ABOUT THE SPEAKER
Jeremy Jackson - Marine ecologist
A leader in the study of the ecology and evolution of marine organisms, Jeremy Jackson is known for his deep understanding of geological time.

Why you should listen

Jeremy Jackson is the Ritter Professor of Oceanography and Director of the Center for Marine Biodiversity and Conservation at the Scripps Institution of Oceanography. Painting pictures of changing marine environments, particularly coral reefs and the Isthmus of Panama, Jackson's research captures the extreme environmental decline of the oceans that has accelerated in the past 200 years.

Jackson's current work focuses on the future of the world’s oceans, given overfishing, habitat destruction and ocean warming, which have fundamentally changed marine ecosystems and led to "the rise of slime." Although Jackson's work describes grim circumstances, even garnering him the nickname Dr. Doom, he believes that successful management and conservation strategies can renew the ocean’s health.

More profile about the speaker
Jeremy Jackson | Speaker | TED.com
Mission Blue Voyage

Jeremy Jackson: How we wrecked the ocean

Filmed:
827,500 views

In this bracing talk, coral reef ecologist Jeremy Jackson lays out the shocking state of the ocean today: overfished, overheated, polluted, with indicators that things will get much worse. Astonishing photos and stats make the case.
- Marine ecologist
A leader in the study of the ecology and evolution of marine organisms, Jeremy Jackson is known for his deep understanding of geological time. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

Tôi là một nhà sinh thái học,
00:16
I'm an ecologistsinh thái,
0
1000
2000
00:18
mostlychủ yếu a coralsan hô reefrạn san hô ecologistsinh thái.
1
3000
2000
phần lớn nghiên cứu đá ngầm hình thành từ san hô
00:20
I startedbắt đầu out in ChesapeakeChesapeake BayBay
2
5000
2000
Tôi đã bắt đầu ở vịnh Chesapeake
00:22
and wentđã đi divingLặn in the wintermùa đông
3
7000
2000
và lặn vào mùa đông
00:24
and becameđã trở thành a tropicalnhiệt đới ecologistsinh thái overnightqua đêm.
4
9000
3000
và trở thành nhà sinh thái học nhiệt đới
00:27
And it was really a lot of funvui vẻ
5
12000
3000
Và nó đã đem lại rất nhiều niềm vui
00:30
for about 10 yearsnăm.
6
15000
2000
trong suốt 10 năm qua
00:32
I mean, somebodycó ai paystrả tiền you
7
17000
2000
Ý tôi là, có ai đó sẽ chi tiền cho bạn
00:34
to go around and traveldu lịch
8
19000
2000
để đi đến mọi nơi và du lịch
00:36
and look at some of the mostphần lớn
9
21000
2000
và chiêm ngưỡng 1 trong những
00:38
beautifulđẹp placesnơi on the planethành tinh.
10
23000
2000
địa điểm đẹp nhất trên thế giới
00:40
And that was what I did.
11
25000
3000
Và đó là những gì tôi làm.
00:43
And I endedđã kết thúc up in JamaicaJamaica,
12
28000
2000
Tôi kết thúc ở Jamaica,
00:45
in the WestWest IndiesIndies,
13
30000
2000
ở Tây Ấn,
00:47
where the coralsan hô reefsrạn san hô were really
14
32000
2000
nơi những dải đá ngầm san hô thực sự
00:49
amongtrong số the mostphần lớn extraordinarybất thường, structurallyvề mặt cấu trúc,
15
34000
2000
là những thứ lạ thường, và có cấu trúc nhất
00:51
that I ever saw in my life.
16
36000
3000
mà tôi từng được thấy trong đời.
00:54
And this picturehình ảnh here,
17
39000
2000
Và bức ảnh đây
00:56
it's really interestinghấp dẫn, it showstrình diễn two things:
18
41000
2000
nó thực sự rất thú vị, nó cho thấy 2 điều sau:
00:58
First of all, it's in blackđen and whitetrắng
19
43000
2000
Đầu tiên, nó có màu đen trắng
01:00
because the waterNước was so cleartrong sáng
20
45000
2000
bởi vì nước ở đây rất trong
01:02
and you could see so farxa,
21
47000
2000
và bạn có thể có được tầm nhìn xa
01:04
and filmphim ảnh was so slowchậm
22
49000
2000
và ngành công nghiệp làm phim phát triển rất chậm
01:06
in the 1960s and earlysớm 70s,
23
51000
2000
trong những năm 1960 đầu những năm 70
01:08
you tooklấy picturesnhững bức ảnh in blackđen and whitetrắng.
24
53000
2000
bạn chụp ảnh đen trắng.
01:10
The other thing it showstrình diễn you
25
55000
2000
Nó còn cho thấy
01:12
is that, althoughmặc dù there's this beautifulđẹp
26
57000
2000
mặc dù có
01:14
forestrừng of coralsan hô,
27
59000
2000
dải san hô tuyệt đẹp này,
01:16
there are no fish in that picturehình ảnh.
28
61000
3000
nhưng không hề có cá trong bức tranh này
01:19
Those reefsrạn san hô at DiscoveryKhám phá BayBay, JamaicaJamaica
29
64000
3000
Bãi đá ngầm này ở vịnh Discovery, Jaimaica
01:22
were the mostphần lớn studiedđã học coralsan hô reefsrạn san hô
30
67000
2000
từng được nghiên cứu nhiều nhất
01:24
in the worldthế giới for 20 yearsnăm.
31
69000
2000
trong vòng 20 năm.
01:26
We were the besttốt and the brightestsáng.
32
71000
2000
Chúng tôi từng là những người sáng giá nhất
01:28
People cameđã đến to studyhọc our reefsrạn san hô from AustraliaÚc,
33
73000
3000
Mọi người đến nghiên cứu bãi đá ngầm
của chúng tôi ở Úc,
01:31
which is sortsắp xếp of funnybuồn cười
34
76000
2000
rất thú vị
01:33
because now we go to theirshọ.
35
78000
2000
vì bây giờ chúng ta sẽ tìm hiểu
bãi đá ngầm của họ.
01:35
And the viewlượt xem of scientistscác nhà khoa học
36
80000
3000
Và dưới cái nhìn của các nhà khoa học
01:38
about how coralsan hô reefsrạn san hô work, how they oughtnên to be,
37
83000
3000
về cách dải đá ngầm san hô hoạt động
01:41
was baseddựa trên on these reefsrạn san hô
38
86000
2000
phụ thuộc vào những bãi đá ngầm
01:43
withoutkhông có any fish.
39
88000
2000
mà không có bất kì con cá nào
01:45
Then, in 1980,
40
90000
2000
Sau đó, vào năm 1980,
01:47
there was a hurricanebão, HurricaneCơn bão AllenAllen.
41
92000
3000
có 1 cơn bão, Bão Allen.
01:50
I put halfmột nửa the labphòng thí nghiệm
42
95000
2000
Tôi đặt 1 nửa phòng thí nghiệm
01:52
up in my housenhà ở.
43
97000
2000
trong nhà của tôi.
01:54
The windgió blewthổi very strongmạnh.
44
99000
2000
Gió thổi rất mạnh.
01:56
The wavessóng biển were 25
45
101000
3000
Những con sóng cao tầm
01:59
to 50 feetđôi chân highcao.
46
104000
2000
25 đến 50 feet
02:01
And the reefsrạn san hô disappearedbiến mất, and newMới islandshòn đảo formedhình thành,
47
106000
3000
Và rồi bãi đá ngầm biến mất, và quần đảo mới được hình thành
02:04
and we thought, "Well, we're realthực smartthông minh.
48
109000
2000
và tôi nghĩ, "Chà, chúng tôi thật sự là thiên tài"
02:06
We know that hurricanescơn bão
49
111000
2000
Chúng tôi biết rằng những cơn bão
02:08
have always happenedđã xảy ra in the pastquá khứ."
50
113000
2000
luôn luôn xảy ra trong quá khứ."
