ABOUT THE SPEAKERS
Jonathan Haidt - Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures.

Why you should listen

By understanding more about our moral psychology and its biases, Jonathan Haidt says we can design better institutions (including companies, universities and democracy itself), and we can learn to be more civil and open-minded toward those who are not on our team.

Haidt is a social psychologist whose research on morality across cultures led to his 2008 TED Talk on the psychological roots of the American culture war, and his 2013 TED Talk on how "common threats can make common ground." In both of those talks he asks, "Can't we all disagree more constructively?" Haidt's 2012 TED Talk explored the intersection of his work on morality with his work on happiness to talk about "hive psychology" -- the ability that humans have to lose themselves in groups pursuing larger projects, almost like bees in a hive. This hivish ability is crucial, he argues, for understanding the origins of morality, politics, and religion. These are ideas that Haidt develops at greater length in his book, The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion.

Haidt joined New York University Stern School of Business in July 2011. He is the Thomas Cooley Professor of Ethical Leadership, based in the Business and Society Program. Before coming to Stern, Professor Haidt taught for 16 years at the University of Virginia in the department of psychology.

Haidt's writings appear frequently in the New York Times and The Wall Street Journal. He was named one of the top global thinkers by Foreign Policy magazine and by Prospect magazine. Haidt received a B.A. in Philosophy from Yale University, and an M.A. and Ph.D. in Psychology from the University of Pennsylvania.

More profile about the speaker
Jonathan Haidt | Speaker | TED.com
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com
TEDNYC

Jonathan Haidt: Can a divided America heal?

Jonathan Haidt: Liệu một nước Mỹ bị chia rẽ có thể được hàn gắn?

