TED2008
Jill Bolte Taylor: My stroke of insight
Sự thức tỉnh mạnh mẽ sau lần đột quỵ của Jill Bolte Taylor.
Filmed:
Readability: 3.7
26,359,883 views
Jill Bolte Taylor đã có một cơ hội nghiên cứu mà hiếm khi một nhà khoa học nghiên cứu não bộ nào có: Bà bị đột quỵ nguy cấp, và đã tự quan sát chức năng vận hành não bộ của mình -- sự chuyển động, tiếng nói, sự tự nhận thức - từng chức năng dần mất đi hoạt động của nó. Một câu chuyện đáng kinh ngạc.
Jill Bolte Taylor - Neuroanatomist
Brain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery. Full bio
Brain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I grew up to study the brain
0
0
3000
Tôi lớn lên để nghiên cứu bộ não
00:21
because I have a brother who has been diagnosed with a brain disorder:
1
3000
4000
bởi vì tôi có một người anh trai bị chẩn đoán mắc chứng rối loạn não:
00:25
schizophrenia. And as a sister
2
7000
2000
tâm thần phân liệt. Là người em gái
00:27
and later, as a scientist, I wanted to understand, why
3
9000
4000
và sau này là nhà khoa học, tôi muốn tìm hiểu tại sao
00:31
is it that I can take my dreams, I can connect
4
13000
3000
rằng là tôi có thể đem những giấc mơ, và kết nối chúng
00:34
them to my reality, and I can make my dreams come true?
5
16000
3000
với đời thực của tôi, và làm cho chúng trở thành hiện thực.
00:37
What is it about my brother's brain and
6
19000
4000
Vấn đề não bộ của anh trai tôi là gì và
00:41
his schizophrenia that he cannot connect his
7
23000
3000
sao mà bệnh tâm thần phân liệt đã làm anh ấy không thể nối kết
00:44
dreams to a common and shared reality, so they
8
26000
4000
những giấc mơ của anh với đời thường, và rồi
00:48
instead become delusion?
9
30000
2000
thay vào đó trở thành ảo tưởng?
00:51
So I dedicated my career to research into the
10
33000
2000
Vì vậy, tôi đã đặt hết tâm huyết vào nghiên cứu
00:53
severe mental illnesses. And I moved from my home state
11
35000
3000
những bệnh tâm thần ở mức trầm trọng. Tôi đã chuyển nhà từ tiểu bang
00:56
of Indiana to Boston, where I was working in
12
38000
3000
Indiana đến thành phố Boston, nơi mà tôi đã làm việc
00:59
the lab of Dr. Francine Benes, in the Harvard
13
41000
3000
tại phòng thí nghiệm của Tiến sĩ Francine Benes, ở Harvard
01:02
Department of Psychiatry. And in the lab, we were asking the question,
14
44000
6000
Khoa thần kinh. Và trong phòng thí nghiệm, chúng tôi đã đặt câu hỏi,
01:08
"What are the biological differences between the brains of individuals
15
50000
5000
"Sự khác biệt sinh học giữa những bộ não khác nhau là gì
01:13
who would be diagnosed as normal control,
16
55000
2000
người như thế nào thì được chẩn đoán là có bộ não bình thường,
01:15
as compared with the brains of individuals diagnosed with
17
57000
3000
so với bộ não của người bị tâm thần phân liệt,
01:18
schizophrenia, schizoaffective or bipolar disorder?"
18
60000
5000
trầm cảm phân liệt hay rối loạn lưỡng cực?"
01:23
So we were essentially mapping the microcircuitry
19
65000
3000
Vì vậy, chúng tôi đã phác thảo cốt lõi về những vi mạch
01:26
of the brain: which cells are communicating with
20
68000
3000
trong não bộ: Những tế bào nào liên lạc với
01:29
which cells, with which chemicals, and then in
21
71000
3000
những tế bào nào, với điều kiện hóa học nào, và kế tiếp
01:32
what quantities of those chemicals?
22
74000
3000
định lượng những chất hóa học đó là bao nhiêu?
01:35
So there was a lot of meaning in my life because I was performing
23
77000
4000
Và cuộc sống của tôi đã rất có ý nghĩa vì tôi đã tập trung vào
01:39
this type of research during the day.
24
81000
3000
những nghiên cứu hằng ngày.
01:42
But then in the evenings and on the weekends,
25
84000
3000
Nhưng vào những buổi tối và cuối tuần,
01:45
I traveled as an advocate for NAMI, the National Alliance on Mental Illness.
26
87000
5000
tôi đi đây đó vận động cho NAMI, Hiệp Hội Bệnh Thần Kinh Toàn Quốc.
01:50
But on the morning of December 10, 1996, I woke up
27
92000
3000
Nhưng vào buổi sáng ngày 10 tháng 12 năm 1996, tôi thức dậy
01:53
to discover that I had a brain disorder of my own.
28
95000
4000
khám phá ra rằng Tôi có một chứng rối loạn não của chính mình
01:57
A blood vessel exploded in the left half of my brain.
29
99000
4000
Một mạch máu ở bên bán cầu trái bộ não của tôi bị vỡ.
02:01
And in the course of four hours,
30
103000
2000
Và trong vòng 4 tiếng đồng hồ,
02:03
I watched my brain completely deteriorate in its ability to
31
105000
5000
Tôi đã quan sát toàn bộ tiến trình thoái hóa về khả năng
02:08
process all information. On the morning of the hemorrhage,
32
110000
4000
xử lý thông tin. Vào sáng cái ngày bị xuất huyết não,
02:12
I could not walk, talk, read, write or recall any of my life.