02:10
And we publishedđược phát hành a papergiấy in ScienceKhoa học,
51
115000
2000
và chúng tôi cho xuất bản một tờ báo trên Science ( tạp chí Khoa học)
02:12
the first time that anybodybất kỳ ai ever
52
117000
2000
lần đầu tiên một người có thể
02:14
describedmô tả the destructionsự phá hủy
53
119000
2000
miêu tả được sự tàn phá
02:16
on a coralsan hô reefrạn san hô by a majorchính hurricanebão.
54
121000
3000
dải đá ngầm san hô bởi cơn bão.
02:19
And we predicteddự đoán what would happenxảy ra,
55
124000
2000
Và chúng tôi đã dự đoán chuyện gì sẽ xảy ra,
02:21
and we got it all wrongsai rồi.
56
126000
2000
chúng tôi đều sai.
02:23
And the reasonlý do was
57
128000
2000
Và lý do đó là
02:25
because of overfishingđánh bắt quá mức,
58
130000
3000
bởi vì việc đánh bắt cá quá mức,
02:28
and the factthực tế that a last commonchung grazerGrazer,
59
133000
3000
và thực tế 1 loài động vật cuối cùng,
02:31
a seabiển urchinnhím, diedchết.
60
136000
3000
loài nhím biển, đã chết
02:34
And withinbên trong a fewvài monthstháng
61
139000
2000
Trong vòng 1 vài tháng,
02:36
after that seabiển urchinnhím dyingchết, the seaweedRong biển startedbắt đầu to growlớn lên.
62
141000
3000
sau việc nhím biển chết, loài tảo biển bắt đầu phát triển.
02:39
And that is the sametương tự reefrạn san hô;
63
144000
2000
Và đó là cùng 1 dải đá ngầm,
02:41
that's the sametương tự reefrạn san hô 15 yearsnăm agotrước;
64
146000
2000
cùng là dải đá ngầm đó 15 năm trước,
02:43
that's the sametương tự reefrạn san hô todayhôm nay.
65
148000
3000
là dải đá ngầm ngày hôm nay
02:46
The coralsan hô reefsrạn san hô of the northBắc coastbờ biển of JamaicaJamaica
66
151000
3000
Dải đá ngầm san hô ở bờ biển phía bắc Jamaica
02:49
have a fewvài percentphần trăm livetrực tiếp coralsan hô coverche
67
154000
3000
có vài phần trăm san hô sống bao phủ
02:52
and a lot of seaweedRong biển and slimechất nhờn.
68
157000
2000
và nhiều tảo biển và bùn.
02:54
And that's more or lessít hơn the storycâu chuyện
69
159000
2000
Và nó nhiều hay ít hơn câu chuyện
02:56
of the coralsan hô reefsrạn san hô of the CaribbeanCaribbean,
70
161000
2000
về dải đá ngầm san hô ở Caribbean,
02:58
and increasinglyngày càng, tragicallytragically,
71
163000
3000
và câu chuyện đầy bị thảm
03:01
the coralsan hô reefsrạn san hô worldwidetrên toàn thế giới.
72
166000
2000
của dải đá ngầm trên khắp thế giới.
03:03
Now, that's my little, depressingbuồn storycâu chuyện.
73
168000
3000
Bây giờ, đó là mẩu chuyên nhỏ đầy chán nản
03:06
All of us in our 60s and 70s
74
171000
3000
Tất cả chúng tôi trong những năm 60 và 70
03:09
have comparableso sánh depressingbuồn storiesnhững câu chuyện.
75
174000
3000
có những câu chuyện đầy chán nản
03:12
There are tenshàng chục of thousandshàng nghìn
76
177000
2000
Có hàng chục ngàn
03:14
of those storiesnhững câu chuyện out there,
77
179000
2000
những câu chuyện ngoài kia
03:16
and it's really hardcứng to conjurevan xin up
78
181000
2000
và nó thực sự khó để gợi lại
03:18
much of a sensegiác quan of well-beinghạnh phúc,
79
183000
2000
nhiều cảm giác hạnh phúc
03:20
because it just keepsgiữ gettingnhận được worsetệ hơn.
80
185000
2000
bởi vì nó cứ càng ngày càng tệ hơn.
03:22
And the reasonlý do it keepsgiữ gettingnhận được worsetệ hơn
81
187000
2000
Và lý do tại sao nó cứ tệ hơn
03:24
is that after a naturaltự nhiên catastrophetai biến,
82
189000
3000
là bởi sau thảm họa thiên nhiên
03:27
like a hurricanebão,
83
192000
3000
như là 1 cơn bão
03:31
it used to be that there was
84
196000
2000
nó thường có
03:33
some kindloại of successionalsuccessional sequencetrình tự of recoveryphục hồi,
85
198000
3000
1 số sự kiện liên tiếp của sự hồi sinh
03:36
but what's going on now is that
86
201000
3000
nhưng vấn đề đang xảy ra bây giờ là
03:39
overfishingđánh bắt quá mức and pollutionsự ô nhiễm and climatekhí hậu changethay đổi
87
204000
3000
việc đánh bắt cá quá mức
và ô nhiễm và biến đổi khí hậu
03:42
are all interactingtương tác
88
207000
2000
đều đang tương tác
03:44
in a way that preventsngăn ngừa that.
89
209000
2000
theo 1 cách ngăn chặn sự hồi sinh đó
03:46
And so I'm going to sortsắp xếp of go throughxuyên qua
90
211000
2000
Và vì vậy tôi sẽ đi sơ qua
03:48
and talk about those threesố ba
91
213000
2000
và nói về
03:50
kindscác loại of things.
92
215000
2000
3 việc đó.
03:52
We hearNghe a lot about
93
217000
2000
Chúng ta nghe rất nhiều về
03:54
the collapsesự sụp đổ of codcá tuyết.
94
219000
2000
sự sụp đổ của cá tuyết.
03:56
It's difficultkhó khăn to imaginetưởng tượng that
95
221000
2000
Khó có thể tưởng tượng được rằng
03:58
two, or some historiansnhà sử học would say threesố ba worldthế giới warschiến tranh
96
223000
4000
hai hay vài nhà sử học cho rằng
ba cuộc chiến tranh thế giới
04:02
were foughtđã chiến đấu duringsuốt trong the colonialthuộc địa erakỷ nguyên
97
227000
2000
diễn ra trong suốt thời kì thuộc địa
04:04
for the controlđiều khiển of codcá tuyết.
98
229000
2000
là để tranh giành cá tuyết.
04:06
CodCá tuyết fedđã nuôi mostphần lớn of the people of WesternTây EuropeEurope.
99
231000
3000
Cá tuyết cung cấp thức ăn
cho hầu hết người Tây Âu,
04:09
It fedđã nuôi the slavesnô lệ
100
234000
2000
và cả những người nô lệ
04:11
broughtđưa to the AntillesAntilles,
101
236000
3000
được đưa đến từ Antilles
04:14
the songbài hát "JamaicaJamaica FarewellChia tay" --
102
239000
2000
bài hát "Giã từ Jamaica" (Jamaica Farewell)
04:16
"AckeeAckee ricecơm saltMuối fish are nicetốt đẹp" --
103
241000
2000
"Cơm ackee với cá ướp muối thật tuyệt"--
04:18
is an emblemHuy hiệu of the importancetầm quan trọng
104
243000
3000
là biểu tượng của tầm quan trọng
04:21
of saltMuối codcá tuyết from northeasternđông bắc CanadaCanada.
105
246000
3000
của cá tuyết ướp muốn từ đông bắc Canada.
04:24
It all collapsedsụp đổ in the 80s and the 90s:
106
249000
3000
Tất cả sụp đổ vào những năm 80, 90
04:27
35,000 people lostmất đi theirhọ jobscông việc.
