TED@BCG Paris
Neha Narula: The future of money
Neha Narula: Tương lai của tiền tệ
Filmed:
Readability: 4
2,341,669 views
Điều gì xảy ra khi cách thức ta mua, bán và thanh toán thay đổi, phải chăng là sự loại bỏ nhu cầu đối với các ngân hàng hay các tổ chức trao đổi tiền tệ? Đó là lời hứa hẹn triển vọng về một thế giới thống trị bởi những loại tiền điện tử như Bitcoin hay Ethereum. Chúng ta chưa đạt đến đó, nhưng trong cuộc nói chuyện lý thú này, nhà nghiên cứu tiền ảo Neha Narula mô tả cuốn tiểu thuyết được lượm lặt về tiền tệ --- và vẽ nên một bức tranh về một tương lai rất đỗi khác biệt.
Neha Narula - Currency futurist
Neha Narula is helping redefine the future of money by researching cryptocurrencies and providing clarity on how digital currencies will transform our world. Full bio
Neha Narula is helping redefine the future of money by researching cryptocurrencies and providing clarity on how digital currencies will transform our world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I want to tell you
about the future of money.
about the future of money.
0
682
3039
Tôi muốn nói với bạn về
tương lai của tiền.
tương lai của tiền.
00:16
Let's start with a story
about this culture
about this culture
1
4467
2597
Hãy bắt đầu bằng câu chuyện về nền văn hóa
00:19
that lived in Micronesia
in the early 1900s, called the Yap.
in the early 1900s, called the Yap.
2
7088
4188
tồn tại ở Micronesia vào đầu thế kỉ 19,
nền văn hóa Yap.
nền văn hóa Yap.
00:23
Now, I want to tell you about the Yap
3
11300
1783
Tôi muốn kể cho các bạn về người Yap
00:25
because their form of money
is really interesting.
is really interesting.
4
13107
2866
bởi vì cách thức thú vị mà họ tạo ra tiền.
00:27
They use these limestone discs
called Rai stones.
called Rai stones.
5
15997
3638
Họ dùng những chiếc đĩa đá vôi gọi là Rai.
00:31
Now, the Yap don't actually
move these Rai stones around
move these Rai stones around
6
19659
3727
Lúc này, người Yap không hề
di chuyển những tảng đá Rai
di chuyển những tảng đá Rai
00:35
or exchange them the way
we do with our coins,
we do with our coins,
7
23410
2797
hay trao đổi chúng như cách
chúng ta làm với tiền xu,
chúng ta làm với tiền xu,
00:38
because Rai stones can get
to be pretty massive.
to be pretty massive.
8
26231
3465
bởi vì sự thực là đá Rai rất lớn.
00:41
The largest is about four tons
and 12 feet across.
and 12 feet across.
9
29720
4328
Tảng lớn nhất nặng khoảng
4 tấn và rộng 12 bộ.
4 tấn và rộng 12 bộ.
00:46
So the Yap just keep track
of who owns part of what stone.
of who owns part of what stone.
10
34072
5081
Vì thế họ chỉ đánh dấu
ai sở hữu phần nào của tảng đá.
ai sở hữu phần nào của tảng đá.
00:52
There's a story about these sailors
11
40051
2087
Chuyện kể về những người thủy thủ
00:54
that were transporting a stone
across the ocean
across the ocean
12
42162
2656
khi mang một tảng đá qua đại dương
00:56
when they ran into some trouble
and the stone actually fell in.
and the stone actually fell in.
13
44842
3826
đã gặp rắc rối và tảng đá rớt xuống biển.
01:01
The sailors got back to the main island
14
49574
2322
Đoàn thủy thủ trở về đất liền
01:03
and they told everyone what had happened.
15
51920
2257
và kể cho mọi người nghe
về những gì xảy ra.
về những gì xảy ra.
01:06
And everyone decided that, actually, yes,
16
54201
2749
Rồi mọi người quyết định
01:08
the sailors had the stone
and -- why not? -- it still counted.
and -- why not? -- it still counted.
17
56974
4374
đoàn thủy thủ sở hữu tảng đá --
tại sao không? -- nó vẫn được tính.
tại sao không? -- nó vẫn được tính.
01:13
Even though it was
at the bottom of the ocean,
at the bottom of the ocean,
18
61372
2194
Mặc dù nằm dưới đáy đại dương,
01:15
it was still part of the Yap economy.
19
63590
2155
tảng đá vẫn là một phần
của nền kinh tế Yap.
của nền kinh tế Yap.
01:18
You might think that this
was just a small culture
was just a small culture
20
66573
3169
Với bạn thì đây có lẽ
chỉ là một nền văn hóa nhỏ bé
chỉ là một nền văn hóa nhỏ bé
01:21
a hundred years ago.
21
69766
1368
tồn tại một trăm năm trước.
01:23
But things like this happen
in the Western world as well,
in the Western world as well,
22
71158
3148
Nhưng những điều tương tự
cũng diễn ra ở Tây phương,
cũng diễn ra ở Tây phương,
01:26
and the Yap actually still use
a form of these stones.
a form of these stones.
23
74330
3359
và người Yap vẫn còn
dùng những loại đá này.
dùng những loại đá này.
01:30
In 1932, the Bank of France
asked the United States
asked the United States
24
78360
4428
Năm 1932, ngân hàng Pháp yêu cầu Hoa Kỳ
01:34
to convert their holdings
from dollars into gold.
from dollars into gold.
25
82812
3564
chuyển đổi tài sản của họ
từ đô la thành vàng.
từ đô la thành vàng.
01:38
But it was too inconvenient
to think about actually shipping
to think about actually shipping
26
86749
3345
Nhưng việc vận chuyển số vàng sang châu Âu
01:42
all of that gold over to Europe.
27
90118
1929
quá bất tiện.
01:44
So instead, someone went to where
that gold was being stored
that gold was being stored
28
92071
3833
Nên thay vì như vậy,
một người được cử tới nơi số vàng được cất
một người được cử tới nơi số vàng được cất
01:47
and they just labeled it
as belonging to France now.
as belonging to France now.
29
95928
4054
và dán nhãn sở hữu của Pháp.
01:52
And everyone agreed
that France owned the gold.
that France owned the gold.
30
100006
3468
Và mọi người đều đồng ý rằng
Pháp sở hữu số vàng này.
Pháp sở hữu số vàng này.
01:55
It's just like those Rai stones.
