ABOUT THE SPEAKER
Hannah Fry - Complexity theorist
Hannah Fry researches the trends in our civilization and ways we can forecast its future.

Why you should listen

Hannah Fry completed her PhD in fluid dynamics in early 2011 with an emphasis on how liquid droplets move. Then, after working as an aerodynamicist in the motorsport industry, she began work on an interdisciplinary project in complexity sciences at University College London. Hannah’s current research focusses on discovering new connections between mathematically described systems and human interaction at the largest scale.

More profile about the speaker
Hannah Fry | Speaker | TED.com
TEDxBinghamtonUniversity

Hannah Fry: The mathematics of love

Hannah Fry: Toán học tình yêu

Filmed:
5,166,184 views

Tìm được người bạn đời thích hợp không phải là chuyện dễ dàng - nhưng liệu ta có thể tính toán khả năng nó xảy ra? Trong buổi nói chuyện đầy hấp dẫn này, nhà toán học Hannah Fry đưa ra các cách ta hay làm để tìm kiếm tình yêu, và chỉ ra 3 mẹo chính (đã được toán học kiểm chứng) giúp bạn tìm ra người đặc biệt của cho riêng mình.
- Complexity theorist
Hannah Fry researches the trends in our civilization and ways we can forecast its future. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
TodayHôm nay I want to talk to you
about the mathematicstoán học of love.
0
303
4638
Hôm nay, tôi sẽ chia sẻ với các bạn
về toán học tình yêu.
00:16
Now, I think that we can all agreeđồng ý
1
4941
1740
Tôi nghĩ chúng ta đều đồng ý
00:18
that mathematiciansnhà toán học
are famouslynổi tiếng excellentTuyệt vời at findingPhát hiện love.
2
6681
4916
rằng các nhà toán học
là những người
nổi tiếng xuất sắc
trong việc tìm kiếm tình yêu.
00:23
But it's not just
because of our dashingrạng ngời personalitiesnhân cách,
3
11597
3448
Nhưng không phải chỉ vì
tính cách rạng ngời,
00:27
superiorcấp trên conversationalđàm thoại skillskỹ năng
and excellentTuyệt vời pencilbút chì casescác trường hợp.
4
15045
4499
kỹ năng giao tiếp tốt
và sở hữu các hộp bút tuyệt đẹp.
00:31
It's alsocũng thế because we'vechúng tôi đã actuallythực ra donelàm xong
an awfulkinh khủng lot of work into the mathstoán học
5
19544
4526
Mà còn bởi vì chúng tôi
đã bỏ rất nhiều công sức
00:36
of how to find the perfecthoàn hảo partnercộng sự.
6
24070
2392
vào bài toán tìm kiếm
một nửa hoàn hảo.
00:38
Now, in my favoriteyêu thích papergiấy
on the subjectmôn học, which is entitledđược phép,
7
26462
3413
Bài luận yêu thích của tôi
trong chủ đề ấy, mang tên,
00:41
"Why I Don't Have a GirlfriendBạn gái" --
(LaughterTiếng cười) --
8
29875
3496
"Tại sao tôi không có bạn gái?" --
(Tiếng cười) --
00:45
PeterPeter BackusBackus triescố gắng to ratetỷ lệ
his chancescơ hội of findingPhát hiện love.
9
33371
3720
Peter Backus tìm cách tính cơ hội
tìm được tình yêu.
00:49
Now, Peter'sPeter's not a very greedytham lam man.
10
37091
2366
Peter không phải là một người
đàn ông quá tham lam
00:51
Of all of the availablecó sẵn womenđàn bà in the U.K.,
11
39457
2085
Trong số những phụ nữ Anh Quốc
chưa có người yêu,
00:53
all Peter'sPeter's looking for
is somebodycó ai who livescuộc sống nearở gần him,
12
41542
3413
tất cả những gì Peter tìm kiếm
là sống gần anh ấy,
00:56
somebodycó ai in the right agetuổi tác rangephạm vi,
13
44955
1901
có độ tuổi thích hợp,
00:58
somebodycó ai with a universitytrường đại học degreetrình độ,
14
46856
2810
có bằng đại học,
01:01
somebodycó ai he's likelycó khả năng to get on well with,
15
49666
2158
có thể hòa hợp với anh,
01:03
somebodycó ai who'sai likelycó khả năng to be attractivehấp dẫn,
16
51824
2076
hấp dẫn và thấy Peter hấp dẫn.
01:05
somebodycó ai who'sai likelycó khả năng
to find him attractivehấp dẫn.
17
53900
2538
01:08
(LaughterTiếng cười)
18
56438
3003
(tiếng cười)
01:11
And comesđến up with an estimateước tính
of 26 womenđàn bà in the wholetoàn thể of the UKVƯƠNG QUỐC ANH.
19
59441
4986
Ước tính rằng có khoảng
26 người trên toàn nước Anh.
Không khả quan cho lắm,
đúng không Peter?
01:17
It's not looking very good,
is it PeterPeter?
20
65441
2161
01:19
Now, just to put that into perspectivequan điểm,
21
67602
1867
Hãy đưa vấn đề
này vào thực tiễn,
01:21
that's about 400 timeslần fewerít hơn
than the besttốt estimatesước tính
22
69469
3105
xác suất thấp hơn khoảng 400 lần so với
các ước tính tốt nhất
01:24
of how manynhiều intelligentthông minh
extraterrestrialngoài trái đất life formscác hình thức there are.
23
72574
4225
về việc có bao nhiêu nền văn minh
khác tồn tại ngoài Trái Đất.
01:28
And it alsocũng thế givesđưa ra PeterPeter
a 1 in 285,000 chancecơ hội
24
76799
4877
Kết quả cho Peter:
cơ hội 1 trên 285.000
01:33
of bumpingva chạm into any one
of these specialđặc biệt ladiesquý cô
25
81676
2226
gặp được 1 trong 26
người phụ nữ này.
01:35
on a givenđược night out.
26
83902
1386
tại một đêm tiệc tùng.
01:37
I'd like to think
that's why mathematiciansnhà toán học
27
85288
2203
Tôi nghĩ rằng đó là lý do
các nhà toán học
01:39
don't really botherbận tâm
going on nightsđêm out anymorenữa không.
28
87491
3424
không thèm bận tâm đến
tiệc đêm nữa.
01:42
The thing is that I personallycá nhân
29
90915
1729
Vấn đề là cá nhân tôi
01:44
don't subscribeđăng ký
to suchnhư là a pessimisticbi quan viewlượt xem.
30
92644
2729
không có cách nhìn bi quan như thế.
01:47
Because I know,
just as well as all of you do,
31
95373
2229
Bởi vì, cũng như các bạn, tôi biết rằng,
01:49
that love doesn't really work like that.
32
97602
2592
tình yêu không thật sự
vận hành như thế.
01:52
HumanCon người emotioncảm xúc isn't neatlygọn gàng orderedđặt hàng
and rationalhợp lý and easilydễ dàng predictablecó thể dự đoán được.
33
100194
5110
Cảm xúc con người không hề có thứ tự
ngay ngắn, hợp lý và dễ đoán.
01:57
But I alsocũng thế know that that doesn't mean
34
105304
2407
Nhưng tôi cũng biết rằng
nó không có nghĩa là
01:59
that mathematicstoán học hasn'tđã không got something
that it can offerphục vụ us
35
107711
3304
toán học hoàn toàn
không liên quan đến vấn đề này.