33
114000
6000
Tôi không thể đi, nói, đọc, viết hoặc nhớ lại bất kỳ cái gì của cuộc sống tôi.
02:18
I essentially became an infant in a woman's body.
34
120000
4000
Về cơ bản, tôi trở thành đứa trẻ sơ sinh trong cơ thể của một người phụ nữ.
02:23
If you've ever seen a human brain,
35
125000
3000
Nếu bạn đã từng nhìn thấy một bộ não con người,
02:26
it's obvious that the two hemispheres are completely separate from one another.
36
128000
3000
sẽ thấy nó hiển nhiên có hai bán cầu hoàn toàn tách biệt nhau.
02:29
And I have brought for you a real human brain.
37
131000
6000
Và tôi đã mang cho bạn một bộ não người thật.
02:38
So this is a real human brain.
38
140000
7000
Vậy, đây là một bộ não người thật.
02:46
This is the front of the brain,
39
148000
2000
Đây là mặt trước của não,
02:48
the back of brain with the spinal cord hanging down,
40
150000
4000
mặt sau của não bộ với tủy sống treo xuống,
02:52
and this is how it would be positioned inside of my head.
41
154000
4000
và đây là cách nó sẽ được đặt bên trong đầu của tôi.
02:56
And when you look at the brain, it's obvious that
42
158000
2000
Và khi bạn nhìn vào bộ não, nó rõ ràng rằng
02:58
the two cerebral cortices are completely separate from one another.
43
160000
5000
hai bán cầu não là hoàn toàn tách rời nhau.
03:04
For those of you who understand computers,
44
166000
2000
Đối với những bạn am hiểu về máy tính,
03:06
our right hemisphere functions like a parallel processor,
45
168000
3000
thì bán cầu phải của chúng ta hoạt động như một bộ xử lý song song,
03:09
while our left hemisphere functions like a serial processor.
46
171000
4000
trong khi bán cầu trái hoạt động như một bộ xử lý nối tiếp.
03:13
The two hemispheres do communicate with one another
47
175000
3000
Hai bán cầu truyền thông với nhau
03:16
through the corpus collosum,
48
178000
2000
xuyên qua thể chai,
03:18
which is made up of some 300 million axonal fibers.
49
180000
4000
là phần được tạo bởi 300 triệu thớ/sợi trục thần kinh.
03:22
But other than that,
50
184000
2000
Nhưng ngoài ra,
03:24
the two hemispheres are completely separate.
51
186000
4000
hai bán cầu là hoàn toàn riêng biệt.
03:28
Because they process information differently,
52
190000
3000
Bởi vì chúng xử lý thông tin khác nhau,
03:31
each of our hemispheres think about different things,
53
193000
3000
mỗi bán cầu suy nghĩ về những điều khác nhau,
03:34
they care about different things, and, dare I say,
54
196000
4000
chúng quan tâm về những điều khác nhau, và, tôi dám nói rằng,
03:38
they have very different personalities.
55
200000
4000
mỗi bán cầu có cá tính rất khác nhau.
03:43
Excuse me. Thank you. It's been a joy. Assistant: It has been.
56
205000
7000
Xin phép. Cảm ơn. Đó là đùa thôi. (Trợ lý: Vâng)
03:51
Our right human hemisphere is all about this present moment.
57
213000
4000
Bán cầu phải của chúng ta là về thời điểm hiện tại.
03:55
It's all about "right here, right now."
58
217000
5000
Đó là về "ngay ở đây, ngay bây giờ."
04:00
Our right hemisphere, it thinks in pictures
59
222000
3000
Bán cầu phải của chúng ta, nó nghĩ bằng hình ảnh
04:03
and it learns kinesthetically through the movement of our bodies.
60
225000
4000
và nó học khả năng phán đoán thông qua sự chuyển động của cơ thể chúng ta.
04:07
Information, in the form of energy, streams in simultaneously
61
229000
5000
Thông tin, dưới hình thức năng lượng, chảy vào cùng một lúc
04:12
through all of our sensory systems
62
234000
2000
qua tất cả các hệ thống giác quan của chúng ta
04:14
and then it explodes into this enormous collage
63
236000
3000
và rồi nó phát triển tạo thành những bức ảnh (cắt dán) nghệ thuật rất lớn
04:17
of what this present moment looks like,
64
239000
4000
về những gì mà hiện tại trông giống như thế,
04:21
what this present moment smells like and tastes like,
65
243000
3000
những gì mà thời điểm hiện tại ngửi thấy và nếm thấy,
04:24
what it feels like and what it sounds like.
66
246000
4000
những gì giống như cảm giác, và những gì giống như âm thanh.
04:29
I am an energy-being connected to the energy all around me
67
251000
5000
Tôi là một đơn vị năng lượng kết nối với tất cả năng lượng quanh tôi
04:34
through the consciousness of my right hemisphere.
68
256000
3000
thông qua ý thức của não phải.
04:37
We are energy-beings connected to one another
69
259000
4000
Chúng ta là những đơn vị năng lượng được kết nối với những đơn vị khác
04:41
through the consciousness of our right hemispheres as one human family.
70
263000
6000
thông qua ý thức nhờ não phải của chúng ta như trong một gia đình lớn của loài người..
04:47
And right here,
71
269000
2000
Và ngay đây,
04:49
right now, we are brothers and sisters on this planet,
72
271000
2000
ngay bây giờ, chúng ta là những anh chị em trên địa cầu,
04:51
here to make the world a better place.
