TEDxPerth
Natasha Hurley-Walker: How radio telescopes show us unseen galaxies
Natasha Hurley-Walker: Khám phá các thiên hà xa xôi bằng kính viễn vọng vô tuyến
Filmed:
Readability: 4
1,295,837 views
Theo nhà thiên văn học Natasha Hurley-Walker, vũ trụ của chúng ta là một thế giới rộng lớn và kì bí. Tàu vũ trụ vẫn chưa thể đưa con người đến giới hạn sâu thẳm của vũ trụ, nhưng kính viễn vọng vô tuyến thì có thể. Trong bài nói hấp dẫn và nhiều hình ảnh này, Hurley-Walker sẽ cho chúng ta thấy cách thức cô ấy sử dụng công nghệ đặc biệt giúp phát hiện quang phổ ánh sáng mà chúng ta không thể nhìn thấy được để dò tìm những bí ẩn của không gian.
Natasha Hurley-Walker - Astronomer
Natasha Hurley-Walker uses novel radio telescopes to explore the universe at some of the longest wavelengths of light. Full bio
Natasha Hurley-Walker uses novel radio telescopes to explore the universe at some of the longest wavelengths of light. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Vũ trụ, biên giới cuối cùng.
00:13
Space, the final frontier.
0
1080
2760
00:17
I first heard these words
when I was just six years old,
when I was just six years old,
1
5880
3456
Tôi nghe những từ này lần đầu tiên
vào năm tôi sáu tuổi,
vào năm tôi sáu tuổi,
00:21
and I was completely inspired.
2
9360
2256
và tôi hoàn toàn bị thu hút.
00:23
I wanted to explore strange new worlds.
3
11640
2376
Tôi muốn khám phá những thế giới mới lạ.
00:26
I wanted to seek out new life.
4
14040
1496
Muốn tìm sự sống chưa từng có.
00:27
I wanted to see everything
that the universe had to offer.
that the universe had to offer.
5
15560
3200
Tôi khao khát nhìn thấy mọi thứ
mà vũ trụ mang đến.
mà vũ trụ mang đến.
00:31
And those dreams, those words,
they took me on a journey,
they took me on a journey,
6
19840
3696
Những giấc mơ và lời mời gọi đó
đã khiến tôi dấn thân vào một hành trình,
đã khiến tôi dấn thân vào một hành trình,
00:35
a journey of discovery,
7
23560
1456
một hành trình khám phá,
00:37
through school, through university,
8
25040
2176
từ lúc còn là học sinh,
rồi sinh viên đại học,
rồi sinh viên đại học,
rồi khi là một tiến sỹ, và cuối cùng là
một nhà thiên văn chuyên nghiệp.
một nhà thiên văn chuyên nghiệp.
00:39
to do a PhD and finally
to become a professional astronomer.
to become a professional astronomer.
9
27240
3440
00:43
Now, I learned two amazing things,
10
31920
3016
Tôi đã nhận ra hai điều đáng ngạc nhiên,
một trong số đó hơi không may,
00:46
one slightly unfortunate,
11
34960
1536
00:48
when I was doing my PhD.
12
36520
2056
khi tôi đang làm luận án Tiến sĩ.
00:50
I learned that the reality was
13
38600
2416
Tôi nhận ra rằng trên thực tế
00:53
I wouldn't be piloting
a starship anytime soon.
a starship anytime soon.
14
41040
3160
tôi sẽ không cầm lái
một con tàu vũ trụ nào trong tương lai.
một con tàu vũ trụ nào trong tương lai.
00:57
But I also learned that the universe
is strange, wonderful and vast,
is strange, wonderful and vast,
15
45440
4616
Nhưng tôi cũng nhận ra
sự kì thú và rộng lớn của vũ trụ;
sự kì thú và rộng lớn của vũ trụ;
01:02
actually too vast
to be explored by spaceship.
to be explored by spaceship.
16
50080
2800
thực tế là vũ trụ quá lớn
so với tầm bay của các con tàu.
so với tầm bay của các con tàu.
01:05
And so I turned my attention
to astronomy, to using telescopes.
to astronomy, to using telescopes.
17
53720
3360
Vậy nên tôi chuyển hướng sang
thiên văn học, để sử dụng kính viễn vọng.
thiên văn học, để sử dụng kính viễn vọng.
01:09
Now, I show you before you
an image of the night sky.
an image of the night sky.
18
57840
2776
Giờ thì tôi sẽ cho các bạn xem
một bức ảnh bầu trời đêm.
một bức ảnh bầu trời đêm.
01:12
You might see it anywhere in the world.
19
60640
1920
Bạn có thể thấy
ở bất kì đâu trên địa cầu.
ở bất kì đâu trên địa cầu.
01:15
And all of these stars are part
of our local galaxy, the Milky Way.
of our local galaxy, the Milky Way.
20
63040
3960
Mọi ngôi sao này đều là một phần của
thiên hà của chúng ta - dải Ngân hà.
thiên hà của chúng ta - dải Ngân hà.
01:19
Now, if you were to go
to a darker part of the sky,
to a darker part of the sky,
21
67560
2696
Nếu bạn đến một nơi có bầu trời tối hơn,
01:22
a nice dark site, perhaps in the desert,
22
70280
2536
ở một nơi tối tăm thú vị,
như sa mạc chẳng hạn,
như sa mạc chẳng hạn,
01:24
you might see the center
of our Milky Way galaxy
of our Milky Way galaxy
23
72840
2416
bạn có thể thấy phần
trung tâm của dải Ngân hà
trung tâm của dải Ngân hà
với hàng trăm triệu vì tinh tú
trải ra trước mắt bạn.
trải ra trước mắt bạn.
01:27
spread out before you,
hundreds of billions of stars.
hundreds of billions of stars.
24
75280
2960
01:30
And it's a very beautiful image.
25
78840
1576
Đó là một bức tranh tuyệt đẹp.
01:32
It's colorful.
26
80440
1336
Rất nhiều màu sắc trong đó.
01:33
And again, this is just
a local corner of our universe.
a local corner of our universe.
27
81800
3616
Xin nhắc lại rằng đây chỉ là
một góc vũ trụ của chúng ta.
một góc vũ trụ của chúng ta.
01:37
You can see there's
a sort of strange dark dust across it.
a sort of strange dark dust across it.
28
85440
3296
Các bạn có thể thấy một vệt bụi tối
kì lạ vắt ngang qua nó.
kì lạ vắt ngang qua nó.
01:40
Now, that is local dust
29
88760
1976
Đó là bụi của phần vũ trụ đó
01:42
that's obscuring the light of the stars.
30
90760
2656
đã làm mờ đi ánh sáng của các ngôi sao.
01:45
But we can do a pretty good job.
31
93440
1576
Nhưng chúng ta vẫn làm khá tốt.
01:47
Just with our own eyes, we can explore
our little corner of the universe.
our little corner of the universe.
32
95040
3456
Chỉ bằng mắt thường, chúng ta có thể
khám phá một góc nhỏ vũ trụ.
khám phá một góc nhỏ vũ trụ.
01:50
It's possible to do better.
33
98520
1336
Chúng ta có thể làm hơn thế.
01:51
You can use wonderful telescopes
like the Hubble Space Telescope.
like the Hubble Space Telescope.
