉ là một con số
05:25
on a building that never
actually had that address.
actually had that address.
121
313936
3146
sơn trên một tòa nhà với địa chỉ khác.
Ta biết các nhân vật đều
không thật
không thật
05:29
We know these characters aren't real,
122
317082
1725
05:30
but we have real feelings about them,
123
318807
2620
nhưng lại cảm thấy
họ đang thực tồn tại,
họ đang thực tồn tại,
và ta có thể làm thế.
05:33
and we're able to do that.
124
321427
1044
05:34
We know these characters aren't real,
125
322471
1893
Ta biết các nhân vật đều là giả tưởng
05:36
and yet we also know that they are.
126
324364
3318
nhưng ta tin là họ có thực.
05:39
Kids can get there a lot more easily than adults can,
127
327682
3656
Bọn trẻ có thể đến đó
dễ hơn nhiều so với người lớn,
dễ hơn nhiều so với người lớn,
lý do khiến tôi thích
viết cho chúng.
viết cho chúng.
05:43
and that's why I love writing for kids.
128
331338
1553
05:44
I think kids are the best audience
129
332891
1980
Tôi nghĩ trẻ em là
khán giả tốt nhất
khán giả tốt nhất
05:46
for serious literary fiction.
130
334871
4389
cho văn học viễn tưởng.
05:51
When I was a kid,
131
339260
2824
Khi còn là một đứa trẻ,
05:54
I was obsessed with secret door novels,
132
342084
2626
tôi bị ám ảnh bởi cánh cửa bí mật
05:56
things like "Narnia,"
133
344710
1161
trong truyện như "Narnia"
05:57
where you would open a wardrobe
and go through to a magical land.
and go through to a magical land.
134
345871
3703
nơi bạn mở cửa tủ, bước
vào thế giới pháp thuật.
vào thế giới pháp thuật.
06:01
And I was convinced that secret doors really did exist
135
349574
2730
Và tôi tin rằng
cửa bí mật thật sự tồn tại
cửa bí mật thật sự tồn tại
06:04
and I would look for them and try to go through them.
136
352304
2028
từng tìm kiếm chúng và thử đi qua .
06:06
I wanted to live and cross over into
that fictional world, which is —
that fictional world, which is —
137
354332
3744
Tôi muốn sống và đi qua thế giới
mộng tưởng,
mộng tưởng,
06:10
I would always just open people's closet doors.
(Laughter)
(Laughter)
138
358076
5695
Nơi tôi chỉ mở cánh cửa buồng
của mọi người. (Cười)
của mọi người. (Cười)
06:15
I would just go through my mom's boyfriend's closet,
139
363771
2777
Tôi sẽ lục tung
tủ quần áo bạn trai của mẹ,
tủ quần áo bạn trai của mẹ,
06:18
and there was not a secret magical land there.
140
366548
2250
Không có vùng đất bí mật
thần kỳ nào.
thần kỳ nào.
06:20
There was some other weird stuff that
I think my mom should know about.
I think my mom should know about.
141
368798
2588
Thay vào đó là một số thứ kì lạ
mà tôi nghĩ mẹ nên biết
mà tôi nghĩ mẹ nên biết
06:23
(Laughter)
142
371386
1721
(Cười)
06:25
And I was happy to tell her all about it.
143
373107
4165
Và tôi rất vui được nói với bà về nó.
Sau đại học,
công việc đầu tiên của tôi là...
công việc đầu tiên của tôi là...
06:31
After college, my first job was working
144
379545
4138
06:35
behind one of these secret doors.
145
383683
2548
ở sau một trong những cánh cửa bí mật đó.
06:38
This is a place called 826 Valencia.
146
386231
1957
Nơi đó là 826 Valencia.
06:40
It's at 826 Valencia Street
147
388188
2092
nằm ở số 826 đường Valencia
06:42
in the Mission in San Francisco,
148
390280
2486
Mission, San Francisco.
