ABOUT THE SPEAKER
Bruce Bueno de Mesquita - Political scientist
A consultant to the CIA and the Department of Defense, Bruce Bueno de Mesquita has built an intricate computer model that can predict the outcomes of international conflicts with bewildering accuracy.

Why you should listen

Every motive has a number, says Bruce Bueno de Mesquita. A specialist in foreign policy, international relations and state building, he is also a leading -- if controversial -- scholar of rational choice theory, which says math underlies the nation-scale consequences of individuals acting for personal benefit. He created forecasting technology that has, time and again, exceeded the accuracy of old-school analysis, even with thorny quarrels charged by obscure contenders, and often against odds. (One example: He called the second Intifada two years in advance.)

Bueno de Mesquita's company, Mesquita & Roundell, sells his system's predictions and analysis to influential government and private institutions that need heads-ups on policy. He teaches at NYU and is a senior fellow at the Hoover Institution.

More profile about the speaker
Bruce Bueno de Mesquita | Speaker | TED.com
TED2009

Bruce Bueno de Mesquita: A prediction for the future of Iran

Bruce Bueno de Mesquita: Dự đoán tương lai của Iran

Filmed:
1,045,301 views

Bruce Bueno de Mesquita sử dụng thuật toán để dự đoán (với độ chính xác cao) những sự kiện hỗn độn của loài người như chiến tranh, đảo chính, Intifada (cuộc nổi dậy của người Palestine chống lại Iran 1987)... Sau khi giải thích cách làm của mình, ông đưa ra ba dư đoán về tương lai của Iran.
- Political scientist
A consultant to the CIA and the Department of Defense, Bruce Bueno de Mesquita has built an intricate computer model that can predict the outcomes of international conflicts with bewildering accuracy. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
What I'm going to try to do is explaingiải thích to you
0
0
3000
Tôi muốn giải thích cho các bạn
00:21
quicklyMau how to predicttiên đoán,
1
3000
2000
ngắn gọn làm sao để dự đoán
00:23
and illustrateMinh họa it with some predictionsdự đoán
2
5000
2000
và minh chứng một vài dự đoán
00:25
about what IranIran is going to do in the nextkế tiếp couplevợ chồng of yearsnăm.
3
7000
5000
về điều Iran sẽ làm trong vài năm nữa
00:30
In ordergọi món to predicttiên đoán effectivelycó hiệu quả,
4
12000
3000
Để dự đoán chính xác
00:33
we need to use sciencekhoa học.
5
15000
3000
Chúng ta cần dùng khoa học
00:36
And the reasonlý do that we need to use sciencekhoa học
6
18000
3000
và lý do để sử dụng khoa học
00:39
is because then we can reproducetái sản xuất what we're doing;
7
21000
2000
là vì ta có thể làm lại thứ ta đang làm;
00:41
it's not just wisdomsự khôn ngoan or guessworkphỏng đoán.
8
23000
3000
Không chỉ là trí tuệ hay phỏng đoán.
00:44
And if we can predicttiên đoán,
9
26000
3000
Và nếu ta có thể dự đoán,
00:47
then we can engineerkỹ sư the futureTương lai.
10
29000
2000
thì chúng ta có thể vận hành tương lai.
00:49
So if you are concernedliên quan to influenceảnh hưởng energynăng lượng policychính sách,
11
31000
4000
Nếu bạn tác động chính sách năng lượng
00:53
or you are concernedliên quan to influenceảnh hưởng nationalQuốc gia securityBảo vệ policychính sách,
12
35000
5000
hoặc chính sách về an ninh quốc phòng
00:58
or healthSức khỏe policychính sách, or educationgiáo dục,
13
40000
3000
hay về sức khỏe, giáo dục,
khoa học - và một chuyên ngành cụ thể - chính là cách,
01:01
sciencekhoa học -- and a particularcụ thể branchchi nhánh of sciencekhoa học -- is a way to do it,
14
43000
4000
01:05
not the way we'vechúng tôi đã been doing it,
15
47000
2000
chứ không phải cách chúng ta đang làm
01:07
which is seat-of-the-pantsđi wisdomsự khôn ngoan.
16
49000
2000
cách tự mò mẫm
01:09
Now before I get into how to do it
17
51000
2000
Bây giờ, trước khi tôi đi sâu hơn
01:11
let me give you a little truthsự thật in advertisingquảng cáo,
18
53000
3000
Để tôi cho bạn biết sự thật về quảng cáo
01:14
because I'm not engagedbận in the businesskinh doanh of magicma thuật.
19
56000
3000
bởi tôi không tin là có phép thuật ở đây
01:17
There are lots of thing that the approachtiếp cận I take can predicttiên đoán,
20
59000
4000
Phương pháp mà tôi dùng
có thể dự đoán nhiều thứ,
01:21
and there are some that it can't.
21
63000
2000
và cũng không dự đoán được một số thứ
01:23
It can predicttiên đoán complexphức tạp negotiationsđàm phán
22
65000
3000
Nó đoán được những cuộc đàm phán
01:26
or situationstình huống involvingliên quan coercioncưỡng chế --
23
68000
3000
những tình thế cưỡng chế --
01:29
that is in essenceBản chất everything that has to do with politicschính trị,
24
71000
4000
mà chủ yếu tất tần tật về chính trị,
01:33
much of what has to do with businesskinh doanh,
25
75000
2000
phần lớn liên quan đến kinh doanh,
01:35
but sorry, if you're looking to speculatesuy đoán in the stockcổ phần marketthị trường,
26
77000
6000
nhưng thứ lỗi, nếu bạn muốn
đầu cơ chứng khoán
01:41
I don't predicttiên đoán stockcổ phần marketsthị trường -- OK,
27
83000
2000
Tôi không dự đoán chứng khoán --OK,
01:43
it's not going up any time really soonSớm.
28
85000
3000
Chứng khoán sẽ không tăng.
01:46
But I'm not engagedbận in doing that.
29
88000
3000
Nhưng tôi sẽ không làm điều đó.
01:49
I'm not engagedbận in predictingdự báo randomngẫu nhiên numbercon số generatorsMáy phát điện.
30
91000
3000
Tôi không dự đoán số liệu ngẫu nhiên.
01:52
I actuallythực ra get phoneđiện thoại callscuộc gọi from people
31
94000
2000
Tôi còn nhận được nhiều cuộc gọi
01:54
who want to know what lotteryxổ số kiến thiết numberssố are going to winthắng lợi.
32
96000
3000
hỏi đánh số nào để trúng sổ xố
01:57
I don't have a cluemanh mối.
33
99000
3000
Tôi không biết những thứ đó
02:00
I engagethuê in the use of gametrò chơi theorylý thuyết, gametrò chơi theorylý thuyết is a branchchi nhánh of mathematicstoán học
34
102000
4000
Tôi biết về Thuyết Trò Chơi,
thuyết trong Toán học
02:04
and that meanscó nghĩa, sorry, that even in the studyhọc of politicschính trị,
35
106000
4000
và nghĩa là, xin lỗi,
thậm chí trong chính trị,
02:08
mathmôn Toán has come into the picturehình ảnh.
36
110000
3000
Toán học cũng chiếm một phần
02:11
We can no longerlâu hơn pretendgiả vờ that we just speculatesuy đoán about politicschính trị,
37
113000
4000
Ta sẽ không thể suy diễn về chính trị mãi,
02:15
we need to look at this in a rigorousnghiêm ngặt way.
38
117000
3000
Cẩn phải nhìn nhận một cách thấu đáo hơn
02:18
Now, what is gametrò chơi theorylý thuyết about?
39
120000
3000
Vậy, Thuyết Trò Chơi là gì?
02:21
It assumesgiả sử that people are looking out for what's good for them.
40
123000
5000
Nó giả định là người ta luôn tìm kiếm
thứ có lợi cho họ.
02:26
That doesn't seemhình như terriblykhủng khiếp shockinggây sốc --
41
128000
2000
Điều đó cũng chẳng có vẻ gì lạ --
02:28
althoughmặc dù it's controversialgây tranh cãi for a lot of people --
42
130000
2000
dù vẫn bị tranh cãi bởi nhiều người --
02:30
that we are self-interestedtự quan tâm.