34
99880
3760
Bạn có thể dùng kính viễn vọng tuyệt hảo
như Kính Viễn vọng Không gian Hubble.
như Kính Viễn vọng Không gian Hubble.
01:56
Now, astronomers
have put together this image.
have put together this image.
35
104200
2176
Các nhà thiên văn học đã
ghép nên bức ảnh này.
ghép nên bức ảnh này.
01:58
It's called the Hubble Deep Field,
36
106400
1896
Nó được gọi là Vùng sâu Hubble,
02:00
and they've spent hundreds of hours
observing just a tiny patch of the sky
observing just a tiny patch of the sky
37
108320
4336
và họ đã dành hàng trăm giờ
chỉ để quan sát một khoảng trời nhỏ
chỉ để quan sát một khoảng trời nhỏ
02:04
no larger than your thumbnail
held at arm's length.
held at arm's length.
38
112680
2400
không lớn hơn móng tay cái
đặt cách mắt một cánh tay.
đặt cách mắt một cánh tay.
02:07
And in this image
39
115520
1256
Và trong bức ảnh này
02:08
you can see thousands of galaxies,
40
116800
1656
bạn có thể thấy hàng ngàn thiên hà
02:10
and we know that there must be
hundreds of millions, billions of galaxies
hundreds of millions, billions of galaxies
41
118480
3456
và chúng ta biết rằng có hàng trăm triệu,
hàng trăm tỉ thiên hà
hàng trăm tỉ thiên hà
02:13
in the entire universe,
42
121960
1376
trong toàn bộ vũ trụ,
02:15
some like our own and some very different.
43
123360
2656
một số giống của chúng ta,
một số thì không.
một số thì không.
02:18
So you think, OK, well,
I can continue this journey.
I can continue this journey.
44
126040
2656
Rồi bạn nghĩ: "Được, ta có thể
tiếp tục hành trình này"
tiếp tục hành trình này"
02:20
This is easy. I can just
use a very powerful telescope
use a very powerful telescope
45
128720
2696
Dễ mà. Ta chỉ cần dùng
một kính viễn vọng thật mạnh
một kính viễn vọng thật mạnh
02:23
and just look at the sky, no problem.
46
131440
1800
và nhìn lên trời, không vấn đề gì."
02:25
It's actually really missing out
if we just do that.
if we just do that.
47
133960
4016
Thật ra thì chúng ta sẽ bỏ sót nhiều thứ
nếu chỉ làm như vậy.
nếu chỉ làm như vậy.
02:30
Now, that's because
everything I've talked about so far
everything I've talked about so far
48
138000
2736
Vì mọi thứ tôi đã đề cập
từ đầu đến giờ
từ đầu đến giờ
02:32
is just using the visible spectrum,
just the thing that your eyes can see,
just the thing that your eyes can see,
49
140760
3896
chỉ đều dính đến dải quang phổ khả kiến,
chỉ những thứ mắt chúng ta thấy được,
chỉ những thứ mắt chúng ta thấy được,
02:36
and that's a tiny slice,
50
144680
1416
và đó là một phần rất nhỏ,
02:38
a tiny, tiny slice
of what the universe has to offer us.
of what the universe has to offer us.
51
146120
3360
một phần bé tí ti của những gì
vũ trụ cho chúng ta thấy.
vũ trụ cho chúng ta thấy.
02:42
Now, there's also two very important
problems with using visible light.
problems with using visible light.
52
150160
4736
Có hai vấn đề rất quan trọng với
việc dùng ánh sáng khả kiến.
việc dùng ánh sáng khả kiến.
02:46
Not only are we missing out
on all the other processes
on all the other processes
53
154920
2736
Không chỉ việc chúng ta bỏ sót
mọi quá trình còn lại
mọi quá trình còn lại
02:49
that are emitting other kinds of light,
54
157680
3176
vốn phát ra những loại ánh sáng khác,
02:52
but there's two issues.
55
160880
1416
mà có đến hai vấn đề.
02:54
Now, the first is that dust
that I mentioned earlier.
that I mentioned earlier.
56
162320
3376
Thứ nhất là đám bụi tôi đã đề cập trước đó
02:57
The dust stops the visible light
from getting to us.
from getting to us.
57
165720
2936
Bụi ngăn ánh sáng khả kiến
đến mắt chúng ta.
đến mắt chúng ta.
03:00
So as we look deeper
into the universe, we see less light.
into the universe, we see less light.
58
168680
4696
Nên khi ta càng nhìn sâu vào vũ trụ,
ta càng thấy ít ánh sáng.
ta càng thấy ít ánh sáng.
03:05
The dust stops it getting to us.
59
173400
1560
Bụi đã cản chúng đến mắt ta.
03:07
But there's a really strange problem
with using visible light
with using visible light
60
175520
3416
Nhưng còn một vấn đề kì cục nữa
với việc sử dụng ánh sáng khả kiến
với việc sử dụng ánh sáng khả kiến
03:10
in order to try and explore the universe.
61
178960
1960
để tìm hiểu và khám phá không gian.
03:13
Now take a break for a minute.
62
181640
2256
Giờ chúng ta tạm dừng một chút.
03:15
Say you're standing on a corner,
a busy street corner.
a busy street corner.
63
183920
2680
Giả sử bạn đang đứng ở một
góc phố đông đúc.
góc phố đông đúc.
03:19
There's cars going by.
64
187080
1496
Xe cộ qua lại tấp nập.
03:20
An ambulance approaches.
65
188600
1400
Một xe cứu thương lao đến rất nhanh.
03:22
It has a high-pitched siren.
66
190840
1376
Còi hụ chói tai.
03:24
(Imitates a siren passing by)
67
192240
3736
(Giả tiếng xe cứu thương ngang qua)
03:28
The siren appeared to change in pitch
68
196000
2336
Tiếng còi hụ dường như thay đổi cao độ
03:30
as it moved towards and away from you.
69
198360
2080
khi chiếc xe đi ngang qua bạn và xa dần.
03:32
The ambulance driver did not change
the siren just to mess with you.
the siren just to mess with you.
70
200960
3880
Người tài xế không hề thay đổi cao độ
còi hụ để đùa với bạn.
còi hụ để đùa với bạn.
03:38
That was a product of your perception.
71
206040
2576
Đó chỉ là những gì bạn cảm thấy.
03:40
The sound waves,
as the ambulance approached,
as the ambulance approached,
72
208640
2736
Sóng âm, khi xe cứu thương đến gần,
03:43
were compressed,
73
211400
1216
bị nén lại,
03:44
and they changed higher in pitch.
74
212640
1936
và cao độ tăng lên.
03:46
As the ambulance receded,
the sound waves were stretched,
the sound waves were stretched,
75
214600
2776
Khi xe cứu thương đi xa dần,
sóng âm giãn ra,
sóng âm giãn ra,
03:49
and they sounded lower in pitch.
76
217400
2056
và cao độ giảm xuống.
03:51
The same thing happens with light.
77
219480
2000
Điều tương tự cũng xảy ra với ánh sáng.
03:54
Objects moving towards us,
78
222040
2376
Khi vật thể tiến gần đến chúng ta,
03:56
their light waves are compressed
and they appear bluer.
and they appear bluer.
79
224440
3176
sóng ánh sáng của chúng bị nén lại
và trông chúng xanh hơn.
và trông chúng xanh hơn.