107
252000
3000
35,000 người thất nghiệp
04:30
And that was the beginningbắt đầu
108
255000
2000
Và đó chỉ là sự bắt đầu
04:32
of a kindloại of serialnối tiếp depletionsự suy giảm
109
257000
2000
của 1 loại suy giảm nối tiếp
04:34
from biggerlớn hơn and tastierngon hơn speciesloài
110
259000
2000
từ các loài lớn hơn và ngon hơn
04:36
to smallernhỏ hơn and not-so-tastykhông ngon speciesloài,
111
261000
3000
đến nhỏ hơn và không thực sự ngon,
04:39
from speciesloài that were nearở gần to home
112
264000
2000
từ các loài gần nhà
04:41
to speciesloài that were all around the worldthế giới,
113
266000
3000
đến những loài có thể tìm thấy
khắp nơi trên thế giới
04:44
and what have you.
114
269000
2000
và bạn có cái gì.
04:46
It's a little hardcứng to understandhiểu không that,
115
271000
2000
Khá khó để hiểu được rằng
04:48
because you can go to a CostcoCostco in the UnitedVương StatesTiểu bang
116
273000
3000
bởi vì bạn có thể đi đến Costo ở Mỹ
04:51
and buymua cheapgiá rẻ fish.
117
276000
2000
và mua cá với giá rẻ
04:53
You oughtnên to readđọc the labelnhãn to find out where it cameđã đến from,
118
278000
2000
Bạn nên đọc nhãn hiệu
để xem nó đến từ đâu,
04:55
but it's still cheapgiá rẻ,
119
280000
2000
nhưng nó vẫn thật sự rẻ
04:57
and everybodymọi người thinksnghĩ it's okay.
120
282000
2000
và tất cả mọi người đều nghĩ thế là ổn.
04:59
It's hardcứng to communicategiao tiếp this,
121
284000
2000
Khó có thể truyền đạt được điều này,
05:01
and one way that I think is really interestinghấp dẫn
122
286000
3000
và 1 cách theo tôi nghĩ thật sự thú vị
05:04
is to talk about sportmôn thể thao fish,
123
289000
3000
là nói về việc bắt cá (sportfish)
05:07
because people like to go out and catchbắt lấy fish.
124
292000
3000
bởi vì mọi người muốn ra ngoài và bắt cá
05:10
It's one of those things.
125
295000
2000
Đó là 1 trong những thứ đó.
05:12
This picturehình ảnh here showstrình diễn the trophychiếc cúp fish,
126
297000
3000
Bức ảnh này cho thấy chiến lợi phẩm cá
05:15
the biggestlớn nhất fish caughtbắt
127
300000
2000
con cá to nhất được đánh bắt
05:17
by people who paytrả a lot of moneytiền bạc
128
302000
2000
bởi những người trả nhiều tiền
05:19
to get on a boatthuyền,
129
304000
2000
để lên 1 chiếc thuyền
05:21
go to a placeđịa điểm off of KeyChìa khóa WestWest in FloridaFlorida,
130
306000
3000
đến 1 nơi của vùng biển Key West ở Floria,
05:24
drinkuống a lot of beerbia,
131
309000
2000
uống nhiều bia
05:26
throwném a lot of hooksmóc and linesđường dây into the waterNước,
132
311000
2000
ném cần câu xuống nước
05:28
come back with the biggestlớn nhất and the besttốt fish,
133
313000
3000
trở lại với những con cá to và tuyệt nhất
05:31
and the championquán quân trophychiếc cúp fish
134
316000
2000
và chiếc cúp vô địch cá
05:33
are put on this boardbảng, where people take a picturehình ảnh,
135
318000
3000
được đặt trên tấm bảng nơi mọi người chụp ảnh
05:36
and this guy is obviouslychắc chắn
136
321000
2000
và người đàn ông này rõ ràng
05:38
really excitedbị kích thích about that fish.
137
323000
3000
rất phấn khích về những con cá đó.
05:41
Well, that's what it's like now,
138
326000
2000
Well, đó là những gì xảy ra hiện nay
05:43
but this is what it was like in the 1950s
139
328000
2000
nhưng những gì xảy ra những năm 1950
05:45
from the sametương tự boatthuyền in the sametương tự placeđịa điểm
140
330000
3000
cũng chiếc thuyền ấy cũng ở nơi ấy
05:48
on the sametương tự boardbảng on the sametương tự dockDock.
141
333000
3000
trên cùng 1 chiếc bảng trên cùng bến tàu.
05:51
The trophychiếc cúp fish
142
336000
2000
Chiến lợi phẩm cá
05:53
were so biglớn
143
338000
2000
đã từng rất lớn
05:55
that you couldn'tkhông thể put any of those smallnhỏ bé fish up on it.
144
340000
3000
đến nỗi mà bạn không thể đặt bất kì con cá nhỏ nào trên đó
05:58
And the averageTrung bình cộng sizekích thước trophychiếc cúp fish
145
343000
2000
Và kích cỡ trung bình của chiến lợi phẩm
06:00
weighedcân nặng 250 to 300 poundsbảng, goliathGoliath groupercá mú,
146
345000
3000
nặng 250 đên 300 pounds, những con cá mú khổng lồ
06:03
and if you wanted to go out and killgiết chết something,
147
348000
2000
và nếu bạn muốn đi đâu đó và giết cái gì đó,
06:05
you could prettyđẹp much countđếm on
148
350000
2000
bạn có thể dựa vào khá nhiều
06:07
beingđang ablecó thể to catchbắt lấy one of those fish.
149
352000
2000
khả năng bắt được 1 trong những con cái đó
06:09
And they tastednếm thử really good.
150
354000
2000
Và vị của chúng thực sự rất ngon
06:11
And people paidđã thanh toán lessít hơn in 1950 dollarsUSD
151
356000
3000
Mọi người phải trả ít hơn vào năm 1950
06:14
to catchbắt lấy that
152
359000
2000
để đánh bắt nó
06:16
than what people paytrả now
153
361000
2000
hơn số tiền phải chi ra bây giờ
06:18
to catchbắt lấy those little, tinynhỏ bé fish.
154
363000
3000
để đánh bắt những con cá nhỏ
06:21
And that's everywheremọi nơi.
155
366000
2000
Và nó ở khắp nơi
06:23
It's not just the fish, thoughTuy nhiên,
156
368000
2000
Không phải chỉ là
06:25
that are disappearingbiến mất.
157
370000
2000
những con cái biến mất.
06:27
IndustrialCông nghiệp fishingCâu cá usessử dụng biglớn stuffđồ đạc,
158
372000
3000
Ngành công nghiệp cá sử dụng những vật liệu lớn
06:30
biglớn machinerymáy móc.
159
375000
2000
máy móc lớn.
06:32
We use netslưới that are 20 milesdặm long.
160
377000
2000
Chúng ta sử dụng những chiếc lưới dài 20 dặm
06:34
We use longlineslonglines
161
379000
2000
Chúng ta sử dụng những dây câu dài
06:36
that have one milliontriệu or two milliontriệu hooksmóc.
162
381000
3000
có 1 triệu hay 2 triệu lưỡi câu.
06:39
And we trawlghé qua,
163
384000
2000
Và chúng ta rà lưới
06:41
which meanscó nghĩa to take something
164
386000
2000
điều đó có nghĩa là lấy cái gì đó
06:43
the sizekích thước of a tractorMáy kéo trailerTrailer truckxe tải
165
388000
2000
mà kích cỡ của 1 xe tải nối móc
06:45
that weighsnặng thousandshàng nghìn and thousandshàng nghìn of poundsbảng,
166
390000
3000
nặng hàng ngàn ngàn pounds
06:48
put it on a biglớn chainchuỗi,
167
393000
2000
đặt nó trên 1 dây xích lớn
06:50
and dragkéo it acrossbăng qua the seabiển floorsàn nhà
168
395000
2000
và kéo lê nó dưới mặt biển
06:52
to stirkhuấy up the bottomđáy and catchbắt lấy the fish.
169
397000
3000
kích thích cá dưới đáy biển và bắt chúng
06:55
Think of it as
170
400000
3000
Nghĩ về nó như
06:58
beingđang kindloại of the bulldozingbulldozing of a citythành phố
171
403000
2000
1 kiểu san bằng tất cả mọi thứ trong thành phố,
07:00
or of a forestrừng,
172
405000
2000
hay trong rừng
07:02
because it clearsxóa it away.