31
103843
1982
Nó cũng tương tự như những tảng đá Rai.
01:58
The point I want to make
with these two examples
with these two examples
32
106517
2321
Điều tôi muốn nhấn mạnh
khi đưa ra hai ví dụ này
khi đưa ra hai ví dụ này
02:00
is that there's nothing
inherently valuable
inherently valuable
33
108862
3388
đó là không tồn tại giá trị vốn có nào
02:04
about a dollar or a stone or a coin.
34
112274
3361
về một tờ đô la hay tảng đá hay đồng xu.
02:08
The only reason these things
have any value
have any value
35
116090
2692
Thứ khiến những vật này có giá trị
02:10
is because we've all decided they should.
36
118806
2568
là bởi ta đã quyết định rằng
chúng có giá trị.
chúng có giá trị.
02:13
And because we've decided that,
37
121398
1829
Và bởi vì ta quyết định điều đó,
02:15
they do.
38
123251
1169
nên chúng có giá trị.
02:17
Money is about the exchanges
and the transactions
and the transactions
39
125223
4140
Tiền chính là những trao đổi và giao dịch
02:21
that we have with each other.
40
129387
2061
mà ta có với nhau.
02:24
Money isn't anything objective.
41
132042
2808
Tiền không mang tính khách quan.
02:26
It's about a collective story
that we tell each other about value.
that we tell each other about value.
42
134874
4397
Đó là câu chuyện được lượm lặt
mà ta kể cho nhau về giá trị.
mà ta kể cho nhau về giá trị.
Một tập hợp những chuyện tưởng tượng.
02:32
A collective fiction.
43
140101
1381
02:34
And that's a really powerful concept.
44
142170
2883
Và đó là một khái niệm thật sự quyền lực.
Trong hai thập niên vừa qua,
02:38
In the past two decades,
45
146059
1467
02:39
we've begun to use digital money.
46
147550
2269
chúng ta bắt đầu dùng tiền thông
qua kỹ thuật số.
qua kỹ thuật số.
02:41
So I get paid via direct deposit,
47
149843
2673
Tôi được nhận lương ở tài khoản,
02:44
I pay my rent via bank transfer,
48
152540
2483
tôi trả tiền thuê nhà bằng chuyển khoản,
02:47
I pay my taxes online.
49
155047
1944
tôi đóng thuế online.
02:49
And every month,
50
157015
1152
Và hàng tháng,
02:50
a small amount of money
is deducted from my paycheck
is deducted from my paycheck
51
158191
2765
một số tiền lại bị trừ khỏi tài khoản tôi
02:52
and invested in mutual funds
in my retirement account.
in my retirement account.
52
160980
2967
và được tích vào quỹ tương hỗ
trong tài khoản hưu trí của tôi.
trong tài khoản hưu trí của tôi.
02:57
All of these interactions
53
165120
1509
Những tương tác này
02:58
are literally just changing
1's and 0's on computers.
1's and 0's on computers.
54
166653
4058
chỉ đơn thuần là thay đổi nhị phân 0 và 1
trên máy tính.
trên máy tính.
03:02
There's not even anything physical,
like a stone or a coin.
like a stone or a coin.
55
170735
4374
Chẳng có gì hữu hình,
như tảng đá hay đồng xu.
như tảng đá hay đồng xu.
03:08
Digital money makes it
so that I can pay someone around the world
so that I can pay someone around the world
56
176320
3283
Tiền giao dịch qua kỹ thuật số
khiến cho việc trả tiền toàn cầu
khiến cho việc trả tiền toàn cầu
03:11
in seconds.
57
179627
1381
khả thi trong giây lát.
03:13
Now when this works,
58
181901
1591
Khi nó hoạt động,
03:15
it's because there are large institutions
underwriting every 1 or 0
underwriting every 1 or 0
59
183516
4845
đó là nhờ những tổ chức rộng lớn
bảo đảm chính xác mỗi một con số 1 và 0
bảo đảm chính xác mỗi một con số 1 và 0
03:20
that changes on a computer.
60
188385
1929
thay đổi trên máy tính.
03:22
And when it doesn't,
61
190338
1165
Và khi nó không hoạt động,
03:23
it's often the fault
of those large institutions.
of those large institutions.
62
191527
2398
thì lỗi thuộc về những tổ chức lớn này.
03:25
Or at least, it's up to them
to fix the problem.
to fix the problem.
63
193949
2943
Hoặc ít ra,
họ có trách nhiệm sửa chữa lỗi sai.
họ có trách nhiệm sửa chữa lỗi sai.
03:28
And a lot of times, they don't.
64
196916
1560
Và nhiều lần, họ không sửa.
03:30
There's a lot of friction in the system.
65
198862
2169
Có nhiều không tương thích trong hệ thống.
03:33
How long did it take
the US credit card companies
the US credit card companies
66
201938
2875
Phải tốn bao lâu để
các công ty thẻ tín dụng Mỹ
các công ty thẻ tín dụng Mỹ
03:36
to implement chip and pin?
67
204837
1576
tạo ra chip và pin?
03:38
Half my credit cards
still don't work in Europe.
still don't work in Europe.
68
206908
3106
Một nửa số thẻ tín dụng của tôi
không hoạt động tại châu Âu.
không hoạt động tại châu Âu.
03:42
That's friction.
69
210739
1197
Đó là không tương thích.
03:44
Transferring money across borders
and across currencies
and across currencies
70
212580
3892
Việc chuyển tiền xuyên quốc gia
và từ hệ thống này sang hệ thống khác
và từ hệ thống này sang hệ thống khác
03:48
is really expensive:
71
216496
1644
rất đắt đỏ:
03:50
friction.
72
218807
1461
không tương thích.
Một nhà khởi nghiệp tại Ấn Độ có thể
thành lập công ty online trong vài phút,
thành lập công ty online trong vài phút,
03:52
An entrepreneur in India
can set up an online business in minutes,
can set up an online business in minutes,
73
220292
4923
03:57
but it's hard for her
to get loans and to get paid:
to get loans and to get paid:
74
225239
3529
nhưng với bà việc thu nợ và
nhận lương thật khó khăn:
nhận lương thật khó khăn:
04:01
friction.
75
229512
1154
không tương thích.
04:03
Our access to digital money
and our ability to freely transact
and our ability to freely transact
76
231701
4844
Việc tiếp cận tiền qua kỹ thuật số và
khả năng tự do giao dịch của chúng ta
khả năng tự do giao dịch của chúng ta
04:08
is being held captive
by these gatekeepers.
by these gatekeepers.
