TEDSalon 2006
Steven Johnson: How the "ghost map" helped end a killer disease
Steven Johnson: Làm thế nào "bản đồ ma quái" giúp ngăn chặn căn bệnh chết người
Filmed:
Readability: 3.9
845,548 views
Tác giả Steven Johnson đưa chúng ta đi một hành trình 10 phút trên Tấm bản đồ ma quái - cuốn sách của ông về một trận bùng nổ dịch tả ở London năm 1854 và những ảnh hưởng của nó về khoa học, đô thị và xã hội hiện đại.
Steven Johnson - Writer
Steven Berlin Johnson examines the intersection of science, technology and personal experience. Full bio
Steven Berlin Johnson examines the intersection of science, technology and personal experience. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
If you haven't ordered yet, I generally find the rigatoni with the spicy tomato sauce
0
0
7000
Nếu bạn chưa gọi món thì tôi thấy
mì ống với sốt cà chua cay
mì ống với sốt cà chua cay
00:32
goes best with diseases of the small intestine.
1
7000
3000
ăn kèm tuyệt nhất là với những căn bệnh
của ruột non.
của ruột non.
00:35
(Laughter)
2
10000
2000
(Cười)
00:37
So, sorry -- it just feels like I should be doing stand-up up here because of the setting.
3
12000
4000
Thật là xin lỗi, nhưng dường như tôi đứng
ở đây là do sự sắp đặt mà thôi.
ở đây là do sự sắp đặt mà thôi.
00:41
No, what I want to do is take you back to 1854
4
16000
5000
Không, thực ra tôi muốn đưa bạn trở về
năm 1854
năm 1854
00:46
in London for the next few minutes, and tell the story --
5
21000
4000
tại Luân Đôn trong vài phút tới đây,
và kể một câu chuyện
và kể một câu chuyện
00:50
in brief -- of this outbreak,
6
25000
3000
ngắn thôi, về bùng nổ dịch bệnh
00:53
which in many ways, I think, helped create the world that we live in today,
7
28000
4000
mà với nhiều cách khác nhau, tôi cho rằng,
đã tạo nên thế giới chúng ta sống hôm nay,
đã tạo nên thế giới chúng ta sống hôm nay,
00:57
and particularly the kind of city that we live in today.
8
32000
2000
đặc biệt là kiểu đô thị chúng ta đang sống
00:59
This period in 1854, in the middle part of the 19th century,
9
34000
4000
Thời đó năm 1854, giữa thế kỉ 19,
01:03
in London's history, is incredibly interesting for a number of reasons.
10
38000
4000
trong lịch sử Luân Đôn, là thời kì
vô cùng thú vị vì một số lý do.
vô cùng thú vị vì một số lý do.
01:07
But I think the most important one is that
11
42000
3000
Nhưng tôi nghĩ lý do quan trọng nhất đó là
01:10
London was this city of 2.5 million people,
12
45000
3000
Luân Đôn là thành phố với 2,5 triệu dân,
01:13
and it was the largest city on the face of the planet at that point.
13
48000
5000
và là thành phố đông đúc nhất
trên hành tinh tại thời điểm đó.
trên hành tinh tại thời điểm đó.
01:18
But it was also the largest city that had ever been built.
14
53000
2000
Cũng là thành phố lớn nhất được xây dựng.
01:20
And so the Victorians were trying to live through
15
55000
3000
Những kẻ chiến thắng đã sống
01:23
and simultaneously invent a whole new scale of living:
16
58000
4000
đồng thời tạo nên một
phong cách sống hoàn toàn mới:
phong cách sống hoàn toàn mới:
01:27
this scale of living that we, you know, now call "metropolitan living."
17
62000
4000
phong cách mà hiện giờ chúng ta gọi là
"lối sống đô thị" như các bạn đã biết.
"lối sống đô thị" như các bạn đã biết.
01:32
And it was in many ways, at this point in the mid-1850s, a complete disaster.
