ABOUT THE SPEAKER
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness.

Why you should listen

Dan Gilbert believes that, in our ardent, lifelong pursuit of happiness, most of us have the wrong map. In the same way that optical illusions fool our eyes -- and fool everyone's eyes in the same way -- Gilbert argues that our brains systematically misjudge what will make us happy. And these quirks in our cognition make humans very poor predictors of our own bliss.

The premise of his current research -- that our assumptions about what will make us happy are often wrong -- is supported with clinical research drawn from psychology and neuroscience. But his delivery is what sets him apart. His engaging -- and often hilarious -- style pokes fun at typical human behavior and invokes pop-culture references everyone can relate to. This winning style translates also to Gilbert's writing, which is lucid, approachable and laugh-out-loud funny. The immensely readable Stumbling on Happiness, published in 2006, became a New York Times bestseller and has been translated into 20 languages.

In fact, the title of his book could be drawn from his own life. At 19, he was a high school dropout with dreams of writing science fiction. When a creative writing class at his community college was full, he enrolled in the only available course: psychology. He found his passion there, earned a doctorate in social psychology in 1985 at Princeton, and has since won a Guggenheim Fellowship and the Phi Beta Kappa teaching prize for his work at Harvard. He has written essays and articles for The New York Times, Time and even Starbucks, while continuing his research into happiness at his Hedonic Psychology Laboratory.

More profile about the speaker
Dan Gilbert | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2005

Dan Gilbert: Why we make bad decisions

Dan Gilbert nói về những kỳ vọng sai lầm của con người.

Filmed:
5,287,085 views

Dan Gilbert thuyết trình về nghiên cứu và các dữ liệu anh khám phá về hạnh phúc--chia sẻ 1 số bài test và thí nghiệm đầy thú vị mà bạn có thể tự làm. Hãy xem hết đến cuối để lắng nghe phần Hỏi Đáp đầy thông minh với các gương mặt TED quen thuộc.
- Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
We all make decisionsquyết định everymỗi day; we want to know
0
0
2000
Hàng ngày tất cả chúng ta phải đưa ra các quyết định, chúng ta muốn biết
00:20
what the right thing is to do -- in domainstên miền from the financialtài chính
1
2000
3000
cái gì là đúng và nên làm -- trong các lĩnh vực từ tài chính
00:23
to the gastronomicẩm thực to the professionalchuyên nghiệp to the romanticlãng mạn.
2
5000
4000
, ẩm thực, nghề nghiệp cho tới chuyện tình cảm.
00:27
And surelychắc chắn, if somebodycó ai could really tell us how to do
3
9000
3000
Và chắc chắn, nếu ai đó sẵn sàng chỉ cho chúng ta làm điều
00:30
exactlychính xác the right thing at all possiblekhả thi timeslần,
4
12000
3000
đúng đắn vào đúng thời điểm,
00:33
that would be a tremendousto lớn giftquà tặng.
5
15000
3000
thì đó sẽ là món quà quý giá.
00:36
It turnslượt out that, in factthực tế, the worldthế giới was givenđược this giftquà tặng in 1738
6
18000
5000
Thực tế thì hóa ra thế giới đã nhận được món quà này vào năm 1738
00:41
by a DutchHà Lan polymathđóng namedđặt tên DanielDaniel BernoulliBernoulli.
7
23000
3000
bởi 1 học giả người Hà Lan tên Daniel Bernoulli.
00:44
And what I want to talk to you about todayhôm nay is what that giftquà tặng is,
8
26000
3000
Và hôm nay tôi muốn nói với bạn về món quà đó
00:47
and I alsocũng thế want to explaingiải thích to you why it is
9
29000
3000
và tôi cũng muốn giải thích tại sao nó
00:50
that it hasn'tđã không madethực hiện a damnchỉ trích bitbit of differenceSự khác biệt.
10
32000
3000
chẳng làm nên sự khác biệt gì cả.
00:53
Now, this is Bernoulli'sBernoulli giftquà tặng. This is a directthẳng thắn quoteTrích dẫn.
11
35000
5000
Vâng, đây là món quà của Bernoulli. Đây là đoạn trích trực tiếp.
00:58
And if it looksnhìn like GreekHy Lạp to you, it's because, well, it's GreekHy Lạp.
12
40000
3000
Và nếu bạn thấy nó giống tiếng Hy Lạp thì đúng thế, đó là tiếng Hy Lạp
01:02
But the simpleđơn giản EnglishTiếng Anh translationdịch -- much lessít hơn precisetóm lược,
13
44000
4000
Nhưng bản dịch tiếng Anh đơn giản -- ít chính xác hơn
01:06
but it captureschụp lại the gistgist of what BernoulliBernoulli had to say -- was this:
14
48000
4000
nhưng nó bao quát được ý chính của Bernoulli -- là như thế này:
01:10
The expectedkỳ vọng valuegiá trị of any of our actionshành động --
15
52000
2000
Giá trị trông đợi của bất cứ hành động nào của con người
01:12
that is, the goodnesssự tốt lành that we can countđếm on gettingnhận được --
16
54000
4000
là sự tốt đẹp chúng ta có thể dựa vào--
01:16
is the productsản phẩm of two simpleđơn giản things:
17
58000
2000
là sản phẩm của 2 thứ giản đơn:
01:18
the oddstỷ lệ that this actionhoạt động will allowcho phép us to gainthu được something,
18
60000
4000
số khả năng mà hành động cho phép chúng ta đạt được thứ gì đó,
01:22
and the valuegiá trị of that gainthu được to us.
19
64000
3000
và giá trị chúng ta đạt được.
01:25
In a sensegiác quan, what BernoulliBernoulli was sayingnói is,
20
67000
2000
Theo lập luận, điều Bernoulli đã nói là,
01:27
if we can estimateước tính and multiplynhân these two things,
21
69000
3000
nếu chúng ta có thể ước đoán và nhân 2 yếu tố này lên
01:30
we will always know preciselyđúng how we should behavehành xử.
22
72000
3000
chúng ta sẽ luôn biết chính xác chúng ta nên cư xử thế nào.
01:33
Now, this simpleđơn giản equationphương trình, even for those of you
23
75000
3000
Đây là 1 biểu thức đơn giản, thậm chí cho những người
01:36
who don't like equationsphương trình, is something that you're quitekhá used to.
24
78000
3000
không thích các biểu thức, nó khá quen thuộc
01:39
Here'sĐây là an examplethí dụ: if I were to tell you, let's playchơi
25
81000
3000
Đây là 1 ví dụ: nếu tôi nói với bạn, hãy chơi
01:42
a little coinđồng tiền tossquăng gametrò chơi, and I'm going to fliplật a coinđồng tiền,
26
84000
3000
1 trò tung đồng xu, và tôi sẽ tung 1 đồng xu,
01:45
and if it comesđến up headsđầu, I'm going to paytrả you 10 dollarsUSD,
27
87000
3000
nếu ngửa, tôi sẽ trả bạn 10$,
01:48
but you have to paytrả fourbốn dollarsUSD for the privilegeđặc quyền of playingđang chơi with me,
28
90000
4000
nhưng bạn sẽ phải trả 4$ vì để có cơ hội chơi với tôi,
01:52
mostphần lớn of you would say, sure, I'll take that betcá cược. Because you know
29
94000
3000
hầu hết các bạn sẽ nói, đồng ý, tôi sẽ chơi. Vì bạn biết
01:55
that the oddstỷ lệ of you winningchiến thắng are one halfmột nửa, the gainthu được if you do is 10 dollarsUSD,
30
97000
5000
cơ hội bạn thắng là 50-50, nếu bạn thắng bạn sẽ kiếm được 10$,
02:00
that multipliesmultiplies to fivesố năm, and that's more
31
102000
2000
số đó nhân với 5, số tiền sẽ
02:02
than I'm chargingsạc you to playchơi. So, the answercâu trả lời is, yes.
32
104000
4000
nhiều hơn số tiền tôi đòi bạn trả để chơi với tôi. Vậy, câu trả lời là " đồng ý".
02:06
This is what statisticiansnhà thống kê technicallyvề mặt kỹ thuật call a damnchỉ trích fine betcá cược.
33
108000
4000
Đây là điều các nhà thống kê gọi đó là 1 vụ cá cược hời.
02:10
Now, the ideaý kiến is simpleđơn giản when we're applyingáp dụng it to coinđồng tiền tossesném,
34
112000
3000
Nào, ý tưởng thật đơn giản khi chúng ta gắn nó với việc tung đồng xu,
02:13
but in factthực tế, it's not very simpleđơn giản in everydaymỗi ngày life.
35
115000
4000
nhưng thực tế, trong cuộc sống hàng ngày nó không hề đơn giản.
02:17
People are horriblekinh khủng at estimatingước tính bothcả hai of these things,
36
119000
4000
Mọi người rất kém trong việc ước lượng 2 yếu tố này,
02:21
and that's what I want to talk to you about todayhôm nay.
37
123000
2000
và đó là vấn đề tôi muốn nói ngày hôm nay.
02:23
There are two kindscác loại of errorslỗi people make when tryingcố gắng to decidequyết định
38
125000
3000
Có 2 loại lỗi khi mọi người cố gắng quyết định
02:26
what the right thing is to do, and those are
39
128000
2000
điều gì là đúng nên làm, và đó là
02:28
errorslỗi in estimatingước tính the oddstỷ lệ that they're going to succeedthành công,
40
130000
3000
những lỗi sai trong tính toán số cơ hội họ sẽ thành công,
02:31
and errorslỗi in estimatingước tính the valuegiá trị of theirhọ ownsở hữu successsự thành công.
41
133000
4000
và các lỗi sai trong tính toán giá trị của thành công của riêng mình.
02:35
Now, let me talk about the first one first.
42
137000
4000
Bây giờ tôi xin nói về yếu tố đầu tiên.
02:39
CalculatingTính toán oddstỷ lệ would seemhình như to be something ratherhơn easydễ dàng:
43
141000
2000
Tính toán khả năng thành công có vẻ khá dễ dàng:
02:41
there are sixsáu sideshai bên to a diechết, two sideshai bên to a coinđồng tiền, 52 cardsthẻ in a deckboong.
44
143000
4000
1 viên súc sắc có 6 mặt, 1 đồng xu có 2 mặt, 1 bộ bài có 52 quân.
02:45
You all know what the likelihoodkhả năng is of pullingkéo the aceAce of spadeslưỡi dao
45
147000
4000
Bạn biết khả năng rút ra quân át bích
02:49
or of flippingflipping a headsđầu.
46
151000
1000
hay tung mặt ngửa là bao nhiêu.
02:50
But as it turnslượt out, this is not a very easydễ dàng ideaý kiến to applyứng dụng
47
152000
5000
Nhưng hóa ra để áp dụng ý tưởng này
02:55
in everydaymỗi ngày life. That's why AmericansNgười Mỹ spendtiêu more --
48
157000
3000
vào thực tế không dễ tí nào. Nó lý giải tại sao người Mỹ dành nhiều--
02:58
I should say, losethua more -- gamblingtrò chơi có thưởng
49
160000
3000
tôi nên nói là, thua nhiều--ván cược
03:01
than on all other formscác hình thức of entertainmentsự giải trí combinedkết hợp.
50
163000
5000
hơn tất cả các loại hình giải trí cộng lại.
03:06
The reasonlý do is, this isn't how people do oddstỷ lệ.
51
168000
3000
Lý do là, đó không phải là mọi người ước đoán cơ hội thành công như thế nào
03:09
The way people figurenhân vật oddstỷ lệ
52
171000
1000
Cách mọi người tính toán cơ hội
03:10
requiresđòi hỏi that we first talk a bitbit about pigslợn.
53
172000
3000
yêu cầu chúng ta nên nói về những con heo trước hết.
03:13
Now, the questioncâu hỏi I'm going to put to you is whetherliệu you think
54
175000
2000
Câu hỏi tôi đưa ra cho các bạn là liệu bạn có nghĩ
03:15
there are more dogschó or pigslợn on leashesdây xích
55
177000
3000
có nhiều chó hoặc lợn đeo xích
03:18
observedquan sát in any particularcụ thể day in OxfordOxford.
56
180000
3000
được quan sát trong 1 ngày nhất định ở Oxford.
03:21
And of coursekhóa học, you all know that the answercâu trả lời is dogschó.
57
183000
2000
và tất nhiên bạn đều biết câu trả lời là chó.
03:23
And the way that you know that the answercâu trả lời is dogschó is
58
185000
3000
và bạn biết câu trả lời là chó vì
03:26
you quicklyMau reviewedxem lại in memoryký ức the timeslần
59
188000
2000
bạn nhanh chóng kiểm tra trí nhớ những lần
03:28
you've seenđã xem dogschó and pigslợn on leashesdây xích.
60
190000
2000
bạn trông thấy những con chó và lợn đeo xích.
03:30
It was very easydễ dàng to remembernhớ lại seeingthấy dogschó,
61
192000
3000
Thật dễ để nhớ ra là đã thấy những con chó,
03:33
not so easydễ dàng to remembernhớ lại pigslợn. And eachmỗi one of you assumedgiả định
62
195000
3000
còn lợn thì chẳng mấy khi. Và mỗi bạn đều cho rằng
03:36
that if dogschó on leashesdây xích cameđã đến more quicklyMau to your mindlí trí,
63
198000
4000
nếu số chó đeo xích khiến bạn nhớ đến nhanh hơn,
03:40
then dogschó on leashesdây xích are more probablecó thể xảy ra.
64
202000
2000
thì số chó đeo xích sẽ có khả năng hơn.
03:42
That's not a badxấu rulequi định of thumbngón tay cái, exceptngoại trừ when it is.
65
204000
5000
Đó không phải quy luật vận dụng tồi, ngoại trừ đôi lúc.
03:47
So, for examplethí dụ, here'sđây là a wordtừ puzzlecâu đố.
66
209000
2000
Ví dụ, đây là 1 trò giải ô chữ.
03:49
Are there more four-letterbốn chữ EnglishTiếng Anh wordstừ ngữ
67
211000
2000
Số từ tiếng Anh 4 âm tiết có chữ R ở vị trí thứ 3 có nhiều hơn số từ có
03:51
with R in the thirdthứ ba placeđịa điểm or R in the first placeđịa điểm?
68
213000
4000
chữ R ở vị trí số 1?
03:55
Well, you checkkiểm tra memoryký ức very brieflyngắn gọn, make a quicknhanh chóng scanquét,
69
217000
3000
Bạn kiểm tra trí nhớ, quét rất nhanh
03:58
and it's awfullycực kỳ easydễ dàng to say to yourselfbản thân bạn, RingNhẫn, RangRang, RungRung,
70
220000
3000
và thật dễ để nhớ ra, Ring, Rang, Rung,
04:01
and very hardcứng to say to yourselfbản thân bạn, ParePare, ParkCông viên: they come more slowlychậm rãi.
71
223000
7000
và rất khó để nghĩ ra, Pare, Park: Chúng đến chậm hơn.
04:08
But in factthực tế, there are manynhiều more wordstừ ngữ in the EnglishTiếng Anh languagengôn ngữ
72
230000
2000
Nhưng thực ra có nhiều từ trong tiếng Anh
04:10
with R in the thirdthứ ba than the first placeđịa điểm.
73
232000
3000
có chữ R ở vị trí thứ 3 hơn thứ nhất.
04:13
The reasonlý do wordstừ ngữ with R in the thirdthứ ba placeđịa điểm come slowlychậm rãi to your mindlí trí
74
235000
4000
Lý do những từ với chữ R ở vị trí thứ 3 mà bạn nhớ ra chậm hơn
04:17
isn't because they're improbableimprobable, unlikelykhông chắc or infrequentkhông thường xuyên.
75
239000
3000
không phải vì chúng ít dùng.
04:20
It's because the mindlí trí recallsnhớ lại wordstừ ngữ by theirhọ first letterlá thư.