06:44
and when I worked there, there
was a publishing company
was a publishing company
149
392766
2026
Khi tôi làm việc ở đó, trụ sở chính
06:46
headquartered there called McSweeney's,
150
394792
2639
công ty xuất bản McSweeney's
06:49
a nonprofit writing center called 826 Valencia,
151
397431
3154
trung tâm viết phi lợi nhuận 826 Valencia
06:52
but then the front of it
152
400585
2205
nhưng mặt tiền của nó
06:54
was a strange shop.
153
402790
1570
là một cửa hàng rất lạ.
06:56
You see, this place was zoned retail,
154
404360
1427
Đây là khu bán lẻ,
06:57
and in San Francisco, they were
not going to give us a variance,
not going to give us a variance,
155
405787
3116
và ở San Francisco,
họ không cho chúng tôi nhiều lựa chọn,
họ không cho chúng tôi nhiều lựa chọn,
07:00
and so the writer who founded
it, a writer named Dave Eggers,
it, a writer named Dave Eggers,
156
408903
2887
thế nên, nhà văn sáng lập ra nó,
Dave Eggers,
Dave Eggers,
07:03
to come into compliance
with code, he said, "Fine,
with code, he said, "Fine,
157
411790
2339
đã tinh quái chấp hành nó,
ông nói: " Được,
ông nói: " Được,
07:06
I'm just going to build a pirate supply store."
158
414129
4376
Tôi định xây một cửa hàng
cung cấp cướp biển thôi."
cung cấp cướp biển thôi."
07:10
And that's what he did. (Laughter)
159
418505
3078
Và đó là những gì ông đã làm. (Cười)
07:13
And it's beautiful. It's all wood.
160
421583
1951
Nó rất đẹp. Tất cả đều bằng gỗ.
07:15
There's drawers you can pull out and get citrus
161
423534
1930
Có cả ngăn tủ bạn có thể kéo ra
07:17
so you don't get scurvy.
162
425464
3019
lấy quýt để khỏi lo bị thiếu vitamin C.
07:20
They have eyepatches in lots of colors,
163
428483
2148
Họ có cả miếng che mắt đủ màu sắc,
07:22
because when it's springtime, pirates want to go wild.
164
430631
2700
vì mùa xuân, mấy chàng cướp biển
lại muốn nổi loạn.
lại muốn nổi loạn.
07:25
You don't know. Black is boring. Pastel.
165
433331
4343
Bạn không biết. Màu đen chán lắm.
Màu pastel đi,
Màu pastel đi,
07:29
Or eyes, also in lots of colors,
166
437674
1996
Hay mắt, cũng rất nhiều màu,
07:31
just glass eyes, depending on how you want
167
439670
1805
chỉ là mắt thủy tinh,
07:33
to deal with that situation.
168
441475
3712
tùy bạn muốn đối phó
với tình huống đó ra sao.
với tình huống đó ra sao.
07:37
And the store, strangely,
169
445187
3125
Và cửa hàng, rất lạ,
07:40
people came to them and bought things,
170
448312
4012
mọi người tới mua đồ,
07:44
and they ended up paying the rent
171
452324
1827
và trả cả tiền thuê nhà
07:46
for our tutoring center, which was behind it,
172
454151
2064
cho trung tâm gia sư chúng tôi,
ở đằng sau,
ở đằng sau,
07:48
but to me, more important was the fact
173
456215
3052
nhưng với tôi, quan trọng hơn là
07:51
that I think the quality of work you do,
174
459267
2651
chất lượng công việc bạn làm,
07:53
kids would come and get instruction in writing,
175
461918
2486
trẻ con sẽ làm theo câu chuyện,
07:56
and when you have to walk this weird, liminal,
fictional space like this to go do your writing,
fictional space like this to go do your writing,
176
464404
4266
và khi phải bước vào khoảng không
hư cấu, kì lạ để đặt bút viết,
hư cấu, kì lạ để đặt bút viết,
08:00
it's going to affect the kind of work that you make.
177
468670
3750
nó sẽ ảnh hưởng tới tác phẩm bạn viết ra.
Đó là cánh cửa bí mật
mà bạn có thể bước qua.
mà bạn có thể bước qua.