18
67000
6000
Và theo nhiều góc nhìn khác nhau,
những năm 1850 ấy, nó thực sự là tai họa
những năm 1850 ấy, nó thực sự là tai họa
01:38
They were basically a city living with a modern kind of industrial metropolis
19
73000
4000
Chúng về cơ bản là kiểu sống đô thị với
những khu công nghiệp hiện đại
những khu công nghiệp hiện đại
01:42
with an Elizabethan public infrastructure.
20
77000
3000
và cơ sở hạ tầng công cộng
mang phong hướng Elizabeth
mang phong hướng Elizabeth
01:45
So people, for instance, just to gross you out for a second,
21
80000
5000
Giả sử có người đưa quý vị
ra ngoài trong chốc lát
ra ngoài trong chốc lát
01:50
had cesspools of human waste in their basement. Like, a foot to two feet deep.
22
85000
6000
và có những hầm chất thải trong tầng hầm
của họ, sâu cỡ một đến hai bàn chân.
của họ, sâu cỡ một đến hai bàn chân.
01:56
And they would just kind of throw the buckets down there
23
91000
3000
Họ chỉ ném những cái xô xuống đó thôi
01:59
and hope that it would somehow go away,
24
94000
2000
và hy vọng nó sẽ biến mất bằng cách nào đó
02:01
and of course it never really would go away.
25
96000
3000
nhưng dĩ nhiên nó chẳng thể biến mất rồi.
02:04
And all of this stuff, basically, had accumulated to the point
26
99000
3000
Tất cả những thứ đó, về cơ bản, dần
tích luỹ đến độ
tích luỹ đến độ
02:07
where the city was incredibly offensive to just walk around in.
27
102000
4000
mà chỉ đi bộ loanh quanh trong thành phố
thôi cũng đã rất khó chịu.
thôi cũng đã rất khó chịu.
02:11
It was an amazingly smelly city. Not just because of the cesspools,
28
106000
4000
Nó là một thành phố bốc mùi kinh khủng.
Không chỉ vì những hầm chất thải,
Không chỉ vì những hầm chất thải,
02:15
but also the sheer number of livestock in the city would shock people.
29
110000
3000
mà còn bởi lượng gia súc trong
thành phố sẽ khiến mọi người sốc.
thành phố sẽ khiến mọi người sốc.
02:18
Not just the horses, but people had cows in their attics that they would use for milk,
30
113000
4000
Không chỉ có ngựa, họ còn nuôi bò
trên tầng áp mái để lấy sữa,
trên tầng áp mái để lấy sữa,
02:22
that they would hoist up there and keep them in the attic
31
117000
3000
họ kéo bò lên và cứ thế nuôi chúng
trên căn áp mái
trên căn áp mái
02:25
until literally their milk ran out and they died,
32
120000
2000
cho đến khi chúng cạn kiệt sữa và chết đi,
02:27
and then they would drag them off to the bone boilers down the street.
33
122000
6000
rồi người ta sẽ kéo chúng ra rồi đưa vào
những nồi nấu xương trên đường.
những nồi nấu xương trên đường.
02:33
So, you would just walk around London at this point
34
128000
3000
Thế nên chỉ cần đi dạo quanh Luân Đôn
ở thời điểm này thôi
ở thời điểm này thôi
02:36
and just be overwhelmed with this stench.
35
131000
3000
thì bạn cũng sẽ bị choáng bởi mùi hôi ấy.
02:39
And what ended up happening is that an entire emerging public health system
36
134000
5000
Kết quả là toàn bộ hệ thống y tế công cộng
mới lập
mới lập
02:44
became convinced that it was the smell that was killing everybody,
37
139000
4000
bị thuyết phục rằng chính thứ mùi hôi
chết người ấy,
chết người ấy,
02:48
that was creating these diseases
38
143000
2000
cái mùi tạo ra các dịch bệnh.
02:50
that would wipe through the city every three or four years.
39
145000
3000
sẽ quét qua thành phố 3 đến 4 năm một lần
02:53
And cholera was really the great killer of this period.
40
148000
2000
Dịch tả chính là tên sát nhân thời kì này.