76
242000
4000
Đó là vì bộ nhớ khơi gợi lại những từ ngữ bởi chữ cái đầu.
04:24
You kindloại of shoutkêu la out the soundâm thanh, S -- and the wordtừ comesđến.
77
246000
3000
Bạn nói ra âm S- và bạn sẽ nhớ ra từ vựng.
04:27
It's like the dictionarytừ điển;
78
249000
1000
Nó giống 1 cuốn từ điển;
04:28
it's hardcứng to look things up by the thirdthứ ba letterlá thư.
79
250000
3000
rất khó để tra với chữ cái thứ 3
04:31
So, this is an examplethí dụ of how this ideaý kiến that
80
253000
2000
Vây, đây là ví dụ về
04:33
the quicknessnhanh chóng with which things come to mindlí trí
81
255000
2000
sự nhang chóng với những thứ bạn nhớ ra
04:35
can give you a sensegiác quan of theirhọ probabilityxác suất --
82
257000
2000
có thể cho bạn biết về độ xác suất của chúng--
04:37
how this ideaý kiến could leadchì you astraylạc lối. It's not just puzzlescâu đố, thoughTuy nhiên.
83
259000
4000
và làm sao ý tưởng này có thể khiến bạn lạc đường. Nó không chỉ là câu đố.
04:41
For examplethí dụ, when AmericansNgười Mỹ are askedyêu cầu to estimateước tính the oddstỷ lệ
84
263000
3000
Ví dụ, khi người Mỹ được hỏi để ước đoán khả năng
04:44
that they will diechết in a varietyđa dạng of interestinghấp dẫn wayscách --
85
266000
3000
họ sẽ chết theo các cách thú vị khác nhau--
04:47
these are estimatesước tính of numbercon số of deathsngười chết permỗi yearnăm
86
269000
3000
đây là ước lượng số lượng tử vong hàng năm
04:50
permỗi 200 milliontriệu U.S. citizenscông dân.
87
272000
2000
trong 200 triệu công dân Mỹ.
04:52
And these are just ordinarybình thường people like yourselveschính mình who are askedyêu cầu
88
274000
2000
Và đây chỉ là những người bình thường như chính bản thân bạn được phognr vấn.
04:54
to guessphỏng đoán how manynhiều people diechết from tornadocơn lốc xoáy, fireworkspháo hoa, asthmahen suyễn, drowningchết đuối, etcvv.
89
276000
4000
để đoán xem có bao nhiêu người chết vì vòi rồng, pháo hoa, hen suyễn, chết đuối...
04:58
CompareSo sánh these to the actualthực tế numberssố.
90
280000
3000
Hãy so sánh với số liệu thực.
05:01
Now, you see a very interestinghấp dẫn patternmẫu here, which is first of all,
91
283000
3000
Nào bạn thấy 1 mẫu rất thú vị ở đây, trước hết,
05:04
two things are vastlybao la over-estimatedước hơn-tính, namelycụ thể là tornadoescơn lốc xoáy and fireworkspháo hoa.
92
286000
5000
2 thứ được ước lượng quá mức khủng khiếp, cụ thể là vòi rồng và pháo hoa;
05:09
Two things are vastlybao la underestimatedđánh giá thấp:
93
291000
2000
2 thứ bị đánh giá thấp nhất:
05:11
dyingchết by drowningchết đuối and dyingchết by asthmahen suyễn. Why?
94
293000
3000
chết đuối và chết vì hen suyễn. Tại sao vây?
05:14
When was the last time that you pickedđã chọn up a newspaperbáo chí
95
296000
3000
Lần gần nhất bạn đọc báo
05:17
and the headlinetiêu đề was, "BoyCậu bé dieschết of AsthmaHen suyễn?"
96
299000
3000
với tiêu đề " Cậu bé chết vì hen suyễn?" là khi nào?
05:20
It's not interestinghấp dẫn because it's so commonchung.
97
302000
3000
Nội dung bài báo đó không hay vì nó quá bình thường.
05:23
It's very easydễ dàng for all of us to bringmang đến to mindlí trí instancestrường hợp
98
305000
4000
Chúng ta rất dễ dàng nhớ ra những ví dụ
05:27
of newsTin tức storiesnhững câu chuyện or newsreelsnewsreels where we'vechúng tôi đã seenđã xem
99
309000
3000
của các câu chuyện mới hoặc phim thời sự, chúng ta thấy
05:30
tornadoescơn lốc xoáy devastatingtàn phá citiescác thành phố, or some poornghèo nàn schmuckSchmuck
100
312000
2000
vòi rồng tàn phá các thành phố hay 1 tay ngốc nào đó
05:32
who'sai blownthổi his handstay off with a fireworkbắn pháo hoa on the FourthThứ tư of JulyTháng bảy.
101
314000
4000
mất tay vì nghịch pháo hoa ngày 4/7.
05:36
DrowningsDrownings and asthmahen suyễn deathsngười chết don't get much coveragephủ sóng.
102
318000
3000
Chết đuối và hen suyễn không được đưa tin nhiều.
05:39
They don't come quicklyMau to mindlí trí, and as a resultkết quả,
103
321000
2000
Chúng ta không nhanh chóng nhớ ra và kết quả là
05:41
we vastlybao la underestimateđánh giá quá thấp them.
104
323000
2000
phần lớn chúng ta đánh giá thấp chúng.
05:43
IndeedThực sự, this is kindloại of like the Sesame StreetStreet gametrò chơi
105
325000
2000
Thực vậy, điều này giống trò chơi Sesame Street
05:45
of "Which thing doesn't belongthuộc về?" And you're right to say
106
327000
4000
" Cái gì không thuộc về?" Và bạn đúng khi nói
05:49
it's the swimmingbơi lội poolbơi that doesn't belongthuộc về, because the swimmingbơi lội poolbơi
107
331000
3000
cái bể bơi không thuộc về, vì nó
05:52
is the only thing on this slidetrượt that's actuallythực ra very dangerousnguy hiểm.
108
334000
4000
là cái duy nhất trên slide thực sự nguy hiểm.
05:56
The way that more of you are likelycó khả năng to diechết than the combinationsự phối hợp
109
338000
2000
Đó là nguyên nhân dẫn đến nhiều cái chết hơn
05:58
of all threesố ba of the othersKhác that you see on the slidetrượt.
110
340000
4000
cả 3 cái còn lại trên slide cộng lại
06:02
The lotteryxổ số kiến thiết is an excellentTuyệt vời examplethí dụ, of coursekhóa học -- an excellentTuyệt vời test-casetrường hợp thử nghiệm
111
344000
4000
Xổ số là 1 ví dụ hay, dĩ nhiên -- 1 tình huống kiểm tra hoàn hảo
06:06
of people'sngười abilitycó khả năng to computetính toán probabilitiesxác suất.
112
348000
3000
về khả năng tính toán xác suất của mọi người.
06:09
And economistsnhà kinh tế học -- forgivetha lỗi me, for those of you who playchơi the lotteryxổ số kiến thiết --
113
351000
3000
Và các nhà kinh tế học -- thứ lỗi cho tôi, những bạn chơi xổ số--
06:12
but economistsnhà kinh tế học, at leastít nhất amongtrong số themselvesbản thân họ, refertham khảo to the lotteryxổ số kiến thiết
114
354000
3000
trừ các nhà kinh tế, ít nhất trong số họ, cho trò xổ số
06:15
as a stupiditysự ngu ngốc taxthuế, because the oddstỷ lệ of gettingnhận được any payofftrả lại
115
357000
5000
là đóng thuế ngu vì khả năng lấy lại vốn
06:20
by investingđầu tư your moneytiền bạc in a lotteryxổ số kiến thiết ticket
116
362000
2000
bằng cách đầu tư tiền vào vé số
06:22
are approximatelyxấp xỉ equivalenttương đương to flushingxả nước the moneytiền bạc
117
364000
2000
tương đương với xả tiền
06:24
directlytrực tiếp down the toiletphòng vệ sinh -- which, by the way,
118
366000
2000
vào toilet-- điều mà
06:26
doesn't requireyêu cầu that you actuallythực ra go to the storecửa hàng and buymua anything.
119
368000
4000
không đòi hỏi rằng bạn thực sự đến cửa hàng và mua bất cứ thứ gì.
06:30
Why in the worldthế giới would anybodybất kỳ ai ever playchơi the lotteryxổ số kiến thiết?
120
372000
3000
Tại sao trên thế giới mọi người vẫn chơi xổ số?
06:33
Well, there are manynhiều answerscâu trả lời, but one answercâu trả lời surelychắc chắn is,
121
375000
3000
Có rất nhiều câu trả lời, nhưng , 1 câu trả lời chắc chắn là
06:36
we see a lot of winnersngười chiến thắng. Right? When this couplevợ chồng winsthắng the lotteryxổ số kiến thiết,
122
378000
4000
chúng ta thấy rất nhiều người thắng. Đúng không? Khi 2 người này thắng xổ số
06:40
or EdEd McMahonMcMahon showstrình diễn up at your doorcửa with this giantkhổng lồ checkkiểm tra --
123
382000
3000
hoặc Ed McMahon đứng trước cả nhà bạn với 1 tấm séc bự chảng--
06:43
how the hellĐịa ngục do you cashtiền mặt things that sizekích thước, I don't know.
124
385000
3000
làm thế nào mà bạn đổi được nó sang tiền mặt, tôi không biết.
06:46
We see this on TVTRUYỀN HÌNH; we readđọc about it in the papergiấy.
125
388000
3000
Chúng ta thấy trên TV, chúng ta đọc trên báo.
06:49
When was the last time that you saw extensivemở rộng interviewsphỏng vấn
126
391000
3000
Lần gần đây nhất bạn xem 1 cuộc phỏng vấn mở rộng
06:52
with everybodymọi người who lostmất đi?
127
394000
2000
với người thua cuộc là khi nào?
06:54
IndeedThực sự, if we requiredcần thiết that televisiontivi stationstrạm runchạy
128
396000
3000
Thực vậy, nếu chúng ta yêu cầu đài truyền hình cho phát
06:57
a 30-second interviewphỏng vấn with eachmỗi loserkẻ thất bại
129
399000
2000
cuộc phỏng vấn 30 giây với mỗi người thua cuộc
06:59
everymỗi time they interviewphỏng vấn a winnerngười chiến thắng, the 100 milliontriệu losersngười thua cuộc
130
401000
4000
xen kẽ với cuộc phỏng vấn người thắng cuộc, thì 100 người thua
07:03
in the last lotteryxổ số kiến thiết would requireyêu cầu nine-and-a-half9-và-một-nửa yearsnăm
131
405000
3000
trong đợt xổ số gần nhất sẽ có 9 năm rưỡi
07:06
of your undividedkhông phân chia attentionchú ý just to watch them say,
132
408000
3000
để bạn chỉ chú ý xem họ nói câu,
07:09
"Me? I lostmất đi." "Me? I lostmất đi."
133
411000
3000
" Tôi á? tôi thua." " Tôi á? Tôi thua."
07:12
Now, if you watch nine-and-a-half9-và-một-nửa yearsnăm of televisiontivi --
134
414000
2000
Nếu bạn xem TV 9,5 năm --
07:14
no sleepngủ, no potty breaksnghỉ giải lao -- and you saw lossmất mát after lossmất mát after lossmất mát,
135
416000
5000
không ngủ, không nghỉ--và bạn xem hết người thua này đến người thua khác
07:19
and then at the endkết thúc there's 30 secondsgiây of, "and I wonthắng,"
136
421000
2000
và cuối cùng có 30 giây của , " và tôi đã thắng,"
07:21
the likelihoodkhả năng that you would playchơi the lotteryxổ số kiến thiết is very smallnhỏ bé.
137
423000
3000
thì khả năng bạn sẽ chơi xổ số sẽ rất nhỏ.
07:24
Look, I can provechứng minh this to you: here'sđây là a little lotteryxổ số kiến thiết.
138
426000
3000
nhìn này, tôi có thể chứng minh điều này cho bạn: đây là 1 trò xổ số nhỏ
07:27
There's 10 tickets in this lotteryxổ số kiến thiết.
139
429000
2000
Có 10 vé số.
07:29
NineChín of them have been soldđã bán to these individualscá nhân.
140
431000
3000
9 cái đã bán cho những người này.
07:32
It costschi phí you a dollarđô la to buymua the ticket and, if you winthắng lợi,
141
434000
3000
Giá mỗi vé là 1$ và nếu thắng,
07:35
you get 20 bucksBucks. Is this a good betcá cược?
142
437000
2000
bạn có 20$. Một cuộc cá cược hời phải không?
07:37
Well, BernoulliBernoulli tellsnói us it is.
143
439000
1000
Bernoulli nói với chúng ta:
07:38
The expectedkỳ vọng valuegiá trị of this lotteryxổ số kiến thiết is two dollarsUSD;
144
440000
3000
giá trị trông đợi cả trò xổ số này là 2$;
07:41
this is a lotteryxổ số kiến thiết in which you should investđầu tư your moneytiền bạc.
145
443000
3000
đây là trò xổ số bạn nên đầu tư tiền.
07:44
And mostphần lớn people say, "OK, I'll playchơi."
146
446000
2000
và hầu hết mọi người nói, " Ok, tôi sẽ trả."
07:46
Now, a slightlykhinh bỉ differentkhác nhau versionphiên bản of this lotteryxổ số kiến thiết:
147
448000
3000
Một kiểu khác đôi chút với trò xổ số này:
07:49
imaginetưởng tượng that the ninechín tickets are all ownedsở hữu
148
451000
2000
Hãy tưởng tượng 9 vé đều được mua
07:51
by one fatmập guy namedđặt tên LeroyLeroy.
149
453000
2000
bởi 1 anh mập tên Leroy.
07:53
LeroyLeroy has ninechín tickets; there's one left.
150
455000
2000
Leroy có 9 vé; chỉ 1 vé còn lại.
07:55
Do you want it? MostHầu hết people won'tsẽ không playchơi this lotteryxổ số kiến thiết.
151
457000
3000
Bạn có muốn mua nó không? Đa số không ai mua hết.
07:58
Now, you can see the oddstỷ lệ of winningchiến thắng haven'tđã không changedđã thay đổi,
152
460000
2000
Bạn có thể thấy khả năng chiến thắng không thay đổi,
08:00
but it's now fantasticallyTuyệt vời easydễ dàng to imaginetưởng tượng who'sai going to winthắng lợi.
153
462000
5000
nhưng bây giờ thật quá dễ để đoán ai sẽ thắng.
08:05
It's easydễ dàng to see LeroyLeroy gettingnhận được the checkkiểm tra, right?
154
467000
3000
Chẳng phải Leroy sẽ có tấm séc sao?
08:08
You can't say to yourselfbản thân bạn, "I'm as likelycó khả năng to winthắng lợi as anybodybất kỳ ai,"
155
470000
2000
Bạn không thể nói, " Tôi có thể trúng số như mọi người khác,"
08:10
because you're not as likelycó khả năng to winthắng lợi as LeroyLeroy.
156
472000
3000
vì bạn không thể thắng như Leroy.
08:13
The factthực tế that all those tickets are ownedsở hữu by one guy
157
475000
2000
Sự thật là tất cả các vé bán cho 1 người
08:15
changesthay đổi your decisionphán quyết to playchơi,
158
477000
2000
thay đổi quyết định chơi của bạn,
08:17
even thoughTuy nhiên it does nothing whatsoeverbất cứ điều gì to the oddstỷ lệ.
159
479000
3000
kể cả nó không ảnh hưởng gì đến cơ hội thắng.
08:20
Now, estimatingước tính oddstỷ lệ, as difficultkhó khăn as it mayTháng Năm seemhình như, is a piececái of cakebánh ngọt
160
482000
5000
Khó như ước lượng khả năng mà còn dễ như ăn kẹo
08:25
comparedso to tryingcố gắng to estimateước tính valuegiá trị:
161
487000
2000
so với ước lượng giá trị:
08:27
tryingcố gắng to say what something is worthgiá trị, how much we'lltốt enjoythưởng thức it,
162
489000
3000
cố gắng đoán giá trị của cái gì đó, chúng ta hưởng lợi gì từ nó,
08:30
how much pleasurevui lòng it will give us.