173
407000
2000
bởi vì nó thực sự dọn sạch tất cả
07:04
And the habitatmôi trường sống destructionsự phá hủy
174
409000
2000
Và sự phá hủy môi trường sống
07:06
is unbelievableKhông thể tin được.
175
411000
2000
thật không thể tin được
07:08
This is a photographảnh chụp,
176
413000
2000
Đây là 1 bức ảnh
07:10
a typicalđiển hình photographảnh chụp,
177
415000
2000
1 bức ảnh điển hình
07:12
of what the continentallục địa shelveskệ
178
417000
2000
của những thềm lục địa
07:14
of the worldthế giới look like.
179
419000
2000
trên thế giới trông như thế nào.
07:16
You can see the rowshàng in the bottomđáy,
180
421000
3000
Bạn có thể thấy những hàng kéo ở dưới đáy biển
07:19
the way you can see the rowshàng
181
424000
2000
bạn có thể nhìn những hàng ấy như là
07:21
in a fieldcánh đồng that has just been plowedplowed
182
426000
2000
trên cánh đồng vừa được cày xới
07:23
to plantthực vật cornNgô.
183
428000
2000
để trồng ngô
07:25
What that was, was a forestrừng of spongesbọt biển and coralsan hô,
184
430000
3000
Nó từng là gì, là 1 cánh rừng bọt biển và san hô,
07:28
which is a criticalchỉ trích habitatmôi trường sống
185
433000
2000
là môi trường sống quan trọng
07:30
for the developmentphát triển of fish.
186
435000
2000
cho sự phát triển của cá.
07:32
What it is now is mudbùn,
187
437000
2000
Bây giờ tất cả chỉ còn lại bùn
07:35
and the areakhu vực of the oceanđại dương floorsàn nhà
188
440000
3000
và vùng đất dưới đáy biển
07:38
that has been transformedbiến đổi from forestrừng
189
443000
3000
bị chuyển hóa từ rừng
07:41
to levelcấp độ mudbùn, to parkingbãi đỗ xe lot,
190
446000
2000
thành bùn, thành bãi đỗ xe
07:43
is equivalenttương đương to the entiretoàn bộ areakhu vực
191
448000
3000
tương đương với toàn bộ khu vực
07:46
of all the forestsrừng
192
451000
2000
của tất cả cánh rừng
07:48
that have ever been cutcắt tỉa down
193
453000
2000
bị chặt sạch
07:50
on all of the earthtrái đất
194
455000
2000
trên hành tinh này
07:52
in the historylịch sử of humanitynhân loại.
195
457000
2000
trong lịch sử loài người.
07:54
We'veChúng tôi đã managedquản lý to do that
196
459000
2000
Chúng ta đã làm điều đó
07:56
in the last 100 to 150 yearsnăm.
197
461000
3000
trong vòng 100-150 năm qua
08:00
We tendcó xu hướng to think of oildầu spillstràn
198
465000
2000
Chúng ta có xu hướng nghĩ về sự cố tràn dầu
08:02
and mercurythủy ngân
199
467000
2000
và thủy ngân
08:04
and we hearNghe a lot about plasticnhựa these daysngày.
200
469000
2000
và gần đây chúng ta nghe rất nhiều về nhựa.
08:06
And all of that stuffđồ đạc is really disgustingghê tởm,
201
471000
2000
Và những thứ đó thực sự rất kinh tởm
08:08
but what's really insidiousinsidious
202
473000
2000
nhưng cái gì mới thực sự nguy hiểm
08:10
is the biologicalsinh học pollutionsự ô nhiễm that happensxảy ra
203
475000
3000
đó là ô nhiễm sinh học xảy ra
08:13
because of the magnitudeđộ lớn of the shiftsthay đổi
204
478000
3000
bởi vì do lượng lớn của sự thay đổi
08:16
that it causesnguyên nhân
205
481000
2000
mà ảnh hưởng đến
08:18
to entiretoàn bộ ecosystemshệ sinh thái.
206
483000
2000
toàn bộ hệ sinh thái
08:20
And I'm going to just talk very brieflyngắn gọn
207
485000
2000
và tôi sẽ chỉ nói rất ngắn gọn
08:22
about two kindscác loại of biologicalsinh học pollutionsự ô nhiễm:
208
487000
3000
về 2 loại ô nhiễm sinh học:
08:25
one is introducedgiới thiệu speciesloài
209
490000
2000
1 là những loài đã được giới thiệu ở trước
08:27
and the other is what comesđến from nutrientschất dinh dưỡng.
210
492000
3000
và loài còn lại từ những chất dinh dưỡng.
08:30
So this is the infamousnổi tiếng
211
495000
2000
Vì vậy đây là loài
08:32
CaulerpaRong taxifoliataxifolia,
212
497000
2000
cỏ biển Caulerpa
08:34
the so-calledcái gọi là killersát thủ algaerong.
213
499000
3000
còn được gọi là tảo chết người
08:37
A booksách was writtenbằng văn bản about it.
214
502000
2000
1 cuốn sách đã từng viết về nó.
08:39
It's a bitbit of an embarrassmentsự lúng túng.
215
504000
2000
Nó là 1 sự đáng xấu hổ
08:41
It was accidentallyvô tình releasedphát hành
216
506000
2000
Nó đã vô tình được thải ra
08:43
from the aquariumhồ cá in MonacoMonaco,
217
508000
2000
từ 1 bể nuôi cá ở Monaco.
08:45
it was bredlai to be coldlạnh tolerantkhoan dung
218
510000
3000
Nó được lai tạo trở thành sinh vật chịu lạnh
08:48
to have in peoplesdân tộc aquariaAquaria.
219
513000
2000
có trong những bế nuôi cá của con người
08:50
It's very prettyđẹp,
220
515000
2000
Nó rất đẹp
08:52
and it has rapidlynhanh chóng startedbắt đầu
221
517000
2000
và nó bắt đầu nhanh chóng
08:54
to overgrowmọc che
222
519000
2000
phát triển
08:56
the onceMột lần very richgiàu có
223
521000
2000
chỉ 1 lần rất nhiều
08:58
biodiversityđa dạng sinh học of the
224
523000
2000
đa dạng sinh học
09:00
northwesternTây Bắc MediterraneanMediterranean.
225
525000
2000
ở phía tây bắc Mediterranean.
09:02
I don't know how manynhiều of you remembernhớ lại the moviebộ phim
226
527000
2000
Tôi không biết bao nhiêu bạn nhớ bộ phim
09:04
"The Little ShopCửa hàng of HorrorsNỗi kinh hoàng,"
227
529000
2000
"The Little Shop of Horrors," (Cửa hiệu nhỏ đáng sợ)
09:06
but this is the plantthực vật of "The Little ShopCửa hàng of HorrorsNỗi kinh hoàng."
228
531000
3000
nhưng đây là sinh vật trong bộ phim đó
09:09
But, insteadthay thế of devouringdevouring the people in the shopcửa tiệm,
229
534000
3000
Nhưng thay vì ăn ngấu nghiến con người trong cửa hàng đó,
09:12
what it's doing is overgrowingovergrowing
230
537000
2000
cái nó làm là cứ mọc tràn lan
09:14
and smotheringsmothering
231
539000
2000
và phủ kín
09:16
virtuallyhầu như all of the bottom-dwellingở dưới cùng life
232
541000
3000
hầu như tất cả sự sống
09:19
of the entiretoàn bộ northwesternTây Bắc
233
544000
3000
của toàn bộ phía tây bắc
09:22
MediterraneanMediterranean SeaBiển.
234
547000
2000
vùng biển Mediterranean.
