ABOUT THE SPEAKER
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneur
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West.

Why you should listen

ShaoLan is an entrepreneur, angel investor, geek, writer, traveller and dreamer. She is the founder and creator of Chineasy, which she launched after her TED Talk in Long Beach, California in 2013.

In just over three years, she has built Chineasy into one of the most popular methods of learning Chinese across the Internet with several hundred thousand fellow learners. Her first book, Chineasy, The New Way to Read Chinese, was launched in March 2014 and has been translated into 18 languages. Her next book, Chineasy Everyday, was launched in March 2016.

ShaoLan is a tech entrepreneur with extensive business experience. At the age of 22, while studying for her MBA, she wrote four best-selling books on software in Taiwan, and her books were bundled by Microsoft. She co-founded pAsia, one of the major players on Internet in Asia in 1990’s. After a second masters degree at the University of Cambridge, she began Caravel Capital in 2005 to advise young tech companies.

Chineasy represents a return for ShaoLan to her artistic upbringing and in many ways a design project. This project is the culmination of her life’s journey through the East and West. Her aim is to help people to understand China, Chinese culture, its language and to bridge the gap between East and West. Her next step is to help Chinese children to enjoy and appreciate the beauty of their own language. 

 

More profile about the speaker
ShaoLan Hsueh | Speaker | TED.com
TED2016

ShaoLan: The Chinese zodiac, explained

ShaoLan Hsueh: Cái nhìn rõ nét hơn về 12 con giáp.