08:04
It's a secret door that you can walk through.
178
472420
2187
08:06
So I ran the 826 in Los Angeles,
179
474607
2751
Thế là tôi quản lý số 826 Los Angels,
08:09
and it was my job to build the store down there.
180
477358
3482
công việc của tôi
là dựng cửa hàng dưới đó.
là dựng cửa hàng dưới đó.
08:12
So we have The Echo Park Time Travel Mart.
181
480840
3560
Rồi chúng tôi có Công viên Tiếng Vang
Siêu thị Du Hành Thời Gian .
Siêu thị Du Hành Thời Gian .
08:16
That's our motto: "Whenever
you are, we're already then."
you are, we're already then."
182
484400
2840
Khẩu hiệu: "Bạn ở thời nào
chúng tôi thời đó"
chúng tôi thời đó"
08:19
(Laughter)
183
487240
3860
(Cười)
08:23
And it's on Sunset Boulevard in Los Angeles.
184
491100
4757
nằm trên Đại lộ Hoàng Hôn Los Angeles.
08:27
Our friendly staff is ready to help you.
185
495857
2110
Nhân viên chúng tôi
luôn sẵn sàng giúp bạn.
luôn sẵn sàng giúp bạn.
08:29
They're from all eras,
186
497967
2143
Họ đến từ mọi thời kì,
08:32
including just the 1980s, that guy on the end,
187
500110
3609
cả những năm 1980,
anh chàng đằng cuối đó,
anh chàng đằng cuối đó,
08:35
he's from the very recent past.
188
503719
2197
đến từ quá khứ gần nhất.
08:37
There's our Employees of the Month,
189
505916
1702
Đó là những Nhân viên của Tháng,
08:39
including Genghis Khan, Charles Dickens.
190
507618
2986
kể cả Thành Cát Tư Hãn, Charles Dickens.
08:42
Some great people have come up through our ranks.
191
510604
2992
Một vài người nổi tiếng cũng gia nhập .
08:45
This is our kind of pharmacy section.
192
513596
2351
Đây là khu dược phẩm.
08:47
We have some patent medicines,
193
515947
1339
Chúng tôi có một vài thuốc độc quyền,
Mứt Canopic cho cơ thể,
Mứt Canopic cho cơ thể,
08:49
Canopic jars for your organs,
194
517286
2351
08:51
communist soap that says,
195
519637
1634
Xà bông Cộng sản với câu:
08:53
"This is your soap for the year."
(Laughter)
(Laughter)
196
521271
4451
"Đây là xà phòng cho cả năm của bạn."
(Cười)
(Cười)
08:57
Our slushy machine broke
197
525722
2216
Máy làm đá bào của chúng tôi bị hỏng
08:59
on the opening night and
we didn't know what to do.
we didn't know what to do.
198
527938
2633
vào đêm khai trương và
chúng tôi không biết phải làm gì.
chúng tôi không biết phải làm gì.
09:02
Our architect was covered in red syrup.
199
530571
2239
Kiến trúc sư bị đổ đầy si rô đỏ
trông như anh ta vừa mới giết ai vậy,
trông như anh ta vừa mới giết ai vậy,
09:04
It looked like he had just murdered somebody,
200
532810
2474
dù điều đó không quan trọng
09:07
which it was not out of the question
201
535284
1687
09:08
for this particular architect,
202
536971
2050
với vị kiến trúc sư đặc biệt này,
09:11
and we didn't know what to do.
203
539021
1586
và chúng tôi không biết làm gì.
09:12
It was going to be the highlight of our store.
204
540607
1032
Đó sẽ là điểm nhấn.
09:13
So we just put that sign on it that said,
205
541639
1345
Nên chúng tôi đặt biển hiệu
09:14
"Out of order. Come back yesterday."
(Laughter)
(Laughter)
206
542984
4505
"Máy hư. Quay lại ngày hôm qua." (Cười)
Và nó trở thành trò vui hơn cả đá bào
09:19
And that ended up being a better joke than slushies,
207
547489
2036
09:21
so we just left it there forever.