02:55
It arrived in London in 1832, and every four or five years
41
150000
5000
Nó đã tràn vào Luân Đôn năm 1832,
và cứ bốn hay năm năm,
và cứ bốn hay năm năm,
03:00
another epidemic would take 10,000, 20,000 people in London
42
155000
4000
một trận khác tiếp tục cướp đi mạng sống
của 10-20 ngàn người ở London
của 10-20 ngàn người ở London
03:04
and throughout the U.K.
43
159000
2000
và trên khắp liên hiệp Anh.
03:06
And so the authorities became convinced that this smell was this problem.
44
161000
4000
Và rồi chính quyền đã bị thuyết phục rằng
thứ mùi kia chính là vấn đề
thứ mùi kia chính là vấn đề
03:10
We had to get rid of the smell.
45
165000
2000
mà chúng ta cần phải tháo gỡ
03:12
And so, in fact, they concocted a couple of early, you know,
46
167000
3000
Trên thực tế, họ đã dự thảo
phương án từ sớm, bạn biết đấy,
phương án từ sớm, bạn biết đấy,
03:15
founding public-health interventions in the system of the city,
47
170000
4000
mhững thiết lập vì sức khỏe cộng đồng
trên toàn hệ thống thành phố
trên toàn hệ thống thành phố
03:19
one of which was called the "Nuisances Act,"
48
174000
2000
một trong số đó là "Đạo luật can thiệp"
03:21
which they got everybody as far as they could
49
176000
2000
theo đó họ đưa người dân
đi xa nhất có thể
đi xa nhất có thể
03:23
to empty out their cesspools and just pour all that waste into the river.
50
178000
5000
để dọn sạch tất cả hầm chứa và
đổ tất cả chất thải xuống sông
đổ tất cả chất thải xuống sông
03:28
Because if we get it out of the streets, it'll smell much better,
51
183000
4000
Vì nếu ta đưa chúng ra khỏi đường phố,
không khí sẽ dễ chịu hơn
không khí sẽ dễ chịu hơn
03:32
and -- oh right, we drink from the river.
52
187000
4000
và, phải rồi, chúng ta uống nước sông.
03:36
So what ended up happening, actually,
53
191000
2000
Và điều cuối cùng thực sự xảy ra là
03:38
is they ended up increasing the outbreaks of cholera
54
193000
2000
một trận bùng phát dịch tả
03:40
because, as we now know, cholera is actually in the water.
55
195000
4000
bởi vì, giờ chúng ta đã biết,
mầm dịch tả thực sự phát ra từ nước
mầm dịch tả thực sự phát ra từ nước
03:44
It's a waterborne disease, not something that's in the air.
56
199000
3000
chứ không phải từ bất cứ thứ gì
trong không khí
trong không khí
03:47
It's not something you smell or inhale; it's something you ingest.
57
202000
3000
không phải thứ bạn hít mà là thứ bạn ăn
03:50
And so one of the founding moments of public health in the 19th century
58
205000
4000
Và một trong những sáng lập ở thời kì đầu
vì sức khỏe cộng đồng thế kỉ 19
vì sức khỏe cộng đồng thế kỉ 19
03:54
effectively poisoned the water supply of London much more effectively
59
209000
4000
làm nhiễm độc nặng
nguồn cấp nước của London
nguồn cấp nước của London
03:58
than any modern day bioterrorist could have ever dreamed of doing.