03:59
Objects moving away from us,
80
227640
2216
Khi vật thể rời xa chúng ta,
04:01
their light waves are stretched,
and they appear redder.
and they appear redder.
81
229880
2656
sóng ánh sáng của chúng bị kéo ra
và chúng trông đỏ hơn.
và chúng trông đỏ hơn.
04:04
So we call these effects
blueshift and redshift.
blueshift and redshift.
82
232560
2880
Ta có thể gọi các hiệu ứng này là
pha xanh và pha đỏ.
pha xanh và pha đỏ.
04:08
Now, our universe is expanding,
83
236440
2936
Vũ trụ của chúng ta đang rộng ra,
04:11
so everything is moving away
from everything else,
from everything else,
84
239400
4176
nên mọi thứ dịch chuyển cách ra xa nhau,
04:15
and that means
everything appears to be red.
everything appears to be red.
85
243600
2680
đồng nghĩa với việc mọi thứ
trở nên đỏ hơn.
trở nên đỏ hơn.
04:19
And oddly enough, as you look
more deeply into the universe,
more deeply into the universe,
86
247040
3736
Cũng lạ lùng như vậy, khi bạn nhìn
sâu hơn vào vũ trụ,
sâu hơn vào vũ trụ,
04:22
more distant objects
are moving away further and faster,
are moving away further and faster,
87
250800
4296
những thiên thể cách rất xa đang
dịch chuyển xa dần và nhanh dần,
dịch chuyển xa dần và nhanh dần,
04:27
so they appear more red.
88
255120
1719
nên chúng trở nên đỏ hơn.
04:29
So if I come back to the Hubble Deep Field
89
257560
2935
Vì vậy, nếu tôi quay lại với
Vùng sâu Hubble
Vùng sâu Hubble
04:32
and we were to continue
to peer deeply into the universe
to peer deeply into the universe
90
260519
2697
và chúng ta tiếp tục khám phá
vũ trụ sâu thẳm
vũ trụ sâu thẳm
04:35
just using the Hubble,
91
263240
1536
chỉ bằng Kính Hubble,
04:36
as we get to a certain distance away,
92
264800
2696
khi chúng ta nhìn đến một khoảng cách
xa nhất định,
xa nhất định,
04:39
everything becomes red,
93
267520
1600
mọi thứ trở nên đỏ rực,
04:41
and that presents something of a problem.
94
269920
1976
và điều đó sẽ dẫn đến một vấn đề.
04:43
Eventually, we get so far away
95
271920
2056
Cuối cùng, chúng ta đạt khoảng cách xa
04:46
everything is shifted into the infrared
96
274000
2976
đến mức mọi thứ chuyển sang
vùng hồng ngoại
vùng hồng ngoại
04:49
and we can't see anything at all.
97
277000
2000
và chúng ta chẳng thể nhìn thấy gì.
04:51
So there must be a way around this.
98
279680
1696
Cần có cách khắc phục vấn đề này.
04:53
Otherwise, I'm limited in my journey.
99
281400
1816
Hoặc là hành trình của tôi bị cản trở.
04:55
I wanted to explore the whole universe,
100
283240
1896
Tôi muốn khám phá toàn bộ không gian,
04:57
not just whatever I can see,
you know, before the redshift kicks in.
you know, before the redshift kicks in.
101
285160
3920
chứ không chỉ những thứ tôi có thể thấy,
bạn biết đấy, trước khi pha đỏ xuất hiện.
bạn biết đấy, trước khi pha đỏ xuất hiện.
05:02
There is a technique.
102
290160
1256
Có một kĩ thuật.
05:03
It's called radio astronomy.
103
291440
1376
Đó là thiên văn vô tuyến.
Giới thiên văn đã sử dụng nó
trong nhiều thập kỉ.
trong nhiều thập kỉ.
05:04
Astronomers have been
using this for decades.
using this for decades.
104
292840
2336
Một kĩ thuật phi thường.
05:07
It's a fantastic technique.
105
295200
1296
05:08
I show you the Parkes Radio Telescope,
affectionately known as "The Dish."
affectionately known as "The Dish."
106
296520
3486
Trong hình là Kính Viễn vọng
Vô tuyến Parkes, thường gọi là "Cái Đĩa".
Vô tuyến Parkes, thường gọi là "Cái Đĩa".
05:12
You may have seen the movie.
107
300040
1776
Các bạn có lẽ đã xem qua bộ phim này.
05:13
And radio is really brilliant.
108
301840
1576
Sóng vô tuyến thật sự tuyệt vời.
05:15
It allows us to peer much more deeply.
109
303440
2536
Nó cho phép chúng ta khám phá
sâu hơn rất nhiều.
sâu hơn rất nhiều.
05:18
It doesn't get stopped by dust,
110
306000
2696
Bụi không cản được sóng vô tuyến,
05:20
so you can see everything in the universe,
111
308720
2256
nên các bạn có thể thấy mọi thứ
trong vũ trụ,
trong vũ trụ,
05:23
and redshift is less of a problem
112
311000
1856
và pha đỏ không còn là vấn đề
05:24
because we can build receivers
that receive across a large band.
that receive across a large band.
113
312880
3200
vì chúng ta có thể thiết lập máy thu
nhận được qua dải tần số rộng.
nhận được qua dải tần số rộng.
05:28
So what does Parkes see when we turn it
to the center of the Milky Way?
to the center of the Milky Way?
114
316600
3936
Vậy Kính Vô tuyến Parkes nhìn thấy gì khi
ta hướng nó vào trung tâm dải Ngân hà?
ta hướng nó vào trung tâm dải Ngân hà?
05:32
We should see something fantastic, right?
115
320560
1960
Chúng ta hẳn phải thấy gì đó
tuyệt diệu, đúng không?
tuyệt diệu, đúng không?
05:35
Well, we do see something interesting.
116
323160
2896
Chúng ta đúng là có nhìn thấy
một điều thú vị.
một điều thú vị.
05:38
All that dust has gone.
117
326080
1656
Tất cả bụi đã biến mất.
05:39
As I mentioned, radio goes
straight through dust, so not a problem.
straight through dust, so not a problem.
118
327760
3440
Như tôi đã nói, sóng vô tuyến
xuyên qua bụi, bụi không phải là vấn đề.
xuyên qua bụi, bụi không phải là vấn đề.
05:43
But the view is very different.
119
331840
1896
Nhưng cảnh tượng thật khác lạ.
05:45
We can see that the center
of the Milky Way is aglow,
of the Milky Way is aglow,
120
333760
3816
Chúng ta có thể thấy phần tâm
rực sáng của dải Ngân hà,
rực sáng của dải Ngân hà,
05:49
and this isn't starlight.
121
337600
1680
và đó không phải ánh sao.
05:51
This is a light called
synchrotron radiation,
synchrotron radiation,
122
339960
3136
Ánh sáng đó được gọi là
bức xạ tăng tốc điện tử,
bức xạ tăng tốc điện tử,
05:55
and it's formed from electrons
spiraling around cosmic magnetic fields.
spiraling around cosmic magnetic fields.
123
343120
4600
và nó được tạo nên từ các điện tử xoáy
xung quanh từ trường vũ trụ.
xung quanh từ trường vũ trụ.
06:00
So the plane is aglow with this light.
