TEDxPSU
Jonathan Marks: In praise of conflict
Jonathan Marks: Xung đột không hoàn toàn xấu
Filmed:
Readability: 4.8
1,369,835 views
Hãy phản đối xung đột và ủng hộ các thoả thuận hợp tác - đó là những gì ta thường nghe. Luật sư và nhà đạo lý sinh học Jonathan Marks thách thức quan điểm này, cho thấy chính phủ có thể cản trở sự phát triên của y tế, nhân quyền và môi trường khi họ hợp tác với các tập đoàn. Đó là một lời nhắc nhở quan trọng và kịp thời về sự khác biệt giữa lợi ích chung và mặt bằng chung.
Jonathan Marks - Bioethicist, lawyer
Jonathan Marks works at the intersections of ethics, law and policy -- writing and speaking about torture, obesity, fracking, health care and other pressing issues of our time. Full bio
Jonathan Marks works at the intersections of ethics, law and policy -- writing and speaking about torture, obesity, fracking, health care and other pressing issues of our time. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Twenty years ago,
0
640
1456
Hai mươi năm về trước,
00:14
when I was a barrister
and human rights lawyer
and human rights lawyer
1
2120
2936
khi tôi còn là luật sư tranh tụng
và luật sư về nhân quyền
và luật sư về nhân quyền
00:17
in full-time legal practice in London,
2
5080
2975
hành nghề toàn thời gian tại Luân Đôn,
00:20
and the highest court in the land
3
8080
2176
và Tòa Thượng thẩm ở đó
00:22
still convened, some would say
by an accident of history,
by an accident of history,
4
10280
4416
được triệu tập lại, vài người cho đó là
do một sự cố trong lịch sử,
do một sự cố trong lịch sử,
00:26
in this building here,
5
14720
1320
ngay tại tòa nhà này,
00:28
I met a young man
who had just quit his job
who had just quit his job
6
16840
3056
Tôi gặp một chàng trai trẻ
đã xin thôi việc
đã xin thôi việc
00:31
in the British Foreign Office.
7
19920
1429
ở Bộ Ngoại giao Anh.
00:33
When I asked him, "Why did you leave,"
8
21920
2296
Khi tôi hỏi anh ta,
"Tại sao cậu nghỉ việc?"
"Tại sao cậu nghỉ việc?"
00:36
he told me this story.
9
24240
1200
Anh đã kể câu chuyện này.
00:38
He had gone to his boss
one morning and said,
one morning and said,
10
26520
2696
Một buổi sáng, anh ấy
tới chỗ sếp mình và nói,
tới chỗ sếp mình và nói,
00:41
"Let's do something
about human rights abuses in China."
about human rights abuses in China."
11
29240
4120
"Hãy làm điều gì đó để chống lại
sự vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc."
sự vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc."
00:46
And his boss had replied,
12
34200
1976
Và sếp của anh ta trả lời,
00:48
"We can't do anything
about human rights abuses in China
about human rights abuses in China
13
36200
2696
"Ta không thể làm gì
trước sự vi phạm đó cả,
trước sự vi phạm đó cả,
00:50
because we have
trade relations with China."
trade relations with China."
14
38920
2600
vì chúng ta có mối quan hệ
thương mại với Trung Quốc."
thương mại với Trung Quốc."
00:54
So my friend went away
with his tail between his legs,
with his tail between his legs,
15
42680
2576
Và anh bạn đó bỏ đi
với cảm giác bẽ mặt,
với cảm giác bẽ mặt,
00:57
and six months later,
he returned again to his boss,
he returned again to his boss,
16
45280
3160
và sáu tháng sau,
anh quay lại chỗ sếp của mình,
anh quay lại chỗ sếp của mình,
01:01
and he said this time,
17
49240
1616
lần này anh ta nói,
01:02
"Let's do something
about human rights in Burma,"
about human rights in Burma,"
18
50880
3496
"Hãy làm gì đó để chống lại
sự vi phạm nhân quyền ở Burma,"
sự vi phạm nhân quyền ở Burma,"
01:06
as it was then called.
19
54400
1200
đó là tên trước kia.
01:08
His boss once again paused
20
56400
2136
Ông sếp của anh ta một lần nữa ngắt lời
01:10
and said, "Oh, but we can't
do anything about human rights in Burma
do anything about human rights in Burma
21
58560
4016
và nói, "Oh, nhưng chúng ta không thể
làm gì cho nhân quyền ở Burma
làm gì cho nhân quyền ở Burma
01:14
because we don't have
any trade relations with Burma."
any trade relations with Burma."
22
62600
3656
vì chúng ta không có bất kỳ quan hệ
thương mại nào với Burma."
thương mại nào với Burma."
01:18
(Laughter)
23
66280
1656
(Cười)
01:19
This was the moment
he knew he had to leave.
he knew he had to leave.
24
67960
2096
Đó là lúc anh ấy hiểu
anh ấy cần phải ra đi.
anh ấy cần phải ra đi.
01:22
It wasn't just the hypocrisy
that got to him.
that got to him.
25
70080
2360
Không chỉ là sự đạo đức giả
khiến anh suy ngẫm.
khiến anh suy ngẫm.
01:25
It was the unwillingness of his government
26
73160
3256
Đó là sự trốn tránh của chính phủ
01:28
to engage in conflict
with other governments,
with other governments,
27
76440
2616
khi không muốn xảy ra xung đột
với các chính phủ khác,
với các chính phủ khác,
01:31
in tense discussions,
28
79080
1776
trong các cuộc đàm phán căng thẳng,
01:32
all the while, innocent people
were being harmed.
were being harmed.