02:03
because, love, as with mostphần lớn of life,
is fullđầy of patternsmẫu
36
111015
3951
Bởi, tình yêu, như phần lớn cuộc đời,
là tập hợp các quy luật
02:06
and mathematicstoán học is, ultimatelycuối cùng,
all about the studyhọc of patternsmẫu.
37
114966
4076
và toán học, suy cho cùng là
nghiên cứu về quy luật.
02:11
PatternsMô hình from predictingdự báo the weatherthời tiết
to the fluctuationsbiến động in the stockcổ phần marketthị trường,
38
119042
4303
Quy luật từ dự báo thời tiết đến
biến động của thị trường chứng khoán,
02:15
to the movementphong trào of the planetsnhững hành tinh
or the growthsự phát triển of citiescác thành phố.
39
123345
3405
đến chuyển động của các hành tinh
hoặc sự phát triển của các thành phố.
02:18
And if we're beingđang honestthật thà,
nonekhông ai of those things
40
126750
2704
Thành thật mà nói,
trong tất cả những điều trên,
02:21
are exactlychính xác neatlygọn gàng orderedđặt hàng
and easilydễ dàng predictablecó thể dự đoán được, eitherhoặc.
41
129454
3396
cũng không điều nào có thứ tự chặt chẽ
hoặc có thể dễ dàng dự đoán.
02:24
Because I believe that mathematicstoán học
is so powerfulquyền lực that it has the potentialtiềm năng
42
132850
5027
Tôi tin rằng toán học có ảnh hưởng
rất lớn và có thể khả năng
02:29
to offerphục vụ us a newMới way of looking
at almosthầu hết anything.
43
137877
3754
cho ta một cách nhìn
mới gần như về bất kì điều gì
02:33
Even something as mysterioushuyền bí as love.
44
141631
3556
ngay cả những điều bí ẩn như tình yêu.
02:37
And so, to try to persuadetruy vấn you
45
145187
1488
Và để thuyết phục các bạn
02:38
of how totallyhoàn toàn amazingkinh ngạc, excellentTuyệt vời
and relevantliên quan, thích hợp mathematicstoán học is,
46
146675
4561
rằng toán học tuyệt vời, xuất sắc
và liên quan đến thế nào,
02:43
I want to give you my tophàng đầu threesố ba
mathematicallytoán học verifiablekiểm chứng được tipslời khuyên for love.
47
151236
7984
tôi muốn gửi đến các bạn top 3 mẹo
tình yêu đã được toán học kiểm chứng.
Mẹo đầu tiên,
02:51
Okay, so TopĐầu trang TipMẹo #1:
48
159980
1959
02:53
How to winthắng lợi at onlineTrực tuyến datinghẹn hò.
49
161939
2964
Làm thế nào để nhận được
một cuộc hẹn hò trực tuyến.
Trang web hẹn hò trực tuyến
yêu thích của tôi là OkCupid,
02:58
So my favoriteyêu thích onlineTrực tuyến datinghẹn hò
websitetrang mạng is OkCupidOkCupid,
50
166323
3836
03:02
not leastít nhất because it was startedbắt đầu
by a groupnhóm of mathematiciansnhà toán học.
51
170159
3415
trên hết là vì nó được sáng lập
bởi một nhóm các nhà toán học.
03:05
Now, because they're mathematiciansnhà toán học,
52
173574
1769
Vì là những nhà toán học,
03:07
they have been collectingthu gom datadữ liệu
53
175343
1740
họ đã thu thập dữ liệu
03:09
on everybodymọi người who usessử dụng theirhọ siteđịa điểm
for almosthầu hết a decadethập kỷ.
54
177083
2853
của những người sử dụng
trang web của mình gần một thập kỷ.
03:11
And they'vehọ đã been tryingcố gắng
to searchTìm kiếm for patternsmẫu
55
179936
2264
Và họ đã cố gắng tìm kiếm các quy luật
03:14
in the way that we talk about ourselveschúng ta
56
182200
1867
về cách ta nói về bản thân,
03:16
and the way that we
interacttương tác with eachmỗi other
57
184067
2117
cách ta giao tiếp với nhau
03:18
on an onlineTrực tuyến datinghẹn hò websitetrang mạng.
58
186184
1692
trên trang web hẹn hò trực tuyến
03:19
And they'vehọ đã come up with some
seriouslynghiêm túc interestinghấp dẫn findingskết quả.
59
187876
2949
và đưa ra một số
nghiên cứu thật sự thú vị.
03:22
But my particularcụ thể favoriteyêu thích
60
190825
1622
Tôi đặc biệt yêu thich
03:24
is that it turnslượt out
that on an onlineTrực tuyến datinghẹn hò websitetrang mạng,
61
192447
3380
kết luận rằng trên một
trang web hẹn hò trực tuyến,
03:27
how attractivehấp dẫn you are
does not dictateđiều khiển how popularphổ biến you are,
62
195827
5845
độ hấp dẫn của bạn không
nói lên được bạn được ưa thích đến đâu,
03:33
and actuallythực ra, havingđang có people
think that you're uglyxấu xí
63
201679
3712
và thật ra, để mọi người nghĩ rằng
bạn xấu xí
03:37
can work to your advantagelợi thế.
64
205391
2869
lại có thể là một lợi thế.
03:40
Let me showchỉ you how this workscông trinh.
65
208260
1806
Để tôi chỉ cho bạn cách làm điều này.
03:42
In a thankfullymay mắn voluntarytình nguyện
sectionphần of OkCupidOkCupid,
66
210066
4499
Nhờ vào một mục trên OkCupid,
03:46
you are allowedđược cho phép to ratetỷ lệ
how attractivehấp dẫn you think people are
67
214565
3000
bạn được phép chấm độ
hấp dẫn của người khác
03:49
on a scaletỉ lệ betweengiữa 1 and 5.
68
217565
2457
trên thang điểm từ 1 đến 5.
03:52
Now, if we compareso sánh this scoreghi bàn,
the averageTrung bình cộng scoreghi bàn,
69
220022
3340
So sánh số điểm này,
số điểm trung bình
03:55
to how manynhiều messagestin nhắn a
selectionlựa chọn of people receivenhận được,
70
223362
2854
về số lượng thư mà một số người
chọn lọc nhận được,
03:58
you can beginbắt đầu to get a sensegiác quan
71
226216
1660
bạn có thể thấy
03:59
of how attractivenesssức hấp dẫn linksliên kết to popularityphổ biến
on an onlineTrực tuyến datinghẹn hò websitetrang mạng.
72
227876
3978
liên kết giữa sự hấp dẫn và mến mộ
trên một trang web hẹn hò trực tuyến.
04:03
This is the graphbiểu đồ that the OkCupidOkCupid guys
have come up with.
73
231854
3323
Đây là biểu đồ mà nhân viên
của OkCupid đã vẽ ra.
04:07
And the importantquan trọng thing to noticeđể ý
is that it's not totallyhoàn toàn truethật
74
235177
3053
Nhận xét quan trọng rút ra là,
không phải
04:10
that the more attractivehấp dẫn you are,
the more messagestin nhắn you get.
75
238230
2828
càng hấp dẫn,
thì bạn càng nhận được nhiều thư.
