TEDxUF
Mac Stone: Stunning photos of the endangered Everglades
Filmed:
Readability: 4.1
1,268,200 views
For centuries, people have viewed swamps and wetlands as obstacles to avoid. But for photographer Mac Stone, who documents the stories of wildlife in Florida's Everglades, the swamp isn't a hindrance — it's a national treasure. Through his stunning photographs, Stone shines a new light on a neglected, ancient and important wilderness. His message: get out and experience it for yourself. "Just do it — put your feet in the water," he says. "The swamp will change you, I promise."
Mac Stone - Photographer
Florida-based photographer Mac Stone specializes in documenting the Everglades, an area he prizes for its wildlife and flora. Full bio
Florida-based photographer Mac Stone specializes in documenting the Everglades, an area he prizes for its wildlife and flora. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Tôi có một đặc quyền to lớn
00:12
So I've had the great privilege
0
658
2056
00:14
of traveling to some incredible places,
1
2738
2416
đó là đi đến những vùng đất tuyệt vời
00:17
photographing these distant landscapes
and remote cultures
and remote cultures
2
5178
4234
ghi lại hình ảnh các cảnh quan xa xôi
và các nền văn hoá ít được biết đến
và các nền văn hoá ít được biết đến
00:21
all over the world.
3
9436
1426
trên khắp thế giới.
00:22
I love my job.
4
10886
1410
Tôi yêu công việc này.
00:24
But people think it's
this string of epiphanies
this string of epiphanies
5
12320
2565
Nhiều người nghĩ đây là giác ngộ,
00:26
and sunrises and rainbows,
6
14909
2489
là những bình minh và cầu vồng,
song thực tế thì nó giống với cảnh này hơn.
00:29
when in reality, it looks
more something like this.
more something like this.
7
17422
2764
00:32
(Laughter)
8
20210
1222
(tiếng cười)
00:33
This is my office.
9
21456
1525
Đây là văn phòng của tôi.
00:35
We can't afford the fanciest places
to stay at night,
to stay at night,
10
23473
2631
chúng tôi không thể chi trả
cho nơi sang trọng để nghỉ qua đêm
cho nơi sang trọng để nghỉ qua đêm
00:38
so we tend to sleep a lot outdoors.
11
26128
2838
nên chúng tôi thường ngủ ngoài trời.
00:41
As long as we can stay dry,
12
29365
1429
Chỉ cần không bị ướt,
00:42
that's a bonus.
13
30818
1401
đó là một điểm cộng.
00:44
We also can't afford
the fanciest restaurants.
the fanciest restaurants.
14
32243
2405
Không đủ chi phí cho nhà hàng sang trọng
00:46
So we tend to eat
whatever's on the local menu.
whatever's on the local menu.
15
34672
2920
Nên chúng tôi ăn bất cứ thứ gì
có sẵn ở địa phương đó.
có sẵn ở địa phương đó.
00:50
And if you're in the Ecuadorian Páramo,
16
38045
3072
và nếu bạn ở Ecuadorian Paramo,
00:53
you're going to eat
a large rodent called a cuy.
a large rodent called a cuy.
17
41141
2762
bạn sẽ ăn một loài gặm nhấm
có tên là cuy.
có tên là cuy.
00:55
(Laughter)
18
43927
1617
(tiếng cười)
00:57
But what makes our experiences
perhaps a little bit different
perhaps a little bit different
19
45568
3618
Nhưng có lẽ thứ làm cho trải nghiệm
của chúng tôi hơi khác biệt
của chúng tôi hơi khác biệt
01:01
and a little more unique
than that of the average person
than that of the average person
20
49210
2722
và độc đáo hơn 1 người bình thường
01:03
is that we have this gnawing thing
in the back of our mind
in the back of our mind
21
51956
3456
là chúng tôi luôn có một mối
quan tâm trong đầu
quan tâm trong đầu
01:07
that even in our darkest moments,
and those times of despair,
and those times of despair,
22
55436
3917
Ngay cả trong những lúc tăm tối
nhất và tuyệt vọng nhất,
nhất và tuyệt vọng nhất,
01:11
we think, "Hey, there might be
an image to be made here,
an image to be made here,
23
59377
3902
chúng tôi nghĩ rằng " Này, có lẽ một bức ảnh có thể chụp ở đây,
01:15
there might be a story to be told."
24
63303
2123
có lẽ có một câu chuyện để kể."
01:18
And why is storytelling important?
25
66164
1917
Tại sao việc kể chuyện lại quan trọng như vậy?
01:20
Well, it helps us to connect with our
cultural and our natural heritage.
cultural and our natural heritage.
26
68509
4530
Vì nó giúp chúng ta liên kết với
các di sản văn hóa và di sản tự nhiên của chúng ta.
các di sản văn hóa và di sản tự nhiên của chúng ta.
01:25
And in the Southeast,
27
73063
1159
Và ở vùng đông nam,
01:26
there's an alarming disconnect
between the public
between the public
28
74246
3058
việc chia cắt giữa cộng đồng
và khu vực thiên nhiên
và khu vực thiên nhiên
01:29
and the natural areas that allow
us to be here in the first place.
us to be here in the first place.
29
77328
3723
nơi mà đã cho phép chúng ta
sinh sống, thật đáng lo ngại.
sinh sống, thật đáng lo ngại.
01:33
We're visual creatures,
30
81770
2205
Chúng ta là những sinh vật thị giác,
01:35
so we use what we see
to teach us what we know.
to teach us what we know.
31
83999
3352
nên chúng tôi dùng những gì nhìn thấy
để dạy mọi người về thứ đã biết
để dạy mọi người về thứ đã biết
01:39
Now the majority of us
aren't going to willingly go
aren't going to willingly go
32
87773
2398
Ngày nay, hầu hết mọi người không muốn đi
01:42
way down to a swamp.
33
90195
1652
xuống đầm lầy.
01:44
So how can we still expect
those same people to then advocate
those same people to then advocate
34
92638
3594
Vậy làm sao chúng ta trông chờ
họ sẽ đi tiên phong
họ sẽ đi tiên phong
01:48
on behalf of their protection?
35
96256
1718
trong việc bảo vệ?
01:50
We can't.
36
98410
1174
Chúng ta không thể.
01:51
So my job, then, is to use photography
as a communication tool,
as a communication tool,
37
99608
4245
Vì vậy công việc của tôi là
dùng ảnh chụp như một công cụ giao tiếp,
dùng ảnh chụp như một công cụ giao tiếp,
01:55
to help bridge the gap
between the science and the aesthetics,
between the science and the aesthetics,
38
103877
3975
để giúp thu hẹp khoảng cách giữa
khoa học và nghệ thuật
khoa học và nghệ thuật
01:59
to get people talking,
39
107876
1618
để giúp mọi nguời bàn luận,
02:01
to get them thinking,
40
109518
1369
giúp họ suy nghĩ,
02:02
and to hopefully, ultimately,
41
110911
1657
và hi vọng rằng cuối cùng
02:04
get them caring.
42
112592
1391
sẽ làm cho họ quan tâm.
Tôi bắt đầu làm công việc này 15 năm
truớc ngay tại đây Gainesville,
truớc ngay tại đây Gainesville,
02:06
I started doing this 15 years ago
right here in Gainesville,
right here in Gainesville,
43
114841
2910
02:09
right here in my backyard.
44
117775
1875
ngay tại sân sau của tôi.
02:11
And I fell in love
with adventure and discovery,
with adventure and discovery,
45
119674
2848
Và tôi đã yêu thám hiểm và
sự khám phá,
sự khám phá,
02:14
going to explore
all these different places
all these different places
46
122546
2057
đi khám phá tất cả những
nơi đặc biệt
nơi đặc biệt
02:16
that were just minutes
from my front doorstep.
from my front doorstep.
47
124627
2293
những nơi chỉ cách
cửa nhà tôi vài phút
cửa nhà tôi vài phút
02:18
There are a lot
of beautiful places to find.
of beautiful places to find.
48
126944
2588
Có rất nhiều nơi đẹp đẽ để khám phá.
02:21
Despite all these years that have passed,
49
129872
2302
Tuy rằng sau những năm đã trôi qua,
tôi vẫn nhìn thế giới thông qua
đôi mắt trẻ thơ
đôi mắt trẻ thơ
02:24
I still see the world
through the eyes of a child
through the eyes of a child
50
132198
2294
02:26
and I try to incorporate
that sense of wonderment
that sense of wonderment
51
134516
2853
và tôi cố gắng lồng ghép
sự kinh ngạc
sự kinh ngạc
02:29
and that sense of curiosity
into my photography
into my photography
52
137393
4681
và sự tò mò vào bức ảnh của mình
02:34
as often as I can.