29
80880
3800
khi tất cả những người vô tội
đều bị ảnh hưởng.
đều bị ảnh hưởng.
01:37
We are constantly told
30
85600
2536
Chúng ta luôn được bảo rằng
01:40
that conflict is bad
31
88160
2080
xung đột là xấu,
01:42
that compromise is good;
32
90920
2040
thỏa hiệp mới là tốt;
01:45
that conflict is bad
33
93640
1656
xung đột là xấu,
01:47
but consensus is good;
34
95320
2120
nhưng đồng thuận mới là tốt;
01:50
that conflict is bad
35
98120
2216
xung đột là xấu,
01:52
and collaboration is good.
36
100360
2560
hợp tác mới là tốt.
Nhưng theo quan điểm của tôi,
01:56
But in my view,
37
104040
1296
01:57
that's far too simple
a vision of the world.
a vision of the world.
38
105360
2376
cách nhìn như vậy về thế giới
thực sự quá giản đơn.
thực sự quá giản đơn.
01:59
We cannot know
39
107760
1896
Chúng ta không thể biết
02:01
whether conflict is bad
40
109680
2056
xung đột đó có xấu hay không
02:03
unless we know who is fighting,
41
111760
2816
trừ khi ta biết
ai đang chiến đấu,
ai đang chiến đấu,
02:06
why they are fighting
42
114600
2136
tại sao họ chiến đấu,
02:08
and how they are fighting.
43
116760
1856
và chiến đấu ra sao.
02:10
And compromises can be thoroughly rotten
44
118640
3456
Và việc thỏa hiệp sẽ rất tệ hại
02:14
if they harm people
who are not at the table,
who are not at the table,
45
122120
2680
khi điều đó làm hại những người
không ngồi ở bàn đàm phán,
không ngồi ở bàn đàm phán,
02:17
people who are vulnerable, disempowered,
46
125600
2415
những người bị dễ tổn thương,
bị tước quyền,
bị tước quyền,
02:20
people whom we have
an obligation to protect.
an obligation to protect.
47
128039
3281
những người mà chúng ta
có nghĩa vụ phải bảo vệ.
có nghĩa vụ phải bảo vệ.
02:24
Now, you might be
somewhat skeptical of a lawyer
somewhat skeptical of a lawyer
48
132480
3056
Bạn có thể phần nào
hoài nghi về một luật sư
hoài nghi về một luật sư
02:27
arguing about the benefits of conflict
49
135560
3176
tranh cãi về lợi ích của xung đột
02:30
and creating problems for compromise,
50
138760
2616
và cản trở việc thỏa hiệp,
02:33
but I did also qualify as a mediator,
51
141400
1816
nhưng là một hoà giải viên,
02:35
and these days, I spend my time
giving talks about ethics for free.
giving talks about ethics for free.
52
143240
3280
gần đây, tôi dành thời gian diễn thuyết
về đạo đức hoàn toàn miễn phí.
về đạo đức hoàn toàn miễn phí.
02:39
So as my bank manager likes to remind me,
I'm downwardly mobile.
I'm downwardly mobile.
53
147160
3080
Vì vậy, như thủ quỹ của tôi nhắc nhở,
tôi đã nghèo túng hơn.
tôi đã nghèo túng hơn.
(Cười)
02:44
But if you accept my argument,
54
152280
3016
Nhưng nếu các bạn đồng ý
với lập luận của tôi,
với lập luận của tôi,
02:47
it should change not just the way
we lead our personal lives,
we lead our personal lives,
55
155320
3176
nó không những sẽ thay đổi
cách bạn định hướng cuộc sống của mình,
cách bạn định hướng cuộc sống của mình,
02:50
which I wish to put
to one side for the moment,
to one side for the moment,
56
158520
2320
tôi sẽ tạm gác điều này lại một bên,
02:53
but it will change the way
we think about major problems
we think about major problems
57
161600
3776
mà còn thay đổi
cách ta nghĩ về các vấn đề thời sự
cách ta nghĩ về các vấn đề thời sự
02:57
of public health and the environment.
58
165400
2760
liên quan đến sức khỏe
cộng đồng và môi trường.
cộng đồng và môi trường.
03:01
Let me explain.
59
169440
1200
Cho phép tôi giải thích.
03:04
Every middle schooler
in the United States,
in the United States,
60
172360
2376
Mọi học sinh trung học ở Mỹ,
03:06
my 12-year-old daughter included,
61
174760
2656
kể cả con gái 12 tuổi của tôi,
03:09
learns that there are
three branches of government,
three branches of government,
62
177440
3856
được học rằng có ba nhánh
cơ quan nhà nước:
cơ quan nhà nước:
03:13
the legislative, the executive
and the judicial branch.
and the judicial branch.
63
181320
3840
cơ quan lập pháp, cơ quan hành pháp
và cơ quan tư pháp.
và cơ quan tư pháp.
03:17
James Madison wrote,
64
185840
1416
James Madison viết,
03:19
"If there is any principle
more sacred in our Constitution,
more sacred in our Constitution,
65
187280
5016
"Nếu như có bất kỳ nguyên tắc nào
thiêng liêng hơn Hiến pháp của chúng ta
thiêng liêng hơn Hiến pháp của chúng ta
03:24
and indeed in any free constitution,
66
192320
2736
và thực sự trong bất kỳ
bản hiến pháp tự do nào khác
bản hiến pháp tự do nào khác
03:27
than any other,
67
195080
1496
hơn bất kể cái gì khác,
03:28
it is that which separates
68
196600
2496
thì điều đó sẽ tách biệt hoàn toàn
03:31
the legislative, the executive
and the judicial powers."
and the judicial powers."