60
213000
3000
hơn cả tác nhân sinh học hiện đại
từng được nghĩ tới
từng được nghĩ tới
04:01
So this was the state of London in 1854,
61
216000
4000
Đó là thời kì ở London năm 1854,
04:05
and in the middle of all this carnage and offensive conditions,
62
220000
6000
và giữa tất cả sự tàn phá và đe dọa
04:11
and in the midst of all this scientific confusion
63
226000
3000
giữa những bế tắc của khoa học
04:14
about what was actually killing people,
64
229000
3000
trong việc tìm ra thứ gì
thực sự đang giết người
thực sự đang giết người
04:17
it was a very talented classic 19th century multi-disciplinarian named John Snow,
65
232000
6000
và một người đa kỉ luật, vô cùng tài năng,
sống giữa thế kỉ 19 tên John Snow
sống giữa thế kỉ 19 tên John Snow
04:23
who was a local doctor in Soho in London,
66
238000
3000
là bác sĩ trạm xá vùng Soho tại London
04:26
who had been arguing for about four or five years
67
241000
2000
đã tranh luận trong suốt 4 đến 5 năm
04:28
that cholera was, in fact, a waterborne disease,
68
243000
3000
rằng dịch tả là bệnh đường nước
04:31
and had basically convinced nobody of this.
69
246000
3000
nhưng không ai bị thuyết phục
04:34
The public health authorities had largely ignored what he had to say.
70
249000
4000
Hội đồng sức khỏe cộng đồng đã bỏ ngoài
tất cả những gì ông nói
tất cả những gì ông nói
04:38
And he'd made the case in a number of papers and done a number of studies,
71
253000
4000
Ông đã dựng tình huống trên giấy và
làm hàng loạt các thí nghiệm
làm hàng loạt các thí nghiệm
04:42
but nothing had really stuck.
72
257000
2000
nhưng không có gì vướng mắc.
04:44
And part of -- what's so interesting about this story to me
73
259000
2000
Và phần tôi thấy vô cùng thú vị
04:46
is that in some ways, it's a great case study in how cultural change happens,
74
261000
5000
là mô hình nghiên cứu về
những thay đổi văn hóa
những thay đổi văn hóa
04:51
how a good idea eventually comes to win out over much worse ideas.
75
266000
5000
về những ý tưởng tuyệt vời nảy sinh và
vượt lên những ý tưởng tồi
vượt lên những ý tưởng tồi
04:56
And Snow labored for a long time with this great insight that everybody ignored.
76
271000
4000
Và Snow miệt mài nghiên cứu rất lâu với
sáng trí vĩ đại mà mọi người đều bỏ qua.
sáng trí vĩ đại mà mọi người đều bỏ qua.
05:00
And then on one day, August 28th of 1854,
77
275000
5000
Rồi đến một ngày, ngày 28 tháng 8 năm 1854
05:05
a young child, a five-month-old girl whose first name we don't know,
78
280000
4000
một đứa trẻ, bé gái 5 tháng tuổi mà nay
chúng ta vẫn không biết tên họ của cô
chúng ta vẫn không biết tên họ của cô
05:09
we know her only as Baby Lewis, somehow contracted cholera,
79
284000
4000
ta chỉ biết cô bé với tên Baby Lewis,
con bé mắc dịch tả
con bé mắc dịch tả
05:13
came down with cholera at 40 Broad Street.
80
288000
3000
và chết tại 40 Broad Street
05:16
You can't really see it in this map, but this is the map
81
291000
3000
Bạn không thể nhìn ra trên bản đồ đâu,
nhưng đây chính là bản đồ
nhưng đây chính là bản đồ
05:19
that becomes the central focus in the second half of my book.
82
294000
5000
nó đóng một phần quan trọng ở phần 2
trong cuốn sách tôi viết
trong cuốn sách tôi viết
05:24
It's in the middle of Soho, in this working class neighborhood,
83
299000
2000
Ở vùng trung Soho, giữa người dân lao động
05:26
this little girl becomes sick and it turns out that the cesspool,
84
301000
4000
cô bé này dần trở nên ốm yếu và
hóa ra những hầm chất thải
hóa ra những hầm chất thải
05:30
that they still continue to have, despite the Nuisances Act,
85
305000
3000
mà người dân vẫn sử dụng,
dù đã có Đạo luật can thiệp
dù đã có Đạo luật can thiệp
05:33
bordered on an extremely popular water pump,
86
308000
4000
nằm sát cạnh nguồn bơm nước chính
05:37
local watering hole that was well known for the best water in all of Soho,
87
312000
4000
nguồn cấp nước địa phương
nổi tiếng toàn Soho với chất nước tốt
nổi tiếng toàn Soho với chất nước tốt
05:41
that all the residents from Soho and the surrounding neighborhoods would go to.