53
142098
1750
càng nhiều càng tốt.
02:37
And we're pretty lucky
because here in the South,
because here in the South,
54
145006
2298
Và chúng tôi khá may mắn vì
ở phía nam,
ở phía nam,
02:39
we're still blessed
with a relatively blank canvas
with a relatively blank canvas
55
147328
3072
chúng tôi vẫn được ban cho những
túi vải trống
túi vải trống
02:42
that we can fill with the most
fanciful adventures
fanciful adventures
56
150424
3184
để có thể lắp đầy vào đó những
cuộc thám hiểm
cuộc thám hiểm
02:45
and incredible experiences.
57
153632
2447
và những trải nghiệm đáng kinh ngạc nhất.
02:48
It's just a matter of how far
our imagination will take us.
our imagination will take us.
58
156103
3944
Vấn đề ở đây chỉ là trí tuởng tượng
của chúng ta có thể bay bao xa
của chúng ta có thể bay bao xa
Rất nhiều người nhìn vào
bức ảnh này và nói rằng,
bức ảnh này và nói rằng,
02:52
See, a lot of people
look at this and they say,
look at this and they say,
59
160402
2199
02:54
"Oh yeah, wow, that's a pretty tree."
60
162625
1778
"ồ, cái cây này thật đẹp."
Nhưng tôi không chỉ
thấy 1 cái cây
thấy 1 cái cây
02:56
But I don't just see a tree --
61
164427
1471
02:57
I look at this and I see opportunity.
62
165922
2579
Tôi nhìn ảnh này và
tôi thấy một cơ hội
tôi thấy một cơ hội
03:00
I see an entire weekend.
63
168525
1597
Tôi thấy cả một cuối tuần.
03:03
Because when I was a kid,
these were the types of images
these were the types of images
64
171122
2637
đó là vì khi tôi còn nhỏ, đây là
những cảnh mà
những cảnh mà
làm tôi muốn rời khỏi ghế sofa,
thách thức tôi khám phá,
thách thức tôi khám phá,
03:05
that got me off the sofa
and dared me to explore,
and dared me to explore,
65
173783
2468
03:08
dared me to go find the woods
66
176275
1441
tìm đến những khu rừng
03:09
and put my head underwater
and see what we have.
and see what we have.
67
177740
2895
và hụp đầu xuống nước để xem có gì
phía dưới.
phía dưới.
03:13
And folks, I've been photographing
all over the world
all over the world
68
181433
2801
Các bạn, tôi đã chụp ảnh trên
khắp thế giới
khắp thế giới
03:16
and I promise you,
69
184258
1341
và tôi hứa rằng,
03:17
what we have here in the South,
70
185623
1495
những gì phía Nam có,
03:19
what we have in the Sunshine State,
71
187142
1681
thứ ta có ở bang Sunshine,
03:20
rivals anything else that I've seen.
72
188847
2295
đẹp hơn tất cả cảnh
mà tôi từng thấy.
mà tôi từng thấy.
03:23
But yet our tourism industry is busy
promoting all the wrong things.
promoting all the wrong things.
73
191943
4012
Nhưng ngành du lịch đang bận rộn quảng
cáo những gì không đáng để nói.
cáo những gì không đáng để nói.
trước khi trẻ con lên 12 tuổi,
chúng đã tới công viên Disney
chúng đã tới công viên Disney
03:28
Before most kids are 12,
they'll have been to Disney World
they'll have been to Disney World
74
196698
2731
03:31
more times than they've been in a canoe
75
199453
1961
nhiều hơn số lần chúng đi canoe
03:33
or camping under a starry sky.
76
201438
2842
hoặc đi cắm trại dưới
bầu trời đầy sao.
bầu trời đầy sao.
03:36
And I have nothing against Disney
or Mickey; I used to go there, too.
or Mickey; I used to go there, too.
77
204816
3547
Tôi không hề ghét Disney hoặc
Mickey; tôi cũng từng tới đó.
Mickey; tôi cũng từng tới đó.
Nhưng thứ họ mất đi là những
mối liên hệ quan trọng
mối liên hệ quan trọng
03:40
But they're missing out on those
fundamental connections
fundamental connections
78
208387
2659
03:43
that create a real sense
of pride and ownership
of pride and ownership
79
211070
3222
thứ đã tạo ra niềm kiêu hãnh và
sự sở hữu
sự sở hữu
03:46
for the place that they call home.
80
214316
2103
cho nơi mà họ gọi là nhà.
03:49
And this is compounded by the issue
that the landscapes
that the landscapes
81
217251
3039
Và đây là những cảnh quan tạo nên
03:52
that define our natural heritage
82
220314
2109
di sản tự nhiên của chúng ta
03:54
and fuel our aquifer
for our drinking water
for our drinking water
83
222447
2976
và tạo nên mạch nước ngầm mà chúng
ta uống,
ta uống,
03:57
have been deemed as scary
and dangerous and spooky.
and dangerous and spooky.
84
225447
4443
nhưng lại bị coi như đáng sợ,
nguy hiểm và bị ma ám.
nguy hiểm và bị ma ám.
Khi tổ tiên của chúng ta tới đây lần đầu tiên,
04:02
When our ancestors first came here,
85
230329
1753
họ cảnh báo: "tránh xa những
khu vực này,chúng bị ma ám
khu vực này,chúng bị ma ám
04:04
they warned, "Stay out
of these areas, they're haunted.
of these areas, they're haunted.
86
232106
2636
04:06
They're full of evil spirits and ghosts."
87
234766
3097
ở đấy đầy những linh hồn xấu xa
và hồn ma."
và hồn ma."
04:09
I don't know where
they came up with that idea.
they came up with that idea.
88
237887
2346
Tôi không biết từ đâu mà họ có
ý tuởng này.
ý tuởng này.
04:12
But it's actually led
to a very real disconnect,
to a very real disconnect,
89
240804
2632
Nhưng nó thật sự làm mất đi
mối liên kết
mối liên kết
04:15
a very real negative mentality
90
243460
1761
một ý nghĩ rất tiêu cực
04:17
that has kept the public
disinterested, silent,
disinterested, silent,
91
245245
3578
đã làm cho cộng đồng mất đi hứng
thú, chọn cách im lặng,
thú, chọn cách im lặng,
04:20
and ultimately, our environment at risk.
92
248847
2565
và cuối cùng,môi truờng của
chúng ta bị đe dọa
chúng ta bị đe dọa
04:24
We're a state that's surrounded
and defined by water,
and defined by water,
93
252523
3452
Chúng ta là một tiểu bang được bao
bọc, giới hạn bởi nứoc
bọc, giới hạn bởi nứoc
04:27
and yet for centuries,
94
255999
1276
nhưng hàng thế kỷ,
04:29
swamps and wetlands have been regarded
95
257299
1893
đầm lầy và khu vực ngập nuớc bị
04:31
as these obstacles to overcome.
96
259216
2707
xem như những trở ngại cần vựot qua.
04:34
And so we've treated them
as these second-class ecosystems,
as these second-class ecosystems,
97
262367
3982
Và do đó chúng ta coi chúng như
hệ sinh thái ít quan trọng hơn,
hệ sinh thái ít quan trọng hơn,
04:38
because they have
very little monetary value
very little monetary value
98
266373
2264
vì chúng có ít giá trị kinh tế
và tất nhiên, chúng được biết đến
là nơi ở của kì đà và rắn,
là nơi ở của kì đà và rắn,
04:40
and of course, they're known
to harbor alligators and snakes --
to harbor alligators and snakes --
99
268661
3685
những loài mà tôi thừa nhận rằng
không phải là thứ để có thể âu yếm
không phải là thứ để có thể âu yếm
04:44
which, I'll admit, these aren't
the most cuddly of ambassadors.
the most cuddly of ambassadors.
100
272370
3298
04:47
(Laughter)
101
275692
1136
(tiếng cười)
04:48
So it became assumed, then,
that the only good swamp
that the only good swamp
102
276852
2778
Nên một ý nghĩ đựoc hình thành,
rằng đầm lầy chỉ tốt
rằng đầm lầy chỉ tốt
04:51
was a drained swamp.
103
279654
1318
khi là một đầm lầy khô.
04:53
And in fact,
104
281364
1151
Và thật ra,
04:54
draining a swamp to make way
for agriculture and development
for agriculture and development
105
282539
3411
làm khô 1 đầm lầy cho
sự phát triển của nông nghiệp
sự phát triển của nông nghiệp
04:57
was considered the very essence
of conservation not too long ago.
of conservation not too long ago.
106
285974
3913
đuợc xem như là chủ đề
bàn luận chính gần đây.
bàn luận chính gần đây.