09:24
We don't know anything that eatsăn it,
235
549000
2000
Chúng tôi không biết bất cứ thứ gì ăn nó
09:26
we're tryingcố gắng to do all sortsloại of geneticsdi truyền học
236
551000
2000
chúng tôi cố gắng phân tích mọi loại di truyền học
09:28
and figurenhân vật out something that could be donelàm xong,
237
553000
3000
và tìm ra cái gì đó có thể được hoàn thành
09:31
but, as it standsđứng, it's the monsterquái vật from hellĐịa ngục,
238
556000
3000
nhưng, căn cứ vào thực tế, nó là con quái vật từ địa ngục
09:34
about which nobodykhông ai knowsbiết what to do.
239
559000
3000
mà không 1 ai biết phải làm gì
09:37
Now anotherkhác formhình thức of pollutionsự ô nhiễm
240
562000
3000
Bây giờ 1 kiểu khác của ô nhiễm môi trường
09:40
that's biologicalsinh học pollutionsự ô nhiễm
241
565000
2000
Đó là ô nhiễm sinh học
09:42
is what happensxảy ra from excessdư thừa nutrientschất dinh dưỡng.
242
567000
2000
là những cái xảy ra từ những chất dinh dưỡng dư thừa.
09:44
The greenmàu xanh lá revolutionCuộc cách mạng,
243
569000
2000
Cuộc cách mạng xanh,
09:46
all of this artificialnhân tạo nitrogennitơ fertilizerphân bón, we use too much of it.
244
571000
3000
tất cả phân bón hóa học nhân tạo, chúng ta sử dụng nó quá nhiều.
09:49
It's subsidizedtrợ cấp, which is one of the reasonslý do we used too much of it.
245
574000
3000
Nó được bao cấp đó là lí do chúng ta sử dụng nó quá nhiều.
09:52
It runschạy down the riverssông,
246
577000
2000
Nó được thải xuống sông,
09:54
and it feedsnguồn cấp dữ liệu the planktonsinh vật phù du,
247
579000
2000
và nó ăn những sinh vật phù du
09:56
the little microscopickính hiển vi plantthực vật cellstế bào
248
581000
2000
những tế bào thực vật cực nhỏ
09:58
in the coastalduyên hải waterNước.
249
583000
2000
ở vùng lãnh hải.
10:00
But sincekể từ we ateăn all the oystershàu
250
585000
2000
Nhưng kể từ khi chúng ta bắt đầu ăn tất cả các loại hàu
10:02
and we ateăn all the fish that would eatăn the planktonsinh vật phù du,
251
587000
2000
và tất cả các loại cá, những con vật ăn động vật phù du
10:04
there's nothing to eatăn the planktonsinh vật phù du
252
589000
2000
không còn 1 sinh vật nào ăn động vật phù du ấy nữa
10:06
and there's more and more of it,
253
591000
2000
và nó lại phát triển ngày càng nhiều
10:08
so it dieschết of old agetuổi tác,
254
593000
2000
vì thế chúng sẽ chết già
10:10
which is unheardchưa từng nghe thấy of for planktonsinh vật phù du.
255
595000
2000
cái chưa từng xảy ra với động vật phù du
10:12
And when it dieschết, it fallsngã to the bottomđáy
256
597000
2000
Và khi nó chết, nó rơi xuống đáy biển
10:14
and then it rotsRots,
257
599000
2000
và rồi nó thối rữa
10:16
which meanscó nghĩa that bacteriavi khuẩn breakphá vỡ it down.
258
601000
2000
điều đó có nghĩa là vi khuẩn phân hủy nó.
10:18
And in the processquá trình
259
603000
2000
Và trong quá trình
10:20
they use up all the oxygenôxy,
260
605000
2000
chúng sử dụng hết tất cả lượng oxy,
10:22
and in usingsử dụng up all the oxygenôxy
261
607000
2000
và khi sử dụng hết oxy
10:24
they make the environmentmôi trường utterlyhoàn toàn lethalgây chết người
262
609000
2000
chúng làm cho môi trường trở nên hoàn toàn nguy hiểm chết người
10:26
for anything that can't swimbơi away.
263
611000
2000
cho bất kì sinh vật nào không thể bơi đi
10:28
So, what we endkết thúc up with
264
613000
2000
Vì vậy, cái chúng tôi hướng đến
10:30
is a microbialvi khuẩn zoosở thú
265
615000
2000
là một vườn thú của vi sinh vật
10:32
dominatedthống trị by bacteriavi khuẩn
266
617000
2000
được thống trị bởi vi khuẩn
10:34
and jellyfishsứa, as you see
267
619000
2000
và sứa, như các bạn thấy
10:36
on the left in fronttrước mặt of you.
268
621000
2000
bên trái trước mắt bạn
10:38
And the only fisherythủy sản left --
269
623000
2000
Nghề đánh bắt cá còn lại--
10:40
and it is a commercialthương mại fisherythủy sản --
270
625000
2000
nghề cá thương mại--
10:42
is the jellyfishsứa fisherythủy sản
271
627000
2000
đó là đánh bắt sứa
10:44
you see on the right, where there used to be prawnstôm.
272
629000
2000
bạn thấy phía bên phải, nơi đã từng đánh bắt tôm
10:46
Even in NewfoundlandNewfoundland
273
631000
2000
Kể cả ở đảo Newfoundland
10:48
where we used to catchbắt lấy codcá tuyết,
274
633000
2000
nơi chúng ta từng bắt cá tuyết
10:50
we now have a jellyfishsứa fisherythủy sản.
275
635000
3000
giờ đây chúng ta có nền công nghiệp sứa.
10:53
And anotherkhác versionphiên bản of this sortsắp xếp of thing
276
638000
2000
Và phiên bản khác của loại này
10:55
is what is oftenthường xuyên calledgọi là redđỏ tidesthủy triều
277
640000
2000
là cái thường được gọi là thủy triều đỏ
10:57
or toxicchất độc bloomsnở.
278
642000
2000
hay hoa độc.
10:59
That picturehình ảnh on the left is just staggeringkinh ngạc to me.
279
644000
3000
Bức ảnh phía bên trái vừa mới làm tôi choáng váng
11:02
I have talkednói chuyện about it a milliontriệu timeslần,
280
647000
2000
Tôi đã nói về điều này hàng triệu lần
11:04
but it's unbelievableKhông thể tin được.
281
649000
2000
nhưng vẫn không thể tin được
11:06
In the upperphía trên right of that picturehình ảnh on the left
282
651000
2000
Ở bức tranh bên phải phía trên
11:08
is almosthầu hết the MississippiMississippi DeltaDelta,
283
653000
2000
ở bên trái gần như là đồng bằng Mississipi
11:10
and the lowerthấp hơn left of that picturehình ảnh
284
655000
2000
và vẫn bức tranh đó phía bên trái thấp hơn
11:12
is the Texas-MexicoTexas-Mexico borderbiên giới.
285
657000
2000
là biên giới giữa Taxas và Mexico
11:14
You're looking at the entiretoàn bộ
286
659000
2000
Bạn đang nhìn toàn bộ
11:16
northwesternTây Bắc GulfVịnh of MexicoMexico;
287
661000
2000
phía tây bắc vịnh Mexico
11:18
you're looking at one toxicchất độc
288
663000
2000
bạn đang nhìn
11:20
dinoflagellatedinoflagellate bloomhoa that can killgiết chết fish,
289
665000
2000
1 bông hoa tảo chứa độc cái có thể giết chết cá
11:22
madethực hiện by that beautifulđẹp little creaturesinh vật
290
667000
2000
được tạo ra bởi sinh vật nhỏ bé xinh đẹp này
11:24
on the lowerthấp hơn right.
291
669000
2000
bức tranh dưới phía bên phải
11:26
And in the upperphía trên right you see this
292
671000
2000
Và ở bức tranh bên phải phía trên bạn có thể thấy
11:28
blackđen sortsắp xếp of cloudđám mây
293
673000
2000
đám mây đen
11:30
movingdi chuyển ashoretrên bờ.
294
675000
2000
đang di chuyển lên bờ
11:32
That's the sametương tự speciesloài.