163
492000
3000
chúng ta vui bao nhiêu nếu có nó.
08:33
I want to talk now about errorslỗi in valuegiá trị.
164
495000
2000
Tôi muốn nói về lỗi sai trong giá trị.
08:35
How much is this BigLớn MacMac worthgiá trị? Is it worthgiá trị 25 dollarsUSD?
165
497000
4000
Chiếc hamburger Big Mac này đáng giá bao nhiêu? 25 $?
08:39
MostHầu hết of you have the intuitiontrực giác that it's not --
166
501000
3000
Đa số các bạn có trực giác mách bảo là không phải--
08:42
you wouldn'tsẽ không paytrả that for it.
167
504000
2000
và bạn sẽ không mua với cái giá đó.
08:44
But in factthực tế, to decidequyết định whetherliệu a BigLớn MacMac is worthgiá trị 25 dollarsUSD requiresđòi hỏi
168
506000
4000
Nhưng để quyết định liệu 1 chiếc burger Big Mac đáng giá 25$ hay không đòi hỏi
08:48
that you askhỏi one, and only one questioncâu hỏi, which is:
169
510000
3000
bạn đặt ra 1 câu hỏi duy nhất, và chỉ một câu, đó là :
08:51
What elsekhác can I do with 25 dollarsUSD?
170
513000
2000
Tôi có thể làm gì khác với 25$?
08:53
If you've ever gottennhận on one of those long-haulđường dài flightschuyến bay to AustraliaÚc
171
515000
4000
Nếu bạn từng ngồi trên 1 chuyến bay dài tới Úc
08:57
and realizedthực hiện that they're not going to servephục vụ you any foodmón ăn,
172
519000
3000
và nhận ra họ không phục vụ thức ăn,
09:00
but somebodycó ai in the rowhàng in fronttrước mặt of you has just openedmở ra
173
522000
2000
nhưng ai đó ở hàng ghế trước đang mở
09:02
the McDonald'sMcDonald's bagtúi, and the smellmùi of goldenvàng archesArches
174
524000
3000
1 gói McDonald, và mùi thơm của biểu tượng vòm cong vàng
09:05
is waftingwafting over the seatghế, you think,
175
527000
3000
đang lan tỏa khắp ghế, bạn nghĩ,
09:08
I can't do anything elsekhác with this 25 dollarsUSD for 16 hoursgiờ.
176
530000
3000
bạn chẳng thể làm gì khác với 25$ trong suốt 16 tiếng.
09:11
I can't even setbộ it on firengọn lửa -- they tooklấy my cigarettethuốc lá lighternhẹ hơn!
177
533000
3000
Tôi chẳng thể đốt nó nữa-- họ đa thu cái bật lửa rồi còn đâu.
09:14
SuddenlyĐột nhiên, 25 dollarsUSD for a BigLớn MacMac mightcó thể be a good dealthỏa thuận.
178
536000
3000
Đột nhiên, 25$ cho 1 chiếc Big Mac là 1 món hời.
09:17
On the other handtay, if you're visitingthăm viếng an underdevelopedkém phát triển countryQuốc gia,
179
539000
2000
Mặt khác, nếu bạn đang thăm 1 nước chưa phát triển,
09:19
and 25 dollarsUSD buysmua you a gourmetăn ngon mealbữa ăn, it's exorbitantcắt cổ for a BigLớn MacMac.
180
541000
4000
và với 25 $ bạn mua 1 bữa ăn ngon, thì thật cắt cổ nếu chỉ mua 1 chiếc burger Big Mac.
09:23
Why were you all sure that the answercâu trả lời to the questioncâu hỏi was no,
181
545000
3000
Tại sao tất cả các bạn đã chắc chắn câu trả lời là không,
09:26
before I'd even told you anything about the contextbối cảnh?
182
548000
3000
trước khi tôi nói với bạn về tình huống?
09:29
Because mostphần lớn of you comparedso the pricegiá bán of this BigLớn MacMac
183
551000
4000
Vì hầu hết đều so sánh giá chiếc burger Big Mac này
09:33
to the pricegiá bán you're used to payingtrả tiền. RatherThay vào đó than askinghỏi,
184
555000
3000
với giá bạn thường trả. Chứ bạn không hỏi,
09:36
"What elsekhác can I do with my moneytiền bạc," comparingso sánh this investmentđầu tư
185
558000
3000
" Tôi có thể làm gì khác với số tiền đó." so sánh sự đầu tư này
09:39
to other possiblekhả thi investmentsđầu tư, you comparedso to the pastquá khứ.
186
561000
4000
với các vụ đầu tư khác, bạn so sánh với quá khứ.
09:43
And this is a systematiccó hệ thống errorlỗi people make.
187
565000
2000
Và đây là 1 lỗi hệ thống mọi người hay mắc.
09:45
What you knewbiết is, you paidđã thanh toán threesố ba dollarsUSD in the pastquá khứ; 25 is outrageousthái quá.
188
567000
5000
Những gì bạn biết là bạn đã trả 3$ trong quá khứ, nên 25$ thì không chấp nhận được.
09:50
This is an errorlỗi, and I can provechứng minh it to you by showinghiển thị
189
572000
2000
Đây là 1 lỗi và tôi có thể chứng minh với bạn bằng cách thể hiện
09:52
the kindscác loại of irrationalitiesirrationalities to which it leadsdẫn.
190
574000
2000
các loại phi lý nó dẫn đến.
09:54
For examplethí dụ, this is, of coursekhóa học,
191
576000
3000
Ví dụ, đây là
09:57
one of the mostphần lớn deliciousngon tricksthủ thuật in marketingtiếp thị,
192
579000
2000
1 trong những gian lận phổ biến trong ngành marketing,
09:59
is to say something used to be highercao hơn,
193
581000
2000
nói sản phẩm trước đó luôn có giá cao hơn
10:01
and suddenlyđột ngột it seemsdường như like a very good dealthỏa thuận.
194
583000
3000
và đương nhiên nó trở thành 1 món hời.
10:04
When people are askedyêu cầu about these two differentkhác nhau jobscông việc:
195
586000
3000
Khi mọi người được hỏi về 2 công việc khác nhau này:
10:07
a jobviệc làm where you make 60K, then 50K, then 40K,
196
589000
3000
1 công việc bạn kiếm 60K, sau đó 50K, sau đó 40K,
10:10
a jobviệc làm where you're gettingnhận được a salarytiền lương cutcắt tỉa eachmỗi yearnăm,
197
592000
2000
1 công việc mà bạn sẽ bị cắt lương mỗi năm,
10:12
and one in which you're gettingnhận được a salarytiền lương increasetăng,
198
594000
2000
và 1 công việc bạn được tăng lương mỗi năm,
10:14
people like the secondthứ hai jobviệc làm better than the first, despitemặc dù the factthực tế
199
596000
4000
mọi người thích công việc thứ 2 hơn thứ 1 bất kể việc
10:18
they're all told they make much lessít hơn moneytiền bạc. Why?
200
600000
3000
họ được biết sẽ kiếm được ít tiền hơn. Tại sao vậy?
10:21
Because they had the sensegiác quan that decliningtừ chối wagestiền lương are worsetệ hơn
201
603000
4000
Vì họ cảm giác giảm lương tệ hơn
10:25
than risingtăng lên wagestiền lương, even when the totaltoàn bộ amountsố lượng of wagestiền lương is highercao hơn
202
607000
4000
tăng lương, thậm chí khi tổng số lương cao hơn
10:29
in the decliningtừ chối periodgiai đoạn. Here'sĐây là anotherkhác nicetốt đẹp examplethí dụ.
203
611000
4000
trong thời gian giảm. Đây là 1 ví dụ khác.
10:33
Here'sĐây là a $2,000 HawaiianHawaii vacationkỳ nghỉ packagegói; it's now on salebán for 1,600.
204
615000
5000
Đây là 1 chuyến du lịch trọn gói Hawai 2,000$; bây giờ nó có giá 1,600.
10:38
AssumingGiả sử you wanted to go to HawaiiHawaii, would you buymua this packagegói?
205
620000
3000
Giả sử bạn đã muốn đi Hawaii, bạn sẽ mua chuyến đi này chứ?
10:41
MostHầu hết people say they would. Here'sĐây là a slightlykhinh bỉ differentkhác nhau storycâu chuyện:
206
623000
4000
Hầu hết mọi người sẽ nói có. Đây là 1 câu chuyện khác 1 chút:
10:45
$2,000 HawaiianHawaii vacationkỳ nghỉ packagegói is now on salebán for 700 dollarsUSD,
207
627000
4000
1 chuyến du lịch Hawaii trọn gói giá 2,000$ bây giờ chỉ còn 700$,
10:49
so you decidequyết định to mullgiao thương it over for a weektuần.
208
631000
2000
vậy bạn quyết định suy nghĩ kỹ trong 1 tuần
10:51
By the time you get to the ticket agencyđại lý, the besttốt faresgiá vé are goneKhông còn --
209
633000
2000
Trước khi bạn đến nơi bán vé, giá rẻ nhất đã không còn--
10:53
the packagegói now costschi phí 1,500. Would you buymua it? MostHầu hết people say, no.
210
635000
5000
chuyến đi trọn gói bây giờ giá 1,500$. Bạn sẽ mua chứ? Đa số sẽ nói, không.
10:58
Why? Because it used to costGiá cả 700, and there's no way I'm payingtrả tiền 1,500
211
640000
4000
Tại sao? Vì trước đây nó có giá 700$, thế nên tôi chẳng dại mà trả 1,500$
11:02
for something that was 700 last weektuần.
212
644000
3000
cho cái có giá 700$ tuần trước.
11:05
This tendencykhuynh hướng to compareso sánh to the pastquá khứ
213
647000
2000
Xu hướng so sánh với quá khứ
11:07
is causinggây ra people to passvượt qua up the better dealthỏa thuận. In other wordstừ ngữ,
214
649000
4000
khiến mọi người lỡ mất món hời hơn. Nói cách khác,
11:11
a good dealthỏa thuận that used to be a great dealthỏa thuận is not nearlyGần as good
215
653000
3000
một vụ hời trước đó từng rất béo bở thì không tốt
11:14
as an awfulkinh khủng dealthỏa thuận that was onceMột lần a horriblekinh khủng dealthỏa thuận.
216
656000
4000
bằng 1 vụ chẳng ra gì mà đã từng tệ hơn.
11:18
Here'sĐây là anotherkhác examplethí dụ of how comparingso sánh to the pastquá khứ
217
660000
2000
Đây là 1 ví dụ khác về làm thế nào mà so sánh với quá khứ
11:20
can befuddlebefuddle our decisionsquyết định.
218
662000
4000
có thể làm hỏng quyết định của chúng ta.
11:24
ImagineHãy tưởng tượng that you're going to the theaterrạp hát.
219
666000
2000
Hãy tưởng tượng bạn đang tới rạp hát.
11:26
You're on your way to the theaterrạp hát.
220
668000
1000
Bạn đang trên đường đi.
11:27
In your walletVí tiền you have a ticket, for which you paidđã thanh toán 20 dollarsUSD.
221
669000
2000
Trong ví có 1 vé xem mà bạn đã trả 20$.
11:29
You alsocũng thế have a 20-dollar-dollar billhóa đơn.
222
671000
2000
Bạn cũng có 1 đồng 20$ nữa.
11:31
When you arriveđến nơi at the theaterrạp hát,
223
673000
2000
Khi đến rạp hát,
11:33
you discoverkhám phá that somewheremột vài nơi alongdọc theo the way you've lostmất đi the ticket.
224
675000
3000
Bạn phát hiện ra trên đường đi bạn đã đánh rơi cái vé.
11:36
Would you spendtiêu your remainingcòn lại moneytiền bạc on replacingthay thế it?
225
678000
3000
Bạn có tiêu số tiền đang có để mua vé khác không?
11:39
MostHầu hết people answercâu trả lời, no.
226
681000
3000
Đa số sẽ trả lời, không.
11:42
Now, let's just changethay đổi one thing in this scenariokịch bản.
227
684000
3000
Nào, hãy thay đổi 1 thứ trong kịch bản này.
11:45
You're on your way to the theaterrạp hát,
228
687000
1000
Bạn đang trên đường tới rạp hát
11:46
and in your walletVí tiền you have two 20-dollar-dollar billshóa đơn.
229
688000
2000
và trong ví có 2 tờ 20$.
11:48
When you arriveđến nơi you discoverkhám phá you've lostmất đi one of them.
230
690000
2000
Khi đến nơi bạn phát hiện ra là đã đánh rơi 1 tờ.
11:50
Would you spendtiêu your remainingcòn lại 20 dollarsUSD on a ticket?
231
692000
2000
Bạn có lấy 20$ còn lại để mua vé không?
11:52
Well, of coursekhóa học, I wentđã đi to the theaterrạp hát to see the playchơi.
232
694000
3000
Dĩ nhiên: Tôi đến rạp hát để xem kịch cơ mà.
11:55
What does the lossmất mát of 20 dollarsUSD alongdọc theo the way have to do?
233
697000
3000
Vậy việc mất tờ 20$ dọc dường phải làm sao?
11:58
Now, just in casetrường hợp you're not gettingnhận được it,
234
700000
3000
Nào, đề phòng trường hợp bạn không hiểu,
12:01
here'sđây là a schematicsơ đồ mạch of what happenedđã xảy ra, OK?
235
703000
2000
đây là 1 kế hoạch cho diễn biến,OK?
12:03
(LaughterTiếng cười)
236
705000
1000
(Tiếng cười)
12:04
AlongDọc theo the way, you lostmất đi something.
237
706000
2000
Dọc đường, bạn đánh rơi cái gì đó.
12:06
In bothcả hai casescác trường hợp, it was a piececái of papergiấy.
238
708000
2000
Trong cả 2 tình huống, nó là 1 mẩu giấy.
12:08
In one casetrường hợp, it had a U.S. presidentchủ tịch on it; in the other casetrường hợp it didn't.
239
710000
4000
Trong 1 tình huống, nó có hình tổng thống Mỹ trên đó, tình huống còn lại thì không.
12:12
What the hellĐịa ngục differenceSự khác biệt should it make?
240
714000
2000
Vậy điểm khác biệt là gì?
12:14
The differenceSự khác biệt is that when you lostmất đi the ticket you say to yourselfbản thân bạn,
241
716000
3000
Khác ở chỗ khi bạn đánh mất chiếc vé bạn tự nhủ,
12:17
I'm not payingtrả tiền twicehai lần for the sametương tự thing.
242
719000
2000
Tôi sẽ không trả 2 lần tiền cho cùng 1 thứ.
12:19
You compareso sánh the costGiá cả of the playchơi now -- 40 dollarsUSD --
243
721000
3000
Bạn so sánh giá của vở kịch--40$--
12:22
to the costGiá cả that it used to have -- 20 dollarsUSD -- and you say it's a badxấu dealthỏa thuận.
244
724000
5000
để trả cho cái trước đó giá 20$--và bạn nói đó là ý tệ hại.
12:27
ComparingSo sánh with the pastquá khứ causesnguyên nhân manynhiều of the problemscác vấn đề
245
729000
4000
So sánh với quá khứ gây ra nhiều vấn đề
12:31
that behavioralhành vi economistsnhà kinh tế học and psychologistsnhà tâm lý học identifynhận định
246
733000
3000
mà các nhà kinh tế hành vi và nhà tâm lý học ghi nhận
12:34
in people'sngười attemptscố gắng to assignchỉ định valuegiá trị.
247
736000
2000
trong nỗ lực của con người để xác định giá trị.