88
316000
4000
mà tất cả cư dân của Soho và
các vùng phụ cận đều đến để lấy nước
các vùng phụ cận đều đến để lấy nước
05:45
And so this little girl inadvertently ended up
89
320000
3000
Rồi cô bé cũng đến và vô tình
05:48
contaminating the water in this popular pump,
90
323000
2000
gây nhiễm nước của trạm cấp đông đúc này
05:50
and one of the most terrifying outbreaks in the history of England
91
325000
6000
và dẫn tới trận bùng nổ dịch tả kinh hoàng
trong suốt lịch sử Anh quốc
trong suốt lịch sử Anh quốc
05:56
erupted about two or three days later.
92
331000
2000
lan tràn chỉ sau hai hoặc ba ngày mà thôi.
05:58
Literally, 10 percent of the neighborhood died in seven days,
93
333000
4000
10% cư dân chết chỉ trong bảy ngày
06:02
and much more would have died if people hadn't fled
94
337000
2000
sẽ còn nhiều người chết
nếu họ không di tản
nếu họ không di tản
06:04
after the initial outbreak kicked in.
95
339000
3000
sau trường hợp ủ bệnh đầu tiên phát ra.
06:07
So it was this incredibly terrifying event.
96
342000
2000
Đó chính là sự kiện kinh hoàng này
06:09
You had these scenes of entire families dying
97
344000
3000
Bạn sẽ chứng kiến cái chết của cả gia đình
06:12
over the course of 48 hours of cholera,
98
347000
2000
sau hơn 48 tiếng dịch tả ủ bệnh,
06:14
alone in their one-room apartments, in their little flats.
99
349000
5000
từng người một trong những khu căn hộ nhỏ
06:19
Just an extraordinary, terrifying scene.
100
354000
3000
Một cảnh tượng kinh hoàng quá sức.
06:22
Snow lived near there, heard about the outbreak,
101
357000
4000
Snow sống gần đó, nghe tin về bệnh dịch
06:26
and in this amazing act of courage went directly into the belly of the beast
102
361000
3000
và với lòng dũng cảm phi thường,
ông đã đi vào hang hổ
ông đã đi vào hang hổ
06:29
because he thought an outbreak that concentrated
103
364000
3000
vì ông cho rằng một trận bùng dịch
nếu được lưu ý
nếu được lưu ý
06:32
could actually potentially end up convincing people that,
104
367000
4000
sẽ mạnh mẽ khiến mọi người tin rằng
06:36
in fact, the real menace of cholera was in the water supply and not in the air.
105
371000
6000
mầm bệnh dịch tả thực sự phát ra từ nước,
không phải không khí
không phải không khí
06:42
He suspected an outbreak that concentrated
106
377000
2000
Ông ngờ rằng một trận dịch được lưu ý
06:44
would probably involve a single point source.
107
379000
4000
có thể sẽ chỉ điểm nguồn bệnh
06:48
One single thing that everybody was going to
108
383000
2000
Chỉ một điểm mà mọi người đều kéo tới
06:50
because it didn't have the traditional slower path
109
385000
3000
do không tồn tại lối mòn
rút ngắn việc truyền nhiễm
rút ngắn việc truyền nhiễm
06:53
of infections that you might expect.
110
388000
3000
mà bạn có thể đã nghĩ đến.
06:56
And so he went right in there and started interviewing people.
111
391000
3000
Ông đã đúng và đi hỏi chuyện mọi người
06:59
He eventually enlisted the help of this amazing other figure,
112
394000
4000
Ông đã có sự trợ giúp đắc lực
từ những số liệu thống kê
từ những số liệu thống kê
07:03
who's kind of the other protagonist of the book --
113
398000
2000
và cũng là nội dung chính của cuốn sách
07:05
this guy, Henry Whitehead, who was a local minister,
114
400000
3000
Henry Whitehead, thị trưởng địa phương
07:08
who was not at all a man of science, but was incredibly socially connected;
115
403000
3000
không có khái niệm về khoa học,
nhưng quan hệ xã hội rộng rãi
nhưng quan hệ xã hội rộng rãi
07:11
he knew everybody in the neighborhood.