04:13
But the questioncâu hỏi arisesphát sinh then
of what is it about people up here
76
241058
3874
Câu hỏi đặt ra là
điều gì làm cho những người ở trên
04:16
who are so much more popularphổ biến
than people down here,
77
244932
4634
được mến mộ hơn
những người bên dưới
dù họ nhận được số điểm
bằng nhau về độ hấp dẫn?
04:21
even thoughTuy nhiên they have the
sametương tự scoreghi bàn of attractivenesssức hấp dẫn?
78
249566
2604
04:24
And the reasonlý do why is that it's not just
straightforwardđơn giản looksnhìn that are importantquan trọng.
79
252170
4529
Đơn giản là không chỉ
vẻ bề ngoài mới quan trọng.
Để tôi minh họa số liệu
của họ với một ví dụ.
04:28
So let me try to illustrateMinh họa theirhọ
findingskết quả with an examplethí dụ.
80
256699
2778
Lấy một người như
Portia de Rossi làm ví dụ,
04:31
So if you take someonengười nào like
PortiaPortia dede RossiRossi, for examplethí dụ,
81
259477
4130
mọi người đều đồng ý rằng
Portia de Rossi là một người phụ nữ đẹp.
04:35
everybodymọi người agreesđồng ý that PortiaPortia dede RossiRossi
is a very beautifulđẹp womanđàn bà.
82
263607
4672
Không ai nghĩ rằng cô ấy xấu,
nhưng cô cũng không phải là 1 siêu mẫu.
04:40
NobodyKhông ai thinksnghĩ that she's uglyxấu xí,
but she's not a supermodelsiêu mẫu, eitherhoặc.
83
268279
3661
Nếu bạn so sánh Portia de Rossi
với một người như Sarah Jessica Parker,
04:43
If you compareso sánh PortiaPortia dede RossiRossi
to someonengười nào like SarahSarah JessicaJessica ParkerParker,
84
271940
4621
thì rất nhiều người, bao gồm cả tôi,
04:48
now, a lot of people,
myselfriêng tôi includedbao gồm, I should say,
85
276561
3285
04:51
think that SarahSarah JessicaJessica ParkerParker
is seriouslynghiêm túc fabuloustuyệt vời
86
279846
4474
sẽ nghĩ rằng Sarah Jessica Parker
thật sự tuyệt vời
04:56
and possiblycó thể one of the
mostphần lớn beautifulđẹp creaturessinh vật
87
284320
2670
và có khả năng là một
trong những sinh vật đẹp nhất
04:58
to have ever have walkedđi bộ
on the faceđối mặt of the EarthTrái đất.
88
286990
2649
xuất hiện trên Trái Đất.
05:01
But some other people,
i.e., mostphần lớn of the InternetInternet,
89
289639
6021
Nhưng một số người khác,
ví dụ: đa số cộng đồng mạng,
05:07
seemhình như to think that she looksnhìn
a bitbit like a horsecon ngựa. (LaughterTiếng cười)
90
295660
6178
nghĩ rằng cô ấy nhìn hơi giống
một con ngựa. (Tiếng cười)
05:13
Now, I think that if you askhỏi people
how attractivehấp dẫn they thought
91
301838
3260
Bây giờ, tôi nghĩ rằng nếu bạn hỏi
mọi người về độ hấp dẫn
05:17
SarahSarah JessicaJessica ParkerParker
or PortiaPortia dede RossiRossi were,
92
305098
2162
của Sarah Jessica Parker hoặc
Portia de Rossi,
05:19
and you askhỏi them to give
them a scoreghi bàn betweengiữa 1 and 5,
93
307260
2953
và bạn bảo họ đưa một số điểm
từ 1-5,
05:22
I reckontin vào that they'dhọ muốn averageTrung bình cộng out
to have roughlygần the sametương tự scoreghi bàn.
94
310213
3005
tôi nghĩ tính trung bình,
họ sẽ có số điểm tương đối ngang nhau.
05:25
But the way that people would votebỏ phiếu
would be very differentkhác nhau.
95
313218
2761
Nhưng cách mà mọi người bỏ phiếu
sẽ rất khác nhau.
05:27
So Portia'sPortia của scoresđiểm số would
all be clusteredtập hợp điểm around the 4
96
315979
2543
Tất cả số điểm cho Portia sẽ ở
khoảng 4, 5 điểm
05:30
because everybodymọi người agreesđồng ý
that she's very beautifulđẹp,
97
318522
2460
vì mọi người đều đồng ý rằng
cô ấy rất đẹp,
05:32
whereastrong khi SarahSarah JessicaJessica ParkerParker
completelyhoàn toàn dividesphân chia opinionquan điểm.
98
320982
2661
còn Sarah Jessica Parker sẽ
có nhiều ý kiến trái chiều.
05:35
There'dCó nào be a hugekhổng lồ spreadLan tràn in her scoresđiểm số.
99
323643
2424
Các số điểm cho cô ấy
sẽ tản mạn khắp nơi.
05:38
And actuallythực ra it's this spreadLan tràn that countsđếm.
100
326067
2322
Chính sự tản mạn đó
đóng vai trò quan trọng,
05:40
It's this spreadLan tràn
that makeslàm cho you more popularphổ biến
101
328389
2476
giúp bạn nổi tiếng
05:42
on an onlineTrực tuyến InternetInternet datinghẹn hò websitetrang mạng.
102
330865
2200
trên một trang web hẹn hò trực tuyến.
05:45
So what that meanscó nghĩa then
103
333065
1171
Điều đó có nghĩa là
05:46
is that if some people
think that you're attractivehấp dẫn,
104
334236
2499
nếu một số người nghĩ
bạn hấp dẫn,
05:48
you're actuallythực ra better off
105
336735
1948
bạn sẽ có cơ hội cao hơn
05:50
havingđang có some other people
think that you're a massiveto lớn mingerminger.
106
338683
5252
nếu cũng có một số khác nghĩ rằng
bạn xấu xí.
Thật sự tốt hơn
việc bạn là cô hàng xóm dễ thương
05:55
That's much better
than everybodymọi người just thinkingSuy nghĩ
107
343935
2238
05:58
that you're the cuteDễ thương girlcon gái nextkế tiếp doorcửa.
108
346173
1731
trong mắt tất cả mọi người.
05:59
Now, I think this beginsbắt đầu
makeslàm cho a bitbit more sensegiác quan
109
347904
2249
Điều này bắt đầu
nghe có vẻ hợp lý
06:02
when you think in termsđiều kiện of the people
who are sendinggửi these messagestin nhắn.
110
350153
3234
dựa trên khía cạnh của
những người gửi thư này.
06:05
So let's say that you think
somebody'sai đó attractivehấp dẫn,
111
353387
2351
Ví dụ bạn nghĩ một người
nào đó rất thu hút,
06:07
but you suspectnghi ngờ that other people
won'tsẽ không necessarilynhất thiết be that interestedquan tâm.
112
355738
4254
và ngờ rằng những người khác
không nhất thiết cũng thích thú như vậy.
06:11
That meanscó nghĩa there's
lessít hơn competitioncuộc thi for you
113
359992
2551
Nghĩa là bạn
sẽ ít gặp phải sự cạnh tranh
06:14
and it's an extrathêm incentivekhuyến khích
for you to get in touchchạm.
114
362543
2436
và nó giúp bạn có thêm động lực
để liên lạc với người đó.