124
348280
3096
Mặt phẳng dải Ngân hà sáng rực với
loại ánh sáng này.
loại ánh sáng này.
06:03
And we can also see
strange tufts coming off of it,
strange tufts coming off of it,
125
351400
3296
Chúng ta còn có thể thấy
những khoáng chất kì dị xuất hiện từ đó,
những khoáng chất kì dị xuất hiện từ đó,
06:06
and objects which don't appear to line up
126
354720
2496
và những thiên thể
không xuất hiện để xếp thành hàng
không xuất hiện để xếp thành hàng
06:09
with anything that we can see
with our own eyes.
with our own eyes.
127
357240
2320
với bất cứ thứ gì chúng ta thấy
bằng mắt thường.
bằng mắt thường.
06:12
But it's hard to really
interpret this image,
interpret this image,
128
360520
2136
Dù vậy, rất khó để thực sự
hiểu bức ảnh này,
hiểu bức ảnh này,
06:14
because as you can see,
it's very low resolution.
it's very low resolution.
129
362680
2776
vì như bạn có thể thấy,
độ phân giải của nó rất thấp.
độ phân giải của nó rất thấp.
06:17
Radio waves have a wavelength that's long,
130
365480
2176
Sóng vô tuyến có bước sóng dài,
06:19
and that makes their resolution poorer.
131
367680
2296
khiến độ phân giải kém đi.
06:22
This image is also black and white,
132
370000
2056
Đây còn là ảnh đen trắng,
06:24
so we don't really know
what is the color of everything in here.
what is the color of everything in here.
133
372080
3760
nên chúng ta không thực sự biết được
màu sắc của mọi thứ trong ảnh.
màu sắc của mọi thứ trong ảnh.
06:28
Well, fast-forward to today.
134
376640
1376
Chà, chuyển đến hôm nay.
06:30
We can build telescopes
135
378040
1456
Ta có thể tạo kính viễn vọng
06:31
which can get over these problems.
136
379520
2616
có thể khắc phục những trở ngại này.
06:34
Now, I'm showing you here an image
of the Murchison Radio Observatory,
of the Murchison Radio Observatory,
137
382160
3336
Giờ tôi đang cho các bạn xem ảnh
Đài Quan sát Vô tuyến Murchison,
Đài Quan sát Vô tuyến Murchison,
06:37
a fantastic place
to build radio telescopes.
to build radio telescopes.
138
385520
2776
một nơi thích hợp để dựng nên
các kính viễn vọng vô tuyến.
các kính viễn vọng vô tuyến.
06:40
It's flat, it's dry,
139
388320
2296
Bằng phẳng, khô ráo,
06:42
and most importantly, it's radio quiet:
140
390640
2976
và quan trọng nhất là
không có sóng vô tuyến:
không có sóng vô tuyến:
06:45
no mobile phones, no Wi-Fi, nothing,
141
393640
3096
không điện thoại di động, không Wi-Fi,
không gì cả,
không gì cả,
06:48
just very, very radio quiet,
142
396760
2496
hoàn toàn vắng bóng sóng vô tuyến,
06:51
so a perfect place
to build a radio telescope.
to build a radio telescope.
143
399280
2720
một nơi hoàn hảo để dựng
một kính viễn vọng vô tuyến.
một kính viễn vọng vô tuyến.
06:54
Now, the telescope that I've been
working on for a few years
working on for a few years
144
402880
2856
Chiếc kính mà tôi đang giúp dựng nên
trong vài năm nay
trong vài năm nay
06:57
is called the Murchison Widefield Array,
145
405760
1936
gọi là Dàn Vô tuyến Diện rộng Murchison,
06:59
and I'm going to show you
a little time lapse of it being built.
a little time lapse of it being built.
146
407720
3016
và tôi sắp cho các bạn thấy một chút
quá trình dựng nên nó.
quá trình dựng nên nó.
07:02
This is a group of undergraduate
and postgraduate students
and postgraduate students
147
410760
3256
Đây là một nhóm các sinh viên
và nghiên cứu sinh
và nghiên cứu sinh
07:06
located in Perth.
148
414040
1256
sinh sống ở Perth.
07:07
We call them the Student Army,
149
415320
1736
Chúng tôi gọi là Quân đoàn Sinh viên
07:09
and they volunteered their time
to build a radio telescope.
to build a radio telescope.
150
417080
2816
họ tình nguyện dành thì giờ
tạo kính viễn vọng vô tuyến.
tạo kính viễn vọng vô tuyến.
07:11
There's no course credit for this.
151
419920
1640
Không tín chỉ cho hoạt động này.
07:14
And they're putting together
these radio dipoles.
these radio dipoles.
152
422320
2896
Và họ đang lắp ráp những
ăng-ten lưỡng cực này.
ăng-ten lưỡng cực này.
07:17
They just receive at low frequencies,
a bit like your FM radio or your TV.
a bit like your FM radio or your TV.
153
425240
4960
Chúng chỉ nhận sóng tần số thấp,
kiểu như đài FM hay TV của bạn.
kiểu như đài FM hay TV của bạn.
07:23
And here we are deploying them
across the desert.
across the desert.
154
431000
3096
Chúng tôi triển khai chúng tại đây,
trên khắp sa mạc.
trên khắp sa mạc.
07:26
The final telescope
covers 10 square kilometers
covers 10 square kilometers
155
434120
2416
Chiếc kính cuối cùng phủ
một diện tích 10 km vuông
một diện tích 10 km vuông
07:28
of the Western Australian desert.
156
436560
2136
ở sa mạc Tây Úc.
07:30
And the interesting thing is,
there's no moving parts.
there's no moving parts.
157
438720
2976
Điểm thú vị là,
không có phần nào dịch chuyển.
không có phần nào dịch chuyển.
07:33
We just deploy these little antennas
158
441720
2256
Về cơ bản, chúng tôi chỉ lắp
những ăng-ten nhỏ
những ăng-ten nhỏ
07:36
essentially on chicken mesh.
159
444000
1856
trên những tấm lưới làm chuồng gà.
07:37
It's fairly cheap.
160
445880
1416
Chúng tương đối rẻ.
07:39
Cables take the signals
161
447320
1976
Dây cáp nhận tín hiệu
07:41
from the antennas
162
449320
2056
từ các ăng-ten
07:43
and bring them
to central processing units.
to central processing units.
163
451400
2536
rồi chuyển tín hiệu
đến các bộ xử lí trung tâm.
đến các bộ xử lí trung tâm.
07:45
And it's the size of this telescope,
164
453960
1776
Và đây là kích cỡ của chiếc kính này,
07:47
the fact that we've built it
over the entire desert
over the entire desert
165
455760
2656
thực tế là chúng tôi triển khai nó
trên khắp sa mạc,
trên khắp sa mạc,
07:50
that gives us a better
resolution than Parkes.
resolution than Parkes.
166
458440
2800
khiến nó có độ phân giải
tốt hơn kính Parkes.
tốt hơn kính Parkes.
07:53
Now, eventually all those cables
bring them to a unit
bring them to a unit
167
461880
3536
Sau cùng, dây cáp
mang tín hiệu đến bộ xử lí
mang tín hiệu đến bộ xử lí
07:57
which sends it off
to a supercomputer here in Perth,
to a supercomputer here in Perth,
168
465440
3536
vốn sẽ chuyển tín hiệu
về một siêu máy tính đặt tại Perth,
về một siêu máy tính đặt tại Perth,
08:01
and that's where I come in.