05:02
But now we're backpedaling,
107
290522
1546
Nhưng giờ ta đang lùi về sau
05:04
because the more we come to learn
about these sodden landscapes,
about these sodden landscapes,
108
292092
3351
vì càng tìm hiểu nhiều về
vùng đất ẩm ướt này,
vùng đất ẩm ướt này,
05:07
the more secrets we're starting to unlock
109
295467
1966
ta càng khám phá ra nhiều bí mật
05:09
about interspecies relationships
110
297457
2363
về mối liên hệ giữa các loài
05:11
and the connectivity of habitats,
watersheds and flyways.
watersheds and flyways.
111
299844
4550
và quan hệ giữa môi truờng sống,
nuớc đầu nguồn và bầu trời.
nuớc đầu nguồn và bầu trời.
05:17
Take this bird, for example:
112
305040
1985
ví dụ như con chim này
05:19
this is the prothonotary warbler.
113
307049
1888
đây là loài prothonotary warbler.
05:20
I love this bird because
it's a swamp bird,
it's a swamp bird,
114
308961
2186
tôi yêu nó vì đây là
loài chim đầm lầy
loài chim đầm lầy
05:23
through and through, a swamp bird.
115
311171
1704
hoàn toàn là con chim đầm lầy
05:24
They nest and they mate and they breed
in these old-growth swamps
in these old-growth swamps
116
312899
3648
chúng làm tổ, giao phối và
sinh sản ở những đầm lầy cổ xưa
sinh sản ở những đầm lầy cổ xưa
05:28
in these flooded forests.
117
316571
1464
trong những khu rừng ngập nước.
05:30
And so after the spring,
after they raise their young,
after they raise their young,
118
318059
2548
và sau mùa xuân, sau khi nuôi lớn đàn con,
05:32
they then fly thousand of miles
over the Gulf of Mexico
over the Gulf of Mexico
119
320631
2805
chúng bay hàng ngàn dặm
qua vịnh Mêhicô,
qua vịnh Mêhicô,
05:35
into Central and South America.
120
323460
1949
vào miền trung và miền nam châu mỹ.
05:37
And then after the winter,
121
325806
1252
Sau mùa đông,
05:39
the spring rolls around
and they come back.
and they come back.
122
327082
2015
mùa xuân trở lại và chúng quay về
05:41
They fly thousands of miles
over the Gulf of Mexico.
over the Gulf of Mexico.
123
329121
2899
chúng bay hàng ngàn dặm
qua vịnh Mêhicô
qua vịnh Mêhicô
05:44
And where do they go? Where do they land?
124
332044
2906
Và chúng bay về đâu?
Chúng sẽ hạ cánh ở đâu?
Chúng sẽ hạ cánh ở đâu?
05:47
Right back in the same tree.
125
335474
2516
Ngay ở chính cây này.
05:50
That's nuts.
126
338686
1150
Thật điên rồ.
05:52
This is a bird the size
of a tennis ball --
of a tennis ball --
127
340151
3347
Đây chỉ là một con chim
vào cỡ một quả bóng tennis...
vào cỡ một quả bóng tennis...
05:55
I mean, that's crazy!
128
343522
1677
ý tôi là thật điên rồ!
05:57
I used a GPS to get here today,
129
345223
2550
Tôi đã dùng GPS để đến đây hôm nay,
05:59
and this is my hometown.
130
347797
1667
và đây là quê huơng của tôi.
06:01
(Laughter)
131
349488
1271
(tràng cười)
06:02
It's crazy.
132
350783
1157
Thật điên rồ!
06:04
So what happens, then, when this bird
flies over the Gulf of Mexico
flies over the Gulf of Mexico
133
352374
3690
Do đó sau đó những gì xảy ra sau khi
con chim này bay qua vịnh Mêhicô
con chim này bay qua vịnh Mêhicô
06:08
into Central America for the winter
134
356088
1868
tới trung tâm châu mỹ vào mùa đông
06:09
and then the spring rolls around
and it flies back,
and it flies back,
135
357980
2441
và sau đó mùa xuân đến
và nó quay về ,
và nó quay về ,
06:12
and it comes back to this:
136
360445
2767
và nó quay về đây:
06:15
a freshly sodded golf course?
137
363236
1894
một sân golf đầy cỏ?
06:17
This is a narrative that's
all too commonly unraveling
all too commonly unraveling
138
365942
2589
Đây là một lời kể mà đã
hé mở quá nhiều
hé mở quá nhiều
06:20
here in this state.
139
368555
1187
vào giai đoạn này.
06:21
And this is a natural process
that's occurred for thousands of years
that's occurred for thousands of years
140
369766
3239
Và đây là một giai đoạn tự nhiên
đã xảy ra hàng ngàn năm
đã xảy ra hàng ngàn năm
06:25
and we're just now learning about it.
141
373029
1778
và ta chỉ mới biết về nó.
Từ đó, bạn có thể tưởng tượng được
biết bao thứ ta sẽ học được từ những vùng đất này
biết bao thứ ta sẽ học được từ những vùng đất này
06:26
So you can imagine all else we have
to learn about these landscapes
to learn about these landscapes
142
374831
3163
nếu chúng ta bảo tồn chúng truớc.
06:30
if we just preserve them first.
143
378018
1858
06:31
Now despite all this rich life
that abounds in these swamps,
that abounds in these swamps,
144
379900
4531
Hiện giờ tuy có bao nhiêu đời sống sinh
vật phong phú bao trùm bởi đầm lầy
vật phong phú bao trùm bởi đầm lầy
06:36
they still have a bad name.
145
384455
1824
chúng vẫn còn có danh tiếng xấu
06:38
Many people feel uncomfortable
with the idea of wading
with the idea of wading
146
386828
3666
nhiều người cảm thấy không
thoải mái với ý nghĩ
thoải mái với ý nghĩ
06:42
into Florida's blackwater.
147
390518
1664
bước đi trong dòng nước đen của Florida.
06:44
I can understand that.
148
392206
1789
Tôi có thể hiểu điều này.
06:46
But what I loved about growing up
in the Sunshine State
in the Sunshine State
149
394019
3141
nhưng những gì tôi yêu về
quá trình lớn lên ở bang Sunshine
quá trình lớn lên ở bang Sunshine
06:49
is that for so many of us,
150
397184
1282
là nhiều nguời trong số chúng ta
06:50
we live with this latent
but very palpable fear
but very palpable fear
151
398490
3789
chúng ta sống với nỗi sợ tiềm tàng
nhưng rất cụ thể này,
nhưng rất cụ thể này,
06:54
that when we put our toes into the water,
152
402303
2341
rằng khi chúng ta đưa
ngón chân xuống nước,
ngón chân xuống nước,
06:56
there might be something much more ancient
153
404668
2982
sẽ xuất hiện thứ gì đó cổ xưa
06:59
and much more adapted than we are.
154
407674
2137
và thích nghi hơn chúng ta nhiều.
07:02
Knowing that you're not top dog
is a welcomed discomfort, I think.
is a welcomed discomfort, I think.
155
410664
4799
Việc biết bạn không phải giống loài mạnh
nhất là một nỗi khó chịu phổ biến,
nhất là một nỗi khó chịu phổ biến,
07:08
How often in this modern
and urban and digital age
and urban and digital age
156
416082
3886
Trong thời đại thông tin,
đô thị và số hóa này,
đô thị và số hóa này,
07:11
do you actually get the chance
to feel vulnerable,
to feel vulnerable,
157
419992
3644
có bao nhiêu cơ hội để bạn thật
sự cảm thấy dễ bị tổn thương?
sự cảm thấy dễ bị tổn thương?
07:15
or consider that the world may not
have been made for just us?
have been made for just us?
158
423660
4166
hoặc suy nghĩ rằng thế giới có lẽ
không phải chỉ dành cho chúng ta?
không phải chỉ dành cho chúng ta?
Vậy nên vào thập niên trước,
07:19
So for the last decade,
159
427850
1282
07:21
I began seeking out these areas
where the concrete yields to forest
where the concrete yields to forest
160
429156
3395
tôi bắt đầu tìm kiếm những nơi mà
bê tông nhuờng cho rừng cây
bê tông nhuờng cho rừng cây
07:24
and the pines turn to cypress,
161
432575
2178
và cây thông chuyển thành
cây trắc bá,
cây trắc bá,
07:26
and I viewed all these
mosquitoes and reptiles,
mosquitoes and reptiles,
162
434777
3645
và tôi cho rằng tất cả những loài
muỗi và bò sát,
muỗi và bò sát,
tất cả những sự khó chịu này
07:30
all these discomforts,
163
438446
1499
07:31
as affirmations that I'd found
true wilderness,
true wilderness,
164
439969
3532
là sự khẳng định rằng tôi
sẽ kiếm được sự hoang dã thật sự
sẽ kiếm được sự hoang dã thật sự
07:35
and I embrace them wholly.