208
549525
4096
thế là chúng tôi để đó vĩnh viễn.
09:25
Mammoth Chunks. These things
weigh, like, seven pounds each.
weigh, like, seven pounds each.
209
553621
4313
Ngà voi Mammoth.
Nặng hơn 3kg một hộp.
Nặng hơn 3kg một hộp.
Thuốc chống côn trùng Barbarian.
Đầy salad
Đầy salad
09:29
Barbarian repellent. It's full of salad
210
557934
2200
09:32
and potpourri — things that barbarians hate.
211
560134
4578
và hỗn hợp thơm
- thứ mà người man rợ ghét.
- thứ mà người man rợ ghét.
09:36
Dead languages.
212
564712
1958
Tử ngữ.
09:38
(Laughter)
213
566670
2700
(Cười)
09:41
Leeches, nature's tiny doctors.
214
569370
3080
Đỉa, bác sĩ thiên nhiên tí hon.
09:44
And Viking Odorant, which
comes in lots of great scents:
comes in lots of great scents:
215
572450
3140
Và thuốc Khử mùi Viking, với
rất nhiều mùi khác nhau:
rất nhiều mùi khác nhau:
09:47
toenails, sweat and rotten vegetables, pyre ash.
216
575590
4005
mùi móng chân, mùi mồ hôi và rau thối,
mùi tro xác chết.
mùi tro xác chết.
09:51
Because we believe that Axe Body Spray
217
579595
2108
Bởi chúng tôi tin Thuốc xịt cơ thể Cái rìu
09:53
is something that you should
only find on the battlefield,
only find on the battlefield,
218
581703
1663
bạn chỉ nên thấy trên chiến trận,
09:55
not under your arms.
(Laughter)
(Laughter)
219
583366
4194
chứ không phải dưới nách. (Cười)
09:59
And these are robot emotion chips,
220
587560
1984
Và đây là những con chíp cảm xúc
10:01
so robots can feel love or fear.
221
589544
2227
để rô bốt có thể biết yêu và biết sợ.
10:03
Our biggest seller is Schadenfreude,
222
591771
1710
Bán chạy nhất là Schadenfreude,
thật bất ngờ. (Cười)
thật bất ngờ. (Cười)
10:05
which we did not expect.
223
593481
1301
10:06
(Laughter)
224
594782
1011
Chúng tôi không hề nghĩ điều đó sẽ xảy ra.
10:07
We did not think that was going to happen.
225
595793
2447
10:10
But there's a nonprofit behind it,
226
598240
2261
Nhưng có một nguồn phi lợi nhuận sau nó,
lũ trẻ bước qua cánh cửa
"Chỉ dành cho Nhân Viên"
"Chỉ dành cho Nhân Viên"
10:12
and kids go through a door
that says "Employees Only"
that says "Employees Only"
227
600501
1980
10:14
and they end up in this space
228
602481
1215
rồi vào không gian
nơi làm bài tập về nhà, viết chuyện,
nơi làm bài tập về nhà, viết chuyện,
10:15
where they do homework and write stories
229
603696
2174
10:17
and make films and this is a book release party
230
605870
2460
làm phim và đây tiệc phát hành sách
10:20
where kids will read.
231
608330
1484
nơi bọn trẻ sẽ đọc sách.
10:21
There's a quarterly that's published
232
609814
1902
Có sách xuất bản theo quý
toàn bài viết của các bé, sau giờ học
toàn bài viết của các bé, sau giờ học
10:23
with just writing that's done by the kids
233
611716
1429
10:25
who come every day after school,
234
613145
1057
10:26
and we have release parties
235
614202
1528
và chúng tôi tổ chức tiệc
10:27
and they eat cake and read for their parents
236
615730
2947
để chúng ăn bánh
và đọc cho bố mẹ chúng nghe,
và đọc cho bố mẹ chúng nghe,
10:30
and drink milk out of champagne glasses.
237
618677
2852
uống sữa trong các cốc sâm-panh.
10:33
And it's a very special space,
238
621529
3248
Đó là một không gian rất đặc biệt,
10:36
because it's this weird space in the front.