Filmed:
2,005,570 views

Làm thế nào để nước Mỹ có thể hồi phục sau cuộc bầu cử tổng thống 2016 đầy tiêu cực và quá thiên lệch về một phía? Nhà tâm lý học xã hội Jonathan Haidt đã nghiên cứu các quy chuẩn đạo đức làm nền tảng cho những lựa chọn chính trị, trong buổi trò chuyện với hội viên TED Curator Chris Anderson, ông đã mô tả những khuôn mẫu tư duy và những nguyên nhân mang tính lịch sử dẫn đến sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội Mỹ - và đưa ra một tầm nhìn để nước Mỹ có thể tiếp tục tiến về phía trước.
- Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures. Full bio - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
ChrisChris AndersonAnderson: So, JonJon, this feelscảm thấy scaryđáng sợ.
0
936
2200
John, điều này có vẻ thật đáng sợ.
00:15
JonathanJonathan HaidtHaidt: Yeah.
1
3160
1165
Phải.
Cảm giác rằng thế giới đang ở giai đoạn
00:16
CACA: It feelscảm thấy like the worldthế giới is in a placeđịa điểm
2
4349
1990
mà ta chưa chứng kiến một thời gian dài.
00:18
that we haven'tđã không seenđã xem for a long time.
3
6363
1837
00:20
People don't just disagreekhông đồng ý
in the way that we're familiarquen with,
4
8224
4561
Mọi người không chỉ bất đồng
theo cách mà chúng ta quen thuộc,
về sự phân chia tả-hữu trong chính trị.
00:24
on the left-right-trái-phải politicalchính trị dividechia.
5
12809
1900
Những sự khác biệt sâu sắc hơn nhiều
đang diễn ra
00:26
There are much deepersâu sắc hơn differencessự khác biệt afootđi bộ.
6
14733
3001
Điều gì đang xảy ra vậy, và làm thế nào
chúng ta lại rơi vào giai đoạn này?
00:29
What on earthtrái đất is going on,
and how did we get here?
7
17758
3266
Đây là điều khác biệt.
00:33
JHJH: This is differentkhác nhau.
8
21048
3003
00:36
There's a much more
apocalyptickhải huyền sortsắp xếp of feelingcảm giác.
9
24075
3227
Có điều gì đó còn lớn hơn
cảm giác ngày tận thế rất nhiều.
00:39
SurveyKhảo sát researchnghiên cứu by PewPew ResearchNghiên cứu showstrình diễn
10
27326
2326
Một khảo sát được thực hiện bởi
Pew Research chỉ ra rằng:
00:41
that the degreetrình độ to which we feel
that the other sidebên is not just --
11
29676
3709
Mức độ mà chúng ta cảm thấy
về phía bên kia không chỉ --
Chúng ta không chỉ không thích họ;
Chúng ta cực kỳ không thích họ,
00:45
we don't just dislikekhông thích them;
we stronglymạnh mẽ dislikekhông thích them,
12
33409
2974
00:48
and we think that they are
a threatmối đe dọa to the nationquốc gia.
13
36407
3476
và chúng ta cho rằng
họ là một mối đe dọa cho dân tộc.
Số lượng người có suy nghĩ như vậy
ngày càng tăng,
00:51
Those numberssố have been going up and up,
14
39907
1964
00:53
and those are over 50 percentphần trăm
now on bothcả hai sideshai bên.
15
41895
2737
và bây giờ nó đã vượt quá 50%
ở cả hai bên.
00:56
People are scaredsợ hãi,
16
44656
1151
Mọi người sợ hãi,
bởi vì có điều gì đó khác so với trước đây
nó nghiêm trọng hơn rất nhiều.
00:57
because it feelscảm thấy like this is differentkhác nhau
than before; it's much more intensecường độ cao.
17
45831
3627
Vào bất kì thời điểm nào khi tôi
nhìn vào bất cứ sự sắp xếp xã hội nào,
01:01
WheneverBất cứ khi nào I look
at any sortsắp xếp of socialxã hội puzzlecâu đố,
18
49482
2520
01:04
I always applyứng dụng the threesố ba basiccăn bản
principlesnguyên lý of moralđạo đức psychologytâm lý học,
19
52026
3117
tôi luôn sử dụng ba nguyên lý cơ bản
của tâm lý đạo đức,
tôi nghĩ là chúng sẽ có ích
trong trường hợp này
01:07
and I think they'llhọ sẽ help us here.
20
55167
1894
01:09
So the first thing that you
have to always keep in mindlí trí
21
57085
2733
Điều đầu tiên mà bạn phải luôn luôn
lưu tâm
khi nghĩ về chính trị
01:11
when you're thinkingSuy nghĩ about politicschính trị
22
59842
1736
là chúng ta mang tính bộ lạc.
01:13
is that we're tribalbộ lạc.
23
61602
1380
Chúng ta đã phát triển
theo chủ nghĩa bộ lạc.
01:15
We evolvedphát triển for tribalismtribalism.
24
63006
1523
01:16
One of the simplestđơn giản nhất and greatestvĩ đại nhất
insightshiểu biết sâu sắc into humanNhân loại socialxã hội naturethiên nhiên
25
64553
3169
Một trong những nhìn nhận
đơn giản và tuyệt vời nhất
về xã hội loài người tự nhiên
01:19
is the BedouinNgười Bedouin proverbcâu tục ngữ:
26
67746
1173
là thành ngữ Bedouin:
01:20
"Me againstchống lại my brotherem trai;
27
68943
1392
"Tôi chống lại anh trai tôi;
01:22
me and my brotherem trai againstchống lại our cousinanh chị em họ;
28
70359
1927
tôi và anh trai chống lại
anh chị em họ;
01:24
me and my brotherem trai and cousinsanh chị em họ
againstchống lại the strangerlạ."
29
72310
2502
tôi, anh trai và anh chị em họ
chống lại những người lạ."
01:26
And that tribalismtribalism allowedđược cho phép us
to createtạo nên largelớn societiesxã hội
30
74836
4724
Chủ nghĩa bộ lạc đó cho phép
chúng ta tạo ra những cộng đồng lớn
01:31
and to come togethercùng với nhau
in ordergọi món to competecạnh tranh with othersKhác.
31
79584
3032
và tìm lại với nhau
để cạnh tranh với những cộng đồng khác.
01:34
That broughtđưa us out of the junglerừng nhiệt đới
and out of smallnhỏ bé groupscác nhóm,
32
82640
3681
Điều đó giúp chúng ta thoát khỏi rừng
và những nhóm nhỏ,
01:38
but it meanscó nghĩa that we have
eternalvĩnh cửu conflictcuộc xung đột.
33
86345
2023
nhưng nó lại đem đến
sự mâu thuẫn kéo dài.
Câu hỏi mà bạn phải nghĩ đến là:
01:40
The questioncâu hỏi you have to look at is:
34
88392
1741
Những khía cạnh nào của xã hội chúng ta
đang làm điều đó tồi tệ hơn.
01:42
What aspectscác khía cạnh of our societyxã hội
are makingchế tạo that more bitterđắng,
35
90157
2664
01:44
and what are calmingnguôi đi them down?
36
92845
1530
và điều gì gì làm chúng dịu xuống.
01:46
CACA: That's a very darktối proverbcâu tục ngữ.
37
94399
1561
Đây quả là một thành ngữ
không mấy tích cực.
01:47
You're sayingnói that that's actuallythực ra
bakednướng into mostphần lớn people'sngười mentaltâm thần wiringHệ thống dây điện
38
95984
4173
Anh nói rằng điều này thực sự đã
ăn sâu vào suy nghĩ của con người
ở một mức độ nào đó?
01:52
at some levelcấp độ?
39
100181
1151
Ồ, chắc chắn rồi. Đây chỉ là một mặt
cơ bản của nhận thức xã hội loài người.
01:53
JHJH: Oh, absolutelychắc chắn rồi. This is just
a basiccăn bản aspectkhía cạnh of humanNhân loại socialxã hội cognitionnhận thức.
40
101356
3804
Nhưng chúng ta cũng có thể sống hòa bình
với nhau một cách thực sự.
01:57
But we can alsocũng thế livetrực tiếp togethercùng với nhau
really peacefullyyên bình,
41
105184
2323
01:59
and we'vechúng tôi đã inventedphát minh all kindscác loại
of funvui vẻ wayscách of, like, playingđang chơi warchiến tranh.
42
107531
3395
chúng ta đã nghĩ ra nhiều cách vui vẻ,
như là những trận chiến trò chơi.
02:02
I mean, sportscác môn thể thao, politicschính trị --
43
110950
1382
Ý tôi là thể thao, chính trị --
02:04
these are all wayscách that we get
to exercisetập thể dục this tribalbộ lạc naturethiên nhiên
44
112356
3695
Đây là tất cả những cách mà chúng ta
luyện tập cái bản chất bộ lạc này
02:08
withoutkhông có actuallythực ra hurtingtổn thương anyonebất kỳ ai.
45
116075
1583
mà không thực sự làm ai bị thương
02:09
We're alsocũng thế really good at tradebuôn bán
and explorationthăm dò and meetinggặp gỡ newMới people.
46
117682
4345
Chúng ta cũng rất giỏi trong giao thương,
khám phá và gặp những người mới.
Vì vậy mà chủ nghĩa bộ lạc của chúng ta
là một cái gì đó dao động lên xuống --
02:14
So you have to see our tribalismtribalism
as something that goesđi up or down --
47
122051
3299
02:17
it's not like we're doomeddoomed
to always be fightingtrận đánh eachmỗi other,
48
125374
2852
Chúng ta không phải lúc nào cũng
chống lại lẫn nhau,
02:20
but we'lltốt never have worldthế giới peacehòa bình.
49
128250
1850
nhưng sẽ không bao giờ có
hòa bình thế giới.
02:22
CACA: The sizekích thước of that tribebộ lạc
can shrinkco lại or expandmở rộng.
50
130980
3222
Kích cỡ của bộ lạc đó
có thể thu nhỏ hoặc mở rộng ra.
02:26
JHJH: Right.
51
134226
1151
Đúng vậy.
02:27
CACA: The sizekích thước of what we considerxem xét "us"
52
135401
1987
Kích cỡ của cái được coi là "chúng ta"
02:29
and what we considerxem xét "other" or "them"
53
137412
2421
và của cái được coi là "bên kia" hay "họ"
02:31
can changethay đổi.
54
139857
2130
có thể thay đổi.
02:34
And some people believedtin that processquá trình
could continuetiếp tục indefinitelyvô thời hạn.
55
142610
5590
Và một vài người tin rằng quá trình đó
có thể tiếp diễn không thời hạn.
02:40
JHJH: That's right.
56
148224
1192
Đúng vậy.
02:41
CACA: And we were indeedthật expandingmở rộng
the sensegiác quan of tribebộ lạc for a while.
57
149440
3206
Chúng ta đã thực sự mở rộng
ý nghĩa của bộ lạc được một lúc rồi.
02:44
JHJH: So this is, I think,
58
152670
1161
Tôi nghĩ là,
02:45
where we're gettingnhận được at what's possiblycó thể
the newMới left-right-trái-phải distinctionphân biệt.
59
153855
3355
nơi ta đang tìm thấy cái có thể
được gọi là sự phân biệt tả-hữu mới.
02:49
I mean, the left-right-trái-phải
as we'vechúng tôi đã all inheritedthừa hưởng it,
60
157234
2323
Sự phân biệt tả-hữu mà
chúng ta vẫn thửa hưởng
02:51
comesđến out of the laborlao động
versusđấu với capitalthủ đô distinctionphân biệt,
61
159581
2839
xuất phát từ sự phân biệt giữa
lao động với tư bản,
và tầng lớp lao động, và Marx.
02:54
and the workingđang làm việc classlớp học, and MarxMarx.
62
162444
2375
02:56
But I think what we're seeingthấy
now, increasinglyngày càng,
63
164843
2249
Nhưng tôi nghĩ những gì chúng ta
đang chứng kiến, ngày càng tăng
02:59
is a dividechia in all the WesternTây democraciesnền dân chủ
64
167116
2854
là sự chia rẽ trong tất cả
chế độ dân chủ phương Tây
03:01
betweengiữa the people
who want to stop at nationquốc gia,
65
169994
3707
giữa những người muốn dừng
ở mức độ quốc gia,
03:05
the people who are more parochialthuộc địa --
66
173725
1750
những người có xu hướng địa phương--
03:07
and I don't mean that in a badxấu way --
67
175499
1797
và tôi không có ý đó là điều xấu --
03:09
people who have much more
of a sensegiác quan of beingđang rootedbắt nguồn,
68
177320
2800
những người mà có thiên hướng
về nguồn cội nhiều hơn,
03:12
they carequan tâm about theirhọ townthị trấn,
theirhọ communitycộng đồng and theirhọ nationquốc gia.
69
180144
3193
họ quan tâm về thành phố,
cộng đồng và dân tộc của họ.
03:15
And then those who are
