ABOUT THE SPEAKER
Philip Zimbardo - Psychologist
Philip Zimbardo was the leader of the notorious 1971 Stanford Prison Experiment -- and an expert witness at Abu Ghraib. His book The Lucifer Effect explores the nature of evil; now, in his new work, he studies the nature of heroism.

Why you should listen

Philip Zimbardo knows what evil looks like. After serving as an expert witness during the Abu Ghraib trials, he wrote The Lucifer Effect: Understanding How Good People Turn Evil. From Nazi comic books to the tactics of used-car salesmen, he explores a wealth of sources in trying to explain the psychology of evil.

A past president of the American Psychological Association and a professor emeritus at Stanford, Zimbardo retired in 2008 from lecturing, after 50 years of teaching his legendary introductory course in psychology. In addition to his work on evil and heroism, Zimbardo recently published The Time Paradox, exploring different cultural and personal perspectives on time.

Still well-known for his controversial Stanford Prison Experiment, Zimbardo in his new research looks at the psychology of heroism. He asks, "What pushes some people to become perpetrators of evil, while others act heroically on behalf of those in need?"

More profile about the speaker
Philip Zimbardo | Speaker | TED.com
TED2008

Philip Zimbardo: The psychology of evil

Philip Zimbardo: Điều gì khiến cho người ta trở nên tàn ác, hoặc trở thành người hùng của xã hội.