Filmed:
2,804,498 views

Kĩ sư công nghệ kiêm nhà doanh nghiệp ShaoLan Hseuh đã nói: 25% dân số thế giới rất quan tâm đến hệ Can Chi để tính tuổi của văn hoá Á Đông. Dù bạn có không tin đi nữa, cũng tốt hơn nếu bạn biết quy luật vận hành của nó. Trong bài nói chuyện thú vị và bổ ích này, Shaolan sẽ chia sẻ vài mẹo giúp ta hiểu thêm về truyền thống cổ đại và chỉ ra làm thế nào mà hệ thống này ảnh hưởng đến tính cách, sự nghiệp, tình duyên và thời vận của bạn trong một năm. Con giáp của bạn nói gì về bạn?
- Technologist, entrepreneur
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
Have you ever been askedyêu cầu
by your ChineseTrung Quốc friendngười bạn,
0
891
2798
Đã bao giờ bạn được
một người bạn gốc Hoa hỏi,
00:15
"What is your zodiaccung hoàng đạo signký tên?"
1
3713
1655
"Bạn tuổi con gì?" chưa?
00:17
Don't think they are makingchế tạo smallnhỏ bé talk.
2
5947
2485
Đừng cho rằng họ đang chào hỏi xã giao.
00:20
If you say, "I'm a MonkeyCon khỉ,"
3
8456
1927
Nếu bạn nói, "Tôi tuổi Thân,"
00:22
they immediatelyngay know
4
10407
1359
họ sẽ biết ngay
00:23
you are eitherhoặc 24, 36, 48 or 60 yearsnăm old.
5
11790
3396
bạn 24, 36, 48 hoặc 60 tuổi.
00:27
(LaughterTiếng cười)
6
15210
1006
(Cười lớn)
Hỏi con giáp của bạn chính là
cách hỏi tuổi lịch sự của họ.
00:28
AskingYêu cầu a zodiaccung hoàng đạo signký tên is a politelịch sự way
of askinghỏi your agetuổi tác.
7
16240
3558
Khi bạn nói ra mình tuổi con gì,
họ sẽ bắt đầu đánh giá bạn.
00:32
By revealingđể lộ your zodiaccung hoàng đạo signký tên,
you are alsocũng thế beingđang evaluatedđánh giá.
8
20616
3889
00:36
JudgmentsBản án are beingđang madethực hiện
about your fortunevận may or misfortunebất hạnh,
9
24529
4040
Họ sẽ đánh giá điềm may, rủi của bạn,
00:40
your personalitynhân cách, careernghề nghiệp prospectstriển vọng
10
28593
2378
tính cách, con đường sự nghiệp
00:42
and how you will do in a givenđược yearnăm.
11
30995
1968
và vận hạn của bạn trong năm đó.
00:45
If you sharechia sẻ you and your
partner'sđối tác animalthú vật signsdấu hiệu,
12
33322
2896
Khi bạn tiết lộ tuổi
của bạn và bạn đời mình,
00:48
they will paintSơn a picturehình ảnh in theirhọ mindlí trí
about your privateriêng tư life.
13
36242
3819
họ sẽ hình dung ra cả một bức tranh
về đời sống cá nhân của bạn.
00:52
Maybe you don't believe
in the ChineseTrung Quốc zodiaccung hoàng đạo.
14
40725
2623
Có lẽ bạn không tin vào 12 con giáp.
00:55
As a quarterphần tư of the worldthế giới populationdân số
is influencedbị ảnh hưởng by it,
15
43372
3831
Nhưng vì 1/4 dân số thế giới chịu
ảnh hưởng từ nó,
00:59
you'dbạn muốn be wisekhôn ngoan to do something about that.
16
47227
2399
sẽ tốt hơn nếu bạn hiểu chút ít về nó.
01:02
So what is the ChineseTrung Quốc zodiaccung hoàng đạo, exactlychính xác?
17
50406
2998
Vậy thật ra 12 con giáp là gì?
Hầu hết người phương Tây nghĩ tới
các cung Hoàng đạo của Hy Lạp cổ đại,
01:05
MostHầu hết WesternersNgười phương Tây think
of Greco-RomanGreco-Roman zodiaccung hoàng đạo,
18
53991
3196
01:09
the signsdấu hiệu dividedchia into 12 monthstháng.
19
57211
2223
gồm có 12 ký hiệu đại diện cho 12 tháng.
01:11
The ChineseTrung Quốc zodiaccung hoàng đạo is differentkhác nhau.
20
59973
1951
Hệ Can chi của Trung Hoa thì khác.
01:13
It's a 12-year-năm cyclechu kỳ labeleddán nhãn with animalsđộng vật,