43
132000
4000
rằng chúng ta đều vị kỷ.
02:34
In ordergọi món to look out for what's besttốt for them
44
136000
2000
Để tìm được thứ có lợi nhất
02:36
or what they think is besttốt for them,
45
138000
2000
hoặc thứ họ nghĩ là tốt nhất cho họ,
02:38
people have valuesgiá trị -- they identifynhận định what they want, and what they don't want.
46
140000
4000
Họ có những giá trị -- họ xác định cái
họ muốn, và cái họ không muốn.
02:42
And they have beliefsniềm tin about what other people want,
47
144000
3000
Và họ có niềm tin vào thứ người khác muốn,
02:45
and what other people don't want, how much powerquyền lực other people have,
48
147000
3000
và thứ người khác không muốn,
bao nhiêu quyền lực người khác có
02:48
how much those people could get in the way of whateverbất cứ điều gì it is that you want.
49
150000
4000
Những người đó có ảnh hưởng đến mức nào
đến thứ bạn muốn.
02:52
And they faceđối mặt limitationshạn chế, constraintskhó khăn,
50
154000
4000
Và họ đối mặt với những giới hạn, hạn chế,
02:56
they mayTháng Năm be weakYếu, they mayTháng Năm be locatednằm in the wrongsai rồi partphần of the worldthế giới,
51
158000
3000
Họ có thể yếu thế, sống ở những nơi tồi tệ
02:59
they mayTháng Năm be EinsteinEinstein, stuckbị mắc kẹt away farmingnông nghiệp
52
161000
3000
Họ có thể là Eistein, mắc kẹt làm nông dân
03:02
someplacenơi nào in a ruralnông thôn villagelàng in IndiaẤn Độ not beingđang noticednhận thấy,
53
164000
4000
chỗ nào nơi làng quê Ấn Độ chẳng ai biết tới,
03:06
as was the casetrường hợp for RamanujanRamanujan for a long time,
54
168000
3000
cũng như trường hợp của Ramanujan trong một thời gian dài,
03:09
a great mathematiciannhà toán học but nobodykhông ai noticednhận thấy.
55
171000
3000
nhà toán học vĩ đại mà chẳng ai biết tới.
03:12
Now who is rationalhợp lý?
56
174000
2000
Vậy ai có lý trí?
03:14
A lot of people are worriedlo lắng about what is rationalitytính hợp lý about?
57
176000
3000
Nhiều người quan tâm rốt cuộc lý trí là gì?
03:17
You know, what if people are rationalhợp lý?
58
179000
2000
Bạn biết đấy, nếu người ta có lý trí
03:19
MotherMẹ TheresaTheresa, she was rationalhợp lý.
59
181000
3000
Mẹ Theresa, người có lý trí.
03:22
TerroristsNhững kẻ khủng bố, they're rationalhợp lý.
60
184000
4000
Những kẻ khủng bố, họ có lý trí.
03:26
PrettyXinh đẹp much everybodymọi người is rationalhợp lý.
61
188000
3000
Gần như mọi người đều có lý trí.
03:29
I think there are only two exceptionstrường hợp ngoại lệ that I'm awareý thức of --
62
191000
3000
Tôi nghĩ chỉ có 2 ngoại lệ mà tôi biết --
03:32
two-year-oldshai tuổi, they are not rationalhợp lý,
63
194000
2000
Trẻ em 2 tuổi, chúng không có lý trí,
03:34
they have very ficklehay thay đổi preferencessở thích,
64
196000
3000
Chúng rất tùy ý,
03:37
they switchcông tắc điện what they think all the time,
65
199000
2000
chúng thay đổi suy nghĩ liên tục,
03:39
and schizophrenicsschizophrenics are probablycó lẽ not rationalhợp lý,
66
201000
3000
và những người tâm thần,
họ thường cũng không có lí trí,
03:42
but prettyđẹp much everybodymọi người elsekhác is rationalhợp lý.
67
204000
2000
nhưng đa số mọi người đều có.
03:44
That is, they are just tryingcố gắng to do
68
206000
2000
Đó là, họ chỉ làm những thứ
03:46
what they think is in theirhọ ownsở hữu besttốt interestquan tâm.
69
208000
5000
có lợi nhất cho cá nhân họ.
03:51
Now in ordergọi món to work out what people are going to do
70
213000
2000
Vậy để biết được người ta sẽ làm gì
03:53
to pursuetheo đuổi theirhọ interestssở thích,
71
215000
2000
để theo đuổi lợi ích cá nhân,
03:55
we have to think about who has influenceảnh hưởng in the worldthế giới.
72
217000
2000
chúng ta phải nghĩ đến người
gây ảnh hưởng lên thế giới.
03:57
If you're tryingcố gắng to influenceảnh hưởng corporationscông ty to changethay đổi theirhọ behaviorhành vi,
73
219000
5000
Nếu bạn muốn ảnh hưởng các công ty
bằng cách thay đổi hoạt động của họ,
04:02
with regardquan tâm to producingsản xuất pollutantsCác chất ô nhiễm,
74
224000
3000
liên quan đến việc gây ô nhiễm,
04:05
one approachtiếp cận, the commonchung approachtiếp cận,
75
227000
2000
một cách, rất phổ biến,
04:07
is to exhortexhort them to be better,
76
229000
2000
là khuyến khích họ trở nên tốt hơn,
04:09
to explaingiải thích to them what damagehư hại they're doing to the planethành tinh.
77
231000
3000
giải thích cho họ những thiệt hại
họ đang gây ra cho hành tinh.
04:12
And manynhiều of you mayTháng Năm have noticednhận thấy that doesn't have
78
234000
2000
Và nhiều người trong các bạn cách đó
04:14
as biglớn an effecthiệu ứng, as perhapscó lẽ you would like it to have.
79
236000
4000
chẳng có tác dụng lớn như bạn mong muốn.
04:18
But if you showchỉ them that it's in theirhọ interestquan tâm,
80
240000
3000
Nhưng nếu bạn cho họ thấy
điều đó là vì lợi ích của họ,
04:21
then they're responsiveđáp ứng.
81
243000
2000
thì họ sẽ phản hồi.
04:23
So, we have to work out who influencesảnh hưởng problemscác vấn đề.
82
245000
3000
Vậy, ta phải biết được ai gây ra sự việc.
04:26
If we're looking at IranIran, the presidentchủ tịch of the UnitedVương StatesTiểu bang
83
248000
2000
Nếu nhìn vào Iran, Tổng thống Mỹ
04:28
we would like to think, mayTháng Năm have some influenceảnh hưởng --
84
250000
3000
ta sẽ nghĩ họ có sức ảnh hưởng --
04:31
certainlychắc chắn the presidentchủ tịch in IranIran has some influenceảnh hưởng --
85
253000
4000
Chắc chắn Tổng thống Iran có ảnh hưởng --
04:35
but we make a mistakesai lầm if we just paytrả attentionchú ý
86
257000
3000
nhưng chúng ta sẽ sai nếu chỉ chú ý
04:38
to the personngười at the tophàng đầu of the powerquyền lực ladderthang
87
260000
3000
vào người cầm quyền đứng đầu
04:41
because that personngười doesn't know much about IranIran,
88
263000
3000
bởi vì người đó không thể biết nhiều
về Iran,
04:44
or about energynăng lượng policychính sách,
89
266000
2000
hay về chính sách năng lượng,
04:46
or about healthSức khỏe carequan tâm,
90
268000
2000
hay về chính sách y tế,
04:48
or about any particularcụ thể policychính sách.
91
270000
2000
hay về bất cứ chính sách nào.
04:50
That personngười surroundsvùng lân cận himselfbản thân anh ấy or herselfcô ấy with adviserscố vấn.
92
272000
5000
Người đó bị vây quanh bởi nhiều cố vấn.