239
624777
3219
vì chính cái không gian kỳ lạ ở trước.
10:39
The joke isn't a joke.
240
627996
3299
Trò đùa không hẳn là trò đùa.
10:43
You can't find the seams on the fiction,
241
631295
2400
Bạn có thể thấy
sự tưởng tượng liền mạch,
sự tưởng tượng liền mạch,
10:45
and I love that. It's this little bit of fiction
242
633695
2908
và tôi thích vậy. Chính một chút hư cấu.
10:48
that's colonized the real world.
243
636603
3262
đã chiếm lĩnh thế giới thực.
10:51
I see it as kind of a book in three dimensions.
244
639865
4057
Tôi nhìn nó như
một quyển sách ba chiều.
một quyển sách ba chiều.
10:55
There's a term called metafiction,
245
643922
2240
thuật ngữ gọi là Siêu hư cấu
10:58
and that's just stories about stories,
246
646162
4083
và chỉ là những câu chuyện
về những câu chuyện
về những câu chuyện
11:02
and meta's having a moment now.
247
650245
1575
ngày nay, rất thịnh hành.
11:03
Its last big moment was probably in the 1960s
248
651820
2025
Thời của nó hẳn
là vào những năm 1960
là vào những năm 1960
11:05
with novelists like John Barth and William Gaddis,
249
653845
2677
với tiểu thuyết gia John Barth
và William Gaddis,
và William Gaddis,
11:08
but it's been around.
250
656522
1248
nhưng chỉ có một thời.
11:09
It's almost as old as storytelling itself.
251
657770
3541
Giờ thì đã già như chính câu chuyện kể.
11:13
And one metafictive technique
252
661311
2540
Và một kỹ thuật Siêu hư cấu
11:15
is breaking the fourth wall. Right?
253
663851
1794
là phá vỡ bức tường thứ tư.
vậy chứ?
vậy chứ?
11:17
It's when an actor will turn to the audience
254
665645
3250
Là khi diễn viên hướng về phía khán giả
11:20
and say, "I am an actor,
255
668895
1066
nói: "Tôi là diễn viên.
thứ này chỉ là xà nhà."
thứ này chỉ là xà nhà."
11:21
these are just rafters."
256
669961
2591
Mặc kệ phút chân thật đó,
11:24
And even that supposedly honest moment,
257
672552
2025
11:26
I would argue, is in service of the lie,
258
674577
2226
tôi vẫn sẽ tranh cãi
cho một lời nói dối,
cho một lời nói dối,
11:28
but it's supposed to foreground the artificiality
259
676803
2756
được dùng làm mặt tiền cho cái giả tạo
11:31
of the fiction.
260
679559
1687
của tiểu thuyết viễn tưởng.
11:33
For me, I kind of prefer the opposite.
261
681246
2149
Với tôi, thiên về điều ngược lại.
11:35
If I'm going to break down the fourth wall,
262
683395
2134
Nếu định phá bức tường thứ tư,
11:37
I want fiction to escape
263
685529
2343
tôi muốn tiểu thuyết thoát ra
11:39
and come into the real world.
264
687872
2083
và bước vào thế giới thực.
11:41
I want a book to be a secret door that opens
265
689955
4599
Tôi muốn cuốn sách là cửa bí mật mở ra
11:46
and lets the stories out into reality.
266
694554
2892
và dẫn các câu chuyện thành sự thực.
11:49
And so I try to do this in my books.
267
697446
2981
Vì thế, tôi cố làm
trong những cuốn sách của mình.
trong những cuốn sách của mình.
11:52
And here's just one example.
268
700427
1543
Và đây chỉ là một ví dụ.
11:53
This is the first book that I ever made.
269
701970
1922
Đây là cuốn đầu tay của tôi.
11:55
It's called "Billy Twitters
and his Blue Whale Problem."
and his Blue Whale Problem."
270
703892
2621
"Billy Twitters và
Vấn đề Cá Voi Xanh."
Vấn đề Cá Voi Xanh."
