TEDGlobal 2014
Alison Killing: There’s a better way to die, and architecture can help
Alison Killing: Cách hay hơn để đến với cái chết, kiến trúc giúp được bạn
Filmed:
Readability: 3.9
1,316,847 views
Trong bài nói chuyện ngắn truyền cảm hứng này, kiến trúc sư Alison Killing chú ý vào các tòa nhà nơi cái chết, sự hấp hối diễn ra - nghĩa trang, bệnh viện, nhà. Cách chúng ta chết đang thay đổi, và cách chúng ta xây nhà để chết ... có lẽ cũng nên thay đổi. Nó là một cái nhìn lôi cuốn đến kinh ngạc về một khía cạnh ẩn của các thành phố và của cuộc sống chúng ta.
Alison Killing - Architect
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment. Full bio
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'd like to tell you a story
about death and architecture.
about death and architecture.
0
810
4031
Tôi xin kể một câu chuyện
về cái chết chết và kiến trúc
về cái chết chết và kiến trúc
00:16
A hundred years ago, we tended to die
of infectious diseases like pneumonia,
of infectious diseases like pneumonia,
1
4841
4630
Cách đây 100 năm, chúng ta có thể chết
vì mắc các bệnh như là viêm phổi,
vì mắc các bệnh như là viêm phổi,
00:21
that, if they took hold,
would take us away quite quickly.
would take us away quite quickly.
2
9471
3297
Nếu bị nhiễm bệnh,
chúng sẽ cướp đi mạng sống ta rất nhanh
chúng sẽ cướp đi mạng sống ta rất nhanh
00:24
We tended to die at home,
in our own beds, looked after by family,
in our own beds, looked after by family,
3
12768
3734
Chúng ta có thể chết tại nhà,
trên giường, trong sự chăm sóc của gia đình,
trên giường, trong sự chăm sóc của gia đình,
00:28
although that was the default option
4
16502
1792
mặc dù đó là một chọn lựa bắt buộc
00:30
because a lot of people
lacked access to medical care.
lacked access to medical care.
5
18294
2590
vì nhiều người không có điều kiện
được chăm sóc y tế
được chăm sóc y tế
00:33
And then in the 20th century
a lot of things changed.
a lot of things changed.
6
21614
2779
Rồi trong thế kỷ 20
nhiều thứ đã thay đổi.
nhiều thứ đã thay đổi.
00:36
We developed new medicines like penicillin
7
24393
2097
Chúng ta phát triển nhiều loại thuốc
như penicillin
như penicillin
00:38
so we could treat
those infectious diseases.
those infectious diseases.
8
26490
2485
để có thể điều trị
các bệnh truyền nhiễm này.
các bệnh truyền nhiễm này.
00:40
New medical technologies
like x-ray machines were invented.
like x-ray machines were invented.
9
28975
3274
Công nghệ y khoa mới được
sáng chế ra, như máy X-quang.
sáng chế ra, như máy X-quang.
00:44
And because they were
so big and expensive,
so big and expensive,
10
32249
2252
Vì máy móc còn quá lớn và đắt tiền,
00:46
we needed large, centralized
buildings to keep them in,
buildings to keep them in,
11
34501
3018
chúng ta cần những tòa nhà lớn
để bảo quản thiết bị,
để bảo quản thiết bị,
00:49
and they became our modern hospitals.
12
37519
2299
và biến chúng trở thành
những bệnh viện hiện đại.
những bệnh viện hiện đại.
00:51
After the Second World War,
13
39818
1423
Sau Đệ Nhị Thế Chiến,
00:53
a lot of countries set up
universal healthcare systems
universal healthcare systems
14
41241
2640
nhiều nước thiết lập hệ thống
y tế toàn diện
y tế toàn diện
00:55
so that everyone who needed
treatment could get it.
treatment could get it.
15
43881
2647
để mỗi người dân cần
đến thì đều được đáp ứng.
đến thì đều được đáp ứng.
00:58
The result was that lifespans extended
from about 45 at the start of the century
from about 45 at the start of the century
16
46528
4249
Kết quả là tuổi thọ được kéo dài
từ khoảng 45 tuổi vào đầu thế kỷ
từ khoảng 45 tuổi vào đầu thế kỷ
01:02
to almost double that today.
17
50777
2183
đến nay đã tăng gần gấp đôi.
01:04
The 20th century was this time of huge
optimism about what science could offer,
optimism about what science could offer,
18
52960
4098
Thế kỷ 20 là thời kỳ lạc quan nhất
mà khoa học đã ban tặng cho con người,
mà khoa học đã ban tặng cho con người,
01:09
but with all of the focus on life,
death was forgotten,
death was forgotten,
19
57058
3727
nhưng quá tập trung vào cuộc sống,
cái chết bị dần quên,
cái chết bị dần quên,
01:12
even as our approach to death
changed dramatically.
changed dramatically.