295
677000
2000
Đó là cùng 1 loài sinh vật
11:34
And as it comesđến to shorebờ biển and the windgió blowsthổi,
296
679000
3000
Bởi vì nó di chuyển vào bờ và gió thì thổi
11:37
and little dropletsgiọt of the waterNước get into the airkhông khí,
297
682000
3000
và hơi nước bốc hơi hòa vào không khí
11:40
the emergencytrường hợp khẩn cấp roomsphòng of all the hospitalsbệnh viện filllấp đầy up
298
685000
3000
phòng cấp cứu của bệnh viện thì quá tải
11:43
with people with acutenhọn respiratoryhô hấp distressphiền muộn.
299
688000
2000
với những người bị bệnh hô hấp cấp tính.
11:45
And that's retirementnghỉ hưu homesnhà
300
690000
2000
Và đó là viện dưỡng lão
11:47
on the westhướng Tây coastbờ biển of FloridaFlorida.
301
692000
2000
ở bờ biển phía tây Floria.
11:49
A friendngười bạn and I did this thing in HollywoodHollywood
302
694000
2000
1 người bạn và tôi đã làm điều này ở Hollywood
11:51
we calledgọi là HollywoodHollywood oceanđại dương night,
303
696000
2000
chúng tôi gọi đó là đêm đại dương Hollywood
11:53
and I was tryingcố gắng to figurenhân vật out how to
304
698000
2000
và tôi cố gắng tìm ra làm sao để
11:55
explaingiải thích to actorsdiễn viên what's going on.
305
700000
2000
giải thích cho dàn diễn viên chuyện gì đang xảy ra
11:57
And I said,
306
702000
2000
Và tôi nói,
11:59
"So, imaginetưởng tượng you're in a moviebộ phim calledgọi là 'Escape' Escape from Malibu'Malibu'
307
704000
3000
"Tưởng tượng bạn đang ở trong bộ phim 'Thoát khỏi malibu'
12:02
because all the beautifulđẹp people have moveddi chuyển
308
707000
2000
bởi vì tất cả những người tuyệt vời đã di chuyển
12:04
to NorthBắc DakotaDakota, where it's cleandọn dẹp and safean toàn.
309
709000
2000
đến phía bắc Dakota, nơi sạch và an toàn
12:06
And the only people who are left there
310
711000
2000
Và những người bị bỏ lại
12:08
are the people who can't affordđủ khả năng
311
713000
3000
đều là những người không đủ khả năng
12:11
to movedi chuyển away from the coastbờ biển,
312
716000
2000
rời khỏi bờ biển
12:13
because the coastbờ biển, insteadthay thế of beingđang paradisethiên đường,
313
718000
3000
bởi vi bờ biển, thay vì là 1 thiên đường
12:16
is harmfulcó hại to your healthSức khỏe."
314
721000
2000
thì nó lại có hại cho sức khỏe của bạn"
12:18
And then this is amazingkinh ngạc.
315
723000
2000
Và rồi thật đáng kinh ngạc
12:20
It was when I was on holidayngày lễ last earlysớm autumnmùa thu in FrancePháp.
316
725000
3000
Đó là khi tôi đang đi nghỉ mùa thu năm ngoái ở Pháp.
12:23
This is from the coastbờ biển of BrittanyBrittany,
317
728000
2000
Từ bờ biển của Brittany,
12:25
which is beingđang envelopedbao bọc
318
730000
2000
cái mà được bao bọc bởi
12:27
in this greenmàu xanh lá, algaltảo slimechất nhờn.
319
732000
3000
màu xanh lá, chất nhớt của tảo.
12:30
The reasonlý do that it attractedthu hút so much attentionchú ý,
320
735000
3000
Lý do nó thu hút rất nhiều sự chú ý
12:33
besidesngoài ra the factthực tế that it's disgustingghê tởm,
321
738000
3000
bên cạnh sự thật rằng nó thật kinh tởm
12:36
is that seabiển birdschim flyingbay over it
322
741000
2000
đó là những con chim biển bay ở trên
12:38
are asphyxiatedasphyxiated by the smellmùi and diechết,
323
743000
3000
bị ngat thở bởi mùi hôi và chúng chết
12:41
and a farmernông phu diedchết of it,
324
746000
2000
và 1 người nông dân đã chết bởi thứ đó
12:43
and you can imaginetưởng tượng the scandalvụ bê bối that happenedđã xảy ra.
325
748000
2000
và bạn có thể tưởng tượng được vụ bê bối xảy ra
12:45
And so there's this warchiến tranh
326
750000
2000
và vì thế xảy ra cuộc chiến
12:47
betweengiữa the farmersnông dân
327
752000
2000
giữa những người nông dân
12:49
and the fishermenngư dân about it all,
328
754000
2000
và người đánh cá về việc đó,
12:51
and the netmạng lưới resultkết quả is that
329
756000
2000
và kết quả ròng là
12:53
the beachesbãi biển of BrittanyBrittany have to be bulldozedcất of this stuffđồ đạc
330
758000
3000
bãi biển Brittany cần phải làm sạch những thứ này
12:56
on a regularđều đặn basisnền tảng.
331
761000
2000
1 cách thường xuyên.
12:58
And then, of coursekhóa học, there's climatekhí hậu changethay đổi,
332
763000
2000
Và sau đó, dĩ nhiên, xảy ra biến đổi khí hậu
13:00
and we all know about climatekhí hậu changethay đổi.
333
765000
2000
và tất cả chúng ta đều biết về biến đổi khí hậu.
13:02
I guessphỏng đoán the iconicbiểu tượng figurenhân vật of it
334
767000
2000
Tôi đoán hình mẫu của nó
13:04
is the meltingtan chảy of the iceNước đá
335
769000
2000
là việc băng tan
13:06
in the ArcticBắc cực SeaBiển.
336
771000
2000
ở Bắc Băng Dương
13:08
Think about the thousandshàng nghìn and thousandshàng nghìn of people who diedchết
337
773000
3000
Nghĩ về hàng nghìn nghìn người đã chết
13:11
tryingcố gắng to find the NorthwestTây Bắc PassageĐoạn văn.
338
776000
3000
cố gắng tìm đường hướng tây bắc
13:14
Well, the NorthwestTây Bắc PassageĐoạn văn is alreadyđã there.
339
779000
2000
Well, hướng tây bắc đã luôn ở đó
13:16
I think it's sortsắp xếp of funnybuồn cười;
340
781000
2000
Tôi nghĩ nó khá hài hước,
13:18
it's on the SiberianSiberi coastbờ biển,
341
783000
2000
trên bờ biển Siberian
13:20
maybe the RussiansNgười Nga will chargesạc điện tollslệ phí cầu đường.
342
785000
3000
có lẽ người Nga sẽ tính lệ phí cầu đường.
13:23
The governmentscác chính phủ of the worldthế giới
343
788000
2000
Chính quyền trên toàn thế giới
13:25
are takinglấy this really seriouslynghiêm túc.
344
790000
2000
coi chuyện này thực sự nghiêm trọng
13:27
The militaryquân đội of the ArcticBắc cực nationsquốc gia
345
792000
3000
Quân đội ở các quốc gia tại Bắc Cực
13:30
is takinglấy it really seriouslynghiêm túc.
346
795000
3000
thực sự nghiêm túc với điều này
13:33
For all the denialtừ chối of climatekhí hậu changethay đổi
347
798000
2000
Cho tất cả sự phủ nhận về biến đổi khí hậu
13:35
by governmentchính quyền leaderslãnh đạo,
348
800000
2000
bởi người đứng đầu chính phủ
13:37
the CIACIA
349
802000
2000
CIA
13:39
and the naviesHải quân of NorwayNa Uy
350
804000
2000
và Hải quân của Na Uy
13:41
and the U.S. and CanadaCanada, whateverbất cứ điều gì
351
806000
3000
và Mỹ và Canada,
13:44
are busilybusily thinkingSuy nghĩ about
352
809000
2000
tất cả đều miệt mài suy nghĩ
13:46
how they will securean toàn theirhọ territorylãnh thổ
353
811000
3000
làm thế nào để họ bảo toàn lãnh thổ của mình
13:49
in this inevitabilitykhông thể tránh khỏi
354
814000
3000
trong sự tất yếu
13:52
from theirhọ pointđiểm of viewlượt xem.