04:55
If we're talkingđang nói about nationalQuốc gia securityBảo vệ problemscác vấn đề,
93
277000
2000
Nếu ta nói về vấn đề an ninh quốc phòng,
04:57
maybe it's the SecretaryThư ký of StateNhà nước,
94
279000
2000
có thể người đó là ngài Bí thư nước
04:59
maybe it's the SecretaryThư ký of DefenseQuốc phòng,
95
281000
2000
Bí thư quốc phòng,
05:01
the DirectorGiám đốc of NationalQuốc gia IntelligenceTình báo,
96
283000
2000
Giám đốc cơ quan tình báo quốc gia,
05:03
maybe the ambassadorĐại sứ to the UnitedVương NationsQuốc gia, or somebodycó ai elsekhác
97
285000
2000
có thể ngài Đại sứ Liên Hợp Quốc,
hay ai khác
05:05
who they think is going to know more about the particularcụ thể problemvấn đề.
98
287000
4000
người được cho là biết cụ thể về
vấn đề đó.
05:09
But let's faceđối mặt it, the SecretaryThư ký of StateNhà nước doesn't know much about IranIran.
99
291000
3000
Nhưng hãy đối diện rằng, ngài Bí thư
chẳng biết nhiều về Iran.
05:12
The secretaryThư ký of defensephòng thủ doesn't know much about IranIran.
100
294000
3000
Ngài Bí thư Quốc phòng
cũng chẳng biết nhiều về Iran.
05:15
EachMỗi of those people in turnxoay
101
297000
3000
Lần lượt từng người họ
05:18
has adviserscố vấn who advisetư vấn them,
102
300000
2000
đều có cố vấn tư vấn họ,
05:20
so they can advisetư vấn the presidentchủ tịch.
103
302000
3000
để họ có thể tư vấn lại cho Tổng thống.
05:23
There are lots of people shapinghình thành decisionsquyết định
104
305000
3000
Có rất nhiều người cùng làm nên quyết định
05:26
and so if we want to predicttiên đoán correctlyđúng
105
308000
2000
và nếu ta muốn dự đoán chính xác
05:28
we have to paytrả attentionchú ý to everybodymọi người
106
310000
3000
ta phải để ý đến tất cả họ
05:31
who is tryingcố gắng to shapehình dạng the outcomekết quả,
107
313000
2000
những người đang cùng làm nên kết quả,
05:33
not just the people at the pinnacleđỉnh cao
108
315000
3000
không chỉ những người ở vị trí tối cao
05:36
of the decision-makingquyết định pyramidkim tự tháp.
109
318000
4000
trong tháp ra quyết định.
05:40
UnfortunatelyThật không may, a lot of timeslần we don't do that.
110
322000
2000
Rất tiếc, nhiều lần chúng ta không làm vậy
05:42
There's a good reasonlý do that we don't do that,
111
324000
2000
Có cơ sở cho việc
chúng ta không làm vậy,
05:44
and there's a good reasonlý do that usingsử dụng gametrò chơi theorylý thuyết and computersmáy vi tính,
112
326000
3000
và có cơ sở, bằng việc sử dụng
Thuyết Trò chơi và máy tính,
05:47
we can overcomevượt qua the limitationgiới hạn
113
329000
3000
chúng ta có thể vượt qua hạn chế
05:50
of just looking at a fewvài people.
114
332000
2000
của việc chỉ nhìn vào một số người.
05:52
ImagineHãy tưởng tượng a problemvấn đề with just fivesố năm decision-makersnhà ra quyết định.
115
334000
4000
Hãy tưởng tượng một vấn đề
với chỉ 5 người ra quyết định.
05:56
ImagineHãy tưởng tượng for examplethí dụ
116
338000
2000
Hãy tưởng tượng ví dụ như
05:58
that SallySally over here,
117
340000
2000
Sally ở đây
06:00
wants to know what HarryHarry, and JaneJane,
118
342000
3000
muốn biết những gì Harry, và Jane,
06:03
and GeorgeGeorge and FrankFrank are thinkingSuy nghĩ,
119
345000
3000
và George và Frank đang suy nghĩ,
06:06
and sendsgửi messagestin nhắn to those people.
120
348000
2000
và gửi tin nhắn cho những người này.
06:08
Sally'sSally's givingtặng her opinionquan điểm to them,
121
350000
2000
Sally đưa ra quan điểm của cô cho họ,
06:10
and they're givingtặng theirhọ opinionquan điểm to SallySally.
122
352000
3000
và họ đưa ra quan điểm của họ cho Sally.
06:13
But SallySally alsocũng thế wants to know
123
355000
2000
Nhưng Sally muốn biết
06:15
what HarryHarry is sayingnói to these threesố ba,
124
357000
3000
Harry nói với 3 người kia những gì,
06:18
and what they're sayingnói to HarryHarry.
125
360000
2000
và những gì 3 người kia nói lại cho Harry.
06:20
And HarryHarry wants to know
126
362000
2000
Và Harry cũng muốn biết
06:22
what eachmỗi of those people are sayingnói to eachmỗi other, and so on,
127
364000
3000
những điều những người kia nói với nhau,
và cứ như thế,
06:25
and SallySally would like to know what HarryHarry thinksnghĩ those people are sayingnói.
128
367000
3000
Và Sally cũng muốn biết Harry nghĩ
những người kia đang nói gì.
06:28
That's a complicatedphức tạp problemvấn đề; that's a lot to know.
129
370000
3000
Đó là một vấn đề phức tạp,
nhiều thứ phải biết.
06:31
With fivesố năm decision-makersnhà ra quyết định
130
373000
3000
Với 5 người ra quyết định
06:34
there are a lot of linkagesmối liên kết --
131
376000
2000
có rất nhiều mối liên hệ --
06:36
120, as a mattervấn đề of factthực tế,
132
378000
2000
120, theo thực tế,
06:38
if you remembernhớ lại your factorialssố giai thừa.
133
380000
2000
nếu bạn còn nhớ số giai thừa.
06:40
FiveNăm factorialgiai thừa is 120.
134
382000
2000
Giai thừa của 5 là 120.
06:42
Now you mayTháng Năm be surprisedngạc nhiên to know
135
384000
2000
Giờ bạn sẽ ngạc nhiên khi biết là
06:44
that smartthông minh people can keep 120 things straightthẳng
136
386000
3000
những người khôn ngoan
có thể phân biệt được 120 thứ
06:47
in theirhọ headcái đầu.
137
389000
2000
trong đầu
06:49
SupposeGiả sử we doublegấp đôi the numbercon số of influencersinfluencers
138
391000
2000
Giả sử ta nhân đôi số người có ảnh hưởng
06:51
from fivesố năm to 10.
139
393000
2000
từ 5 lên 10.
06:53
Does that mean we'vechúng tôi đã doubledtăng gấp đôi the numbercon số of piecesmiếng of informationthông tin
140
395000
4000
Liệu nó có nghĩa là ta đang nhân đôi
số lượng thông tin
06:57
we need to know, from 120 to 240?
141
399000
2000
mà chúng ta cần biết
từ 120 lên 240 không?
06:59
No. How about 10 timeslần?
142
401000
2000
Không. Vậy còn gấp 10 lần?
07:01
To 1,200? No.
143
403000
3000
lên 1200? Không.
07:04
We'veChúng tôi đã increasedtăng it to 3.6 milliontriệu.
144
406000
3000
Chúng ta đang tăng nó lên 3.6 triệu.
07:07
NobodyKhông ai can keep that straightthẳng in theirhọ headcái đầu.
145
409000
2000
Không ai có thể làm rõ được
hết từng đó
07:09
But computersmáy vi tính,
146
411000
3000
Ngoại trừ máy tính,
07:12
they can. They don't need coffeecà phê breaksnghỉ giải lao,
147
414000
3000
chúng có thể.
Chúng không cần giải lao uống cà phê
07:15
they don't need vacationskỳ nghỉ,
148
417000
3000
chúng không cần nghỉ phép,
07:18
they don't need to go to sleepngủ at night,
149
420000
2000
chúng không cần đi ngủ,
07:20
they don't askhỏi for raisestăng lên eitherhoặc.