21
61948
3178
Nó là một chu kỳ 12 năm, mỗi năm
có một loài vật đại diện,
bắt đầu bằng năm Tý (chuột)
và kết thúc bằng năm Hợi (lợn),
01:17
startingbắt đầu with a RatCon chuột and endingkết thúc with a PigCon lợn,
22
65150
2576
01:19
and has no associationhiệp hội
with constellationschòm sao.
23
67750
3342
và không hề có liên hệ gì
với các chòm sao.
01:23
For examplethí dụ, if you were bornsinh ra
in 1975, you are a RabbitThỏ.
24
71663
4849
Ví dụ, nếu bạn sinh năm 1975,
thì bạn cầm tinh con Thỏ (hoặc Mão).
01:29
Can you see your zodiaccung hoàng đạo signký tên there?
25
77273
1901
Bạn thấy con vật đại diện
cho năm sinh của mình chưa?
01:32
Our ChineseTrung Quốc ancestorstổ tiên constructedxây dựng
a very complicatedphức tạp theoreticallý thuyết frameworkkhuôn khổ
26
80139
5285
Tổ tiên người Hoa chúng tôi đã tạo ra
một hệ thống vận hành rất công phu
01:37
baseddựa trên on yinYin and yangYang, the fivesố năm elementscác yếu tố
and the 12 zodiaccung hoàng đạo animalsđộng vật.
27
85448
4641
dựa trên thuyết âm-dương, ngũ hành,
và 12 con giáp.
01:42
Over thousandshàng nghìn of yearsnăm,
28
90486
1795
Trải qua hàng ngàn năm,
01:44
this popularphổ biến culturenền văn hóa has affectedbị ảnh hưởng
people'sngười majorchính decisionsquyết định,
29
92305
4472
nền văn hoá dân gian này có ảnh hưởng tới
những quyết định hệ trọng của con người,
01:48
suchnhư là as namingĐặt tên, marriagekết hôn, givingtặng birthSinh
and attitudeThái độ towardsvề hướng eachmỗi other.
30
96801
5200
như đặt tên, cưới hỏi, sinh con,
và cách đối đãi giữa người và người.
01:54
And some of the implicationshàm ý
are quitekhá amazingkinh ngạc.
31
102409
2870
Và trong đó có một số các ẩn ý khá thú vị.
01:58
The ChineseTrung Quốc believe certainchắc chắn animalsđộng vật
get on better than the othersKhác.
32
106248
4330
Người Hoa tin rằng có vài con giáp
vượt trội hơn so với số còn lại.
02:03
So parentscha mẹ choosechọn specificriêng yearsnăm
to give birthSinh to babiesđứa trẻ,
33
111147
4694
Nên các bậc cha mẹ luôn chọn ra
những năm thuận lợi để sinh con,
02:07
because they believe the teamđội effortcố gắng
by the right combinationsự phối hợp of animalsđộng vật
34
115865
4922
vì họ tin rằng sự kết hợp giữa
các thành viên hợp tuổi nhau (Tam Hạp)
02:12
can give prosperitythịnh vượng to familiescác gia đình.
35
120811
2297
sẽ mang phúc tới cho cả gia đình.
02:15
We even refertham khảo to the zodiaccung hoàng đạo
when enteringnhập into romanticlãng mạn relationsquan hệ.
36
123667
4512
Và ngay cả khi chọn người yêu,
chúng tôi cũng để tâm đến con giáp.
02:20
I'm a PigCon lợn; I should have perfecthoàn hảo romancelãng mạn
with TigersHổ, Goats and RabbitsThỏ.
37
128630
5406
Tôi tuổi Hợi; tôi sẽ rất hợp với ai
tuổi Dần, Mùi và Mão.
02:27
ChineseTrung Quốc people believe some animalsđộng vật
are naturaltự nhiên enemieskẻ thù.
38
135425
3580
Người Hoa tin rằng có vài loài vật
vốn là kẻ thù không đội trời chung.
02:31
As a PigCon lợn, I need
to be carefulcẩn thận with a SnakeCon rắn.
39
139536
3001
Vì tôi tuổi Hợi, tôi phải
cẩn trọng với người tuổi Tỵ.
02:35
RaiseNâng cao your handtay if you are a SnakeCon rắn.
40
143102
1808
Giơ tay lên nếu bạn tuổi Tỵ nào.
02:37
Let's have a chattrò chuyện latermột lát sau.
41
145726
1533
Chút nữa chúng ta gặp riêng nhé.
02:39
(LaughterTiếng cười)
42
147283
1395