73
273000
4000
ở đây để làm cho thế giới tốt đẹp hơn.
04:55
And in this moment we are perfect, we are whole and we are beautiful.
74
277000
6000
Và trong giây phút này chúng ta thật hoàn hảo, chúng ta nguyên vẹn và xinh đẹp.
05:02
My left hemisphere -- our left hemisphere -- is a very different place.
75
284000
5000
Não trái của tôi, hay của chúng ta, là một nơi rất khác biệt.
05:07
Our left hemisphere thinks linearly and methodically.
76
289000
4000
Não trái của chúng ta tư duy tuyến tính và có phương pháp rõ ràng.
05:11
Our left hemisphere
77
293000
2000
Não trái của chúng ta
05:13
is all about the past and it's all about the future.
78
295000
4000
là tất cả về quá khứ và là tất cả về tương lai.
05:17
Our left hemisphere is designed to take that
79
299000
3000
Não trái của chúng ta được thiết kế để vẽ ra
05:20
enormous collage of the present moment and start
80
302000
3000
bức tranh cắt dán khổng lồ của hiện tại và
05:23
picking out details, details and more details about those details.
81
305000
4000
bắt đầu tạo ra càng lúc càng nhiều chi tiết từ những chi tiết này.
05:27
It then categorizes and
82
309000
2000
Sau đó nó phân loại và
05:29
organizes all that information, associates it
83
311000
4000
tổ chức tất cả những thông tin đó, kết hợp nó với
05:33
with everything in the past we've ever learned, and
84
315000
3000
mọi thứ trong quá khứ mà chúng ta đã học, và
05:36
projects into the future all of our possibilities.
85
318000
3000
lên kế hoạch cho tương lai tất cả những gì chúng ta có thể.
05:40
And our left hemisphere thinks in language.
86
322000
4000
Và não trái của chúng ta tư duy bằng ngôn ngữ.
05:44
It's that ongoing brain chatter that connects me and my
87
326000
3000
Nó là phần não đối thoại liên tục, kết nối tôi và
05:47
internal world to my external world.
88
329000
4000
thế giới nội tại với thế giới bên ngoài.
05:51
It's that little voice that says to me, "Hey, you gotta remember
89
333000
4000
Đó là một giọng nói nhỏ nói với tôi: "Này,
05:55
to pick up bananas on your way home.
90
337000
3000
nhớ mua chuối trên đường về nhà nhé.
05:58
I need them in the morning."
91
340000
1000
Tôi cần nó vào buổi sáng."
05:59
It's that calculating intelligence that reminds me
92
341000
3000
Sự thông minh tính toán đó đã nhắc nhở tôi
06:02
when I have to do my laundry. But perhaps most important,
93
344000
3000
khi tôi phải giặt giũ. Nhưng có lẽ quan trọng nhất,
06:05
it's that little voice that says to me,
94
347000
4000
là khi giọng nói nhỏ đó nói với tôi rằng,
06:09
"I am. I am." And as soon as my left hemisphere says to me "I am,"
95
351000
6000
"Tôi là. Tôi là."Và ngay lúc não trái của tôi nói với tôi rằng "Tôi là"
06:15
I become separate.
96
357000
3000
Tôi trở nên riêng biệt.
06:18
I become a single solid individual, separate from the energy flow
97
360000
4000
Tôi trở thành một cá thể biệt lập, tách rời khỏi dòng năng lượng xung quanh,
06:22
around me and separate from you.
98
364000
3000
và rồi tách khỏi các bạn.
06:25
And this was the portion of my brain that I lost
99
367000
3000
Và đây là phần não mà tôi đã mất
06:28
on the morning of my stroke.
100
370000
2000
vào buổi sáng mà tôi đột quỵ.
06:30
On the morning of the stroke, I woke up to a
101
372000
4000
Vào buổi sáng đó, tôi thức dậy
06:34
pounding pain behind my left eye. And it was the kind of pain --
102
376000
5000
với cơn đau búa bổ đằng sau mắt trái. Và nó
06:39
caustic pain -- that you get when you
103
381000
2000
đau tê buốt giống như khi
06:41
bite into ice cream. And it just gripped me --
104
383000
4000
bạn cắn cây kem đá vậy. Và nó tóm lấy tôi
06:45
and then it released me. And then it just gripped me --
105
387000
3000
rồi nó thả tôi ra. Và nó lại tóm lấy tôi
06:49
and then it released me. And it was very unusual
106
391000
3000
sau đó thả tôi ra. Và nó rất khác thường
06:52
for me to ever experience any kind of pain,
107
394000
3000
khác với mọi kinh nghiệm về bất kỳ loại đau đớn nào của tôi,
06:55
so I thought, "OK, I'll just start my normal routine."
108
397000
2000
nên tôi đã nghĩ, OK, tôi chỉ việc bắt đầu thói quen bình thường.
06:57
So I got up and I jumped onto my cardio glider,
109
399000
3000
Vậy nên tôi thức dậy và nhảy vào máy tập của tôi,
07:00
which is a full-body, full-exercise machine.
110
402000
3000
đó là loại máy tập toàn bộ thân thể.
07:03
And I'm jamming away on this thing, and I'm realizing
111
405000
4000
Và tôi bị rối loạn trên cái thứ này, và tôi nhận ra
07:08
that my hands look like primitive claws grasping
112
410000
4000
rằng tay tôi trông như bộ vuốt nguyên thủy đang bám chặt
07:12
onto the bar. And I thought, "That's very peculiar."