06:16
WhereasTrong khi đó compareso sánh that
to if you think somebodycó ai is attractivehấp dẫn
115
364979
2824
So sánh điều đó với việc
một người bạn nghĩ là hấp dẫn
06:19
but you suspectnghi ngờ that everybodymọi người
is going to think they're attractivehấp dẫn.
116
367803
3257
nhưng ngờ rằng mọi người
cũng nghĩ như vậy.
06:23
Well, why would you botherbận tâm
humiliatinglàm nhục yourselfbản thân bạn, let's be honestthật thà?
117
371060
3564
Thành thật mà nói, tại sao chúng ta
phải khổ sở tự làm bẽ mặt chính mình?
06:26
Here'sĐây là where the really
interestinghấp dẫn partphần comesđến.
118
374628
2276
Và đây là phần thú vị.
06:28
Because when people choosechọn the picturesnhững bức ảnh
that they use on an onlineTrực tuyến datinghẹn hò websitetrang mạng,
119
376904
4474
Khi chọn hình ảnh để
sử dụng trên trang web hẹn hò trực tuyến,
06:33
they oftenthường xuyên try to minimizegiảm thiểu the things
120
381378
2292
mọi người thường sẽ giảm thiểu những thứ
06:35
that they think some people
will find unattractivekém hấp dẫn.
121
383670
3490
mà họ nghĩ người khác
xem là kém hấp dẫn.
06:39
The classiccổ điển examplethí dụ is people
who are, perhapscó lẽ, a little bitbit overweightthừa cân
122
387160
4297
Ví dụ điển hình là những người
có thể là hơi bị thừa cân một chút
06:43
deliberatelythong thả choosinglựa chọn
a very croppedcắt photohình chụp,
123
391457
3464
cố tình chọn một tấm hình
đã được cắt xén,
06:46
or baldhói menđàn ông, for examplethí dụ,
124
394921
1757
hay những người
đàn ông bị hói
06:48
deliberatelythong thả choosinglựa chọn picturesnhững bức ảnh
where they're wearingđeo hats.
125
396678
2799
cố tình chọn những tấm hình đội nón.
06:51
But actuallythực ra this is the oppositeđối diện
of what you should do
126
399477
2665
Nhưng thật ra, bạn nên làm
điều ngược lại
06:54
if you want to be successfulthành công.
127
402142
1394
nếu muốn thành công.
06:55
You should really, insteadthay thế, playchơi up to
whateverbất cứ điều gì it is that makeslàm cho you differentkhác nhau,
128
403536
4811
Bạn nên tận dụng
những điều làm bạn khác biệt,
07:00
even if you think that some people
will find it unattractivekém hấp dẫn.
129
408356
3944
dù bạn nghĩ một số người
sẽ thấy điều đó kém hấp dẫn.
07:04
Because the people who fancyưa thích you
are just going to fancyưa thích you anywaydù sao,
130
412300
3244
Vì những người ưa thích bạn
đằng nào cũng ưa thích bạn,
07:07
and the unimportantkhông quan trọng losersngười thua cuộc who don't,
well, they only playchơi up to your advantagelợi thế.
131
415544
4941
và những người không ưa thích bạn,
cũng chẳng giúp bạn có thêm lợi thế.
07:12
Okay, TopĐầu trang TipMẹo #2:
How to pickchọn the perfecthoàn hảo partnercộng sự.
132
420497
2400
Vậy mẹo thứ 2, làm thế nào
chọn được đối tác hoàn hảo?
07:14
So let's imaginetưởng tượng then
that you're a roaringroaring successsự thành công
133
422897
2727
Hãy tưởng tượng
bạn thành công vang dội
07:17
on the datinghẹn hò scenebối cảnh.
134
425624
1468
trong việc hẹn hò.
07:19
But the questioncâu hỏi arisesphát sinh
of how do you then convertđổi that successsự thành công
135
427092
4303
Nhưng câu hỏi đặt ra là làm sao
chuyển đổi thành công đó
07:23
into longer-termdài hạn happinesshạnh phúc
and in particularcụ thể,
136
431395
3784
thành hạnh phúc lâu dài
và nhất là,
07:27
how do you decidequyết định
when is the right time to settlegiải quyết down?
137
435186
4251
làm sao quyết định được
thời điểm thích hợp để lập gia đình?
07:31
Now generallynói chung là,
it's not advisablekhuyến khích to just cashtiền mặt in
138
439437
2832
Nhìn chung, chúng ta
không nên bỏ tiền
07:34
and marrykết hôn the first personngười
who comesđến alongdọc theo
139
442269
2023
cưới người đầu tiên
07:36
and showstrình diễn you any interestquan tâm at all.
140
444292
2213
mà không hề có
một chút hứng thú nào với mình.
07:38
But, equallybằng nhau, you don't really
want to leaverời khỏi it too long
141
446505
3154
Nhưng đồng thời, bạn cũng
không muốn để nó quá lâu
07:41
if you want to maximizetối đa hóa your
chancecơ hội of long-termdài hạn happinesshạnh phúc.
142
449659
3002
nếu muốn tối đa hóa khả năng
tìm được hạnh phúc lâu dài.
07:44
As my favoriteyêu thích authortác giả,
JaneJane AustenAusten, putsđặt it,
143
452661
3182
Như nhà văn yêu thích của tôi,
Jane Austen nói:
07:47
"An unmarriedchưa lập gia đình womanđàn bà of sevenbảy and twentyhai mươi
144
455843
2218
"Một người phụ nữ chưa có
gia đình ở tuổi 27
07:50
can never hopemong to feel or
inspiretruyền cảm hứng affectiontình cảm again."
145
458061
3665
không bao giờ có thể hy vọng cảm nhận
hay truyền cảm hứng tình yêu lần nữa.
07:53
(LaughterTiếng cười)
146
461726
1992
(Tiếng cười)
07:55
ThanksCảm ơn a lot, JaneJane.
What do you know about love?
147
463718
3554
Cám ơn Jane rất nhiều.
Cô biết gì về tình yêu chứ?
07:59
So the questioncâu hỏi is then,
148
467836
1555
Vậy thì, câu hỏi đặt ra là,
08:01
how do you know when
is the right time to settlegiải quyết down
149
469391
2605
làm sao để biết thời điểm
thích hợp để lập gia đình
08:03
givenđược all the people
that you can datengày in your lifetimecả đời?
150
471996
2679
dựa trên tất cả những người bạn
có thể hẹn hò trong đời?
08:06
ThankfullyRất may, there's a ratherhơn deliciousngon bitbit
of mathematicstoán học that we can use
151
474675
3675
May thay, có một phần thú vị
trong toán mà ta có thể áp dụng,
08:10
to help us out here, calledgọi là
optimaltối ưu stoppingdừng lại theorylý thuyết.
152
478350
2524
gọi là thuyết dừng tối ưu.
08:12
So let's imaginetưởng tượng then,
153
480874
1900
Hãy tưởng tượng,
08:14
that you startkhởi đầu datinghẹn hò when you're 15
154
482774
2270
bạn bắt đầu hẹn hò ở tuổi 15
08:17
and ideallylý tưởng, you'dbạn muốn like to be marriedcưới nhau
by the time that you're 35.
155
485044
4084
và lý tưởng là kết hôn
trước khi bước sang tổi 35.
08:21
And there's a numbercon số of people
156
489128
1540
Có một số người
08:22
that you could potentiallycó khả năng
datengày acrossbăng qua your lifetimecả đời,
157
490668
2486
bạn có khả năng hẹn hò
xuyên suốt cuộc đời,
08:25
and they'llhọ sẽ be at varyingkhác nhau
levelscấp of goodnesssự tốt lành.