anti-parochialchống vài and who --
70
183824
4037
Với những người chống lại chủ nghĩa
địa phương và người --
bất cứ khi nào rối trí, tôi lại nghĩ tới
bài "Imagine" của John Lennon.
03:19
wheneverbất cứ khi nào I get confusedbối rối, I just think
of the JohnJohn LennonLennon songbài hát "ImagineHãy tưởng tượng."
71
187885
3400
"Hãy tưởng tượng không có các quốc gia
không phải giết chóc hay hy sinh vì nó."
03:23
"ImagineHãy tưởng tượng there's no countriesquốc gia,
nothing to killgiết chết or diechết for."
72
191309
2829
03:26
And so these are the people
who want more globaltoàn cầu governancequản trị,
73
194162
3213
Đây là những người mong muốn
một chính phủ toàn cầu hơn,
họ không thích các quốc gia độc lập,
họ không thích biên giới.
03:29
they don't like nationquốc gia statestiểu bang,
they don't like bordersbiên giới.
74
197399
2674
03:32
You see this all over EuropeEurope as well.
75
200097
1825
Anh cũng có thể thấy điều này
ở khắp châu Âu.
03:33
There's a great metaphorphép ẩn dụ guy --
actuallythực ra, his nameTên is ShakespeareShakespeare --
76
201946
3226
Có một người với những ẩn dụ tuyệt vời
thực ra, là Shakespeare--
03:37
writingviết tenmười yearsnăm agotrước in BritainVương Quốc Anh.
77
205196
1581
viết mười năm trước ở Anh.
03:38
He had a metaphorphép ẩn dụ:
78
206801
1167
Tác giả có một ẩn dụ:
03:39
"Are we drawbridge-uppersdrawbridge-uppers
or drawbridge-downersdrawbridge – downers?"
79
207992
3273
"Chúng ta là người ở phía trên
hay phía dưới cầu rút?"
03:43
And BritainVương Quốc Anh is dividedchia
52-48 on that pointđiểm.
80
211289
2905
Và nước Anh bị chia rẽ
52-48 ở điểm đó.
03:46
And AmericaAmerica is dividedchia on that pointđiểm, too.
81
214218
2120
Và nước Mỹ cũng bị chia rẽ ở điểm đó.
03:49
CACA: And so, those of us
who grewlớn lên up with The BeatlesThe Beatles
82
217379
3577
Những người trong số chúng ta
lớn lên với The Beatles
03:52
and that sortsắp xếp of hippiehippie philosophytriết học
of dreamingđang mơ of a more connectedkết nối worldthế giới --
83
220980
3574
và thứ đại loại như triết học hippie
mơ về một thế giới kết nối hơn --
03:56
it feltcảm thấy so idealisticduy tâm and "how could
anyonebất kỳ ai think badlytệ about that?"
84
224578
3841
thật là lý tưởng và "làm sao mà
người ta lại có thể nghĩ xấu về điều đó?"
04:00
And what you're sayingnói is that, actuallythực ra,
85
228736
2011
và những gì mà anh đang nói,
thực sự là,
04:02
millionshàng triệu of people todayhôm nay
feel that that isn't just sillyngớ ngẩn;
86
230771
4302
hàng triệu người ngày nay
không chỉ thấy rằng đó là điều ngớ ngẩn;
04:07
it's actuallythực ra dangerousnguy hiểm and wrongsai rồi,
and they're scaredsợ hãi of it.
87
235097
2861
nó thực sự nguy hiểm và sai trái,
họ sợ nó.
04:09
JHJH: I think the biglớn issuevấn đề, especiallyđặc biệt
in EuropeEurope but alsocũng thế here,
88
237982
3026
Tôi nghĩ vấn đề quan trọng là,
đặc biệt ở châu Âu nhưng cả ở đây
04:13
is the issuevấn đề of immigrationxuất nhập cảnh.
89
241032
1367
là vấn đề nhập cư.
04:14
And I think this is where
we have to look very carefullycẩn thận
90
242423
3069
Tôi nghĩ đây là điểm chúng ta
phải nhìn nhận một cách cẩn thận
04:17
at the socialxã hội sciencekhoa học
about diversitysự đa dạng and immigrationxuất nhập cảnh.
91
245516
3631
khoa học xã hội
về sự đa dạng và nhập cư.
04:21
OnceMột lần something becomestrở thành politicizedpoliticized,
92
249171
1714
Một khi một vấn đề bị chính trị hóa
04:22
onceMột lần it becomestrở thành something
that the left lovesyêu and the right --
93
250909
3024
một khi nó tạo nên sự chia rẽ tả-hữu
thì ngay cả những nhà khoa học xã hội
cũng không thể nghĩ thấu đáo về nó.
04:25
then even the socialxã hội scientistscác nhà khoa học
can't think straightthẳng about it.
94
253957
3101
04:29
Now, diversitysự đa dạng is good in a lot of wayscách.
95
257082
1957
Sự đa dạng là tốt theo rất nhiều nghĩa.
04:31
It clearlythông suốt createstạo ra more innovationđổi mới.
96
259063
2207
Nó rõ ràng tạo ra nhiều sự đổi mới hơn.
04:33
The AmericanNgười Mỹ economynên kinh tê
has grownmới lớn enormouslyto lớn from it.
97
261294
2477
Nền kinh tế Mỹ phát triển rất nhiều từ đó.
Đa dạng và nhập cư mang lại
rất nhiều điều tốt.
04:35
DiversitySự đa dạng and immigrationxuất nhập cảnh
do a lot of good things.
98
263795
2382
Nhưng, tôi nghĩ những gì mà
các nhà toàn cầu hóa không nhìn thấy,
04:38
But what the globalistsglobalists,
I think, don't see,
99
266201
2628
04:40
what they don't want to see,
100
268853
1507
điều mà họ không muốn nhìn thấy
04:42
is that ethnicdân tộc diversitysự đa dạng
cutsvết cắt socialxã hội capitalthủ đô and trustLòng tin.
101
270384
6278
là sự đa dạng dân tộc
loại bỏ vốn xã hội và sự tin tưởng.
04:48
There's a very importantquan trọng
studyhọc by RobertRobert PutnamPutnam,
102
276686
2336
Một nghiên cứu rất quan trọng
của Robert Putnam,
04:51
the authortác giả of "BowlingBowling AloneMột mình,"
103
279046
1856
tác giả của "Bowling một mình,"
04:52
looking at socialxã hội capitalthủ đô databasescơ sở dữ liệu.
104
280926
1855
nhìn vào cơ sơ dữ liệu vốn xã hội.
04:54
And basicallyvề cơ bản, the more people
feel that they are the sametương tự,
105
282805
2947
Một cách căn bản, càng nhiều người
thấy rằng họ như nhau,
04:57
the more they trustLòng tin eachmỗi other,
106
285776
1507
họ càng tin tưởng lẫn nhau,
04:59
the more they can have
a redistributionistredistributionist welfarephúc lợi statetiểu bang.
107
287307
2740
họ càng có thể có một nhà nước
phân chia lại phúc lợi.
05:02
ScandinavianScandinavia countriesquốc gia are so wonderfulTuyệt vời
108
290071
1971
Các quốc gia Scandinavia rất tuyệt vời
05:04
because they have this legacydi sản
of beingđang smallnhỏ bé, homogenousđồng nhất countriesquốc gia.
109
292066
3349
bởi vì họ có gia tài là các quốc gia nhỏ,
đồng chủng tộc.
05:07
And that leadsdẫn to
a progressivecấp tiến welfarephúc lợi statetiểu bang,
110
295439
3717
và điều này dẫn tới một
nhà nước phúc lợi cấp tiến,
05:11
a setbộ of progressivecấp tiến
left-leaningtrái-leaning valuesgiá trị, which saysnói,
111
299180
2803
một tập hợp những giá trị
tả khuynh nói rằng,
05:14
"DrawbridgeDrawbridge down!
The worldthế giới is a great placeđịa điểm.
112
302007
3001
"Hãy hạ cầu rút xuống!
Thế giới là một nơi tuyệt vời.
05:17
People in SyriaSyria are sufferingđau khổ --
we mustphải welcomechào mừng them in."
113
305032
3032
Những người ở Syria đang chịu đựng--
chúng ta phải chào đón họ."
05:20
And it's a beautifulđẹp thing.
114
308088
1377
Và đó là một điều tốt đẹp.
05:21
But if, and I was in SwedenThuỵ Điển
this summermùa hè,
115
309934
2583
Nhưng nếu, và tôi đã ở Thụy Điển
mùa hè này,
05:24
if the discourseđàm luận in SwedenThuỵ Điển
is fairlycông bằng politicallychính trị correctchính xác
116
312541
3183
nếu sự bàn luận ở Thụy Điển
tương đối chính xác về chính trị
và họ không thể nói về những mặt tiêu cực,
05:27
and they can't talk about the downsidesNhược điểm,
117
315748
2237
bạn sẽ kết thúc ở chỗ
mang rất nhiều người vào.
05:30
you endkết thúc up bringingđưa a lot of people in.
118
318009
1987
05:32
That's going to cutcắt tỉa socialxã hội capitalthủ đô,
119
320020
1692
Điều đó sẽ loại bỏ vốn xã hội,
05:33
it makeslàm cho it hardcứng to have a welfarephúc lợi statetiểu bang
120
321736
1945
làm khó có thể có một nhà nước phúc lợi.
và họ có thể sẽ kết thúc
giống như những gì ta có ở Mỹ,
05:35
and they mightcó thể endkết thúc up,
as we have in AmericaAmerica,
121
323705
2556
05:38
with a raciallyphân biệt chủng tộc dividedchia, visiblyrõ rệt
raciallyphân biệt chủng tộc dividedchia, societyxã hội.
122
326285
3613
với một xã hội chia rẽ chủng tộc
một cách rõ ràng.
05:41
So this is all very
uncomfortablekhó chịu to talk about.
123
329922
2260
Rất không thoải mái khi nói về
những điều này.
05:44
But I think this is the thing,
especiallyđặc biệt in EuropeEurope and for us, too,
124
332206
3245
Nhưng tôi nghĩ đây là điều,
ở châu Âu và cũng như ở Mỹ,
05:47
we need to be looking at.
125
335475
1193
chúng ta cần phải chú ý.
05:48
CACA: You're sayingnói that people of reasonlý do,
126
336692
2086
Anh nói rằng những người lý trí,
những người tự cho rằng họ không phải
là những kẻ phân biệt chủng tộc,
05:50
people who would considerxem xét
themselvesbản thân họ not racistsphân biệt chủng tộc,
127
338802
2488
05:53
but moralđạo đức, upstandingkhông thay đổi people,
128
341314
1727
mà là những người đứng đắn,
05:55
have a rationalelý do that saysnói
humanscon người are just too differentkhác nhau;
129
343065
2946
có những lý lẽ cho rằng
chỉ là con người quá khác biệt;
05:58
that we're in dangernguy hiểm of overloadingquá tải
our sensegiác quan of what humanscon người are capablecó khả năng of,
130
346035
5439
rằng chúng ta có nguy cơ bị quá tải
nhận thức về những gì mà con người có khả năng
06:03
by mixingpha trộn in people who are too differentkhác nhau.
131
351498
2490
bằng cách trộn lẫn những người
quá khác biệt.
06:06
JHJH: Yes, but I can make it
much more palatablethơm ngon
132
354012
3540
Vâng, nhưng sẽ dễ chịu hơn
06:09
by sayingnói it's not necessarilynhất thiết about racecuộc đua.
133
357576
2798
nếu nói rằng đó không nhất thiết
phải là về chủng tộc.
06:12
It's about culturenền văn hóa.
134
360819
1267
Đó là về văn hóa.
06:14
There's wonderfulTuyệt vời work by a politicalchính trị
scientistnhà khoa học namedđặt tên KarenKaren StennerStenner,
135
362110
4173
Có một công trình tuyệt vời của
nhà khoa học chính trị Karen Stenner,
06:18
who showstrình diễn that when people have a sensegiác quan
136
366307
3227
chỉ ra rằng
khi mà con người cho rằng
06:21
that we are all unitedthống nhất,
we're all the sametương tự,
137
369558
2235
chúng ta là một,
chúng ta đều như nhau,
06:23
there are manynhiều people who have
a predispositionkhuynh hướng to authoritarianismchủ nghĩa độc tài.
138
371817
3250
có nhiều người có khuynh hướng
độc tài chủ nghĩa.
06:27
Those people aren'tkhông phải particularlyđặc biệt racistphân biệt chủng tộc
139
375091
2042
Họ không đặc biệt phân biệt chủng tộc
06:29
when they feel as throughxuyên qua
there's not a threatmối đe dọa
140
377157
2167
khi họ cảm thấy
không có mối đe dọa nào
06:31
to our socialxã hội and moralđạo đức ordergọi món.
141
379348
1699
cho xã hội và trật tự đạo đức.
06:33
But if you primenguyên tố them experimentallythử nghiệm
142