69
199120
4120
các quyền lập pháp,
hành pháp và tư pháp."
hành pháp và tư pháp."
03:36
Now, the framers were not just concerned
70
204080
3256
Bây giờ, các nhà làm luật
không chỉ quan tâm
không chỉ quan tâm
03:39
about the concentration
and exercise of power.
and exercise of power.
71
207360
4096
về sự tập trung và thực thi quyền lực.
03:43
They also understood
the perils of influence.
the perils of influence.
72
211480
4000
Họ cũng hiểu những mối nguy
về ảnh hưởng của nó.
về ảnh hưởng của nó.
03:48
Judges cannot determine
the constitutionality of laws
the constitutionality of laws
73
216440
5096
Thẩm phán không thể quyết định
tính hợp Hiến của các bộ luật,
tính hợp Hiến của các bộ luật,
03:53
if they participate in making those laws,
74
221560
3776
nếu họ tham gia vào việc
soạn thảo những bộ luật đó;
soạn thảo những bộ luật đó;
03:57
nor can they hold the other branches
of government accountable
of government accountable
75
225360
3936
hoặc họ không thể truy tố trách nhiệm
các cơ quan khác của chính phủ
các cơ quan khác của chính phủ
04:01
if they collaborate with them
76
229320
1936
nếu họ hợp tác với các cơ quan đó,
04:03
or enter into close
relationships with them.
relationships with them.
77
231280
3160
hay có quan hệ mật thiết với họ.
04:07
The Constitution is,
as one famous scholar put it,
as one famous scholar put it,
78
235480
3896
Hiến pháp là,
như một học giả nổi tiếng từng nói,
như một học giả nổi tiếng từng nói,
04:11
"an invitation to struggle."
79
239400
2240
"một lời mời gọi đối trọng."
04:14
And we the people are served
80
242240
2776
Và người dân chúng ta được phụng sự
04:17
when those branches do, indeed,
struggle with each other.
struggle with each other.
81
245040
4400
khi những cơ quan này
thực sự đối trọng với nhau.
thực sự đối trọng với nhau.
04:23
Now, we recognize
the importance of struggle
the importance of struggle
82
251280
3576
Giờ, chúng ta nhận ra
điều quan trọng của đấu tranh
điều quan trọng của đấu tranh
04:26
not just in the public sector
83
254880
2896
không chỉ ở khu vực công
04:29
between our branches of government.
84
257800
2376
giữa các cơ quan nhà nước.
04:32
We also know it too in the private sector,
85
260200
3336
Chúng ta còn biết rằng nó
cũng có ở khu vực tư nhân,
cũng có ở khu vực tư nhân,
04:35
in relationships among corporations.
86
263560
2600
trong mối quan hệ giữa các công ty.
04:39
Let's imagine that two American airlines
get together and agree
get together and agree
87
267360
5016
Thử tưởng tượng rằng
hai công ty hàng không Mỹ bắt tay nhau
hai công ty hàng không Mỹ bắt tay nhau
và thoả thuận sẽ cùng không giảm giá
04:44
that they will not drop the price
88
272400
2176
04:46
of their economy class airfares
below 250 dollars a ticket.
below 250 dollars a ticket.
89
274600
4360
cho vé hạng thường
xuống dưới 250 đô-la một vé.
xuống dưới 250 đô-la một vé.
04:51
That is collaboration,
some would say collusion,
some would say collusion,
90
279600
3856
Đó là sự hợp tác,
một số nói đó là sự thông đồng,
một số nói đó là sự thông đồng,
04:55
not competition,
91
283480
1336
không phải sự cạnh tranh,
04:56
and we the people are harmed
92
284840
2816
và những người dân chúng ta
phải chịu thiệt thòi
phải chịu thiệt thòi
04:59
because we pay more for our tickets.
93
287680
1840
vì phải trả giá cao hơn để mua vé.
05:02
Imagine similarly
two airlines were to say,
two airlines were to say,
94
290840
2256
Hãy nghĩ tương tự
khi hai hãng máy bay nói,
khi hai hãng máy bay nói,
05:05
"Look, Airline A, we'll take
the route from LA to Chicago,"
the route from LA to Chicago,"
95
293120
5016
"Chúng tôi, hãng A, sẽ kiểm soát
chặng từ LA tới Chicago,"
chặng từ LA tới Chicago,"
05:10
and Airline B says, "We'll take
the route from Chicago to DC,
the route from Chicago to DC,
96
298160
3176
và hãng B nói, "Chúng tôi
sẽ kiểm soát chiều từ Chicago tới DC,
sẽ kiểm soát chiều từ Chicago tới DC,
05:13
and we won't compete."
97
301360
1456
ta sẽ không cạnh tranh."
05:14
Once again, that's collaboration
or collusion instead of competition,
or collusion instead of competition,
98
302840
4616
Một lần nữa, đó là việc hợp tác
hoặc thông đồng, thay vì cạnh tranh,
hoặc thông đồng, thay vì cạnh tranh,
05:19
and we the people are harmed.
99
307480
2720
và người dân chúng ta chịu thiệt hại.
05:23
So we understand
the importance of struggle
the importance of struggle
100
311880
5456
Vậy nên chúng ta hiểu
tầm quan trọng của việc đối trọng
tầm quan trọng của việc đối trọng
05:29
when it comes to relationships
between branches of government,
between branches of government,
101
317360
4240
khi nói đến mối quan hệ
giữa các cơ quan chính phủ
giữa các cơ quan chính phủ
05:35
the public sector.