158
493154
2154
và mức độ tốt lành của họ
sẽ khác nhau.
08:27
Now the rulesquy tắc are that onceMột lần
you cashtiền mặt in and get marriedcưới nhau,
159
495308
2891
Quy tắc là một khi đã
bỏ tiền ra kết hôn,
08:30
you can't look aheadphía trước to see
what you could have had,
160
498199
2703
bạn không thể nhìn về tương lai
để thấy những gì bạn có thể đã có
08:32
and equallybằng nhau, you can't go back
and changethay đổi your mindlí trí.
161
500902
2610
và tương tự, bạn không thể
quay lại và đổi ý.
08:35
In my experiencekinh nghiệm at leastít nhất,
162
503512
1570
Ít nhất là theo kinh nghiệm của tôi.
08:37
I find that typicallythường people don't
much like beingđang recallednhớ lại
163
505082
2822
Tôi thấy rằng thông thường
mọi người không thích gợi nhớ
08:39
yearsnăm after beingđang passedthông qua up
for somebodycó ai elsekhác, or that's just me.
164
507904
5416
về quá khứ sau khi đã đến với người khác,
hoặc đó chỉ là tôi nghĩ thế.
08:45
So the mathmôn Toán saysnói then
that what you should do
165
513320
3207
Thế nên, toán học nói là
08:48
in the first 37 percentphần trăm
of your datinghẹn hò windowcửa sổ,
166
516527
3031
trong 37% cơ hội hẹn hò đầu tiên,
08:51
you should just rejecttừ chối everybodymọi người
as seriousnghiêm trọng marriagekết hôn potentialtiềm năng.
167
519558
4441
bạn không nên coi bất cứ ai là
tiềm năng cho hôn nhân nghiêm túc.
08:55
(LaughterTiếng cười)
168
523999
1514
(Tiếng cười)
08:57
And then, you should pickchọn the
nextkế tiếp personngười that comesđến alongdọc theo
169
525513
3806
Và rồi, bạn nên chọn người tiếp theo
09:01
that is better than everybodymọi người
that you've seenđã xem before.
170
529319
2835
là một người tốt hơn tất cả
những người bạn đã gặp trước đó.
09:04
So here'sđây là the examplethí dụ.
171
532154
1322
Sau đây là một ví dụ:
09:05
Now if you do this, it can be
mathematicallytoán học provenchứng minh, in factthực tế,
172
533476
2832
Nếu làm như thế, thực tế
toán học có thể chứng minh
09:08
that this is the besttốt possiblekhả thi way
173
536308
2667
rằng đây là cách tốt nhất có thể
09:10
of maximizingtối đa your chancescơ hội
of findingPhát hiện the perfecthoàn hảo partnercộng sự.
174
538975
4462
để tối đa hóa khả năng tìm được
đối tượng hoàn hảo.
09:15
Now unfortunatelykhông may, I have to tell you that
this methodphương pháp does come with some risksrủi ro.
175
543437
4472
Nhưng tôi phải nói với các bạn rằng,
cách thức đi kèm với một số rủi ro.
09:20
For instanceví dụ, imaginetưởng tượng if
your perfecthoàn hảo partnercộng sự appearedxuất hiện
176
548382
4690
Ví dụ khi đối tượng hoàn hảo
của bạn xuất hiện
09:25
duringsuốt trong your first 37 percentphần trăm.
177
553072
3154
trong 37% cuộc hẹn hò đầu tiên.
09:28
Now, unfortunatelykhông may,
you'dbạn muốn have to rejecttừ chối them.
178
556226
2713
Thật không may là
bạn sẽ phải từ chối họ.
09:30
(LaughterTiếng cười)
179
558939
2713
(Tiếng cười)
09:33
Now, if you're followingtiếp theo the mathstoán học,
180
561652
2345
Bây giờ, nếu bạn đi theo bước toán này,
09:35
I'm afraidsợ no one elsekhác comesđến alongdọc theo
181
563997
1666
tôi sợ rằng không ai sau đó
09:37
that's better than anyonebất kỳ ai
you've seenđã xem before,
182
565663
2127
sẽ tốt hơn những người bạn
đã gặp từ trước,
09:39
so you have to go on
rejectingtừ chối everyonetất cả mọi người and diechết alonemột mình.
183
567790
4303
vậy nên, bạn sẽ phải từ chối
tất cả mọi người và sống chết một mình.
09:44
(LaughterTiếng cười)
184
572093
1683
(tiếng cười)
Có thể là được mèo vây quanh
và rỉa nốt những gì còn lại.
09:46
ProbablyCó lẽ surroundedĐược bao quanh by catsmèo
nibblingnibbling at your remainsvẫn còn.
185
574736
4881
09:51
Okay, anotherkhác riskrủi ro is,
let's imaginetưởng tượng, insteadthay thế,
186
579617
3805
Một rủi ro khác nữa là,
09:55
that the first people that you datedngày
in your first 37 percentphần trăm
187
583422
3245
những người đầu tiên bạn hẹn hò
trong khoảng 37% đầu tiên,
09:58
are just incrediblyvô cùng dullđần độn,
boringnhàm chán, terriblekhủng khiếp people.
188
586667
3840
cực kì chậm chạp, nhàm chán và tệ bạc.
10:02
Now, that's okay, because
you're in your rejectiontừ chối phasegiai đoạn,
189
590507
2725
Không sao cả, vì đang ở
giai đoạn từ chối,
10:05
so thatsĐó là fine,
you can rejecttừ chối them.
190
593232
1841
vậy nên bạn có thể từ chối họ.
10:07
But then imaginetưởng tượng, the nextkế tiếp
personngười to come alongdọc theo
191
595073
3468
Những hãy tưởng tượng rằng
người tiếp theo
10:10
is just marginallynhẹ lessít hơn boringnhàm chán,
dullđần độn and terriblekhủng khiếp
192
598541
4338
chỉ bớt nhàm chán, chậm chạp
và tệ bạc hơn một chút
10:14
than everybodymọi người that you've seenđã xem before.
193
602879
1882
so với những người trước đó.
10:16
Now, if you are followingtiếp theo the mathstoán học,
I'm afraidsợ you have to marrykết hôn them
194
604761
4202
Vậy thì, nếu đi theo bài toán này,
tôi sợ rằng bạn sẽ phải cưới họ
10:20
and endkết thúc up in a relationshipmối quan hệ
which is, franklythẳng thắn, suboptimalsuboptimal.
195
608963
3413
và có một mối quan hệ, thẳng thắn
mà nói là không tối ưu.
10:24
Sorry about that.
196
612376
1083
Xin lỗi nhé.
10:25
But I do think that there's
an opportunitycơ hội here
197
613459
2200
Nhưng tôi nghĩ rằng có một
cơ hội ở đây
10:27
for HallmarkHallmark to cashtiền mặt in on
and really caterphục vụ for this marketthị trường.
198
615659
3150
để Hallmark có thể bỏ tiền
và đầu tư.
10:30
A Valentine'sValentine Day cardThẻ like this.
(LaughterTiếng cười)
199
618809
2090
Một tấm thiệp Valentine như thế này
(Tiếng cười)
10:32
"My darlingcục cưng husbandngười chồng, you
are marginallynhẹ lessít hơn terriblekhủng khiếp
200
620899
4025
"Chồng yêu quý của em,
anh đỡ hơn
10:36
than the first 37 percentphần trăm
of people I datedngày."