381071
2033
Nhưng nếu giả sử chúng ta kích hoạt họ
06:35
by thinkingSuy nghĩ we're comingđang đến apartxa nhau,
people are gettingnhận được more differentkhác nhau,
143
383128
3132
bởi ý nghĩ chúng ta sẽ chia rẽ,
mọi người đang khác biệt hơn,
06:38
then they get more racistphân biệt chủng tộc, homophobichomophobic,
they want to kickđá out the deviantsdeviants.
144
386284
3523
thì họ sẽ phân biệt chủng tộc, đồng tính
hơn, họ muốn tống khứ những kẻ dị biệt.
06:41
So it's in partphần that you get
an authoritarianđộc đoán reactionphản ứng.
145
389831
2907
Đây là lúc mà bạn sẽ thấy
sự phản ứng độc tài.
06:44
The left, followingtiếp theo throughxuyên qua
the LennonistLennonist linehàng --
146
392762
2337
Bên tả, theo đến cùng
những lời của John Lennon
06:47
the JohnJohn LennonLennon linehàng --
147
395123
1286
làm những điều tạo nên
phản ứng độc tài.
06:48
does things that createtạo nên
an authoritarianđộc đoán reactionphản ứng.
148
396433
2409
Chúng ta chắc chắc thấy điều này
ở Mỹ với phong trào Cánh hữu khác.
06:50
We're certainlychắc chắn seeingthấy that
in AmericaAmerica with the alt-rightAlt-phải.
149
398866
2795
06:53
We saw it in BritainVương Quốc Anh,
we'vechúng tôi đã seenđã xem it all over EuropeEurope.
150
401685
2582
Ta thấy nó ở Anh,
và ở khắp châu Âu.
06:56
But the more positivetích cực partphần of that
151
404291
2582
Nhưng mặt tích cực hơn của việc này
06:58
is that I think the localistslocalists,
or the nationalistschủ nghĩa dân tộc, are actuallythực ra right --
152
406897
4297
tôi nghĩ là các nhà địa phương hay
dân tộc chủ nghĩa, họ thực sự đúng --
07:03
that, if you emphasizenhấn mạnh
our culturalvăn hoá similaritytương tự,
153
411218
3787
nếu bạn nhấn mạnh sự
tương đồng văn hóa của chúng ta,
07:07
then racecuộc đua doesn't actuallythực ra
mattervấn đề very much.
154
415029
2227
thì chủng tộc không là vấn đề.
Vậy sự đồng hóa
tiếp cận sự nhập cư
07:09
So an assimilationistassimilationist
approachtiếp cận to immigrationxuất nhập cảnh
155
417280
2708
loại bỏ rất nhiều những vấn đề này.
07:12
removesloại bỏ a lot of these problemscác vấn đề.
156
420012
1557
Và nếu bạn coi trọng việc có một
nhà nước phúc lợi hào phóng,
07:13
And if you valuegiá trị havingđang có
a generoushào phóng welfarephúc lợi statetiểu bang,
157
421593
2387
07:16
you've got to emphasizenhấn mạnh
that we're all the sametương tự.
158
424004
2473
bạn phải nhấn mạnh rằng
tất cả chúng ta là như nhau.
07:18
CACA: OK, so risingtăng lên immigrationxuất nhập cảnh
and fearssợ hãi about that
159
426840
3094
Vậy là nhập cư gia tăng và
nỗi sợ điều đó
07:21
are one of the causesnguyên nhân
of the currenthiện hành dividechia.
160
429958
3167
là một trong những nguyên nhân
của sự chia rẽ gần đây.
07:25
What are other causesnguyên nhân?
161
433149
1713
Vậy những nguyên nhân khác là gì?
07:26
JHJH: The nextkế tiếp principlenguyên tắc of moralđạo đức psychologytâm lý học
162
434886
2021
Nguyên lý tiếp theo của tâm lý học đạo đức
07:28
is that intuitionstrực giác come first,
strategicchiến lược reasoninglý luận secondthứ hai.
163
436931
3803
là trực giác đi trước
lý luận chiến lược theo sau.
07:32
You've probablycó lẽ heardnghe
the termkỳ hạn "motivatedđộng cơ reasoninglý luận"
164
440758
2480
Bạn có thể đã nghe thấy
cụm từ "lý luận động cơ"
07:35
or "confirmationxác nhận biassự thiên vị."
165
443262
1607
hay "thiên kiến xác nhận."
07:36
There's some really interestinghấp dẫn work
166
444893
1917
Có một vài nghiên cứu rất thú vị
07:38
on how our highcao intelligenceSự thông minh
and our verballời nói abilitieskhả năng
167
446834
3077
về trí thông minh và những
khả năng bằng lời của chúng ta
07:41
mightcó thể have evolvedphát triển
not to help us find out the truthsự thật,
168
449935
3202
có thể đã không tiến hóa
để giúp chúng ta tìm ra sự thật,
mà là giúp chúng ta thao túng lẫn nhau,
bảo vệ danh dự của chúng ta
07:45
but to help us manipulatevận dụng eachmỗi other,
defendphòng thủ our reputationuy tín ...
169
453161
2972
07:48
We're really, really good
at justifyingchứng minh ourselveschúng ta.
170
456157
2966
Chúng ta rất, rất tốt trong việc
biện hộ cho bản thân mình.
07:51
And when you bringmang đến
groupnhóm interestssở thích into accounttài khoản,
171
459147
2367
Và khi chúng ta tính đến
những lợi ích nhóm,
07:53
so it's not just me,
it's my teamđội versusđấu với your teamđội,
172
461538
2737
thì không chỉ tôi,
mà là đội của tôi với đội của bạn,
07:56
whereastrong khi if you're evaluatingđánh giá evidencechứng cớ
that your sidebên is wrongsai rồi,
173
464299
2913
ngay cả khi bạn đang đáng giá bằng chứng
cho rằng bên bạn sai,
chúng ta chỉ không thể chấp nhận điều đó.
07:59
we just can't acceptChấp nhận that.
174
467236
1757
08:01
So this is why you can't winthắng lợi
a politicalchính trị argumenttranh luận.
175
469017
2717
Đây là lý do vì sao mà bạn không thể thắng
một cuộc tranh luận chính trị.
08:03
If you're debatingtranh luận something,
176
471758
1493
Nếu bạn đang tranh luận một điều gì,
08:05
you can't persuadetruy vấn the personngười
with reasonslý do and evidencechứng cớ,
177
473275
3047
bạn không thể thuyết phục người khác
bằng lý lẽ và bằng chứng,
08:08
because that's not
the way reasoninglý luận workscông trinh.
178
476346
2345
vì đó không phải là cách mà
lý luận hoạt động.
08:10
So now, give us the internetInternet,
give us GoogleGoogle:
179
478715
3115
Vậy bây giờ, hãy đưa cho chúng ta,
internet, Google"
08:14
"I heardnghe that BarackBarack ObamaObama
was bornsinh ra in KenyaKenya.
180
482522
2730
"Tôi nghe thấy rằng Barack Obama
được sinh ra ở Kenya.
08:17
Let me GoogleGoogle that -- oh my God!
10 milliontriệu hitslượt truy cập! Look, he was!"
181
485276
3948
Để tôi Google -- ôi trời ơi!
10 triệu tìm kiếm! Xem này, đúng rồi!"
08:21
CACA: So this has come as an unpleasantkhó chịu
surprisesự ngạc nhiên to a lot of people.
182
489248
3140
Đây trở thành một ngạc nhiên
không mấy dễ chịu với nhiều người.
08:24
SocialXã hội mediaphương tiện truyền thông has oftenthường xuyên been framedđóng khung
by techno-optimistsTechno-lạc quan
183
492412
2848
Truyền thông xã hội thường được định hình
bởi những kẻ lạc quan vào công nghệ
08:27
as this great connectingkết nối forcelực lượng
that would bringmang đến people togethercùng với nhau.
184
495284
5247
như đây là một nguồn lực kết nối tuyệt vời
giúp mang mọi người lại gần nhau hơn.
08:32
And there have been some
unexpectedbất ngờ counter-effectsphản tác dụng to that.
185
500555
3922
Nhưng lại có những phản tác dụng
không mong muốn.
08:36
JHJH: That's right.
186
504922
1151
Đúng vậy.
08:38
That's why I'm very enamoredsay mê
of yin-yangâm-dương viewslượt xem
187
506097
2381
Đó là lý do vì sao tôi rất thích
quan điểm âm-dương.
08:40
of humanNhân loại naturethiên nhiên and left-right-trái-phải --
188
508502
1618
về bản chất con người, về tả hữu
08:42
that eachmỗi sidebên is right
about certainchắc chắn things,
189
510144
2466
mỗi bên đúng về một số điều nhất định,
08:44
but then it goesđi blindmù quáng to other things.
190
512634
2121
nhưng lại mù quáng về những điều khác.
08:46
And so the left generallynói chung là believestin tưởng
that humanNhân loại naturethiên nhiên is good:
191
514779
2978
Bên tả nhìn chung tin rằng
bản chất con người là đúng:
mang mọi người lại gần nhau, phá hủy
các rào cản và mọi thứ sẽ tốt đẹp.
08:49
bringmang đến people togethercùng với nhau, knockKnock down
the wallsbức tường and all will be well.
192
517781
3165
Bên hữu -- những người bảo thủ xã hội,
không phải những nhà tự do chủ nghĩa
08:52
The right -- socialxã hội conservativesbảo thủ,
not libertarianslibertarians --
193
520970
2558
08:55
socialxã hội conservativesbảo thủ generallynói chung là
believe people can be greedytham lam
194
523552
4253
những người bảo thủ xã hội nhìn chung
tin con người có thể tham lam,
08:59
and sexualtình dục and selfishích kỷ,
195
527829
1382
nhục dục và ích kỷ,
09:01
and we need regulationQuy định,
and we need restrictionshạn chế.
196
529235
2420
và chúng ta cần có luật lệ,
cần có những cấm đoán,
Vì thế, nếu bạn phá vỡ các bức tường,
09:04
So, yeah, if you knockKnock down all the wallsbức tường,
197
532214
2402
cho phép mọi người giao tiếp
trên khắp thế giới,
09:06
allowcho phép people to communicategiao tiếp
all over the worldthế giới,
198
534640
2229
bạn sẽ có rất nhiều những thứ đồi trụy
và sự phân biệt chủng tộc
09:08
you get a lot of pornkhiêu dâm and a lot of racismphân biệt chủng tộc.
199
536893
2058
09:10
CACA: So help us understandhiểu không.
200
538975
1261
Anh hãy làm rõ hơn.
09:12
These principlesnguyên lý of humanNhân loại naturethiên nhiên
have been with us forevermãi mãi.
201
540260
5552
Những nguyên lý này về bản chất con người
theo chúng ta mãi mãi.
09:18
What's changedđã thay đổi that's deepenedsâu đậm
this feelingcảm giác of divisionphân chia?
202
546918
4774
Điều gì đã thay đổi, đào sâu hơn cảm giác
về sự chia rẽ này?
09:24
JHJH: You have to see sixsáu to tenmười
differentkhác nhau threadsđề tài all comingđang đến togethercùng với nhau.
203
552360
4656
Bạn phải thấy sáu đến mười
ý khác nhau cùng một lúc
09:29
I'll just listdanh sách a couplevợ chồng of them.
204
557373
1693
Tôi sẽ chỉ liệt kê một vài.
09:31
So in AmericaAmerica, one of the biglớn --
actuallythực ra, AmericaAmerica and EuropeEurope --
205
559398
4478
Ở Mỹ, một trong những --
thực ra, Mỹ và châu Âu --
một trong những ý lớn nhất
là Thế Chiến II.
09:35
one of the biggestlớn nhất onesnhững người is WorldTrên thế giới WarChiến tranh IIII.
206
563900
1913
Có một nghiên cứu thú vị của
Joe Henrich và những người khác
09:37
There's interestinghấp dẫn researchnghiên cứu
from JoeJoe HenrichHenrich and othersKhác
207
565837
2643
09:40
that saysnói if your countryQuốc gia was at warchiến tranh,
208
568504
2403
cho rằng nếu đất nước của bạn
gặp chiến tranh,
đặc biệt là khi bạn còn trẻ,
09:42
especiallyđặc biệt when you were youngtrẻ,
209
570931
1557
rồi tôi sẽ kiểm tra bạn 30 năm sau đó
trong một tình thế khó xử phổ biến
09:44
then we testthử nghiệm you 30 yearsnăm latermột lát sau
in a commonscộng đồng dilemmatình trạng khó xử
210
572512
3114
09:47
or a prisoner'stù nhân dilemmatình trạng khó xử,
211
575650
1329
hoặc tình thế khó xử của một tù nhân,
09:49
you're more cooperativehợp tác xã.
212
577003
1291
bạn hợp tác hơn.
09:50