102
323080
1696
trong khu vực công.
05:36
We also understand
the importance of conflict
the importance of conflict
103
324800
3416
Chúng ta cũng hiểu
tầm quan trọng của xung đột
tầm quan trọng của xung đột
05:40
when it comes to relationships
among corporations,
among corporations,
104
328240
4336
trong các mối quan hệ giữa các công ty
05:44
the private sector.
105
332600
1656
thuộc khu vực tư nhân.
05:46
But where we have forgotten it
106
334280
2576
Nhưng chúng ta đã quên điều đó
05:48
is in the relationships
between the public and the private.
between the public and the private.
107
336880
4416
trong mối quan hệ giữa khu vực công và tư.
05:53
And governments all over the world
are collaborating with industry
are collaborating with industry
108
341320
3696
Và các chính phủ trên thế giới
đang hợp tác với nền công nghiệp
đang hợp tác với nền công nghiệp
05:57
to solve problems of public health
and the environment,
and the environment,
109
345040
3776
để giải quyết các vấn đề về sức khỏe
cộng đồng và môi trường,
cộng đồng và môi trường,
06:00
often collaborating
with the very corporations
with the very corporations
110
348840
2976
họ thường cộng tác với chính các công ty
06:03
that are creating or exacerbating
the problems they are trying to solve.
the problems they are trying to solve.
111
351840
5840
đã tạo ra hoặc làm trầm trọng thêm
các vấn đề họ đang cố gắng giải quyết.
các vấn đề họ đang cố gắng giải quyết.
06:11
We are told that these relationships
112
359080
3576
Chúng ta vẫn được nghe
rằng các mối quan hệ này
rằng các mối quan hệ này
06:14
are a win-win.
113
362680
1680
là đôi bên đều có lợi.
06:17
But what if someone is losing out?
114
365360
3160
Nhưng nếu có ai đó thua thì sao?
06:22
Let me give you some examples.
115
370280
2320
Tôi lấy ví dụ.
06:25
A United Nations agency
decided to address a serious problem:
decided to address a serious problem:
116
373840
3496
Cơ quan Liên hiệp Quốc quyết định
giải quyết một vấn đề nghiêm trọng:
giải quyết một vấn đề nghiêm trọng:
06:29
poor sanitation in schools in rural India.
117
377360
3600
vệ sinh kém ở các trường học
vùng nông thôn Ấn Độ.
vùng nông thôn Ấn Độ.
06:34
They did so not just in collaboration
with national and local governments
with national and local governments
118
382200
4056
Họ không chỉ hợp tác với chính quyền
trung ương và địa phương
trung ương và địa phương
06:38
but also with a television company
119
386280
2496
mà còn với công ty truyền hình
06:40
and with a major
multinational soda company.
multinational soda company.
120
388800
3840
và với một tập đoàn nước sôđa
giải khát đa quốc gia.
giải khát đa quốc gia.
06:45
In exchange for less
than one million dollars,
than one million dollars,
121
393640
3136
Để đổi lấy khoản tài trợ
ít hơn một triệu đô-la,
ít hơn một triệu đô-la,
06:48
that corporation received the benefits
of a months-long promotional campaign
of a months-long promotional campaign
122
396800
4376
tập đoàn đó được lợi một chiến dịch
quảng cáo kéo dài một tháng
quảng cáo kéo dài một tháng
gồm các chương trình từ thiện
truyền hình kéo dài 12 giờ,
truyền hình kéo dài 12 giờ,
06:53
including a 12-hour telethon
123
401200
2176
06:55
all using the company's logo
and color scheme.
and color scheme.
124
403400
3200
tất cả đều sử dụng logo
và bảng màu của công ty.
và bảng màu của công ty.
07:00
This was an arrangement
125
408040
1520
Đó là sự sắp xếp
07:02
which was totally understandable
126
410160
2856
hoàn toàn dễ hiểu
07:05
from the corporation's point of view.
127
413040
1936
khi nhìn từ góc độ công ty.
07:07
It enhances the reputation of the company
128
415000
2536
Nó nâng cao danh tiếng của công ty
07:09
and it creates brand loyalty
for its products.
for its products.
129
417560
2520
và tạo sự trung thành
với sản phẩm của công ty.
với sản phẩm của công ty.
07:13
But in my view,
130
421360
1616
Nhưng theo quan điểm của tôi,
07:15
this is profoundly problematic
for the intergovernmental agency,
for the intergovernmental agency,
131
423000
3696
đây là một vấn đề không hề nhỏ
đối với cơ quan liên chính phủ,
đối với cơ quan liên chính phủ,
07:18
an agency that has a mission
to promote sustainable living.
to promote sustainable living.
132
426720
4160
cơ quan có sứ mệnh thúc đẩy
cuộc sống bền vững.
cuộc sống bền vững.
07:23
By increasing consumption
of sugar-sweetened beverages
of sugar-sweetened beverages
133
431880
3136
Bằng cách tăng sự tiêu thụ
nước giải khát có đường
nước giải khát có đường
07:27
made from scarce local water supplies
and drunk out of plastic bottles
and drunk out of plastic bottles
134
435040
4296
được làm từ nguồn cung nước rất khan hiếm
của địa phương và uống bằng chai nhựa
của địa phương và uống bằng chai nhựa
07:31
in a country that is already
grappling with obesity,
grappling with obesity,
135
439360
3016
ở một đất nước
đang chống lại bệnh béo phì,
đang chống lại bệnh béo phì,
07:34
this is neither sustainable
from a public health
from a public health
136
442400
3416
điều này không bền vững
đối với sức khỏe cộng đồng
đối với sức khỏe cộng đồng
07:37
nor an environmental point of view.