20
60785
2405
thậm chí cách tiếp cận cái chết
đã thay đổi đáng kể.
đã thay đổi đáng kể.
01:15
Now, I'm an architect,
21
63580
1203
Hiện tôi là kiến trúc sư,
01:16
and for the past year and a half
I've been looking at these changes
I've been looking at these changes
22
64783
3242
và trong một năm rưỡi qua
tôi đã quan sát những thay đổi này
tôi đã quan sát những thay đổi này
01:20
and at what they mean for architecture
related to death and dying.
related to death and dying.
23
68025
3154
chúng có ý nghĩa gì trong tương quan
kiến trúc - sự chết.
kiến trúc - sự chết.
01:23
We now tend to die
of cancer and heart disease,
of cancer and heart disease,
24
71179
3233
Chúng ta vẫn có thể chết vì
ung thư và bệnh tim,
ung thư và bệnh tim,
01:26
and what that means is that many of us
will have a long period of chronic illness
will have a long period of chronic illness
25
74412
3996
có nghĩa là nhiều người trong
chúng ta sẽ có thời gian dài bệnh tật
chúng ta sẽ có thời gian dài bệnh tật
01:30
at the end of our lives.
26
78408
1974
ở gần cuối cuộc đời.
01:32
During that period,
27
80382
1113
Trong giai đoạn đó,
01:33
we'll likely spend a lot of time
in hospitals and hospices and care homes.
in hospitals and hospices and care homes.
28
81495
5063
chúng ta trải qua nhiều thời gian ở bệnh
viện, trại tế bần, nhà dưỡng lão.
viện, trại tế bần, nhà dưỡng lão.
01:38
Now, we've all been in a modern hospital.
29
86558
2206
Chúng ta đều đã từng ở
trong 1 bệnh viện hiện đại.
trong 1 bệnh viện hiện đại.
01:40
You know those fluorescent lights
and the endless corridors
and the endless corridors
30
88764
3390
Các bạn thấy dãy đèn huỳnh quang
và những hành lang dài thăm thẳm
và những hành lang dài thăm thẳm
01:44
and those rows of uncomfortable chairs.
31
92154
3018
với những dãy ghế dài, không thoải mái.
01:47
Hospital architecture
has earned its bad reputation.
has earned its bad reputation.
32
95172
3762
Chính kiến trúc bệnh viện
đã tạo ra cảm giác phản cảm này.
đã tạo ra cảm giác phản cảm này.
01:50
But the surprising thing is,
it wasn't always like this.
it wasn't always like this.
33
98934
3157
Nhưng điều ngạc nhiên nhất là
trước đây không phải là như vậy.
trước đây không phải là như vậy.
01:54
This is L'Ospedale degli Innocenti,
built in 1419 by Brunelleschi,
built in 1419 by Brunelleschi,
34
102091
4334
Đây là L'Ospendale degli Innocenti,
do Brunelleschi xây năm 1419
do Brunelleschi xây năm 1419
01:58
who was one of the most famous
and influential architects of his time.
and influential architects of his time.
35
106425
3747
một trong những kiến trúc sư nổi tiếng
nhất và có tầm ảnh hưởng lúc đương thời.
nhất và có tầm ảnh hưởng lúc đương thời.
02:02
And when I look at this building
and then think about hospitals today,
and then think about hospitals today,
36
110172
3343
Khi tôi nhìn tòa nhà này
và nghĩ về những bệnh viện ngày nay,
và nghĩ về những bệnh viện ngày nay,
02:05
what amazes me is
this building's ambition.
this building's ambition.
37
113515
3088
điều làm tôi kinh ngạc chính là
tham vọng của tòa nhà.
tham vọng của tòa nhà.
02:08
It's just a really great building.
38
116603
1649
Nó đúng là một tòa nhà tuyệt vời.
02:10
It has these courtyards in the middle
39
118252
1834
Nó có những sân lớn ở giữa
02:12
so that all of the rooms
have daylight and fresh air,
have daylight and fresh air,
40
120086
2533
để các phòng đều có ánh
sáng trời và thoáng khí,
sáng trời và thoáng khí,
02:14
and the rooms are big
and they have high ceilings,
and they have high ceilings,
41
122619
2413
có phòng rộng,
và trần nhà cao,
và trần nhà cao,
02:17
so they just feel
more comfortable to be in.
more comfortable to be in.