Because of our tribalbộ lạc naturethiên nhiên, if you're --
213
578983
2873
Bởi vì bản chất bộ lạc của bạn,
nếu bạn là --
09:53
my parentscha mẹ were teenagersthanh thiếu niên
duringsuốt trong WorldTrên thế giới WarChiến tranh IIII,
214
581880
2917
bố mẹ tôi là thiếu niên
trong Thế Chiến II,
09:56
and they would go out
looking for scrapsmẩu tin lưu niệm of aluminumnhôm
215
584821
2561
và họ có thể ra ngoài
tìm kiếm nhôm phế liệu
để giúp nỗ lực tham chiến.
09:59
to help the warchiến tranh effortcố gắng.
216
587406
1189
Ý tôi là, mọi người được kéo lại
gần nhau hơn.
10:00
I mean, everybodymọi người pulledkéo togethercùng với nhau.
217
588619
2178
10:02
And so then these people go on,
218
590821
1529
Và những người này tiếp tục,
10:04
they risetăng lên up throughxuyên qua businesskinh doanh
and governmentchính quyền,
219
592374
2398
họ khá lên nhờ kinh doanh
và chính phủ,
10:06
they take leadershipkhả năng lãnh đạo positionsvị trí.
220
594796
1631
họ giữ những vị trí lãnh đạo.
10:08
They're really good
at compromisethỏa hiệp and cooperationhợp tác.
221
596451
3251
Họ rất giỏi trong việc thỏa hiệp
và hợp tác.
10:11
They all retirevề hưu by the '90s.
222
599726
1935
Tất cả họ về hưu trong những năm 90.
10:13
So we're left with babyđứa bé boomersboomers
by the endkết thúc of the '90s.
223
601685
3301
Chỉ còn những người sinh ra ở giai đoạn
bùng nổ dân số cuối những năm 90.
10:17
And theirhọ youththiếu niên was spentđã bỏ ra fightingtrận đánh
eachmỗi other withinbên trong eachmỗi countryQuốc gia,
224
605010
3967
Và tuổi trẻ của họ được dùng để
chống lại lẫn nhau trong mỗi nước,
10:21
in 1968 and afterwardssau đó.
225
609001
1647
vào năm 1968 và sau đó.
10:22
The lossmất mát of the WorldTrên thế giới WarChiến tranh IIII generationthế hệ,
"The GreatestLớn nhất GenerationThế hệ,"
226
610672
3994
Sự mất mát thế hệ của Thế Chiến II,
"Thế hệ tuyệt vời nhất,"
10:26
is hugekhổng lồ.
227
614690
1284
là vô cùng lớn.
10:28
So that's one.
228
616567
1175
Vậy đó là một ý.
10:30
AnotherKhác, in AmericaAmerica,
is the purificationlàm sạch of the two partiescác bên.
229
618440
3123
Một ý khác, ở Mỹ
là sự thanh lọc ở cả hai đảng.
Đã từng có những người cộng hòa tự do
và những người dân chủ bảo thủ.
10:33
There used to be liberaltự do RepublicansĐảng Cộng hòa
and conservativethận trọng DemocratsĐảng dân chủ.
230
621949
3047
10:37
So AmericaAmerica had a mid-giữa-20ththứ centurythế kỷ
that was really bipartisanlưỡng đảng.
231
625020
3167
Vậy nước Mỹ đã có một sự lưỡng đảng
thực sự giữa thế kỷ 20.
10:40
But because of a varietyđa dạng of factorscác yếu tố
that startedbắt đầu things movingdi chuyển,
232
628211
4367
Nhưng vì một loạt các yếu tố khác nhau
bắt đầu xuất hiện vào những năm 90
10:44
by the 90's'S, we had a purifiednước tinh khiết
liberaltự do partybuổi tiệc and conservativethận trọng partybuổi tiệc.
233
632602
3398
chúng ta đã có một đảng tự do
và đảng bảo thủ được thanh lọc.
Vì vậy bây giờ, người của hai đảng này
thực sự khác nhau,
10:48
So now, the people in eitherhoặc partybuổi tiệc
really are differentkhác nhau,
234
636024
2645
và chúng ta thực sự không muốn
con cái chúng ta cưới họ,
10:50
and we really don't want
our childrenbọn trẻ to marrykết hôn them,
235
638693
2483
điều mà, vào những năm 60,
không có vấn đề gì lắm
10:53
which, in the '60s,
didn't mattervấn đề very much.
236
641200
2068
10:55
So, the purificationlàm sạch of the partiescác bên.
237
643292
1797
Vậy, sự thanh lọc của các đảng.
10:57
ThirdThứ ba is the internetInternet and, as I said,
238
645113
2472
Thứ ba là internet, như tôi đã nói,
nó chỉ là chất kích thích kinh ngạc nhất
cho lập luận và sự phỉ báng diễn ra sau.
10:59
it's just the mostphần lớn amazingkinh ngạc stimulantchất kích thích
for post-hocbài đặc biệt reasoninglý luận and demonizationdemonization.
239
647609
4683
11:04
CACA: The tonetấn of what's happeningxảy ra
on the internetInternet now is quitekhá troublinglàm phiền.
240
652316
4792
Lối diễn đạt về những gì đang diễn ra trên
internet bây giờ khá đáng lo ngại.
11:09
I just did a quicknhanh chóng searchTìm kiếm
on TwitterTwitter about the electioncuộc bầu cử
241
657132
2847
Tôi mới chỉ tìm kiếm nhanh trên Twitter
về cuộc bầu cử
11:12
and saw two tweetsTweets nextkế tiếp to eachmỗi other.
242
660003
2920
và nhìn thấy hai tweets cạnh nhau.
11:15
One, againstchống lại a picturehình ảnh of racistphân biệt chủng tộc graffitiGraffiti:
243
663335
4212
Một cái, phản đói lại bức graffiti
phân biệt chủng tộc:
11:20
"This is disgustingghê tởm!
244
668007
1633
"Thật là kinh tởm!
11:21
UglinessSự xấu đi in this countryQuốc gia,
broughtđưa to us by #TrumpTrump."
245
669664
3170
Sự xấu xí ở đất nước này,
là do #Trump mang lại."
11:25
And then the nextkế tiếp one is:
246
673424
1382
Và cái tiếp theo là:
11:27
"CrookedCong HillaryHillary
dedicationcống hiến pagetrang. DisgustingThật kinh tởm!"
247
675339
3303
"Trang đề tặng Hillary Dối Trá. Kinh tởm!"
11:31
So this ideaý kiến of "disgustghê tởm"
is troublinglàm phiền to me.
248
679176
4207
Ý tưởng "kinh tởm" đang khiến tôi lo ngại.
Bởi vì bạn có một sự bất đồng
hay sự không đồng ý về một vấn đề nào đó,
11:35
Because you can have an argumenttranh luận
or a disagreementbất đồng about something,
249
683407
3235
11:38
you can get angrybực bội at someonengười nào.
250
686666
1561
bạn có thể nổi giận với ai đó.
11:41
DisgustGhê tởm, I've heardnghe you say,
takes things to a much deepersâu sắc hơn levelcấp độ.
251
689094
3593
Kinh tởm, như tôi nghe thấy anh nói,
làm mọi thứ trầm trọng hơn nhiều.
Đúng vậy. Kinh tởm rất khác.
11:44
JHJH: That's right. DisgustGhê tởm is differentkhác nhau.
252
692711
1887
Tức giận -- bạn biết đấy,
tôi có những đứa con.
11:46
AngerSự tức giận -- you know, I have kidstrẻ em.
253
694622
1963
11:48
They fightchiến đấu 10 timeslần a day,
254
696609
1750
Chúng cãi nhau 10 lần mỗi ngày,
11:50
and they love eachmỗi other 30 timeslần a day.
255
698383
1967
và chúng thương yêu nhau 30 lần mỗi ngày.
11:52
You just go back and forthra:
you get angrybực bội, you're not angrybực bội;
256
700374
2910
Bạn chỉ đi tới đi lui:
bạn tức giận, bạn không tức giận;
bạn tức giận, bạn không tức giận.
11:55
you're angrybực bội, you're not angrybực bội.
257
703308
1523
11:56
But disgustghê tởm is differentkhác nhau.
258
704855
1310
Nhưng kinh tởm khác.
11:58
DisgustGhê tởm paintssơn the personngười
as subhumancon người dưới quyền, monstrouskhổng lồ,
259
706189
4473
Kinh tởm vẽ nên một người
chưa phải là người, quái dị,
12:02
deformedbiến dạng, morallyđạo đức deformedbiến dạng.
260
710686
1809
bị bóp méo, biến dạng về mặt đạo đức.
12:04
DisgustGhê tởm is like indeliblekhông thể xóa nhòa inkmực.
261
712519
2424
Kinh tởm giống như mực không xóa được.
12:07
There's researchnghiên cứu from JohnJohn GottmanGottman
on maritalhôn nhân therapytrị liệu.
262
715768
3515
Một nghiên cứu của John Gottman
về liệu pháp hôn nhân.
12:11
If you look at the faceskhuôn mặt -- if one
of the couplevợ chồng showstrình diễn disgustghê tởm or contemptkhinh,
263
719307
5125
Nhìn vào những khuôn mặt này. Nếu một
người trong cặp đôi thể hiện sự kinh tởm
12:16
that's a predictordự báo that they're going
to get divorcedly dị soonSớm,
264
724456
3096
hay coi thường,
điều đó dự báo rằng họ sẽ ly dị sớm thôi,
trong khi đó, nếu họ thể hiện sự tức giận,
điều đó chả dự báo được gì,
12:19
whereastrong khi if they showchỉ angerSự phẫn nộ,
that doesn't predicttiên đoán anything,
265
727576
2899
12:22
because if you dealthỏa thuận with angerSự phẫn nộ well,
it actuallythực ra is good.
266
730499
2709
bởi nếu bạn có thể xử lý cơn giận tốt,
điều đó thực sự tốt.
12:25
So this electioncuộc bầu cử is differentkhác nhau.
267
733232
1452
Vậy cuộc bầu cử này là khác.
12:26
DonaldDonald TrumpTrump personallycá nhân
usessử dụng the wordtừ "disgustghê tởm" a lot.
268
734708
3654
Cá nhân Donald Trump sử dụng
từ "kinh tởm" rất nhiều.
Ông ta rất dị ứng với vi trùng,
vì vậy kinh tởm thành vấn đề --
12:30
He's very germ-sensitivemầm bệnh nhạy cảm,
so disgustghê tởm does mattervấn đề a lot --
269
738386
2857
12:33
more for him, that's something
uniqueđộc nhất to him --
270
741267
3910
rất nhiều đối với ông ấy,
đấy là điều gì độc nhất với ông ta --
12:37
but as we demonizedemonize eachmỗi other more,
271
745201
2903
nhưng vì chúng ta phỉ báng lẫn nhau
nhiều hơn,
12:40
and again, throughxuyên qua
the ManichaeanManichaean worldviewthế giới quan,
272
748128
3409
và lần nữa, thông qua
thế giới quan Manichaean,
ý tưởng cho rằng thế giới là
một trận chiến giữa thiện và ác
12:43
the ideaý kiến that the worldthế giới
is a battlechiến đấu betweengiữa good and eviltà ác
273
751561
2730
12:46
as this has been rampingramping up,
274
754315
1347
khi việc này đang leo dốc,
12:47
we're more likelycó khả năng not just to say
they're wrongsai rồi or I don't like them,
275
755686
3326
chúng ta có nhiều khả năng không chỉ nói
họ sai hay ta không thích họ,
12:51
but we say they're eviltà ác, they're satanicma quỷ,
276
759036
2536
mà chúng ta nói họ độc ác, quỷ quái,
12:53
they're disgustingghê tởm, they're revoltingkinh hoàng.
277
761596
1921
kinh tởm, ghê tởm.
12:55
And then we want nothing to do with them.
278
763541
2866
Và rồi chúng ta không muốn
dính dáng tới họ.
Và đó là lý do tại sao chúng ta đang
thấy nó, ví dụ, ở khuôn viên trường học
12:58
And that's why I think we're seeingthấy it,
for examplethí dụ, on campuskhuôn viên now.
279
766806
3487
Chúng ta thấy nhiều hơn sự thúc giục
để giữ mọi người khỏi khuôn viên
13:02
We're seeingthấy more the urgethúc giục
to keep people off campuskhuôn viên,
280
770317
2640
13:04
silencekhoảng lặng them, keep them away.
281
772981
1945
làm họ im lặng, xua đuổi họ.
13:06
I'm afraidsợ that this wholetoàn thể
generationthế hệ of youngtrẻ people,
282
774950
2595
Tôi e rằng cả một thế hệ thanh niên này,
13:09
if theirhọ introductionGiới thiệu to politicschính trị
involvesliên quan a lot of disgustghê tởm,
283
777569
3793
nếu sự giới thiệu họ với chính trị
có quá nhiều kinh tởm,
13:13
they're not going to want to be involvedcó tính liên quan
in politicschính trị as they get olderlớn hơn.
284
781386
3705
họ sẽ không muốn dính líu đến
chính trị khi họ lớn tuổi hơn.
Vậy làm thế nào để giải quyết vấn đề đó?
13:17
CACA: So how do we dealthỏa thuận with that?
285
785506
1840
13:19
DisgustGhê tởm. How do you defusexoa dịu disgustghê tởm?