137
445840
2896
cũng như đối với môi trường.
07:40
And in order to solve
one public health problem,
one public health problem,
138
448760
3336
Và để giải quyết
một vấn đề sức khỏe cộng đồng,
một vấn đề sức khỏe cộng đồng,
07:44
the agency is sowing the seeds
139
452120
2296
chính quyền lại gieo mầm
07:46
of another.
140
454440
1200
cho một vấn đề khác.
07:49
This is just one example
of dozens I discovered
of dozens I discovered
141
457480
4296
Đây chỉ là một trong hàng tá
ví dụ tôi phát hiện ra
ví dụ tôi phát hiện ra
07:53
in researching a book on the relationships
between government and industry.
between government and industry.
142
461800
5096
khi nghiên cứu sách về quan hệ
giữa chính phủ và nền công nghiệp.
giữa chính phủ và nền công nghiệp.
07:58
I could also have told you
about the initiatives in parks
about the initiatives in parks
143
466920
3776
Tôi cũng đã nói với các bạn
về các sáng kiến trong công viên
về các sáng kiến trong công viên
08:02
in London and throughout Britain,
144
470720
1616
ở Luân Đôn và trên toàn nước Anh,
08:04
involving the same company,
promoting exercise,
promoting exercise,
145
472360
2400
liên quan đến chính công ty đó,
khuyến khích thể dục,
khuyến khích thể dục,
08:07
or indeed of the British government
creating voluntary pledges
creating voluntary pledges
146
475560
4856
hay thực sự là chính phủ Anh
tạo ra các cam kết tình nguyện
tạo ra các cam kết tình nguyện
08:12
in partnership with industry
147
480440
2176
trong việc hợp tác với nền công nghiệp,
08:14
instead of regulating industry.
148
482640
2736
thay vì quản lý công nghiệp.
08:17
These collaborations or partnerships
have become the paradigm in public health,
have become the paradigm in public health,
149
485400
5656
Việc cộng tác hay hợp tác đã trở thành
một kiểu mẫu trong y tế cộng đồng,
một kiểu mẫu trong y tế cộng đồng,
08:23
and once again, they make sense
from the point of view of industry.
from the point of view of industry.
150
491080
4056
và một lần nữa, điều họ làm là có lý
khi nhìn từ quan điểm của nền công nghiệp.
khi nhìn từ quan điểm của nền công nghiệp.
08:27
It allows them to frame
public health problems and their solutions
public health problems and their solutions
151
495160
3616
Nó cho phép họ định hướng vấn đề
về sức khỏe cộng đồng và giải pháp
về sức khỏe cộng đồng và giải pháp
08:30
in ways that are least threatening to,
152
498800
2136
theo những cách ít đe dọa nhất,
08:32
most consonant with
their commercial interests.
their commercial interests.
153
500960
2856
và phù hợp nhất
với các lợi ích thương mại của họ.
với các lợi ích thương mại của họ.
08:35
So obesity becomes a problem
154
503840
2576
Như vậy, béo phì trở thành vấn đề
08:38
of individual decision-making,
155
506440
4256
của việc đưa ra quyết định cá nhân,
08:42
of personal behavior,
156
510720
2055
của hành vi cá nhân,
08:44
personal responsibility
and lack of physical activity.
and lack of physical activity.
157
512799
3177
trách nhiệm cá nhân
và sự thiếu hoạt động thể chất.
và sự thiếu hoạt động thể chất.
08:48
It is not a problem,
158
516000
2096
Điều này sẽ không phải vấn đề
08:50
when framed this way,
159
518120
1415
của hệ thống thực phẩm đa quốc gia
08:51
of a multinational food system
involving major corporations.
involving major corporations.
160
519559
3617
liên quan tới các tập đoàn lớn,
khi định hướng theo cách này.
khi định hướng theo cách này.
Xin nhắc lại, tôi không đổ lỗi
cho nền công nghiệp.
cho nền công nghiệp.
08:55
And again, I don't blame industry.
161
523200
1656
08:56
Industry naturally engages
in strategies of influence
in strategies of influence
162
524880
3416
Bản chất nền công nghiệp là tham gia
các chiến lược có tầm ảnh hưởng
các chiến lược có tầm ảnh hưởng
09:00
to promote its commercial interests.
163
528320
2480
để khuyến khích các lợi ích thương mại.
09:03
But governments have a responsibility
164
531560
3256
Nhưng chính phủ phải có trách nhiệm
09:06
to develop counterstrategies
165
534840
2056
phát triển các chiến lược
đối trọng chúng
đối trọng chúng
09:08
to protect us
166
536920
1816
để bảo vệ chúng ta
09:10
and the common good.
167
538760
2680
và các lợi ích chung.
09:14
The mistake that governments are making
168
542160
3560
Sai lầm mà chính phủ phạm phải
09:18
when they collaborate in this way
169
546480
2576
khi họ hợp tác theo cách đó
09:21
with industry
170
549080
1336
với nền công nghiệp,
09:22
is that they conflate
171
550440
2576
là việc họ đánh đồng
09:25
the common good
172
553040
1816
lợi ích chung
09:26
with common ground.
173
554880
1200
với quan điểm chung.