150
422000
3000
chúng cũng chẳng đòi tăng lương.
07:23
They can keep this informationthông tin straightthẳng
151
425000
2000
Chúng có thể phân biệt được lượng thông tin này
07:25
and that meanscó nghĩa that we can processquá trình the informationthông tin.
152
427000
3000
và có nghĩa là chúng ta
có thể xử lý được lượng thông tin.
07:28
So I'm going to talk to you about how to processquá trình it,
153
430000
2000
vậy tôi sẽ nói cho các bạn biết cách xử lý chúng,
07:30
and I'm going to give you some examplesví dụ out of IranIran,
154
432000
3000
và tôi sẽ cho một số vi dụ về Iran,
07:33
and you're going to be wonderingtự hỏi,
155
435000
2000
và bạn có thể sẽ tự hỏi,
07:35
"Why should we listen to this guy?
156
437000
2000
"Sao ta nên nghe theo
người đàn ông này?
07:37
Why should we believe what he's sayingnói?"
157
439000
3000
Tại sao ta nên tin những lời ông ta nói?"
07:40
So I'm going to showchỉ you a factoidfactoid.
158
442000
4000
Vậy tôi sẽ cho các bạn thấy một sự kiện
có thật.
07:44
This is an assessmentthẩm định, lượng định, đánh giá by the CentralMiền trung IntelligenceTình báo AgencyCơ quan
159
446000
3000
Đây là đánh giá của Cục tình báo
trung ương
07:47
of the percentagephần trăm of time
160
449000
2000
về xác xuất số lần
07:49
that the modelmô hình I'm talkingđang nói about
161
451000
2000
mô hình tôi đang nói đến
07:51
is right in predictingdự báo things whose outcomekết quả is not yetchưa knownnổi tiếng,
162
453000
3000
đoán đúng điều mà kết quả
chưa xảy ra,
07:54
when the expertsCác chuyên gia who providedcung cấp the datadữ liệu inputsđầu vào
163
456000
4000
dù những chuyên gia cung cấp dữ liệu
07:58
got it wrongsai rồi.
164
460000
2000
đoán là sai.
08:00
That's not my claimyêu cầu, that's a CIACIA claimyêu cầu -- you can readđọc it,
165
462000
3000
Đó không phải là tôi nói mà là CIA nói,
bạn có thể tìm đọc,
08:03
it was declassifiedDeclassified a while agotrước. You can readđọc it in a volumeâm lượng editedchỉnh sửa by
166
465000
3000
Nó được công khai từ lâu. Bạn có thể
đọc được trong một bản biên tập bởi
08:06
H. BradfordBradford WesterfieldWesterfield, YaleĐại học Yale UniversityTrường đại học PressBáo chí.
167
468000
3000
H. Bradford Westerfield,
Ban biên tập Đại Học Yale.
08:09
So, what do we need to know
168
471000
2000
Vậy, chúng ta cần phải biết gì
08:11
in ordergọi món to predicttiên đoán?
169
473000
2000
để có thể dự đoán?
08:13
You mayTháng Năm be surprisedngạc nhiên to find out we don't need to know very much.
170
475000
3000
Bạn có thể sẽ ngạc nhiên vì chúng ta chẳng
cần biết gì nhiều.
08:16
We do need to know who has a stakecổ phần
171
478000
3000
Chúng ta cần biết những bên có liên quan
08:19
in tryingcố gắng to shapehình dạng the outcomekết quả of a decisionphán quyết.
172
481000
5000
trong kết quả đầu ra của một quyết định.
08:24
We need to know what they say they want,
173
486000
3000
Chúng ta cần biết cái họ nói họ muốn,
08:27
not what they want in theirhọ hearttim of heartstrái tim,
174
489000
3000
không phải cái họ thực sự muốn trong thân tâm,
08:30
not what they think they can get,
175
492000
2000
không phải cái họ có thể đạt được,
08:32
but what they say they want, because that is a strategicallychiến lược chosenđã chọn positionChức vụ,
176
494000
3000
mà là cái họ nói họ muốn, bởi vì
đó là lập trường chiến lược của họ,
08:35
and we can work backwardsngược from that
177
497000
2000
và chúng ta có thể từ đó nhìn ngược lại
08:37
to drawvẽ tranh inferencessuy luận about importantquan trọng featuresTính năng, đặc điểm of theirhọ decision-makingquyết định.
178
499000
4000
để suy ra những điểm mấu chốt
trong cách họ ra quyết định
08:41
We need to know how focusedtập trung they are
179
503000
2000
Chúng ta cần biết họ tập trung như thế nào
08:43
on the problemvấn đề at handtay.
180
505000
2000
đến vấn đề trước mắt.
08:45
That is, how willingsẵn lòng are they to droprơi vãi what they're doing when the issuevấn đề comesđến up,
181
507000
3000
Đó là, họ có sẵn sàng bỏ qua
những thứ đang làm khi nảy sinh vấn đề,
08:48
and attendtham dự to it insteadthay thế of something elsekhác that's on theirhọ plateđĩa --
182
510000
4000
và để ý đến nó thay vì những thứ khác --
08:52
how biglớn a dealthỏa thuận is it to them?
183
514000
2000
Nó có thực sự to tát đối với họ không?
08:54
And how much cloutkhăn tay could they bringmang đến to bearchịu
184
516000
3000
Và họ có thể sử dụng quyền hành
đến mức độ nào để giải quyết
08:57
if they choseđã chọn to engagethuê on the issuevấn đề?
185
519000
5000
nếu họ chọn tham gia vào việc đó
09:02
If we know those things
186
524000
2000
Nếu chúng ta biết những thứ như vậy
09:04
we can predicttiên đoán theirhọ behaviorhành vi by assuminggiả định that everybodymọi người
187
526000
3000
ta có thể dự đoán hành động của họ
bằng cách cho rằng mọi người
09:07
caresquan tâm about two things on any decisionphán quyết.
188
529000
5000
quan tâm đến 2 điều
khi quyết định bất cứ thứ gì
09:12
They carequan tâm about the outcomekết quả. They'dHọ sẽ like an outcomekết quả as closegần to
189
534000
2000
Họ quan tâm đến kết quả. Kết quả gần với
09:14
what they are interestedquan tâm in as possiblekhả thi.
190
536000
3000
những gì họ quan tâm nhất có thể.
09:17
They're careeristscareerists, they alsocũng thế carequan tâm about gettingnhận được credittín dụng --
191
539000
3000
Những người trọng địa vị, cũng quan tâm
việc có được danh vọng -
09:20
there's egotự ngã involvementsự tham gia,
192
542000
2000
trong đó có sự can thiệp của cái tôi,
09:22
they want to be seenđã xem as importantquan trọng in shapinghình thành the outcomekết quả,
193
544000
4000
họ muốn được nhìn nhận là quan trọng
trong việc định hướng kết quả,
09:26
or as importantquan trọng, if it's theirhọ druthersdruthers, to blockkhối an outcomekết quả.
194
548000
5000
hoặc quan trọng không kém,
nếu ý muốn của họ là hạn chế kết quả
09:31
And so we have to figurenhân vật out how they balancecân đối those two things.
195
553000
3000
Vì vậy ta phải tìm ra cách
họ có thể cân bằng giữa 2 thứ đó.
09:34
DifferentKhác nhau people tradebuôn bán off
196
556000
2000
Nhiều người đánh đổi để chọn lấy
09:36
betweengiữa standingđứng by theirhọ outcomekết quả,
197
558000
3000
giữa theo sát kết quả của họ,
09:39
faithfullymột cách trung thực holdinggiữ to it, going down in a blazengọn lửa of gloryvinh quang,
198
561000
3000
tiếp tục trung thành theo đuổi,
rồi đi xuống trong vinh quang,
09:42
or givingtặng it up, puttingđặt theirhọ fingerngón tay in the windgió,
199
564000
3000
hoặc từ bỏ,
09:45
and doing whateverbất cứ điều gì they think is going to be a winningchiến thắng positionChức vụ.
200
567000
3000
và làm bất cứ thứ gì họ nghĩ
là sẽ được một vị trí nào đó.