Filmed:
7,078,283 views

Philip Zambardo biết rằng có những điều đơn giản nhưng khiến cho người tốt trở thành kẻ xấu. Trong buổi nói chuyện này, ông sẽ chia sẻ một số kinh nghiệm và những hình ảnh bí mật về cuộc thử nghiệm Abu Ghraib. Và sau cùng, ông sẽ nói về vấn đề ngược lại, những thách thức để trở thành một anh hùng, và cách chúng ta sẽ vượt qua những thử thách đó.
- Psychologist
Philip Zimbardo was the leader of the notorious 1971 Stanford Prison Experiment -- and an expert witness at Abu Ghraib. His book The Lucifer Effect explores the nature of evil; now, in his new work, he studies the nature of heroism. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
PhilosophersNhà triết học, dramatistsnhà, theologiansnhà thần học
0
1000
3000
Các triết gia, nhà soạn kịch, nhà thần học
00:16
have grappledgrappled with this questioncâu hỏi for centuriesthế kỉ:
1
4000
2000
đã vật lộn với câu hỏi này hàng thế kỉ:
00:18
what makeslàm cho people go wrongsai rồi?
2
6000
2000
Điều gì khiến cho con người ta sai lầm?
00:20
InterestinglyĐiều thú vị, I askedyêu cầu this questioncâu hỏi when I was a little kidđứa trẻ.
3
8000
2000
Thật thú vị, tôi đã đặt ra
câu hỏi này hồi còn nhỏ.
00:23
When I was a kidđứa trẻ growingphát triển up in the SouthNam BronxBronx, inner-citynội thành ghettokhu ổ chuột
4
11000
2000
Tôi lớn lên ở khu ổ chuột South Bronx
nằm trong lòng New York,
00:25
in NewMới YorkYork, I was surroundedĐược bao quanh by eviltà ác,
5
13000
2000
và tôi đã sống chung
với những thành phần bất hảo,
00:28
as all kidstrẻ em are who grewlớn lên up in an innerbên trong citythành phố.
6
16000
2000
như tất cả những đứa trẻ khác
trong khu phố này.
00:30
And I had friendsbạn bè who were really good kidstrẻ em,
7
18000
2000
Tôi đã có những người bạn thật sự -
những đứa trẻ ngoan,
00:32
who livedđã sống out the DrTiến sĩ. JekyllJekyll MrMr. HydeHyde scenariokịch bản -- RobertRobert LouisLouis StevensonStevenson.
8
20000
4000
sống trong tình cảnh giống trong Dr. Jekyll-Mr. Hyde
bộ phim của Robert Louis Stevenson.
00:36
That is, they tooklấy drugsma túy, got in troublerắc rối, wentđã đi to jailnhà giam.
9
24000
4000
Đó là những người nghiện ngập,
luôn gặp rắc rối và vào tù ra tội
00:40
Some got killedbị giết, and some did it withoutkhông có drugthuốc uống assistancehỗ trợ.
10
28000
4000
Một vài người đã bị giết,
một số chết do thiếu thuốc.
00:44
So when I readđọc RobertRobert LouisLouis StevensonStevenson, that wasn'tkhông phải là fictionviễn tưởng.
11
32000
3000
Vì thế khi đọc tác phẩm của Robert Louis Stevenson,
tôi biết đó không phải là hư cấu.
00:47
The only questioncâu hỏi is, what was in the juiceNước ép?
12
35000
1000
Nhưng câu hỏi duy nhất ở đây là:
Tác phẩm này muốn nói điều gì?
00:48
And more importantlyquan trọng, that linehàng betweengiữa good and eviltà ác --
13
36000
5000
Và quan trọng hơn nữa,
là ranh giới thiện - ác...
00:53
which privilegedcó đặc quyền people like to think is fixedđã sửa and impermeablekhông thấm nước,
14
41000
3000
mà những kẻ may mắn thường nghĩ là
cố định và không thể thâm nhập được;
00:56
with them on the good sidebên, and the othersKhác on the badxấu sidebên --
15
44000
3000
họ cho rằng mình đang ở phe thiện,
còn những kẻ khác ở bên phía ác...
00:59
I knewbiết that linehàng was movabledi chuyển, and it was permeablethấm.
16
47000
3000
Tôi biết rằng ranh giới đó có thể
xê dịch và thâm nhập được.
01:02
Good people could be seducedthuyết phục acrossbăng qua that linehàng,
17
50000
2000
Người tốt có thể bị cám dỗ
và bước qua ranh giới
01:05
and underDưới good and some rarehiếm circumstanceshoàn cảnh, badxấu kidstrẻ em could recoverbình phục
18
53000
3000
và trong một số tình huống thuận lợi hiếm hoi,
những đứa trẻ hư có thể phục thiện
01:08
with help, with reformcải cách, with rehabilitationphục hồi chức năng.
19
56000
3000
khi được giúp đỡ, sửa đổi, và cải tạo,
01:12
So I want to beginbắt đầu with this this wonderfulTuyệt vời illusionảo giác
20
60000
2000
Tôi muốn bắt đầu với bức vẽ tuyệt đẹp này
01:14
by [DutchHà Lan] artisthọa sĩ M.C. EscherEscher.
21
62000
2000
của nghệ sĩ người Hà Lan M.C. Esche
01:17
If you look at it and focustiêu điểm on the whitetrắng,
22
65000
1000
Nếu bạn nhìn vào nó và tập trung vào màu trắng,
01:18
what you see is a worldthế giới fullđầy of angelsThiên thần.
23
66000
2000
Bạn sẽ thấy một thế giới đầy những thiên thần.
01:20
But let's look more deeplysâu sắc, and as we do,
24
68000
3000
Nhưng hãy nhìn sâu hơn nữa, và lúc đó,
01:23
what appearsxuất hiện is the demonsác quỷ, the devilsma quỷ in the worldthế giới.
25
71000
3000
những gì xuất hiện là quỷ dữ, ác quỷ trên thế giới.
01:27
And that tellsnói us severalmột số things.
26
75000
1000
Và điều đó nói cho chúng ta nhiều điều.
01:28
One, the worldthế giới is, was, will always be filledđầy with good and eviltà ác,
27
76000
3000
Một: Thế giới đang, đã, và sẽ luôn luôn đầy những cái tốt và cái xấu,
01:31
because good and eviltà ác is the yinYin and yangYang of the humanNhân loại conditionđiều kiện.
28
79000
3000
vì thiện và ác là hai thái cực âm và dương trong sự tồn tại của con người.
01:34
It tellsnói me something elsekhác. If you remembernhớ lại,
29
82000
2000
Nó cũng nói cho tôi một vài điều khác.
Nếu bạn nhớ ra,
01:36
God'sCủa Thiên Chúa favoriteyêu thích angelThiên thần was LuciferLucifer.
30
84000
3000
Lucifer vốn là thiên thần mà Chúa yêu quý.
01:39
ApparentlyRõ ràng, LuciferLucifer meanscó nghĩa "the lightánh sáng."
31
87000
2000
Rõ ràng, Lucifer có nghĩa là " ánh sáng".
01:42
It alsocũng thế meanscó nghĩa "the morningbuổi sáng starngôi sao," in some scriptureKinh Thánh.
32
90000
2000
Nó cũng có nghĩa là " sao mai" trong một số bản kinh
01:44
And apparentlydường như, he disobeyedbất tuân God,
33
92000
3000
Và rõ ràng, ông ta đã không vâng lời Chúa.
01:47
and that's the ultimatetối hậu disobediencebất tuân to authoritythẩm quyền.
34
95000
3000
đó là đỉnh điểm của sự bất tuân đối với quyền thế.
01:50
And when he did, MichaelMichael, the archangelTổng lãnh thiên thần, was sentgởi
35
98000
3000
Và khi đó, Michael, tổng thiên thần đã được phái đến
01:54
to kickđá him out of heaventhiên đường alongdọc theo with the other fallenrơi angelsThiên thần.
36
102000
3000
để đuổi Lucifer khỏi thiên đường,
cùng các thiên sứ sa ngã khác.
01:57
And so LuciferLucifer descendsxuống into hellĐịa ngục, becomestrở thành SatanSa-tan,
37
105000
3000
Và thế là, Lucifer phải xuống địa ngục, trở thành Satan.
02:01
becomestrở thành the devilác quỷ, and the forcelực lượng of eviltà ác in the universevũ trụ beginsbắt đầu.
38
109000
2000
trở thành quỷ dữ, và lực lượng của cái ác trong vũ trụ bắt đầu.
02:03
ParadoxicallyNghịch lý, it was God who createdtạo hellĐịa ngục as a placeđịa điểm to storecửa hàng eviltà ác.
39
111000
5000
Nghịch lý thay, chính Chúa là người đã tạo ra địa ngục để giam giữ cái ác.
02:09
He didn't do a good jobviệc làm of keepingduy trì it there thoughTuy nhiên.
40
117000
1000
Nhưng Người lại không thể giam giữ nó ở đó.
02:10
So, this archồ quang of the cosmicvũ trụ transformationchuyển đổi
41
118000
3000
Và như thế, sự chuyển biến lớn lao này,
02:13
of God'sCủa Thiên Chúa favoriteyêu thích angelThiên thần into the DevilMa quỷ,
42
121000
2000
từ thiên sứ mà Chúa yêu mến thành Ác qủy
02:15
for me, setsbộ the contextbối cảnh for understandinghiểu biết humanNhân loại beingschúng sanh
43
123000
4000
với tôi, đã tạo ra tình huống để
tìm hiểu những con người
02:19
who are transformedbiến đổi from good, ordinarybình thường people
44
127000
3000
biến đổi từ chỗ bình dân lương thiện
02:22
into perpetratorsthủ phạm of eviltà ác.
45
130000
2000
thành những kẻ phạm tội ác
02:24
So the LuciferLucifer effecthiệu ứng, althoughmặc dù it focusestập trung on the negativesâm --
46
132000
4000
Hiệu ứng Lucifer, mặc dù
tập trung vào phần tiêu cực --
02:28
the negativesâm that people can becometrở nên,
47
136000
3000
phần xấu mà con người có thể trở thành,
02:31
not the negativesâm that people are --
48
139000
1000
chứ không phải phần xấu
nằm trong bản ngã của con người -
02:32
leadsdẫn me to a psychologicaltâm lý definitionĐịnh nghĩa. EvilCái ác is the exercisetập thể dục of powerquyền lực.
49
140000
6000
đã dẫn tôi tới một định nghĩa tâm lý:
Quỷ dữ là sự thi hành của quyền lực.
02:38
And that's the keyChìa khóa: it's about powerquyền lực.
50
146000
2000
Và đó là điểm mấu chốt,
chính là quyền lực
02:40
To intentionallycố ý harmlàm hại people psychologicallytâm lý,
51
148000
3000
Để cố tình làm hại tinh thần con người,
02:44
to hurtđau people physicallythể chất, to destroyhủy hoại people mortallymortally, or ideasý tưởng,
52
152000
3000
gây đau đớn thể xác, hủy hoại con người đến chết,
hoặc những ý tưởng,
02:47
and to commitcam kết crimestội ác againstchống lại humanitynhân loại.
53
155000
2000
và để thực hiện tội ác chống lại loài người.
02:51
If you GoogleGoogle "eviltà ác," a wordtừ that should surelychắc chắn have witheredhéo by now,
54
159000
3000