169
469000
1286
và đó là nơi tôi làm việc của mình.
08:03
(Sighs)
170
471320
1216
(Thở dài)
08:04
Radio data.
171
472560
1216
Dữ liệu vô tuyến.
08:05
I have spent the last five years
172
473800
1816
Tôi đã dành năm năm qua
08:07
working with very difficult,
very interesting data
very interesting data
173
475640
2856
xử lí những dữ liệu rất phức tạp
nhưng cũng cực kì thu hút
nhưng cũng cực kì thu hút
08:10
that no one had really looked at before.
174
478520
1976
mà chưa ai thực sự để mắt đến bao giờ.
08:12
I've spent a long time calibrating it,
175
480520
2136
Tôi dành nhiều thời gian tinh chỉnh nó,
08:14
running millions of CPU hours
on supercomputers
on supercomputers
176
482680
3896
tiến hành hàng triệu giờ xử lí CPU
trên siêu máy tính
trên siêu máy tính
08:18
and really trying to understand that data.
177
486600
2200
và thực sự cố gắng thấu hiểu
những dữ liệu đó.
những dữ liệu đó.
08:21
And with this telescope,
178
489360
1936
Với chiếc kính này,
08:23
with this data,
179
491320
1256
với dữ liệu này,
08:24
we've performed a survey
of the entire southern sky,
of the entire southern sky,
180
492600
3936
chúng tôi đã tiến hành khảo sát
khắp thiên cầu nam,
khắp thiên cầu nam,
08:28
the GaLactic and Extragalactic
All-sky MWA Survey,
All-sky MWA Survey,
181
496560
5096
Khảo sát Thiên cầu trong và ngoài Ngân hà
của Dàn Vô tuyến Diện rộng Murchison,
của Dàn Vô tuyến Diện rộng Murchison,
08:33
or GLEAM, as I call it.
182
501680
1880
hay GLEAM, như tôi vẫn thường gọi.
08:36
And I'm very excited.
183
504440
1456
Tôi cực kì phấn khích.
08:37
This survey is just about to be published,
but it hasn't been shown yet,
but it hasn't been shown yet,
184
505920
3381
Khảo sát này sắp được xuất bản,
nhưng nó vẫn chưa được công bố,
nhưng nó vẫn chưa được công bố,
08:41
so you are literally the first people
185
509325
1931
nên các bạn là những người đầu tiên
08:43
to see this southern survey
of the entire sky.
of the entire sky.
186
511280
2800
nhìn thấy bản khảo sát trên
toàn bộ thiên cầu nam này.
toàn bộ thiên cầu nam này.
08:46
So I'm delighted to share with you
some images from this survey.
some images from this survey.
187
514799
3321
Vì thế tôi rất vui mừng chia sẻ
vài bức ảnh từ khảo sát với các bạn.
vài bức ảnh từ khảo sát với các bạn.
08:50
Now, imagine you went to the Murchison,
188
518880
1895
Hãy tưởng tượng bạn đến Murchison,
08:52
you camped out underneath the stars
189
520799
2096
bạn cắm trại dưới bầu trời sao
08:54
and you looked towards the south.
190
522919
1617
và dõi mắt về hướng nam.
08:56
You saw the south's celestial pole,
191
524560
1667
Bạn nhìn thấy thiên cực nam,
08:58
the galaxy rising.
192
526251
1205
dải Ngân hà xuất hiện.
08:59
If I fade in the radio light,
193
527480
2616
Nếu tôi tăng dần ánh sáng vô tuyến,
09:02
this is what we observe with our survey.
194
530120
2656
đây là thứ mà ta thấy trong khảo sát.
09:04
You can see that the galactic plane
is no longer dark with dust.
is no longer dark with dust.
195
532800
3056
Các bạn có thể thấy mặt phẳng thiên hà
không còn tối vì bụi.
không còn tối vì bụi.
09:07
It's alight with synchrotron radiation,
196
535880
2416
Nó sáng lên nhờ bức xạ tăng tốc điện tử,
09:10
and thousands of dots are in the sky.
197
538320
2496
và có hàng ngàn chấm nhỏ trên bầu trời.
09:12
Our large Magellanic Cloud,
our nearest galactic neighbor,
our nearest galactic neighbor,
198
540840
3296
Đám mây Magellan Lớn, thiên hà gần với
dải Ngân hà nhất,
dải Ngân hà nhất,
09:16
is orange instead
of its more familiar blue-white.
of its more familiar blue-white.
199
544160
3216
có màu cam thay vì màu xanh trắng
quen thuộc.
quen thuộc.
09:19
So there's a lot going on in this.
Let's take a closer look.
Let's take a closer look.
200
547400
3376
Vậy nên có rất nhiều thứ xảy ra ở đây.
Chúng ta hãy cùng nhìn kĩ hơn.
Chúng ta hãy cùng nhìn kĩ hơn.
09:22
If we look back
towards the galactic center,
towards the galactic center,
201
550800
2416
Nếu ta nhìn lại
phần trung tâm dải Ngân hà,
phần trung tâm dải Ngân hà,
09:25
where we originally saw the Parkes image
that I showed you earlier,
that I showed you earlier,
202
553240
3216
trong bức ảnh của kính Parkes mà
tôi đã cho các bạn xem trước đó,
tôi đã cho các bạn xem trước đó,
09:28
low resolution, black and white,
203
556480
2376
bức ảnh trắng đen có độ phân giải thấp,
09:30
and we fade to the GLEAM view,
204
558880
2080
sau đó ta chuyển qua chế độ của GLEAM,
09:34
you can see the resolution
has gone up by a factor of a hundred.
has gone up by a factor of a hundred.
205
562200
3856
các bạn có thể thấy độ phân giải
đã tăng lên cả trăm lần.
đã tăng lên cả trăm lần.
09:38
We now have a color view of the sky,
206
566080
2856
Giờ chúng ta đã có góc nhìn
đầy màu sắc về vũ trụ,
đầy màu sắc về vũ trụ,
09:40
a technicolor view.
207
568960
1336
một góc nhìn rực rỡ.
Đây không phải góc nhìn có màu bị sai.
09:42
Now, it's not a false color view.
208
570320
2976
09:45
These are real radio colors.
209
573320
2400
Đây là những màu vô tuyến thực.
09:48
What I've done is I've colored
the lowest frequencies red
the lowest frequencies red
210
576600
2816
Điều tôi đã làm là tô màu đỏ
cho nhóm tần số thấp nhất,
cho nhóm tần số thấp nhất,
09:51
and the highest frequencies blue,
211
579440
1616
màu xanh biển cho nhóm cao nhất,
09:53
and the middle ones green.
212
581080
1576
và màu xanh lá cho nhóm ở giữa.
09:54
And that gives us this rainbow view.
213
582680
2216
Điều đó khiến chúng ta
thấy được sắc cầu vồng.
thấy được sắc cầu vồng.
09:56
And this isn't just false color.
214
584920
2256
Và đó không đơn thuần là lỗi màu.