09:48
MostHầu hết people fallngã in betweengiữa, and if we can work out where they fallngã
201
570000
3000
Hầu hết mọi người trung lập, nếu
ta tìm ra họ nghiêng về bên nào
09:51
we can work out how to negotiateđàm phán with them
202
573000
2000
ta có thể tìm ra cách thỏa hiệp với họ
09:53
to changethay đổi theirhọ behaviorhành vi.
203
575000
2000
để thay đổi cách hành động của họ.
09:55
So with just that little bitbit of inputđầu vào
204
577000
3000
Vậy chỉ với một lượng nhỏ đầu vào
09:58
we can work out what the choicessự lựa chọn are that people have,
205
580000
3000
chúng ta có thể tìm ra
những lựa chọn mà mọi người có,
10:01
what the chancescơ hội are that they're willingsẵn lòng to take,
206
583000
3000
những cơ hội mà họ sẵn sàng bắt lấy,
10:04
what they're after, what they valuegiá trị, what they want,
207
586000
3000
điều gì họ đang theo đuổi,
họ trân trọng, và điều gì họ muốn,
10:07
and what they believe about other people.
208
589000
3000
và họ tin ở những người khác điều gì.
10:10
You mightcó thể noticeđể ý what we don't need to know:
209
592000
4000
Bạn có thể đang chú ý
đến thứ mà ta không cần biết:
10:14
there's no historylịch sử in here.
210
596000
2000
không có gì liên quan đến lịch sử ở đây.
10:16
How they got to where they are
211
598000
2000
Họ tiến đến vị trí của họ bằng cách nào
10:18
mayTháng Năm be importantquan trọng in shapinghình thành the inputđầu vào informationthông tin,
212
600000
2000
quan trọng trong việc
định hướng thông tin đầu vào
10:20
but onceMột lần we know where they are
213
602000
2000
nhưng một khi ta đã biết vị trí của họ
10:22
we're worriedlo lắng about where they're going to be headedđứng đầu in the futureTương lai.
214
604000
3000
chúng ta chỉ quan tâm trong tương lai
họ sẽ hướng tới điều gì
10:25
How they got there turnslượt out not to be terriblykhủng khiếp criticalchỉ trích in predictingdự báo.
215
607000
4000
Cách họ đã đạt được nó hóa ra lại
không quá quan trọng trong việc dự đoán.
10:29
I remindnhắc lại you of that 90 percentphần trăm accuracytính chính xác ratetỷ lệ.
216
611000
4000
Điều đó là chính xác 90%.
10:33
So where are we going to get this informationthông tin?
217
615000
2000
Vậy chúng ta có được thông tin này từ đâu?
10:35
We can get this informationthông tin
218
617000
3000
Ta có thể tìm thấy những thông tin này
10:38
from the InternetInternet, from The EconomistNhà kinh tế học,
219
620000
3000
trên mạng, trên những tờ The Economist,
10:41
The FinancialTài chính TimesThời gian, The NewMới YorkYork TimesThời gian,
220
623000
3000
The Financial Times, The New York Times,
10:44
U.S. NewsTin tức and WorldTrên thế giới ReportBáo cáo, lots of sourcesnguồn like that,
221
626000
3000
U.S News & World Report,
rất nhiều những nguồn tin tương tự vậy,
10:47
or we can get it from askinghỏi expertsCác chuyên gia
222
629000
2000
hoặc ta có thể hỏi những chuyên gia
10:49
who spendtiêu theirhọ livescuộc sống studyinghọc tập placesnơi and problemscác vấn đề,
223
631000
3000
những người dành cả đời
nghiên cứu về địa vị và những vấn đề,
10:52
because those expertsCác chuyên gia know this informationthông tin.
224
634000
3000
bởi vì họ biết rõ về những thông tin này.
10:55
If they don't know, who are the people tryingcố gắng to influenceảnh hưởng the decisionphán quyết,
225
637000
3000
Nếu họ không biết ai đang cố gắng
tạo ảnh hưởng lên quyết định,
10:58
how much cloutkhăn tay do they have,
226
640000
2000
họ quyền lực đến đâu,
11:00
how much they carequan tâm about this issuevấn đề, and what do they say they want,
227
642000
3000
họ quan tâm đến vấn đề đến mức nào,
và họ nói họ muốn điều gì
11:03
are they expertsCác chuyên gia? That's what it meanscó nghĩa to be an expertchuyên gia,
228
645000
3000
thì liệu họ có phải chuyên gia không?
Là một chuyên gia là vậy,
11:06
that's the basiccăn bản stuffđồ đạc an expertchuyên gia needsnhu cầu to know.
229
648000
4000
đó là những điều cơ bản mà
một chuyên gia cần phải biết.
11:10
AlrightĐược rồi, letshãy turnxoay to IranIran.
230
652000
2000
Được rồi, giờ ta sẽ quay trở lại với Iran.
11:12
Let me make threesố ba importantquan trọng predictionsdự đoán --
231
654000
3000
Hãy dự đoán ba điều quan trọng --
11:15
you can checkkiểm tra this out, time will tell.
232
657000
3000
các bạn có thể kiểm chứng nó đúng hay sai,
thời gian sẽ trả lời.
11:18
What is IranIran going to do about its nuclearNguyên tử weaponsvũ khí programchương trình?
233
660000
8000
Iran định sẽ làm gì với
chương trình vũ khí hạt nhân của mình?
11:26
How securean toàn is the theocratictheocratic regimechế độ in IranIran?
234
668000
3000
Chế độ chính trị thần quyền
của Iran chắc chắn đến đâu?
11:29
What's its futureTương lai?
235
671000
2000
Tương lai của nó sẽ ra sao?
11:31
And everybody'smọi người besttốt friendngười bạn,
236
673000
3000
Và người bạn thân của tất cả mọi người,
11:34
AhmadinejadAhmadinejad. How are things going for him?
237
676000
3000
Ahmadinejad. Mọi thứ sẽ ra sao với ngài ấy?
11:37
How are things going to be workingđang làm việc out for him in the nextkế tiếp yearnăm or two?
238
679000
6000
Mọi việc sẽ đi đến đâu trong 1 2 năm tới?
11:43
You take a look at this, this is not baseddựa trên on statisticssố liệu thống kê.
239
685000
3000
Hãy nhìn vào đây,
nó không dựa trên thống kê.
11:46
I want to be very cleartrong sáng here. I'm not projectingchiếu some pastquá khứ datadữ liệu into the futureTương lai.
240
688000
5000
Tôi muốn nói rõ quan điểm ở đây. Tôi không
đặt những số liệu quá khứ vào tương lai.
11:51
I've takenLấy inputsđầu vào on positionsvị trí and so forthra,
241
693000
3000
Tôi lấy dữ liệu đầu vào ở một vài nơi,
11:54
runchạy it throughxuyên qua a computermáy vi tính modelmô hình
242
696000
2000
cho vào một mô hình trên máy tính
11:56
that had simulatedmô phỏng the dynamicsđộng lực học of interactionsự tương tác,
243
698000
3000
cái đã tạo động lực cho sự tương tác,
11:59
and these are the simulatedmô phỏng dynamicsđộng lực học,
244
701000
2000
và đó là những động lực đã được tạo,
12:01
the predictionsdự đoán about the pathcon đường of policychính sách.
245
703000
3000
những dự đoán về đường lối chính sách.
12:04
So you can see here on the verticaltheo chiều dọc axistrục,
246
706000
3000
Các bạn có thể nhìn thấy trên cột dọc,
12:07
I haven'tđã không shownđược hiển thị it all the way down to zerokhông,
247
709000
2000
tôi chưa ghi hết đến mức 0,
12:09
there are lots of other optionslựa chọn, but here I'm just showinghiển thị you the predictiondự đoán,
248
711000
3000
có nhiều lựa chọn khác, nhưng ở đây
tôi chỉ cho các bạn thấy dự đoán,
12:12
so I've narrowedthu hẹp lại the scaletỉ lệ.