Nếu bạn tìm kiếm trên Google chữ "evil" (quỷ dữ),
một từ bị nhiều người ghét bỏ vào thời nay,
02:54
you come up with 136 milliontriệu hitslượt truy cập in a thirdthứ ba of a secondthứ hai.
55
162000
4000
bạn sẽ có ngay 136 triệu kết quả
chỉ sau 1/3 giây đồng hồ.
02:58
A fewvài yearsnăm agotrước -- I am sure all of you were shockedbị sốc, as I was,
56
166000
4000
Một vài năm trước - tôi chắc chắn tất cả các bạn đều bị sốc,
giống như tôi vậy
03:02
with the revelationsự mặc khải of AmericanNgười Mỹ soldiersbinh lính
57
170000
3000
với sự thật về những người lính Mỹ
03:05
abusinglạm dụng prisonerstù nhân in a strangekỳ lạ placeđịa điểm
58
173000
3000
đã lạm dụng tù nhân ở một nơi xa lạ
03:08
in a controversialgây tranh cãi warchiến tranh, AbuAbu GhraibGhraib in IraqIraq.
59
176000
3000
trong trận chiến Abu Ghraib
gây tranh cãi ở Iraq.
03:11
And these were menđàn ông and womenđàn bà
60
179000
1000
Và đã có những người đàn ông
và phụ nữ
03:12
who were puttingđặt prisonerstù nhân throughxuyên qua unbelievableKhông thể tin được humiliationnhục.
61
180000
5000
đã hành hạ tù nhân bằng những cách
không thể tưởng tượng nổi.
03:18
I was shockedbị sốc, but I wasn'tkhông phải là surprisedngạc nhiên,
62
186000
1000
Tôi thật sự rất sốc,
nhưng không ngạc nhiên,
03:19
because I had seenđã xem those sametương tự visualtrực quan parallelssong song
63
187000
2000
vì tôi đã nhìn thấy
những điều tương tự,
03:22
when I was the prisonnhà tù superintendentGiám đốc of the StanfordStanford PrisonNhà tù StudyNghiên cứu.
64
190000
3000
khi tôi là giữ vai trò là người quản tù trong một nghiên cứu về Nhà Tù ở trường Stanford.
03:25
ImmediatelyNgay lập tức the BushTổng thống Bush administrationquản trị militaryquân đội said ... what?
65
193000
2000
Ngay lập tức quân đội chính quyền của Bush nói..."cái gì?"
03:28
What all administrationschính quyền say when there's a scandalvụ bê bối.
66
196000
2000
Những gì tất cả những chính quyền nói mỗi khi có chuyện lộn xộn xảy ra là
03:30
"Don't blamekhiển trách us. It's not the systemhệ thống. It's the fewvài badxấu applestáo,
67
198000
3000
"Đừng đổ tội cho chúng tôi. ĐÓ không phải là do chế độ của chúng tôi... Đó chỉ là một vài con sâu làm rầu nồi canh,
03:34
the fewvài rogueRogue soldiersbinh lính."
68
202000
1000
một vài tên lính biến chất."
03:35
My hypothesisgiả thuyết is, AmericanNgười Mỹ soldiersbinh lính are good, usuallythông thường.
69
203000
3000
Giả thiết của tôi là, các anh lính Mỹ đều tốt, thường là vậy.
03:38
Maybe it was the barrelthùng that was badxấu.
70
206000
2000
có lẽ chỉ có hoàn cảnh là xấu
03:40
But how am I going to -- how am I going to dealthỏa thuận with that hypothesisgiả thuyết?
71
208000
3000
Nhưng làm thế nào, làm thế nào để tôi đi đến giả thiết này
03:43
I becameđã trở thành an expertchuyên gia witnessnhân chứng
72
211000
1000
tôi đã trở thành chuyên qia quan sát
03:44
for one of the guardsvệ sĩ, SergeantTrung sĩ ChipChip FrederickFrederick,
73
212000
2000
một trong số những người bảo vệ, Sergeant Chip Frederick
03:46
and in that positionChức vụ, I had accesstruy cập to the dozen investigativeđiều tra reportsbáo cáo.
74
214000
4000
và ở vị trí đó, tôi đã tiếp cận với hàng tá những bài báo cáo điều tra.
03:50
I had accesstruy cập to him. I could studyhọc him,
75
218000
3000
tôi đã tiếp cập anh ta, và có thể tìm hiểu anh ta
03:54
have him come to my home, get to know him,
76
222000
1000
gọi anh ta sang nhà tôi, tìm hiểu anh ta
03:55
do psychologicaltâm lý analysisphân tích to see, was he a good appletáo or badxấu appletáo.
77
223000
4000
thực phân tích tâm lý để xem anh ta là nguời tốt hay xấu.
03:59
And thirdlythứ ba, I had accesstruy cập to all of the 1,000 picturesnhững bức ảnh
78
227000
4000
Và thứ ba, tôi đã tiếp cận hết tất cả 1,000 bức ảnh
04:03
that these soldiersbinh lính tooklấy.
79
231000
1000
mà những người lính này đã chụp
04:05
These picturesnhững bức ảnh are of a violenthung bạo or sexualtình dục naturethiên nhiên.
80
233000
2000
nhưng bức ảnh này đầy những thứ bạo lực hoặc dâm tục
04:07
All of them come from the camerasmáy ảnh of AmericanNgười Mỹ soldiersbinh lính.
81
235000
3000
Tất cả chúng đều đến từ máy ảnh của những người lính mỹ này
04:11
Because everybodymọi người has a digitalkỹ thuật số cameraMáy ảnh or celltế bào phoneđiện thoại cameraMáy ảnh,
82
239000
2000
Vì mỗi người đều có máy ảnh số hoặc điện thoại
04:13
they tooklấy picturesnhững bức ảnh of everything. More than 1,000.
83
241000
2000
họ chụp mọi thứ. Hơn 1000 tấm.
04:16
And what I've donelàm xong is I organizedtổ chức them into variousnhiều categoriesThể loại.
84
244000
2000
Và những gì tôi là chỉ là phân loại chúng thành nhiều loại khác nhau
04:18
But these are by UnitedVương StatesTiểu bang militaryquân đội policecảnh sát, armyquân đội reservistsquân nhân dự bị.
85
246000
5000
Nhưng những người này là lính dự bị quân đội của mỹ
04:24
They are not soldiersbinh lính preparedchuẩn bị for this missionsứ mệnh at all.
86
252000
3000
Họ hoàn toàn không phải là những người lính cho sứ mệnh này
04:27
And it all happenedđã xảy ra in a singleĐộc thân placeđịa điểm, TierTầng 1-A-A, on the night shiftsự thay đổi.
87
255000
5000
Và tất cả đều xảy rả ở đúng một nơi, Tier 1-A, trong ca làm việc đêm
04:32
Why? TierTầng 1-A-A was the centerTrung tâm for militaryquân đội intelligenceSự thông minh.
88
260000
3000
Tại sao? Tier 1-A là trung tâm tình báo quân đội.
04:35
It was the interrogationhiện trạng holdgiữ. The CIACIA was there.
89
263000
3000
Nó là một nhà tù để chấp vấn. CIA ở đó.
04:39
InterrogatorsInterrogators from TitanTitan CorporationCông ty cổ phần, all there,
90
267000
2000
Những người chấp vấn từ hiệp hội lớn cũng tất cả đều ở đó,
04:41
and they're gettingnhận được no informationthông tin about the insurgencynổi dậy.
91
269000
3000
và họ không khai thác được thông tin gì về sự nổi loạn.
04:45
So they're going to put pressuresức ép on these soldiersbinh lính,
92
273000
1000
Vì thế họ đặt áp lực lên những người lính,
04:46
militaryquân đội policecảnh sát, to crossvượt qua the linehàng,
93
274000
2000
cành sát quân đội đó, buộc họ đi qua cái ranh giới giữa thiện và ác,
04:49
give them permissionsự cho phép to breakphá vỡ the will of the enemykẻ thù,
94
277000
3000
cho phép họ phá vỡ ý chí của kẻ thù,
04:52
to preparechuẩn bị them for interrogationhiện trạng, to softenlàm mềm them up,
95
280000
2000
để chuẩn bị họ cho sự chấp vấn, thuyết phục họ,
04:54
to take the glovesGăng tay off. Those are the euphemismseuphemisms,
96
282000
2000
để khai thác thông tin. Đó là những lời nói trại hoa mỹ
04:56
and this is how it was interpreteddiễn giải.
97
284000
3000
và đó là cách mà nó được hiểu
05:00
Let's go down to that dungeonDungeon.
98
288000
1000
Hãy đi xuống ngục tối đó.
05:01
(CameraMáy ảnh shuttermàn trập)
99
289000
37000
(Máy ảnh chớp)
05:38
(ThudsThuds)
100
326000
6000
(uỵch)
05:45
(CameraMáy ảnh shuttermàn trập)
101
333000
14000
(Máy ảnh chớp)
05:59
(ThudsThuds)
102
347000
10000
(Uỵch)
06:09
(BreathingHơi thở)
103
357000
8000
(Thở)
06:17
(BellsChuông)
104
365000
31000
(Tiếng chuông)
06:49
So, prettyđẹp horrifickinh khủng.
105
397000
3000
Hơi khủng khiếp nhỉ
06:52
That's one of the visualtrực quan illustrationsminh họa of eviltà ác.
106
400000
3000
Đó là một trong những mô tả trực quan của cái ác.
06:55
And it should not have escapedtrốn thoát you that
107
403000
1000
Và nó có lẽ không làm bạn khỏi suy nghĩ rằng
06:56
the reasonlý do I paireddanh sách theo cặp the prisonertù nhân with his armscánh tay out
108
404000
4000
lý do tôi ghép đôi người tù này với cánh tay dang ra
07:00
with LeonardoLeonardo dada Vinci'sVinci odethơ ca ngợi to humanitynhân loại
109
408000
3000
với những vần thơ của Leonardo da Vinci về nhân loại
07:03
is that that prisonertù nhân was mentallytinh thần illbệnh.
110
411000
2000
là người tù đó bị tâm thần,
07:05
That prisonertù nhân coveredbao phủ himselfbản thân anh ấy with shitdơ bẩn everymỗi day,
111
413000
2000
người tù đó từng ngày bao quanh chính chính mình sự đê tiện xấu xa
07:07
and they used to have to rollcuộn him in dirtbẩn so he wouldn'tsẽ không stinkbốc mùi.
112
415000
3000
và họ đã từng phải bôi nhọ anh ta nên anh ta sẽ không thôi nát thêm nữa
07:10
But the guardsvệ sĩ endedđã kết thúc up callingkêu gọi him "ShitShit BoyCậu bé."
113
418000
2000
nhưng những tên lính gác cuối cùng cũng gọi anh ta là "Thằng tồi" (Shit Boy)
07:12
What was he doing in that prisonnhà tù
114
420000
2000
Anh ta đã làm gì trong nhà tù đó
07:14
ratherhơn than in some mentaltâm thần institutiontổ chức giáo dục?
115
422000
3000
thay vì phải trong một bệnh viện tâm thần?
07:17
In any eventbiến cố, here'sđây là formertrước đây SecretaryThư ký of DefenseQuốc phòng RumsfeldRumsfeld.
116
425000
3000
Mỗi lần có chuyện gì, cựu thư kí của bộ quốc phòng Rumsfeld đều đến
07:20
He comesđến down and saysnói, "I want to know, who is responsiblechịu trách nhiệm?
117
428000
2000
Ông ta đi xuống và nói: " Tôi muốn biết ai chịu trách nhiệm?
07:22