77
236569
2943
đang bị hạn chế bởi những
người canh cổng này.
người canh cổng này.
04:11
And there's a lot of impediments
in the system slowing things down.
in the system slowing things down.
78
239536
3816
Và có nhiều chướng ngại vật
trong hệ thống đang làm trì trệ mọi thứ.
trong hệ thống đang làm trì trệ mọi thứ.
04:16
That's because digital money
isn't really mine,
isn't really mine,
79
244498
3542
Lý do là vì tiền thông qua kỹ thuật số
không thực sự là tiền của tôi,
không thực sự là tiền của tôi,
04:20
it's entries in databases
that belong to my bank,
that belong to my bank,
80
248064
3574
đó là tín hiệu vào nằm trên các
cơ sở dữ liệu thuộc về ngân hàng,
cơ sở dữ liệu thuộc về ngân hàng,
04:23
my credit card company
or my investment firm.
or my investment firm.
81
251662
3153
công ty thẻ tín dụng
hay công ty đầu tư của tôi.
hay công ty đầu tư của tôi.
04:26
And these companies
have the right to say "no."
have the right to say "no."
82
254839
3364
Và các công ty này có quyền nói ''không''.
04:30
If I'm a PayPal merchant
83
258856
1792
Nếu tôi là một người dùng Paypal
04:32
and PayPal wrongly flags me for fraud,
84
260672
4471
và Paypal vô cớ buộc tội tôi gian lận,
04:37
that's it.
85
265167
1156
đó chính là vấn đề.
04:38
My account gets frozen,
and I can't get paid.
and I can't get paid.
86
266347
3287
Tài khoản của tôi bị đóng băng,
và tôi không được trả lương.
và tôi không được trả lương.
04:44
These institutions are standing
in the way of innovation.
in the way of innovation.
87
272789
4048
Các tổ chức này đang
trong giai đoạn đổi mới.
trong giai đoạn đổi mới.
Bao nhiêu người trong số các bạn
sử dụng Facebook, Google hình ảnh,
sử dụng Facebook, Google hình ảnh,
04:49
How many of you use
Facebook photos, Google Photos,
Facebook photos, Google Photos,
88
277946
4400
Instagram?
04:54
Instagram?
89
282370
1583
Hình ảnh của tôi có ở khắp mọi nơi.
04:55
My photos are everywhere.
90
283977
2346
Chúng ở trên điện thoại cá nhân,
máy tính xách tay,
máy tính xách tay,
04:58
They are on my phone,
they're on my laptop,
they're on my laptop,
91
286347
2485
05:00
they're on my old phone,
they're in Dropbox.
they're in Dropbox.
92
288856
2516
trong điện thoại cũ,
trên tài khoản Dropbox.
trên tài khoản Dropbox.
05:03
They're on all these different
websites and services.
websites and services.
93
291396
2832
Chúng có ở tất cả các trang web
và dịch vụ khác nhau.
và dịch vụ khác nhau.
05:06
And most of these services
don't work together.
don't work together.
94
294252
3904
Và hầu hết các dịch vụ này
không liên kết hoạt động với nhau.
không liên kết hoạt động với nhau.
05:10
They don't inter-operate.
95
298816
1504
Chúng không tương kết với nhau.
05:13
And as a result,
96
301538
1493
Kết quả là,
05:15
my photo library is a mess.
97
303055
2210
thư viện hình ảnh của tôi
là một mớ hỗn độn.
là một mớ hỗn độn.
05:18
The same thing happens
98
306469
1742
Việc tương tự xảy ra
05:20
when institutions control
the money supply.
the money supply.
99
308235
2959
khi các tổ chức kiểm soát nguồn tiền.
05:23
A lot of these services
don't inter-operate,
don't inter-operate,
100
311962
2735
Nhiều dịch vụ không tương kết với nhau,
05:26
and as a result, this blocks
what we can do with payment.
what we can do with payment.
101
314721
3440
rồi ngăn chặn ta thanh toán.
05:30
And it makes transaction costs go up.
102
318185
2550
Và điều này khiến việc giao dịch tăng giá.
05:33
So far, we've been through
two phases of money.
two phases of money.
103
321723
3302
Gần đây, chúng ta vừa
trải qua hai giai đoạn của đồng tiền.
trải qua hai giai đoạn của đồng tiền.
05:37
In an analog world, we had
to deal with these physical objects,
to deal with these physical objects,
104
325952
3964
Trong thế giới analog, chúng ta phải,
giải quyết những mục tiêu hữu hình này,
giải quyết những mục tiêu hữu hình này,
05:41
and money moved at a certain speed --
the speed of humans.
the speed of humans.
105
329940
3879
và tiền di chuyển ở một tốc độ xác định
-- tốc độ của con người.
-- tốc độ của con người.
05:46
In a digital world, money can reach
much farther and is much faster,
much farther and is much faster,
106
334896
4869
Trong thế giới kỹ thuật số, tiền có thể
đi xa hơn và nhanh hơn nhiều,
đi xa hơn và nhanh hơn nhiều,
05:51
but we're at the mercy
of these gatekeeper institutions.
of these gatekeeper institutions.
107
339789
3030
nhưng ta lại phải phó mặc
cho những tổ chức gác cổng này.
cho những tổ chức gác cổng này.
05:55
Money only moves at the speed of banks.
108
343222
2988
Tiền chỉ di chuyển
ở tốc độ của các ngân hàng.
ở tốc độ của các ngân hàng.
06:00
We're about to enter a new phase of money.
109
348008
2554
Chúng ta sắp sửa bước vào
một giai đoạn tiền tệ mới.
một giai đoạn tiền tệ mới.
06:03
The future of money is programmable.
110
351158
2710
Tương lai của tiền đã được lập trình sẵn.
06:07
When we combine software and currency,
111
355034
3427
Khi chúng ta kết hợp phần mềm với tiền tệ,
06:10
money becomes more
than just a static unit of value,
than just a static unit of value,
112
358485
3777
tiền không còn là
một đơn vị giá trị tĩnh nữa,
một đơn vị giá trị tĩnh nữa,
06:14
and we don't have to rely
on institutions for security.
on institutions for security.
113
362286
3190
và chúng ta không phải
dựa vào các tổ chức an ninh.
dựa vào các tổ chức an ninh.