286
787370
4480
Kinh tởm.
Làm thế nào để làm dịu kinh tởm?
13:24
JHJH: You can't do it with reasonslý do.
287
792874
1948
Bạn không thế làm điều đó bởi lý lẽ.
13:27
I think ...
288
795312
1191
Tôi nghĩ...
Tôi đã tìm hiểu kinh tởm nhiều năm,
và tôi nghĩ về cảm xúc rất nhiều.
13:30
I studiedđã học disgustghê tởm for manynhiều yearsnăm,
and I think about emotionscảm xúc a lot.
289
798257
3217
13:33
And I think that the oppositeđối diện
of disgustghê tởm is actuallythực ra love.
290
801498
3525
Tôi nghĩ rằng ngược lại với kinh tởm
thực sự là tình yêu.
13:37
Love is all about, like ...
291
805764
3091
Tình yêu là tất cả về, giống như..
13:41
DisgustGhê tởm is closingđóng cửa off, bordersbiên giới.
292
809239
2571
Kinh tởm là đóng cửa, là biên giới.
13:43
Love is about dissolvinghòa tan wallsbức tường.
293
811834
2545
Tình yêu là phá hủy những bức tường.
13:47
So personalcá nhân relationshipscác mối quan hệ, I think,
294
815074
2480
Vì thế những mối quan hệ cá nhân,
Tôi nghĩ,
13:49
are probablycó lẽ the mostphần lớn
powerfulquyền lực meanscó nghĩa we have.
295
817578
2759
có thể là những phương tiện quyền lực nhất
mà chúng ta có.
13:53
You can be disgusteddisgusted by a groupnhóm of people,
296
821291
2697
Bạn có thể bị một nhóm người ghê tởm,
13:56
but then you meetgặp a particularcụ thể personngười
297
824012
1918
rồi bạn gặp một người nào khác
13:57
and you genuinelychân thật discoverkhám phá
that they're lovelyđáng yêu.
298
825954
2776
và bạn thực sự thấy rằng họ là
một người thú vị.
14:00
And then graduallydần dần that chipskhoai tây chiên away
or changesthay đổi your categorythể loại as well.
299
828754
4296
Và rồi dần dần nó sẽ làm yếu đi
hoặc thay đổi hạng của bạn.
14:06
The tragedybi kịch is, AmericansNgười Mỹ used to be
much more mixedpha trộn up in the theirhọ townsthị trấn
300
834016
5977
Bi kịch là, người Mỹ đã từng bị pha trộn
hơn nhiều ở các thành phố của họ
14:12
by left-right-trái-phải or politicschính trị.
301
840017
2134
bởi tả-hữu hay chính trị.
14:14
And now that it's becometrở nên
this great moralđạo đức dividechia,
302
842175
2331
Và giờ nó trở thành sự chia rẽ
về đạo đức lớn,
có rất nhiều bằng chứng cho thấy chúng ta
đang tiến gần hơn đến người
14:16
there's a lot of evidencechứng cớ
that we're movingdi chuyển to be nearở gần people
303
844530
3143
14:19
who are like us politicallychính trị.
304
847697
1512
giống chúng ta về quan điểm chính trị.
14:21
It's harderkhó hơn to find somebodycó ai
who'sai on the other sidebên.
305
849233
2530
Tìm ai đó ở phe bên kia sẽ khó hơn.
14:23
So they're over there, they're farxa away.
306
851787
2290
Vì thế, họ đang ở đó, đang ở rất xa.
14:26
It's harderkhó hơn to get to know them.
307
854101
1570
Sẽ khó hơn để hiểu họ.
14:27
CACA: What would you say to someonengười nào
or say to AmericansNgười Mỹ,
308
855695
4224
Anh sẽ nói gì với ai đó hay với
những người Mỹ,
14:31
people generallynói chung là,
309
859943
1158
mọi người nói chung,
14:33
about what we should understandhiểu không
about eachmỗi other
310
861125
2609
về cái mà chúng ta nên hiểu về nhau
14:35
that mightcó thể help us rethinksuy nghĩ lại for a minutephút
311
863758
3475
để có thể giúp chúng ta
suy nghĩ lại một chút
14:39
this "disgustghê tởm" instinctbản năng?
312
867257
2203
bản năng "kinh tởm" này?
14:42
JHJH: Yes.
313
870086
1152
Vâng.
14:43
A really importantquan trọng
thing to keep in mindlí trí --
314
871262
2153
Một điều thực sự quan trọng để lưu tâm --
14:45
there's researchnghiên cứu by politicalchính trị
scientistnhà khoa học AlanAlan AbramowitzAbramowitz,
315
873439
4716
có một nghiên cứu bởi nhà khoa học
chính trị Alan Abramowitz,
14:50
showinghiển thị that AmericanNgười Mỹ democracydân chủ
is increasinglyngày càng governedcai trị
316
878179
3993
cho thấy nền dân chủ Mỹ ngày càng
bị chi phối
14:54
by what's calledgọi là "negativetiêu cực partisanshippartisanship."
317
882196
2243
bởi cái gọi là "tính đảng phái tiêu cực."
Đó có nghĩa là,
được, vậy là có một ứng cử viên,
14:56
That meanscó nghĩa you think,
OK there's a candidateứng cử viên,
318
884875
3111
họ thích ứng cử viên đó,
họ bầu cho anh ta.
15:00
you like the candidateứng cử viên,
you votebỏ phiếu for the candidateứng cử viên.
319
888010
2406
Nhưng với sự gia tăng của
quảng cáo tiêu cực, truyền thông xã hội
15:02
But with the risetăng lên of negativetiêu cực advertisingquảng cáo
320
890440
2059
15:04
and socialxã hội mediaphương tiện truyền thông
and all sortsloại of other trendsxu hướng,
321
892523
2224
và các loại xu hướng khác,
ngày càng tăng, cái cách
mà các cuộc bầu cử diễn ra
15:06
increasinglyngày càng, the way electionscuộc bầu cử are donelàm xong
322
894771
2041
15:08
is that eachmỗi sidebên triescố gắng to make
the other sidebên so horriblekinh khủng, so awfulkinh khủng,
323
896836
3981
rằng mỗi bên sẽ cố gắng làm cho bên kia
thật kinh khủng, thật khủng khiếp,
15:12
that you'llbạn sẽ votebỏ phiếu for my guy by defaultmặc định.
324
900841
2041
rằng bạn sẽ bầu cho gã của tôi
theo mặc định.
và như vậy chúng ta ngày càng bỏ phiếu
chống lại bên kia
15:15
And so as we more and more votebỏ phiếu
againstchống lại the other sidebên
325
903319
2970
và không phải cho bên chúng ta,
15:18
and not for our sidebên,
326
906313
1331
15:19
you have to keep in mindlí trí
that if people are on the left,
327
907668
5507
bạn phải lưu ý rằng
nếu họ là người cánh tả,
họ sẽ nghĩ, "Ồ, tôi đã từng nghĩ
những người Cộng hòa rất tệ,
15:25
they think, "Well, I used to think
that RepublicansĐảng Cộng hòa were badxấu,
328
913199
2910
nhưng giờ Donald Trump đã
chứng minh điều đó.
15:28
but now DonaldDonald TrumpTrump proveschứng minh it.
329
916133
1483
15:29
And now everymỗi RepublicanĐảng Cộng hòa,
I can paintSơn with all the things
330
917640
2851
Và giờ mọi người Cộng hòa,
tôi có thể hình dung tất cả mọi điều
15:32
that I think about TrumpTrump."
331
920515
1382
tôi nghĩ về Trump."
15:33
And that's not necessarilynhất thiết truethật.
332
921921
1593
Điều đó không cần thiết phải thật.
15:35
They're generallynói chung là not very happyvui mừng
with theirhọ candidateứng cử viên.
333
923538
2692
Họ nhìn chung không hài lòng với
ứng cử viên của họ.
15:38
This is the mostphần lớn negativetiêu cực partisanshippartisanship
electioncuộc bầu cử in AmericanNgười Mỹ historylịch sử.
334
926254
4716
Đây là cuộc bầu cử mang tính đảng phái
tiêu cực nhất trong lịch sử Mỹ.
15:43
So you have to first separatetách rời
your feelingscảm xúc about the candidateứng cử viên
335
931860
3363
Vậy đầu tiên bạn phải tách biệt cảm giác
của bạn về ứng cử viên
15:47
from your feelingscảm xúc about the people
who are givenđược a choicelựa chọn.
336
935247
2937
với cảm giác về người
được trao sự lựa chọn.
15:50
And then you have to realizenhận ra that,
337
938208
2483
Và rồi bạn phải thấy rằng,
vì chúng ta đều sống
trong một thế giới đạo đức riêng biệt --
15:53
because we all livetrực tiếp
in a separatetách rời moralđạo đức worldthế giới --
338
941246
2420
15:55
the metaphorphép ẩn dụ I use in the booksách
is that we're all trappedbẫy in "The MatrixMa trận,"
339
943690
3451
phép ẩn dụ mà tôi dùng trong cuốn sách
là chúng ta đều bị mắc bẫy trong "Ma Trận"
15:59
or eachmỗi moralđạo đức communitycộng đồng is a matrixma trận,
a consensualconsensual hallucinationảo giác.
340
947165
3524
hay mỗi cộng đồng đạo đức là một ma trận,
một ảo giác đồng thuận.
16:02
And so if you're withinbên trong the bluemàu xanh da trời matrixma trận,
341
950713
2243
Và vì vậy nếu bạn ở trong
ma trận màu xanh,
16:04
everything'smọi thứ completelyhoàn toàn compellinghấp dẫn
that the other sidebên --
342
952980
3194
mọi thứ sẽ hoàn toàn thuyết phục rằng
phía bên kia --
16:08
they're troglodytestroglodytes, they're racistsphân biệt chủng tộc,
they're the worsttệ nhất people in the worldthế giới,
343
956198
3631
họ thật cổ lỗ, họ phân biệt chủng tộc
họ là những người tệ nhất trên thế giới,
16:11
and you have all the factssự kiện
to back that up.
344
959853
2104
và bạn có tất cả cơ sở
để ủng hộ điều đó.
16:13
But somebodycó ai in the nextkế tiếp housenhà ở from yourscủa bạn
345
961981
2275
Nhưng ai đó ở gần nhà bạn
16:16
is livingsống in a differentkhác nhau moralđạo đức matrixma trận.
346
964280
2033
đang sống trong một ma trận đạo đức khác.
16:18
They livetrực tiếp in a differentkhác nhau videovideo gametrò chơi,
347
966337
1947
Họ sống trong một trò chơi điện tử khác,
16:20
and they see a completelyhoàn toàn
differentkhác nhau setbộ of factssự kiện.
348
968308
2378
và họ thấy một thực tế hoàn toàn khác.
16:22
And eachmỗi one seesnhìn
differentkhác nhau threatsmối đe dọa to the countryQuốc gia.
349
970710
2676
Và mỗi người nhìn thấy những mối đe dọa
khác nhau cho đất nước.
16:25
And what I've foundtìm
from beingđang in the middleở giữa
350
973410
2090
Và điều mà tôi thấy khi đứng ở giữa
16:27
and tryingcố gắng to understandhiểu không bothcả hai sideshai bên
is: bothcả hai sideshai bên are right.
351
975524
2927
và cố gắng hiểu cả hai bên là:
cả hai bên đều đúng.
16:30
There are a lot of threatsmối đe dọa
to this countryQuốc gia,
352
978475
2120
Có rất nhiều mối đe dọa
cho đất nước này,
16:32
and eachmỗi sidebên is constitutionallyconstitutionally
incapablekhông có khả năng of seeingthấy them all.
353
980619
3485
và mỗi bên, một cách không tránh khỏi
không thể thấy tất cả chúng.
16:36
CACA: So, are you sayingnói
that we almosthầu hết need a newMới typekiểu of empathyđồng cảm?
354
984963
6519
Vậy, anh cho rằng chúng ta cần
một dạng đồng cảm mới?
Đồng cảm vẫn được định hình là:
16:43
EmpathyĐồng cảm is traditionallytheo truyền thống framedđóng khung as:
355
991506
2170
"Ồ, tôi cảm thấy nỗi đau của bạn.
Tôi có thể đặt tôi vào hoàn cảnh của bạn."
16:45
"Oh, I feel your painđau đớn.
I can put myselfriêng tôi in your shoesgiày."
356
993700
2691
16:48
And we applyứng dụng it to the poornghèo nàn,
the needykhó khăn, the sufferingđau khổ.
357
996415
2929
Và chúng ta áp dụng nó với người nghèo,
người thiếu thốn, người đau khổ.
16:52
We don't usuallythông thường applyứng dụng it
to people who we feel as other,
358
1000023
3823
Chúng ta thường không dùng nó với người
mà chúng ta cảm thấy khác
16:55
or we're disgusteddisgusted by.
359
1003870
1465
hay ta thấy ghê tởm.
16:57
JHJH: No. That's right.
360
1005359
1151
Đúng vậy.
16:58