Who are the badxấu applestáo?" Well, that's a badxấu questioncâu hỏi.
118
430000
3000
Ai là người con sâu làm rầu nồi canh?" Đó là một câu hỏi tệ
07:25
You have to reframeReframe it and askhỏi, "What is responsiblechịu trách nhiệm?"
119
433000
3000
Bạn phải điều chỉnh lại và hỏi là: " Cái gì phải chịu trách nhiệm?"
07:28
Because "what" could be the who of people,
120
436000
2000
Vì "Cái gì" có thể là ai đó,
07:30
but it could alsocũng thế be the what of the situationtình hình,
121
438000
2000
nhưng cũng có thể là tình huống nào đó,
07:32
and obviouslychắc chắn that's wrongheadedwrongheaded.
122
440000
2000
và hiển nhiên nó là thật mù quáng.
07:34
So how do psychologistsnhà tâm lý học go about understandinghiểu biết
123
442000
2000
Thế thì làm cách nào những nhà tâm lý học bắt đầu hiểu được
07:36
suchnhư là transformationsbiến đổi of humanNhân loại charactertính cách,
124
444000
2000
sự biến đổi như thế của tính cách con người,
07:38
if you believe that they were good soldiersbinh lính
125
446000
2000
bạn có tin rằng họ là những người lính tốt
07:40
before they wentđã đi down to that dungeonDungeon?
126
448000
1000
trước khi họ đi đến ngục tối đó?
07:42
There are threesố ba wayscách. The mainchủ yếu way is -- it's calledgọi là dispositionaldispositional.
127
450000
2000
Có 3 lý giải. Cách lý giải quan trọng nhất là về tính khí
07:44
We look at what's insidephía trong of the personngười, the badxấu applestáo.
128
452000
3000
Hãy nhìn vào bên trong con người của những người xấu đó,
07:48
This is the foundationnền tảng of all of socialxã hội sciencekhoa học,
129
456000
3000
Đó là nền móng của tất cả những gì về khoa học xã hội,
07:51
the foundationnền tảng of religiontôn giáo, the foundationnền tảng of warchiến tranh.
130
459000
2000
là nền móng của tôn giáo và chiến tranh
07:55
SocialXã hội psychologistsnhà tâm lý học like me come alongdọc theo and say, "Yeah,
131
463000
2000
Những nhà tâm lý xã hội học như tôi đã đến và nói rằng: "Vâng,
07:57
people are the actorsdiễn viên on the stagesân khấu,
132
465000
2000
con người là những diễn viên trên sân khấu,
07:59
but you'llbạn sẽ have to be awareý thức of what that situationtình hình is.
133
467000
2000
nhưng bạn sẽ phải ý thức về tình huống trong phim đó là gì
08:01
Who are the castdàn diễn viên of charactersnhân vật? What's the costumeTrang phục?
134
469000
3000
Ai đóng vai các nhân vật đó? Mặc trang phục gì?
08:04
Is there a stagesân khấu directorgiám đốc?"
135
472000
1000
Có đạo diễn trường quay hay không?"
08:05
And so we're interestedquan tâm in, what are the externalbên ngoài factorscác yếu tố
136
473000
2000
và chúng ta quan tâm đên những nhân tố bên ngoài
08:08
around the individualcá nhân -- the badxấu barrelthùng?
137
476000
2000
xung quanh mỗi cá nhân, môi trường xấu?
08:10
And socialxã hội scientistscác nhà khoa học stop there, and they missbỏ lỡ the biglớn pointđiểm
138
478000
3000
Và những nhà khoa học xã hội đã dừng ở đó, họ quên mất một điểm quan trọng
08:13
that I discoveredphát hiện ra when I becameđã trở thành an expertchuyên gia witnessnhân chứng for AbuAbu GhraibGhraib.
139
481000
3000
mà tôi đã khám phá ra khi trở thành chuyên gia quan sát cho Abu Ghraib
08:16
The powerquyền lực is in the systemhệ thống.
140
484000
2000
Quyền lực nằm ở chế độ đó
08:18
The systemhệ thống createstạo ra the situationtình hình that corruptscorrupts the individualscá nhân,
141
486000
3000
Chế độ đó tạo ra tình huống làm thối nát từng cá nhân,
08:21
and the systemhệ thống is the legalhợp pháp, politicalchính trị, economicthuộc kinh tế, culturalvăn hoá backgroundlý lịch.
142
489000
5000
và chế độ đó là một cơ sở văn hóa, kinh tế, chính trị hợp pháp
08:26
And this is where the powerquyền lực is of the bad-barrelxấu-thùng makersnhà sản xuất.
143
494000
3000
Và đó là nơi quyền lực cho ra những tên làm hoàn cảnh xấu.
08:29
So if you want to changethay đổi a personngười, you've got to changethay đổi the situationtình hình.
144
497000
3000
Nên nếu bạn muốn thay đổi một người, bạn phải thay đổi hoàn cảnh.
08:32
If you want to changethay đổi the situationtình hình,
145
500000
1000
nếu bạn muốn thay đổi hoàn cảnh,
08:33
you've got to know where the powerquyền lực is, in the systemhệ thống.
146
501000
2000
bạn phải biết nơi mà quyền lực sinh ra, trong chế độ đó
08:35
So the LuciferLucifer effecthiệu ứng involvesliên quan understandinghiểu biết
147
503000
2000
Vì thể hiệu ứng Lucifer liên quan đến việc hiểu biết
08:37
humanNhân loại charactertính cách transformationsbiến đổi with these threesố ba factorscác yếu tố.
148
505000
5000
sự chuyển đổi tính cách con người với 3 nhân tố đó
08:43
And it's a dynamicnăng động interplaytương tác.
149
511000
1000
và đó là một sự tác động qua lại mạnh mẽ.
08:44
What do the people bringmang đến into the situationtình hình?
150
512000
2000
Con người đã mang gì vào hoàn cảnh đó?
08:46
What does the situationtình hình bringmang đến out of them?
151
514000
2000
Hoàn cảnh mang đi những gì từ họ?
08:48
And what is the systemhệ thống that createstạo ra and maintainsduy trì that situationtình hình?
152
516000
4000
Và chế độ mà nó tạo ra và gìn giữ hoàn cảnh đó là gì?
08:52
So my booksách, "The LuciferLucifer EffectCó hiệu lực," recentlygần đây publishedđược phát hành, is about,
153
520000
2000
Quyển sách của tôi, "hiệu ứng Lucifer", đã xuất bản, nó viết về,
08:54
how do you understandhiểu không how good people turnxoay eviltà ác?
154
522000
2000
cách bạn hiểu được làm thế nào một người trở nên xấu xa?
08:57
And it has a lot of detailchi tiết
155
525000
1000
và có nó nói rất chi tiết
08:58
about what I'm going to talk about todayhôm nay.
156
526000
2000
về nhưng điều tôi sẽ nói hôm nay.
09:01
So DrTiến sĩ. Z'sZ "LuciferLucifer EffectCó hiệu lực," althoughmặc dù it focusestập trung on eviltà ác,
157
529000
3000
trong khi quyển "Hiệu ứng Lucifer" của tiến sĩ Z tập trung vào cái xấu
09:04
really is a celebrationLễ kỷ niệm of the humanNhân loại mind'scủa cái trí
158
532000
2000
thì nó thật sự ca tụng khả năng vô hạn của trí tuệ con người
09:06
infinitevô hạn capacitysức chứa to make any of us kindloại or cruelhung ác,
159
534000
4000
tạo ra tất cả chúng ta những người tốt bụng hay độc ác,
09:10
caringchăm sóc or indifferentvô tư, creativesáng tạo or destructivephá hoại,
160
538000
3000
chu đáo hay lãnh đạm, sáng tạo hay phá hoại,
09:13
and it makeslàm cho some of us villainsnhân vật phản diện.
161
541000
2000
và nó làm một số trong chúng ta thành kẻ con đồ
09:15
And the good newsTin tức storycâu chuyện that I'm going to hopefullyhy vọng come to
162
543000
2000
Tin tốt là câu chuyện tôi kể đi đến
09:18
at the endkết thúc is that it makeslàm cho some of us heroesanh hùng.
163
546000
2000
hồi kết nó cũng làm cho một số trong chúng ta thành người hùng.
09:20
This is a wonderfulTuyệt vời cartoonhoạt hình in the NewMới YorkerYork,
164
548000
3000
Đây là một bản hình mấu tuyệt vời của người new york
09:23
which really summarizestóm tắt my wholetoàn thể talk:
165
551000
2000
đã tóm gọn toàn bộ bài nói của tôi:
09:25
"I'm neithercũng không a good copcảnh sát norcũng không a badxấu copcảnh sát, JeromeJerome.
166
553000
2000
"Tôi không phải là cảnh sát tốt cũng không phải là cảnh sát xâu, Jerome.
09:27
Like yourselfbản thân bạn, I'm a complexphức tạp amalgamhỗn hợp
167
555000
2000
Giống như chính bạn, tôi là một sự kết hợp phức tạp
09:29
of positivetích cực and negativetiêu cực personalitynhân cách traitstính trạng
168
557000
2000
của những tính cách tốt và xấu
09:32
that emergehiện ra or not, dependingtùy on the circumstanceshoàn cảnh."
169
560000
3000
dù có hiện hữu hay không, mà nó phụ thuộc vào hoàn cảnh"
09:35
(LaughterTiếng cười)
170
563000
2000
(Tiếng cười)
09:37
There's a studyhọc some of you think you know about,
171
565000
3000
Có một nghiên cứu mà một số các bạn nghĩ mình biết,
09:40
but very fewvài people have ever readđọc the storycâu chuyện. You watchedđã xem the moviebộ phim.
172
568000
4000
nhưng rất ít người từng đọc. Bạn đã xem bộ phim này.
09:44
This is StanleyStanley MilgramMilgram, little JewishDo Thái kidđứa trẻ from the BronxBronx,
173
572000
3000
Đây là Stanley Milgram, đứa trẻ Do thái từ Bronx,
09:47
and he askedyêu cầu the questioncâu hỏi, "Could the HolocaustHolocaust happenxảy ra here, now?"
174
575000
3000
và cậu ta hỏi" Sự tàn sát có thể xảy ra lúc này tại đây không?"
09:51
People say, "No, that's NaziĐức Quốc xã GermanyĐức,
175
579000
1000
Người ta trả lời : " Không, đó là Đức Quốc xã,
09:52
that's HitlerHitler, you know, that's 1939."
176
580000
2000
đó là Hitler, đó là năm 1939"
09:54
He said, "Yeah, but supposegiả sử HitlerHitler askedyêu cầu you,
177
582000
2000
Cậu ta lại nói" Vâng, nhưng giả dụ Hitler hỏi chú,
09:56
'Would you electrocuteelectrocute a strangerlạ?' 'No' No way, not me, I'm a good personngười.' "
178
584000
3000
"Anh có dám làm giật điện chết một người lạ không?" " Không đời nào, không phải tôi, tôi là người tốt"
10:00
He said, "Why don't we put you in a situationtình hình