06:18
In a programmable world,
114
366176
1529
Ở thế giới được lập trình sẵn,
06:19
we remove humans
and institutions from the loop.
and institutions from the loop.
115
367729
3934
chúng ta loại bỏ con người và
các tổ chức khỏi những vòng lặp.
các tổ chức khỏi những vòng lặp.
06:24
And when this happens,
116
372610
1359
Và khi điều này xảy ra,
06:25
we won't even feel like
we're transacting anymore.
we're transacting anymore.
117
373993
2692
chúng ta không cảm nhận
được việc giao dịch nữa.
được việc giao dịch nữa.
06:29
Money will be directed by software,
118
377683
2274
Tiền sẽ được định hướng bởi phần mềm,
06:31
and it will just safely and securely flow.
119
379981
2868
và nó sẽ lưu thông
một cách an toàn và bảo mật.
một cách an toàn và bảo mật.
06:36
Cryptocurrencies are the first step
of this evolution.
of this evolution.
120
384828
3139
Tiền điện tử là bước mở màn
của tiến trình này.
của tiến trình này.
Tiền điện tử là loại tiền kỹ thuật số
06:40
Cryptocurrencies are digital money
121
388787
1655
06:42
that isn't run by any government or bank.
122
390466
2868
không được quản lý bởi
bất kỳ chính phủ hay ngân hàng nào.
bất kỳ chính phủ hay ngân hàng nào.
06:45
It's money designed to work
in a world without intermediaries.
in a world without intermediaries.
123
393358
4061
Đó là tiền được thiết kế để làm việc
trong một thế giới không cần trung gian.
trong một thế giới không cần trung gian.
06:50
Bitcoin is the most ubiquitous
cryptocurrency,
cryptocurrency,
124
398153
3033
Bitcoin là loại tiền điện tử
phổ biến nhất,
phổ biến nhất,
nhưng có đến hàng trăm
loại tiền điện tử.
loại tiền điện tử.
06:53
but there are hundreds of them.
125
401210
1697
06:54
There's Ethereum, Litecoin,
Stellar, Dogecoin,
Stellar, Dogecoin,
126
402931
3477
Ethereum, Litecoin, Stella, Dogecoin,
06:58
and those are just a few
of the more popular ones.
of the more popular ones.
127
406432
2546
và chúng chỉ là một trong số
những loại phổ biến.
những loại phổ biến.
07:01
And these things are real money.
128
409408
2601
Và chúng là tiền thật.
07:04
The sushi restaurant down my street
129
412507
1855
Nhà hàng sushi dưới phố nhà tôi
07:06
takes Bitcoin.
130
414386
1155
dùng Bitcoin.
07:07
I have an app on my phone
that I can use to buy sashimi.
that I can use to buy sashimi.
131
415966
4125
Tôi có một ứng dụng trên điện thoại
mà có thể dùng để mua sashimi.
mà có thể dùng để mua sashimi.
07:13
But it's not just for small transactions.
132
421009
2420
Nhưng không chỉ cho những giao dịch nhỏ.
07:15
In March, there was a transaction
that moved around 100,000 bitcoins.
that moved around 100,000 bitcoins.
133
423453
4829
Tháng 3 vừa rồi, có một giao dịch
lên đến 100,000 bitcoin.
lên đến 100,000 bitcoin.
07:20
That's the equivalent
of 40 million US dollars.
of 40 million US dollars.
134
428719
2992
Tương đương với 40 triệu đô la Mỹ.
07:25
Cryptocurrencies are based on
a special field of mathematics
a special field of mathematics
135
433445
3531
Tiền điện tử được dựa vào
một lĩnh vực toán học đặc biệt
một lĩnh vực toán học đặc biệt
07:29
called cryptography.
136
437000
1383
có tên là mật mã học.
07:31
Cryptography is the study
of how to secure communication,
of how to secure communication,
137
439023
3771
Mật mã học là khoa học
về bảo mật thông tin,
về bảo mật thông tin,
07:34
and it's about two
really important things:
really important things:
138
442818
2699
và có hai thành tố thật sự quan trọng:
07:37
masking information so it can
be hidden in plain sight,
be hidden in plain sight,
139
445541
3578
giấu thông tin bằng cách
đưa về dạng chưa mã hóa,
đưa về dạng chưa mã hóa,
07:41
and verifying a piece
of information's source.
of information's source.
140
449143
3227
và kiểm tra nguồn của một thông tin.
07:45
Cryptography underpins
so many of the systems around us.
so many of the systems around us.
141
453154
4209
Mật mã học củng cố
nhiều hệ thống quanh ta.
nhiều hệ thống quanh ta.
07:49
And it's so powerful that at times
142
457387
2526
Và nó mạnh mẽ đến nỗi nhiều lúc
07:51
the US government has actually
classified it as a weapon.
classified it as a weapon.
143
459937
3652
chính phủ Hoa Kỳ liệt nó
vào một loại vũ khí.
vào một loại vũ khí.
07:56
During World War II,
breaking cryptosystems like Enigma
breaking cryptosystems like Enigma
144
464591
4477
Trong thế chiến thứ II, việc giải mã
các hệ thống như Enigma
các hệ thống như Enigma
08:01
was critical to decoding
enemy transmissions
enemy transmissions
145
469092
3304
là tối quan trọng để giải mã
các tín hiệu truyền đi của kẻ thù
các tín hiệu truyền đi của kẻ thù
08:04
and turning the tide of the war.
146
472420
1904
và lật ngược tình thế cuộc chiến.
08:07
Today, anyone with a modern
web browser is running
web browser is running
147
475118
3294
Ngày nay, bất cứ ai với một
trình duyệt mạng hiện đại cũng đều đang
trình duyệt mạng hiện đại cũng đều đang
08:10
a pretty sophisticated cryptosystem.
148
478436
2062
vận hành một hệ mật cực kỳ phức tạp.
08:13
It's what we use to secure
our interactions on the Internet.
our interactions on the Internet.
149
481030
3961
Đó là thứ dùng để bảo mật
những tương tác của ta trên Internet.
những tương tác của ta trên Internet.
08:17
It's what makes it safe for us
to type our passwords in
to type our passwords in
150
485015
3161
Đó là thứ đảm bảo an toàn
khi ta nhập vào một mật khẩu
khi ta nhập vào một mật khẩu
08:20
and to send financial
information to websites.
information to websites.