CACA: What would it look like
to buildxây dựng that typekiểu of empathyđồng cảm?
361
1006534
4830
Nó sẽ như thế nào nếu chúng ta
xây dựng loại đồng cảm đó?
17:04
JHJH: ActuallyTrên thực tế, I think ...
362
1012268
1238
Thực ra, tôi nghĩ...
Đồng cảm là một chủ để rất, rất được
quan tâm trong tâm lý học,
17:06
EmpathyĐồng cảm is a very, very
hotnóng bức topicđề tài in psychologytâm lý học,
363
1014145
2305
17:08
and it's a very popularphổ biến wordtừ
on the left in particularcụ thể.
364
1016474
2658
và đó là một từ rất phổ biến
đặc biệt là với cánh tả.
17:11
EmpathyĐồng cảm is a good thing, and empathyđồng cảm
for the preferredưa thích classesCác lớp học of victimsnạn nhân.
365
1019156
4000
Đồng cảm là một điều tốt, và đồng cảm
được ưu tiên dành cho các nạn nhân.
17:15
So it's importantquan trọng to empathizeđồng cảm
366
1023180
1453
Vì vậy rất quan trọng để nhấn mạnh rằng
17:16
with the groupscác nhóm that we on the left
think are so importantquan trọng.
367
1024657
2824
với những nhóm mà chúng ta bên cánh tả
nghĩ rằng rất quan trọng.
17:19
That's easydễ dàng to do,
because you get pointsđiểm for that.
368
1027505
2531
Thì thật dễ để đồng cảm,
vì bạn hiểu
17:22
But empathyđồng cảm really should get you pointsđiểm
if you do it when it's hardcứng to do.
369
1030442
3649
Nhưng đồng cảm thực sự có ý nghĩa
nếu bạn làm nó khi mà nó khó thực hiện.
17:26
And, I think ...
370
1034513
1754
Và, tôi nghĩ ...
17:28
You know, we had a long 50-year-năm periodgiai đoạn
of dealingxử lý with our racecuộc đua problemscác vấn đề
371
1036291
5088
Bạn biết đấy, chúng ta đã có 50 năm dài
đối phó với những vấn đề sắc tộc
17:33
and legalhợp pháp discriminationphân biệt đối xử,
372
1041403
2255
và phân biệt đối xử trong pháp luật,
và đó đã là ưu tiên hàng đầu của chúng ta
trong một thời gian dài
17:35
and that was our tophàng đầu prioritysự ưu tiên
for a long time
373
1043682
2187
17:37
and it still is importantquan trọng.
374
1045893
1250
và nó vẫn quan trọng.
17:39
But I think this yearnăm,
375
1047167
1529
Nhưng tôi nghĩ năm nay,
17:40
I'm hopinghi vọng it will make people see
376
1048720
2404
Tôi mong nó sẽ làm mọi người thấy rằng
17:43
that we have an existentialhiện hữu
threatmối đe dọa on our handstay.
377
1051148
2795
chúng ta có một đe dọa hiện hữu
trong tay chúng ta
17:45
Our left-right-trái-phải dividechia, I believe,
378
1053967
2667
Sự phân chia tả-hữu của chúng ta,
Tôi tin
đây là sự chia rẽ quan trọng nhất mà
chúng ta đối mặt.
17:48
is by farxa the mostphần lớn importantquan trọng
dividechia we faceđối mặt.
379
1056658
2160
17:50
We still have issuesvấn đề about racecuộc đua
and gendergiới tính and LGBTLGBT,
380
1058842
3031
Chúng ta vẫn có những vấn đề về
chủng tộc, giới và LGBT,
17:53
but this is the urgentkhẩn cấp need
of the nextkế tiếp 50 yearsnăm,
381
1061897
3371
nhưng đây là vấn đề nguy cấp
của 50 năm tới,
17:57
and things aren'tkhông phải going
to get better on theirhọ ownsở hữu.
382
1065292
2861
và mọi thứ sẽ không tự chúng tốt đẹp hơn.
Vì thế chúng ta sẽ cần rất nhiều
các cuộc cải cách thể chế,
18:01
So we're going to need to do
a lot of institutionalthể chế reformscải cách,
383
1069021
2835
và chúng ta có thể nói về điều đó,
18:03
and we could talk about that,
384
1071880
1409
nhưng đó sẽ là cả một cuộc trò chuyện
dài, không chắc chắn.
18:05
but that's like a wholetoàn thể long,
wonkyrung rinh conversationcuộc hội thoại.
385
1073313
2330
18:07
But I think it startsbắt đầu with people
realizingnhận ra that this is a turningquay pointđiểm.
386
1075667
3846
Nhưng tôi nghĩ nó bắt đầu bằng việc
mọi người nhận ra đây là một bước ngoặt.
18:11
And yes, we need a newMới kindloại of empathyđồng cảm.
387
1079537
2809
Và đúng, chúng ta cần
một kiểu đồng cảm mới.
18:14
We need to realizenhận ra:
388
1082370
1505
Chúng ta cần phải nhận ra:
đây là điều mà đất nước chúng ta cần,
18:15
this is what our countryQuốc gia needsnhu cầu,
389
1083899
1542
18:17
and this is what you need
if you don't want to --
390
1085465
2354
và đây là điều mà bạn cần
nếu bạn không muốn --
18:19
RaiseNâng cao your handtay if you want
to spendtiêu the nextkế tiếp fourbốn yearsnăm
391
1087843
2695
Hãy giơ tay nếu bạn muốn sống
bốn năm tới
18:22
as angrybực bội and worriedlo lắng as you've been
for the last yearnăm -- raisenâng cao your handtay.
392
1090562
3486
giận giữ và lo lắng như bốn năm
trước -- hãy giơ tay.
Vậy nếu bạn muốn thoát khỏi điều này,
18:26
So if you want to escapethoát khỏi from this,
393
1094072
1705
18:27
readđọc BuddhaĐức Phật, readđọc JesusChúa Giêsu,
readđọc MarcusMarcus AureliusAurelius.
394
1095801
2151
hãy đọc Phật, đọc Jesus,
đọc Marcus Aurelius.
18:29
They have all kindscác loại of great advicekhuyên bảo
for how to droprơi vãi the fearnỗi sợ,
395
1097976
5062
Họ có mọi loại lời khuyên tuyệt vời
về làm thế nào để từ bỏ sợ hãi,
18:35
reframeReframe things,
396
1103062
1178
điều chỉnh lại mọi thứ,
18:36
stop seeingthấy other people as your enemykẻ thù.
397
1104264
2083
hãy ngừng việc nhìn người khác như kẻ thù.
18:38
There's a lot of guidancehướng dẫn in ancientxưa
wisdomsự khôn ngoan for this kindloại of empathyđồng cảm.
398
1106371
3307
Có rất nhiều chỉ dẫn trong những
trí tuệ cổ xưa về loại đồng cảm này.
18:41
CACA: Here'sĐây là my last questioncâu hỏi:
399
1109702
1377
Đây là câu hỏi cuối cùng của tôi.
18:43
PersonallyCá nhân, what can
people do to help healchữa lành?
400
1111103
4335
Cá nhân mỗi người có thể làm gì
đê giúp hàn gắn?
18:47
JHJH: Yeah, it's very hardcứng to just decidequyết định
to overcomevượt qua your deepestsâu nhất prejudicesđịnh kiến.
401
1115462
4083
Vâng, rất khó để chỉ quyết định vượt qua
những định kiến sâu sắc nhất của bạn.
Và có một nghiên cứu chỉ ra rằng
18:51
And there's researchnghiên cứu showinghiển thị
402
1119569
1461
18:53
that politicalchính trị prejudicesđịnh kiến are deepersâu sắc hơn
and strongermạnh mẽ hơn than racecuộc đua prejudicesđịnh kiến
403
1121054
4349
những định kiến chính trị sâu sắc và
mạng mẽ hơn những định kiến về chủng tộc
18:57
in the countryQuốc gia now.
404
1125427
1260
tại đất nước chúng ta bây giờ.
18:59
So I think you have to make an effortcố gắng --
that's the mainchủ yếu thing.
405
1127395
3432
Vì thế tôi nghĩ bạn phải nỗ lực --
đó là yếu tố chính.
19:02
Make an effortcố gắng to actuallythực ra meetgặp somebodycó ai.
406
1130851
2004
Hãy nỗ lực để thực sự gặp một ai đó.
19:04
EverybodyTất cả mọi người has a cousinanh chị em họ, a brother-in-lawAnh rể,
407
1132879
2210
Mọi người đều có một anh chị em họ,
một anh rể,
19:07
somebodycó ai who'sai on the other sidebên.
408
1135113
1869
một người ở phe kia.
19:09
So, after this electioncuộc bầu cử --
409
1137006
1816
Vậy, sau cuộc bầu cử này --
hãy đợi một hoặc hai tuần,
19:11
wait a weektuần or two,
410
1139252
1351
vì có thể một trong hai người
sẽ cảm thấy thật khủng khiếp --
19:12
because it's probablycó lẽ going to feel
awfulkinh khủng for one of you --
411
1140627
2836
nhưng đợi một vài tuần, rồi tiếp cận
và nói rằng bạn muốn nói chuyện.
19:15
but wait a couplevợ chồng weekstuần, and then
reachchạm tới out and say you want to talk.
412
1143487
4152
Và trước khi bạn làm nó,
19:19
And before you do it,
413
1147663
1424
hãy đọc "Đắc Nhâm Tâm" của Dale Carnegie.
19:21
readđọc DaleDale CarnegieCarnegie, "How to WinGiành chiến thắng
FriendsBạn bè and InfluenceẢnh hưởng People" --
414
1149111
3145
(Tiếng cười)
19:24
(LaughterTiếng cười)
415
1152280
1039
Tôi hoàn toàn nghiêm túc.
19:25
I'm totallyhoàn toàn seriousnghiêm trọng.
416
1153343
1167
Bạn sẽ học những kỹ thuật.
nếu bắt đầu bằng việc công nhận,
19:26
You'llBạn sẽ learnhọc hỏi techniqueskỹ thuật
if you startkhởi đầu by acknowledgingthừa nhận,
417
1154534
2590
nếu bắt đầu bằng lời nói,
19:29
if you startkhởi đầu by sayingnói,
418
1157148
1161
Chú biết đấy, chúng ta không đồng ý
với nhau rất nhiều,
19:30
"You know, we don't agreeđồng ý on a lot,
419
1158333
1670
19:32
but one thing I really respectsự tôn trọng
about you, UncleChú BobBob,"
420
1160027
2538
nhưng một điều mà cháu thực sự
tôn trọng ở chú, chú Bob,"
19:34
or "... about you conservativesbảo thủ, is ... "
421
1162589
2059
hay "...về những người bảo thủ các chú,
là..."
19:36
And you can find something.
422
1164672
1334
Và bạn có thể thấy điều gì đó.
19:38
If you startkhởi đầu with some
appreciationsự đánh giá, it's like magicma thuật.
423
1166030
2763
Nếu bạn bắt đầu với việc đánh giá cao,
nó giống như phép màu.
19:40
This is one of the mainchủ yếu
things I've learnedđã học
424
1168817
2114
Đây là một trong những điều tôi học được
19:42
that I take into my humanNhân loại relationshipscác mối quan hệ.
425
1170955
1913
để ứng dụng vào các mối quan hệ
với mọi người.
19:44
I still make lots of stupidngốc nghếch mistakessai lầm,
426
1172892
1920
Tôi vẫn mắc rất nhiều những sai lầm
ngớ ngẩn,
19:46
but I'm incrediblyvô cùng good
at apologizingXin lỗi now,
427
1174836
2016
nhưng bây giờ tôi cực kỳ giỏi xin lỗi,
19:48
and at acknowledgingthừa nhận what
somebodycó ai was right about.
428
1176876
2417
và công nhận cái mà người khác đúng.
19:51
And if you do that,
429
1179317
1154
Và nếu bạn làm điều đó,
19:52
then the conversationcuộc hội thoại goesđi really well,
and it's actuallythực ra really funvui vẻ.
430
1180495
3494
thì cuộc hội thoại sẽ diễn ra rất tốt đẹp,
và thực sự rất vui vẻ.
19:56
CACA: JonJon, it's absolutelychắc chắn rồi fascinatinghấp dẫn
speakingnói with you.
431
1184717
2645
Jon, nói chuyện với anh thực sự
rất hấp dẫn.
19:59
It's really does feel like
the groundđất that we're on
432
1187386
3758
Thực sự rằng mặt đất mà chúng ta
đang sống
20:03
is a groundđất populateddân cư by deepsâu questionscâu hỏi
of moralityđạo đức and humanNhân loại naturethiên nhiên.
433
1191168
4867
đầy những câu hỏi sâu sắc về đạo đức
và bản chất con người.
20:08
Your wisdomsự khôn ngoan couldn'tkhông thể be more relevantliên quan, thích hợp.
434
1196366
2424
Sự thông thái của anh
không thể liên quan hơn.
20:10
Thank you so much for sharingchia sẻ
this time with us.
435
1198814
2295
Cảm ơn anh rất nhiều
vì đã giành thời gian.
Cảm ơn, Chris.
20:13
JHJH: ThanksCảm ơn, ChrisChris.
436
1201133
1152
Cảm ơn các bạn.
20:14
JHJH: ThanksCảm ơn, everyonetất cả mọi người.
437
1202309
1161
(Vỗ tay)
20:15
(ApplauseVỗ tay)
438
1203494
2000
Translated by Ngoc Nguyen
Reviewed by Nga Pham