179
588000
1000
Cậu ta nói" Sao chúng ta không đặt chú trong tình huống
10:01
and give you a chancecơ hội to see what you would do?"
180
589000
2000
và cho chú cơ hội để xem chú sẽ làm gì?"
10:03
And so what he did was he testedthử nghiệm 1,000 ordinarybình thường people.
181
591000
4000
Và thế là những gì cậu ta làm là kiểm tra 1000 người bình thương
10:07
500 NewMới HavenHaven, ConnecticutConnecticut, 500 BridgeportBridgeport.
182
595000
3000
500 New Haven, Connecticut, 500 Bridgeport.
10:10
And the adquảng cáo said, "PsychologistsNhà tâm lý học want to understandhiểu không memoryký ức.
183
598000
4000
và người cai quản nói : " những nhà tâm lý học muốn hiểu bộ nhớ
10:14
We want to improvecải tiến people'sngười memoryký ức,
184
602000
1000
Họ muốn cải thiện bộ nhớ con người,
10:15
because memoryký ức is the keyChìa khóa to successsự thành công." OK?
185
603000
3000
vì bộ nhớ là chìa khóa đi đến thành công" Đúng không?
10:18
"We're going to give you fivesố năm bucksBucks -- fourbốn dollarsUSD for your time."
186
606000
5000
" Chúng ta sẽ cho bạn 5 đô-- 4 đô cho thời gian của bạn"
10:24
And it said, "We don't want collegetrường đại học studentssinh viên.
187
612000
1000
và nói " Chúng ta không muốn những sinh viên đại học,
10:25
We want menđàn ông betweengiữa 20 and 50."
188
613000
2000
Chúng tôi muốn những người từ 20 đến 50 tuổi"
10:27
In the latermột lát sau studieshọc, they ranchạy womenđàn bà.
189
615000
1000
Ở nghiên cứu sau, chúng đâm vào người phụ nữ
10:28
OrdinaryBình thường people: barbersBarbers, clerksnhân viên, white-collartên people.
190
616000
4000
Những con người bình thường: thợ cắt tóc, thư kí, người lao động chân tay,
10:32
So, you go down, and one of you is going to be a learnerngười học,
191
620000
3000
Vì thế, khi bạn ra đời, có người sẽ là người học hỏi
10:35
and one of you is going to be a teachergiáo viên.
192
623000
1000
và có người sẽ là người chỉ dạy
10:36
The learner'scủa người học a genialgenial, middle-agedTrung niên guy.
193
624000
2000
Người học là những người trung niên vui tính
10:38
He getsđược tiedgắn up to the shocksốc apparatusbộ máy in anotherkhác roomphòng.
194
626000
3000
Anh ta gắn chặt vơi thiết bị sốc điện trong một phòng khác.
10:41
The learnerngười học could be middle-agedTrung niên, could be as youngtrẻ as 20.
195
629000
3000
Người học có thể ở tuổi trung niên, có thể 20 tuổi
10:44
And one of you is told by the authoritythẩm quyền, the guy in the labphòng thí nghiệm coatÁo khoác,
196
632000
4000
Và một trong số các bạn được ra lệnh bởi người cầm quyền, là người mặc áo thí nghiệm.
10:48
"Your jobviệc làm as teachergiáo viên is to give this guy materialvật chất to learnhọc hỏi.
197
636000
3000
" Việc bạn phải làm như một giáo viên là đưa người này tài liệu để học.
10:51
GetsĐược it right, rewardphần thưởng him.
198
639000
1000
nếu anh ta trả lời câu hỏi đúng, hãy tán thưởng anh ta
10:52
GetsĐược it wrongsai rồi, you pressnhấn a buttonnút on the shocksốc boxcái hộp.
199
640000
2000
nếu sai, bạn phải nhấn nút trên ghế sốc điện
10:54
The first buttonnút is 15 voltsvolt. He doesn't even feel it."
200
642000
3000
Nút đầu tiên là nguồn điện 15 Vôn nên anh ta thậm chí sẽ không cảm nhận được nguồn điện này"
10:58
That's the keyChìa khóa. All eviltà ác startsbắt đầu with 15 voltsvolt.
201
646000
3000
Đó la chìa khóa. Tất cả cái xấu sẽ bắt đầu với 15 vôn,
11:01
And then the nextkế tiếp stepbậc thang is anotherkhác 15 voltsvolt.
202
649000
2000
và sau đó bước tiếp theo là thêm 15 vôn nữa,
11:04
The problemvấn đề is, at the endkết thúc of the linehàng, it's 450 voltsvolt.
203
652000
2000
Vấn đề ở đây là bằng cách tiếp tục như vậy, nguồn điện sẽ lên đến 450 vôn
11:06
And as you go alongdọc theo, the guy is screamingla hét,
204
654000
3000
Khi bạn làm thế, người đó sẽ gào thét lên
11:09
"I've got a hearttim conditionđiều kiện! I'm out of here!"
205
657000
2000
"Tôi bi đau tim. Cho tôi ra khỏi đây"
11:11
You're a good personngười. You complainthan phiền.
206
659000
2000
Bạn là người tót. Bạn phàn nàn
11:13
"SirThưa ngài, who'sai going to be responsiblechịu trách nhiệm if something happensxảy ra to him?"
207
661000
2000
"Thưa ngài, ai sẽ chịu trách nhiệm niếu điều gì đó xảy ra với anh ta?"
11:15
The experimenterngười thử nghiệm saysnói, "Don't worrylo, I will be responsiblechịu trách nhiệm.
208
663000
3000
Người thí nghiệm nói" Đừng lo, tôi sẽ chịu trách nhiệm"
11:18
ContinueTiếp tục, teachergiáo viên."
209
666000
1000
tiếp tục đi"
11:19
And the questioncâu hỏi is, who would go all the way to 450 voltsvolt?
210
667000
4000
Và câu hỏi là ai sẽ là người tăng nguồn điện trong suốt quá trình cho đến khi đạt được 450 vôn.?
11:24
You should noticeđể ý here, when it getsđược up to 375,
211
672000
2000
Chú ý là ở đây khi nguồn điện lên đến 375 vôn,
11:26
it saysnói, "DangerNguy hiểm. SevereNghiêm trọng ShockCú sốc."
212
674000
1000
nó sẽ thông báo: " Nguy hiểm. Sốc điện rất mạnh"
11:28
When it getsđược up to here, there's "XXXXXX" -- the pornographynội dung khiêu dâm of powerquyền lực.
213
676000
3000
Khi đạt đến đây, có "XXX"-- kí tự khiêu dâm của nguồn điện
11:31
(LaughterTiếng cười)
214
679000
1000
(Tiếng cười)
11:32
So MilgramMilgram askshỏi 40 psychiatristsbác sĩ tâm thần,
215
680000
1000
Milgram hỏi 40 nhà tâm thần học
11:33
"What percentphần trăm of AmericanNgười Mỹ citizenscông dân would go to the endkết thúc?"
216
681000
3000
"Mấy phần trăm người Mỹ sẽ chịu đựng được đến cuối cùng?"
11:37
They said only one percentphần trăm. Because that's sadistictàn bạo behaviorhành vi,
217
685000
3000
Họ nói chỉ 1 phần trăm. Vì đó là hành vi ác dâm
11:40
and we know, psychiatrytâm thần học knowsbiết, only one percentphần trăm of AmericansNgười Mỹ are sadistictàn bạo.
218
688000
3000
và chúng ta biết, tâm thần học biết, chỉ 1 phần trăm người Mỹ là cuồng dâm
11:44
OK. Here'sĐây là the datadữ liệu. They could not be more wrongsai rồi.
219
692000
4000
Đây là dữ liệu. Chúng có thể có vài chỗ sai.
11:48
Two thirdsthứ ba go all the way to 450 voltsvolt. This was just one studyhọc.
220
696000
5000
2/3 có thể chịu đựng đến 450 vôn. Đây chỉ là một nghiên cứu
11:53
MilgramMilgram did more than 16 studieshọc. And look at this.
221
701000
3000
Milgram đã thực hiện hơn 16 nghiên cứu. Và nhìn này.
11:56
In studyhọc 16, where you see somebodycó ai like you go all the way,
222
704000
4000
Trong nghiên cứu thứ 16, ở đâu bạn thấy một ai đó giống bạn vươt qua được thí nghiệm,
12:00
90 percentphần trăm go all the way. In studyhọc fivesố năm, if you see people rebelnổi loạn, 90 percentphần trăm rebelnổi loạn.
223
708000
6000
90 phần trăm đã vượt qua được thí nghiêm,. Trong nghiên cứu 5, nếu bạn thấy ai đó chống đối, thì đó là 90 phần trăm
12:06
What about womenđàn bà? StudyNghiên cứu 13 -- no differentkhác nhau than menđàn ông.
224
714000
3000
còn phụ nữ thì sao? Nghiên cứu 13- không khác so với đàn ông.
12:10
So MilgramMilgram is quantifyingđịnh lượng eviltà ác as the willingnesssẵn sàng of people
225
718000
3000
Milgram định lượng cái xấu là sự sẵn lòng của con người
12:13
to blindlymù quáng obeytuân theo authoritythẩm quyền, to go all the way to 450 voltsvolt.
226
721000
3000
mù quán tuân theo quyền lực, để đi đến 450 volts.
12:16
And it's like a dialquay số on humanNhân loại naturethiên nhiên.
227
724000
2000
Và nó như bộ mặt thật của bản chất con người
12:18
A dialquay số in a sensegiác quan that you can make almosthầu hết everybodymọi người totallyhoàn toàn obedientVâng lời,
228
726000
4000
Một bộ mặt theo nghĩa bạn hầu như có thể làm mọi người hoàn toàn nghe lời
12:23
down to the majorityđa số, down to nonekhông ai.
229
731000
2000
theo số đông, không theo bên nào
12:25
So what are the externalbên ngoài parallelssong song? For all researchnghiên cứu is artificialnhân tạo.
230
733000
4000
Cái tương đương bên ngoài là gì? Theo tất cá các nghiên cứu thì đó là do nhân tao
12:29
What's the validityhiệu lực in the realthực worldthế giới?
231
737000
1000
Điều gì hợp lệ trong thế giới thực?
12:30
912 AmericanNgười Mỹ citizenscông dân committedcam kết suicidetự tử or were murderedbị giết
232
738000
4000
912 công dân mỹ đã tự sát hoặc bị giết
12:34
by familygia đình and friendsbạn bè in GuyanaGuyana junglerừng nhiệt đới in 1978,
233
742000
3000
bởi gia đình và bạn bè họ ở rừng Guyana năm 1978,
12:37
because they were blindlymù quáng obedientVâng lời to this guy, theirhọ pastormục sư --
234
745000
3000
vì họ mù quán nghe theo người này, mục sư của họ
12:40
not theirhọ priestthầy tu -- theirhọ pastormục sư, ReverendMục sư JimJim JonesJones.
235
748000
2000
không phải thầy tế, mục sư của họ, Reverend Jim Jones.
12:42
He persuadedthuyết phục them to commitcam kết masskhối lượng suicidetự tử.
236
750000
3000
Hén ta thuyết phục họ tự sát hàng loạt.
12:46
And so, he's the modernhiện đại LuciferLucifer effecthiệu ứng,
237
754000
1000
Và vì thế, hén ta là hiệu ứng Lucifer hiện đại,
12:47
a man of God who becomestrở thành the AngelThiên thần of DeathCái chết.