151
488200
2691
và gửi đi thông tin tài chính
tới các trang mạng.
tới các trang mạng.
08:23
So what the banks used to give us --
152
491322
2827
Vậy những gì mà
các ngân hàng từng đem đến cho ta --
các ngân hàng từng đem đến cho ta --
08:26
trustworthy digital money transfer --
153
494173
2220
sự chuyển tiền kỹ thuật số đáng tin cậy --
08:28
we can now get with a clever
application of cryptography.
application of cryptography.
154
496417
4218
giờ đây chúng ta có thể tiếp xúc với
một ứng dụng mật mã thông minh.
một ứng dụng mật mã thông minh.
08:33
And this means that we don't
have to rely on the banks anymore
have to rely on the banks anymore
155
501202
2907
Và điều này có nghĩa là ta không cần
phụ thuộc vào ngân hàng
phụ thuộc vào ngân hàng
08:36
to secure our transactions.
156
504133
1631
để bảo mật các giao dịch nữa.
08:38
We can do it ourselves.
157
506248
1829
Chúng ta có thể tự làm điều đó.
08:40
Bitcoin is based on the very same
idea that the Yap used,
idea that the Yap used,
158
508857
4739
Bitcoin được dựa vào ý tưởng
tương tự mà người Yap đã dùng,
tương tự mà người Yap đã dùng,
08:45
this collective global
knowledge of transfers.
knowledge of transfers.
159
513620
3302
đó là kiến thức tập hợp toàn cầu
về chuyển đổi.
về chuyển đổi.
08:49
In Bitcoin, I spend
by transferring Bitcoin,
by transferring Bitcoin,
160
517852
3612
Trong Bitcoin, tôi tiêu tiền
bằng cách chuyển đổi Bitcoin,
bằng cách chuyển đổi Bitcoin,
08:53
and I get paid when someone
transfers Bitcoin to me.
transfers Bitcoin to me.
161
521488
3171
và nhận lương khi người ta
chuyển Bitcoin tới cho tôi.
chuyển Bitcoin tới cho tôi.
08:58
Imagine that we had this magic paper.
162
526313
2755
Hãy tưởng tượng các bạn
có một tờ giấy thần kỳ.
có một tờ giấy thần kỳ.
09:01
So the way that this paper works
is I can give you a sheet of it
is I can give you a sheet of it
163
529711
3588
Vậy thì cách mà tờ giấy này làm việc
đó là tôi có thể cho bạn một tờ
đó là tôi có thể cho bạn một tờ
09:05
and if you write something on it,
164
533323
1730
và nếu bạn viết lên một thứ gì đó,
09:07
it will magically appear
on my piece as well.
on my piece as well.
165
535077
2623
kỳ diệu là nó cũng sẽ
xuất hiện trên tờ giấy của tôi.
xuất hiện trên tờ giấy của tôi.
09:10
Let's say we just give everyone this paper
166
538721
2846
Ví dụ bạn cho mọi người tờ giấy này
09:13
and everyone writes down
the transfers that they're doing
the transfers that they're doing
167
541591
3828
và mọi người viết ra những
chuyển đổi họ đang thực hiện
chuyển đổi họ đang thực hiện
09:17
in the Bitcoin system.
168
545443
1456
trong hệ thống Bitcoin.
09:19
All of these transfers get copied
around to everyone else's pieces of paper.
around to everyone else's pieces of paper.
169
547688
3946
Tất cả những chuyển đổi này được sao lại
trên tờ giấy của những người khác.
trên tờ giấy của những người khác.
09:23
And I can look at mine
170
551658
2018
Và tôi có thể nhìn vào tờ giấy của tôi
09:25
and I'll have a list of all
of the transfers that are happening
of the transfers that are happening
171
553700
3525
và tôi sẽ có một danh sách tất cả
các chuyển đổi đang diễn ra
các chuyển đổi đang diễn ra
09:29
in the entire Bitcoin economy.
172
557249
1889
trong toàn nền kinh tế Bitcoin.
09:31
This is actually what's happening
with the Bitcoin blockchain,
with the Bitcoin blockchain,
173
559779
3562
Đây chính là những gì
đang diễn ra với khối chuỗi Bitcoin,
đang diễn ra với khối chuỗi Bitcoin,
09:35
which is a list of all
of the transactions in Bitcoin.
of the transactions in Bitcoin.
174
563365
3796
một danh sách tất cả
những giao dịch tại Bitcoin.
những giao dịch tại Bitcoin.
09:39
Except, it's not done through paper.
175
567185
2814
Ngoại trừ, nó không diễn ra trên giấy tờ.
09:42
It's done through computer code,
176
570023
1696
Nó được hoàn thành qua mã vi tính,
09:43
running on thousands
of networked computers
of networked computers
177
571743
2663
vận hành trên hàng ngàn máy tính mạng
09:46
around the world.
178
574430
1208
trên toàn cầu.
09:49
All of these computers
are collectively confirming
are collectively confirming
179
577235
3744
Tất cả những máy tính này
đang dần dà xác nhận
đang dần dà xác nhận
09:53
who owns what Bitcoin.
180
581003
1884
ai sở hữu Bitcoin nào.
09:54
So the Bitcoin blockchain
is core to how Bitcoin works.
is core to how Bitcoin works.
181
582911
3413
Vì thế hệ chuỗi Bitcoin chính là mấu chốt
trong cách Bitcoin vận hành.
trong cách Bitcoin vận hành.
09:58
But where do bitcoins actually come from?
182
586348
2905
Nhưng Bitcoin thực sự từ đâu đến?
10:01
Well, the code is designed
to create new Bitcoin
to create new Bitcoin
183
589930
3860
Mật mã được thiết kế để tạo ra Bitcoin mới
10:05
according to a schedule.
184
593814
1297
dựa vào một lịch trình.
10:07
And the way that it works
is that to get those Bitcoin,
is that to get those Bitcoin,
185
595680
3416
Và cách mà nó vận hành đó là
để có được những Bitcoin này,
để có được những Bitcoin này,
10:11
I have to solve a puzzle --
a random cryptographic puzzle.
a random cryptographic puzzle.
186
599120
4786
tôi phải giải một bài toán mật mã bất kỳ.
10:17
Imagine that we had 15 dice,
187
605069
2411
Hãy tưởng tượng bạn có 15 con xúc xắc,
10:19
and we were throwing these dice
over and over again.
over and over again.