113
414000
3000
vào tay vịn. Và tôi nghĩ rằng "Thật lạ lùng."
07:15
And I looked down at my body and I thought, "Whoa,
114
417000
3000
Và tôi nhìn xuống toàn thân và nghĩ "Whoa,
07:18
I'm a weird-looking thing." And it was as though
115
420000
3000
Tôi giống cái quái gì đây." Và nó dường như là
07:21
my consciousness had shifted away from my normal
116
423000
3000
ý thức của tôi bị đẩy ra khỏi nhận thức về thực tế của tôi,
07:24
perception of reality, where I'm the person on the
117
426000
3000
nơi mà tôi là một con người
07:27
machine having the experience, to some esoteric space
118
429000
3000
đang ở trên một cỗ máy và trải nghiệm tới một không gian bí hiểm
07:30
where I'm witnessing myself having this experience.
119
432000
4000
nơi mà tôi chứng kiến tôi trải nghiệm những điều này.
07:35
And it was all very peculiar, and my headache was
120
437000
2000
Và tất cả thật kỳ dị, và cơn nhức đầu của tôi
07:37
just getting worse. So I get off the machine,
121
439000
2000
trở nên tồi tệ hơn. Nên tôi rời khỏi cái máy tập,
07:39
and I'm walking across my living room floor, and I
122
441000
3000
và tôi đi ngang phòng khách, và tôi
07:42
realize that everything inside of my body has
123
444000
2000
nhận ra rằng mọi thứ bên trong cơ thể tôi
07:44
slowed way down. And every step is very rigid and
124
446000
5000
bị chậm lại. Và mỗi bước chân đều rất cứng nhắc và
07:49
very deliberate. There's no fluidity to my pace,
125
451000
3000
rất chậm rãi. Những bước chân không còn linh động,
07:52
and there's this constriction in my area of perceptions,
126
454000
3000
và nhận thức của tôi bị co lại,
07:55
so I'm just focused on internal systems.
127
457000
4000
nên tôi chỉ tập trung vào hệ thống nội tại bên trong.
07:59
And I'm standing in my bathroom getting ready to
128
461000
2000
Và tôi đứng trong phòng tắm sẵn sàng bước tới
08:01
step into the shower, and I could actually hear the
129
463000
2000
chỗ vòi sen, và tôi có thể thật sự nghe thấy
08:03
dialogue inside of my body. I heard a little voice
130
465000
3000
cuộc đối thoại bên trong cơ thể. Tôi nghe một giọng nhỏ
08:06
saying, "OK. You muscles, you gotta contract.
131
468000
3000
nói rằng. "OK, ê cơ bắp, mày phải co lại.
08:09
You muscles, you relax."
132
471000
1000
Ê cơ bắp, mày thả lỏng đi."
08:10
And then I lost my balance, and I'm propped up against the wall.
133
472000
3000
Và sau đó tôi mất thăng bằng, và tôi dựa vào tường.
08:13
And I look down at my arm and I realize
134
475000
4000
Tôi nhìn xuống cánh tay và nhận ra
08:17
that I can no longer define the boundaries of my body.
135
479000
4000
rằng tôi không thể xác định được phạm vi cơ thể mình nữa.
08:21
I can't define where I begin and where I end,
136
483000
4000
Tôi không thể xác định được chỗ nào tôi bắt đầu và kết thúc ở đâu,
08:25
because the atoms and the molecules of my arm
137
487000
3000
bởi vì những nguyên tử và phân tử của tay tôi
08:28
blended with the atoms and molecules of the wall.
138
490000
4000
trộn lẫn với những nguyên tử và phân tử của bức tường.
08:32
And all I could detect was this energy -- energy.
139
494000
4000
Và tất cả những gì tôi có thể phát hiện là năng lượng - năng lượng.
08:36
And I'm asking myself, "What is wrong with me?
140
498000
2000
Và tôi tự hỏi "Mình bị cái gì vậy?
08:38
What is going on?" And in that moment, my brain chatter --
141
500000
3000
Cái gì đang xảy ra?" Và trong khoảnh khắc, cuộc đối thoại não của tôi--
08:42
my left hemisphere brain chatter -- went totally silent.
142
504000
3000
cuộc đối thoại của não trái của tôi -- trở nên hoàn toàn im lặng.
08:45
Just like someone took a remote control
143
507000
3000
Giống như ai đó cầm điều khiển từ xa
08:48
and pushed the mute button. Total silence.
144
510000
3000
và bấm vào nút Mute. Hoàn toàn im lặng.
08:51
And at first I was shocked to find myself
145
513000
3000
Và thoạt tiên tôi bị sốc khi tìm chính mình
08:54
inside of a silent mind. But then I was immediately
146
516000
4000
bên trong một đầu óc im lặng. Nhưng sau đó tôi ngay lập tức
08:58
captivated by the magnificence of the energy around me.
147
520000
4000
đắm chìm trong vẻ tráng lệ của những dòng năng lượng xung quanh.
09:02
And because I could no longer identify
148
524000
4000
Và bởi vì tôi không còn nhận ra
09:06
the boundaries of my body, I felt enormous and expansive.
149
528000
3000
phạm vi cơ thể của mình được nữa, tôi cảm thấy to lớn và mở rộng ra.
09:09
I felt at one with all the energy that was,
150
531000
4000
Tôi cảm thấy mình và tất cả năng lượng là một,
09:13
and it was beautiful there.
151
535000
3000
và nó thật đẹp.