165
443525
2160
và tôi hoàn toàn thu nhận chúng.
07:37
Now as a conservation photographer
obsessed with blackwater,
obsessed with blackwater,
166
445709
3403
Là một nhiếp ảnh gia bảo tồn
ám ảnh về luồng nước đen,
ám ảnh về luồng nước đen,
07:41
it's only fitting that I'd
eventually end up
eventually end up
167
449136
2120
sau cùng, tôi chỉ thích hợp
07:43
in the most famous swamp of all:
168
451280
2177
với đầm lầy nổi tiếng nhất:
07:45
the Everglades.
169
453481
1250
Đầm lầy Everglades.
07:47
Growing up here in North Central Florida,
170
455144
1969
Hình thành lên ở đây phía bắc Florida,
07:49
it always had these enchanted names,
171
457137
1730
nó luôn có những cái tên
quyến rũ,
quyến rũ,
07:50
places like Loxahatchee and Fakahatchee,
172
458891
3342
những nơi như Loxahatchee
và Fakahatchee,
và Fakahatchee,
07:54
Corkscrew, Big Cypress.
173
462257
2122
Corkscrew, Big Cypress,
07:56
I started what turned
into a five-year project
into a five-year project
174
464403
3540
tôi bắt đầu thực hiện
một dự án năm năm
một dự án năm năm
07:59
to hopefully reintroduce
the Everglades in a new light,
the Everglades in a new light,
175
467967
3750
để có thể giới thiệu lại Everglades
trong một cảm giác mới mẻ
trong một cảm giác mới mẻ
08:03
in a more inspired light.
176
471741
1681
và truyền cảm hứng.
08:05
But I knew this would be a tall order,
because here you have an area
because here you have an area
177
473922
3225
Nhưng tôi biết đây là một thách thức,
vì ta có 1 khu vực
vì ta có 1 khu vực
08:09
that's roughly a third the size
the state of Florida, it's huge.
the state of Florida, it's huge.
178
477171
3029
có kích cỡ một phần ba
bang Florida, rất lớn.
bang Florida, rất lớn.
và khi nói đến Everglades,
08:12
And when I say Everglades,
179
480224
1277
mọi nguời đều nghĩ,"ồ,
là công viên quốc gia."
là công viên quốc gia."
08:13
most people are like,
"Oh, yeah, the national park."
"Oh, yeah, the national park."
180
481525
2468
08:16
But the Everglades is not just a park;
it's an entire watershed,
it's an entire watershed,
181
484017
5013
Nhưng Everglades không chỉ là
một công viên, nó là một đầu nguồn,
một công viên, nó là một đầu nguồn,
08:21
starting with the Kissimmee
chain of lakes in the north,
chain of lakes in the north,
182
489054
3005
bắt đầu ở dãy các hồ Kissimmee
ở phía bắc,
ở phía bắc,
08:24
and then as the rains
would fall in the summer,
would fall in the summer,
183
492083
2225
và sau đó những cơn mưa mùa hè
08:26
these downpours would flow
into Lake Okeechobee,
into Lake Okeechobee,
184
494332
2632
rơi xuống hồ Okeechobee,
08:28
and Lake Okeechobee would fill up
and it would overflow its banks
and it would overflow its banks
185
496988
3247
và hồ Okeechobee sẽ đầy nước
và nó sẽ tràn lên bờ
và nó sẽ tràn lên bờ
08:32
and spill southward, ever slowly,
with the topography,
with the topography,
186
500259
3274
và tràn về phía nam, chảy chậm
theo địa hình,
theo địa hình,
08:35
and get into the river of grass,
the Sawgrass Prairies,
the Sawgrass Prairies,
187
503557
2596
và chảy vào dòng sông đầy cỏ,
đồng cỏ Sawgrass,
đồng cỏ Sawgrass,
08:38
before meting into the cypress slews,
188
506177
2045
trước khi gặp phải rừng cây trắc bá
đến khi đi xa hơn nữa về phía nam
vào đầm lầy rừng ngập mặn,
vào đầm lầy rừng ngập mặn,
08:40
until going further south
into the mangrove swamps,
into the mangrove swamps,
189
508246
2687
08:42
and then finally -- finally --
reaching Florida Bay,
reaching Florida Bay,
190
510957
3750
và sau đó cuối cùng - cuối cùng
- đến vịnh Florida,
- đến vịnh Florida,
08:46
the emerald gem of the Everglades,
191
514731
1773
viên ngọc lục bảo Everglades,
08:48
the great estuary,
192
516528
1183
cửa sông lớn,
08:49
the 850 square-mile estuary.
193
517735
2253
cửa sông diện tích rộng 850 dặm
08:52
So sure, the national park
is the southern end of this system,
is the southern end of this system,
194
520464
4333
vì dĩ nhiên, công viên quốc gia là
điểm dừng phía nam của hệ thống này
điểm dừng phía nam của hệ thống này
nhưng thứ làm cho nó độc đáo là
các nguồn đầu vào này,
các nguồn đầu vào này,
08:56
but all the things that make it unique
are these inputs that come in,
are these inputs that come in,
195
524821
3303
09:00
the fresh water that starts
100 miles north.
100 miles north.
196
528148
2807
nguồn nước ngọt bắt đầu ở
100 dặm phía bắc.
100 dặm phía bắc.
09:02
So no manner of these political
or invisible boundaries
or invisible boundaries
197
530979
3265
Nên không có những giới hạn
chính trị hay vô hình nào
chính trị hay vô hình nào
09:06
protect the park from polluted water
or insufficient water.
or insufficient water.
198
534268
4387
bảo vệ công viên khỏi nguồn nước
ô nhiễm hoặc sự thiếu hụt nước.
ô nhiễm hoặc sự thiếu hụt nước.
09:11
And unfortunately, that's precisely
what we've done.
what we've done.
199
539242
2826
và không may, đây chính là
những gì ta đã làm.
những gì ta đã làm.
09:14
Over the last 60 years,
200
542630
1533
từ hơn 60 năm qua,
09:16
we have drained, we have dammed,
we have dredged the Everglades
we have dredged the Everglades
201
544187
3357
chúng ta đã rút, xây đập,
vét bùn Everglades
vét bùn Everglades
09:19
to where now only one third of the water
that used to reach the bay
that used to reach the bay
202
547568
3981
dẫn đến hiện giờ chỉ có
một phần ba của nguồn nước
một phần ba của nguồn nước
09:23
now reaches the bay today.
203
551573
2007
chảy đến vịnh.
Nên không may câu chuyện này không phải
chỉ về ánh mặt trời và cầu vồng.
chỉ về ánh mặt trời và cầu vồng.
09:26
So this story is not all sunshine
and rainbows, unfortunately.
and rainbows, unfortunately.
204
554586
3668
09:30
For better or for worse,
205
558953
1886
Cho dù thế nào,
09:32
the story of the Everglades
is intrinsically tied
is intrinsically tied
206
560863
3417
bản thân câu chuyện về Everglades
gắn liền
gắn liền
09:36
to the peaks and the valleys
of mankind's relationship
of mankind's relationship
207
564304
3196
với mối quan hệ giữa nhân loại
09:39
with the natural world.
208
567524
1340
và thế giới tự nhiên.
Nhưng tôi sẽ cho bạn thấy bức
ảnh đẹp đẽ này
ảnh đẹp đẽ này
09:41
But I'll show you
these beautiful pictures,
these beautiful pictures,
209
569255
2025
09:43
because it gets you on board.
210
571304
1461
vì nó sẽ dẫn dắt bạn
và khi thu hút được sự chú ý của
bạn tôi có thể kể câu chuyện thực sự
bạn tôi có thể kể câu chuyện thực sự
09:44
And while I have your attention,
I can tell you the real story.
I can tell you the real story.
211
572789
3128
09:47
It's that we're taking this,
212
575941
1951
Đó chính là chúng ta đang lấy đi,
09:49
and we're trading it for this,
213
577916
2963
đang buôn bán nó,
với một tốc độ đáng báo động.
09:52
at an alarming rate.
214
580903
1495
Và những gì chúng ta mất đi
09:55
And what's lost on so many people
215
583358
1710
chỉ là một phần của tất cả
những gì đang thảo luận.
những gì đang thảo luận.
09:57
is the sheer scale
of which we're discussing.
of which we're discussing.