42
125032
2484
do đó chúng cho cảm giác
rất thoải mái khi ở trong.
rất thoải mái khi ở trong.
02:19
And it's also beautiful.
43
127516
1765
Và rất đẹp.
02:21
Somehow, we've forgotten
that that's even possible for a hospital.
that that's even possible for a hospital.
44
129281
3831
Chúng ta phần nào quên đi
rằng mình đang ở bệnh viện.
rằng mình đang ở bệnh viện.
02:25
Now, if we want better buildings
for dying, then we have to talk about it,
for dying, then we have to talk about it,
45
133112
4023
Nếu ta muốn có tòa nhà tốt hơn để hấp
hối, thì ta phải nói tới tòa nhà này,
hối, thì ta phải nói tới tòa nhà này,
02:29
but because we find the subject
of death uncomfortable,
of death uncomfortable,
46
137135
2571
nhưng vì ta thấy chủ đề
chết chóc không thoải mái,
chết chóc không thoải mái,
02:31
we don't talk about it,
47
139706
1440
nên không nói tới,
02:33
and we don't question how we
as a society approach death.
as a society approach death.
48
141146
3312
chúng ta không thắc mắc cách
1 xã hội tiếp cận cái chết.
1 xã hội tiếp cận cái chết.
02:36
One of the things that surprised me
most in my research, though,
most in my research, though,
49
144458
3174
Điều làm tôi ngạc nhiên
nhất trong nghiên cứu của tôi
nhất trong nghiên cứu của tôi
02:39
is how changeable attitudes actually are.
50
147632
2685
là sự thay đổi của thái độ.
02:42
This is the first crematorium in the U.K.,
51
150317
2392
Đây là nhà hỏa táng đầu tiên tại Anh,
02:44
which was built in Woking in the 1870s.
52
152709
2809
được xây dựng ở Woking trong
thập niên 1870.
thập niên 1870.
02:47
And when this was first built,
there were protests in the local village.
there were protests in the local village.
53
155518
3407
Khi tòa nhà này được xây dựng,
nhiều người dân trong làng phản đối.
nhiều người dân trong làng phản đối.
02:50
Cremation wasn't socially acceptable,
and 99.8 percent of people got buried.
and 99.8 percent of people got buried.
54
158925
4883
Việc hỏa táng không được xã hội chấp nhận,
và 99,8% người dân được chôn cất khi chết.
và 99,8% người dân được chôn cất khi chết.
02:55
And yet, only a hundred years later,
three quarters of us get cremated.
three quarters of us get cremated.
55
163808
3776
Mãi đến 100 năm sau,
3/4 chúng ta mới chịu hỏa táng.
3/4 chúng ta mới chịu hỏa táng.
02:59
People are actually really open
to changing things
to changing things
56
167584
2527
Thật sự là người ta cũng chấp nhận
những thay đổi
những thay đổi
03:02
if they're given the chance
to talk about them.
to talk about them.
57
170111
2401
nếu họ có cơ hội
để nói về chúng.
để nói về chúng.
03:04
So this conversation
about death and architecture
about death and architecture
58
172512
3323
Vậy buổi nói chuyện này
về cái chết và kiến trúc
về cái chết và kiến trúc
03:07
was what I wanted to start
when I did my first exhibition on it
when I did my first exhibition on it
59
175835
3159
là điều tôi muốn bắt đầu
khi tôi làm triển lãm đầu tiên
khi tôi làm triển lãm đầu tiên
03:10
in Venice in June,
which was called "Death in Venice."
which was called "Death in Venice."
60
178994
3226
ở thành phố Venice vào tháng 6
có tên gọi là "Cái Chết ở Venice."
có tên gọi là "Cái Chết ở Venice."
03:14
It was designed to be quite playful
61
182220
3274
nó được thiết kế khá vui vẻ
03:17
so that people would
literally engage with it.
literally engage with it.
62
185494
2198
để mọi người có thể thực sự
tham gia vào.
tham gia vào.
03:19
This is one of our exhibits,
which is an interactive map of London
which is an interactive map of London
63
187692
3255
Đây là một triển lãm của chúng tôi
là bản đồ tương tác của London
là bản đồ tương tác của London
03:22
that shows just how much
of the real estate in the city
of the real estate in the city
64
190947
2675
nó cho biết bao nhiêu bất động sản
trong thành phố
trong thành phố
03:25
is given over to death and dying,
65
193622
1879
được bố trí cho
cái chết và hấp hối,
cái chết và hấp hối,
03:27
and as you wave your hand across the map,
66
195501
2369
khi các bạn quét tay trên bản đồ,
03:29
the name of that piece of real estate,
the building or cemetery, is revealed.
the building or cemetery, is revealed.