09:16
Then all of a sudden my left hemisphere comes back
152
538000
2000
Và đột nhiên não trái của tôi trở lại,
09:18
online, and it says to me, "Hey! We got a problem!
153
540000
3000
và nó nói với tôi "Này! Chúng ta có một rắc rối!
09:21
We got a problem! We gotta get some help."
154
543000
2000
Chúng ta có vấn đề! Chúng ta cần giúp đỡ."
09:23
And I'm going, "Ahh! I got a problem.
155
545000
2000
Và tôi tiếp tục "Ahh! Tôi có rắc rối!
09:25
I got a problem." So it's like, "OK. OK. I got a problem."
156
547000
3000
Tôi có vấn đề." Nó giống như là "Ok Ok, tôi có vấn đề."
09:28
But then I immediately drifted right back
157
550000
3000
Nhưng sau đó tôi lập tức trở lại
09:31
out into the consciousness -- and I affectionately
158
553000
3000
trạng thái nhận thức -- và tôi âu yếm
09:34
refer to this space as La La Land.
159
556000
3000
nhắc tới nơi đó như Xứ sở Diệu kỳ.
09:38
But it was beautiful there. Imagine what it would
160
560000
2000
Ở đó thật đẹp. Tưởng tượng sẽ thế nào
09:40
be like to be totally disconnected from your brain
161
562000
3000
khi được hoàn toàn ngắt khỏi bộ não
09:43
chatter that connects you to the external world.
162
565000
3000
mà liên kết bạn với thế giới bên ngoài.
09:46
So here I am in this space, and my job -- and any
163
568000
3000
Tôi ở đây trong không gian này, và công việc -- và mọi
09:49
stress related to my job -- it was gone.
164
571000
3000
áp lực liên quan đến công việc -- biến mất.
09:52
And I felt lighter in my body. And imagine
165
574000
3000
Và tôi thấy lâng lâng trong người. Và hãy tưởng tượng:
09:55
all of the relationships in the external world and any
166
577000
4000
mọi quan hệ trong thế giới bên ngoài hay mọi
09:59
stressors related to any of those -- they were gone.
167
581000
3000
áp lực liên quan đến chúng -- tất cả đã biến mất.
10:02
And I felt this sense of peacefulness.
168
584000
5000
Tôi cảm nhận sự thư thái.
10:07
And imagine what it would feel like to lose 37 years of emotional baggage!
169
589000
5000
Và hãy tưởng tượng sẽ thế nào khi được trút bỏ 37 năm gánh nặng tình cảm!
10:12
(Laughter) Oh! I felt euphoria --
170
594000
5000
(Tiếng cười) Ôi! Tôi cảm nhận niềm hân hoan.
10:18
euphoria. It was beautiful.
171
600000
3000
Hân hoan. Tuyệt đẹp.
10:21
And then, again, my left hemisphere comes online and it says,
172
603000
2000
Khi đó, não trái của tôi kết nối trở lại và nói,
10:23
"Hey! You've got to pay attention.
173
605000
2000
"Kìa! Bà phải tập trung.
10:25
We've got to get help." And I'm thinking, "I got to get help.
174
607000
2000
Chúng ta cần giúp đỡ." Và tôi nghĩ, "Tôi phải đi kêu cứu.
10:27
I gotta focus."
175
609000
2000
Tôi cần tập trung."
10:29
So I get out of the shower and I mechanically
176
611000
2000
Vậy là tôi ra khỏi phòng tắm và mặc quần áo
10:31
dress and I'm walking around my apartment,
177
613000
2000
theo phản xạ và đi quanh căn nhà của mình,
10:33
and I'm thinking, "I gotta get to work. I gotta get to work.
178
615000
2000
tôi nghĩ rằng "Tôi phải đi làm. Tôi phải đi làm.
10:35
Can I drive? Can I drive?"
179
617000
3000
Tôi lái xe được không? Tôi lái xe được không?"
10:38
And in that moment my right arm went totally
180
620000
2000
Ngay lúc đó tay phải tôi bị
10:40
paralyzed by my side. Then I realized,
181
622000
3000
tê cứng hoàn toàn. Khi đó tôi nhận ra,
10:43
"Oh my gosh! I'm having a stroke! I'm having a stroke!"
182
625000
3000
"Lạy Chúa! Tôi đang bị tai biến! Tôi đang bị tai biến!
10:46
And the next thing my brain says to me is, "Wow!
183
628000
3000
Và điều tiếp theo bộ não nói với tôi là "Chà!
10:49
This is so cool." (Laughter) "This is so cool!
184
631000
6000
Thật quá phê." (Tiếng cười) "Thật quá phê!
10:55
How many brain scientists have the opportunity
185
637000
2000
Bao nhiêu nhà khoa học nghiên cứu não bộ có cơ hội
10:57
to study their own brain from the inside out?"
186
639000
3000
được nghiên cứu não của chính họ từ bên trong?"
11:00
(Laughter)
187
642000
2000
(Tiếng cười)
11:02
And then it crosses my mind, "But I'm a very busy woman!"
188
644000
4000
Và tôi chợt nghĩ rằng "Nhưng tôi là một phụ nữ vô cùng bận rộn!"
11:06
(Laughter) "I don't have time for a stroke!"
189
648000
3000
(Tiếng cười) "Tôi không có thời gian để tai biến!"
11:09
So I'm like, "OK, I can't stop the stroke from happening,
190
651000
2000
Thế nên tôi nghĩ "OK, không thể ngăn trận tai biến,
11:11
so I'll do this for a week or two, and
191
653000
3000
vậy tôi sẽ để thế trong một hay hai tuần,
11:14
then I'll get back to my routine. OK.