216
585092
2511
09:59
Because the Everglades is not just
responsible for the drinking water
responsible for the drinking water
217
587627
3428
Vì Everglades không chỉ là
nguồn nuớc uống
nguồn nuớc uống
10:03
for 7 million Floridians;
218
591079
2204
cho 7 triệu người Florida;
10:05
today it also provides
the agricultural fields
the agricultural fields
219
593307
2538
ngày nay nó còn cung cấp nước
quanh năm cho những cánh đồng
quanh năm cho những cánh đồng
10:07
for the year-round tomatoes and oranges
220
595869
2559
trồng cà chua và cam
10:10
for over 300 million Americans.
221
598452
2831
cho hơn 300 triệu ngừoi châu Mĩ.
10:14
And it's that same seasonal pulse
of water in the summer
of water in the summer
222
602391
3314
Và chính là nguồn nước mùa hè này
10:17
that built the river of grass
6,000 years ago.
6,000 years ago.
223
605729
3893
đã tạo nên dòng sông đầy cỏ
6000 năm trước.
6000 năm trước.
10:22
Ironically, today, it's also responsible
for the over half a million acres
for the over half a million acres
224
610284
4378
mỉa mai thay, ngày nay,
nó còn là nguồn nước bất tận cho
nó còn là nguồn nước bất tận cho
10:26
of the endless river of sugarcane.
225
614686
2455
hơn nửa triệu hécta cách đồng mía.
đây cũng là những cách đồng
mà chịu trách nhiệm cho việc
mà chịu trách nhiệm cho việc
10:29
These are the same fields
that are responsible
that are responsible
226
617899
2169
10:32
for dumping exceedingly high levels
of fertilizers into the watershed,
of fertilizers into the watershed,
227
620092
4024
xả quá nhiều phân bón hóa học
vào nguồn nước,
vào nguồn nước,
10:36
forever changing the system.
228
624140
2163
vĩnh viễn thay đổi cả hệ thống.
Nhưng để bạn không chỉ hiểu
sự vận hành của hệ thống,
sự vận hành của hệ thống,
10:38
But in order for you to not just
understand how this system works,
understand how this system works,
229
626749
3212
mà còn để tạo mối liên hệ
cá nhân với nó,
cá nhân với nó,
10:41
but to also get personally
connected to it,
connected to it,
230
629985
2063
tôi quyết định chia câu chuyện
thành nhiều đoạn kể khác nhau.
thành nhiều đoạn kể khác nhau.
10:44
I decided to break the story down
into several different narratives.
into several different narratives.
231
632072
3275
10:47
And I wanted that story to start
in Lake Okeechobee,
in Lake Okeechobee,
232
635371
2788
và tôi muốn câu chuyện khởi đầu
ở hồ Okeechobee,
ở hồ Okeechobee,
10:50
the beating heart of the Everglade system.
233
638183
2747
trái tim đang đập của cả
hệ thống Everglade.
hệ thống Everglade.
10:52
And to do that, I picked an ambassador,
234
640954
2463
Và để làm được điều này, tôi đã
chọn một đại sứ,
chọn một đại sứ,
10:55
an iconic species.
235
643441
1249
một loài tiêu biểu.
10:57
This is the Everglade snail kite.
236
645204
1992
đây là loài diều ốc Everglade,
10:59
It's a great bird,
237
647720
1246
đây là loài chim lớn
11:00
and they used to nest in the thousands,
238
648990
1874
và chúng từng làm hàng ngàn
11:02
thousands in the northern Everglades.
239
650888
1803
hàng ngàn tổ ở phía bắc Everglades.
11:04
And then they've gone down
to about 400 nesting pairs today.
to about 400 nesting pairs today.
240
652715
3504
Và sau đó số lượng đã giảm xuống
khoảng 400 cặp chim làm tổ hôm nay
khoảng 400 cặp chim làm tổ hôm nay
11:08
And why is that?
241
656243
1345
Tại sao lại thế?
11:09
Well, it's because they eat
one source of food, an apple snail,
one source of food, an apple snail,
242
657612
3124
vì chúng chỉ ăn 1 nguồn thức ăn, loài ốc bươu vàng
11:12
about the size of a ping-pong ball,
an aquatic gastropod.
an aquatic gastropod.
243
660760
3401
kích cỡ khoảng một quả bóng bàn,
một loài ốc sên dưới nước.
một loài ốc sên dưới nước.
11:16
So as we started damming up
the Everglades,
the Everglades,
244
664185
3225
Vì khi chúng tôi bắt đầu
xây đập ở Everglades,
xây đập ở Everglades,
11:19
as we started diking Lake Okeechobee
and draining the wetlands,
and draining the wetlands,
245
667434
3477
khi ta bắt đầu xây đập ở hồ
Okeechobee và rút cạn vùng đất ướt,
Okeechobee và rút cạn vùng đất ướt,
11:22
we lost the habitat for the snail.
246
670935
2112
môi trường sống của ốc sên bị mất đi
11:25
And thus, the population
of the kites declined.
of the kites declined.
247
673071
2792
và vì vậy, số lượng các loài chim
đó giảm xuống.,
đó giảm xuống.,
11:28
And so, I wanted a photo that would
not only communicate this relationship
not only communicate this relationship
248
676454
3496
nên tôi muốn một bức ảnh không chỉ nói lên mối quan hệ
11:31
between wetland, snail and bird,
249
679974
3089
giữa vùng đất ngập nước, ốc sên và chim,
11:35
but I also wanted a photo
that would communicate
that would communicate
250
683087
2249
mà tôi còn muốn
một bức ảnh nói lên
một bức ảnh nói lên
11:37
how incredible this relationship was,
251
685360
2794
mối quan hệ này khó tin thế nào,
11:40
and how very important it is
that they've come to depend on each other,
that they've come to depend on each other,
252
688178
4156
và sự dựa dẫm vào nhau
của chúng quan trọng thế nào
của chúng quan trọng thế nào
vùng đất ngập nước và loài chim này
11:44
this healthy wetland and this bird.
253
692358
1667
Và để làm điều này, tôi đã nghĩ
về ý tưởng này
về ý tưởng này
11:46
And to do that, I brainstormed this idea.
254
694049
1972
11:48
I started sketching
out these plans to make a photo,
out these plans to make a photo,
255
696045
3238
tôi bắt đầu phác họa ra
những kế hoạch này để chụp ảnh,
những kế hoạch này để chụp ảnh,
tôi gửi nó đến nhà sinh vật học
hoang dã ở Okeechobee
hoang dã ở Okeechobee
11:51
and I sent it to the wildlife biologist
down in Okeechobee --
down in Okeechobee --
256
699307
2887
đây là loài chim đang trên bờ vực tuyệt chủng
đòi hỏi có sự cho phép đặc biệt
đòi hỏi có sự cho phép đặc biệt
11:54
this is an endangered bird,
so it takes special permission to do.
so it takes special permission to do.
257
702218
3087
11:57
So I built this submerged platform
258
705329
1694
Nên tôi đã xây nền đất dưới nước
11:59
that would hold snails
just right under the water.
just right under the water.
259
707047
2482
để giữ cho ốc sên ngay dưới nước.
12:01
And I spent months planning
this crazy idea.
this crazy idea.
260
709553
4458
Và tôi đã dành hàng tháng
để lên kế hoạch cho ý tưởng điên rồ này.
để lên kế hoạch cho ý tưởng điên rồ này.
12:06
And I took this platform
down to Lake Okeechobee
down to Lake Okeechobee
261
714035
2976
Và tôi đã đặt nền đất này ở
hồ Okeechobee
hồ Okeechobee
và tôi đã dành hơn một tuần
trong nước,
trong nước,
12:09
and I spent over a week in the water,
262
717035
2072
12:11
wading waist-deep,
9-hour shifts from dawn until dusk,
9-hour shifts from dawn until dusk,
263
719131
3716
vẫy vùng trong nước ngập thắt lưng,
trong 9 tiếng từ sáng đến tối,
trong 9 tiếng từ sáng đến tối,
12:14
to get one image that I thought
might communicate this.
might communicate this.
264
722871
3160
để được bức ảnh mà tôi nghĩ
có thể truyền tải điêu này
có thể truyền tải điêu này
và đây là ngày mà nó
cuối cùng cũng thành công:
cuối cùng cũng thành công:
12:18
And here's the day that it finally worked:
265
726055
2215
12:20
[Video: (Mac Stone narrating)
After setting up the platform,
After setting up the platform,
266
728294
2857
[video: (Mac Stone nói) sau khi
dựng nền đất này,
dựng nền đất này,
tôi quan sát và thấy con ó
bay qua cây hương bồ
bay qua cây hương bồ
12:23
I look off and I see a kite
coming over the cattails.
coming over the cattails.
267
731175
2537
12:25
And I see him scanning and searching.