12:36
But even when we compareso sánh with the possiblekhả thi, insteadthay thế of the pastquá khứ,
248
738000
5000
Nhưng thậm chí khi chúng ta so sánh với khả năng, thay vì quá khứ,
12:41
we still make certainchắc chắn kindscác loại of mistakessai lầm.
249
743000
2000
chúng ta vẫn mắc 1 số lỗi nhất định.
12:43
And I'm going to showchỉ you one or two of them.
250
745000
2000
Và tôi sẽ cho bạn thấy 1 hoặc 2 lỗi trong số đó.
12:45
One of the things we know about comparisonso sánh:
251
747000
3000
Một là chúng ta biết về phép so sánh:
12:48
that when we compareso sánh one thing to the other, it changesthay đổi its valuegiá trị.
252
750000
3000
rằng khi chúng ta so sánh thứ này với thứ khác, nó thay đổi giá trị.
12:51
So in 1992, this fellowđồng bào, GeorgeGeorge BushTổng thống Bush, for those of us who were
253
753000
4000
Năm 1992, anh bạn này, George Bush, đối với những người
12:55
kindloại of on the liberaltự do sidebên of the politicalchính trị spectrumquang phổ,
254
757000
3000
ủng hộ đảng Tự do
12:58
didn't seemhình như like suchnhư là a great guy.
255
760000
2000
thì không khoái anh chàng lỗi lạc này lắm.
13:00
SuddenlyĐột nhiên, we're almosthầu hết longingKhao for him to returntrở về.
256
762000
4000
Bỗng dưng chúng ta lại muốn Bush quay lại.
13:04
(LaughterTiếng cười)
257
766000
3000
(Tiếng cười)
13:07
The comparisonso sánh changesthay đổi how we evaluateđánh giá him.
258
769000
3000
Sự so sánh thay đổi cách chúng ta đánh giá anh ta.
13:10
Now, retailersnhà bán lẻ knewbiết this long before anybodybất kỳ ai elsekhác did, of coursekhóa học,
259
772000
4000
Các nhà bán lẻ biết rõ điều này rất lâu trước khi người khác biết, tất nhiên rồi.
13:14
and they use this wisdomsự khôn ngoan to help you --
260
776000
2000
Và họ dùng sự thông thái này để giúp bạn--
13:16
sparebổ sung you the unduequá đáng burdengánh nặng of moneytiền bạc.
261
778000
2000
chia sẻ với bạn gánh nặng tiền bạc.
13:18
And so a retailercửa hàng bán lẻ, if you were to go into a winerượu nho shopcửa tiệm
262
780000
3000
Và thế là 1 nhà bán lẻ, nếu bạn đi vào 1 cửa hàng rượu
13:21
and you had to buymua a bottlechai of winerượu nho,
263
783000
1000
và bạn phải mua 1 chai
13:22
and you see them here for eighttám, 27 and 33 dollarsUSD, what would you do?
264
784000
4000
và bạn thấy có loại 8,27 và 33$, bạn sẽ làm gì?
13:26
MostHầu hết people don't want the mostphần lớn expensiveđắt,
265
788000
2000
Hầu hết mọi người không muốn loại đắt nhất,
13:28
they don't want the leastít nhất expensiveđắt.
266
790000
2000
và cũng không muốn loại rẻ nhất.
13:30
So, they will optopt for the itemmục in the middleở giữa.
267
792000
2000
Nên họ sẽ chọn mặt hàng ở giữa.
13:32
If you're a smartthông minh retailercửa hàng bán lẻ, then, you will put a very expensiveđắt itemmục
268
794000
3000
Nếu bạn là 1 nhà bán lẻ nhỏ, bạn sẽ đặt loại thật đắt tiền
13:35
that nobodykhông ai will ever buymua on the shelfkệ,
269
797000
2000
mà chẳng ai dám mua lên giá,
13:37
because suddenlyđột ngột the $33 winerượu nho doesn't look as expensiveđắt in comparisonso sánh.
270
799000
6000
vì tự nhiên chai rượu 33$ trông không đắt nếu so với chai kia.
13:43
So I'm tellingnói you something you alreadyđã knewbiết:
271
805000
1000
Vậy tôi sẽ nói với bạn điều mà bạn đã biết rồi:
13:44
namelycụ thể là, that comparisonso sánh changesthay đổi the valuegiá trị of things.
272
806000
4000
cụ thể là, việc so sánh đó thay đổi giá trị mọi thứ.
13:48
Here'sĐây là why that's a problemvấn đề:
273
810000
1000
Đây là lý do tại sao đó lại là vấn đề:
13:49
the problemvấn đề is that when you get that $33 bottlechai of winerượu nho home,
274
811000
6000
Vấn đề là khi bạn mang chai rượu 33$ về nhà,
13:55
it won'tsẽ không mattervấn đề what it used to be sittingngồi on the shelfkệ nextkế tiếp to.
275
817000
4000
Việc trước đây nó nằm trên cái giá bên cạnh thì chẳng ảnh hưởng gì.
13:59
The comparisonsso sánh we make when we are appraisingthẩm định valuegiá trị,
276
821000
5000
Những so sánh chúng ta tạo ra khi định giá,
14:04
where we're tryingcố gắng to estimateước tính how much we'lltốt like things,
277
826000
4000
nơi chúng ta cố gắng ước lượng chúng ta sẽ thích chúng đến cỡ nào,
14:08
are not the sametương tự comparisonsso sánh we'lltốt be makingchế tạo when we consumetiêu dùng them.
278
830000
3000
không tương tự như so sánh khi chúng ta dùng chúng.
14:11
This problemvấn đề of shiftingchuyển comparisonsso sánh can bedevilbedevil
279
833000
4000
Vấn đề chuyển đổi so sánh có thể làm xấu
14:15
our attemptscố gắng to make rationalhợp lý decisionsquyết định.
280
837000
3000
nỗ lực của chúng ta để đưa ra quyết định đúng đắn.
14:18
Let me just give you an examplethí dụ.
281
840000
1000
Tôi sẽ đưa ra 1 ví dụ .
14:19
I have to showchỉ you something from my ownsở hữu labphòng thí nghiệm, so let me sneaksneak this in.
282
841000
4000
Tôi phải cho bạn thấy 1 thứ từ phòng thí nghiệm của tôi, vậy hãy vào và khám phá.
14:23
These are subjectsđối tượng comingđang đến to an experimentthí nghiệm to be askedyêu cầu
283
845000
2000
Đây là các đối tượng trong cuộc thí nghiệm được hỏi
14:25
the simplestđơn giản nhất of all questionscâu hỏi:
284
847000
2000
những câu hỏi đơn giản nhất:
14:27
How much will you enjoythưởng thức eatingĂn potatokhoai tây chipskhoai tây chiên one minutephút from now?
285
849000
4000
Bạn thích ăn khoai tây chiên trong 1 phút từ lúc này đến mức nào?
14:31
They're sittingngồi in a roomphòng with potatokhoai tây chipskhoai tây chiên in fronttrước mặt of them.
286
853000
3000
Họ đang ngồi trong phòng với khoai tây chiên trước mặt.
14:34
For some of the subjectsđối tượng, sittingngồi in the farxa cornergóc of a roomphòng
287
856000
3000
Một số người, ngồi trong 1 góc xa của căn phòng
14:37
is a boxcái hộp of GodivaGodiva chocolatesSôcôla, and for othersKhác is a can of SpamThư rác.
288
859000
5000
là 1 hộp sô-cô-la Godiva, và những người khác là 1 lon Spam.
14:42
In factthực tế, these itemsmặt hàng that are sittingngồi in the roomphòng changethay đổi
289
864000
4000
Thực tế, những thứ trong phòng thay đổi
14:46
how much the subjectsđối tượng think they're going to enjoythưởng thức the potatokhoai tây chipskhoai tây chiên.
290
868000
3000
các đối tượng nghĩ họ sẽ khoái ăn khoai tây chiên đến cỡ nào.
14:49
NamelyCụ thể là, those who are looking at SpamThư rác
291
871000
2000
Cụ thể, những người nhìn thấy lon Spam
14:51
think potatokhoai tây chipskhoai tây chiên are going to be quitekhá tastyngon;
292
873000
2000
nghĩ khoai tây chiên sẽ khá ngon;
14:53
those who are looking at GodivaGodiva chocolatesô cô la
293
875000
2000
những người nhìn vào sô-cô-la Godiva
14:55
think they won'tsẽ không be nearlyGần so tastyngon.
294
877000
2000
nghĩ nó sẽ kém ngon.
14:57
Of coursekhóa học, what happensxảy ra when they eatăn the potatokhoai tây chipskhoai tây chiên?
295
879000
2000
Dĩ nhiên, chuyện gì sẽ xảy ra khi họ ăn khoai tây chiên?
14:59
Well, look, you didn't need a psychologistnhà tâm lý học to tell you that
296
881000
3000
Hãy nhìn xem, bạn không cần 1 nhà tâm ký học nói cho mình biết rằng
15:02
when you have a mouthfulmiệng of greasydầu mỡ, saltymặn, crispygiòn, deliciousngon snacksđồ ăn nhẹ,
297
884000
4000
khi bạn đầy 1 mồm snack béo ngậy, mặn, giòn tan ngon lành,
15:06
what's sittingngồi in the cornergóc of the roomphòng
298
888000
1000
thì cái đặt trong góc phòng
15:07
makeslàm cho not a damnchỉ trích bitbit of differenceSự khác biệt to your gustatorygustatory experiencekinh nghiệm.
299
889000
5000
chẳng ảnh hưởng quái gì đến sự khoái khẩu của bạn cả.
15:12
NonethelessTuy nhiên, theirhọ predictionsdự đoán are pervertedhư hỏng by a comparisonso sánh
300
894000
4000
Tuy nhiên, sự tiên đoán của họ bị ảnh hưởng bởi so sánh
15:16
that then does not carrymang throughxuyên qua and changethay đổi theirhọ experiencekinh nghiệm.
301
898000
4000
nhưng không thay đổi trải nghiệm của họ.
15:20
You've all experiencedcó kinh nghiệm this yourselfbản thân bạn, even if you've never come
302
902000
2000
Bạn đã tự trải nghiệm thí nghiệm này thậm chí bạn chưa bao giờ
15:22
into our labphòng thí nghiệm to eatăn potatokhoai tây chipskhoai tây chiên. So here'sđây là a questioncâu hỏi:
303
904000
3000
đến phòng thí nghiệm của chúng tôi để ăn khoai tây chiên, vậy đây là câu hỏi:
15:25
You want to buymua a carxe hơi stereoâm thanh nổi.
304
907000
2000
Bạn muốn mua 1 giàn âm thanh trên ô tô.
15:27
The dealerngười buôn bán nearở gần your housenhà ở sellsbán this particularcụ thể stereoâm thanh nổi for 200 dollarsUSD,
305
909000
5000
Người bán gần nhà bán với giá 200$,
15:32
but if you drivelái xe acrossbăng qua townthị trấn, you can get it for 100 bucksBucks.
306
914000
3000
nhưng nếu bạn lái xe tới thị trấn, bạn có thể mua với giá 100$.
15:35
So would you drivelái xe to get 50 percentphần trăm off, savingtiết kiệm 100 dollarsUSD?
307
917000
3000
Vậy bạn sẽ lái xe để bớt 50% , tiết kiệm được 100$?
15:38
MostHầu hết people say they would.
308
920000
2000
Đa số sẽ nói, có.
15:40
They can't imaginetưởng tượng buyingmua it for twicehai lần the pricegiá bán
309
922000
2000
Họ không thể tưởng tượng phải mua nó với giá gấp đôi
15:42
when, with one tripchuyến đi acrossbăng qua townthị trấn, they can get it for halfmột nửa off.
310
924000
4000
khi chỉ cần lái xe đến thị trấn, họ sẽ mua được với giá rẻ hơn 1 nửa.
15:46
Now, let's imaginetưởng tượng insteadthay thế you wanted to buymua a carxe hơi that had a stereoâm thanh nổi,
311
928000
4000
Bây giờ hãy tưởng tượng thay vì bạn muốn mua 1 xe ô tô có giàn âm thanh,
15:50
and the dealerngười buôn bán nearở gần your housenhà ở had it for 31,000.
312
932000
2000
và người bán gần nhà bán với giá 31,000$
15:52
But if you drovelái acrossbăng qua townthị trấn, you could get it for 30,900.
313
934000
5000
Nhưng nếu bạn lái xe đến thị trấn, bạn có thể mua với giá 30,900.
15:57
Would you drivelái xe to get it? At this pointđiểm, 0.003 savingstiết kiệm -- the 100 dollarsUSD.
314
939000
4000
Bạn sẽ đi chứ? Trong tình huống này, tiết kiệm 0.3% --100$.
16:01
MostHầu hết people say, no, I'm going to schlepschlep acrossbăng qua townthị trấn
315
943000
2000
Đa số sẽ nói, không. Tôi sẽ lái xe khắp thị trấn
16:03
to savetiết kiệm 100 bucksBucks on the purchasemua, tựa vào, bám vào of a carxe hơi?
316
945000
3000
chỉ để tiết kiêm 100$ khi mua 1 chiếc xe ư?
16:06
This kindloại of thinkingSuy nghĩ drivesổ đĩa economistsnhà kinh tế học crazykhùng, and it should.
317
948000
4000
Những kiểu thế này khiến các nhà kinh tế phát điên.
16:10
Because this 100 dollarsUSD that you savetiết kiệm -- helloxin chào! --
318
952000
4000
Vì 100$ bạn tiết kiệm-- xin chào!--
16:14
doesn't know where it cameđã đến from.
319
956000
2000
không biết nó đến từ đâu.
16:16
It doesn't know what you savedđã lưu it on.
320
958000
2000
Nó không biết bạn tiết kiệm được nó nhờ cái gì.
16:18
When you go to buymua groceriescửa hàng tạp hóa with it, it doesn't go,
321
960000
2000
Khi bạn đi mua thực phẩm với nói, nó không mất đi,
16:20
I'm the moneytiền bạc savedđã lưu on the carxe hơi stereoâm thanh nổi, or,
322
962000
3000
Tôi là số tiền tiết kiệm ở cái stereo ô tô, hay,
16:23
I'm the dumbngớ ngẩn moneytiền bạc savedđã lưu on the carxe hơi. It's moneytiền bạc.
323
965000
4000
Tôi là số tiền ngu ngốc tiết kiệm khi mua ô tô. Nó là tiền.
16:27
And if a drivelái xe acrossbăng qua townthị trấn is worthgiá trị 100 bucksBucks, it's worthgiá trị 100 bucksBucks
324
969000
3000
Và nếu lái xe đến thị trấn trị giá 100$, nó đáng giá 100$
16:30
no mattervấn đề what you're savingtiết kiệm it on. People don't think that way.
325
972000
3000
chẳng kể bạn tiết kiệm được nó khi mua gì. Mọi người thì không nghĩ thế.
16:33
That's why they don't know whetherliệu theirhọ mutuallẫn nhau fundquỹ managergiám đốc
326
975000
2000
Đó là lý do tại sao họ không biết người quản lý quỹ trung gian của mình
16:35
is takinglấy 0.1 percentphần trăm or 0.15 percentphần trăm of theirhọ investmentđầu tư,
327
977000
5000
đang lấy 0.1% hay 0.15% trong số đầu tư của họ,
16:40
but they clipkẹp couponsphiếu giảm giá to savetiết kiệm one dollarđô la off of toothpastekem đánh răng.
328
982000
3000
nhưng họ lấy phiếu giảm giá để tiết kiệm 1$ cho kem đánh răng.
16:43
Now, you can see, this is the problemvấn đề of shiftingchuyển comparisonsso sánh,
329
985000
3000
Bạn có thể thấy, đây là vấn đề chuyển đổi so sánh
16:46
because what you're doing is, you're comparingso sánh the 100 bucksBucks
330
988000
3000
vì bạn đang so sánh 100$
16:49
to the purchasemua, tựa vào, bám vào that you're makingchế tạo,
331
991000
2000
với món hàng bạn đang mua.