09:59
The colors in this image
tell us about the physical processes
tell us about the physical processes
215
587200
2936
Màu sắc trong những bức ảnh này
thể hiện các quá trình vật lí
thể hiện các quá trình vật lí
10:02
going on in the universe.
216
590160
1240
diễn ra trong vũ trụ.
10:03
So for instance, if you look
along the plane of the galaxy,
along the plane of the galaxy,
217
591974
2762
Ví dụ, nếu các bạn nhìn
dọc theo mặt phẳng dải Ngân hà,
dọc theo mặt phẳng dải Ngân hà,
10:06
it's alight with synchrotron,
218
594760
1456
nó sáng nhờ tăng tốc điện tử,
10:08
which is mostly reddish orange,
219
596240
2376
vốn có màu cam đỏ,
10:10
but if we look very closely,
we see little blue dots.
we see little blue dots.
220
598640
3120
nhưng nếu ta nhìn kĩ hơn,
ta sẽ thấy những chấm xanh nhỏ xíu.
ta sẽ thấy những chấm xanh nhỏ xíu.
10:14
Now, if we zoom in,
221
602320
1576
Bây giờ, nếu ta phóng to ảnh,
10:15
these blue dots are ionized plasma
222
603920
2536
những chấm xanh này là
thể plasma bị ion hóa
thể plasma bị ion hóa
10:18
around very bright stars,
223
606480
1640
xung quanh những sao siêu sáng,
10:20
and what happens
is that they block the red light,
is that they block the red light,
224
608680
2776
chuyện xảy ra là
các thể plasma này chặn ánh sáng đỏ,
các thể plasma này chặn ánh sáng đỏ,
10:23
so they appear blue.
225
611480
1640
thành ra chúng có màu xanh.
10:25
And these can tell us
about these star-forming regions
about these star-forming regions
226
613880
2936
Chúng có thể cho chúng ta biết
những vùng hình thành sao
những vùng hình thành sao
10:28
in our galaxy.
227
616840
1256
trong dải Ngân hà.
10:30
And we just see them immediately.
228
618120
1616
Và ta thấy chúng ngay lập tức.
10:31
We look at the galaxy,
and the color tells us that they're there.
and the color tells us that they're there.
229
619760
3056
Ta nhìn vào dải Ngân hà,
và màu sắc cho ta biết rằng chúng ở đó.
và màu sắc cho ta biết rằng chúng ở đó.
10:34
You can see little soap bubbles,
230
622840
1576
Bạn có thể thấy đám bong bóng nhỏ
10:36
little circular images
around the galactic plane,
around the galactic plane,
231
624440
3416
những hình tròn tí ti
dọc mặt phẳng dải Ngân hà,
dọc mặt phẳng dải Ngân hà,
10:39
and these are supernova remnants.
232
627880
2000
chúng là tàn dư siêu tân tinh.
10:42
When a star explodes,
233
630600
1696
Khi một ngôi sao phát nổ,
10:44
its outer shell is cast off
234
632320
2456
vỏ ngoài của nó vỡ tung ra
10:46
and it travels outward into space
gathering up material,
gathering up material,
235
634800
3296
và ngôi sao sẽ di chuyển trong vũ trụ
rồi thu hút vật chất,
rồi thu hút vật chất,
10:50
and it produces a little shell.
236
638120
1960
qua đó nó tạo nên một lớp vỏ nhỏ.
10:52
It's been a long-standing
mystery to astronomers
mystery to astronomers
237
640800
3376
Một bí ẩn có từ lâu đời
đối với các nhà thiên văn học
đối với các nhà thiên văn học
10:56
where all the supernova remnants are.
238
644200
2080
là các tàn dư siêu tân tinh nằm ở đâu.
10:58
We know that there must be a lot
of high-energy electrons in the plane
of high-energy electrons in the plane
239
646960
4336
Chúng tôi biết rằng hẳn có rất nhiều
điện tử nhiều năng lượng trong mặt phẳng
điện tử nhiều năng lượng trong mặt phẳng
11:03
to produce the synchrotron
radiation that we see,
radiation that we see,
240
651320
2656
để tạo nên bức xạ
tăng tốc điện tử mà ta thấy,
tăng tốc điện tử mà ta thấy,
11:06
and we think they're produced
by supernova remnants,
by supernova remnants,
241
654000
2576
và chúng tôi nghĩ chúng
đến từ tàn dư siêu tân tinh,
đến từ tàn dư siêu tân tinh,
11:08
but there don't seem to be enough.
242
656600
1776
nhưng như thế dường như chưa đủ.
11:10
Fortunately, GLEAM is really, really
good at detecting supernova remnants,
good at detecting supernova remnants,
243
658400
3896
Thật may, trên thực tế thì GLEAM dò tìm
các tàn dư siêu tân tinh rất tốt,
các tàn dư siêu tân tinh rất tốt,
11:14
so we're hoping to have
a new paper out on that soon.
a new paper out on that soon.
244
662320
2480
nên chúng tôi hi vọng sẽ sớm có
báo cáo về vấn đề đó.
báo cáo về vấn đề đó.
11:17
Now, that's fine.
245
665800
1256
Giờ thì vậy là ổn rồi.
11:19
We've explored our little local universe,
246
667080
2336
Chúng ta đã tìm hiểu
thiên hà của chúng ta,
thiên hà của chúng ta,
11:21
but I wanted to go deeper,
I wanted to go further.
I wanted to go further.
247
669440
2376
nhưng tôi muốn đi sâu hơn và xa hơn.
11:23
I wanted to go beyond the Milky Way.
248
671840
2080
Tôi muốn vươn ra ngoài dải Ngân hà.
11:26
Well, as it happens, we can see a very
interesting object in the top right,
interesting object in the top right,
249
674520
3776
Khi đó, ta có thể thấy một
vật thể kì thú ở góc trên bên phải,
vật thể kì thú ở góc trên bên phải,
11:30
and this is a local radio galaxy,
250
678320
2216
và đó là một thiên hà vô tuyến cục bộ,
11:32
Centaurus A.
251
680560
1240
Centaurus A.
11:34
If we zoom in on this,
252
682240
1256
Nếu ta phóng to lên,
11:35
we can see that there are
two huge plumes going out into space.
two huge plumes going out into space.
253
683520
3400
ta có thể thấy có hai chùm sáng lớn
tỏa ra không gian.
tỏa ra không gian.
11:39
And if you look right in the center
between those two plumes,
between those two plumes,
254
687600
2896
Nếu các bạn nhìn ngay
phần chính giữa hai chùm sáng,
phần chính giữa hai chùm sáng,
11:42
you'll see a galaxy just like our own.
255
690520
2376
các bạn sẽ thấy một thiên hà
tương tự dải Ngân hà.
tương tự dải Ngân hà.
Nó có dạng xoắn ốc. Nó có một vệt bụi.
11:44
It's a spiral. It has a dust lane.
256
692920
2456
11:47
It's a normal galaxy.
257
695400
1616
Nó là một thiên hà bình thường.
11:49
But these jets
are only visible in the radio.
are only visible in the radio.
258
697040
3616
Nhưng những thứ này chỉ xuất hiện
nhờ sóng vô tuyến.
nhờ sóng vô tuyến.