268
733736
1922
Và thấy nó nhìn quét qua
và tìm kiếm
và tìm kiếm
12:27
And he gets right over the trap,
269
735682
1605
nó đi ngay qua cái bẫy
12:29
and I see that he's seen it.
270
737311
1521
và tôi thấy rằng nó thấy
được cái bẫy.
được cái bẫy.
12:30
And he beelines,
he goes straight for the trap.
he goes straight for the trap.
271
738856
2723
Và nó đi thẳng đến cái bẫy.
12:33
And in that moment,
all those months of planning, waiting,
all those months of planning, waiting,
272
741603
3156
và trong giây phút đó, tất cả
những tháng lên kế hoạch, đợi chờ
những tháng lên kế hoạch, đợi chờ
12:36
all the sunburn, mosquito bites --
273
744783
2110
tất cả những vết bỏng,
những vết muỗi đốt -
những vết muỗi đốt -
12:38
suddenly, they're all worth it.
274
746917
2538
đột nhiên, tất cả đều xứng đáng.
12:41
(Mac Stone in film) Oh my gosh,
I can't believe it!]
I can't believe it!]
275
749479
3915
(Mac Stone trong phim) ồ trời ạ,
không thể tin được
không thể tin được
bạn có thể tin rằng tôi đã hứng
khởi thế nào khi nó xảy ra,
khởi thế nào khi nó xảy ra,
12:45
You can believe how excited I was
when that happened.
when that happened.
276
753695
2597
12:48
But what the idea was,
277
756316
1340
Nhưng ý tưởng là,
12:49
is that for someone
who's never seen this bird
who's never seen this bird
278
757680
2199
ai đó chưa từng thấy loài chim này
12:51
and has no reason to care about it,
279
759903
2070
và không có lí do nào để
quan tâm về nó,
quan tâm về nó,
12:53
these photos, these new perspectives,
280
761997
2625
những bức ảnh này, những
quan điểm này,
quan điểm này,
12:56
will help shed a little new light
on just one species
on just one species
281
764646
3122
sẽ giúp soi rọi ánh sáng
vào chỉ một loài
vào chỉ một loài
12:59
that makes this watershed
so incredible, so valuable, so important.
so incredible, so valuable, so important.
282
767792
4282
mà đã làm cho vùng thượng nguồn
kì diệu, có giá trị và quan trọng như thế nào
kì diệu, có giá trị và quan trọng như thế nào
Hiện giờ, tôi biết rằng tôi
không thể đến đây Gainesville
không thể đến đây Gainesville
13:04
Now, I know I can't come
here to Gainesville
here to Gainesville
283
772615
2923
và nói với bạn về những
loài động vật ở Everglades
loài động vật ở Everglades
13:07
and talk to you about animals
in the Everglades
in the Everglades
284
775562
2246
13:09
without talking about gators.
285
777832
1788
mà không đề cập đến cá sấu
tôi yêu cá sấu, tôi lớn lên với
tình yêu này
tình yêu này
13:11
I love gators, I grew up loving gators.
286
779644
2290
ba mẹ tôi luôn nói tôi có mối quan
hệ không lành mạnh với loài cá sâu
hệ không lành mạnh với loài cá sâu
13:14
My parents always said I had
an unhealthy relationship with gators.
an unhealthy relationship with gators.
287
782361
3416
13:17
But what I like about them is,
288
785801
1468
Nhưng điều mà tôi thích về chúng là
13:19
they're like the freshwater
equivalent of sharks.
equivalent of sharks.
289
787293
2604
chúng giống như loài cá mập nước ngọt.
13:21
They're feared, they're hated,
290
789921
1648
người ta sợ chúng, ghét chúng,
13:23
and they are tragically misunderstood.
291
791593
2364
và chúng hoàn toàn bị hiểu lầm
vì chúng là loài đặc biệt, chúng không
chỉ là động vật ăn thịt mũi dài.
chỉ là động vật ăn thịt mũi dài.
13:26
Because these are a unique species,
they're not just apex predators.
they're not just apex predators.
292
794386
3764
13:30
In the Everglades,
293
798174
1290
Ở Everglades,
13:31
they are the very architects
of the Everglades,
of the Everglades,
294
799488
2494
chúng thật sự là những kiến trúc sư
của Everglades,
của Everglades,
13:34
because as the water drops
down in the winter
down in the winter
295
802006
2143
vì khi giọt nước rơi xuống
vào mùa đông
vào mùa đông
13:36
during the dry season,
296
804173
1158
trong suốt mùa khô,
13:37
they start excavating these holes
called gator holes.
called gator holes.
297
805355
3022
chúng bắt đầu di dời
những lỗ cá sấu.
những lỗ cá sấu.
và chúng làm thế vì khi
dòng nước rơi xuống,
dòng nước rơi xuống,
13:40
And they do this because
as the water drops down,
as the water drops down,
298
808401
2310
13:42
they'll be able to stay wet
and they'll be able to forage.
and they'll be able to forage.
299
810735
3387
chúng sẽ có thể giữ ướt và
chúng sẽ có thể đi kiếm ăn.
chúng sẽ có thể đi kiếm ăn.
Và giờ đây việc đó không chỉ
ảnh hưởng đến chúng,
ảnh hưởng đến chúng,
13:46
And now this isn't just affecting them,
300
814645
2319
mà các động vật khác
cũng phụ thuộc vào mối quan hệ này
cũng phụ thuộc vào mối quan hệ này
13:48
other animals also depend
on this relationship,
on this relationship,
301
816988
2233
nên chúng trở thành
loài động vật quan trọng nhất
loài động vật quan trọng nhất
13:51
so they become a keystone species as well.
302
819245
2678
13:54
So how do you make an apex predator,
an ancient reptile,
an ancient reptile,
303
822677
4235
Nên làm thế nào bạn khiến cho loài động vật
ăn thịt mũi dài, loài bò sát cổ xưa
ăn thịt mũi dài, loài bò sát cổ xưa
13:58
at once look like it dominates the system,
304
826936
2478
thoạt nhìn tưởng như thống trị cả hệ thống
14:01
but at the same time, look vulnerable?
305
829438
2443
nhưng cùng lúc đó, có cảm giác dễ
tổn thương?
tổn thương?
Bạn vẫy vùng dưới một cái hố
có khoảng 120 con,
có khoảng 120 con,
14:04
Well, you wade into a pit
of about 120 of them,
of about 120 of them,
306
832706
4043
sau đó bạn hi vọng rằng
bạn đã có một quyết định đúng.
bạn đã có một quyết định đúng.
14:08
then you hope that you've made
the right decision.
the right decision.
307
836773
2406
14:11
(Laughter)
308
839203
1764
(tiếng cười)
tôi vẫn có đầy đủ những
ngón tay, vẫn tốt cả.
ngón tay, vẫn tốt cả.
14:13
I still have all my fingers, it's cool.
309
841955
1960
Nhưng tôi hiểu, tôi biết rằng
tôi sẽ không tập hợp các bạn,
tôi sẽ không tập hợp các bạn,
14:16
But I understand, I know
I'm not going to rally you guys,
I'm not going to rally you guys,
310
844677
2702
tôi sẽ không tập hợp một quân đội
"bảo vệ Everglades vì loài cá sấu"
"bảo vệ Everglades vì loài cá sấu"
14:19
I'm not going to rally the troops to
"Save the Everglades for the gators!"
"Save the Everglades for the gators!"
311
847403
3610
14:23
It won't happen because
they're so ubiquitous,
they're so ubiquitous,
312
851037
2198
nó sẽ không xảy ra vì
chúng quá đặc biệt,
chúng quá đặc biệt,
14:25
we see them now,
313
853259
1151
giờ ta quan sát chúng
14:26
they're one of the great conservation
success stories of the US.
success stories of the US.
314
854434
3342
chúng là một trong những câu chuyện
về sự bảo tồn thành công của nước Mỹ.
về sự bảo tồn thành công của nước Mỹ.
14:29
But there is one species in the Everglades
that no matter who you are,
that no matter who you are,
315
857800
3326
Nhưng có một loài ở Everglades
mà bất kể bạn là ai,
mà bất kể bạn là ai,
bạn không thể làm gì ngoài yêu
chúng, đólà chim thìa hồng
chúng, đólà chim thìa hồng
14:33
you can't help but love, too,
and that's the roseate spoonbill.
and that's the roseate spoonbill.