201
624924
3045
so với 37% những người đầu tiên
mà em từng hẹn hò."
10:39
It's actuallythực ra more romanticlãng mạn
than I normallybình thường managequản lý.
202
627969
5487
Nó thật ra lãng mạn hơn rất nhiều
so với những gì tôi thường làm được.
10:45
Okay, so this methodphương pháp doesn't give
you a 100 percentphần trăm successsự thành công ratetỷ lệ,
203
633456
4682
Thế nên, công thức này không cho bạn
100% khả năng thành công,
10:50
but there's no other possiblekhả thi
strategychiến lược that can do any better.
204
638138
3303
nhưng không có chiến lược nào
có thể làm tốt hơn.
10:53
And actuallythực ra, in the wildhoang dã,
there are certainchắc chắn typesloại
205
641441
2663
Và thật ra, trong thế giới hoang dã,
một số loài cá
10:56
of fish which followtheo and
employthuê this exactchính xác strategychiến lược.
206
644104
3713
đã làm theo chiến lược này.
10:59
So they rejecttừ chối everymỗi possiblekhả thi
suitorsuitor that turnslượt up
207
647817
2639
Chúng từ chối mọi lời cầu hôn đến
11:02
in the first 37 percentphần trăm
of the matinggiao phối seasonMùa,
208
650456
2957
trong khoảng 37% đầu tiên trong
mùa giao phối,
11:05
and then they pickchọn the nextkế tiếp fish
that comesđến alongdọc theo after that windowcửa sổ
209
653413
3531
và chọn con cá đến sau
khoảng 37% đó,
11:08
that's, I don't know, biggerlớn hơn and burlierburlier
210
656944
2056
tôi không biết nữa,
lớn hơn, vạm vỡ hơn,
11:11
than all of the fish
that they'vehọ đã seenđã xem before.
211
659000
2518
những con chúng gặp trước đó.
11:13
I alsocũng thế think that subconsciouslytiềm thức,
humanscon người, we do sortsắp xếp of do this anywaydù sao.
212
661518
4678
Tôi cũng nghĩ rằng trong tiềm thức,
chúng ta đằng nào cũng làm điều này.
11:18
We give ourselveschúng ta a little bitbit of time
to playchơi the fieldcánh đồng,
213
666196
3417
Chúng ta cho bản thân
một ít thời gian để chơi bời,
11:21
get a feel for the marketplacethương trường
or whateverbất cứ điều gì when we're youngtrẻ.
214
669613
3502
để cảm nhận thị trường hoặc
bất kì thứ gì khi còn trẻ.
11:25
And then we only startkhởi đầu looking seriouslynghiêm túc
at potentialtiềm năng marriagekết hôn candidatesứng cử viên
215
673115
4908
Và chỉ bắt đầu nghiêm túc
tìm kiếm ứng viên có tiềm năng hôn nhân
11:30
onceMột lần we hitđánh our mid-to-lateMid-để-muộn 20s.
216
678023
1890
khi qua giữa hoặc cuối tuổi 20.
11:31
I think this is conclusivekết luận proofbằng chứng,
if ever it were neededcần,
217
679913
2803
Tôi nghĩ đây là một bằng chứng quả quyết,
nếu cần,
11:34
that everybody'smọi người brainsnão are prewiredprewired
to be just a little bitbit mathematicaltoán học.
218
682716
4506
rằng bộ não mỗi người đã được
kết nối để luôn có một chút tính toán.
Đó là mẹo thứ 2.
11:39
Okay, so that was TopĐầu trang TipMẹo #2.
219
687616
1861
11:41
Now, TopĐầu trang TipMẹo #3: How to avoidtránh divorcely hôn.
220
689477
3253
Giờ là mẹo thứ 3: làm thế nào
để tránh việc li hôn.
11:44
Okay, so let's imaginetưởng tượng then
that you pickedđã chọn your perfecthoàn hảo partnercộng sự
221
692730
3138
Hãy tưởng tượng bạn
đã chọn được đối tượng hoàn hảo
11:47
and you're settlinggiải quyết into
a lifelongsuốt đời relationshipmối quan hệ with them.
222
695868
4777
và quyết định lập gia đình,
thiết lập mối quan hệ lâu dài với họ.
11:52
Now, I like to think that everybodymọi người
would ideallylý tưởng like to avoidtránh divorcely hôn,
223
700645
4074
Tôi thích nghĩ rằng mọi người
thường muốn tránh việc li hôn,
11:56
apartxa nhau from, I don't know,
PiersPiers Morgan'sMorgan wifengười vợ, maybe?
224
704719
4366
ngoại trừ những người, tôi không biết nữa,
có thể là vợ của Piers Morgan?
Nhưng điều đáng buồn
trong đời sống hiện đại
12:02
But it's a sadbuồn factthực tế of modernhiện đại life
225
710185
2290
12:04
that 1 in 2 marriageshôn nhân in the
StatesTiểu bang endskết thúc in divorcely hôn,
226
712475
3809
là cứ 1 trong 2 cuộc hôn nhân ở
Mỹ sẽ kết thúc bằng việc li hôn,
12:08
with the restnghỉ ngơi of the worldthế giới
not beingđang farxa behindphía sau.
227
716284
3301
không khác mấy với các nước khác.
12:11
Now, you can be forgiventha thứ, perhapscó lẽ
228
719585
2099
Bạn có thể được tha thứ
12:13
for thinkingSuy nghĩ that the argumentslập luận
that precedeđứng trước a maritalhôn nhân breakuptan rã
229
721684
3660
khi nghĩ rằng các cuộc cãi nhau
trước thềm li hôn
12:17
are not an ideallý tưởng candidateứng cử viên
for mathematicaltoán học investigationcuộc điều tra.
230
725344
3533
không phải là một đối tượng
lý tưởng trong nghiên cứu toán học.
12:20
For one thing, it's very hardcứng to know
231
728877
1900
Một điều là, rất khó để biết rằng
12:22
what you should be measuringđo lường
or what you should be quantifyingđịnh lượng.
232
730777
3057
nên tính tóan điều gì
hay nên định lượng điều gì.
12:25
But this didn't stop a psychologistnhà tâm lý học,
JohnJohn GottmanGottman, who did exactlychính xác that.
233
733834
6573
Nhưng nó không hề ngăn cản nhà
tâm lý học John Gottman làm điều này.
12:32
GottmanGottman observedquan sát hundredshàng trăm of couplesCặp đôi
havingđang có a conversationcuộc hội thoại
234
740407
5195
Gottman quan sát hàng trăm cặp đôi
đối thoại với nhau
12:37
and recordedghi lại, well,
everything you can think of.
235
745602
2462
và ghi chép tất cả những gì
bạn có thể nghĩ ra.
12:40
So he recordedghi lại what was said
in the conversationcuộc hội thoại,
236
748064
2487
Ông ấy thu âm những đoạn hội thoại,
12:42
he recordedghi lại theirhọ skinda conductivityđộ dẫn điện,
237
750551
2063
ghi lại độ dẫn điện
của da họ,
12:44
he recordedghi lại theirhọ facialda mặt expressionsbiểu thức,
238
752614
1920
ghi lại biểu cảm
trên gương mặt họ,
12:46
theirhọ hearttim ratesgiá, theirhọ bloodmáu pressuresức ép,
239
754534
2340
nhịp tim, huyết áp,
12:48
basicallyvề cơ bản everything apartxa nhau from whetherliệu
or not the wifengười vợ was actuallythực ra always right,
240
756874
6450
đơn giản là, mọi thứ trừ việc
người vợ có luôn đúng hay không,
12:55
which incidentallytình cờ she totallyhoàn toàn is.