249
714000
2000
vì vậy tôi đã thu hẹp phạm vi lại.
12:14
Up at the tophàng đầu of the axistrục, "BuildXây dựng the BombQuả bom."
250
716000
3000
Trên cùng của cột dọc là "Chế tạo bom."
12:17
At 130, we startkhởi đầu somewheremột vài nơi aboveở trên 130,
251
719000
4000
Ở mốc 130, ta xuất phát ở 1 điểm trên 130,
12:21
betweengiữa buildingTòa nhà a bombbom, and makingchế tạo enoughđủ weapons-gradecấp vũ khí fuelnhiên liệu
252
723000
3000
nằm giữa chế tạo một quả bom,
và sản xuất đủ nhiên liệu hạt nhân
12:24
so that you could buildxây dựng a bombbom.
253
726000
2000
để có thể tạo một quả bom.
12:26
That's where, accordingtheo to my analysesphân tích,
254
728000
3000
Đó là điểm mà theo như phân tích của tôi,
12:29
the IraniansNgười Iran were at the beginningbắt đầu of this yearnăm.
255
731000
3000
là vị trí của người Iran đầu năm nay.
12:32
And then the modelmô hình makeslàm cho predictionsdự đoán down the roadđường.
256
734000
3000
Và sau đó mô hình sẽ tạo ra
những dự đoán tương lai.
12:35
At 115 they would only producesản xuất enoughđủ weaponsvũ khí gradecấp fuelnhiên liệu
257
737000
4000
Ở mốc 115 họ chỉ có thể sản xuất
đủ nhiên liệu hạt nhân
12:39
to showchỉ that they know how, but they wouldn'tsẽ không buildxây dựng a weaponvũ khí:
258
741000
2000
để cho thấy rằng họ biết cách,
nhưng họ không chế tạo vũ khí;
12:41
they would buildxây dựng a researchnghiên cứu quantitysố lượng.
259
743000
2000
mà họ xây dựng chất lượng nghiên cứu.
12:43
It would achieveHoàn thành some nationalQuốc gia prideniềm tự hào,
260
745000
2000
Làm vậy có thể giành được lòng tự tôn dân tộc,
12:45
but not go aheadphía trước and buildxây dựng a weaponvũ khí.
261
747000
3000
nhưng không thể tiến tới chế tạo vũ khí.
12:48
And down at 100 they would buildxây dựng civiliandân thường nuclearNguyên tử energynăng lượng,
262
750000
2000
Ở mốc 100 họ có thể chế tạo
năng lượng hạt nhân dân sự,
12:50
which is what they say is theirhọ objectivemục tiêu.
263
752000
4000
và theo như họ nói thì
nó chính là mục đích của họ
12:54
The yellowmàu vàng linehàng showstrình diễn us the mostphần lớn likelycó khả năng pathcon đường.
264
756000
3000
Đường màu vàng cho chúng ta thấy
con đường có khả năng nhất.
12:57
The yellowmàu vàng linehàng includesbao gồm an analysisphân tích
265
759000
1000
Đường màu vàng bao hàm phân tích
12:58
of 87 decisionphán quyết makersnhà sản xuất in IranIran,
266
760000
3000
của 87 người ra quyết định ở Iran,
13:01
and a vastrộng lớn numbercon số of outsideở ngoài influencersinfluencers
267
763000
3000
và một số lượng lớn những người
có tầm ảnh hưởng ở bên ngoài
13:04
tryingcố gắng to pressuresức ép IranIran into changingthay đổi its behaviorhành vi,
268
766000
3000
cố gắng thúc đẩy Iran thay đổi động thái,
13:07
variousnhiều playersngười chơi in the UnitedVương StatesTiểu bang, and EgyptAi Cập,
269
769000
3000
và nhiều cá nhân khác ở Mỹ, Ai Cập,
13:10
and SaudiẢ Rập Saudi ArabiaArabia, and RussiaLiên bang Nga, EuropeanChâu Âu UnionLiên minh,
270
772000
2000
và Ả Rập, Nga, Liên minh châu Âu,
13:12
JapanNhật bản, so on and so forthra.
271
774000
2000
Nhật Bản, và vân vân.
13:14
The whitetrắng linehàng reproducestái tạo the analysisphân tích
272
776000
4000
Đường màu trắng mô phỏng phân tích
13:18
if the internationalquốc tế environmentmôi trường
273
780000
2000
nếu như môi trường quốc tế
13:20
just left IranIran to make its ownsở hữu internalbên trong decisionsquyết định,
274
782000
3000
để Iran tự ra những quyết định nội bộ,
13:23
underDưới its ownsở hữu domestictrong nước politicalchính trị pressuresáp lực.
275
785000
2000
dưới những áp lực chính trị trong nước.
13:25
That's not going to be happeningxảy ra,
276
787000
2000
Việc đó sẽ không xảy ra,
13:27
but you can see that the linehàng comesđến down fasternhanh hơn
277
789000
4000
nhưng các bạn có thể thấy
các đường đi xuống nhanh hơn
13:31
if they're not put underDưới internationalquốc tế pressuresức ép,
278
793000
3000
nếu họ không bị áp lực từ quốc tế đè nặng,
13:34
if they're allowedđược cho phép to pursuetheo đuổi theirhọ ownsở hữu devicesthiết bị.
279
796000
2000
nếu họ được phép theo kế sách của mình.
13:36
But in any eventbiến cố, by the endkết thúc of this yearnăm,
280
798000
3000
Nhưng trong bất kì trường hợp nào,
đến cuối năm nay,
13:39
beginningbắt đầu of nextkế tiếp yearnăm, we get to a stableổn định equilibriumcân bằng outcomekết quả.
281
801000
3000
đầu năm sau, ta sẽ thấy được
một kết quả cân bằng chắc chắn.
13:42
And that equilibriumcân bằng is not what the UnitedVương StatesTiểu bang would like,
282
804000
4000
Và tình thế cân bằng đó không phải
những gì nước Mỹ muốn,
13:46
but it's probablycó lẽ an equilibriumcân bằng that the UnitedVương StatesTiểu bang can livetrực tiếp with,
283
808000
3000
nhưng có thể nó là sự cân bằng
mà nước Mỹ có thể chịu,
13:49
and that a lot of othersKhác can livetrực tiếp with.
284
811000
2000
và nhiều người khác có thể chịu,
13:51
And that is that IranIran will achieveHoàn thành that nationalistdân tộc prideniềm tự hào
285
813000
4000
Và Iran sẽ có được lòng tự tôn quốc gia
13:55
by makingchế tạo enoughđủ weapons-gradecấp vũ khí fuelnhiên liệu, throughxuyên qua researchnghiên cứu,
286
817000
4000
bằng việc chế tạo nhiên liệu hạt nhân,
qua nghiên cứu,
13:59
so that they could showchỉ that they know how to make weapons-gradecấp vũ khí fuelnhiên liệu,
287
821000
4000
để họ có thể cho thấy rằng họ biết cách
chế tạo nhiên liệu hạt nhân,
14:03
but not enoughđủ to actuallythực ra buildxây dựng a bombbom.
288
825000
5000
nhưng chưa đủ để thực sự
chế tạo một quả bom.
14:08
How is this happeningxảy ra?
289
830000
2000
Làm thế nào việc này có thể xảy ra?
14:10
Over here you can see this is the distributionphân phối
290
832000
4000
Ở đây bạn có thể thấy đây là phân bổ
14:14
of powerquyền lực in favorủng hộ of civiliandân thường nuclearNguyên tử energynăng lượng todayhôm nay,
291
836000
5000
các loại quyền lực ủng hộ hạt nhân dân sự,
14:19
this is what that powerquyền lực blockkhối is predicteddự đoán to be like
292
841000
3000
đây chính là dự đoán về khối nguồn
14:22
by the latemuộn partscác bộ phận of 2010, earlysớm partscác bộ phận of 2011.
293
844000
6000
thời điểm cuối 2010, đầu 2011.