11:58
And it's about a kid who gets a blue whale as a pet
271
706513
2130
Kể về một cậu bé nuôi
chú cá voi xanh làm thú cưng.
chú cá voi xanh làm thú cưng.
12:00
but it's a punishment
272
708643
1586
nhưng đó là một hình phạt
và nó hủy hoại đời cậu.
và nó hủy hoại đời cậu.
12:02
and it ruins his life.
273
710229
2475
Nó được Fedup đưa tới một đêm khuya.
(Cười)
(Cười)
12:04
So it's delivered overnight by FedUp.
274
712704
2812
12:07
(Laughter)
275
715516
2590
Và cậu phải đưa nó tới trường cùng.
12:10
And he has to take it to school with him.
276
718106
1994
12:12
He lives in San Francisco —
277
720100
1354
Cậu sống ở San Francisco
12:13
very tough city to own a blue whale in.
278
721454
2531
thành phố khó ưa cá voi xanh,
12:15
A lot of hills, real estate is at a premium.
279
723985
4434
Có nhiều đồi, bất động sản là số một.
12:20
This market's crazy, everybody.
280
728419
2508
Thị trường thì dở hơi, mọi người ơi.
12:22
But underneath the jacket is this case,
281
730927
3791
Nhưng dưới cái áo khoác là vụ này,
12:26
and that's the cover underneath the book, the jacket,
282
734718
4186
đó là bìa dưới cuốn sách, bọc sách,
12:30
and there's an ad
283
738904
1380
và có một quảng cáo tặng
một chú cá voi xanh dùng thử 30 ngày.
một chú cá voi xanh dùng thử 30 ngày.
12:32
that offers a free 30-day risk-free trial
284
740284
3243
12:35
for a blue whale.
285
743527
1899
Chỉ cần gửi phong bì dán tem để địa chỉ,
12:37
And you can just send in a
self-addressed stamped envelope
self-addressed stamped envelope
286
745426
2994
12:40
and we'll send you a whale.
287
748420
3850
chúng tôi sẽ gửi bạn một con cá voi.
12:44
And kids do write in.
288
752270
4340
Và đám trẻ đã viết.
12:48
So here's a letter. It says, "Dear people,
289
756610
3408
Và đây một bức thư viết rằng:
"Chào đằng ấy,
"Chào đằng ấy,
12:52
I bet you 10 bucks you won't send me a blue whale.
290
760018
3181
cháu cá 10 đồng
bác sẽ không gửi cá voi .
bác sẽ không gửi cá voi .
12:55
Eliot Gannon (age 6)."
291
763199
2477
Eliot Gannon (6 tuổi)"
12:57
(Laughter) (Applause)
292
765676
3674
(Cười) (Vỗ tay)
Những gì Eliot và những đứa trẻ khác
13:02
So what Eliot and the other kids
293
770838
2122
13:04
who send these in get back
294
772960
2491
đã gửi thư để nhận lại
13:07
is a letter in very small print
from a Norwegian law firm —
from a Norwegian law firm —
295
775451
2925
là một bức thư chữ cỡ nhỏ
từ một Hãng luật Nauy
từ một Hãng luật Nauy
13:10
(Laughter) —
296
778376
3961
(Cười)
13:14
that says that due to a change in customs laws,
297
782337
3361
rằng vì một thay đổi luật hải quan,
13:17
their whale has been held up in Sognefjord,
298
785698
2207
con cá voi đã bị giữ lại ở Sognefjord,
một vịnh hẹp rất đẹp,
một vịnh hẹp rất đẹp,
13:19
which is a very lovely fjord,
299
787905
1224
và sau đó câu chuyện về Sognefjord,
đồ ăn NaUy cho cá.
đồ ăn NaUy cho cá.
13:21
and then it just kind of talks about Sognefjord
300
789129
1464
13:22
and Norwegian food for
a little while. It digresses.
a little while. It digresses.
301
790593
2480
Lạc đề. (Cười)
13:25
(Laughter)
302
793073
1782
13:28
But it finishes off by saying that
303
796767
1913
Nhưng kết thúc bằng
13:30
your whale would love to hear from you.