238
755000
3000
một người của Chúa trở thành thần báo tử
12:52
Milgram'sCủa Milgram studyhọc is all about individualcá nhân authoritythẩm quyền to controlđiều khiển people.
239
760000
4000
Nghiên cứu Milgram đều về quyền lực của cá nhân điều khiển con người
12:56
MostHầu hết of the time, we are in institutionstổ chức,
240
764000
3000
Hầu hết chúng ta đều ở trong những thể chế,
13:00
so the StanfordStanford PrisonNhà tù StudyNghiên cứu is a studyhọc of the powerquyền lực of institutionstổ chức
241
768000
3000
vì thế nghiên cứ nhà tù Stanford là nghiên cứu về sức mạnh của một thể chế
13:03
to influenceảnh hưởng individualcá nhân behaviorhành vi.
242
771000
2000
ảnh hưởng hành vi cá nhân
13:05
InterestinglyĐiều thú vị, StanleyStanley MilgramMilgram and I were in the sametương tự highcao schooltrường học classlớp học
243
773000
3000
Thú vị là Milgram và tôi học cùng lớp thời trung học
13:08
in JamesJames MonroeMonroe in the BronxBronx, 1954.
244
776000
3000
ở trường James Monroe ở Bronx, năm 1954
13:13
So this studyhọc, which I did
245
781000
1000
Nghiên cứu này, tôi đã thực hiện
13:14
with my graduatetốt nghiệp studentssinh viên, especiallyđặc biệt CraigCraig HaneyHaney --
246
782000
2000
với sinh viên đại học của tôi, đặc biệt là Craig Haney--
13:16
we alsocũng thế beganbắt đầu work with an adquảng cáo.
247
784000
1000
chúng tôi cũng bắt đầu quảng cáo.
13:17
We didn't have moneytiền bạc, so we had a cheapgiá rẻ, little adquảng cáo,
248
785000
2000
Chúng tôi không có tiền, vì thế chúng tôi chỉ có những quảng cáo nhỏ rẻ tiền
13:19
but we wanted collegetrường đại học studentssinh viên for a studyhọc of prisonnhà tù life.
249
787000
3000
nhưng chúng tôi muốn sinh việc đại học nghiên cứu đời sống nhà tù
13:22
75 people volunteeredtình nguyện, tooklấy personalitynhân cách testskiểm tra.
250
790000
3000
75 người tình nghiện đã làm bài kiểm tra tính cách
13:25
We did interviewsphỏng vấn. PickedChọn two dozen:
251
793000
2000
Chúng tôi phỏng vấn. Chọn 24 người
13:27
the mostphần lớn normalbình thường, the mostphần lớn healthykhỏe mạnh.
252
795000
1000
có điều kiện sức khỏe tốt nhất
13:29
RandomlyNgẫu nhiên assignedgiao them to be prisonertù nhân and guardbảo vệ.
253
797000
2000
Phân họ làm tù nhân và gác ngục một cách ngẫu nhiên.
13:31
So on day one, we knewbiết we had good applestáo.
254
799000
2000
Trong ngày một, chúng tôi biết chúng tôi có người tốt
13:33
I'm going to put them in a badxấu situationtình hình.
255
801000
2000
Tôi sẽ đưa họ vào tình huống xấu
13:35
And secondlythứ nhì, we know there's no differenceSự khác biệt
256
803000
2000
Và thứ hai, chúng tôi biết không có sự khác biệt
13:38
betweengiữa the boyscon trai who are going to be guardsvệ sĩ
257
806000
1000
giữa con trai trở thành canh ngục
13:39
and the boyscon trai who are going to be prisonerstù nhân.
258
807000
1000
và những người sẽ trở thành nhà tù
13:41
The kidstrẻ em who were going to be prisonerstù nhân,
259
809000
1000
Những đứa trẻ sẽ trở thành tù nhân
13:42
we said, "Wait at home in the dormitorieský túc xá. The studyhọc will beginbắt đầu SundayChủ Nhật."
260
810000
2000
Chúng tôi nói" Đợi ở nhà ở nhà trọ. Nghiên cứu sẽ bắt đầu vào chủ nhật"
13:45
We didn't tell them
261
813000
1000
Chúng tôi không nói cho họ biết
13:46
that the citythành phố policecảnh sát were going to come and do realisticthực tế arrestsbắt giữ.
262
814000
36000
cảnh sát thành phố đang đến thực hiện việc bắt giữ người
14:22
(VideoVideo) StudentSinh viên: A policecảnh sát carxe hơi pullskéo up in fronttrước mặt, and a copcảnh sát comesđến to the fronttrước mặt doorcửa,
263
850000
6000
(Video) Sinh viên: Một chiếc xe cảnh sát đậu phía trước, và một cảnh sát đi đến cửa trước
14:28
and knocksgõ cửa, and saysnói he's looking for me.
264
856000
2000
gõ cửa, và nói anh ta đang tìm tôi
14:30
So they, right there, you know, they tooklấy me out the doorcửa,
265
858000
2000
Và họ đưa tôi ra khỏi cửa ngay tại đó
14:33
they put my handstay againstchống lại the carxe hơi.
266
861000
3000
họ đặt hai tay tôi tựa vào xe
14:36
It was a realthực copcảnh sát carxe hơi, it was a realthực policemancảnh sát,
267
864000
2000
Đó là thực sự là một chiếc xe cảnh sát, đó thật sự là một cảnh sát
14:39
and there were realthực neighborshàng xóm in the streetđường phố,
268
867000
1000
và có vài người hàng xóm trên đường
14:40
who didn't know that this was an experimentthí nghiệm.
269
868000
4000
không biết rằng đó là một thí nghiệm
14:44
And there was camerasmáy ảnh all around and neighborshàng xóm all around.
270
872000
3000
Có máy quay và những người hàng xóm xung quanh
14:47
They put me in the carxe hơi, then they drovelái me around PaloPalo AltoAlto.
271
875000
3000
Ho đưa tôi vào xem rồi chở tôi quanh Palo Alto
14:52
They tooklấy me to the policecảnh sát stationga tàu,
272
880000
3000
Họ đưa tôi đến sở cảnh sát,
14:55
the basementtầng hầm of the policecảnh sát stationga tàu. Then they put me in a celltế bào.
273
883000
10000
tầng hầm của sở cảnh sát, rồi họ đưa tôi vào khám
15:05
I was the first one to be pickedđã chọn up, so they put me in a celltế bào,
274
893000
2000
Tôi là người đầu tiên bị bắt đưa về, nên họ đưa tôi vào khám
15:07
which was just like a roomphòng with a doorcửa with barsthanh on it.
275
895000
4000
nơi giống như một căn phòng có cửa sổ gắn thanh trên đó
15:12
You could tell it wasn'tkhông phải là a realthực jailnhà giam.
276
900000
1000
Bạn không thể nào nghĩ đó không phải là nhà tù thật
15:13
They lockedbị khóa me in there, in this degradinggiảm đi little outfitTrang phục.
277
901000
5000
Họ nhốt tôi trong đó, trong căn phòng nhỏ xuống cấp này.
15:19
They were takinglấy this experimentthí nghiệm too seriouslynghiêm túc.
278
907000
2000
Họ đang làm thí nghiệm một cách rất nghiêm túc
15:21
PhilipPhilip ZimbardoZimbardo: Here are the prisonerstù nhân who are going to be dehumanizeddehumanized.
279
909000
2000
Philip Zimbardo: Đây là những tên tù đang bị mất nhân tính hóa
15:23
They're going to becometrở nên numberssố.
280
911000
1000
Họ sẽ trở thành những con số.
15:24
Here are the guardsvệ sĩ with the symbolský hiệu of powerquyền lực and anonymityẩn danh.
281
912000
3000
Đây là người quản ngục tiêu biểu cho quyền lực và sự ẩn danh
15:27
GuardsVệ sĩ get prisonerstù nhân
282
915000
1000
Quản tù bắt tù nhân
15:28
to cleandọn dẹp the toiletphòng vệ sinh bowlsbát out with theirhọ baretrần handstay,
283
916000
2000
dọn toilet bằng tay không,
15:30
to do other humiliatinglàm nhục tasksnhiệm vụ.
284
918000
2000
bắt họ làm những việc bẽ mặt khác
15:32
They stripdải them nakedtrần truồng. They sexuallytình dục tauntchế nhạo them.
285
920000
2000
Họ lột trần tù nhân. Quấy rối tình dục họ
15:34
They beginbắt đầu to do degradinggiảm đi activitieshoạt động,
286
922000
2000
Họ bắt đầu làm những việc thoái hóa,
15:36
like havingđang có them simulatemô phỏng sodomykê gian.
287
924000
2000
như bắt học làm theo thú dâm
15:38
You saw simulatingMô phỏng fellatiofellatio in soldiersbinh lính in AbuAbu GhraibGhraib.
288
926000
3000
Bạn đã thấy việc kích thích dương vật trong nhóm lính ở Abu Ghraib
15:41
My guardsvệ sĩ did it in fivesố năm daysngày. The stressnhấn mạnh reactionphản ứng was so extremecực
289
929000
5000
Quản tù của tôi đã làm điều đó trong 5 ngày. Phản ứng mạnh mẽ đến nỗi
15:46
that normalbình thường kidstrẻ em we pickedđã chọn because they were healthykhỏe mạnh
290
934000
2000
những đứa trẻ khỏe mạnh mà họ đưa về
15:48
had breakdownssự cố withinbên trong 36 hoursgiờ.
291
936000
2000
cũng suy sụp trong vòng 36 giờ
15:50
The studyhọc endedđã kết thúc after sixsáu daysngày, because it was out of controlđiều khiển.
292
938000
4000
Nghiên cứu này đã kết thúc sau 6 ngày vì nó vượt ra kiểm soát
15:54
FiveNăm kidstrẻ em had emotionalđa cảm breakdownssự cố.
293
942000
2000
5 đứa trẻ đã bị suy sụp tinh thần
15:58
Does it make a differenceSự khác biệt if warriorschiến binh go to battlechiến đấu
294
946000
2000
Có sự khác biệt nào giữa việc các chiến binh đi đến những trận chiến
16:00
changingthay đổi theirhọ appearancexuất hiện or not?
295
948000
2000
mà làm thay đổi diện mạo họ hay không?
16:02
Does it make a differenceSự khác biệt if they're anonymousvô danh,
296
950000
1000
Có sự khác biệt nào nếu họ là nhưng người vô danh,
16:03
in how they treatđãi theirhọ victimsnạn nhân?
297
951000
2000
trong cách họ đối xử với nạn nhân của họ?
16:05
We know in some culturesvăn hoá, they go to warchiến tranh,
298
953000
1000
Chúng ta biết trong những văn hóa khác, họ đến chiến tranh,
16:06
they don't changethay đổi theirhọ appearancexuất hiện.
299
954000
1000
họ không thay đổi diện mạo của mình.
16:07
In other culturesvăn hoá, they paintSơn themselvesbản thân họ like "LordChúa of the FliesRuồi."
300
955000
2000
Trong những nền văn hóa khác, họ vẽ chính mình như " Chúa tể của những con ruồi"
16:09
In some, they wearmặc masksmặt nạ.
301
957000
2000
Trong một số văn hóa họ còn đeo mặt nạ.
16:11