192
656000
2000
và rồi sẽ trở lại bình thường. OK.
11:16
So I gotta call help. I gotta call work."
193
658000
2000
Tôi phải gọi cứu giúp. Tôi phải gọi tới nơi làm việc."
11:18
I couldn't remember the number at work,
194
660000
2000
Tôi không thể nhớ số ở nơi làm,
11:20
so I remembered, in my office I had a business card
195
662000
2000
nên tôi nhớ rằng, trong phòng làm việc tôi có một cái danh thiếp
11:22
with my number on it. So I go into my business room,
196
664000
3000
ghi số của mình trên đó. Tôi đi vào phòng làm việc,
11:25
I pull out a three-inch stack of business cards.
197
667000
3000
rút ra một tập danh thiếp dày 3 inch.
11:28
And I'm looking at the card on top and even though
198
670000
3000
Tôi nhìn vào cái danh thiếp trên cùng và mặc dù
11:31
I could see clearly in my mind's eye what my business card looked like,
199
673000
4000
tôi có thể thấy rõ trông nó như thế nào,
11:35
I couldn't tell if this
200
677000
2000
tôi vẫn không thể nói
11:37
was my card or not, because all I could see were pixels.
201
679000
3000
liệu đó có phải danh thiếp của mình hay không bởi tôi chỉ có thể thấy những điểm ảnh.
11:40
And the pixels of the words blended
202
682000
2000
Và những điểm ảnh của các từ lẫn
11:42
with the pixels of the background and the pixels of the symbols,
203
684000
3000
với các điểm ảnh hình nền và các điểm ảnh của những biểu tượng,
11:45
and I just couldn't tell.
204
687000
2000
và tôi không thể nhận ra.
11:47
And then I would wait for what I call a wave of clarity.
205
689000
3000
Lúc đó tôi đợi một khoảnh khắc minh mẫn.
11:50
And in that moment, I would be able to
206
692000
3000
Trong khoảnh khắc đó, tôi sẽ có thể
11:53
reattach to normal reality and I could tell
207
695000
3000
kết nối lại với thực tế và sẽ có thể nói
11:56
that's not the card ... that's not the card ... that's not the card.
208
698000
2000
đó không phải là cái card mình tìm...đó không phải là cái card...đó không phải là cái card.
11:58
It took me 45 minutes to get one inch down
209
700000
4000
Tôi mất 45 phút để xem hết 1 inch
12:02
inside of that stack of cards.
210
704000
2000
trong tập danh thiếp đó.
12:05
In the meantime, for 45 minutes, the hemorrhage is
211
707000
2000
Trong lúc đó, với 45 phút, khối xuất huyết đã
12:07
getting bigger in my left hemisphere.
212
709000
2000
lớn dần lên trong não trái của tôi.
12:09
I do not understand numbers, I do not understand the telephone,
213
711000
3000
Tôi không thể hiểu các chữ số. Tôi không hiểu cái điện thoại,
12:12
but it's the only plan I have.
214
714000
2000
nhưng đó là kế hoạch duy nhất tôi có.
12:14
So I take the phone pad and I put it right here. I take the business card,
215
716000
3000
Do đó tôi lấy điện thoại và đặt nó ở đây. Tôi lấy danh thiếp
12:17
I put it right here, and
216
719000
2000
đặt nó ở đây, và
12:19
I'm matching the shape of the squiggles on the card
217
721000
4000
so những hình ngoằn nghèo trên danh thiếp
12:23
to the shape of the squiggles on the phone pad.
218
725000
3000
với hình ngoằn nghèo trên bàn phím điện thoại.
12:26
But then I would drift back out into La La Land,
219
728000
3000
Nhưng khi đó tôi lại rơi vào Xứ sở Thần tiên,
12:29
and not remember when I came back if I'd already
220
731000
3000
và khi tỉnh lại không nhớ rằng mình
12:32
dialed those numbers.
221
734000
1000
đã bấm số hay chưa.
12:33
So I had to wield my paralyzed arm like a stump
222
735000
4000
Thế nên tôi phải điều khiển cánh tay tê liệt như một cánh tay cụt
12:37
and cover the numbers as I went along and pushed
223
739000
3000
và che những con số đã bấm rồi
12:40
them, so that as I would come back to normal
224
742000
3000
để khi trở lại bình thường
12:43
reality, I'd be able to tell, "Yes, I've already dialed that number."
225
745000
5000
tôi sẽ biết rằng "Rồi, mình đã bấm số đó rồi."
12:48
Eventually, the whole number gets dialed
226
750000
2000
Cuối cùng, tất cả các số đã được bấm
12:50
and I'm listening to the phone, and
227
752000
2000
và tôi chờ điện thoại, và
12:52
my colleague picks up the phone and he says to me,
228
754000
3000
đồng nghiệp của tôi nhấc máy và anh ta nói với tôi,
12:56
"Woo woo woo woo." (Laughter) And I think to myself,
229
758000
5000
"Woo woo woo woo." (Tiếng cười) Và tôi nghĩ thầm,
13:01
"Oh my gosh, he sounds like a Golden Retriever!"
230
763000
6000
"Lạy Chúa, hắn ta nghe như một con chó Golden Retriever!"
13:08
And so I say to him -- clear in my mind, I say to him:
231
770000
2000
Thế nên tôi nói với anh ta -- rõ ràng trong đầu, tôi nói với anh ta:
13:10
"This is Jill! I need help!"