(Cười lớn)
02:40
We believe some animalsđộng vật
are luckiermay mắn than the othersKhác,
43
148702
3243
Chúng tôi tin rằng có những con giáp
may mắn hơn những con còn lại,
02:43
suchnhư là as the DragonCon rồng.
44
151969
1695
chẳng hạn như Rồng (tuổi Thìn).
02:45
UnlikeKhông giống như the WesternTây traditiontruyền thống,
45
153688
1858
Khác với văn hoá phương Tây,
02:47
the ChineseTrung Quốc DragonCon rồng is a symbolký hiệu
for powerquyền lực, strengthsức mạnh and wealthsự giàu có.
46
155570
4584
người Hoa xem rồng là biểu tượng của
quyền lực, sức mạnh, thịnh vượng.
02:52
It's everyone'smọi người dreammơ tưởng
to have a DragonCon rồng babyđứa bé.
47
160178
2683
Ai cũng mong muốn có được
một đứa con tuổi Rồng.
02:55
JackJack Ma'sCủa ma parentscha mẹ
mustphải have been very proudtự hào.
48
163359
3116
Ba mẹ của Jack Ma hẳn rất tự hào.
Và không chỉ mình họ sinh
được con tuổi Rồng.
02:58
And they are not the only onesnhững người.
49
166499
1562
03:00
In 2012, the YearNăm of the DragonCon rồng,
50
168085
2897
Năm 2012 là năm con Rồng,
03:03
the birthratera in ChinaTrung Quốc,
HongHồng KongKong and TaiwanĐài Loan
51
171006
2299
tỉ lệ sinh ở Trung Quốc,
Hồng Kông và Đài Loan
03:05
increasedtăng by fivesố năm percentphần trăm.
52
173329
1687
tăng 5%.
03:07
That meanscó nghĩa anotherkhác
one milliontriệu more babiesđứa trẻ.
53
175596
3365
Có nghĩa là có thêm 1 triệu em bé ra đời.
03:12
With a traditionaltruyên thông
preferenceưu đãi to babyđứa bé boyscon trai,
54
180497
2913
Với niềm tin cố hữu
muốn sinh quý tử,
03:15
the boy-girlbé gái ratiotỷ lệ that yearnăm
was 120 to 100.
55
183434
4328
tỉ lệ bé trai - bé gái vào năm đó
là 120 - 100.
03:20
When those DragonCon rồng boyscon trai growlớn lên up,
56
188431
1764
Khi những cậu bé tuổi Rồng lớn lên,
03:22
they will faceđối mặt much more severenghiêm trọng
competitioncuộc thi in love and jobviệc làm marketsthị trường.
57
190219
4406
chúng sẽ phải cạnh tranh quyết liệt
trên đường sự nghiệp lẫn tình duyên.
03:27
AccordingTheo to the BBCĐÀI BBC and the ChineseTrung Quốc
government'scủa chính phủ pressnhấn releasegiải phóng,
58
195669
3914
Theo thông cáo báo chí
của đài BBC và chính phủ Trung Quốc,
03:31
JanuaryTháng một 2015 saw a peakcao điểm
of CesareanCesarean sectionsphần.
59
199607
5204
tháng 1/2015, số ca sinh mổ
chạm mốc cao nhất.
03:36
Why?
60
204835
1169
Tại sao vậy?
03:38
That was the last monththáng
for the YearNăm of the HorseCon ngựa.
61
206726
3411
Vì đó là tháng cuối cùng của năm Ngọ
tính theo Âm Lịch.
03:42
It's not because they like horsesngựa so much,
62
210161
2602
Không phải vì họ thèm khát có
đứa con tuổi Ngọ đâu,
03:44
it's because they try to avoidtránh
havingđang có unluckykhông may mắn GoatCon dê babiesđứa trẻ.
63
212787
3469
mà vì họ không muốn sinh con tuổi Mùi,
vốn là một con giáp xui xẻo.
03:48
(LaughterTiếng cười)
64
216280
1078
(Cười lớn)
03:49
If you are a GoatCon dê, please don't feel badxấu.
65
217382
2779
Nếu bạn tuổi Mùi, đừng tủi thân nhé.
03:52
Those are GoatCon dê babiesđứa trẻ.
66
220185
1730
Đây là những nhân vật sinh năm Mùi.
03:53
They don't look like losersngười thua cuộc to me.
67
221939
2110
Tôi chẳng thấy họ thất bại chỗ nào cả.
03:56
(LaughterTiếng cười)
68
224073
1165
(Cười lớn)
03:57
TigerCon hổ is anotherkhác undesirablekhông mong muốn animalthú vật,