188
607504
2613
và chúng ta liên tục đảo
những con xúc xắc này.
những con xúc xắc này.
10:22
Whenever the dice come up all sixes,
189
610603
2432
Cứ khi nào những con xúc xắc
xoay đến mặt sáu chấm,
xoay đến mặt sáu chấm,
10:25
we say that we win.
190
613059
1215
chúng ta thắng.
10:27
This is very close to what these computers
are all actually doing.
are all actually doing.
191
615095
3876
Điều này rất gần với những gì
những chiếc máy tính đang làm.
những chiếc máy tính đang làm.
10:30
They're trying over and over again
to land on the right number.
to land on the right number.
192
618995
3248
Chúng đang liên tục cố gắng để
cho ra con số chính xác.
cho ra con số chính xác.
10:34
And when they do,
193
622686
1357
Và khi chúng làm được,
10:36
we say that they've solved the puzzle.
194
624067
2201
ta nói rằng chúng vừa giải ra bài toán.
10:39
The computer that solves the puzzle
195
627559
2440
Chiếc máy tính mà vừa hoàn thành bài toán
10:42
publishes its solution
to the rest of the network
to the rest of the network
196
630023
2918
công khai cách làm tới
những chiếc còn lại trong hệ thống
những chiếc còn lại trong hệ thống
10:44
and collects its reward: new bitcoins.
197
632965
2927
và nhận phần thưởng: những bitcoin mới.
10:48
And in the act of solving this puzzle,
198
636750
2234
Và trong khi giải bài toán ấy,
10:51
these computers are actually
helping to secure the Bitcoin blockchain
helping to secure the Bitcoin blockchain
199
639008
4076
những chiếc máy tính này đang thực sự
giúp bảo mật hệ chuỗi Bitcoin
giúp bảo mật hệ chuỗi Bitcoin
10:55
and add to the list of transactions.
200
643108
2081
và thêm vào danh sách các giao dịch.
10:57
There are actually people
all over the world running this software,
all over the world running this software,
201
645866
5617
Thực ra trên thế giới có những người
đang điều hành phần mềm này,
đang điều hành phần mềm này,
11:03
and we call them Bitcoin miners.
202
651507
2073
và ta gọi họ là
những thợ đào Bitcoin.
những thợ đào Bitcoin.
11:06
Anyone can become a Bitcoin miner.
203
654438
2736
Ai cũng có thể trở thành
một thợ đào Bitcoin.
một thợ đào Bitcoin.
11:09
You can go download the software right now
204
657626
2791
Ngay lúc này bạn có thể tải về phần mềm
11:12
and run it in your computer
and try to collect some bitcoins.
and try to collect some bitcoins.
205
660441
3365
và chạy nó trên máy tính cá nhân
và cố kiếm một vài bitcoin.
và cố kiếm một vài bitcoin.
11:16
I can't say that I would recommend it,
206
664400
1844
Tôi không nói sẽ đề xuất điều này,
11:18
because right now, the puzzle is so hard
and the network is so powerful,
and the network is so powerful,
207
666268
5101
bởi ngay lúc này, bài toán quá khó
và hệ thống thì quá mạnh,
và hệ thống thì quá mạnh,
11:23
that if I tried to mine
Bitcoin on my laptop,
Bitcoin on my laptop,
208
671393
2929
đến nỗi nếu tôi cố đào Bitcoin
trên laptop của mình,
trên laptop của mình,
11:26
I probably wouldn't see any
for about two million years.
for about two million years.
209
674346
3308
tôi có thể sẽ không thấy Bitcoin nào
trong 2 triệu năm nữa.
trong 2 triệu năm nữa.
11:30
The miners, professional miners,
use this special hardware
use this special hardware
210
678396
4247
Những thợ đào chuyên nghiệp
sử dụng phần cứng đặc biệt
sử dụng phần cứng đặc biệt
11:34
that's designed to solve
the puzzle really fast.
the puzzle really fast.
211
682667
2735
được thiết kế để giải toán rất nhanh.
11:37
Now, the Bitcoin network
and all of this special hardware,
and all of this special hardware,
212
685976
3842
Ngày nay, mạng lưới Bitcoin
và cả phần cứng đặc biệt này,
và cả phần cứng đặc biệt này,
11:41
there are estimates
that the amount of energy it uses
that the amount of energy it uses
213
689842
3035
có những ước đoán rằng
năng lượng nó tiêu tốn
năng lượng nó tiêu tốn
11:44
is equivalent to that of a small country.
214
692901
2367
bằng với năng lượng tiêu thụ
của một quốc gia.
của một quốc gia.
11:48
So, the first set of cryptocurrencies
215
696252
2500
Vì vậy, chuỗi tiền điện tử đầu tiên
11:50
are a little bit slow
and a little bit cumbersome.
and a little bit cumbersome.
216
698776
2974
hơi chậm cũng như cồng kềnh một chút.
11:54
But the next generation is going
to be so much better and so much faster.
to be so much better and so much faster.
217
702331
4389
Nhưng thế hệ tiếp theo sẽ
tốt hơn và nhanh hơn nhiều.
tốt hơn và nhanh hơn nhiều.
11:58
Cryptocurrencies are the first step
218
706744
2405
Tiền điện tử là bước đầu tiên
12:01
to a world with a global
programmable money.
programmable money.
219
709173
3460
để bước vào thế giới tiền tệ
được lập trình toàn cầu.
được lập trình toàn cầu.
12:05
And in a world with programmable money,
220
713634
2085
Và trong thế giới của tiền tệ lập trình,
12:08
I can pay anyone else securely
221
716431
3527
tôi có thể trả tiền cho bất cứ ai
một cách bảo mật
một cách bảo mật
12:11
without having to sign up
or ask permission,
or ask permission,
222
719982
3573
mà không cần đăng nhập
hay xin quyền truy cập
hay xin quyền truy cập
12:15
or do a conversion or worry
about my money getting stuck.
about my money getting stuck.
223
723579
3819
hay chuyển đổi hoặc lo lắng
tiền của mình gặp vấn đề.
tiền của mình gặp vấn đề.
12:20
And I can spend money around the world.
224
728428
2594
Và tôi có thể tiêu tiền
ở mọi nơi trên thế giới.
ở mọi nơi trên thế giới.
12:23
This is a really amazing thing.
225
731482
2399
Đây là điều cực kỳ tuyệt vời.