232
772000
2000
"Đây là Jill! Tôi cần giúp đỡ!"
13:13
And what comes out of my voice is, "Woo woo woo woo woo."
233
775000
3000
Và tiếng tôi phát ra là "Woo woo woo woo woo."
13:16
I'm thinking, "Oh my gosh, I sound like a Golden Retriever."
234
778000
2000
Tôi nghĩ "Lạy Chúa, tôi nói nghe như một con chó."
13:18
So I couldn't know -- I didn't know that
235
780000
3000
Tôi không thể biết -- Tôi không hề biết
13:21
I couldn't speak or understand language until I tried.
236
783000
3000
mình không thể nói hay hiểu ngôn ngữ cho đến khi thử nói ra.
13:24
So he recognizes that I need help and he gets me help.
237
786000
3000
Vậy là anh ta nhận ra tôi cần giúp đỡ và đã đến cứu tôi.
13:27
And a little while later, I am riding in an
238
789000
4000
Một lúc sau, tôi đang ở trong
13:31
ambulance from one hospital across Boston to [Massachusetts] General Hospital.
239
793000
4000
xe cấp cứu từ một bệnh viện ở Boston đến Bệnh viện đa khoa Massachusetts.
13:35
And I curl up into a little fetal ball.
240
797000
2000
Tôi co người như một bào thai.
13:37
And just like a balloon with the last bit of air,
241
799000
7000
Và giống như một quả bóng bay với chút không khí cuối cùng,
13:44
just, just right out of the balloon,
242
806000
3000
ngay phía ngoài quả bóng,
13:47
I just felt my energy lift and just -- I felt my spirit surrender.
243
809000
4000
tôi cảm thấy năng lượng của mình thoát đi và -- tôi thấy linh hồn mình đầu hàng.
13:51
And in that moment, I knew that I
244
813000
6000
Trong khoảnh khắc đó, tôi biết rằng mình
13:57
was no longer the choreographer of my life.
245
819000
3000
đã không còn là chỉ huy cuộc sống của bản thân.
14:00
And either the doctors rescue my body and give me a
246
822000
3000
Và hoặc là các bác sĩ cứu được cơ thể và cho tôi
14:03
second chance at life, or this was perhaps
247
825000
3000
cơ hội sống thứ hai, hoặc đây có lẽ
14:06
my moment of transition.
248
828000
2000
là khoảnh khắc thay đổi của tôi.
14:13
When I woke later that afternoon, I was shocked
249
835000
4000
Khi tôi tỉnh dậy vào buổi chiều, tôi bị sốc
14:17
to discover that I was still alive. When I felt my spirit surrender,
250
839000
5000
khi thấy rằng mình vẫn còn sống. Khi tôi cảm thấy linh hồn mình đầu hàng,
14:22
I said goodbye to my life.
251
844000
3000
tôi đã nói lời chia tay với cuộc sống.
14:25
And my mind was now suspended between two very
252
847000
4000
Và trí óc tôi lúc đó bị treo giữa hai hiện thực
14:29
opposite planes of reality. Stimulation coming in
253
851000
4000
hoàn toàn tương phải. Tôi cảm thấy tín hiệu đi qua
14:33
through my sensory systems felt like pure pain.
254
855000
3000
hệ thống giác quan như những cơn đau.
14:37
Light burned my brain like wildfire, and sounds
255
859000
4000
Ánh sáng thiêu đốt não bộ tôi như lửa cháy rừng, các âm thanh
14:41
were so loud and chaotic that I could not pick a
256
863000
4000
quá lớn và hỗn loạn đến mức tôi không thể nhận ra
14:45
voice out from the background noise,
257
867000
4000
một giọng nói nào từ mớ hỗn độn,
14:49
and I just wanted to escape. Because I could not identify the
258
871000
4000
và tôi chỉ muốn được trốn thoát. Bởi tôi không thể xác định
14:53
position of my body in space, I felt enormous and expansive,
259
875000
5000
vị trí cơ thể trong không gian, tôi thấy mình khổng lồ và bao trùm,
14:58
like a genie just liberated from her bottle.
260
880000
4000
như một vị thần mới được thả ra khỏi chai.
15:03
And my spirit soared free, like a great whale
261
885000
5000
Và linh hồn tôi bay cao lên tự do, như một con cá voi khổng lồ
15:08
gliding through the sea of silent euphoria.
262
890000
5000
lướt qua đại dương phiêu diêu yên lặng.
15:14
Nirvana. I found Nirvana. And I remember thinking,
263
896000
8000
Niết bàn. Tôi đã tìm thấy cõi Niết bàn. Và tôi nhớ mình đã nghĩ rằng,
15:22
there's no way I would ever be able to squeeze
264
904000
3000
không có cách nào mình có thể nhét lại
15:25
the enormousness of myself back inside this tiny little body.
265
907000
5000
sự khổng lồ của bản thân vào cơ thể tí hon này được.