355
817000
2000
từ quan điểm của họ
13:54
And, of coursekhóa học, ArcticBắc cực communitiescộng đồng are toastbánh mì nướng.
356
819000
2000
Và, dĩ nhiên, cộng đồng người Bắc Cực ăn mừng về điều đó.
13:56
The other kindscác loại of effectshiệu ứng of climatekhí hậu changethay đổi --
357
821000
2000
Loại khác bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu
13:58
this is coralsan hô bleachingtẩy trắng. It's a beautifulđẹp picturehình ảnh, right?
358
823000
2000
Đây là tẩy trắng san hô. Nó là 1 bức tranh đẹp, đúng không?
14:00
All that whitetrắng coralsan hô.
359
825000
2000
Tất cả đó là san hô trắng
14:02
ExceptNgoại trừ it's supposedgiả định to be brownnâu.
360
827000
3000
Ngoại trừ nó bản chất là màu nâu
14:05
What happensxảy ra is that
361
830000
2000
Chuyện gì đã xảy ra vậy.
14:07
the coralsSan hô are a symbiosiscộng sinh,
362
832000
2000
san hô là loài cộng sinh
14:09
and they have these little algaltảo cellstế bào
363
834000
2000
và chúng có những tế bào tảo nhỏ
14:11
that livetrực tiếp insidephía trong them.
364
836000
2000
sống bên trong chúng.
14:13
And the algaerong give the coralsSan hô sugarđường,
365
838000
2000
Và tảo cung cấp cho san hô đường
14:15
and the coralsSan hô give the algaerong
366
840000
2000
và san hô cho tảo
14:17
nutrientschất dinh dưỡng and protectionsự bảo vệ.
367
842000
2000
chất dinh dưỡng và sự bảo vệ.
14:19
But when it getsđược too hotnóng bức,
368
844000
2000
Nhưng khi nhiệt độ trở nên quá nóng,
14:21
the algaerong can't make the sugarđường.
369
846000
2000
tảo không thể tạo ra đường
14:23
The coralsSan hô say, "You cheatedbị lừa. You didn't paytrả your rentthuê."
370
848000
2000
San hô nói "Mày lừa tao. Mày đã không trả tiền thuê nhà."
14:25
They kickđá them out, and then they diechết.
371
850000
3000
Chúng đá tảo ra và rồi chúng chết
14:28
Not all of them diechết; some of them survivetồn tại,
372
853000
2000
Không phải tất cả đều chết, 1 số vẫn sống
14:30
some more are survivingsống sót,
373
855000
2000
1 số vẫn đang tồn tại
14:32
but it's really badxấu newsTin tức.
374
857000
2000
nhưng đó thực sự là tin xấu
14:34
To try and give you a sensegiác quan of this,
375
859000
2000
Hãy thử và cảm nhận cảm giác này
14:36
imaginetưởng tượng you go campingcắm trại in JulyTháng bảy
376
861000
3000
tưởng tượng bạn đi cắm trại vào tháng 7
14:39
somewheremột vài nơi in EuropeEurope or in NorthBắc AmericaAmerica,
377
864000
3000
nơi nào đó ở châu Âu hoặc Bắc Mỹ
14:42
and you wakeđánh thức up the nextkế tiếp morningbuổi sáng, and you look around you,
378
867000
2000
và bạn tỉnh dậy vào sáng hôm sau, nhìn xung quanh
14:44
and you see that 80 percentphần trăm of the treescây,
379
869000
2000
và bạn thấy 80% cây cối
14:46
as farxa as you can see,
380
871000
2000
trong tầm mắt của bạn
14:48
have droppedgiảm theirhọ leaves and are standingđứng there nakedtrần truồng.
381
873000
3000
đã rụng hết là và đang trơ trụi
14:51
And you come home, and you discoverkhám phá
382
876000
2000
Và bạn về nhà, và khám phá ra
14:53
that 80 percentphần trăm of all the treescây
383
878000
2000
80% của tất cả cây cối
14:55
in NorthBắc AmericaAmerica and in EuropeEurope
384
880000
2000
ở Bắc Mỹ và ở châu Âu
14:57
have droppedgiảm theirhọ leaves.
385
882000
2000
đã rụng hết lá
14:59
And then you readđọc in the papergiấy a fewvài weekstuần latermột lát sau,
386
884000
2000
Và rồi bạn đọc báo vài tuần trước
15:01
"Oh, by the way, a quarterphần tư of those diedchết."
387
886000
3000
"oh, nhân tiện, 1/4 chúng đã chết."
15:04
Well, that's what happenedđã xảy ra in the IndianẤn Độ OceanĐại dương
388
889000
3000
Well, đó là điều đã xảy ra ở Ấn Độ Dương
15:07
duringsuốt trong the 1998 ElEl NinoNino,
389
892000
2000
giữa thời kì El Nino năm 1998
15:09
an areakhu vực vastlybao la greaterlớn hơn
390
894000
2000
1 khu vực lớn hơn rất nhiều
15:11
than the sizekích thước of NorthBắc AmericaAmerica and EuropeEurope,
391
896000
2000
so với kích cỡ của bắc Mỹ và châu Âu,
15:13
when 80 percentphần trăm of all the coralsSan hô bleachedtẩy trắng
392
898000
3000
khi 80% san hô bị tẩy trắng
15:16
and a quarterphần tư of them diedchết.
393
901000
3000
và 1/4 chúng chết
15:19
And then the really scaryđáng sợ thing
394
904000
2000
Và rồi thứ thật sự đáng sợ
15:21
about all of this --
395
906000
2000
về tất cả điều đó--
15:23
the overfishingđánh bắt quá mức, the pollutionsự ô nhiễm and the climatekhí hậu changethay đổi --
396
908000
3000
về nạn đánh bắt cá quá mức, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu
15:26
is that eachmỗi thing doesn't happenxảy ra in a vacuumKhoảng chân không.
397
911000
3000
đó là mỗi thứ đều không xảy ra trong vô nghĩa.
15:29
But there are these, what we call, positivetích cực feedbacksthông tin phản hồi,
398
914000
3000
Nhưng đó, chúng ta gọi là gì, phản hồi tích cực
15:32
the synergieshiệp lực amongtrong số them
399
917000
2000
sự đồng tâm hiệp lực giữa họ
15:34
that make the wholetoàn thể vastlybao la greaterlớn hơn
400
919000
2000
Làm cho toàn bộ tuyệt vời hơn
15:36
than the sumtổng hợp of the partscác bộ phận.
401
921000
2000
Tổng từng phần lại.
15:38
And the great scientificthuộc về khoa học challengethử thách
402
923000
3000
Và thử thách khoa học
15:41
for people like me in thinkingSuy nghĩ about all this,
403
926000
3000
Cho những người như tôi suy nghĩ về việc đó
15:44
is do we know how
404
929000
2000
đó là làm cho chúng tôi biết
15:46
to put HumptyHumpty DumptyDumpty back togethercùng với nhau again?
405
931000
3000
Làm sao để đưa Humpty Dumpty trở lại cùng nhau 1 lần nữa
15:49
I mean, because we, at this pointđiểm, we can protectbảo vệ it.
406
934000
3000
Ý tôi là, bởi vì chúng ta tại thời điểm này, chúng ta có thể bảo vệ nó
15:52
But what does that mean?
407
937000
2000
nhưng điều đó có nghĩa là gì?
15:54
We really don't know.
408
939000
2000
Chúng ta thật sự không biết.
15:57
So what are the oceansđại dương going to be like
409
942000
3000
Đại dương sẽ trông như thế nào
16:00
in 20 or 50 yearsnăm?
410
945000
3000
Trong 20 hay 50 năm tới?