12:26
It's the idea of permission-less innovation.
226
734231
3309
Đó là ý tưởng đổi mới không giới hạn.
12:31
The Internet caused
an explosion of innovation,
an explosion of innovation,
227
739447
3724
Internet gây ra sự bùng nổ đổi mới,
12:35
because it was built upon
an open architecture.
an open architecture.
228
743195
3459
bởi vì nó được xây dựng
hướng tới một kiến trúc mở.
hướng tới một kiến trúc mở.
12:39
And just like the Internet
changed the way we communicate,
changed the way we communicate,
229
747286
3025
Và cũng giống như Internet
đã thay đổi cách ta giao tiếp,
đã thay đổi cách ta giao tiếp,
12:43
programmable money is going
to change the way we pay,
to change the way we pay,
230
751104
3276
tiền lập trình sẽ thay đổi
cách chúng ta thanh toán,
cách chúng ta thanh toán,
12:46
allocate and decide on value.
231
754404
2574
cấp phát và định đoạt giá trị.
12:49
So what kind of world
does programmable money create?
does programmable money create?
232
757716
2498
Vậy tiền lập trình đã tạo ra
kiểu thế giới nào?
kiểu thế giới nào?
12:52
Imagine a world where I can
rent out my healthcare data
rent out my healthcare data
233
760238
4216
Hãy tưởng tượng một thế giới nơi tôi
có thể cho thuê dữ liệu y tế của tôi
có thể cho thuê dữ liệu y tế của tôi
12:56
to a pharmaceutical company.
234
764478
1570
tới một công ty chuyên về dược.
12:59
They can run large-scale data analysis
235
767063
2505
Họ có thể phân tích dữ liệu diện rộng
13:01
and provide me with a cryptographic proof
236
769592
2372
và cung cấp cho tôi chứng thực mật mã
13:03
that shows they're only using my data
in a way that we agreed.
in a way that we agreed.
237
771988
4126
thể hiện họ chỉ đang sử dụng
dữ liệu của tôi theo như ký kết.
dữ liệu của tôi theo như ký kết.
13:08
And they can pay me
for what they find out.
for what they find out.
238
776138
2248
Và họ có thể trả tôi
theo những gì họ khám phá ra.
theo những gì họ khám phá ra.
13:11
Instead of signing up
for streaming services
for streaming services
239
779529
2709
Thay vì đăng nhập vào
các thiết bị trực tuyến
các thiết bị trực tuyến
13:14
and getting a cable bill,
240
782262
1569
và lấy hóa đơn truyền hình cáp,
sẽ ra sao nếu cái ti vi phân tích
thói quen xem truyền hình của tôi
thói quen xem truyền hình của tôi
13:15
what if my television analyzed
my watching habits
my watching habits
241
783855
3006
13:18
and recommended well-priced content
that fit within my budget
that fit within my budget
242
786885
3672
và đề xuất nội dung với giá tốt
phù hợp với túi tiền
phù hợp với túi tiền
13:22
that I would enjoy?
243
790581
1199
mà tôi sẽ hài lòng?
13:24
Imagine an Internet without ads,
244
792604
2866
Hãy tưởng tượng khi
Internet không có quảng cáo,
Internet không có quảng cáo,
13:27
because instead of paying
with our attention when we view content,
with our attention when we view content,
245
795494
4007
bởi vì thay vì chú ý đến
nội dung xem khi chi trả,
nội dung xem khi chi trả,
13:31
we just pay.
246
799525
1296
ta chỉ trả tiền thôi.
13:33
Interestingly, things like micro-payments
247
801831
2311
Thật thú vị là những thứ như
dịch vụ chi trả nhỏ
dịch vụ chi trả nhỏ
13:36
are actually going to change
the way security works in our world,
the way security works in our world,
248
804166
3155
sẽ thực sự thay đổi cách
hoạt động của sự bảo mật trên thế giới,
hoạt động của sự bảo mật trên thế giới,
13:39
because once we're better able
to allocate value,
to allocate value,
249
807345
2695
bởi khi ta có nhiều hơn khả năng
phân phối các giá trị,
phân phối các giá trị,
13:42
people will use their money
and their energies
and their energies
250
810064
3024
con người sẽ sử dụng tiền
và năng lượng của người dùng
và năng lượng của người dùng
13:45
for more constructive things.
251
813112
2178
vào nhiều thứ có tính kiến tạo hơn.
Nếu phải tốn một phần xu
khi gửi đi một email,
khi gửi đi một email,
13:47
If it cost a fraction of a cent
to send an email,
to send an email,
252
815727
2589
13:50
would we still have spam?
253
818340
1462
liệu ta có bị spam nữa không?
13:52
We're not at this world yet,
254
820674
2203
Chúng ta chưa ở trong thế giới ấy,
13:54
but it's coming.
255
822901
1457
nhưng nó đang đến.
13:56
Right now, it's like we're in a world
that is seeing the first automobile.
that is seeing the first automobile.
256
824382
4337
Ngay lúc này, giống như ta đang ở trong
một thế giới của chiếc ô tô đầu tiên.
một thế giới của chiếc ô tô đầu tiên.
14:01
The first cryptocurrency,
like the first car,
like the first car,
257
829579
2985
Loại tiền điện tử đầu tiên,
như chiếc ô tô đầu tiên,
như chiếc ô tô đầu tiên,
14:05
is slow and hard to understand
and hard to use.
and hard to use.
258
833533
3727
chậm, khó hiểu và khó sử dụng.
14:10
Digital money,
like the horse and carriage,
like the horse and carriage,
259
838095
2546
Tiền kỹ thuật số, giống như con ngựa
và cái xe chở,
và cái xe chở,
14:12
works pretty well,
260
840665
1530
hoạt động rất tốt,
14:14
and the whole world economy
is built on it.
is built on it.
261
842219
3045
và cả nền kinh tế thế giới
được xây dựng trên nó.
được xây dựng trên nó.
14:18
If you were the first person on your block
262
846386
2074
Nếu là người đầu tiên
trong khu mình sống
trong khu mình sống
14:20
to get a car with an internal
combustion engine,
combustion engine,
263
848484
2771
sở hữu chiếc ô tô có động cơ đốt trong,
14:23
your neighbors would probably
think you were crazy:
think you were crazy:
264
851279
2498
hàng xóm của bạn
có thể sẽ nghĩ rằng bạn điên rồ:
có thể sẽ nghĩ rằng bạn điên rồ:
14:26
"Why would you want
this large, clunky machine
this large, clunky machine
265
854321
2473
"Tại sao anh lại cần
cái máy vụng về, bự chảng
cái máy vụng về, bự chảng
14:28
that breaks down all the time,
that lights on fire,
that lights on fire,
266
856818
2905
lại còn hư hỏng suốt, dùng lửa thay đèn,
14:31
and is still slower than a horse?"