11:52
If we looked in the visible,
we wouldn't even know they were there,
we wouldn't even know they were there,
259
700680
3176
Nếu dùng ánh sáng khả kiến,
ta thậm chí còn chẳng biết chúng ở đó,
ta thậm chí còn chẳng biết chúng ở đó,
11:55
and they're thousands of times larger
than the host galaxy.
than the host galaxy.
260
703880
3040
và chúng lớn hơn thiên hà chủ
hàng ngàn lần.
hàng ngàn lần.
11:59
What's going on?
What's producing these jets?
What's producing these jets?
261
707480
2400
Chuyện gì xảy ra vậy?
Cái gì tạo ra những thứ này?
Cái gì tạo ra những thứ này?
12:03
At the center of every galaxy
that we know about
that we know about
262
711160
3536
Tại tâm của mọi thiên hà
mà chúng tôi biết đến
mà chúng tôi biết đến
12:06
is a supermassive black hole.
263
714720
2256
đều có một lỗ đen siêu khối.
12:09
Now, black holes are invisible.
That's why they're called that.
That's why they're called that.
264
717000
3416
Lỗ đen thì vô hình, vậy nên chúng
mới được gọi là "lỗ đen".
mới được gọi là "lỗ đen".
12:12
All you can see is the deflection
of the light around them,
of the light around them,
265
720440
3016
Những gì các bạn thấy là
ánh sáng bị bẻ cong quanh chúng,
ánh sáng bị bẻ cong quanh chúng,
12:15
and occasionally, when a star
or a cloud of gas comes into their orbit,
or a cloud of gas comes into their orbit,
266
723480
4296
và đôi lúc, khi một ngôi sao hay
đám mây nằm trong quỹ đạo của các lỗ đen,
đám mây nằm trong quỹ đạo của các lỗ đen,
12:19
it is ripped apart by tidal forces,
267
727800
2736
nó sẽ bị xé tan bởi lực thủy triều,
12:22
forming what we call an accretion disk.
268
730560
2480
qua đó giúp hình thành
cái gọi là đĩa tích tụ.
cái gọi là đĩa tích tụ.
12:25
The accretion disk
glows brightly in the x-rays,
glows brightly in the x-rays,
269
733640
3216
Đĩa tích tụ sáng rực dưới tia X,
12:28
and huge magnetic fields
can launch the material into space
can launch the material into space
270
736880
4416
và từ trường khổng lồ có thể phóng
vật chất vào không gian
vật chất vào không gian
12:33
at nearly the speed of light.
271
741320
1720
ở tốc độ gần bằng tốc độ ánh sáng.
12:35
So these jets are visible in the radio
272
743520
3160
Vậy nên có thể nhìn thấy
những thứ này nhờ sóng vô tuyến
những thứ này nhờ sóng vô tuyến
12:39
and this is what we pick up in our survey.
273
747240
2160
và đó là điều mà chúng tôi
rút ra từ khảo sát.
rút ra từ khảo sát.
12:42
Well, very well, so we've seen
one radio galaxy. That's nice.
one radio galaxy. That's nice.
274
750040
4016
Vậy đấy, hay lắm, chúng ta đã nhìn thấy
một thiên hà vô tuyến. Thật tuyệt vời.
một thiên hà vô tuyến. Thật tuyệt vời.
12:46
But if you just look
at the top of that image,
at the top of that image,
275
754080
2176
Nhưng nếu chỉ nhìn vào phía trên bức ảnh,
12:48
you'll see another radio galaxy.
276
756280
1736
bạn sẽ thấy thiên hà vô tuyến khác.
12:50
It's a little bit smaller,
and that's just because it's further away.
and that's just because it's further away.
277
758040
3240
Nhỏ hơn một chút, chỉ là vì nó nằm xa hơn.
12:53
OK. Two radio galaxies.
278
761800
2656
Được rồi. Hai thiên hà vô tuyến.
12:56
We can see this. This is fine.
279
764480
1576
Ta có thể thấy chúng. Hay lắm.
12:58
Well, what about all the other dots?
280
766080
1736
Vậy còn những cái chấm khác?
12:59
Presumably those are just stars.
281
767840
1560
Có lẽ chúng chỉ là sao.
13:01
They're not.
282
769880
1216
Chúng không phải là sao.
13:03
They're all radio galaxies.
283
771120
1600
Tất cả đều là thiên hà vô tuyến.
13:05
Every single one of the dots in this image
284
773320
2896
Từng chấm một trong bức ảnh này
13:08
is a distant galaxy,
285
776240
1736
là một thiên hà cách rất xa,
13:10
millions to billions of light-years away
286
778000
2856
đến hàng triệu hàng tỉ năm ánh sáng,
13:12
with a supermassive
black hole at its center
black hole at its center
287
780880
2616
kèm theo một lỗ đen siêu khối
ở vùng trung tâm
ở vùng trung tâm
13:15
pushing material into space
at nearly the speed of light.
at nearly the speed of light.
288
783520
3576
phóng vật chất ra ngoài vũ trụ ở
tốc độ gần như ánh sáng.
tốc độ gần như ánh sáng.
13:19
It is mind-blowing.
289
787120
1760
Thật không tưởng.
13:21
And this survey is even larger
than what I've shown here.
than what I've shown here.
290
789680
3736
Bản khảo sát này còn nhiều thông tin hơn
những gì tôi trình bày ở đây.
những gì tôi trình bày ở đây.
13:25
If we zoom out to
the full extent of the survey,
the full extent of the survey,
291
793440
2536
Nếu chúng ta phóng to đến
quy mô chuẩn của khảo sát,
quy mô chuẩn của khảo sát,
13:28
you can see I found 300,000
of these radio galaxies.
of these radio galaxies.
292
796000
4096
các bạn có thể thấy tôi phát hiện ra
300.000 thiên hà vô tuyến.
300.000 thiên hà vô tuyến.
13:32
So it's truly an epic journey.
293
800120
2896
Quả thực đó là một
hành trình cực kì ấn tượng.
hành trình cực kì ấn tượng.
13:35
We've discovered all of these galaxies
294
803040
2656
Chúng tôi đã tìm ra tất cả
những thiên hà vô tuyến này
những thiên hà vô tuyến này
13:37
right back to the very first
supermassive black holes.
supermassive black holes.
295
805720
3560
cùng lúc với những
lỗ đen siêu khối đầu tiên.
lỗ đen siêu khối đầu tiên.
13:41
I'm very proud of this,
and it will be published next week.
and it will be published next week.
296
809960
2780
Tôi rất tự hào về công trình này,
nó sẽ được xuất bản vào tuần sau.
nó sẽ được xuất bản vào tuần sau.
13:45
Now, that's not all.
297
813280
2816
Như vậy vẫn chưa hết.
13:48
I've explored the furthest reaches
of the galaxy with this survey,
of the galaxy with this survey,
298
816120
4336
Tôi đã khám phá những rìa xa nhất
của dải Ngân hà qua bản khảo sát này,
của dải Ngân hà qua bản khảo sát này,
13:52
but there's something
even more in this image.
even more in this image.
299
820480
2960
nhưng có gì đó hơn thế nữa
trong bức ảnh này.
trong bức ảnh này.
13:56
Now, I'll take you right back
to the dawn of time.
to the dawn of time.
300
824320
3296
Tôi sẽ đưa các bạn trở về thuở sơ khai.