116
406000
2000
Ông ta biết rõ tất cả cư dân trong vùng
07:13
And he managed to track down, Whitehead did,
117
408000
2000
Và cố điều tra,
Whitehead thực sự đã làm,
Whitehead thực sự đã làm,
07:15
many of the cases of people who had drunk water from the pump,
118
410000
3000
Rất nhiều trường hợp uống nước từ trạm bơm
07:18
or who hadn't drunk water from the pump.
119
413000
2000
và cả người không uống nước từ trạm bơm ấy
07:20
And eventually Snow made a map of the outbreak.
120
415000
5000
Cuối cùng, Snow vẽ ra bản đồ
của trận bùng nổ dịch
của trận bùng nổ dịch
07:25
He found increasingly that people who drank from the pump were getting sick.
121
420000
3000
Ông dần nhận ra người uống nước
từ trạm bơm đang dần ốm yếu
từ trạm bơm đang dần ốm yếu
07:28
People who hadn't drunk from the pump were not getting sick.
122
423000
3000
Người không uống nước ở đó thì không hề gì
07:31
And he thought about representing that
123
426000
2000
Và ông nghĩ về cách để mô tả
07:33
as a kind of a table of statistics of people living in different neighborhoods,
124
428000
3000
giống kiểu bảng thống kê dân cư
sống tại những vùng khác nhau
sống tại những vùng khác nhau
07:36
people who hadn't, you know, percentages of people who hadn't,
125
431000
2000
người không uống nước,
chiếm tỉ lệ riêng
chiếm tỉ lệ riêng
07:38
but eventually he hit upon the idea
126
433000
2000
nhưng cuối cùng ông lại có ý nghĩ rằng
07:40
that what he needed was something that you could see.
127
435000
2000
thứ ông cần không phải thứ quý vị thấy
07:42
Something that would take in a sense a higher-level view
128
437000
2000
Thứ mà thực sự ý nghĩa
ở góc nhìn cao hơn
ở góc nhìn cao hơn
07:44
of all this activity that had been happening in the neighborhood.
129
439000
3000
bao trùm toàn bộ hoạt động
đã diễn ra trong vùng dân cư này
đã diễn ra trong vùng dân cư này
07:47
And so he created this map,
130
442000
3000
Và ông thiết lập bản đồ này
07:50
which basically ended up representing all the deaths in the neighborhoods
131
445000
4000
về cơ bản thể hiện lượng người chết
tại những vùng dân cư
tại những vùng dân cư
07:54
as black bars at each address.
132
449000
3000
là những cột đen tại mỗi địa điểm
07:57
And you can see in this map, the pump right at the center of it
133
452000
3000
Và quý vị có thể thấy ở đây,
trạm bơm ngay tại trung tâm
trạm bơm ngay tại trung tâm
08:00
and you can see that one of the residences down the way
134
455000
2000
và một vùng dân cư bên đường
08:02
had about 15 people dead.
135
457000
2000
với khoảng 15 người chết
08:04
And the map is actually a little bit bigger.
136
459000
2000
Và bản đồ thực tế rộng hơn một chút
08:06
As you get further and further away from the pump,
137
461000
2000
Khi quý vị nhìn rộng ra từ trạm bơm
08:08
the deaths begin to grow less and less frequent.
138
463000
3000
lượng người chết giảm dần
08:11
And so you can see this something poisonous
139
466000
3000
Và bạn có thể thấy có thứ độc hại
08:14
emanating out of this pump that you could see in a glance.