15:32
But then I realized, "But I'm still alive! I'm still alive,
266
914000
4000
Nhưng khi đó tôi nhận ra "Nhưng tôi vẫn đang sống! Tôi vẫn đang sống,
15:36
and I have found Nirvana. And if I have
267
918000
4000
và tôi đã thấy cõi Niết bàn. Và nếu tôi đã
15:40
found Nirvana and I'm still alive, then everyone
268
922000
3000
tìm thấy cõi Niết bàn và vẫn còn sống, khi đó mọi người
15:43
who is alive can find Nirvana." And I pictured a world
269
925000
7000
đang sống cũng có thể thấy cõi Niết bàn." Tôi hình dung thế giới
15:50
filled with beautiful, peaceful, compassionate,
270
932000
4000
đầy những con người đẹp đẽ, ôn hòa, nhân ái,
15:54
loving people who knew that they could come to
271
936000
3000
yêu thương, những người biết rằng họ sẽ đạt tới
15:57
this space at any time. And that they could
272
939000
4000
nơi này vào một lúc nào đó. Và rằng họ có thể
16:01
purposely choose to step to the right of their
273
943000
4000
chủ động bước sang bên phải của
16:05
left hemispheres and find this peace. And then
274
947000
5000
não trái và tìm thấy sự bình yên này. Khi đó
16:10
I realized what a tremendous gift this experience
275
952000
4000
tôi nhận ra trải nghiệm, sự thức tỉnh này
16:14
could be, what a stroke of insight this could be
276
956000
4000
là một món quà quý giá đến thế nào
16:19
to how we live our lives. And it motivated me to recover.
277
961000
9000
đối với cuộc sống của ta. Điều đó thúc đẩy tôi hồi phục.
16:28
Two and a half weeks after the hemorrhage, the
278
970000
3000
Hai tuần rưỡi sau tai biến,
16:31
surgeons went in and they removed a blood clot
279
973000
2000
những nhà phẫu thuật đến và lấy ra cục máu đông
16:33
the size of a golf ball that was pushing on my language centers.
280
975000
3000
bằng cỡ quả bóng golf ở trung tâm ngôn ngữ của tôi.
16:36
Here I am with my mama,
281
978000
2000
Đây là tôi với mẹ,
16:38
who is a true angel in my life. It took me eight years to completely recover.
282
980000
8000
một thiên thần thực sự trong cuộc sống của tôi. Tôi mất tám năm để hoàn toàn bình phục.
16:47
So who are we? We are the life-force power of the universe,
283
989000
5000
Vậy thì chúng ta là ai? Chúng là là năng lượng sự sống của vũ trụ,
16:52
with manual dexterity and two cognitive minds.
284
994000
5000
với sự linh hoạt của đôi tay và hai trí óc tư duy.
16:57
And we have the power to choose, moment by moment,
285
999000
4000
Và chúng ta có khả năng để chọn lựa, trong mỗi phút giây,
17:01
who and how we want to be in the world.
286
1003000
4000
chúng ta muốn là ai và thế nào trong thế giới.
17:06
Right here, right now, I can step into the
287
1008000
2000
Ngay tại đây, ngay lúc này. Tôi có thể bước vào
17:08
consciousness of my right hemisphere, where we are.
288
1010000
4000
ý thức của não phải, nơi mà chúng ta đang ở.
17:12
I am the life-force power of the universe.
289
1014000
4000
Tôi là năng lượng sự sống của vũ trụ.
17:16
I am the life-force power of the 50 trillion beautiful
290
1018000
3000
Tôi là năng lượng sự sống của 50 nghìn tỉ
17:19
molecular geniuses that make up my form, at one with all that is.
291
1021000
5000
phân tử siêu việt tạo nên hình dạng của tôi, là một với tất cả chúng.
17:25
Or, I can choose to step into the consciousness of
292
1027000
3000
Hay, tôi có thể chọn để bước vào ý thức của
17:28
my left hemisphere, where I become a single individual,
293
1030000
4000
não trái, nơi mà tôi trở thành một cá nhân riêng biệt,
17:32
a solid. Separate from the flow,
294
1034000
3000
một khối riêng. Tách biệt với dòng chảy,
17:36
separate from you. I am Dr. Jill Bolte Taylor:
295
1038000
3000
tách biệt với các bạn. Tôi là Tiến sĩ Jill Bolte Taylor:
17:39
intellectual, neuroanatomist. These are the "we" inside of me.
296
1041000
7000
trí thức, nhà giải phẫu thần kinh. Đây là "ta" trong bản thân tôi.
17:50
Which would you choose? Which do you choose? And when?
297
1052000
7000
Bạn sẽ chọn bên nào? Bạn chọn bên nào? Và khi nào?
17:59
I believe that the more time we spend
298
1061000
4000
Tôi tin rằng càng nhiều khoảng thời gian
18:03
choosing to run the deep inner-peace circuitry
299
1065000
3000
ta chọn sự tĩnh tâm sâu thẳm
18:06
of our right hemispheres, the more peace we will
300
1068000
3000
trong não phải, chúng ta càng đem đến
18:09
project into the world, and the more peaceful our planet will be.
301
1071000
4000
nhiều hoà bình hơn cho thế giới, và hành tinh này sẽ yên lành hơn.
18:13
And I thought that was an idea worth spreading.
302
1075000
5000
Tôi nghĩ đó là một ý tưởng đáng lan tỏa.
ABOUT THE SPEAKER
Jill Bolte Taylor - NeuroanatomistBrain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery.
Why you should listen
One morning, a blood vessel in Jill Bolte Taylor's brain exploded. As a brain scientist, she realized she had a ringside seat to her own stroke. She watched as her brain functions shut down one by one: motion, speech, memory, self-awareness ...
Amazed to find herself alive, Taylor spent eight years recovering her ability to think, walk and talk. She has become a spokesperson for stroke recovery and for the possibility of coming back from brain injury stronger than before. In her case, although the stroke damaged the left side of her brain, her recovery unleashed a torrent of creative energy from her right. From her home base in Indiana, she now travels the country on behalf of the Harvard Brain Bank as the "Singin' Scientist."
Jill Bolte Taylor | Speaker | TED.com