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKERS
Jonathan Haidt - Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures.

Why you should listen

By understanding more about our moral psychology and its biases, Jonathan Haidt says we can design better institutions (including companies, universities and democracy itself), and we can learn to be more civil and open-minded toward those who are not on our team.

Haidt is a social psychologist whose research on morality across cultures led to his 2008 TED Talk on the psychological roots of the American culture war, and his 2013 TED Talk on how "common threats can make common ground." In both of those talks he asks, "Can't we all disagree more constructively?" Haidt's 2012 TED Talk explored the intersection of his work on morality with his work on happiness to talk about "hive psychology" -- the ability that humans have to lose themselves in groups pursuing larger projects, almost like bees in a hive. This hivish ability is crucial, he argues, for understanding the origins of morality, politics, and religion. These are ideas that Haidt develops at greater length in his book, The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion.

Haidt joined New York University Stern School of Business in July 2011. He is the Thomas Cooley Professor of Ethical Leadership, based in the Business and Society Program. Before coming to Stern, Professor Haidt taught for 16 years at the University of Virginia in the department of psychology.

Haidt's writings appear frequently in the New York Times and The Wall Street Journal. He was named one of the top global thinkers by Foreign Policy magazine and by Prospect magazine. Haidt received a B.A. in Philosophy from Yale University, and an M.A. and Ph.D. in Psychology from the University of Pennsylvania.

More profile about the speaker
Jonathan Haidt | Speaker | TED.com
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com