16:03
Well, there won'tsẽ không be any fish
411
948000
2000
Well, sẽ không còn bất kì con cá nào
16:05
exceptngoại trừ for minnowstuế,
412
950000
2000
Ngoại trừ cá tuế
16:07
and the waterNước will be prettyđẹp dirtydơ bẩn,
413
952000
3000
Và dòng nước sẽ rất bẩn,
16:10
and all those kindscác loại of things
414
955000
2000
tất cả những thứ đó
16:12
and fullđầy of mercurythủy ngân, etcvv., etcvv.
415
957000
3000
Và cả tràn đầy toàn thuỷ ngân, ...
16:17
And deadđã chết zoneskhu vực will get biggerlớn hơn and biggerlớn hơn
416
962000
2000
Và vùng nguy hiểm sẽ ngày càng rộng hơn
16:19
and they'llhọ sẽ startkhởi đầu to mergehợp nhất,
417
964000
2000
Và chúng sẽ bắt đầu hợp nhất lại
16:21
and we can imaginetưởng tượng something like
418
966000
2000
Và chúng ta có thể tưởng tượng ra những thứ như
16:23
the dead-zonificationchết-zonification
419
968000
2000
Vùng đất chết
16:25
of the globaltoàn cầu, coastalduyên hải oceanđại dương.
420
970000
3000
Của toàn thế giới, bờ đại dương.
16:28
Then you sure won'tsẽ không want to eatăn fish that were raisednâng lên in it,
421
973000
3000
Bạn có chắc sẽ không muốn ăn cá được phát triển trong môi trường đó
16:31
because it would be a kindloại of
422
976000
2000
Bởi vì nó sẽ trở thành trò chơi
16:33
gastronomicẩm thực RussianNga rouletteRoulette.
423
978000
2000
roulette (trò chơi của người Nga, bỏ 1 viên đạn vào ổ súng lục và bắn lần lượt, xác suất chết là 1/6)
16:35
SometimesĐôi khi you have a toxicchất độc bloomhoa;
424
980000
2000
Đôi khi bạn bạn có 1 bông hoa độc,
16:37
sometimesđôi khi you don't.
425
982000
2000
đôi khi lại không.
16:39
That doesn't sellbán.
426
984000
2000
Cái không để bán.
16:41
The really scaryđáng sợ things thoughTuy nhiên
427
986000
2000
Mặc dù cái thực sự đáng sợ
16:43
are the physicalvật lý, chemicalhóa chất,
428
988000
3000
đó là vật chất, hóa học,
16:46
oceanographichải dương học things that are happeningxảy ra.
429
991000
3000
những thứ thuộc hải dương học đang diễn ra.
16:49
As the surfacebề mặt of the oceanđại dương getsđược warmerấm hơn,
430
994000
3000
Bởi vì mặt biển đang dần trở nên ấm lên,
16:52
the waterNước is lighternhẹ hơn when it's warmerấm hơn,
431
997000
2000
nước biển sáng hơn khi thời tiết ấm lên
16:54
it becomestrở thành harderkhó hơn and harderkhó hơn
432
999000
2000
nó trở thành ngày càng khó khăn hơn
16:56
to turnxoay the oceanđại dương over.
433
1001000
2000
để đưa đại dương trở lại bình thường.
16:58
We say it becomestrở thành
434
1003000
2000
Chúng ta nói nó trở nên
17:00
more stronglymạnh mẽ stratifiedphân tầng.
435
1005000
2000
thỏa mãn hơn
17:02
The consequencehậu quả of that is that
436
1007000
2000
Kết quả đó là
17:04
all those nutrientschất dinh dưỡng
437
1009000
2000
tất cả chất dinh dưỡng
17:06
that fuelnhiên liệu the great anchovetaanchoveta fisheriesthủy sản,
438
1011000
3000
cái khích động nghề mắm cá phát triển
17:09
of the sardinescá mòi of CaliforniaCalifornia
439
1014000
2000
của giống cá mòi ở California
17:11
or in PeruPeru or whateverbất cứ điều gì,
440
1016000
3000
hay ở Peru hay ở bất kì đâu,
17:14
those slowchậm down
441
1019000
2000
chậm lại
17:16
and those fisheriesthủy sản collapsesự sụp đổ.
442
1021000
2000
và nghề cá sụp đổ
17:18
And, at the sametương tự time,
443
1023000
2000
Và, cùng thời điểm đó
17:20
waterNước from the surfacebề mặt, which is richgiàu có in oxygenôxy,
444
1025000
3000
nước từ mặt biển, nơi giàu oxy,
17:23
doesn't make it down
445
1028000
3000
không cung cấp đủ để làm trời mưa
17:27
and the oceanđại dương turnslượt into a desertSa mạc.
446
1032000
3000
và đại dương sẽ biến thành sa mạc.
17:30
So the questioncâu hỏi is: How are we all
447
1035000
2000
Vì thế câu hỏi là:
17:32
going to respondtrả lời to this?
448
1037000
2000
Tất cả chúng ta làm thế nào để đối phó với nó?
17:34
And we can do
449
1039000
2000
Và chúng ta
17:36
all sortsloại of things to fixsửa chữa it,
450
1041000
2000
làm tất cả những gì có thể để sửa sai,
17:38
but in the finalsau cùng analysisphân tích,
451
1043000
2000
nhưng trong bản phân tích cuối cùng,
17:40
the thing we really need to fixsửa chữa
452
1045000
2000
cái chúng ta thực sự cần thiết phải sửa
17:42
is ourselveschúng ta.
453
1047000
2000
đó chính là mỗi bản thân chúng ta.
17:44
It's not about the fish; it's not about the pollutionsự ô nhiễm;
454
1049000
3000
Không phải về cá, không phải về ô nhiễm môi trường
17:47
it's not about the climatekhí hậu changethay đổi.
455
1052000
2000
không phải về biến đổi khí hậu
17:49
It's about us
456
1054000
2000
Đó là chính chúng ta
17:51
and our greedtham lam and our need for growthsự phát triển
457
1056000
3000
và lòng tham của chúng ta và cả sự cần thiết để phát triển
17:54
and our inabilitykhả năng to imaginetưởng tượng a worldthế giới
458
1059000
3000
và chúng ta không có khả năng có thể tưởng tượng được 1 thế giới
17:57
that is differentkhác nhau from the selfishích kỷ worldthế giới
459
1062000
2000
khác với thế giới của sự ích kỉ
17:59
we livetrực tiếp in todayhôm nay.
460
1064000
2000
mà chúng ta sống ngày nay
18:01
So the questioncâu hỏi is: Will we respondtrả lời to this or not?
461
1066000
3000
Vì vậy câu hỏi là: Liệu chúng ta sẽ đối phó với nó hay không?
18:04
I would say that the futureTương lai of life
462
1069000
2000
Tôi sẽ nói rằng tương lai
18:06
and the dignityphẩm giá of humanNhân loại beingschúng sanh
463
1071000
2000
và nhân cách của con người
18:08
dependsphụ thuộc on our doing that.
464
1073000
2000
phụ thuộc vào điều đó
18:10
Thank you. (ApplauseVỗ tay)
465
1075000
2000
Cảm ơn (Vỗ tay)
Translated by Kim Hồng
Reviewed by Quang Hoàng

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jeremy Jackson - Marine ecologist
A leader in the study of the ecology and evolution of marine organisms, Jeremy Jackson is known for his deep understanding of geological time.

Why you should listen

Jeremy Jackson is the Ritter Professor of Oceanography and Director of the Center for Marine Biodiversity and Conservation at the Scripps Institution of Oceanography. Painting pictures of changing marine environments, particularly coral reefs and the Isthmus of Panama, Jackson's research captures the extreme environmental decline of the oceans that has accelerated in the past 200 years.

Jackson's current work focuses on the future of the world’s oceans, given overfishing, habitat destruction and ocean warming, which have fundamentally changed marine ecosystems and led to "the rise of slime." Although Jackson's work describes grim circumstances, even garnering him the nickname Dr. Doom, he believes that successful management and conservation strategies can renew the ocean’s health.

More profile about the speaker
Jeremy Jackson | Speaker | TED.com