67
197870
4829
tên của phần bất động sản,
tòa nhà hay nghĩa trang được tìm thấy.
tòa nhà hay nghĩa trang được tìm thấy.
03:34
Another of our exhibits
was a series of postcards
was a series of postcards
68
202699
2508
Một triễn lãm khác là
hàng loạt bưu thiếp
hàng loạt bưu thiếp
03:37
that people could take away with them.
69
205207
1997
mà người ta có thể lấy miễn phí.
03:39
And they showed people's homes
and hospitals
and hospitals
70
207204
2461
và chúng ta có thể thấy
nhà dân và bệnh viện
nhà dân và bệnh viện
03:41
and cemeteries and mortuaries,
71
209665
2415
và nghĩa trang và nhà xác,
03:44
and they tell the story
of the different spaces
of the different spaces
72
212080
2461
chúng kể chuyện của
những không gian khác nhau
những không gian khác nhau
03:46
that we pass through
on either side of death.
on either side of death.
73
214541
2833
mà chúng ta đã đi qua
bên phía kia của sự chết.
bên phía kia của sự chết.
03:49
We wanted to show
that where we die
that where we die
74
217374
2345
Chúng tôi muốn chỉ ra
nơi chúng ta chết
nơi chúng ta chết
03:51
is a key part of how we die.
75
219719
3251
là phần quan trọng
về cách chúng ta chết.
về cách chúng ta chết.
03:54
Now, the strangest thing was the way
that visitors reacted to the exhibition,
that visitors reacted to the exhibition,
76
222970
4783
Điều kỳ lạ nhất là cách mà khách tham quan
có được khi đến triển lãm,
có được khi đến triển lãm,
03:59
especially the audio-visual works.
77
227753
2368
nhất là khi xem các tác phẩm nghe nhìn.
04:02
We had people dancing
and running and jumping
and running and jumping
78
230121
3692
Có người múa,
chạy và nhảy
chạy và nhảy
04:05
as they tried to activate
the exhibits in different ways,
the exhibits in different ways,
79
233813
2995
như là họ cố làm cho triễn lãm
sống động nhiều cách khác nhau
sống động nhiều cách khác nhau
04:08
and at a certain point
they would kind of stop
they would kind of stop
80
236808
2444
và đến một lúc nào đó
họ dừng lại
họ dừng lại
04:11
and remember that they were in
an exhibition about death,
an exhibition about death,
81
239252
2734
và chợt nhớ rằng họ đang ở
triển lãm về cái chết,
triển lãm về cái chết,
04:13
and that maybe that's not
how you're supposed to act.
how you're supposed to act.
82
241986
2624
và đó có thể không phải là
cách cư xử được mong.
cách cư xử được mong.
04:16
But actually, I would question
whether there is one way
whether there is one way
83
244610
2647
Nhưng thật sự, tôi sẽ hỏi liệu
có một cách
có một cách
04:19
that you're supposed to act around death,
84
247257
2275
mà bạn sẽ làm để tiếp cận cái chết,
04:21
and if there's not, I'd ask you to think
about what you think a good death is,
about what you think a good death is,
85
249532
4551
nếu không có, tôi muốn bạn nghĩ về điều
tốt đẹp của cái chết là gì,
tốt đẹp của cái chết là gì,
04:26
and what you think that architecture
that supports a good death might be like,
that supports a good death might be like,
86
254083
3669
điều mà bạn nghĩ kiến trúc là
sự hỗ trợ để có cái chết tốt lành,
sự hỗ trợ để có cái chết tốt lành,
04:29
and mightn't it be a little less like this
and a little more like this?
and a little more like this?
87
257752
4728
có thể ít nhất là thế này
còn khá hơn thì thế này ?
còn khá hơn thì thế này ?
04:34
Thank you.
88
262480
2214
Cám ơn.
04:36
(Applause)
89
264694
2020
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Alison Killing - ArchitectAn architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment.
Why you should listen
Alison Killing is an architect and urban designer working to engage people with their built environment, via design of buildings and urban strategies, film making, exhibitions and events. She explores the relationship between death and modern architecture, looking at how cities are rebuilt after disaster.
Recent projects include Death in the City (and its first iteration, Death in Venice, which was shown as an independent event during the opening week of the Venice Architecture Biennale), a touring exhibition about death and modern architecture; work with the International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies on better rebuilding after disaster and how to integrate relevant urban design tools into humanitarian response; and a study of financial models for arts and community projects temporarily using vacant buildings to help these projects become self-sustaining.
Alison Killing | Speaker | TED.com