09:29
When you collaborate with industry,
174
557080
2776
Khi bạn hợp tác với nền công nghiệp,
09:31
you necessarily put off the table
175
559880
2816
bạn cần miễn bàn luận
09:34
things that might promote the common good
to which industry will not agree.
to which industry will not agree.
176
562720
3576
về những điều tốt cho lợi ích chung
mà nền công nghiệp không đồng ý.
mà nền công nghiệp không đồng ý.
Công nghiệp sẽ không đồng ý
việc tăng các quy định
việc tăng các quy định
09:38
Industry will not agree
to increased regulation
to increased regulation
177
566320
2776
09:41
unless it believes this will
stave off even more regulation
stave off even more regulation
178
569120
4176
trừ khi họ cho rằng điều đó
sẽ ngăn chặn nhiều quy định hơn,
sẽ ngăn chặn nhiều quy định hơn,
09:45
or perhaps knock some competitors
out of the market.
out of the market.
179
573320
3240
hay có thể loại bỏ vài đối thủ cạnh tranh
ra khỏi thị trường.
ra khỏi thị trường.
Và họ cũng không đồng ý
làm vài điều nhất định,
làm vài điều nhất định,
09:49
Nor can companies agree
to do certain things,
to do certain things,
180
577960
2296
09:52
for example raise the prices
of their unhealthy products,
of their unhealthy products,
181
580280
2976
ví dụ tăng giá các sản phẩm
không tốt cho sức khỏe của họ,
không tốt cho sức khỏe của họ,
09:55
because that would violate
competition law,
competition law,
182
583280
2136
vì nó có thể vi phạm luật cạnh tranh,
09:57
as we've established.
183
585440
1200
mà chúng ta đã nói đến.
10:00
So our governments should not confound
184
588560
3216
Vì vậy chính phủ không nên nhầm lẫn
10:03
the common good and common ground,
185
591800
2456
giữa lợi ích chung và quan điểm chung,
10:06
especially when common ground
means reaching agreement with industry.
means reaching agreement with industry.
186
594280
5240
đặc biệt nhất là khi quan điểm chung
nghĩa là thỏa thuận với nền công nghiệp.
nghĩa là thỏa thuận với nền công nghiệp.
10:12
I want to give you another example,
187
600520
1696
Tôi muốn đưa ra cho bạn ví dụ khác,
10:14
moving from high-profile collaboration
188
602240
2136
chuyển từ hợp tác ở cấp cao
10:16
to something that is below ground
189
604400
2496
đến các thoả thuận đi đêm,
10:18
both literally and figuratively:
190
606920
3256
theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng:
10:22
the hydraulic fracturing of natural gas.
191
610200
2600
tôi đang nói về việc
khai thác khí tự nhiên.
khai thác khí tự nhiên.
10:25
Imagine that you purchase a plot of land
192
613320
3696
Tưởng tượng bạn đang mua một miếng đất
mà không biết
quyền khai khoáng của nó đã bị bán.
quyền khai khoáng của nó đã bị bán.
10:29
not knowing the mineral rights
have been sold.
have been sold.
193
617040
2216
10:31
This is before the fracking boom.
194
619280
1800
Đó là trước khi họ tới khai thác.
10:34
You build your dream home on that plot,
195
622360
3016
Bạn xây ngôi nhà mơ ước trên lô đất đó,
10:37
and shortly afterwards,
196
625400
1616
và chẳng bao lâu,
10:39
you discover that a gas company
is building a well pad on your land.
is building a well pad on your land.
197
627040
5400
bạn nhận ra công ty khai thác khí
cũng xây dựng giếng khai thác trên đó.
cũng xây dựng giếng khai thác trên đó.
10:45
That was the plight
of the Hallowich family.
of the Hallowich family.
198
633040
3400
Đó là tình cảnh của gia đình Hallowich.
10:49
Within a very short period of time,
199
637200
2816
Chỉ trong một thời gian rất ngắn,
10:52
they began to complain of headaches,
200
640040
3216
họ bắt đầu than đau đầu,
10:55
of sore throats, of itchy eyes,
201
643280
3216
đau họng, nhức mắt,
10:58
in addition to the interference
of the noise, vibration
of the noise, vibration
202
646520
2816
thêm vào đó là ảnh hưởng
của tiếng ồn, độ rung
của tiếng ồn, độ rung
11:01
and the bright lights
from the flaring of natural gas.
from the flaring of natural gas.
203
649360
3136
và ánh sáng chói lòa
khi khí ga tự nhiên cháy.
khi khí ga tự nhiên cháy.
11:04
They were very vocal in their criticisms,
204
652520
2320
Họ cực lực phản đối điều đó,
11:07
and then they fell silent.
205
655960
1360
nhưng rồi họ cũng im lặng.
11:10
And thanks to the Pittsburgh Post-Gazette,
where this image appeared,
where this image appeared,
206
658400
3256
Nhờ tờ báo Pittsburgh Post-Gazette,
nơi tấm ảnh này được đăng,
nơi tấm ảnh này được đăng,
11:13
and one other newspaper,
we discovered why they fell silent.
we discovered why they fell silent.
207
661680
2856
và một tờ báo khác,
chúng tôi hiểu vì sao họ im lặng.
chúng tôi hiểu vì sao họ im lặng.
Các báo đã ra tòa hỏi: "Chuyện gì
xảy ra với nhà Hallowich?"
xảy ra với nhà Hallowich?"
11:16
The newspapers went to the court and said,
"What happened to the Hallowiches?"
"What happened to the Hallowiches?"