69
225262
2762
Tuổi Dần cũng không được yêu thích,
04:00
dueđến hạn to its volatilebay hơi temperamenttính khí.
70
228048
1808
vì loài cọp có tính khí thất thường.
04:02
ManyNhiều ChineseTrung Quốc regionsvùng
saw a sharpnhọn declinetừ chối of birthratera
71
230337
3853
Tỉ lệ sinh ở nhiều vùng
của Trung Quốc giảm mạnh
04:06
duringsuốt trong those yearsnăm.
72
234214
1197
trong những năm Dần.
04:08
PerhapsCó lẽ one should considerxem xét
zodiaccung hoàng đạo in reverseđảo ngược,
73
236122
3670
Có lẽ ta nên xem xét hệ 12 con giáp
theo hướng ngược lại,
04:11
as those TigerCon hổ and GoatCon dê babiesđứa trẻ
will faceđối mặt much lessít hơn competitioncuộc thi.
74
239816
4204
vì những ai tuổi Dần và Mùi
sẽ ít gặp cạnh tranh hơn.
04:16
Maybe they are the luckymay mắn onesnhững người.
75
244044
1722
Có lẽ họ mới là người may mắn.
04:20
I wentđã đi throughxuyên qua the ForbesTạp chí Forbes
tophàng đầu 300 richestgiàu nhất people in the worldthế giới,
76
248055
4460
Tôi đã xem qua top 300 nhân vật
giàu nhất thế giới của tạp chí Forbes,
04:24
and it's interestinghấp dẫn to see
77
252539
2033
và thấy khá thú vị
04:26
the mostphần lớn undesirablekhông mong muốn two animalsđộng vật,
the GoatCon dê and TigerCon hổ,
78
254596
3578
vì những nhân vật mang hai con giáp
ít được yêu thích nhất là Dần và Mùi
04:30
are at the tophàng đầu of the chartđồ thị,
79
258198
1682
đều ở vị trí cao nhất của bảng xếp hạng,
04:32
even highercao hơn than the DragonCon rồng.
80
260544
1783
thậm chí còn cao hơn tuổi Rồng.
04:34
So maybe we should considerxem xét,
81
262351
2120
Cho nên, có lẽ ta nên cân nhắc,
04:36
maybe it's much better
to have lessít hơn competitioncuộc thi.
82
264495
3153
cạnh tranh ít hơn sẽ tốt hơn nhiều.
04:40
One last but interestinghấp dẫn pointđiểm:
83
268384
2021
Một điều cuối cùng thú vị khác nữa:
04:42
manynhiều ChineseTrung Quốc people make
theirhọ investmentđầu tư decisionsquyết định
84
270429
2833
nhiều quyết định đầu tư của người Hoa
04:45
baseddựa trên on the zodiaccung hoàng đạo signký tên indexmục lục.
85
273286
2317
dựa trên niềm tin vào
bảng thống kê 12 con giáp.
04:48
AlthoughMặc dù the beliefniềm tin and traditiontruyền thống
of the zodiaccung hoàng đạo signký tên
86
276611
3665
Dù cho niềm tin và truyền thống
của hệ Can Chi
04:52
has been over thousandshàng nghìn of yearsnăm,
87
280300
1838
đã tồn tại suốt hàng ngàn năm,
04:55
the trendkhuynh hướng of usingsử dụng it
in makingchế tạo majorchính decisionsquyết định
88
283051
3294
xu hướng áp dụng nó
để quyết định những chuyện trọng đại
04:58
did not really happenxảy ra
untilcho đến the pastquá khứ fewvài decadesthập kỷ.
89
286369
3181
chỉ thực sự nổ ra cách đây vài thập kỷ.
05:01
Our ancestorstổ tiên were very busybận
survivingsống sót povertynghèo nàn, droughthạn hán,
90
289934
4396
Tổ tiên của chúng tôi ngày trước
bận chống nghèo, chống hạn hán,
05:06
faminenạn đói, riotbạo loạn, diseasedịch bệnh and civildân sự warchiến tranh.
91
294354
3650
cũng như nạn đói, bạo loạn,
bệnh dịch và nội chiến.
05:10
And finallycuối cùng, ChineseTrung Quốc people
have the time, wealthsự giàu có and technologyCông nghệ
92
298028
5762
Và cuối cùng người Trung Hoa mới có
thời gian, tiền bạc và công nghệ
05:15
to createtạo nên an ideallý tưởng life
they'vehọ đã always wanted.
93
303814
2949