304
798680
2734
cá voi rất vui được nhận tin từ bạn.
13:33
He's got a phone number,
305
801414
1586
Nó có một số điện thoại,
13:35
and you can call and leave him a message.
306
803000
4714
bạn có thể gọi điện
hoặc nhắn lại.
hoặc nhắn lại.
13:39
And when you call and leave him a message,
307
807714
2576
Và khi gọi và để lại tin nhắn,
13:42
you just, on the outgoing message,
308
810290
1991
cháu chỉ, khi để lại tin nhắn thoại,
13:44
it's just whale sounds and then a beep,
309
812281
5118
chỉ là tiếng cá voi và sau đó tiếng Bíp,
13:49
which actually sounds a lot like a whale sound.
310
817399
3555
nghe rất giống âm thanh của cá voi.
13:52
And they get a picture of their whale too.
311
820954
1980
Và chúng còn nhận được cả hình cá voi.
13:54
So this is Randolph,
312
822934
2531
Đây là Randolph,
13:57
and Randolph belongs to a kid named Nico
313
825465
3341
Randolph thuộc về một cậu bé tên Nico,
14:00
who was one of the first kids to ever call in,
314
828806
4282
một trong những bé đầu tiên gọi điện,
14:05
and I'll play you some of Nico's message.
315
833088
2310
và tôi sẽ bật một vài tin nhắn của Nico.
14:07
This is the first message I ever got from Nico.
316
835398
4132
Đây là tin nhắn đầu tiên từ Nico.
14:11
(Audio) Nico: Hello, this is Nico.
317
839530
2239
Nico: Alô, Nico đây.
14:13
I am your owner, Randolph. Hello.
318
841769
4034
Tớ là chủ của bạn, Randolph. Xin chào.
14:17
So this is the first time I can ever talk to you,
319
845803
3476
Đây là lần đầu tiên tớ nói chuyện với cậu,
14:21
and I might talk to you soon another day. Bye.
320
849279
6244
và ta có thể sớm trò chuyện một ngày khác.
Tạm biệt.
Tạm biệt.
14:27
Mac Barnett: So Nico called back, like, an hour later.
321
855523
2587
Vậy mà Nico gọi lại,
một tiếng sau đó.
một tiếng sau đó.
14:30
(Laughter)
322
858110
2250
(Cười)
14:32
And here's another one of Nico's messages.
323
860360
3937
Và đây là một tin nhắn khác của Nico.
14:36
(Audio) Nico: Hello, Randolph, this is Nico.
324
864297
3543
Nico: Chào Randolph, Nico nè.
14:39
I haven't talked to you for a long time,
325
867840
5153
Lâu rồi chưa nói chuyện với cậu,
14:44
but I talked to you on Saturday or Sunday,
326
872993
4695
tuy ta đã trò chuyện
thứ bảy, chủ nhật gì đó,
thứ bảy, chủ nhật gì đó,
14:49
yeah, Saturday or Sunday,
327
877688
2250
Đúng rồi, thứ bảy hay chủ nhật,
14:51
so now I'm calling you again
328
879938
3015
giờ tớ mới gọi cậu lần nữa
14:54
to say hello and I wonder what you're doing right now,
329
882953
4916
để chào và tự hỏi
giờ cậu đang làm gì,
giờ cậu đang làm gì,
14:59
and I'm going to probably call you again
330
887869
2936
chắc chắn tớ sẽ gọi cậu lần nữa
15:02
tomorrow or today,
331
890805
2183
ngày mai hoặc trong hôm nay.
15:04
so I'll talk to you later. Bye.
332
892988
4196
Nói chuyện sau nhé. Tạm biệt.
15:09
MB: So he did, he called back that day again.
333
897184
4308
Thế là cậu đã gọi lại, ngày hôm ấy.
15:13
He's left over 25 messages for Randolph
334
901492
3881
Để lại hơn 25 tin nhắn cho Randolph
15:17
over four years.
335
905373
2752
trong hơn 4 năm.