267
859747
2337
và còn chậm hơn cả một con ngựa chứ?''
14:34
But we all know how that story turns out.
268
862928
2211
Nhưng ai trong ta cũng biết
câu chuyện này rốt cuộc là thế nào.
câu chuyện này rốt cuộc là thế nào.
14:38
We're entering a new era
of programmable money.
of programmable money.
269
866431
3570
Chúng ta đang tiến vào
kỷ nguyên mới của tiền lập trình.
kỷ nguyên mới của tiền lập trình.
14:42
And it's very exciting,
but it's also a little bit scary.
but it's also a little bit scary.
270
870025
3051
Và nó rất thú vị,
nhưng cũng hơi đáng sợ một chút.
nhưng cũng hơi đáng sợ một chút.
14:46
Cryptocurrencies can be used
for illegal transactions,
for illegal transactions,
271
874691
3514
Tiền điện tử có thể được dùng
trong giao dịch bất hợp pháp,
trong giao dịch bất hợp pháp,
14:50
just like cash is used for crime
in the world today.
in the world today.
272
878229
3245
cũng giống như tiền mặt
dùng cho tội ác trong thế giới hiện nay.
dùng cho tội ác trong thế giới hiện nay.
14:54
When all of our transactions are online,
273
882497
2478
Khi mọi giao dịch của ta là trực tuyến,
14:56
what does that mean for surveillance --
who can see what we do?
who can see what we do?
274
884999
3319
điều đó có ý nghĩa gì với việc giám sát --
ai có thể thấy những việc ta làm?
ai có thể thấy những việc ta làm?
15:02
Who's advantaged
in this new world and who isn't?
in this new world and who isn't?
275
890115
3087
Ai giành lợi thế trong thế giới mới ấy
và ai thì không?
và ai thì không?
15:05
Will I have to start to pay for things
that I didn't have to pay for before?
that I didn't have to pay for before?
276
893226
3674
Tôi có phải bắt đầu trả cho những thứ
mà trước đây tôi không phải trả hay không?
mà trước đây tôi không phải trả hay không?
15:09
Will we all become slaves
to algorithms and utility functions?
to algorithms and utility functions?
277
897372
3887
Liệu ta có trở thành nô lệ của các
thuật toán và các chức năng tiện ích?
thuật toán và các chức năng tiện ích?
15:15
All new technology comes with trade-offs.
278
903114
2404
Tất cả công nghệ mới
đến cùng với sự đánh đổi.
đến cùng với sự đánh đổi.
15:18
The Internet brought us
a lot of ways to waste time.
a lot of ways to waste time.
279
906012
3889
Internet mang lại nhiều cách
lãng phí thời gian.
lãng phí thời gian.
15:22
But it also greatly
increased productivity.
increased productivity.
280
910375
2721
Nhưng nó cũng gia tăng đáng kể năng suất.
15:25
Mobile phones are annoying
281
913731
1506
Điện thoại di động thật phiền
15:27
because they make me feel
like I have to stay connected to work
like I have to stay connected to work
282
915261
2984
bởi chúng khiến ta cảm thấy
như ta phải ở trạng thái kết nối
như ta phải ở trạng thái kết nối
15:30
all the time.
283
918269
1155
mọi lúc.
15:31
But they also help me stay connected
to friends and family.
to friends and family.
284
919448
2826
Nhưng chúng cũng giúp tôi
giữ liên lạc với bạn bè và gia đình.
giữ liên lạc với bạn bè và gia đình.
15:35
The new sharing economy
is going to eliminate some jobs.
is going to eliminate some jobs.
285
923274
4344
Nền kinh tế sẻ chia mới
sẽ loại bỏ một vài việc làm.
sẽ loại bỏ một vài việc làm.
15:40
But it's also going to create
new, flexible forms of employment.
new, flexible forms of employment.
286
928165
3894
Nhưng nó sẽ tạo ra
những nghề nghiệp mới, linh động.
những nghề nghiệp mới, linh động.
15:44
With programmable money,
287
932601
1926
Với tiền lập trình,
15:46
we decouple the need
for large, trusted institutions
for large, trusted institutions
288
934551
4952
chúng ta tách nhu cầu đối với
những tổ chức lớn, đáng tin cậy
những tổ chức lớn, đáng tin cậy
15:51
from the architecture of the network.
289
939527
2293
ra khỏi kiến trúc của mạng lưới.
15:54
And this pushes innovation in money
out to the edges, where it belongs.
out to the edges, where it belongs.
290
942570
5086
Và điều này đẩy việc đổi mới
tiền tệ ra rìa, nơi nó thuộc về.
tiền tệ ra rìa, nơi nó thuộc về.
16:00
Programmable money democratizes money.
291
948960
2814
Tiền lập trình dân chủ hóa tiền tệ.
16:04
And because of this,
things are going to change and unfold
things are going to change and unfold
292
952461
2758
Và bởi vì điều này,
mọi thứ sẽ thay đổi và mở ra
mọi thứ sẽ thay đổi và mở ra
16:07
in ways that we can't even predict.
293
955243
1991
theo những cách mà ta
không thể dự báo được.
không thể dự báo được.
16:10
Thank you.
294
958488
1162
Cảm ơn.
16:11
(Applause)
295
959674
3964
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Neha Narula - Currency futuristNeha Narula is helping redefine the future of money by researching cryptocurrencies and providing clarity on how digital currencies will transform our world.
Why you should listen
Neha Narula is director of research at the Digital Currency Initiative, a part of the MIT Media Lab where she teaches courses and leads cryptocurrency and blockchain research. While completing her PhD in computer science at MIT, she built fast, scalable databases and secure software systems, and she spoke about these topics at dozens of industry and research conferences.
In a previous life, Narula helped relaunch the news aggregator Digg and was a senior software engineer at Google. There, she designed Blobstore, a system for storing and serving petabytes of immutable data, and worked on Native Client, a system for running native code securely through a browser.
Neha Narula | Speaker | TED.com