In manynhiều, soldiersbinh lính are anonymousvô danh in uniformđồng phục.
302
959000
3000
Trong nhiều trường hợp ,người lính giấu mặt trong đồng phục.
16:14
So this anthropologistnhân chủng học, JohnJohn WatsonWatson, foundtìm
303
962000
2000
Vì thế nhà nhân loại học, John Watson, đã tìm ra
16:17
23 culturesvăn hoá that had two bitsbit of datadữ liệu.
304
965000
2000
23 nền văn hóa có 2 mấu dữ liệu.
16:19
Do they changethay đổi theirhọ appearancexuất hiện? 15.
305
967000
2000
Họ có thay đổi diện mạo của mình không? 15
16:21
Do they killgiết chết, torturetra tấn, mutilatemutilate? 13.
306
969000
2000
Họ có giết người, tra tấn, hành hạ không? 13
16:23
If they don't changethay đổi theirhọ appearancexuất hiện,
307
971000
2000
Nếu họ không thay đổi diện mạo của mình,
16:25
only one of eighttám killsgiết chết, torturestra tấn or mutilatesmutilates.
308
973000
2000
chỉ một trong 8 sự giết người, tra tấn hay hành hạ.
16:27
The keyChìa khóa is in the redđỏ zonevùng.
309
975000
2000
Chìa khóa nằm ở trong vùng đỏ
16:29
If they changethay đổi theirhọ appearancexuất hiện,
310
977000
1000
Nếu họ thay đổi diện mạo,
16:30
12 of 13 -- that's 90 percentphần trăm -- killgiết chết, torturetra tấn, mutilatemutilate.
311
978000
4000
12 trên 13, tức là 90%, giết, tra tấn, hành hạ,
16:35
And that's the powerquyền lực of anonymityẩn danh.
312
983000
1000
Và đó là sức mạnh của sự nặc danh.
16:36
So what are the sevenbảy socialxã hội processesquy trình
313
984000
2000
Vì thế 7 quá trình xã hội hóa mà nó
16:38
that greasedầu mỡ the slipperytrơn slopedốc of eviltà ác?
314
986000
2000
bôi trơn cho sự trượt dài của cái xấu là gì?
16:40
MindlesslyMindlessly takinglấy the first smallnhỏ bé stepbậc thang.
315
988000
2000
Thực hiện bước nhỏ đầu tiên thiếu suy xét
16:42
DehumanizationDehumanization of othersKhác. De-individuationDe-individuation of SelfTự.
316
990000
3000
bất nhân tính hóa người khác, bất cá nhân hóa bản thân.
16:45
DiffusionPhổ biến of personalcá nhân responsibilitytrách nhiệm. BlindNgười mù obedienceVâng lời to authoritythẩm quyền.
317
993000
3000
sự truyền bá trách nhiệm cá nhân. làm mù quán sự phục tùng với quyền lực.
16:49
UncriticalUncritical conformitysự phù hợp to groupnhóm normsđịnh mức.
318
997000
1000
Không tuân theo chuẩn mực của tổ chức
16:50
PassiveThụ động tolerancelòng khoan dung to eviltà ác throughxuyên qua inactioninaction or indifferencethờ ơ.
319
998000
3000
Thụ động tuân theo cái xấu thông qua sự không hoạt động hoặc sự thờ ơ.
16:54
And it happensxảy ra when you're in a newMới or unfamiliarkhông quen situationtình hình.
320
1002000
2000
Và nó diễn ra khi bạn ở trong một tình huống mới.
16:56
Your habitualquen thuộc responsephản ứng patternsmẫu don't work.
321
1004000
2000
Mô hình phản ứng theo thói quen của bạn không làm việc
16:59
Your personalitynhân cách and moralityđạo đức are disengagednhàn hạ.
322
1007000
2000
Nhân cách và đạo đức của bạn bị gạt bỏ.
17:01
"Nothing is easierdễ dàng hơn than to denouncetố cáo the evildoerevildoer;
323
1009000
3000
"Rất đễ để nhìn thấy hành vi của kẻ bất lương;
17:04
nothing more difficultkhó khăn than understandinghiểu biết him," DostoyevksyDostoyevksy tellsnói us.
324
1012000
3000
nhưng lại rất khó để hiểu được anh ta"
17:07
UnderstandingSự hiểu biết is not excusingexcusing. PsychologyTâm lý học is not excuse-iologyXin lỗi-iology.
325
1015000
4000
17:12
So socialxã hội and psychologicaltâm lý researchnghiên cứu revealstiết lộ
326
1020000
1000
17:13
how ordinarybình thường, good people can be transformedbiến đổi withoutkhông có the drugsma túy.
327
1021000
4000
17:17
You don't need it. You just need the social-psychologicaltâm lý xã hội processesquy trình.
328
1025000
3000
17:20
RealThực tế worldthế giới parallelssong song? CompareSo sánh this with this.
329
1028000
4000
17:26
JamesJames SchlesingerSchlesinger -- and I'm going to have to endkết thúc with this -- saysnói,
330
1034000
2000
17:28
"PsychologistsNhà tâm lý học have attemptedcố gắng to understandhiểu không how and why
331
1036000
2000
17:31
individualscá nhân and groupscác nhóm who usuallythông thường acthành động humanelyhumanely
332
1039000
2000
17:33
can sometimesđôi khi acthành động otherwisenếu không thì in certainchắc chắn circumstanceshoàn cảnh."
333
1041000
3000
17:37
That's the LuciferLucifer effecthiệu ứng.
334
1045000
1000
17:38
And he goesđi on to say, "The landmarkLandmark StanfordStanford studyhọc
335
1046000
2000
17:40
providescung cấp a cautionarycảnh báo talecâu chuyện for all militaryquân đội operationshoạt động."
336
1048000
4000
17:44
If you give people powerquyền lực withoutkhông có oversightGiám sát,
337
1052000
2000
17:47
it's a prescriptionđơn thuốc for abuselạm dụng. They knewbiết that, and let that happenxảy ra.
338
1055000
3000
17:50
So anotherkhác reportbài báo cáo, an investigativeđiều tra reportbài báo cáo by GeneralTổng quát FayFay,
339
1058000
5000
17:55
saysnói the systemhệ thống is guiltytội lỗi. And in this reportbài báo cáo,
340
1063000
2000
17:57
he saysnói it was the environmentmôi trường that createdtạo AbuAbu GhraibGhraib,
341
1065000
3000
18:00
by leadershipkhả năng lãnh đạo failuresthất bại that contributedđóng góp
342
1068000
2000
18:02
to the occurrencesự xuất hiện of suchnhư là abuselạm dụng,
343
1070000
1000
18:03
and the factthực tế that it remainedvẫn undiscoveredChưa được khám phá
344
1071000
2000
18:05
by highercao hơn authoritiescơ quan chức năng for a long periodgiai đoạn of time.
345
1073000
2000
18:07
Those abuseslạm dụng wentđã đi on for threesố ba monthstháng. Who was watchingxem the storecửa hàng?
346
1075000
4000
18:11
The answercâu trả lời is nobodykhông ai, and, I think, nobodykhông ai on purposemục đích.
347
1079000
2000
18:14
He gaveđưa ra the guardsvệ sĩ permissionsự cho phép to do those things,
348
1082000
1000
18:15
and they knewbiết nobodykhông ai was ever going to come down to that dungeonDungeon.
349
1083000
3000
18:18
So you need a paradigmmô hình shiftsự thay đổi in all of these areaskhu vực.
350
1086000
3000
18:21
The shiftsự thay đổi is away from the medicalY khoa modelmô hình
351
1089000
2000
18:23
that focusestập trung only on the individualcá nhân.
352
1091000
2000
18:25
The shiftsự thay đổi is towardđối với a publiccông cộng healthSức khỏe modelmô hình
353
1093000
2000
18:28
that recognizescông nhận situationaltình huống and systemiccó hệ thống vectorsvectơ of diseasedịch bệnh.
354
1096000
3000
18:31
BullyingBắt nạt is a diseasedịch bệnh. PrejudiceẢnh hưởng is a diseasedịch bệnh. ViolenceBạo lực is a diseasedịch bệnh.
355
1099000
4000
18:35
And sincekể từ the InquisitionToà án dị giáo, we'vechúng tôi đã been dealingxử lý with problemscác vấn đề
356
1103000
2000
18:37
at the individualcá nhân levelcấp độ. And you know what? It doesn't work.
357
1105000
3000
18:40
AleksandrAleksandr SolzhenitsynSolzhenitsyn saysnói, "The linehàng betweengiữa good and eviltà ác
358
1108000
3000
18:43
cutsvết cắt throughxuyên qua the hearttim of everymỗi humanNhân loại beingđang."
359
1111000
2000
18:45
That meanscó nghĩa that linehàng is not out there.
360
1113000
2000
18:47
That's a decisionphán quyết that you have to make. That's a personalcá nhân thing.
361
1115000
3000
18:50
So I want to endkết thúc very quicklyMau on a positivetích cực notechú thích.
362
1118000
3000
18:53
HeroismAnh hùng as the antidotethuốc giải độc to eviltà ác,
363
1121000
2000
18:56
by promotingquảng bá the heroicAnh hùng imaginationtrí tưởng tượng,
364
1124000
1000
18:57
especiallyđặc biệt in our kidstrẻ em, in our educationalgiáo dục systemhệ thống.
365
1125000
3000
19:00
We want kidstrẻ em to think, I'm the heroanh hùng in waitingđang chờ đợi,
366
1128000
2000
19:02
waitingđang chờ đợi for the right situationtình hình to come alongdọc theo,
367
1130000
2000
19:05
and I will acthành động heroicallyheroically.
368
1133000
1000
19:06
My wholetoàn thể life is now going to focustiêu điểm away from eviltà ác --
369
1134000
2000
19:08
that I've been in sincekể từ I was a kidđứa trẻ -- to understandinghiểu biết heroesanh hùng.
370
1136000
3000
19:11
BanalityBanality of heroismAnh hùng
371
1139000
1707
19:13
is, it's ordinarybình thường people who do heroicAnh hùng deedshành động.
372
1140707
2293
19:15
It's the counterpointngược lại to HannahHannah Arendt'sCủa Arendt "BanalityBanality of EvilCái ác."
373
1143000
3000
19:18
Our traditionaltruyên thông societalxã hội heroesanh hùng are wrongsai rồi,
374
1146000
3000
19:21
because they are the exceptionstrường hợp ngoại lệ.
375
1149000
1000
19:22
They organizetổ chức theirhọ wholetoàn thể life around this.
376
1150000
2000
19:24
That's why we know theirhọ namestên.
377
1152000
1000
19:25
And our kids'dành cho trẻ em heroesanh hùng are alsocũng thế wrongsai rồi modelsmô hình for them,
378
1153000
2000
19:27
because they have supernaturalsiêu nhiên talentsเลือก แทน ท่าน เลือก.
379
1155000
2000
19:30
We want our kidstrẻ em to realizenhận ra mostphần lớn heroesanh hùng are everydaymỗi ngày people,
380