241
763324
3024
tình cờ rằng cô ấy
thật sự đúng.
12:58
But what GottmanGottman and his teamđội foundtìm
242
766348
2920
Nhưng điều mà Gottman và
đội ngũ tìm thấy
13:01
was that one of the
mostphần lớn importantquan trọng predictorsdự đoán
243
769268
2504
là một trong những yếu tố
dự báo quan trọng nhất
13:03
for whetherliệu or not a couplevợ chồng
is going to get divorcedly dị
244
771772
2150
về việc một cặp đôi
có sẽ li hôn hay không,
13:05
was how positivetích cực or negativetiêu cực eachmỗi
partnercộng sự was beingđang in the conversationcuộc hội thoại.
245
773922
5100
đó là việc mỗi người tiêu cực hoặc
tích cực đến đâu trong đoạn hội thoại.
13:11
Now, couplesCặp đôi that were very low-riskrủi ro thấp
246
779022
2612
Các cặp đôi có
rủi ro thấp
13:13
scoredghi bàn a lot more positivetích cực pointsđiểm
on Gottman'sCủa Gottman scaletỉ lệ than negativetiêu cực.
247
781634
4227
sẽ số điểm tích cực nhiều hơn
tiêu cực, dựa trên thang điểm của Gottman.
13:17
WhereasTrong khi đó badxấu relationshipscác mối quan hệ,
248
785861
2140
Trong khi các mối quan hệ xấu,
13:20
by which I mean, probablycó lẽ
going to get divorcedly dị,
249
788001
2792
ý tôi là có lẽ sẽ li hôn,
13:22
they foundtìm themselvesbản thân họ gettingnhận được
into a spiralxoắn ốc of negativitysự phiền toái.
250
790793
4612
thấy bản thân rơi vào
vòng xoáy tiêu cực.
13:27
Now just by usingsử dụng these very simpleđơn giản ideasý tưởng,
251
795405
2353
Sử dụng những ý tưởng đơn giản,
13:29
GottmanGottman and his groupnhóm were ablecó thể to predicttiên đoán
252
797758
2502
Gottman và đội ngũ của mình
đã có thể dự báo
13:32
whetherliệu a givenđược couplevợ chồng
was going to get divorcedly dị
253
800260
2843
liệu một cặp đôi có li hôn
13:35
with a 90 percentphần trăm accuracytính chính xác.
254
803103
2655
với độ chính xác là 90%.
13:37
But it wasn'tkhông phải là untilcho đến he teamedhợp tác up
with a mathematiciannhà toán học, JamesJames MurrayMurray,
255
805758
3394
Nhưng phải đến khi
kết hợp với nhà toán học James Murray,
13:41
that they really startedbắt đầu to understandhiểu không
256
809152
2139
họ mới bắt đầu hiểu được
13:43
what causesnguyên nhân these negativitysự phiền toái spiralsxoắn ốc
and how they occurxảy ra.
257
811291
4310
điều gì tạo nên những vòng xoáy tiêu cực
và chúng xuất hiện như thế nào.
13:47
And the resultscác kết quả that they foundtìm
258
815601
1707
Kết quả mà họ tìm thấy
13:49
I think are just incrediblyvô cùng
impressivelyẤn tượng simpleđơn giản and interestinghấp dẫn.
259
817308
4359
đơn giản một cách ấn tượng và thú vị.
13:53
So these equationsphương trình, they predicttiên đoán how
the wifengười vợ or husbandngười chồng is going to respondtrả lời
260
821667
4338
Với phương trình này, họ dự đoán người vợ
hoặc người chồng sẽ phản ứng ra sao
13:58
in theirhọ nextkế tiếp turnxoay of the conversationcuộc hội thoại,
261
826005
1966
khi đến lượt hội thoại của mình,
13:59
how positivetích cực or negativetiêu cực
they're going to be.
262
827971
2128
họ sẽ tích cực hay tiêu cực đến đâu.
14:02
And these equationsphương trình, they dependtùy theo on
263
830099
1797
Những phương trình này tùy thuộc vào
14:03
the moodkhí sắc of the personngười
when they're on theirhọ ownsở hữu,
264
831896
2346
tâm trạng của một người khi một mình,
14:06
the moodkhí sắc of the personngười when
they're with theirhọ partnercộng sự,
265
834242
2614
tâm trạng của một người khi ngồi với
bạn đời của mình,
14:08
but mostphần lớn importantlyquan trọng, they dependtùy theo on
266
836856
1989
quan trọng nhất là, ảnh hưởng lẫn nhau
14:10
how much the husbandngười chồng and wifengười vợ
influenceảnh hưởng one anotherkhác.
267
838845
2979
giữa người chồng và người vợ.
14:13
Now, I think it's importantquan trọng
to pointđiểm out at this stagesân khấu,
268
841824
2708
Điều quan trọng
cần được chỉ ra là
14:16
that these exactchính xác equationsphương trình
have alsocũng thế been shownđược hiển thị
269
844532
3320
những phương trình này
cũng cho thấy
14:19
to be perfectlyhoàn hảo ablecó thể at describingmiêu tả
270
847852
2646
khả năng mô tả
14:22
what happensxảy ra betweengiữa two
countriesquốc gia in an armscánh tay racecuộc đua.
271
850498
3758
chuyện gì sẽ xảy ra giữa 2 đất nước
trong một cuộc chạy đua vũ trang.
14:26
(LaughterTiếng cười)
272
854256
2138
(Tiếng cười)
Thế nên, một cặp vợ chồng
bị xoáy vào tiêu cực
14:30
So that -- an arguingtranh luận couplevợ chồng
spiralingxoắn ốc into negativitysự phiền toái
273
858194
3711
14:33
and teeteringteetering on the brinkbờ sông of divorcely hôn --
274
861905
1914
và loạng choạng trên bờ vực li hôn --
14:35
is actuallythực ra mathematicallytoán học equivalenttương đương to
the beginningbắt đầu of a nuclearNguyên tử warchiến tranh.
275
863819
4288
trong toán học, nó ngang ngửa với
bắt đầu một cuộc chiến tranh hạt nhân.
14:40
(LaughterTiếng cười)
276
868107
2499
(Tiếng cười)
14:42
But the really importantquan trọng termkỳ hạn
in this equationphương trình
277
870606
2553
Nhưng điều thật sự quan trọng
trong phương trình này
14:45
is the influenceảnh hưởng that people
have on one anotherkhác,
278
873159
2718
là sự ảnh hưởng lẫn nhau giữa mọi người,
14:47
and in particularcụ thể, something calledgọi là
the negativitysự phiền toái thresholdngưỡng.
279
875877
3023
và đặc biệt, thứ
gọi là ngưỡng tiêu cực,
14:50
Now, the negativitysự phiền toái thresholdngưỡng,
280
878900
1679
Bây giờ, bạn có thể xem
14:52
you can think of as
how annoyinglàm phiền the husbandngười chồng can be
281
880579
4493
ngưỡng tiêu cực giống như
khả năng gây phiền toái của người chồng
14:57
before the wifengười vợ startsbắt đầu to get
really pissedtức giận off, and vicephó chủ versangược lại.