13:59
When the universe formed,
it was a big bang,
it was a big bang,
301
827640
3656
Khi vũ trụ hình thành, chính vụ nổ lớn
14:03
which left the universe
as a sea of hydrogen,
as a sea of hydrogen,
302
831320
4056
đã biến vũ trụ thành
một đại dương khí hydro,
một đại dương khí hydro,
14:07
neutral hydrogen.
303
835400
1496
khí hydro trung tính.
14:08
And when the very first stars
and galaxies switched on,
and galaxies switched on,
304
836920
2776
Khi các ngôi sao và các thiên hà
đầu tiên xuất hiện,
đầu tiên xuất hiện,
14:11
they ionized that hydrogen.
305
839720
2096
chúng ion hóa khí hydro.
14:13
So the universe went
from neutral to ionized.
from neutral to ionized.
306
841840
3440
Vì vậy mà trạng thái của vũ trụ chuyển từ
trung tính sang ion hóa.
trung tính sang ion hóa.
14:18
That imprinted a signal all around us.
307
846160
3176
Điều đó ghi dấu một tín hiệu xung quanh ta
14:21
Everywhere, it pervades us,
308
849360
1736
Nó tràn ngập quanh ta ở mọi nơi
14:23
like the Force.
309
851120
1416
chẳng khác gì Thần Lực.
14:24
Now, because that happened so long ago,
310
852560
3720
Vì chuyện đó đã xảy ra từ rất rất lâu rồi,
14:29
the signal was redshifted,
311
857000
1800
tín hiệu đã có pha đỏ,
14:31
so now that signal
is at very low frequencies.
is at very low frequencies.
312
859560
3296
hiện tại tín hiệu đó ở tần số rất thấp.
14:34
It's at the same frequency as my survey,
313
862880
2456
Cùng tần số như trong khảo sát của tôi,
14:37
but it's so faint.
314
865360
1376
nhưng rất mờ nhạt.
14:38
It's a billionth the size
of any of the objects in my survey.
of any of the objects in my survey.
315
866760
3880
Nó chỉ bằng một phần tỉ tín hiệu của
bất kì thiên thể nào trong khảo sát.
bất kì thiên thể nào trong khảo sát.
14:43
So our telescope may not be quite
sensitive enough to pick up this signal.
sensitive enough to pick up this signal.
316
871320
4896
Vì thế kính viễn vọng của chúng tôi có lẽ
không đủ nhạy để bắt được tín hiệu đó.
không đủ nhạy để bắt được tín hiệu đó.
14:48
However, there's a new radio telescope.
317
876240
2496
Tuy nhiên, có một kính viễn vọng mới.
14:50
So I can't have a starship,
318
878760
1656
Vậy, tôi không thể có tàu vũ trụ,
nhưng mong là tôi sẽ có
14:52
but I can hopefully have
319
880440
1256
14:53
one of the biggest
radio telescopes in the world.
radio telescopes in the world.
320
881720
2856
một trong những kính vô tuyến
lớn nhất thế giới.
lớn nhất thế giới.
14:56
We're building the Square Kilometre Array,
a new radio telescope,
a new radio telescope,
321
884600
3616
Chúng tôi đang dựng Dàn Kính Cây số Vuông,
một kính viễn vọng vô tuyến mới,
một kính viễn vọng vô tuyến mới,
15:00
and it's going to be a thousand
times bigger than the MWA,
times bigger than the MWA,
322
888240
2736
sẽ lớn hơn Dàn Vô tuyến
Diện rộng Murchison cả ngàn lần,
Diện rộng Murchison cả ngàn lần,
15:03
a thousand times more sensitive,
and have an even better resolution.
and have an even better resolution.
323
891000
3216
nhạy hơn cả ngàn lần,
và có độ phân giải tốt hơn.
và có độ phân giải tốt hơn.
15:06
So we should find
tens of millions of galaxies.
tens of millions of galaxies.
324
894240
2216
Chúng tôi sẽ tìm ra
hàng chục triệu thiên hà.
hàng chục triệu thiên hà.
15:08
And perhaps, deep in that signal,
325
896480
2336
Và có lẽ, sâu thẳm trong tín hiệu đó,
15:10
I will get to look upon the very first
stars and galaxies switching on,
stars and galaxies switching on,
326
898840
4176
tôi sẽ nhìn thấy giữa những ngôi sao
và các thiên hà xuất hiện đầu tiên,
và các thiên hà xuất hiện đầu tiên,
15:15
the beginning of time itself.
327
903040
2360
chính là sự khởi đầu của thời gian.
15:17
Thank you.
328
905920
1216
Xin cảm ơn.
15:19
(Applause)
329
907160
2760
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Natasha Hurley-Walker - AstronomerNatasha Hurley-Walker uses novel radio telescopes to explore the universe at some of the longest wavelengths of light.
Why you should listen
Dr. Natasha Hurley-Walker recently completed an astronomical survey of the entire southern sky, revealing the radio glow of our own Milky Way galaxy as well as hundreds of thousands of distant galaxies: the GaLactic and Extragalactic All-sky Murchison Widefield Array (GLEAM) survey. Unlike previous work, GLEAM is the first "radio color" survey, observed across such a wide range of frequencies that the unique spectrum of every object can be used to understand its underlying physics.
An Early-Career Research Fellow based at the Curtin University node of the International Centre for Radio Astronomy Research, in Perth, Western Australia, Hurley-Walker is part of the international Murchison Widefield Array (MWA) collaboration, spanning thirteen institutes across six countries. At her fingertips are tens of petabytes of data collected by the MWA since 2013, which she processes using powerful supercomputers at the nearby Pawsey Centre. Hurley-Walker earned a PhD in Radio Astronomy at the University of Cambridge by commissioning and using a new radio telescope to perform its first science observations. The experience directly transferred to the MWA, which she also helped to commission.
The MWA is a precursor to the Square Kilometer Array (SKA), what will be the largest radio telescope in the world, set to come online in the 2020s. By developing software and techniques to deal with data from the MWA, creating pathfinding maps of the sky and training a new generation of astronomers in cutting-edge techniques, Hurley-Walker is working to lay the scientific groundwork for the commissioning of the SKA. In 2016 Hurley-Walker was awarded an Australian SKA Fellowship in order to visit the SKA headquarters and transfer lessons from her commissioning experiences as well as develop her survey into a useful calibration model for the SKA.
Hurley-Walker is passionate about scientific outreach and keynoted talks in 2013 and 2017 at Astrofest, Australia's largest public astronomy festival. So that anyone in the world can see the sky with the same radio eyes as her, she created the GLEAMoscope , an interactive online viewer that shows the universe at radio wavelengths compared to other frequencies, including the more familiar "optical" spectrum. It being the 21st century, there's also an app: check out GLEAM on the Google Play store. In 2017 Natasha won the "Best Timelapse" category in the Astofest astrophotography competition with her colleague John Goldsmith for their creation of a composite video showing both the optical and radio sky. For more detail on Hurley-Walker's work, check out her article on TheConversation.
Working with cutting-edge data is tough, but sometimes hides serendipitous gems which Hurley-Walker has unearthed, like the faintest dying radio galaxy ever discovered, whistling plasma ducts in the Earth's ionosphere and some of the youngest and weirdest radio galaxies ever found. View a complete list of Hurley-Walker's publications.
Natasha Hurley-Walker | Speaker | TED.com