208
664560
3696
11:20
And it turned out the Hallowiches
had made a secret settlement
had made a secret settlement
209
668280
3376
Hóa ra gia đình Hallowich
đã có thỏa thuận bí mật
đã có thỏa thuận bí mật
11:23
with the gas operators, and it was
a take-it-or-leave-it settlement.
a take-it-or-leave-it settlement.
210
671680
3896
với các nhà khai thác khí,
theo kiểu "lấy tiền, hoặc không gì cả."
theo kiểu "lấy tiền, hoặc không gì cả."
11:27
The gas company said,
211
675600
1256
Công ty ấy nói,
anh có thể có hàng trăm ngàn đô-la
11:28
you can have a six-figure sum
212
676880
2416
11:31
to move elsewhere
and start your lives again,
and start your lives again,
213
679320
2136
để bắt đầu lại cuộc sống ở nơi nào đó;
11:33
but in return
214
681480
1216
nhưng đổi lại,
11:34
you must promise not to speak
of your experience with our company,
of your experience with our company,
215
682720
3856
anh phải hứa sẽ không nói gì
về câu chuyện của chúng ta,
về câu chuyện của chúng ta,
không được nói về hậu quả
khai thác với gia đình anh,
khai thác với gia đình anh,
11:38
not to speak of your
experience with fracking,
experience with fracking,
216
686600
2576
11:41
not to speak about the health consequences
217
689200
3720
không được tiết lộ
về các ảnh hưởng đối với sức khỏe
về các ảnh hưởng đối với sức khỏe
11:45
that might have been revealed
by a medical examination.
by a medical examination.
218
693680
2920
có thể bị phát hiện
khi khám y tế.
khi khám y tế.
11:49
Now, I do not blame
the Hallowiches for accepting
the Hallowiches for accepting
219
697720
2816
Giờ, tôi không trách
gia đình Hallowich khi đã chấp nhận
gia đình Hallowich khi đã chấp nhận
11:52
a take-it-or-leave-it settlement
220
700560
2816
khoản thương lượng đó
11:55
and starting their lives elsewhere.
221
703400
2216
và bắt đầu làm lại cuộc sống ở nơi khác.
11:57
And one can understand
222
705640
1216
Người ta có thể hiểu
11:58
why the company would wish
to silence a squeaky wheel.
to silence a squeaky wheel.
223
706880
2976
lý do công ty muốn bịt miệng
các trường hợp phiền phức như thế.
các trường hợp phiền phức như thế.
12:01
What I want to point the finger at
is the legal and regulatory system,
is the legal and regulatory system,
224
709880
3776
Những gì tôi muốn chỉ ra
là hệ thống pháp lý và các quy định,
là hệ thống pháp lý và các quy định,
12:05
a system in which there are
networks of agreements
networks of agreements
225
713680
2456
một hệ thống trong đó
có mạng lưới các thỏa thuận
có mạng lưới các thỏa thuận
12:08
just like this one
226
716160
1896
giống như trường hợp này,
12:10
which serve to silence people
and seal off data points
and seal off data points
227
718080
3560
cho phép họ bịt miệng
mọi người và bưng bít dữ liệu
mọi người và bưng bít dữ liệu
12:14
from public health experts
and epidemiologists,
and epidemiologists,
228
722560
2656
khỏi các chuyên gia y tế
và các nhà dịch tễ học;
và các nhà dịch tễ học;
12:17
a system in which regulators
229
725240
1616
một hệ thống mà các nhà hành pháp
12:18
will even refrain
from issuing a violation notice
from issuing a violation notice
230
726880
3136
thậm chí sẽ hạn chế xử lý các vụ vi phạm
12:22
in the event of pollution
231
730040
1376
khi ô nhiễm xảy ra
12:23
if the landowner and the gas company
232
731440
2136
nếu người sở hữu đất và
công ty khai thác khí
công ty khai thác khí
12:25
agree to settle.
233
733600
1576
đồng ý thỏa thuận riêng.
12:27
This is a system which isn't just
bad from a public health point of view;
bad from a public health point of view;
234
735200
3936
Hệ thống này không chỉ
có hại cho y tế cộng đồng,
có hại cho y tế cộng đồng,
12:31
it exposes hazards to local families
235
739160
3296
nó còn gây nguy hiểm
cho các gia đình tại địa phương,
cho các gia đình tại địa phương,
12:34
who remain in the dark.
236
742480
2200
những người vẫn còn trong bóng tối.
12:39
Now, I have given you two examples
not because they are isolated examples.
not because they are isolated examples.
237
747200
4496
Tôi chỉ ra hai ví dụ trên
không chỉ vì chúng là các ví dụ riêng lẻ.
không chỉ vì chúng là các ví dụ riêng lẻ.
12:43
They are examples of a systemic problem.
238
751720
2496
Đó là những ví dụ
về một hệ thống có nhiều vấn đề.
về một hệ thống có nhiều vấn đề.
12:46
I could share some counterexamples,
239
754240
2376
Tôi có thể chia sẻ một số ví dụ ngược lại,
12:48
the case for example
of the public official
of the public official
240
756640
2976
giả sử khi một nhân viên chính phủ
12:51
who sues the pharmaceutical company
241
759640
3096
kiện công ty dược phẩm
12:54
for concealing the fact
242
762760
1616
vì đã che giấu sự thật rằng
12:56
that its antidepressant increases
suicidal thoughts in adolescents.
suicidal thoughts in adolescents.
243
764400
6576
thuốc chống trầm cảm làm tăng
ý định tự sát của trẻ thành niên.