để tạo ra một cuộc sống lý tưởng
mà họ hằng ước ao.
05:19
The collectivetập thể decisionphán quyết
madethực hiện by 1.3 billiontỷ people
94
307604
3647
Chính quyết định của một tập thể
gồm 1.3 tỷ người
05:23
has causedgây ra the fluctuationbiến động in economicsKinh tế học
and demandnhu cầu on everything,
95
311275
4551
đã gây ra biến động kinh tế và nhu cầu
trong mọi phương diện,
05:27
from healthSức khỏe carequan tâm and educationgiáo dục
to propertybất động sản and consumerkhách hàng goodsCác mặt hàng.
96
315850
4575
từ dịch vụ y tế và giáo dục
đến tài sản và tiêu thụ hàng hoá.
05:33
As ChinaTrung Quốc playsvở kịch suchnhư là an importantquan trọng rolevai trò
in the globaltoàn cầu economynên kinh tê and geopoliticsđịa chính trị,
97
321092
4974
Vì Trung Quốc giữ vai trò quan trọng với
kinh tế toàn cầu và địa chính trị,
05:38
the decisionsquyết định madethực hiện baseddựa trên on the zodiaccung hoàng đạo
and other ChineseTrung Quốc traditionstruyền thống
98
326090
4109
quyết định của họ khi coi trọng
12 con giáp và những truyền thống khác
05:42
endkết thúc up impactingtác động đến everyonetất cả mọi người
around the worldthế giới.
99
330223
3470
rốt cuộc lại ảnh hưởng tới
mọi người trên toàn thế giới.
05:47
Are there any MonkeysCon khỉ here?
100
335203
1460
Có ai ở đây tuổi Thân không?
05:50
2016 is the YearNăm of the MonkeyCon khỉ.
101
338030
2580
Năm 2016 là năm con Khỉ.
05:53
MonkeysCon khỉ are clevertài giỏi, curiousHiếu kỳ,
creativesáng tạo and mischievoustinh nghịch.
102
341220
5709
Khỉ là loài thông minh, hay tò mò,
sáng tạo và nghịch ngợm.
05:58
Thank you.
103
346953
1158
Xin cám ơn.
06:00
(ApplauseVỗ tay)
104
348135
3136
(Vỗ tay)
Translated by Sharon Nguyen
Reviewed by Thi Bui

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneur
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West.

Why you should listen

ShaoLan is an entrepreneur, angel investor, geek, writer, traveller and dreamer. She is the founder and creator of Chineasy, which she launched after her TED Talk in Long Beach, California in 2013.

In just over three years, she has built Chineasy into one of the most popular methods of learning Chinese across the Internet with several hundred thousand fellow learners. Her first book, Chineasy, The New Way to Read Chinese, was launched in March 2014 and has been translated into 18 languages. Her next book, Chineasy Everyday, was launched in March 2016.

ShaoLan is a tech entrepreneur with extensive business experience. At the age of 22, while studying for her MBA, she wrote four best-selling books on software in Taiwan, and her books were bundled by Microsoft. She co-founded pAsia, one of the major players on Internet in Asia in 1990’s. After a second masters degree at the University of Cambridge, she began Caravel Capital in 2005 to advise young tech companies.

Chineasy represents a return for ShaoLan to her artistic upbringing and in many ways a design project. This project is the culmination of her life’s journey through the East and West. Her aim is to help people to understand China, Chinese culture, its language and to bridge the gap between East and West. Her next step is to help Chinese children to enjoy and appreciate the beauty of their own language. 

 

More profile about the speaker
ShaoLan Hsueh | Speaker | TED.com