16:51
but when you go to spendtiêu that moneytiền bạc you won'tsẽ không be makingchế tạo that comparisonso sánh.
332
993000
4000
Nhưng khi bạn tiêu số tiền đó, bạn sẽ không so sánh.
16:55
You've all had this experiencekinh nghiệm.
333
997000
2000
Tất cả mọi người đều trải qua việc này rồi.
16:57
If you're an AmericanNgười Mỹ, for examplethí dụ, you've probablycó lẽ traveledđi du lịch in FrancePháp.
334
999000
4000
Nếu bạn là 1 người Mỹ, giả sử bạn du lịch tới Pháp.
17:01
And at some pointđiểm you mayTháng Năm have metgặp a couplevợ chồng
335
1003000
2000
Có thể bạn gặp 1 cặp vợ chồng
17:03
from your ownsở hữu hometownquê nhà, and you thought,
336
1005000
1000
từ quê nhà và bạn nghĩ,
17:04
"Oh, my God, these people are so warmấm áp. They're so nicetốt đẹp to me.
337
1006000
5000
" Ôi, Chúa ơi, những người này thật đáng yêu. Họ thật tử tế với mình."
17:09
I mean, comparedso to all these people who hateghét bỏ me
338
1011000
2000
Ý tôi là, so với những người ghét tôi
17:11
when I try to speaknói theirhọ languagengôn ngữ and hateghét bỏ me more when I don't,
339
1013000
3000
khi tôi thử nói ngôn ngữ của họ và ghét tôi hơn khi tôi không làm thế,
17:14
these people are just wonderfulTuyệt vời." And so you tourchuyến du lịch FrancePháp with them,
340
1016000
3000
thì những người này thật tuyệt vời." Và thế là bạn đi du lịch Pháp với họ,
17:17
and then you get home and you invitemời gọi them over for dinnerbữa tối,
341
1019000
2000
và khi về nhà bạn mời họ đến ăn tối,
17:19
and what do you find?
342
1021000
1000
bạn sẽ thấy gì?
17:20
ComparedSo sánh to your regularđều đặn friendsbạn bè,
343
1022000
2000
So với những người bạn thân thiết của mình,
17:22
they are boringnhàm chán and dullđần độn, right? Because in this newMới contextbối cảnh,
344
1024000
4000
họ thật tẻ nhạt và chán ngắt, đúng không? Vì trong bối cảnh mới này,
17:26
the comparisonso sánh is very, very differentkhác nhau. In factthực tế, you find yourselfbản thân bạn
345
1028000
4000
phép so sánh rất, rất khác. Thực tế, bạn thấy bản thân
17:30
dislikingdisliking them enoughđủ almosthầu hết to qualifyđủ tiêu chuẩn for FrenchTiếng Pháp citizenshipquyền công dân.
346
1032000
3000
không thích họ đủ để thấy họ còn hơn người Pháp.
17:34
Now, you have exactlychính xác the sametương tự problemvấn đề when you shopcửa tiệm for a stereoâm thanh nổi.
347
1036000
3000
Bạn có vấn đề giống hệt thế khi đi mua cái giàn âm thanh.
17:37
You go to the stereoâm thanh nổi storecửa hàng, you see two setsbộ of speakersdiễn giả --
348
1039000
3000
Bạn đến cửa hàng âm thanh, thấy 2 loại bộ phát thanh --
17:40
these biglớn, boxyboxy, monolithstảng đá nguyên khối, and these little, sleektrơn speakersdiễn giả,
349
1042000
4000
1 loại thì nguyên khối, trong như cái hộp, to bự và 1 loại nhỏ nhắn, kiểu dáng đẹp,
17:44
and you playchơi them, and you go, you know, I do hearNghe a differenceSự khác biệt:
350
1046000
2000
bạn thử nghe và thấy 1 điểm khác biệt:
17:46
the biglớn onesnhững người soundâm thanh a little better.
351
1048000
2000
cái to chất lượng âm thanh tốt hơn 1 chút.
17:48
And so you buymua them, and you bringmang đến them home,
352
1050000
2000
Thế là bạn mua và mang chúng về nhà,
17:50
and you entirelyhoàn toàn violatexâm phạm the décorcor of your housenhà ở.
353
1052000
3000
bạn hoàn toàn phá hỏng nội thất trong nhà.
17:53
And the problemvấn đề, of coursekhóa học, is that this comparisonso sánh you madethực hiện in the storecửa hàng
354
1055000
4000
Vấn đề là phép so sánh bạn đưa ra trong cửa hàng
17:57
is a comparisonso sánh you'llbạn sẽ never make again.
355
1059000
2000
là phép so sánh bạn sẽ không bao giờ so sánh nữa.
17:59
What are the oddstỷ lệ that yearsnăm latermột lát sau you'llbạn sẽ turnxoay on the stereoâm thanh nổi and go,
356
1061000
2000
Khả năng nào bạn bật cái stereo lên những năm sau đó và thầm nghĩ,
18:01
"SoundsÂm thanh so much better than those little onesnhững người,"
357
1063000
3000
" Nghe tốt hơn nhiều cái nhỏ,"
18:04
which you can't even remembernhớ lại hearingthính giác.
358
1066000
2000
cái mà bạn không nhớ là đã nghe.
18:06
The problemvấn đề of shiftingchuyển comparisonsso sánh is even more difficultkhó khăn
359
1068000
3000
Vấn đề chuyển đổi phép so sánh thậm chí còn khó hơn
18:09
when these choicessự lựa chọn are arrayedarrayed over time.
360
1071000
3000
khi các chọn lựa xếp hàng theo thời gian.
18:12
People have a lot of troublerắc rối makingchế tạo decisionsquyết định
361
1074000
3000
Mọi người gặp khó khăn khi đưa ra quyết định
18:15
about things that will happenxảy ra at differentkhác nhau pointsđiểm in time.
362
1077000
3000
về những điều sẽ xảy ra ở những thời điểm khác nhau.
18:18
And what psychologistsnhà tâm lý học and behavioralhành vi economistsnhà kinh tế học have discoveredphát hiện ra
363
1080000
2000
Và các nhà tâm lý và kinh tế hành vi đã phát hiện ra
18:20
is that by and largelớn people use two simpleđơn giản rulesquy tắc.
364
1082000
3000
là mọi người sử dụng 1 quy luật đơn giản:
18:23
So let me give you one very easydễ dàng problemvấn đề, a secondthứ hai very easydễ dàng problemvấn đề
365
1085000
4000
Hãy để tôi cho bạn thấy 1 vấn đề rất dễ dàng, cái thứ 2 cũng dễ dàng
18:27
and then a thirdthứ ba, hardcứng, problemvấn đề.
366
1089000
1000
và vấn đề thứ 3 rất khó khăn.
18:28
Here'sĐây là the first easydễ dàng problemvấn đề:
367
1090000
3000
Đây là vấn đề dễ đầu tiên:
18:31
You can have 60 dollarsUSD now or 50 dollarsUSD now. Which would you preferthích hơn?
368
1093000
3000
Bạn có 60$ hay 50$. Bạn thích cái nào hơn?
18:34
This is what we call a one-itemmột trong những mặt hàng IQCHỈ SỐ IQ testthử nghiệm, OK?
369
1096000
3000
Đây là bài kiểm tra IQ 1đáp án, OK?
18:37
All of us, I hopemong, preferthích hơn more moneytiền bạc, and the reasonlý do is,
370
1099000
3000
Tất cả chúng ta, tôi nghĩ, sẽ thích nhiều tiền hơn, và lý do là
18:40
we believe more is better than lessít hơn.
371
1102000
3000
vì chúng ta tin nhiều hơn là tốt hơn.
18:43
Here'sĐây là the secondthứ hai problemvấn đề:
372
1105000
1000
Vấn đề thứ 2 là:
18:44
You can have 60 dollarsUSD todayhôm nay or 60 dollarsUSD in a monththáng. Which would you preferthích hơn?
373
1106000
4000
Bạn có 60 $ hôm nay hay 60$ trong 1 tháng. Bạn thích cái nào hơn?
18:48
Again, an easydễ dàng decisionphán quyết,
374
1110000
2000
Lại 1 lần nữa, 1 quyết định dễ dàng
18:50
because we all know that now is better than latermột lát sau.
375
1112000
4000
vì chúng ta đều biết ngay lập tức thì tốt hơn là trì hoãn.
18:54
What's hardcứng in our decision-makingquyết định is when these two rulesquy tắc conflictcuộc xung đột.
376
1116000
3000
Cái khó khi chúng ta quyết định là khi 2 quy luật này xung đột.
18:57
For examplethí dụ, when you're offeredđược cung cấp 50 dollarsUSD now or 60 dollarsUSD in a monththáng.
377
1119000
4000
Ví dụ, khi ai đó đưa bạn 50$ ngay bây giờ hoặc 60$ trong 1 tháng nữa.
19:01
This typifiestypifies a lot of situationstình huống in life in which you will gainthu được
378
1123000
3000
Ví dụ này điển hình hóa tất cả các tình huống trong cuộc sống bạn sẽ thu được
19:04
by waitingđang chờ đợi, but you have to be patientbệnh nhân.
379
1126000
3000
bằng cách chờ đợi nhưng phải kiên nhẫn.
19:07
What do we know? What do people do in these kindscác loại of situationstình huống?
380
1129000
3000
Chúng ta biết được gì? Mọi người sẽ làm gì trong những tình huống như vậy?
19:10
Well, by and largelớn people are enormouslyto lớn impatientthiếu kiên nhẫn.
381
1132000
4000
Hầu hết mọi người thiếu kiên nhẫn khủng khiếp.
19:14
That is, they requireyêu cầu interestquan tâm ratesgiá in the hundredhàng trăm
382
1136000
3000
Họ đòi tỉ lệ lãi suất hàng trăm
19:17
or thousandshàng nghìn of percentsphần trăm in ordergọi món to delaysự chậm trễ gratificationsự hài lòng
383
1139000
4000
hoặc hàng nghìn phần trăm để hoãn tiền thù lao
19:21
and wait untilcho đến nextkế tiếp monththáng for the extrathêm 10 dollarsUSD.
384
1143000
4000
và đợi đến tháng sau để có thêm 10$
19:25
Maybe that isn't so remarkableđáng chú ý, but what is remarkableđáng chú ý is
385
1147000
3000
Có thể điều đó không đáng chú ý nhưng điều nổi bật là
19:28
how easydễ dàng it is to make this impatiencethiếu kiên nhẫn go away by simplyđơn giản changingthay đổi
386
1150000
4000
thật dễ làm sao để làm mất tính thiếu kiên nhẫn bằng cách thay đổi
19:32
when the deliverychuyển of these monetarytiền tệ unitscác đơn vị will happenxảy ra.
387
1154000
4000
thời điểm giao tiền.
19:36
ImagineHãy tưởng tượng that you can have 50 dollarsUSD in a yearnăm -- that's 12 monthstháng --
388
1158000
3000
Hãy tưởng tượng bạn có 50$ trong 1 năm-- 12 tháng--
19:39
or 60 dollarsUSD in 13 monthstháng.
389
1161000
3000
hoặc 60$ trong 13 tháng.
19:42
What do we find now?
390
1164000
1000
Chúng ta thấy gì nào?
19:43
People are gladlysẵn sàng willingsẵn lòng to wait: as long as they're waitingđang chờ đợi 12,
391
1165000
3000
Mọi người vui vẻ sẵn lòng đợi, miễn là họ đợi được 12 tháng,
19:46
they mightcó thể as well wait 13.
392
1168000
2000
thì 13 tháng đã nhằm nhò gì.
19:48
What makeslàm cho this dynamicnăng động inconsistencymâu thuẫn happenxảy ra?
393
1170000
3000
Do đâu mà có sự thiếu nhất quán tích cực này?
19:51
ComparisonSo sánh. TroublingPhiền comparisonso sánh. Let me showchỉ you.
394
1173000
4000
Sự so sánh. Sự so sánh rối ren . Tôi sẽ chỉ cho bạn.
19:55
This is just a graphbiểu đồ showinghiển thị the resultscác kết quả that I just suggestedgợi ý
395
1177000
3000
Đây là 1 đồ thị biểu diễn các kết quả tôi đã gợi ý
19:58
you would showchỉ if I gaveđưa ra you time to respondtrả lời, which is,
396
1180000
2000
là bạn sẽ thể hiện nếu bạn có thời gian để phản ứng,
20:00
people find that the subjectivechủ quan valuegiá trị of 50 is highercao hơn
397
1182000
3000
mọi người thấy rằng giá trị chủ quan của 50 cao hơn
20:03
than the subjectivechủ quan valuegiá trị of 60 when they'llhọ sẽ be deliveredđã giao hàng in now
398
1185000
4000
của 60 khi chúng được trả ngay bây giờ
20:07
or one monththáng, respectivelytương ứng -- a 30-day-Ngày delaysự chậm trễ --
399
1189000
2000
hoặc trong 1 tháng--30 ngày trì hoãn--
20:09
but they showchỉ the reverseđảo ngược patternmẫu when you pushđẩy the entiretoàn bộ decisionphán quyết
400
1191000
4000
nhưng chúng thể hiện 1 mẫu đảo ngược khi bạn tăng quyết định
20:13
off into the futureTương lai a yearnăm.
401
1195000
3000
lên 1 năm nữa.
20:16
Now, why in the worldthế giới do you get this patternmẫu of resultscác kết quả?
402
1198000
4000
Nào, tại sao bạn có mẫu kết quả như thế này?
20:20
These guys can tell us.
403
1202000
1000
Những người này có thể trả lời.
20:21
What you see here are two ladsAnh em,
404
1203000
3000
Bạn đang thấy 2 người đàn ông,
20:24
one of them largerlớn hơn than the other: the firemanlính cứu hỏa and the fiddlerFiddler.
405
1206000
3000
1 người to lớn hơn người kia-- anh lính cứu hỏa và người chơi violon.
20:27
They are going to recedeđi xa towardsvề hướng the vanishingbiến mất pointđiểm in the horizonđường chân trời,
406
1209000
3000
Họ lùi xa tới điểm mờ phía chân trời,
20:30
and I want you to noticeđể ý two things.
407
1212000
2000
và tôi muốn bạn ghi nhận 2 điều.
20:32
At no pointđiểm will the firemanlính cứu hỏa look tallercao hơn than the fiddlerFiddler. No pointđiểm.
408
1214000
6000
Không đời nào người lính cứu hỏa cao hơn tay nhạc công. Không bao giờ.
20:38
HoweverTuy nhiên, the differenceSự khác biệt betweengiữa them seemsdường như to be gettingnhận được smallernhỏ hơn.
409
1220000
3000
Tuy nhiên, sự khác nhau giữa họ dường như nhỏ dần.
20:41
First it's an inchinch in your viewlượt xem, then it's a quarter-inchQuarter-inch,
410
1223000
3000
Đầu tiên trong tầm nhìn bạn thấy khoảng 1 inch sau đó còn ¼ inch
20:44
then a half-inchhalf-inch, and then finallycuối cùng they go off the edgecạnh of the earthtrái đất.
411
1226000
4000
sau đó còn ½ và cuối cùng chúng biến mất.
20:48
Here are the resultscác kết quả of what I just showedcho thấy you.
412
1230000
3000
Đây là kết quả của ví dụ các bạn vừa xem.
20:51
This is the subjectivechủ quan heightChiều cao --
413
1233000
2000
Đây là chiều cao chủ quan--
20:53
the heightChiều cao you saw of these guys at variousnhiều pointsđiểm.
414
1235000
3000
chiều cao của 2 người bạn đã thấy tại nhiều điểm.
20:56
And I want you to see that two things are truethật.
415
1238000
2000
Và tôi muốn bạn thấy 2 điều đúng.
20:58
One, the fartherxa hơn away they are, the smallernhỏ hơn they look;
416
1240000
3000
Một, họ càng ở xa thì trông họ càng nhỏ;
21:01
and two, the firemanlính cứu hỏa is always biggerlớn hơn than the fiddlerFiddler.