1158000
2000
19:32
and the heroicAnh hùng acthành động is unusualbất thường. This is JoeJoe DarbyDarby.
381
1160000
4000
19:36
He was the one that stoppeddừng lại those abuseslạm dụng you saw,
382
1164000
2000
19:38
because when he saw those imageshình ảnh,
383
1166000
2000
19:40
he turnedquay them over to a seniorcao cấp investigatingđiều tra officernhân viên văn phòng.
384
1168000
3000
19:43
He was a low-levelở độ cao thấp privateriêng tư, and that stoppeddừng lại it. Was he a heroanh hùng? No.
385
1171000
3000
19:47
They had to put him in hidingẩn, because people wanted to killgiết chết him,
386
1175000
3000
19:50
and then his mothermẹ and his wifengười vợ.
387
1178000
1000
19:51
For threesố ba yearsnăm, they were in hidingẩn.
388
1179000
2000
19:53
This is the womanđàn bà who stoppeddừng lại the StanfordStanford PrisonNhà tù StudyNghiên cứu.
389
1181000
3000
19:56
When I said it got out of controlđiều khiển, I was the prisonnhà tù superintendentGiám đốc.
390
1184000
3000
19:59
I didn't know it was out of controlđiều khiển. I was totallyhoàn toàn indifferentvô tư.
391
1187000
3000
20:02
She cameđã đến down, saw that madhousenhà thương điên and said,
392
1190000
2000
20:04
"You know what, it's terriblekhủng khiếp what you're doing to those boyscon trai.
393
1192000
3000
20:07
They're not prisonerstù nhân, they're not guardsvệ sĩ,
394
1195000
1000
20:08
they're boyscon trai, and you are responsiblechịu trách nhiệm."
395
1196000
2000
20:11
And I endedđã kết thúc the studyhọc the nextkế tiếp day.
396
1199000
2000
20:13
The good newsTin tức is I marriedcưới nhau her the nextkế tiếp yearnăm.
397
1201000
2000
20:15
(LaughterTiếng cười)
398
1203000
3000
20:18
(ApplauseVỗ tay)
399
1206000
7000
20:25
I just cameđã đến to my sensesgiác quan, obviouslychắc chắn.
400
1213000
2000
20:27
So situationstình huống have the powerquyền lực to do, throughxuyên qua --
401
1215000
2000
20:31
but the pointđiểm is, this is the sametương tự situationtình hình
402
1219000
1000
20:32
that can inflamelàm viêm the hostileHostile imaginationtrí tưởng tượng in some of us,
403
1220000
4000
20:36
that makeslàm cho us perpetratorsthủ phạm of eviltà ác,
404
1224000
2000
20:38
can inspiretruyền cảm hứng the heroicAnh hùng imaginationtrí tưởng tượng in othersKhác. It's the sametương tự situationtình hình.
405
1226000
3000
20:42
And you're on one sidebên or the other.
406
1230000
1000
20:43
MostHầu hết people are guiltytội lỗi of the eviltà ác of inactioninaction,
407
1231000
2000
20:45
because your mothermẹ said, "Don't get involvedcó tính liên quan. MindTâm trí your ownsở hữu businesskinh doanh."
408
1233000
3000
20:48
And you have to say, "MamaMama, humanitynhân loại is my businesskinh doanh."
409
1236000
3000
20:51
So the psychologytâm lý học of heroismAnh hùng is -- we're going to endkết thúc in a momentchốc lát --
410
1239000
2000
20:53
how do we encouragekhuyến khích childrenbọn trẻ in newMới heroanh hùng coursescác khóa học,
411
1241000
4000
20:57
that I'm workingđang làm việc with MattMatt LangdonLangdon -- he has a heroanh hùng workshopxưởng --
412
1245000
3000
21:00
to developphát triển, xây dựng this heroicAnh hùng imaginationtrí tưởng tượng, this self-labelingtự ghi nhãn,
413
1248000
3000
21:03
"I am a heroanh hùng in waitingđang chờ đợi," and teachdạy them skillskỹ năng.
414
1251000
3000
21:06
To be a heroanh hùng, you have to learnhọc hỏi to be a deviantkẻ,
415
1254000
2000
21:09
because you're always going againstchống lại the conformitysự phù hợp of the groupnhóm.
416
1257000
2000
21:11
HeroesAnh hùng are ordinarybình thường people whose socialxã hội actionshành động are extraordinarybất thường. Who acthành động.
417
1259000
4000
21:15
The keyChìa khóa to heroismAnh hùng is two things.
418
1263000
2000
21:17
A: you've got to acthành động when other people are passivethụ động.
419
1265000
2000
21:20
B: you have to acthành động socio-centricallyxã hội centrically, not egocentricallyegocentrically.
420
1268000
3000
21:23
And I want to endkết thúc with the storycâu chuyện that some of you know,
421
1271000
2000
21:25
about WesleyWesley AutreyAutrey, NewMới YorkYork subwayxe điện ngầm heroanh hùng.
422
1273000
2000
21:27
Fifty-year-oldNăm mươi năm tuổi African-AmericanNgười Mỹ gốc Phi constructionxây dựng workercông nhân.
423
1275000
2000
21:29
He's standingđứng on a subwayxe điện ngầm in NewMới YorkYork.
424
1277000
2000
21:31
A whitetrắng guy fallsngã on the tracksbài hát.
425
1279000
1000
21:32
The subwayxe điện ngầm trainxe lửa is comingđang đến. There's 75 people there.
426
1280000
3000
21:35
You know what? They freezeĐông cứng.
427
1283000
1000
21:36
He's got a reasonlý do not to get involvedcó tính liên quan.
428
1284000
2000
21:38
He's blackđen, the guy'sanh chàng whitetrắng, and he's got two little kidstrẻ em.
429
1286000
2000
21:41
InsteadThay vào đó, he givesđưa ra his kidstrẻ em to a strangerlạ,
430
1289000
1000
21:42
jumpsnhảy on the tracksbài hát, putsđặt the guy betweengiữa the tracksbài hát,
431
1290000
3000
21:45
liesdối trá on him, the subwayxe điện ngầm goesđi over him.
432
1293000
2000
21:47
WesleyWesley and the guy -- 20 and a halfmột nửa inchesinch heightChiều cao.
433
1295000
3000
21:51
The trainxe lửa clearancegiải phóng mặt bằng is 21 inchesinch.
434
1299000
2000
21:53
A halfmột nửa an inchinch would have takenLấy his headcái đầu off.
435
1301000
2000
21:56
And he said, "I did what anyonebất kỳ ai could do,"
436
1304000
3000
21:59
no biglớn dealthỏa thuận to jumpnhảy on the tracksbài hát.
437
1307000
1000
22:00
And the moralđạo đức imperativebắt buộc is "I did what everyonetất cả mọi người should do."
438
1308000
4000
22:04
And so one day, you will be in a newMới situationtình hình.
439
1312000
2000
22:07
Take pathcon đường one, you're going to be a perpetratorthủ phạm of eviltà ác.
440
1315000
2000
22:09
EvilCái ác, meaningÝ nghĩa you're going to be ArthurArthur AndersenAndersen.
441
1317000
3000
22:12
You're going to cheatCheat, or you're going to allowcho phép bullyingbắt nạt.
442
1320000
2000
22:14
PathĐường dẫn two, you becometrở nên guiltytội lỗi of the eviltà ác of passivethụ động inactioninaction.
443
1322000
2000
22:17
PathĐường dẫn threesố ba, you becometrở nên a heroanh hùng.
444
1325000
1000
22:18
The pointđiểm is, are we readysẳn sàng to take the pathcon đường
445
1326000
3000
22:21
to celebratingkỷ niệm ordinarybình thường heroesanh hùng,
446
1329000
2000
22:23
waitingđang chờ đợi for the right situationtình hình to come alongdọc theo
447
1331000
2000
22:25
to put heroicAnh hùng imaginationtrí tưởng tượng into actionhoạt động?
448
1333000
2000
22:27
Because it mayTháng Năm only happenxảy ra onceMột lần in your life,
449
1335000
3000
22:31
and when you passvượt qua it by, you'llbạn sẽ always know,
450
1339000
1000
22:32
I could have been a heroanh hùng and I let it passvượt qua me by.
451
1340000
3000
22:35
So the pointđiểm is thinkingSuy nghĩ it and then doing it.
452
1343000
2000
22:37
So I want to thank you. Thank you. Thank you.
453
1345000
3000
22:40
Let's opposephản đối the powerquyền lực of eviltà ác systemshệ thống at home and abroadở nước ngoài,
454
1348000
3000
22:43
and let's focustiêu điểm on the positivetích cực.
455
1351000
2000
22:45
AdvocateBiện hộ for respectsự tôn trọng of personalcá nhân dignityphẩm giá, for justiceSự công bằng and peacehòa bình,
456
1353000
3000
22:48
which sadlyĐáng buồn thay our administrationquản trị has not been doing.
457
1356000
2000
22:50
ThanksCảm ơn so much.
458
1358000
1000
22:51
(ApplauseVỗ tay)
459
1359000
13000
Translated by yung Phuong
Reviewed by Ann Jing

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Philip Zimbardo - Psychologist
Philip Zimbardo was the leader of the notorious 1971 Stanford Prison Experiment -- and an expert witness at Abu Ghraib. His book The Lucifer Effect explores the nature of evil; now, in his new work, he studies the nature of heroism.

Why you should listen

Philip Zimbardo knows what evil looks like. After serving as an expert witness during the Abu Ghraib trials, he wrote The Lucifer Effect: Understanding How Good People Turn Evil. From Nazi comic books to the tactics of used-car salesmen, he explores a wealth of sources in trying to explain the psychology of evil.

A past president of the American Psychological Association and a professor emeritus at Stanford, Zimbardo retired in 2008 from lecturing, after 50 years of teaching his legendary introductory course in psychology. In addition to his work on evil and heroism, Zimbardo recently published The Time Paradox, exploring different cultural and personal perspectives on time.

Still well-known for his controversial Stanford Prison Experiment, Zimbardo in his new research looks at the psychology of heroism. He asks, "What pushes some people to become perpetrators of evil, while others act heroically on behalf of those in need?"

More profile about the speaker
Philip Zimbardo | Speaker | TED.com