316
861150
3079
14:36
These birds are great, but they've had
a really tough time in the Everglades,
a really tough time in the Everglades,
317
864253
3631
chúng rất thú vị, nhưng đã trải qua
1 thời gian khó khăn ở Everglades,
1 thời gian khó khăn ở Everglades,
14:39
because they started out with thousands
of nesting pairs in Florida Bay,
of nesting pairs in Florida Bay,
318
867908
3466
chúng bắt đầu với hàng ngàn
cặp chim làm tổ ở vịnh Florida,
cặp chim làm tổ ở vịnh Florida,
14:43
and at the turn of the 20th century,
319
871398
2063
vào thời điểm chuyển sang thế kỉ 20
14:45
they got down to two -- two nesting pairs.
320
873485
3592
chúng giảm xuống còn 2 -
chỉ 2 cặp chim làm tổ.
chỉ 2 cặp chim làm tổ.
14:49
And why?
321
877101
1164
và tại sao?
đó là vì phụ nữ nghĩ rằng
họ đẹp hơn khi đội mũ
họ đẹp hơn khi đội mũ
14:50
That's because women thought
they looked better on their hats
they looked better on their hats
322
878681
2896
14:53
then they did flying in the sky.
323
881601
2013
sau đó họ thật sự bay trên trời
sau đó chúng ta cấm buôn bán
lông chim,
lông chim,
14:56
Then we banned the plume trade,
324
884324
2409
và số lượng của chúng bắt
đầu tăng vọt
đầu tăng vọt
14:58
and their numbers started rebounding.
325
886757
2118
Và khi số lượng của chúng
bắt đầu tăng lại
bắt đầu tăng lại
15:00
And as their numbers started rebounding,
326
888899
2025
các nhà khoa học bắt đầu chú ý
15:02
scientists began to pay attention,
327
890948
1739
bắt đầu nghiên cứu về loài chim này
15:04
they started studying these birds.
328
892711
1713
15:06
And what they found out is that
329
894448
1485
Và họ phát hiện ra rằng
15:07
these birds' behavior
is intrinsically tied
is intrinsically tied
330
895957
2158
hành vi của loài chim này
vốn dĩ gắn liền
vốn dĩ gắn liền
15:10
to the annual draw-down
cycle of water in the Everglades,
cycle of water in the Everglades,
331
898139
2918
với chu kỳ rút nước
hằng năm ở Everglades,
hằng năm ở Everglades,
thứ đã trở thành đặc trưng của
vùng đầu nguồn Everglades.
vùng đầu nguồn Everglades.
15:13
the thing that defines
the Everglades watershed.
the Everglades watershed.
332
901081
2679
thứ mà họ tìm ra là
15:16
What they found out is that
333
904291
1537
các loài chim này bắt đầu làm tổ
vào mùa đông khi dòng nước chảy xuốg
vào mùa đông khi dòng nước chảy xuốg
15:17
these birds started nesting in the winter
as the water drew down,
as the water drew down,
334
905852
3068
vì là động vật xúc giác,chúng
chạm vào bất kể những gì chúng ăn.
chạm vào bất kể những gì chúng ăn.
15:20
because they're tactile feeders,
so they have to touch whatever they eat.
so they have to touch whatever they eat.
335
908944
3580
15:24
And so they wait for these
concentrated pools of fish
concentrated pools of fish
336
912548
3098
và do đó chúng đợi chờ
những hồ nước tràn đầy cá
những hồ nước tràn đầy cá
15:27
to be able to feed enough
to feed their young.
to feed their young.
337
915670
2397
để có thể cho những con
non ăn uống đầy đủ.
non ăn uống đầy đủ.
15:30
So these birds became the very icon
of the Everglades --
of the Everglades --
338
918877
2989
Nên loài chim này trở thành
biểu tượng của Everglades
biểu tượng của Everglades
15:33
an indicator species
of the overall health of the system.
of the overall health of the system.
339
921890
3492
1 loài chim biểu thị sức sống
của cả một hệ thống
của cả một hệ thống
15:37
And just as their numbers were rebounding
in the mid-20th century --
in the mid-20th century --
340
925406
3207
Và chỉ khi số lượng của chúng
tăng vào giữa thế kỉ 20 -
tăng vào giữa thế kỉ 20 -
15:40
shooting up to 900, 1,000, 1,100, 1,200 --
341
928637
4649
tăng vọt đến 900, 1000, 1100, 1200
và chỉ khi điều đó xảy ra,ta mới bắt
đầu rút nước phần phía nam Everglades
đầu rút nước phần phía nam Everglades
15:45
just as that started happening, we started
draining the southern Everglades.
draining the southern Everglades.
342
933310
3756
15:49
And we stopped two-thirds
of that water from moving south.
of that water from moving south.
343
937090
3504
chúng ta dừng hết 2 phần 3
nguồn nước chảy về phía nam,
nguồn nước chảy về phía nam,
15:52
And it had drastic consequences.
344
940618
2499
Và đã có một hệ quả nghiêm trọng.
15:55
And just as those numbers
started reaching their peak,
started reaching their peak,
345
943584
2614
Và không may là giờ đây,
chỉ khi con số lên đến đỉnh điểm,
câu chuyện thật sự về cò thìa hồng,
câu chuyện thật sự về cò thìa hồng,
15:58
unfortunately, today,
the real spoonbill story,
the real spoonbill story,
346
946222
3073
16:01
the real photo of what it looks like
is more something like this.
is more something like this.
347
949319
4617
bức ảnh thật sự về ngoại hình
của chúng giống như vậy hơn
của chúng giống như vậy hơn
16:07
And we're down to less than 70
nesting pairs in Florida Bay today,
nesting pairs in Florida Bay today,
348
955007
4616
Và hiện giờ số lượng lại giảm xuống
70 cặp chim làm tổ ở vịnh Florida
70 cặp chim làm tổ ở vịnh Florida
vì chúng ta đã làm cả hệ thống
gián đoạn rất nhiều
gián đoạn rất nhiều
16:11
because we've disrupted
the system so much.
the system so much.
349
959647
2544
16:14
So all these different organizations
are shouting, they're screaming,
are shouting, they're screaming,
350
962215
3251
Nên tất cả những tổ chức khác
nhau này đang kêu la, họ hét lên,
nhau này đang kêu la, họ hét lên,
16:17
"The Everglades is fragile! It's fragile!"
351
965490
2015
"Everglades thật mỏng manh!
thật mỏng manh!"
thật mỏng manh!"
16:19
It is not.
352
967529
1151
Không phải.
16:20
It is resilient.
353
968704
1550
nó khôi phục rất nhanh.
Vì tuy rằng tất cả những gì ta đã
lấy, những gì đã làm và rút cạn
lấy, những gì đã làm và rút cạn
16:22
Because despite all we've taken,
despite all we've done and we've drained
despite all we've done and we've drained
354
970278
3492
16:25
and we've dammed and we've dredged it,
355
973794
1839
ta đã xây đập và vét bùn
các mảnh vỡ của nó vẫn đag ở đây
chờ đợi đc hàn gắn lại như cũ
chờ đợi đc hàn gắn lại như cũ
16:27
pieces of it are still here,
waiting to be put back together.
waiting to be put back together.
356
975657
2896
16:30
And this is what I've loved
about South Florida,
about South Florida,
357
978577
2254
và đây là những gì tôi yêu
về nam Florida
về nam Florida
1 nơi mà bạn thấy được sức mạnh
không ngăn cản được của nhân loại
không ngăn cản được của nhân loại
16:32
that in one place, you have
this unstoppable force of mankind
this unstoppable force of mankind
358
980855
3774
16:36
meeting the immovable object
of tropical nature.
of tropical nature.
359
984653
3435
gặp phải sự bất di bất dời của
thiên nhiên nhiệt đới.
thiên nhiên nhiệt đới.
Và đây là giới hạn mới mà chúng ta
gặp phải với một sự nhận định mới
gặp phải với một sự nhận định mới
16:40
And it's at this new frontier
that we are forced with a new appraisal.
that we are forced with a new appraisal.
360
988973
3840
Giá trị của sự hoang dã là gì?
16:44
What is wilderness worth?
361
992837
1683
Giá trị của sự đa dạng sinh vật,
hay nguồn nước của chúng ta là gì?
hay nguồn nước của chúng ta là gì?
16:47
What is the value of biodiversity,
or our drinking water?
or our drinking water?
362
995119
3094
16:51
And fortunately, after decades of debate,
363
999195
2433
và may mắn thay, sau
hàng thập kỉ thảo luận,
hàng thập kỉ thảo luận,
16:53
we're finally starting to act
on those questions.
on those questions.
364
1001652
2967
ta cuối cùg đã bắt đầu hành
động về các vấn đề này
động về các vấn đề này
ta đã thực hiện 1
cách chậm rãi các dự án
cách chậm rãi các dự án
16:56
We're slowly undertaking these projects
365
1004643
2357
16:59
to bring more freshwater back to the bay.