417
1243000
2000
và hai là, người lính cứu hỏa luôn trông lớn hơn tay nhạc công.
21:03
But watch what happensxảy ra when we make some of them disappearbiến mất. Right.
418
1245000
6000
Nhưng hãy xem điều gì xảy ra khi chúng ta làm mất đi 1 phần nào đó. Đúng vậy.
21:09
At a very closegần distancekhoảng cách, the fiddlerFiddler looksnhìn tallercao hơn than the firemanlính cứu hỏa,
419
1251000
3000
Ở 1 khoảng cách rất gần, tay chơi đàn trông cao hơn người lính cứu hỏa,
21:12
but at a farxa distancekhoảng cách
420
1254000
2000
nhưng ở khoảng cách xa
21:14
theirhọ normalbình thường, theirhọ truethật, relationsquan hệ are preservedbảo quản.
421
1256000
3000
mối liên hệ bình thường và chính xác giữa họ được giữ nguyên.
21:17
As PlatoPlato said, what spacekhông gian is to sizekích thước, time is to valuegiá trị.
422
1259000
5000
Như Plato từng nói, không gian là đo lường, thời gian là đánh giá.
21:22
These are the resultscác kết quả of the hardcứng problemvấn đề I gaveđưa ra you:
423
1264000
5000
Đó là các kết quả của vấn đề khó khăn tôi đã đưa ra:
21:27
60 now or 50 in a monththáng?
424
1269000
2000
60$ bây giờ hay 50$ trong 1 tháng nữa?
21:29
And these are subjectivechủ quan valuesgiá trị,
425
1271000
1000
Và đó là các giá trị chủ quan,
21:30
and what you can see is, our two rulesquy tắc are preservedbảo quản.
426
1272000
2000
và những gì bạn thấy là 2 quy luật của chúng ta được bảo toàn.
21:32
People always think more is better than lessít hơn:
427
1274000
2000
Mọi người luôn nghĩ nhiều hơn tốt hơn ít hơn:
21:34
60 is always better than 50,
428
1276000
2000
60 luôn tốt hơn 50;
21:36
and they always think now is better than latermột lát sau:
429
1278000
2000
và họ luôn nghĩ ngay lập tức tốt hơn phải đợi chờ:
21:38
the barsthanh on this sidebên are highercao hơn than the barsthanh on this sidebên.
430
1280000
3000
các thanh ở phía này cao hơn phía này.
21:41
Watch what happensxảy ra when we droprơi vãi some out.
431
1283000
3000
Hãy xem điều gì xảy ra khi chúng ta bỏ đi 1 vài thứ.
21:44
SuddenlyĐột nhiên we have the dynamicnăng động inconsistencymâu thuẫn that puzzledbối rối us.
432
1286000
3000
Đột nhiên chúng ta có sự mâu thuẫn tích cực khiến chúng ta hoang mang.
21:47
We have the tendencykhuynh hướng for people to go for 50 dollarsUSD now
433
1289000
4000
Xu hướng mọi người lấy 50$ bây giờ
21:51
over waitingđang chờ đợi a monththáng, but not if that decisionphán quyết is farxa in the futureTương lai.
434
1293000
3000
chứ không đợi 1 tháng, nhưng quyết định đó không đúng đắn trong tương lai.
21:54
NoticeThông báo something interestinghấp dẫn that this impliesngụ ý -- namelycụ thể là, that
435
1296000
4000
Nhận thấy có 1 điều thú vị rút ra từ ví dụ trên-- cụ thể là--
21:58
when people get to the futureTương lai, they will changethay đổi theirhọ mindstâm trí.
436
1300000
4000
khi mọi người chạm đến tương lai, họ sẽ thay đổi ý kiến
22:02
That is, as that monththáng 12 approachescách tiếp cận, you will say,
437
1304000
3000
Khi tiến đến 12 tháng, bạn sẽ nói,
22:05
what was I thinkingSuy nghĩ, waitingđang chờ đợi an extrathêm monththáng for 60 dollarsUSD?
438
1307000
3000
mình đang nghĩ gì vậy, đợi thêm 1 tháng nữa để lấy 60$ á?
22:08
I'll take the 50 dollarsUSD now.
439
1310000
3000
Tôi sẽ lấy 50$ bây giờ.
22:11
Well, the questioncâu hỏi with which I'd like to endkết thúc is this:
440
1313000
3000
Câu hỏi tôi muốn kết thúc là:
22:14
If we're so damnchỉ trích stupidngốc nghếch, how did we get to the moonmặt trăng?
441
1316000
3000
Nếu chúng ta ngốc ngếch như thế, làm thế nào mà con người lên mặt trăng được?
22:17
Because I could go on for about two hoursgiờ with evidencechứng cớ
442
1319000
3000
Vì tôi có thể tiếp tục khoảng 2 tiếng với bằng chứng
22:20
of people'sngười inabilitykhả năng to estimateước tính oddstỷ lệ and inabilitykhả năng to estimateước tính valuegiá trị.
443
1322000
6000
về việc thiếu khả năng ước lượng cơ hội và tính toán giá trị của mọi người.
22:26
The answercâu trả lời to this questioncâu hỏi, I think, is an answercâu trả lời you've alreadyđã heardnghe
444
1328000
2000
Câu trả lời theo tôi các bạn đã nghe nói
22:28
in some of the talksnói chuyện, and I daredám say you will hearNghe again:
445
1330000
2000
trong 1 số buổi diễn thuyết rồi, và e là các bạn sẽ phải nghe lại:
22:30
namelycụ thể là, that our brainsnão were evolvedphát triển for a very differentkhác nhau worldthế giới
446
1332000
4000
cụ thể là, não của con người tiến hóa trong 1 thế giới rất khác
22:34
than the one in which we are livingsống.
447
1336000
2000
chứ không phải trong thế giới chúng ta đang sống.
22:36
They were evolvedphát triển for a worldthế giới
448
1338000
2000
Chúng tiến hóa tới 1 thế giới
22:38
in which people livedđã sống in very smallnhỏ bé groupscác nhóm,
449
1340000
2000
nơi mọi người sống theo nhóm nhỏ,
22:40
rarelyhiếm khi metgặp anybodybất kỳ ai who was terriblykhủng khiếp differentkhác nhau from themselvesbản thân họ,
450
1342000
3000
hiếm khi gặp ai đó cực kỳ khác so với mình,
22:43
had ratherhơn shortngắn livescuộc sống in which there were fewvài choicessự lựa chọn
451
1345000
3000
có tuổi thọ ngắn, cuộc sống ít lựa chọn
22:46
and the highestcao nhất prioritysự ưu tiên was to eatăn and mateMate todayhôm nay.
452
1348000
5000
và ưu tiên số 1 là ăn và quan hệ.
22:51
Bernoulli'sBernoulli giftquà tặng, Bernoulli'sBernoulli little formulacông thức, allowscho phép us, it tellsnói us
453
1353000
5000
Món quà của Bernoulli, công thức của ông cho phép chúng ta, nó cho chúng ta biết
22:56
how we should think in a worldthế giới for which naturethiên nhiên never designedthiết kế us.
454
1358000
5000
chúng ta nên nghĩ sao trong 1 thế giới thiên nhiên không bao giờ tác động đến chúng ta.
23:01
That explainsgiải thích why we are so badxấu at usingsử dụng it, but it alsocũng thế explainsgiải thích
455
1363000
4000
Nó giải thích tại sao chúng ta không biết sử dụng nó, nó cũng giải thích
23:05
why it is so terriblykhủng khiếp importantquan trọng that we becometrở nên good, fastNhanh.
456
1367000
5000
tại sao chúng ta cần trở nên nhanh nhẹn và giỏi giang.
23:10
We are the only speciesloài on this planethành tinh
457
1372000
2000
Chúng ta là loài duy nhất trên hành tinh này
23:12
that has ever heldđược tổ chức its ownsở hữu fatesố phận in its handstay.
458
1374000
4000
tự định đoạt số mệnh.
23:16
We have no significantcó ý nghĩa predatorskẻ săn mồi,
459
1378000
2000
Chúng ta không có kẻ thù ăn thịt nào đáng kể,
23:18
we're the mastersThạc sĩ of our physicalvật lý environmentmôi trường;
460
1380000
2000
chúng ta kiểm soát được môi trường vật lý;
23:20
the things that normallybình thường causenguyên nhân speciesloài to becometrở nên extincttuyệt chủng
461
1382000
3000
những yếu tố luôn đẩy các loài tới nguy cơ tuyệt chủng
23:23
are no longerlâu hơn any threatmối đe dọa to us.
462
1385000
3000
nay không còn đe dọa loài người được nữa.
23:26
The only thing -- the only thing -- that can destroyhủy hoại us and doomsự chết us
463
1388000
5000
Điều duy nhất--điều duy nhất có thể hủy diệt loài người tới ngày tận thế
23:31
are our ownsở hữu decisionsquyết định.
464
1393000
2000
là quyết định của riêng chúng ta.
23:33
If we're not here in 10,000 yearsnăm, it's going to be because
465
1395000
4000
Nếu chúng ta không ở trên trái đất trong 10,000 năm nữa, và sẽ bởi vì
23:37
we could not take advantagelợi thế of the giftquà tặng givenđược to us
466
1399000
4000
chúng ta không thể tận dụng món quà được tặng
23:41
by a youngtrẻ DutchHà Lan fellowđồng bào in 1738,
467
1403000
3000
bởi 1 học giả trẻ người Hà Lan năm 1738,
23:44
because we underestimatedđánh giá thấp the oddstỷ lệ of our futureTương lai painsđau
468
1406000
4000
vì chúng ta đánh giá thấp khả năng xảy ra của nỗi đau tương lai
23:48
and overestimatedước tính cao the valuegiá trị of our presenthiện tại pleasuresniềm vui.
469
1410000
4000
và đánh giá quá cao giá trị niềm vui hiện tại của mình.
23:52
Thank you.
470
1414000
1000
Xin cảm ơn.
23:53
(ApplauseVỗ tay)
471
1415000
10000
(Vỗ tay)
24:03
ChrisChris AndersonAnderson: That was remarkableđáng chú ý.
472
1425000
3000
Chris Anderson: Bài diễn thuyết rất hay.
24:06
We have time for some questionscâu hỏi for DanDan GilbertGilbert. One and two.
473
1428000
5000
Chúng ta còn thời gian để hỏi Dan Gilbert 2 câu.
24:11
BillHóa đơn LyellLyell: Would you say that this mechanismcơ chế
474
1433000
3000
Bill Lyell: Theo anh có phải cơ chế này
24:14
is in partphần how terrorismkhủng bố actuallythực ra workscông trinh to frightencảm giác lo sợ us,
475
1436000
4000
liên quan đến mức độ khủng bố thực sự khiến chúng ta lo sợ
24:18
and is there some way that we could counteractchống lại that?
476
1440000
4000
và có cách gì để đối phó với việc đó?
24:22
DanDan GilbertGilbert: I actuallythực ra was consultingtư vấn recentlygần đây
477
1444000
1000
Dan Gilbert: Gần đây tôi đang tham khảo
24:23
with the DepartmentTỉnh of HomelandQuê hương SecurityAn ninh, which generallynói chung là believestin tưởng
478
1445000
3000
khoa An Ninh Tổ Quốc, nó tin rằng
24:26
that AmericanNgười Mỹ securityBảo vệ dollarsUSD should go to makingchế tạo bordersbiên giới saferan toàn hơn.
479
1448000
4000
an ninh đồng đô la nên tạo các biên giới an toàn hơn.
24:30
I triedđã thử to pointđiểm out to them that terrorismkhủng bố was a nameTên
480
1452000
3000
Tôi cố gắng chỉ rõ với họ rằng chủ nghĩa khủng bố là 1 cái tên
24:33
baseddựa trên on people'sngười psychologicaltâm lý reactionphản ứng to a setbộ of eventssự kiện,
481
1455000
4000
dựa trên phản ứng tâm lý của mọi người với 1 chuỗi các sự kiện,
24:37
and that if they were concernedliên quan about terrorismkhủng bố they mightcó thể askhỏi
482
1459000
2000
và nếu họ lo lắng về khủng bố họ có thể hỏi
24:39
what causesnguyên nhân terrorkhủng bố and how can we stop people from beingđang terrifiedsợ,
483
1461000
3000
nguyên nhân gây ra sợ hãi và làm thế nào để ngăn mọi người khỏi hoảng loạn,
24:42
ratherhơn than -- not ratherhơn than, but in additionthêm vào to
484
1464000
3000
chứ không phải là--nhưng bên cạnh
24:45
stoppingdừng lại the atrocitiestội ác that we're all concernedliên quan about.
485
1467000
3000
việc ngăn chặn sự hung bạo khiến chúng ta luôn lo lắng
24:48
SurelyChắc chắn the kindscác loại of playchơi that at leastít nhất AmericanNgười Mỹ mediaphương tiện truyền thông give to --
486
1470000
6000
Chắc chắn loại kịch mà ít nhất ngành truyền thông Mỹ mang đến--
24:54
and forgivetha lỗi me, but in rawthô numberssố these are very tinynhỏ bé accidentstai nạn.
487
1476000
5000
và thứ lỗi cho tôi, nhưng trong số liệu thô, có các tai nạn nhỏ xíu.
24:59
We alreadyđã know, for examplethí dụ, in the UnitedVương StatesTiểu bang,
488
1481000
2000
Chúng ta đã biết, ví dụ, ở Mỹ,
25:01
more people have diedchết as a resultkết quả of not takinglấy airplanesmáy bay --
489
1483000
4000
Thêm nhiều người chết do không đi máy bay--
25:05
because they were scaredsợ hãi -- and drivingđiều khiển on highwaysđường cao tốc,
490
1487000
2000
vì họ sợ--và lái xe trên đường cao tốc,
25:07
than were killedbị giết in 9/11. OK?
491
1489000
2000
hơn là bị giết như trong vụ 11/9. Ok?
25:09
If I told you that there was a plaguebệnh dịch hạch
492
1491000
2000
Nếu tôi nói với bạn có 1 đợt dịch hạch
25:11
that was going to killgiết chết 15,000 AmericansNgười Mỹ nextkế tiếp yearnăm,
493
1493000
3000
sẽ giết 15,000 người Mỹ năm tới,
25:14
you mightcó thể be alarmedbáo động if you didn't find out it was the flucúm.
494
1496000
3000
bạn sẽ hốt hoảng nếu bạn không phát hiện ra đó là bệnh cúm.
25:17
These are small-scalequy mô nhỏ accidentstai nạn, and we should be wonderingtự hỏi
495
1499000
3000
Đây là các vụ tai nạn quy mô nhỏ, chúng ta nên phân vân
25:20
whetherliệu they should get the kindloại of playchơi,
496
1502000
2000
liệu họ nên đưa lên truyền hình,
25:22
the kindloại of coveragephủ sóng, that they do.
497
1504000
2000
lên mặt báo hay không.
25:24
SurelyChắc chắn that causesnguyên nhân people to overestimateđánh giá cao the likelihoodkhả năng
498
1506000
3000
Chắc chắn điều đó khiến mọi người đánh giá quá cao khả năng
25:27
that they'llhọ sẽ be hurtđau in these variousnhiều wayscách,
499
1509000
2000
họ sẽ bị thương theo các kiểu khác nhau,
25:29
and givesđưa ra powerquyền lực to the very people who want to frightencảm giác lo sợ us.
500
1511000
2000
và mang sức mạng cho những kẻ muốn làm chúng ta lo sợ.
25:31
CACA: DanDan, I'd like to hearNghe more on this. So, you're sayingnói
501
1513000
2000
CA: Dan, tôi muốn nghe thêm về vấn đề này. Vậy, anh đang nói
25:33
that our responsephản ứng to terrorkhủng bố is, I mean, it's a formhình thức of mentaltâm thần buglỗi?