ý định tự sát của trẻ thành niên.
13:03
I can tell you about the regulator
who went after the food company
who went after the food company
244
771000
3896
Tôi có thể nói về một nhà hành pháp
đang theo kiện một công ty thực phẩm
đang theo kiện một công ty thực phẩm
13:06
for exaggerating the purported
health benefits of its yogurt.
health benefits of its yogurt.
245
774920
3736
vì đã cố tình phóng đại lợi ích
sức khỏe của sữa chua.
sức khỏe của sữa chua.
13:10
And I can tell you about the legislator
246
778680
3456
Tôi cũng có thể nói về một nhà lập pháp,
13:14
who despite heavy lobbying
directed at both sides of the aisle
directed at both sides of the aisle
247
782160
4296
những người mặc dù bị vận động
hành lang từ cả hai đảng,
hành lang từ cả hai đảng,
13:18
pushes for environmental protections.
248
786480
3920
nhưng vẫn thúc đẩy những hoạt động
bảo vệ môi trường.
bảo vệ môi trường.
13:23
These are isolated examples,
249
791160
1736
Đây là những ví dụ riêng lẻ,
13:24
but they are beacons of light
in the darkness,
in the darkness,
250
792920
4176
nhưng chúng là những ngọn hải đăng
trong đêm tối
trong đêm tối
13:29
and they can show us the way.
251
797120
3680
có thể chỉ đường cho chúng ta.
13:34
I began by suggesting that sometimes
we need to engage in conflict.
we need to engage in conflict.
252
802000
4280
Tôi bắt đầu gợi ý rằng đôi khi
ta cần phải tham gia vào xung đột.
ta cần phải tham gia vào xung đột.
13:39
Governments should tussle with,
253
807480
3536
Các chính phủ cần phải can thiệp,
13:43
struggle with, at times engage
in direct conflict with corporations.
in direct conflict with corporations.
254
811040
5800
đấu tranh, có lúc phải tham gia
xung đột trực tiếp với các công ty.
xung đột trực tiếp với các công ty.
13:49
This is not because governments
are inherently good
are inherently good
255
817960
4256
Điều này không phải vì
các chính phủ luôn luôn tốt,
các chính phủ luôn luôn tốt,
13:54
and corporations are inherently evil.
256
822240
2256
hay các tập đoàn luôn luôn xấu.
13:56
Each is capable of good or ill.
257
824520
4000
Mỗi người đều có khả năng tốt hoặc xấu.
14:01
But corporations understandably
act to promote their commercial interests,
act to promote their commercial interests,
258
829440
4720
Thật dễ hiểu khi công ty hành động
để thúc đẩy lợi ích thương mại của họ,
để thúc đẩy lợi ích thương mại của họ,
14:07
and they do so either sometimes
undermining or promoting the common good.
undermining or promoting the common good.
259
835080
6056
khi làm vậy, đôi khi họ phá hoại
hoặc phát triển lợi ích chung.
hoặc phát triển lợi ích chung.
14:13
But it is the responsibility
of governments
of governments
260
841160
3976
Nhưng trách nhiệm của các chính phủ
14:17
to protect and promote the common good.
261
845160
3216
là phải bảo vệ và
phát triển lợi ích chung.
phát triển lợi ích chung.
14:20
And we should insist
262
848400
2696
Còn chúng ta cần khẳng định
14:23
that they fight to do so.
263
851120
2400
rằng họ phải đấu tranh làm như vậy.
14:26
This is because governments
264
854800
2496
Đó là do các chính phủ
14:29
are the guardians
265
857320
1400
là những người giám hộ
14:31
of public health;
266
859600
1200
sức khỏe cộng đồng;
14:33
governments are the guardians
267
861920
2736
là người giám hộ
14:36
of the environment;
268
864680
1856
của môi trường tự nhiên;
14:38
and it is governments
269
866560
1816
và cũng chính chính phủ
14:40
that are guardians
270
868400
1296
là người giám hộ
14:41
of these essential parts
of our common good.
of our common good.
271
869720
5360
những phần rất quan trọng
trong lợi ích chung của chúng ta.
trong lợi ích chung của chúng ta.
Cảm ơn.
14:47
Thank you.
272
875680
1216
(Vỗ tay)
14:48
(Applause)
273
876920
6228
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Marks - Bioethicist, lawyerJonathan Marks works at the intersections of ethics, law and policy -- writing and speaking about torture, obesity, fracking, health care and other pressing issues of our time.
Why you should listen
After studying law at Oxford University, Jonathan Marks qualified as a barrister and mediator, and he spent a decade in full-time practice in London. He became an expert on human rights, working on cases about torture (the Pinochet case), the protection of privacy and personal data, and the regulation of food, drugs and the environment.
The Greenwall Fellowship in Bioethics and Health Policy at Johns Hopkins and Georgetown Universities led to his current appointment as Director of the Bioethics Program at Penn State University, where he is also affiliated with the Rock Ethics Institute, Penn State Law and the School of International Affairs. He remains an academic member of Matrix, a London barristers' chambers with offices in Geneva.
Marks is passionate about teaching and lecturing, as his TED talk, and an article in the New York Times both attest. The talk offers a preview of his book manuscript, The Perils of Partnership. It also draws on research he conducted during his six-year affiliation with the Edmond J. Safra Center for Ethics at Harvard and during residencies at the Hastings Center and at the Brocher Foundation in Geneva.
Learn more about Marks's ideas from several articles, essays, and op-eds here.
Jonathan Marks | Speaker | TED.com