366
1007024
2496
để đưa nguồn nước ngọt về vịnh
Nhưng nó phụ thuộc vào chúng ta
những công dân, những người quản lí,
những công dân, những người quản lí,
17:01
But it's up to us as citizens,
as residents, as stewards
as residents, as stewards
367
1009544
3655
17:05
to hold our elected officials
to their promises.
to their promises.
368
1013223
2955
để khiến các nhân viên chính phủ
thực hiện lời hứa.
thực hiện lời hứa.
17:09
What can you do to help?
369
1017154
1833
chúng ta có thể làm gì đây?
17:11
It's so easy.
370
1019011
1255
rất dễ dàng
17:12
Just get outside, get out there.
371
1020290
1968
chỉ cần đi ra ngoài, ra ngoài đây.
đưa bạn bè của bạn
những đứa con của bạn
những đứa con của bạn
17:14
Take your friends out, take your kids out,
372
1022282
2031
17:16
take your family out.
373
1024337
1575
gia đình của bạn.
17:17
Hire a fishing guide.
374
1025936
1662
thuê một người dạy câu cá.
cho chính phủ bang biết
bảo vệ thế giới hoang dã
bảo vệ thế giới hoang dã
17:19
Show the state that protecting wilderness
375
1027622
1983
17:21
not only makes ecological sense,
but economic sense as well.
but economic sense as well.
376
1029629
4087
không chỉ đem đến ý nghĩa sinh học,
mà còn có ý nghĩa kinh tế.
mà còn có ý nghĩa kinh tế.
nó mang đến niềm vui, chỉ cần
thực hiện - đặt chân bạn xuống nước
thực hiện - đặt chân bạn xuống nước
17:26
It's a lot of fun, just do it --
put your feet in the water.
put your feet in the water.
377
1034288
3327
17:29
The swamp will change you, I promise.
378
1037639
2514
tôi hứa rằng đầm lầy này sẽ
thay đổi bạn.
thay đổi bạn.
những năm qua, chúng ta đã
quá rộng lượng với
quá rộng lượng với
17:33
Over the years, we've been so generous
379
1041351
1872
17:35
with these other landscapes
around the country,
around the country,
380
1043247
3070
những cảnh quan khác của
đất nước này.
đất nước này.
17:38
cloaking them with this American pride,
381
1046341
2821
bao trùm chúng với niềm
tự hào của nước Mỹ.
tự hào của nước Mỹ.
những nơi mà ta nghĩ rằng
sẽ nói lên chúng ta:
sẽ nói lên chúng ta:
17:41
places that we now consider to define us:
382
1049186
2371
17:43
Grand Canyon, Yosemite, Yellowstone.
383
1051581
3125
Grand Canyon, Yosemite, Yellowstone.
chúng ta dùng những công viên này
và khu vực thiên nhiên này
và khu vực thiên nhiên này
17:46
And we use these parks
and these natural areas
and these natural areas
384
1054730
2409
17:49
as beacons and as cultural compasses.
385
1057163
3243
như những ngọn hải đăng và
la bàn mang tính văn hóa,
la bàn mang tính văn hóa,
17:53
And sadly, the Everglades is very commonly
386
1061184
2045
và buồn thay, Everglades thường xuyên
17:55
left out of that conversation.
387
1063253
1916
bị bỏ rơi trong cuộc đối thoại.
Nhưng tôi tin mỗi phần của nó đều mang tính
tiêu biểu và tượng trưng
tiêu biểu và tượng trưng
17:57
But I believe it's every bit
as iconic and emblematic
as iconic and emblematic
388
1065600
2508
18:00
of who we are as a country
389
1068132
1873
về quốc gia của chúng ta
18:02
as any of these other wildernesses.
390
1070029
2501
như bất kì nơi hoang dã nào khác.
18:04
It's just a different kind of wild.
391
1072554
2487
Chỉ là nó là một dạng hoang dã khác.
18:08
But I'm encouraged,
392
1076057
1327
Nhưng tôi được khích lệ.
18:09
because maybe we're finally
starting to come around,
starting to come around,
393
1077408
2694
vì ta có lẽ cuối cùng
đã nhận ra
đã nhận ra
18:12
because what was once deemed
this swampy wasteland,
this swampy wasteland,
394
1080126
2587
vì những gì từng được
coi là vùng đất hoang đầm lầy,
coi là vùng đất hoang đầm lầy,
18:14
today is a World Heritage site.
395
1082737
2063
hiện nay là một di sản thế giới.
18:17
It's a wetland
of international importance.
of international importance.
396
1085404
2754
nó là 1 vùng đất mang
tầm quan trọng quốc tế
tầm quan trọng quốc tế
18:20
And we've come a long way
in the last 60 years.
in the last 60 years.
397
1088699
2803
và chúng ta đã đi một quãng
đuờng dài 60 năm
đuờng dài 60 năm
18:23
And as the world's largest and most
ambitious wetland restoration project,
ambitious wetland restoration project,
398
1091526
4394
và là dự án khôi phục vùng đất ướt
lớn nhất và tham vọng nhất thế giới
lớn nhất và tham vọng nhất thế giới
18:27
the international spotlight
is on us in the Sunshine State.
is on us in the Sunshine State.
399
1095944
4341
tâm điểm quốc tế là ở chúng ta
bang Sunshine
bang Sunshine
vì nếu chúng ta có thể
chữa lành hệ thống này
chữa lành hệ thống này
18:32
Because if we can heal this system,
400
1100309
1733
18:34
it's going to become an icon
for wetland restoration
for wetland restoration
401
1102066
3449
nó sẽ trở thành một biểu tượng cho
sự khôi phục vùng ngập nước
sự khôi phục vùng ngập nước
18:37
all over the world.
402
1105539
1365
trên toàn thế giới
18:40
But it's up to us to decide which legacy
we want to attach our flag to.
we want to attach our flag to.
403
1108236
4546
nhưng nó tùy thuộc vào việc ta
quyết định di sản nào
quyết định di sản nào
18:45
They say that the Everglades
is our greatest test.
is our greatest test.
404
1113508
3384
họ nói rằng Everglades là
bài kiểm tra lớn nhất của chúng ta
bài kiểm tra lớn nhất của chúng ta
nếu chúng ta vượt qua nó,
chúng ta sẽ giữ được hành tinh này
chúng ta sẽ giữ được hành tinh này
18:49
If we pass it, we get to keep the planet.
405
1117984
2670
tôi yêu câu trích dẫn này
18:53
I love that quote,
406
1121565
1403
vì nó là một thử thách,
là 1 động lực
là 1 động lực
18:54
because it's a challenge, it's a prod.
407
1122992
2033
ta có thể làm đc không?
ta sẽ làm không?
ta sẽ làm không?
18:57
Can we do it? Will we do it?
408
1125049
1879
18:58
We have to, we must.
409
1126952
1739
ta phải làm được, nhất
định làm đc
định làm đc
Tuy nhiên Everglades ko chỉ
là một bài kiểm tra.
là một bài kiểm tra.
19:01
But the Everglades is not just a test.
410
1129507
1965
nó còn là một món quà
19:03
It's also a gift,
411
1131916
1619
và cuối cùng, trách nhiệm
của chúng ta.
của chúng ta.
19:05
and ultimately, our responsibility.
412
1133559
2867
cám ơn.
19:08
Thank you.
413
1136959
1151
(tiếng vỗ tay)
19:10
(Applause)
414
1138134
3866
.
ABOUT THE SPEAKER
Mac Stone - PhotographerFlorida-based photographer Mac Stone specializes in documenting the Everglades, an area he prizes for its wildlife and flora.
Why you should listen
Mac Stone is a conservation photographer from Gainesville, Florida. Growing up exploring the springs, swamps, and hammocks of North Central Florida, he developed a passion for photography at a young age.
Over the years his camera has carried him to some of the most remote and imperiled areas this side of the globe. For six months, Stone lived in Ecuador during the presidential overthrow of 2005 and worked with Wildlife Conservation Society biologists in the Amazon rainforest. Soon after, he moved to Honduras and lived in a small village along the Cangrejal River. For two years he taught photography to underprivileged youth as a way to raise environmental awareness in the region. Some of the students have gone on to win international acclaim and start up their own eco-tourism businesses. Through photography, Stone strives to start new conversations and expose the dynamic relationship between mankind and the natural world.
Currently, his work focuses on America's swamps in an attempt to change public opinion towards our country’s wetlands. After spending five years living and working in the Everglades watershed, he will be releasing a 304-page coffee table book about the heralded River of Grass. Everglades: America's Wetland, published by University Press of Florida in October 2014 has won a silver medal with the Florida Book Awards and is now in its second printing.
Mac Stone | Speaker | TED.com