502
1515000
4000
rằng phản ứng của chúng ta với sự sợ hãi, ý tôi là, nó là 1 hình thức lỗi tâm lý?
25:37
Talk more about it.
503
1519000
1000
Anh hãy giải thích thêm.
25:38
DGDG: It's out-sizedra-kích thước. I mean, look.
504
1520000
3000
DG: Nó quá khổ, ý tôi là ,
25:41
If AustraliaÚc disappearsbiến mất tomorrowNgày mai,
505
1523000
2000
nếu ngày mai nước Úc biến mất
25:43
terrorkhủng bố is probablycó lẽ the right responsephản ứng.
506
1525000
2000
sợ hãi sẽ là phản ứng đúng đắn.
25:45
That's an awfulkinh khủng largelớn lot of very nicetốt đẹp people. On the other handtay,
507
1527000
5000
Rất nhiều người sẽ phản ứng như vậy. Mặt khác,
25:50
when a busxe buýt blowsthổi up and 30 people are killedbị giết,
508
1532000
3000
khi 1 xe bus bị nổ làm 30 người thiệt mạng,
25:53
more people than that were killedbị giết
509
1535000
2000
nhiều người hơn số đó đã thiệt mạng
25:55
by not usingsử dụng theirhọ seatbeltsdây an toàn in the sametương tự countryQuốc gia.
510
1537000
3000
do không đeo dây thắt an toàn trong cùng 1 nước đó.
25:58
Is terrorkhủng bố the right responsephản ứng?
511
1540000
1000
Sợ hãi liệu có phải phản ứng đúng?
25:59
CACA: What causesnguyên nhân the buglỗi? Is it the dramakịch of the eventbiến cố --
512
1541000
4000
CA: Nguyên nhân gây ra lỗi đó là gì? Tính kinh hoàng của sự kiện
26:03
that it's so spectacularđẹp mắt?
513
1545000
1000
thật khủng khiếp?
26:04
Is it the factthực tế that it's an intentionalcố ý attacktấn công by, quoteTrích dẫn, outsidersngười ngoài?
514
1546000
3000
Đó có phải vì đó là 1 vụ tấn công quốc tế, do người nước khác?
26:07
What is it?
515
1549000
1000
Nó là gì?
26:08
DGDG: Yes. It's a numbercon số of things, and you hitđánh on severalmột số of them.
516
1550000
3000
DG: Vâng, rất nhiều yếu tố và bạn đã đề cập đến 1 vài trong số đó.
26:11
First, it's a humanNhân loại agentĐại lý tryingcố gắng to killgiết chết us --
517
1553000
2000
Trước hết, chính là tác nhân con người cố gắng tiêu diệt chúng ta--
26:13
it's not a treecây fallingrơi xuống on us by accidentTai nạn.
518
1555000
3000
không phải 1 cái cây tự dưng đổ xuống người.
26:16
SecondThứ hai, these are enemieskẻ thù who mayTháng Năm want to striketấn công and hurtđau us again.
519
1558000
3000
Thứ 2, có những kẻ thù muốn hại chúng ta lần nữa.
26:19
People are beingđang killedbị giết for no reasonlý do insteadthay thế of good reasonlý do --
520
1561000
3000
Mọi người bị giết không đâu vào đâu thay vì lý do chính đáng--
26:22
as if there's good reasonlý do, but sometimesđôi khi people think there are.
521
1564000
3000
như thế có lý do chính đáng nhưng đôi khi mọi người nghĩ là có.
26:25
So there are a numbercon số of things that togethercùng với nhau
522
1567000
2000
Vậy có những yếu tố kết hợp với nhau
26:27
make this seemhình như like a fantastictuyệt diệu eventbiến cố, but let's not playchơi down
523
1569000
3000
khiến điều này trông có vẻ 1 sự kiện tuyệt vời nhưng hãy đừng xem nhẹ
26:30
the factthực tế that newspapersBáo sellbán when people see something in it
524
1572000
4000
việc các tờ báo đăng các bài thu hút
26:34
they want to readđọc. So there's a largelớn rolevai trò here playedchơi by the mediaphương tiện truyền thông,
525
1576000
3000
độc giả. Thế nên truyền thông đóng 1 vai trò lớn ở đây,
26:37
who want these things to be
526
1579000
2000
nó muốn những thứ đó
26:39
as spectacularđẹp mắt as they possiblycó thể can.
527
1581000
4000
càng hoành tráng càng tốt.
26:43
CACA: I mean, what would it take to persuadetruy vấn our culturenền văn hóa to downplaydownplay it?
528
1585000
6000
CA: ý tôi là, sẽ cần gì để thuyết phục văn hóa của chúng ta xem nhẹ nó?
26:49
DGDG: Well, go to IsraelIsrael. You know,
529
1591000
1000
DG: Hãy tới Israel. Bạn biết đấy
26:50
go to IsraelIsrael. And a malltrung tâm mua sắm blowsthổi up,
530
1592000
2000
hãy tới Israel. Và 1 cái chợ nổ tung
26:52
and then everybody'smọi người unhappykhông vui about it, and an hour-and-a-halfgiờ và rưỡi latermột lát sau --
531
1594000
3000
sau đó thì mọi người buồn bã vì nó, và 1 tiếng rưỡi sau đó--
26:55
at leastít nhất when I was there, and I was 150 feetđôi chân from the malltrung tâm mua sắm
532
1597000
3000
ít nhất khi tôi ở đó, tôi đứng cách 150 feet với cái chợ
26:58
when it blewthổi up -- I wentđã đi back to my hotelkhách sạn
533
1600000
2000
khi nó nổ -- khi tôi trở lại khách sạn
27:00
and the weddingđám cưới that was plannedkế hoạch was still going on.
534
1602000
3000
đám cưới theo dự định vẫn được cử hành.
27:03
And as the IsraeliIsrael mothermẹ said,
535
1605000
1000
Và như người mẹ Israel nói,
27:04
she said, "We never let them winthắng lợi by stoppingdừng lại weddingsđám cưới."
536
1606000
4000
" Chúng tôi không bao giờ để chúng thắng bằng cách phải dừng đám cưới."
27:08
I mean, this is a societyxã hội that has learnedđã học --
537
1610000
1000
Ý tôi là, xã hội này đã học được--
27:09
and there are othersKhác too -- that has learnedđã học to livetrực tiếp
538
1611000
2000
và những người khác nữa -- đã học được cách sống
27:11
with a certainchắc chắn amountsố lượng of terrorismkhủng bố and not be quitekhá as upsetbuồn bã by it,
539
1613000
5000
với chủ nghĩa khủng bố mà không e sợ về nó,
27:16
shallsẽ I say, as those of us who have not had manynhiều terrorkhủng bố attackstấn công.
540
1618000
3000
trong khi chúng ta chẳng mấy khi bị khủng bố tấn công.
27:19
CACA: But is there a rationalhợp lý fearnỗi sợ that actuallythực ra,
541
1621000
3000
CA: Nhưng đó là nỗi sợ hãi chính đáng,
27:22
the reasonlý do we're frightenedsợ hãi about this is because we think that
542
1624000
3000
lý do chúng ta lo sợ là vì chúng ta nghĩ rằng
27:25
the BigLớn One is to come?
543
1627000
1000
Big One sẽ đến?
27:26
DGDG: Yes, of coursekhóa học. So, if we knewbiết that this was the worsttệ nhất attacktấn công
544
1628000
4000
DG: vâng, tất nhiên rồi. Vậy nếu chúng ta biết đây là cuộc tấn công kinh hoàng nhất
27:30
there would ever be, there mightcó thể be more and more busesxe buýt of 30 people --
545
1632000
4000
từng xảy ra, có thể sẽ có thêm nhiều vụ xe bus gây thiệt mạng 30 người--
27:34
we would probablycó lẽ not be nearlyGần so frightenedsợ hãi.
546
1636000
2000
và chúng ta sẽ không hoảng sợ đến thế.
27:36
I don't want to say -- please, I'm going to get quotedtrích dẫn somewheremột vài nơi
547
1638000
2000
Tôi không muốn nói -- Tôi sẽ trích dẫn ở đâu đó
27:38
as sayingnói, "TerrorismKhủng bố is fine and we shouldn'tkhông nên be so distressedđau khổ."
548
1640000
4000
đã nói rằng, " Khủng bố cũng tốt và chúng ta không nên đau buồn thế."
27:42
That's not my pointđiểm at all.
549
1644000
2000
Đó hoàn toàn không phải ý của tôi.
27:44
What I'm sayingnói is that, surelychắc chắn, rationallyhợp lý,
550
1646000
2000
Những gì tôi đang nói là
27:46
our distressphiền muộn about things that happenxảy ra, about threatsmối đe dọa,
551
1648000
4000
sự lo buồn của chúng ta về những điều xảy ra, về sự đe dọa,
27:50
should be roughlygần proportionaltỷ lệ to the sizekích thước of those threatsmối đe dọa
552
1652000
3000
nên tương ứng với mức độ các đe dọa đó
27:53
and threatsmối đe dọa to come.
553
1655000
2000
và các đe dọa sẽ xảy ra.
27:55
I think in the casetrường hợp of terrorismkhủng bố, it isn't.
554
1657000
3000
Tôi nghĩ trong trường hợp của khủng bố, thì không.
27:58
And manynhiều of the things we'vechúng tôi đã heardnghe about from our speakersdiễn giả todayhôm nay --
555
1660000
2000
Và nhiều thứ các nhà diễn thuyết nói ngày hôm nay--
28:00
how manynhiều people do you know got up and said,
556
1662000
2000
bao nhiêu người bạn biết đứng lên và nói,
28:02
PovertyĐói nghèo! I can't believe what povertynghèo nàn is doing to us.
557
1664000
4000
Nghèo đói ! Tôi không thể tin nghèo đói sẽ làm gì được chúng ta.
28:06
People get up in the morningbuổi sáng; they don't carequan tâm about povertynghèo nàn.
558
1668000
2000
Mọi người thức dậy vào buổi sáng, họ chẳng màng đến đói nghèo nữa.
28:08
It's not makingchế tạo headlinestiêu đề, it's not makingchế tạo newsTin tức, it's not flashyhào nhoáng.
559
1670000
2000
Nó không phải tiêu điểm, không được đưa tin trên TV, nó không thu hút.
28:10
There are no gunssúng going off.
560
1672000
2000
Không có súng đạn gì hết.
28:12
I mean, if you had to solvegiải quyết one of these problemscác vấn đề, ChrisChris,
561
1674000
2000
Ý tôi là, nếu bạn phải giải quyết 1 trong các vấn đề đó, Chúa ơi,
28:14
which would you solvegiải quyết? TerrorismKhủng bố or povertynghèo nàn?
562
1676000
2000
bạn sẽ giải quyết cái nào? Nạn khủng bố hay đói nghèo?
28:16
(LaughterTiếng cười)
563
1678000
4000
(Tiếng cười)
28:20
(ApplauseVỗ tay)
564
1682000
2000
(Vỗ tay)
28:22
That's a toughkhó khăn one.
565
1684000
2000
1 câu hỏi khó.
28:24
CACA: There's no questioncâu hỏi.
566
1686000
1000
CA: Đó không phải là câu hỏi.
28:25
PovertyĐói nghèo, by an ordergọi món of magnitudeđộ lớn, a hugekhổng lồ ordergọi món of magnitudeđộ lớn,
567
1687000
4000
Nghèo đói, mang tầm vĩ mô,
28:29
unlesstrừ khi someonengười nào can showchỉ that there's, you know,
568
1691000
3000
trừ khi ai đó có thể thể hiện rằng
28:32
terroristskẻ khủng bố with a nukenuke are really likelycó khả năng to come.
569
1694000
4000
có những tên khủng bố mang vũ khí hạt nhân thực sự sắp đến.
28:36
The latestmuộn nhất I've readđọc, seenđã xem, thought
570
1698000
2000
Theo những gì mới đây nhất tôi đã đọc, xem và suy nghĩ
28:38
is that it's incrediblyvô cùng hardcứng for them to do that.
571
1700000
4000
thì điều đó gần như không thế.
28:42
If that turnslượt out to be wrongsai rồi, we all look sillyngớ ngẩn,
572
1704000
2000
Nếu chẳng may nó hóa ra sai hết, chúng ta sẽ trông rất thộn
28:44
but with povertynghèo nàn it's a bitbit --
573
1706000
2000
nhưng với nghèo đói, nó hơi --
28:46
DGDG: Even if that were truethật, still more people diechết from povertynghèo nàn.
574
1708000
3000
DG: Kể cả nếu điều đó là đúng, vẫn có thêm người chết vì nghèo đói.
28:53
CACA: We'veChúng tôi đã evolvedphát triển to get all excitedbị kích thích
575
1715000
1000
CA: Chúng ta tiến tới quan tâm hơn
28:54
about these dramatickịch tính attackstấn công. Is that because in the pastquá khứ,
576
1716000
3000
tới các vụ tấn công kinh hoàng. Có phải vì trong quá khứ,
28:57
in the ancientxưa pastquá khứ, we just didn't understandhiểu không things like diseasedịch bệnh
577
1719000
3000
trong thời cổ xưa, chúng ta không hiểu biết những thứ như bệnh dịch
29:00
and systemshệ thống that causenguyên nhân povertynghèo nàn and so forthra,
578
1722000
2000
và các hệ thống gây ra nghèo đói và tương tự,
29:02
and so it madethực hiện no sensegiác quan for us as a speciesloài to put any energynăng lượng
579
1724000
4000
và vì thế chúng ta không hiểu khi dồn năng lượng
29:06
into worryinglo lắng about those things?
580
1728000
2000
vào việc lo lắng các thứ đó?
29:08
People diedchết; so be it.
581
1730000
2000
Mọi người chết. Nó là như vậy.
29:10
But if you got attackedtấn công, that was something you could do something about.
582
1732000
2000
Nhưng nếu bạn bị tấn công, lo lắng là điều bạn có thể làm.
29:12
And so we evolvedphát triển these responseshồi đáp.
583
1734000
2000
và thế là chúng ta phát sinh các phản ứng đó.
29:14
Is that what happenedđã xảy ra?
584
1736000
1000
Đó có phải những gì xảy ra không?
29:15
DGDG: Well, you know, the people who are mostphần lớn skepticalhoài nghi
585
1737000
3000
DG: Những người nghi ngờ nhất
29:18
about leapingnhảy to evolutionarytiến hóa explanationsgiải thích for everything
586
1740000
2000
về nhảy vọt tới những giải thích tiến hóa cho mọi thứ
29:20
are the evolutionarytiến hóa psychologistsnhà tâm lý học themselvesbản thân họ.
587
1742000
2000
chính là các nhà tâm lý học cải cách.
29:22
My guessphỏng đoán is that there's nothing quitekhá that specificriêng
588
1744000
3000
Tôi đoán là không có gì khá cụ thể
29:25
in our evolutionarytiến hóa pastquá khứ. But ratherhơn, if you're looking for
589
1747000
2000
trong quá khứ tiến hóa của chúng ta. Nhưng nếu bạn đang tìm kiếm
29:27
an evolutionarytiến hóa explanationgiải trình, you mightcó thể say
590
1749000
2000
1 lời giải thích tiến hóa, bạn có thể nói rằng
29:29
that mostphần lớn organismssinh vật are neo-phobicneo-phobic -- that is, they're a little scaredsợ hãi
591
1751000
4000
hầu hết các sinh vật đều mắc chứng sợ cái mới-- họ sợ
29:33
of stuffđồ đạc that's newMới and differentkhác nhau.
592
1755000
1000
những thứ mới và khác.
29:34
And there's a good reasonlý do to be,
593
1756000
2000
Và lý do chính đáng là
29:36
because old stuffđồ đạc didn't eatăn you. Right?
594
1758000
1000
vì đồ cũ đã không ăn thịt bạn. Đúng không?