15:20
You find out all about him
336
908125
2091
Bạn sẽ tìm thấy tất cả về cậu bé
15:22
and the grandma that he loves
337
910216
1636
người bà mà cậu yêu
15:23
and the grandma that
he likes a little bit less —
he likes a little bit less —
338
911852
2355
và người bà cậu yêu ít hơn chút.
15:26
(Laughter) —
339
914207
2193
(Cười)
15:28
and the crossword puzzles that he does,
340
916400
2427
bài giải đố cậu làm,
15:30
and this is — I'll play you one
more message from Nico.
more message from Nico.
341
918827
3780
đây-Tôi sẽ bật thêm tin nhắn từ Nico.
15:34
This is the Christmas message from Nico.
342
922607
3303
Đây là tin nhắn Giáng sinh từ Nico.
15:37
[Beep] (Audio) Nico: Hello, Randolph,
343
925910
2363
Nico: Chào Randolph,
Xin lỗi lâu rồi không nói chuyện với cậu.
15:40
sorry I haven't talked to you in a long time.
344
928273
3255
15:43
It's just that I've been so busy
345
931528
2666
Tớ bận quá
15:46
because school started,
346
934194
2699
vì năm học bắt đầu rồi,
15:48
as you might not know, probably,
347
936893
3033
chắc là cậu không biết đâu,
15:51
since you're a whale, you don't know,
348
939926
3881
vì cậu là cá voi mà, cậu không biết
15:55
and I'm calling you to just say,
349
943807
4680
và tớ gọi để chúc cậu,
16:00
to wish you a merry Christmas.
350
948487
3690
mừng giáng sinh.
16:04
So have a nice Christmas,
351
952177
4601
Giáng vui vui vẻ nhé,
16:08
and bye-bye, Randolph. Goodbye.
352
956778
6873
tạm biệt Randolph.
16:15
MB: I actually got Nico,
353
963651
1524
Tôi thực sự đã hiểu Nico,
16:17
I hadn't heard from in 18 months,
354
965175
3131
18 tháng không nghe tin cậu,
16:20
and he just left a message two days ago.
355
968306
4118
và cậu bé vừa mới nhắn tin
hai ngày trước.
hai ngày trước.
16:24
His voice is completely different,
356
972424
2426
Giọng hoàn toàn khác,
16:26
but he put his babysitter on the phone,
357
974850
3500
nhưng cậu để người trông trẻ cầm máy,
16:30
and she was very nice to Randolph as well.
358
978350
3861
và cô ấy cũng rất tốt với Randolph.
16:34
But Nico's the best reader I could hope for.
359
982211
4350
Nico, độc giả tuyệt nhất
mà tôi có thể mơ ước.
mà tôi có thể mơ ước.
16:38
I would want anyone I was writing for
360
986561
3726
Tôi muốn bất kỳ ai mà tôi viết cho
16:42
to be in that place emotionally
361
990287
2141
có cảm giác tới được nơi
16:44
with the things that I create.
362
992428
2236
mà tôi đã tạo ra.
16:46
I feel lucky. Kids like Nico are the best readers,
363
994664
3701
Tôi thấy mình may mắn.
Độc giả nhỏ tuổi tuyệt vời như Nico
Độc giả nhỏ tuổi tuyệt vời như Nico
16:50
and they deserve the best stories we can give them.
364
998365
3595
xứng đáng nhận được từ ta
những câu chuyện hay nhất.
những câu chuyện hay nhất.
16:53
Thank you very much.
365
1001960
2202
Xin cám ơn rất nhiều.
16:56
(Applause)
366
1004162
2655
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Mac Barnett - Children's book authorMac Barnett is a bestselling author of books for children.
Why you should listen
Mac Barnett is the author of fifteen books for children. He was the executive director of 826LA, a nonprofit writing center, and founded the Echo Park Time Travel Mart, a convenience store for time travelers. In this talk about creativity and wonder, he explains why kids are the ideal readers of literary fiction -- and what adults can learn from them about imagination and the willing suspension of disbelief.
Mac Barnett | Speaker | TED.com