140
469000
4000
lan ra từ trạm bơm
chỉ bằng một cái nhìn lướt qua
chỉ bằng một cái nhìn lướt qua
08:18
And so, with the help of this map,
141
473000
2000
Và rồi, với bản đồ này,
08:20
and with the help of more evangelizing
142
475000
2000
cộng thêm những lời loan báo tin vui
08:22
that he did over the next few years
143
477000
2000
rằng ông đã thành công đồn cả mấy năm sau
08:24
and that Whitehead did, eventually, actually,
144
479000
2000
và Whitehead cũng vậy, cuối cùng thì,
08:26
the authorities slowly started to come around.
145
481000
2000
các cơ quan chức năng dần hiểu ra.
08:28
It took much longer than sometimes we like to think in this story,
146
483000
3000
Mất nhiều thời gian hơn thường lệ
để ta muốn nghĩ về chuyện này
để ta muốn nghĩ về chuyện này
08:31
but by 1866, when the next big cholera outbreak came to London,
147
486000
5000
Nhưng trước năm 1866, khi trận dịch lớn
tiếp theo bùng nổ tại London
tiếp theo bùng nổ tại London
08:36
the authorities had been convinced -- in part because of this story,
148
491000
4000
chính quyền đã bị thuyết phục,
phần vì câu chuyện này
phần vì câu chuyện này
08:40
in part because of this map -- that in fact the water was the problem.
149
495000
4000
phần vì bản đồ này, nhưng thực tế
nước vẫn là một vấn đề
nước vẫn là một vấn đề
08:44
And they had already started building the sewers in London,
150
499000
2000
Họ đã xây dựng những cống nước ở London
08:46
and they immediately went to this outbreak
151
501000
2000
và lập tức trải qua trận phát dịch này
08:48
and they told everybody to start boiling their water.
152
503000
2000
họ yêu cầu người dân đun nước dùng
08:50
And that was the last time that London has seen a cholera outbreak since.
153
505000
5000
Và đó cũng là lần cuối
London trải qua trận bùng nổ dịch tả
London trải qua trận bùng nổ dịch tả
08:55
So, part of this story, I think -- well, it's a terrifying story,
154
510000
3000
Một phần câu chuyện, tôi nghĩ,
thật đáng buồn
thật đáng buồn
08:58
it's a very dark story and it's a story
155
513000
2000
nó là câu chuyện ảm đạm và là câu chuyện
09:00
that continues on in many of the developing cities of the world.
156
515000
4000
còn diễn ra tại những đô thị
đang phát triển trên thế giới
đang phát triển trên thế giới
09:04
It's also a story really that is fundamentally optimistic,
157
519000
3000
Nó cũng là câu chuyện
có những điều khá lạc quan
có những điều khá lạc quan
09:07
which is to say that it's possible to solve these problems
158
522000
3000
rằng vấn đề có thể được tháo gỡ
09:10
if we listen to reason, if we listen to the kind of wisdom of these kinds of maps,
159
525000
4000
nếu ta biết lắng nghe nguyên nhân,
nghe điều thông thái từ bản đồ kiểu này
nghe điều thông thái từ bản đồ kiểu này
09:14
if we listen to people like Snow and Whitehead,
160
529000
2000
nghe theo những người như Snow, Whitehead
09:16
if we listen to the locals who understand
161
531000
2000
lắng nghe dân địa phương, những người hiểu
09:18
what's going on in these kinds of situations.
162
533000
3000
điều gì thực sự đang diễn ra
trong những bối cảnh như thế này
trong những bối cảnh như thế này
09:21
And what it ended up doing is making the idea
163
536000
3000
Và cuối cùng là biết kiến tạo nên ý tưởng
09:24
of large-scale metropolitan living a sustainable one.
164
539000
4000
về một vùng đô thị rộng lớn bền vững
09:28
When people were looking at 10 percent of their neighborhoods dying
165
543000
3000
Khi người ta nhìn vào 10% cư dân
trong vùng mình chết
trong vùng mình chết
09:31
in the space of seven days,
166
546000
2000
chỉ trong có bảy ngày
09:33
there was a widespread consensus that this couldn't go on,
167
548000
3000
sẽ có một sự đồng tình lan rộng rằng
điều ấy chả thể tiếp diễn
điều ấy chả thể tiếp diễn
09:36
that people weren't meant to live in cities of 2.5 million people.