29:37
Any animalthú vật you see that you've seenđã xem before is lessít hơn likelycó khả năng
595
1759000
3000
Bất cứ loài động vật nào bạn thấy trước đây ít khi
29:40
to be a predatorđộng vật ăn thịt than one that you've never seenđã xem before.
596
1762000
3000
là loài săn mồi bạn chưa từng thấy trước đó.
29:43
So, you know, when a schooltrường học busxe buýt is blownthổi up and we'vechúng tôi đã never seenđã xem this before,
597
1765000
3000
Nên, khi 1 xe bus đưa đón học sinh bị nổ và chúng ta chưa từng thấy trước đây,
29:46
our generalchung tendencykhuynh hướng is to orientOrient towardsvề hướng
598
1768000
2000
xu hướng chung của chúng ta là định hướng
29:48
that which is newMới and novelcuốn tiểu thuyết is activatedkích hoạt.
599
1770000
5000
tới cái mới và cái mới được kích hoạt.
29:53
I don't think it's quitekhá as specificriêng a mechanismcơ chế
600
1775000
2000
Tôi không nghĩ nó là 1 cơ chế cụ thể
29:55
as the one you alludedám chỉ to, but maybe a more fundamentalcăn bản one underlyingcơ bản it.
601
1777000
2000
như cái anh ám chỉ nhưng có lẽ nó cơ bản hơn.
30:01
JayJay WalkerWalker: You know, economistsnhà kinh tế học love to talk about
602
1783000
5000
Jay Walker: Anh biết đấy, các nhà kinh tế thích nói về
30:06
the stupiditysự ngu ngốc of people who buymua lotteryxổ số kiến thiết tickets. But I suspectnghi ngờ
603
1788000
4000
sự ngu ngốc của những người chơi xổ số. Nhưng tôi ngờ rằng
30:10
you're makingchế tạo the exactchính xác sametương tự errorlỗi you're accusingcáo buộc those people of,
604
1792000
3000
anh đang mắc 1 lỗi tương tự khi anh buộc tội những người đó
30:13
which is the errorlỗi of valuegiá trị.
605
1795000
1000
là 1 lỗi của giá trị.
30:14
I know, because I've interviewedphỏng vấn
606
1796000
1000
Tôi biết, vì tôi đã phỏng vấn
30:15
about 1,000 lotteryxổ số kiến thiết buyersngười mua over the yearsnăm.
607
1797000
2000
khoảng 1,000 người chơi xổ số nhiều năm.
30:17
It turnslượt out that the valuegiá trị of buyingmua a lotteryxổ số kiến thiết ticket is not winningchiến thắng.
608
1799000
4000
Hóa ra giá trị khi mua 1 vé số không phải là thắng hay thua.
30:21
That's what you think it is. All right?
609
1803000
2000
Đó là những gì anh nghĩ đúng không?
30:23
The averageTrung bình cộng lotteryxổ số kiến thiết buyerngười mua buysmua about 150 tickets a yearnăm,
610
1805000
3000
Những người mua vé số trung bình 150 vé mỗi năm,
30:26
so the buyerngười mua knowsbiết fullđầy well that he or she is going to losethua,
611
1808000
4000
nên người mua thừa biết họ sẽ thua
30:30
and yetchưa she buysmua 150 tickets a yearnăm. Why is that?
612
1812000
3000
tuy nhiên vẫn mua 150 vé 1 năm. Tại sao vậy?
30:33
It's not because she is stupidngốc nghếch or he is stupidngốc nghếch.
613
1815000
4000
Không phải vì họ cà rốt
30:37
It's because the anticipationdự đoán of possiblycó thể winningchiến thắng
614
1819000
3000
mà vì sự suy tính về khả năng thắng
30:40
releasesbản phát hành serotoninserotonin in the brainóc, and actuallythực ra providescung cấp a good feelingcảm giác
615
1822000
4000
giải phóng serotonin trong não, tạo cảm giác hưng phấn
30:44
untilcho đến the drawingvẽ indicateschỉ ra you've lostmất đi.
616
1826000
2000
cho đến khi có kết quả họ thua.
30:46
Or, to put it anotherkhác way, for the dollarđô la investmentđầu tư,
617
1828000
3000
Hoặc nói cách khác, trong đầu tư đô la
30:49
you can have a much better feelingcảm giác than flushingxả nước the moneytiền bạc
618
1831000
3000
bạn có cảm giác khoan khoái hơn là vứt tiền vào toilet
30:52
down the toiletphòng vệ sinh, which you cannotkhông thể have a good feelingcảm giác from.
619
1834000
3000
rõ là không sung sướng gì.
30:55
Now, economistsnhà kinh tế học tendcó xu hướng to --
620
1837000
2000
Các nhà kinh tế có vẻ --
30:57
(ApplauseVỗ tay)
621
1839000
3000
( Vỗ tay)
31:00
-- economistsnhà kinh tế học tendcó xu hướng to viewlượt xem the worldthế giới
622
1842000
1000
-- các nhà kinh tế có vẻ nhìn thế giới
31:01
throughxuyên qua theirhọ ownsở hữu lensesthấu kính, which is:
623
1843000
2000
qua lăng kính riêng, chỉ thấy:
31:03
this is just a bunch of stupidngốc nghếch people.
624
1845000
2000
toàn 1 lũ dốt nát.
31:05
And as a resultkết quả, manynhiều people look at economistsnhà kinh tế học as stupidngốc nghếch people.
625
1847000
4000
Theo lẽ tự nhiên, nhiều người thấy mấy cha kinh tế đúng là ngu.
31:09
And so fundamentallyvề cơ bản, the reasonlý do we got to the moonmặt trăng is,
626
1851000
3000
Và cơ bản là, lý do chúng ta lên mặt trăng
31:12
we didn't listen to the economistsnhà kinh tế học. Thank you very much.
627
1854000
3000
là do chúng ta không lắng nghe các nhà kinh tế. Cảm ơn rất nhiều.
31:15
(ApplauseVỗ tay)
628
1857000
5000
(Vỗ tay)
31:20
DGDG: Well, no, it's a great pointđiểm. It remainsvẫn còn to be seenđã xem
629
1862000
3000
DG: 1 luận điểm rất hay. Liệu
31:23
whetherliệu the joyvui sướng of anticipationdự đoán is exactlychính xác equaledtương đương
630
1865000
4000
niềm vui suy tính chính xác tương đương
31:27
by the amountsố lượng of disappointmentthất vọng after the lotteryxổ số kiến thiết. Because remembernhớ lại,
631
1869000
3000
với sự thất vọng sau khi chơi xổ số. Vì hãy nhớ rằng,
31:30
people who didn't buymua tickets don't feel awfulkinh khủng the nextkế tiếp day eitherhoặc,
632
1872000
3000
những người không mua vé số không cảm thấy chán nản vào ngày tiếp theo
31:33
even thoughTuy nhiên they don't feel great duringsuốt trong the drawingvẽ.
633
1875000
2000
mặc dù họ không cảm thấy khoan khoái sau khi rút số.
31:35
I would disagreekhông đồng ý that people know they're not going to winthắng lợi.
634
1877000
2000
Tôi không đồng ý rằng những người biết họ sẽ không thắng
31:37
I think they think it's unlikelykhông chắc, but it could happenxảy ra,
635
1879000
3000
Theo tôi họ nghĩ rằng nó là điều không thể, nhưng nó có thể xảy ra,
31:40
which is why they preferthích hơn that to the flushingxả nước.
636
1882000
3000
đó là lý do tại sao họ thích thế hơn là ném tiền vào toilet
31:43
But certainlychắc chắn I see your pointđiểm: that there can be
637
1885000
3000
Nhưng chắc chắn tôi hiểu ý anh: rằng có thể
31:46
some utilitytiện ích to buyingmua a lotteryxổ số kiến thiết ticket other than winningchiến thắng.
638
1888000
4000
1 số thích mua vé số không chỉ vì thắng thua.
31:50
Now, I think there's manynhiều good reasonslý do not to listen to economistsnhà kinh tế học.
639
1892000
3000
Tôi nghĩ có nhiều lý do chính đáng để không nghe theo các nhà kinh tế.
31:53
That isn't one of them, for me, but there's manynhiều othersKhác.
640
1895000
3000
Theo tôi đây không phải 1 trong số đó, nhưng còn nhiều lý do khác.
31:56
CACA: Last questioncâu hỏi.
641
1898000
2000
CA: Câu hỏi cuối cùng.
31:58
AubreyAubrey dede GreyMàu xám: My name'stên AubreyAubrey dede GreyMàu xám, from CambridgeCambridge.
642
1900000
3000
Aubrey de Grey: Tên tôi là Aubrey de Grey từ Cambridge.
32:01
I work on the thing that killsgiết chết more people than anything elsekhác killsgiết chết --
643
1903000
4000
Tôi nghiên cứu thứ giết nhiều người nhất.
32:05
I work on aginglão hóa -- and I'm interestedquan tâm in doing something about it,
644
1907000
2000
Tôi nghiên cứu về lão hóa và tôi thích làm điều gì đó để ngăn chặn nó,
32:07
as we'lltốt all hearNghe tomorrowNgày mai.
645
1909000
1000
như chúng ta sẽ nghe đến ngày mai.
32:08
I very much resonatecộng hưởng with what you're sayingnói,
646
1910000
3000
Tôi rất hiểu những gì mọi người đang nói
32:11
because it seemsdường như to me that the problemvấn đề
647
1913000
2000
vì dường như vấn đề
32:13
with gettingnhận được people interestedquan tâm in doing anything about aginglão hóa
648
1915000
3000
khiến mọi người quan tâm đến cách giải quyết vấn đề lão hóa
32:16
is that by the time aginglão hóa is about to killgiết chết you it looksnhìn like cancerung thư
649
1918000
3000
là trước khi bạn chết vì lão hóa, nó sẽ là ung thư
32:19
or hearttim diseasedịch bệnh or whateverbất cứ điều gì. Do you have any advicekhuyên bảo?
650
1921000
3000
hay bệnh tim hay bất cứ cái gì... Anh có lời khuyên gì không?
32:22
(LaughterTiếng cười)
651
1924000
3000
(Tiếng cười)
32:25
DGDG: For you or for them?
652
1927000
1000
DG: Cho anh hay cho họ?
32:26
AdGAdG: In persuadingthuyết phục them.
653
1928000
1000
AdG: để thuyết phục họ.
32:27
DGDG: AhAh, for you in persuadingthuyết phục them.
654
1929000
2000
DG: à, cho anh để thuyết phục họ.
32:29
Well, it's notoriouslynổi tiếng là difficultkhó khăn to get people to be farsightedfarsighted.
655
1931000
3000
Thật rất khó để khiến mọi người nhìn xa trông rộng
32:32
But one thing that psychologistsnhà tâm lý học have triedđã thử that seemsdường như to work
656
1934000
4000
Nhưng 1 thứ mà các nhà tâm lý học đã thử dường như có tác dụng
32:36
is to get people to imaginetưởng tượng the futureTương lai more vividlysống động.
657
1938000
3000
là khiến mọi người tưởng tượng về tương lai sống động hơn.
32:39
One of the problemscác vấn đề with makingchế tạo decisionsquyết định about the farxa futureTương lai
658
1941000
3000
Một trong các vấn đề với việc quyết định về tương lai xa
32:42
and the nearở gần futureTương lai is that we imaginetưởng tượng the nearở gần futureTương lai
659
1944000
3000
và tương lai gần là chúng ta tưởng tượng tương lai gần
32:45
much more vividlysống động than the farxa futureTương lai.
660
1947000
2000
sinh động hơn nhiều tương lai xa.
32:47
To the extentphạm vi that you can equalizecân bằng the amountsố lượng of detailchi tiết
661
1949000
4000
Tới mức độ bạn có thể cân bằng lượng chi tiết
32:51
that people put into the mentaltâm thần representationsđại diện
662
1953000
2000
mọi người đặt vào tái hiện tâm trí
32:53
of nearở gần and farxa futureTương lai, people beginbắt đầu to make decisionsquyết định
663
1955000
2000
về tương lai gần và xa, mọi người bắt đầu quyết định
32:55
about the two in the sametương tự way.
664
1957000
2000
về 2 cái giống nhau.
32:57
So, would you like to have an extrathêm 100,000 dollarsUSD when you're 65
665
1959000
5000
Vậy bạn có muốn có thêm 100,000$ khi bạn 65 tuổi
33:02
is a questioncâu hỏi that's very differentkhác nhau than,
666
1964000
1000
là 1 câu hỏi rất khác,
33:03
imaginetưởng tượng who you'llbạn sẽ be when you're 65: will you be livingsống,
667
1965000
4000
hãy tưởng tượng bạn sẽ là ai khi 65 tuổi, bạn còn sống không,
33:07
what will you look like, how much hairtóc will you have,
668
1969000
2000
trông nhăn nheo đến đâu, còn mấy cọng tóc,
33:09
who will you be livingsống with.
669
1971000
1000
sẽ sống với ai.
33:10
OnceMột lần we have all the detailschi tiết of that imaginarytưởng tượng scenariokịch bản,
670
1972000
3000
Một khi chúng ta có tất cả chi tiết về kịch bản tượng tượng
33:13
suddenlyđột ngột we feel like it mightcó thể be importantquan trọng to savetiết kiệm
671
1975000
2000
bỗng nhiên chúng ta thấy tiết kiệm rất chi là quan trọng
33:15
so that that guy has a little retirementnghỉ hưu moneytiền bạc.
672
1977000
3000
để có chút tiền khi về hưu.
33:18
But these are tricksthủ thuật around the marginslề.
673
1980000
2000
Nhưng điều oái ăm luôn xảy ra.
33:20
I think in generalchung you're battlingchiến đấu a very fundamentalcăn bản humanNhân loại tendencykhuynh hướng,
674
1982000
3000
Theo tôi anh đang đấu tranh với xu hướng con người cơ bản,
33:23
which is to say, "I'm here todayhôm nay,
675
1985000
2000
để nói," Hôm nay tôi ở đây,
33:25
and so now is more importantquan trọng than latermột lát sau."
676
1987000
3000
cho nên hiện tại quan trọng hơn tương lai rất nhiều."
33:28
CACA: DanDan, thank you. MembersThành viên of the audiencethính giả,
677
1990000
2000
CA: Cảm ơn anh, Dan. Và những khán giả
33:30
that was a fantastictuyệt diệu sessionphiên họp. Thank you.
678
1992000
1000
hôm nay rất tuyệt vời. Xin cám ơn các bạn.
33:31
(ApplauseVỗ tay)
679
1993000
2000
(Võ tay)
Translated by Ha Tran
Reviewed by Hoa Nguyen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness.

Why you should listen

Dan Gilbert believes that, in our ardent, lifelong pursuit of happiness, most of us have the wrong map. In the same way that optical illusions fool our eyes -- and fool everyone's eyes in the same way -- Gilbert argues that our brains systematically misjudge what will make us happy. And these quirks in our cognition make humans very poor predictors of our own bliss.

The premise of his current research -- that our assumptions about what will make us happy are often wrong -- is supported with clinical research drawn from psychology and neuroscience. But his delivery is what sets him apart. His engaging -- and often hilarious -- style pokes fun at typical human behavior and invokes pop-culture references everyone can relate to. This winning style translates also to Gilbert's writing, which is lucid, approachable and laugh-out-loud funny. The immensely readable Stumbling on Happiness, published in 2006, became a New York Times bestseller and has been translated into 20 languages.

In fact, the title of his book could be drawn from his own life. At 19, he was a high school dropout with dreams of writing science fiction. When a creative writing class at his community college was full, he enrolled in the only available course: psychology. He found his passion there, earned a doctorate in social psychology in 1985 at Princeton, and has since won a Guggenheim Fellowship and the Phi Beta Kappa teaching prize for his work at Harvard. He has written essays and articles for The New York Times, Time and even Starbucks, while continuing his research into happiness at his Hedonic Psychology Laboratory.

More profile about the speaker
Dan Gilbert | Speaker | TED.com