14:28
Just about nobodykhông ai supportshỗ trợ researchnghiên cứu on weapons-gradecấp vũ khí fuelnhiên liệu todayhôm nay,
294
850000
4000
Hầu như không ai ủng hộ việc nghiên cứu
nhiên liệu hạt nhân vào thời điểm bây giờ,
14:32
but by 2011 that getsđược to be a biglớn blockkhối,
295
854000
3000
nhưng năm 2011 việc đó
trở thành một chướng ngại lớn
14:35
and you put these two togethercùng với nhau, that's the controllingkiểm soát influenceảnh hưởng in IranIran.
296
857000
4000
và nếu bạn kết hợp 2 thứ đó,
đó chính là ảnh hưởng chính ở Iran.
14:39
Out here todayhôm nay, there are a bunch of people --
297
861000
3000
Về phía này, hiện tại có rất nhiều người
14:42
AhmadinejadAhmadinejad for examplethí dụ --
298
864000
2000
ví dụ như Ahmadinejad --
14:44
who would like not only to buildxây dựng a bombbom,
299
866000
2000
người không chỉ muốn chế tạo một quả bom,
14:46
but testthử nghiệm a bombbom.
300
868000
2000
mà còn cả thử nghiệm nó.
14:48
That powerquyền lực disappearsbiến mất completelyhoàn toàn;
301
870000
2000
Quyền lực đó biết mất hoàn toàn;
14:50
nobodykhông ai supportshỗ trợ that by 2011.
302
872000
3000
không ai ủng hộ nó năm 2011.
14:53
These guys are all shrinkingco lại,
303
875000
2000
Những anh chàng này thì đang lùi dần,
14:55
the powerquyền lực is all driftingtrôi out here,
304
877000
3000
quyền lực đều đang hướng vào đây,
14:58
so the outcomekết quả is going to be the weapons-gradecấp vũ khí fuelnhiên liệu.
305
880000
3000
vì vậy kết quả sẽ là nhiên liệu hạt nhân.
15:01
Who are the winnersngười chiến thắng and who are the losersngười thua cuộc in IranIran?
306
883000
3000
Những người thắng cuộc và
những kẻ thua cuộc ở Iran là ai?
15:04
Take a look at these guys, they're growingphát triển in powerquyền lực,
307
886000
3000
Hãy nhìn vào đây,
chúng đang ngày càng đi lên,
15:07
and by the way, this was donelàm xong a while agotrước
308
889000
3000
và nhân tiện, cái này được làm
từ một thời gian trước
15:10
before the currenthiện hành economicthuộc kinh tế crisiskhủng hoảng,
309
892000
2000
trước cuộc khủng hoảng kinh tế hiện tại,
15:12
and that's probablycó lẽ going to get steeperdốc.
310
894000
2000
và có thể nó có vẻ không tin được.
15:14
These folksfolks are the moneyedmoneyed interestssở thích in IranIran,
311
896000
2000
Những người này là giới tài chính ở Iran,
15:16
the bankersngân hàng, the oildầu people, the bazaariesbazaaries.
312
898000
4000
các ngân hàng, ngành dầu mỏ, thương nhân.
15:20
They are growingphát triển in politicalchính trị cloutkhăn tay,
313
902000
3000
Họ đang nắm trong tay
nhiều quyền lực chính trị hơn,
15:23
as the mullahsmullahs are isolatingcô lập themselvesbản thân họ --
314
905000
3000
do những giáo sĩ Hồi giáo
đang tự cô lập họ --
15:26
with the exceptionngoại lệ of one groupnhóm of mullahsmullahs,
315
908000
2000
ngoại trừ một nhóm giáo sĩ Hồi giáo,
15:28
who are not well knownnổi tiếng to AmericansNgười Mỹ.
316
910000
2000
những người mà người Mỹ ít biết đến.
15:30
That's this linehàng here, growingphát triển in powerquyền lực,
317
912000
2000
Về đường này, đang tăng về quyền lực,
15:32
these are what the IraniansNgười Iran call the quietistsquietists.
318
914000
4000
đó là những gì người Iran gọi
là những người ẩn dật.
15:36
These are the AyatollahsAyatollahs, mostlychủ yếu baseddựa trên in QomQom,
319
918000
3000
Họ là những thủ lĩnh Hồi giáo Ayatollahs,
hầu hết căn cứ ở Qom,
15:39
who have great cloutkhăn tay in the religiousTôn giáo communitycộng đồng,
320
921000
4000
họ là những người có quyền lực cao,
15:43
have been quietYên tĩnh on politicschính trị and are going to be gettingnhận được louderto hơn,
321
925000
3000
nhưng lại kín đáo về chính trị
và dự sẽ có tiếng nói nhiều hơn,
15:46
because they see IranIran going in an unhealthykhông khỏe mạnh directionphương hướng,
322
928000
2000
vì họ thấy Iran đi theo chiều hướng xấu,
15:48
a directionphương hướng contraryngược lại
323
930000
2000
một chiều hướng ngược lại
15:50
to what KhomeiniKhomeini had in mindlí trí.
324
932000
4000
với những gì nhà lãnh đạo Khomeini đã nghĩ
15:54
Here is MrMr. AhmadinejadAhmadinejad.
325
936000
2000
Đây là phía ngài Ahmadinejad.
15:56
Two things to noticeđể ý: he's gettingnhận được weakeryếu,
326
938000
3000
2 điều cần chú ý: ngài ấy đang yếu thế hơn
15:59
and while he getsđược a lot of attentionchú ý in the UnitedVương StatesTiểu bang,
327
941000
2000
và tuy ngài ấy rất được chú ý ở Mỹ,
16:01
he is not a majorchính playerngười chơi in IranIran.
328
943000
2000
nhưng không phải người quan trọng ở Iran.
16:03
He is on the way down.
329
945000
2000
Ngài ấy đang tụt dốc.
16:05
OK, so I'd like you to take a little away from this.
330
947000
4000
Ok, ở đây tôi gián đoạn các bạn một chút.
16:09
Everything is not predictablecó thể dự đoán được: the stockcổ phần marketthị trường
331
951000
2000
Không thể dự đoán mọi thứ:
thị trường chứng khoán
16:11
is, at leastít nhất for me, not predictablecó thể dự đoán được,
332
953000
3000
ít nhất đối với tôi,
là không thể dự đoán được,
16:14
but mostphần lớn complicatedphức tạp negotiationsđàm phán are predictablecó thể dự đoán được.
333
956000
5000
nhưng những dàn xếp
phức tạp nhất lại có thể.
16:19
Again, whetherliệu we're talkingđang nói healthSức khỏe policychính sách, educationgiáo dục,
334
961000
4000
Một lần nữa, cho dù chúng ta đang nói về
chính sách sức khỏe, giáo dục,
16:23
environmentmôi trường, energynăng lượng,
335
965000
3000
hay môi trường, năng lượng,
16:26
litigationkiện tụng, mergerssáp nhập,
336
968000
2000
hay mối tranh chấp, sự hợp nhất,
16:28
all of these are complicatedphức tạp problemscác vấn đề
337
970000
2000
tất cả những điều đó là vấn đề phức tạp
16:30
that are predictablecó thể dự đoán được,
338
972000
2000
có thể dự đoán được,
16:32
that this sortsắp xếp of technologyCông nghệ can be appliedáp dụng to.
339
974000
4000
có thể áp dụng được kĩ thuật này.
16:36
And the reasonlý do that beingđang ablecó thể to predicttiên đoán those things is importantquan trọng,
340
978000
5000
Và lí do vì sao dự đoán được
những thứ đó là việc quan trọng,
16:41
is not just because you mightcó thể runchạy a hedgehàng rào fundquỹ and make moneytiền bạc off of it,
341
983000
3000
không phải là bạn có thể
thành lập một quỹ đầu cơ và kiếm tiền,
16:44
but because if you can predicttiên đoán what people will do,
342
986000
3000
mà là bởi vì bạn có thể dự đoán
những gì người ta sẽ làm,
16:47
you can engineerkỹ sư what they will do.
343
989000
3000
bạn có thể vạch ra những gì họ sẽ làm.