168
551000
4000
rằng người ta không thể
sống tại thành phố với 2,5 triệu dân
sống tại thành phố với 2,5 triệu dân
09:40
But because of what Snow did, because of this map,
169
555000
2000
Nhưng vì Snow đã thành công, vì bản đồ này
09:42
because of the whole series of reforms
170
557000
2000
vì hàng loạt những cải cách
09:44
that happened in the wake of this map,
171
559000
2000
diễn ra trong sự nhận thức về bản đồ này
09:46
we now take for granted that cities have 10 million people,
172
561000
4000
chúng ta giờ đây cho là đương nhiên rằng
thành phố với 10 triệu dân
thành phố với 10 triệu dân
09:50
cities like this one are in fact sustainable things.
173
565000
2000
thành phố giống như hiện giờ là bền vững
09:52
We don't worry that New York City is going to collapse in on itself
174
567000
3000
Chúng ta không hề lo lắng rằng
New York sẽ tự nó mà sụp đổ
New York sẽ tự nó mà sụp đổ
09:55
quite the way that, you know, Rome did,
175
570000
2000
giống kiểu, bạn biết đấy, Rome đã trải qua
09:57
and be 10 percent of its size in 100 years or 200 years.
176
572000
3000
và chỉ còn rộng bằng 10% trước kia
trong 100 hoặc 200 năm
trong 100 hoặc 200 năm
10:00
And so that in a way is the ultimate legacy of this map.
177
575000
3000
Và theo hướng đó, chỉ còn bản đồ này
như là di sản cuối cùng
như là di sản cuối cùng
10:03
It's a map of deaths that ended up creating a whole new way of life,
178
578000
5000
Đây là bản đồ của nỗi chết chóc nhưng
lại kiến tạo một con đường mới của sự sống
lại kiến tạo một con đường mới của sự sống
10:08
the life that we're enjoying here today. Thank you very much.
179
583000
3000
cuộc sống mà chúng ta tận hưởng hôm nay.
Trân trọng cảm ơn.
Trân trọng cảm ơn.
ABOUT THE SPEAKER
Steven Johnson - WriterSteven Berlin Johnson examines the intersection of science, technology and personal experience.
Why you should listen
Steven Johnson is a leading light of today's interdisciplinary and collaborative approach to innovation. His writings have influenced everything from cutting-edge ideas in urban planning to the battle against 21st-century terrorism. Johnson was chosen by Prospect magazine as one of the top ten brains of the digital future, and The Wall Street Journal calls him "one of the most persuasive advocates for the role of collaboration in innovation."
Johnson's work on the history of innovation inspired the Emmy-nominated six-part series on PBS, "How We Got To Now with Steven Johnson," which aired in the fall of 2014. The book version of How We Got To Now was a finalist for the PEN/E.O. Wilson Literary Science Writing Award. His new book, Wonderland: How Play Made the Modern World, revolves around the creative power of play and delight: ideas and innovations that set into motion many momentous changes in science, technology, politics and society.
Johnson is also the author of the bestselling Where Good Ideas Come From: The Natural History of Innovation, one of his many books celebrating progress and innovation. Others include The Invention of Air and The Ghost Map. Everything Bad Is Good For You, one of the most discussed books of 2005, argued that the increasing complexity of modern media is training us to think in more complex ways. Emergence and Future Perfect explore the power of bottom-up intelligence in both nature and contemporary society.
An innovator himself, Johnson has co-created three influential sites: the pioneering online magazine FEED, the Webby-Award-winning community site, Plastic.com, and the hyperlocal media site outside.in, which was acquired by AOL in 2011.
Johnson is a regular contributor to WIRED magazine, as well as the New York Times, The Wall Street Journal and many other periodicals. He has appeared on many high-profile television programs, including "The Charlie Rose Show," "The Daily Show with Jon Stewart" and "The NewsHour with Jim Lehrer."
Steven Johnson | Speaker | TED.com