282
885072
4182
trước khi người vợ bắt đầu
nổi giận, và ngược lại.
15:01
Now, I always thought that good marriageshôn nhân
were about compromisethỏa hiệp and understandinghiểu biết
283
889254
5154
Tôi luôn nghĩ rằng hôn nhân tốt đẹp
là sự thỏa hiệp và sự thấu hiểu
15:06
and allowingcho phép the personngười to
have the spacekhông gian to be themselvesbản thân họ.
284
894408
2853
và cho phép đối phương có
không gian riêng của mình.
15:09
So I would have thought that perhapscó lẽ
the mostphần lớn successfulthành công relationshipscác mối quan hệ
285
897261
3297
Thế nên, tôi nghĩ rằng
các mối quan hệ tốt đẹp nhất
15:12
were onesnhững người where there was
a really highcao negativitysự phiền toái thresholdngưỡng.
286
900558
3466
là những mối quan hệ có
ngưỡng tiêu cực rất cao.
15:16
Where couplesCặp đôi let things go
287
904024
1668
Khi mà các cặp đôi bỏ qua cho nhau
15:17
and only broughtđưa things up if
they really were a biglớn dealthỏa thuận.
288
905692
2795
và chỉ nói về chúng nếu
thật sự nghiêm trọng.
15:20
But actuallythực ra, the mathematicstoán học
and subsequenttiếp theo findingskết quả by the teamđội
289
908487
3536
Trên thực tế, toán học
và những kết quả sau đó
15:24
have shownđược hiển thị the exactchính xác oppositeđối diện is truethật.
290
912023
3295
đã chỉ ra điều hoàn toàn ngược lại.
15:27
The besttốt couplesCặp đôi,
or the mostphần lớn successfulthành công couplesCặp đôi,
291
915318
2389
Các cặp đôi hoàn hảo nhất
hoặc các cặp đôi tuyệt nhất
15:29
are the onesnhững người with a really lowthấp
negativitysự phiền toái thresholdngưỡng.
292
917707
3812
là những cặp đôi có ngưỡng
tiêu cực cực kì thấp.
15:33
These are the couplesCặp đôi that don't
let anything go unnoticedchú ý
293
921519
3859
Đây là những cặp đôi
chú ý tất cả mọi thứ
15:37
and allowcho phép eachmỗi other
some roomphòng to complainthan phiền.
294
925378
3021
và cho phép đối phương
được phàn nàn ở một mức độ nào đó.
15:40
These are the couplesCặp đôi that are continuallyliên tục
tryingcố gắng to repairsửa theirhọ ownsở hữu relationshipmối quan hệ,
295
928399
5334
Đây là những cặp đôi luôn tìm cách
phát triển mối quan hệ của chính mình,
15:45
that have a much more positivetích cực
outlooktriển vọng on theirhọ marriagekết hôn.
296
933733
2685
giúp họ có cái nhìn
tích cực hơn về hôn nhân.
15:48
CouplesCặp đôi that don't let things go
297
936418
2098
Các cặp đôi không bỏ qua mọi chuyện
15:50
and couplesCặp đôi that don't let trivialkhông đáng kể things
endkết thúc up beingđang a really biglớn dealthỏa thuận.
298
938516
5910
và không để những điều
tầm thường trở nên nghiêm trọng.
15:56
Now of coursekhóa học, it takes bitbit more than
just a lowthấp negativitysự phiền toái thresholdngưỡng
299
944426
5597
Dĩ nhiên, để có được một
mối quan hệ tốt đẹp, đòi hỏi
16:02
and not compromisingảnh hưởng to
have a successfulthành công relationshipmối quan hệ.
300
950023
4139
nhiều hơn một ngưỡng tiêu cực thấp
và sự không thỏa hiệp.
16:06
But I think that it's quitekhá interestinghấp dẫn
301
954162
2488
Tôi nghĩ rất thú vị
16:08
to know that there is really
mathematicaltoán học evidencechứng cớ
302
956650
2403
khi biết là
thật sự có bằng chứng toán học
16:11
to say that you should never
let the sunmặt trời go down on your angerSự phẫn nộ.
303
959053
3427
nói rằng đừng đi ngủ
trong tức giận.
16:14
So those are my tophàng đầu threesố ba tipslời khuyên
304
962480
1708
Và đó là top 3 mẹo của tôi
16:16
of how mathstoán học can help you
with love and relationshipscác mối quan hệ.
305
964188
3195
về cách toán học có thể giúp
bạn trong tình yêu và các mối quan hệ.
16:19
But I hopemong
that asidequa một bên from theirhọ use as tipslời khuyên,
306
967383
2443
Hy vọng rằng ngoài việc
được dùng như những lời khuyên,
16:21
they alsocũng thế give you a little bitbit of insightcái nhìn sâu sắc
into the powerquyền lực of mathematicstoán học.
307
969826
4102
chúng cũng cho các bạn cái nhìn
sơ bộ về sức mạnh của toán học.
16:25
Because for me, equationsphương trình
and symbolský hiệu aren'tkhông phải just a thing.
308
973928
4365
Vì với tôi, các phương trình và
ký hiệu không chỉ là "điều gì đó".
16:30
They're a voicetiếng nói that speaksnói out
about the incredibleđáng kinh ngạc richnesssự giàu có of naturethiên nhiên
309
978293
4826
Chúng là tiếng nói kể về
về sự phong phú lạ thường của thiên nhiên
16:35
and the startlingstartling simplicitysự đơn giản
310
983119
1810
và sự đơn giản đáng ngạc nhiên
16:36
in the patternsmẫu that twisttwist and turnxoay
and warpsợi dọc and evolvephát triển all around us,
311
984929
4455
của các quy luật quanh co khúc khuỷu
quanh ta,
từ việc xã hội vận hành thế nào
cho đến ta hành xử ra sao.
16:41
from how the worldthế giới workscông trinh to how we behavehành xử.
312
989384
2803
16:44
So I hopemong that perhapscó lẽ,
for just a couplevợ chồng of you,
313
992187
2298
Tôi hy vọng rằng,
với một vài bạn,
16:46
a little bitbit of insightcái nhìn sâu sắc into
the mathematicstoán học of love
314
994485
2441
một chút cái nhìn sơ bộ
về toán học tình yêu
16:48
can persuadetruy vấn you to have
a little bitbit more love for mathematicstoán học.
315
996926
3208
có thể thuyết phục các bạn
có thêm chút tình yêu vào toán học
16:52
Thank you.
316
1000134
1387
Xin cám ơn.
16:53
(ApplauseVỗ tay)
317
1001521
2294
(Vỗ tay)
Translated by Chau Uong
Reviewed by Nhu PHAM

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Hannah Fry - Complexity theorist
Hannah Fry researches the trends in our civilization and ways we can forecast its future.

Why you should listen

Hannah Fry completed her PhD in fluid dynamics in early 2011 with an emphasis on how liquid droplets move. Then, after working as an aerodynamicist in the motorsport industry, she began work on an interdisciplinary project in complexity sciences at University College London. Hannah’s current research focusses on discovering new connections between mathematically described systems and human interaction at the largest scale.

More profile about the speaker
Hannah Fry | Speaker | TED.com