Và nếu bạn có thể,
bạn có thể thay đổi thế giới,
16:50
And if you engineerkỹ sư what they do you can changethay đổi the worldthế giới,
344
992000
2000
16:52
you can get a better resultkết quả.
345
994000
2000
bạn có thể có được kết quả tốt hơn.
16:54
I would like to leaverời khỏi you with one thought, which is
346
996000
3000
Tôi muốn các bạn suy nghĩ một điều, đó là
16:57
for me, the dominantcó ưu thế themechủ đề of this gatheringthu thập,
347
999000
5000
đối với tôi, đề tài bao quát
của việc thu thập này,
17:02
and is the dominantcó ưu thế themechủ đề of this way of thinkingSuy nghĩ about the worldthế giới.
348
1004000
3000
và cũng là đề tài bao quát
của cách ta nhìn nhận thế giới.
17:05
When people say to you,
349
1007000
3000
Khi người ta nói với bạn rằng,
17:08
"That's impossibleKhông thể nào,"
350
1010000
2000
"Điều đó là không thể,"
17:10
you say back to them,
351
1012000
2000
nói lại với họ rằng,
17:12
"When you say 'That's' Đó là impossibleKhông thể nào,'
352
1014000
2000
"Khi bạn nói 'Điều đó là không thể,'
17:14
you're confusedbối rối with,
353
1016000
2000
bạn có lẽ đang nhầm lẫn với
17:16
'I don't know how to do it.'"
354
1018000
3000
'Tôi không biết cách thực hiện nó.'"
17:19
Thank you.
355
1021000
2000
Cám ơn các bạn.
17:21
(ApplauseVỗ tay)
356
1023000
4000
(Vỗ tay)
17:25
ChrisChris AndersonAnderson: One questioncâu hỏi for you.
357
1027000
2000
Chris Anderson: Một câu hỏi dành cho ngài.
17:27
That was fascinatinghấp dẫn.
358
1029000
3000
Thật là ấn tượng.
17:30
I love that you put it out there.
359
1032000
3000
Tôi thích cách ngài truyền bá nó.
17:33
I got very nervouslo lắng halfwaynửa chừng throughxuyên qua the talk thoughTuy nhiên,
360
1035000
2000
Dù tôi đã rất lo lắng phần giữa bài nói,
17:35
just panickingpanicking whetherliệu you'dbạn muốn includedbao gồm in your modelmô hình, the possibilitykhả năng that
361
1037000
3000
hoang mang rằng liệu ngài có bao gồm
trong mô hình khả năng
17:38
puttingđặt this predictiondự đoán out there mightcó thể changethay đổi the resultkết quả.
362
1040000
4000
Truyền bá những dự đoán
có thể làm thay đổi kết quả.
17:42
We'veChúng tôi đã got 800 people in TehranTehran who watch TEDTalksTEDTalks.
363
1044000
3000
Chúng tôi có 800 người ở Tehran
theo dõi TEDTalks.
17:45
BruceLý Tiểu Long BuenoBueno dede MesquitaMesquita: I've thought about that,
364
1047000
2000
Bruce Bueno de Mesquita: Tôi đã nghĩ tới,
17:47
and sincekể từ I've donelàm xong a lot of work for the intelligenceSự thông minh communitycộng đồng,
365
1049000
4000
và vì tôi đã làm rất nhiều việc
cho Cơ quan An ninh Quốc gia,
17:51
they'vehọ đã alsocũng thế ponderedpondered that.
366
1053000
2000
nên họ cũng đã suy nghĩ về điều đó.
17:53
It would be a good thing if
367
1055000
3000
Nó sẽ là một điều tốt nếu
17:56
people paidđã thanh toán more attentionchú ý, tooklấy seriouslynghiêm túc,
368
1058000
3000
mọi người chú ý hơn, nghiêm túc hơn,
17:59
and engagedbận in the sametương tự sortsloại of calculationstính toán,
369
1061000
2000
và tham gia vào dự tính giống như vậy,
18:01
because it would changethay đổi things. But it would changethay đổi things in two beneficialmang lại lợi ích wayscách.
370
1063000
4000
vì nó có thể thay đổi nhiều điều. Nhưng nó
có thể tác động theo hai cách tích cực.
18:05
It would hastenđẩy nhanh how quicklyMau people arriveđến nơi at an agreementthỏa thuận,
371
1067000
6000
Nó có thể thúc đẩy mọi người
đạt được thỏa thuận nhanh hơn,
18:11
and so it would savetiết kiệm everybodymọi người a lot of griefđau buồn and time.
372
1073000
3000
và cũng có thể tránh những thất bại
và tiết kiệm thời gian.
18:14
And, it would arriveđến nơi at an agreementthỏa thuận that everybodymọi người was happyvui mừng with,
373
1076000
4000
Và nó có thể thỏa hiệp
rằng mọi người đều vui vẻ,
18:18
withoutkhông có havingđang có to manipulatevận dụng them so much --
374
1080000
3000
mà không cần phải thao túng họ nhiều --
18:21
which is basicallyvề cơ bản what I do, I manipulatevận dụng them.
375
1083000
3000
đó cơ bản là những gì tôi làm,
tôi điều khiển họ.
18:24
So it would be a good thing.
376
1086000
2000
Vậy nên nó sẽ là một điều tốt.
18:26
CACA: So you're kindloại of tryingcố gắng to say, "People of IranIran, this is your destinyđịnh mệnh, letshãy go there."
377
1088000
4000
Vậy ý ngài là, "Người Iran, đây chính là
định mệnh của các bạn, hãy đi đến đó."
18:30
BBMBBM: Well, people of IranIran, this is what manynhiều of you are going to evolvephát triển to want,
378
1092000
6000
Đúng, người Iran, đây là những gì nhiều
người trong số các bạn sẽ tiến hóa để có,
18:36
and we could get there a lot soonersớm hơn,
379
1098000
2000
và ta có thể đạt đến sớm hơn rất nhiều,
18:38
and you would sufferđau khổ a lot lessít hơn troublerắc rối from economicthuộc kinh tế sanctionslệnh trừng phạt,
380
1100000
3000
và bạn sẽ phải chịu ít rắc rối hơn
từ những chế tài xử phạt,
18:41
and we would sufferđau khổ a lot lessít hơn fearnỗi sợ of the use of militaryquân đội forcelực lượng on our endkết thúc,
381
1103000
6000
và ta sẽ phải chịu đựng ít hơn
những nỗi sợ hãi về lực lượng quân đội,
18:47
and the worldthế giới would be a better placeđịa điểm.
382
1109000
2000
và thế giới sẽ trở nên tốt đẹp hơn.
18:49
CACA: Here'sĐây là hopinghi vọng they hearNghe it that way. Thank you very much BruceLý Tiểu Long.
383
1111000
3000
CA: Hi vọng họ sẽ nghe theo cách đó.
Cám ơn rất nhiều ngài Bruce.
18:52
BBMBBM: Thank you.
384
1114000
2000
Cám ơn tất cả các bạn.
18:54
(ApplauseVỗ tay)
385
1116000
5000
(Vỗ tay)
Translated by Ngoc Khue Nguyen
Reviewed by Đào Thảo

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Bruce Bueno de Mesquita - Political scientist
A consultant to the CIA and the Department of Defense, Bruce Bueno de Mesquita has built an intricate computer model that can predict the outcomes of international conflicts with bewildering accuracy.

Why you should listen

Every motive has a number, says Bruce Bueno de Mesquita. A specialist in foreign policy, international relations and state building, he is also a leading -- if controversial -- scholar of rational choice theory, which says math underlies the nation-scale consequences of individuals acting for personal benefit. He created forecasting technology that has, time and again, exceeded the accuracy of old-school analysis, even with thorny quarrels charged by obscure contenders, and often against odds. (One example: He called the second Intifada two years in advance.)

Bueno de Mesquita's company, Mesquita & Roundell, sells his system's predictions and analysis to influential government and private institutions that need heads-ups on policy. He teaches at NYU and is a senior fellow at the Hoover Institution.

More profile about the speaker
Bruce Bueno de Mesquita | Speaker | TED.com