ABOUT THE SPEAKER
Jessa Gamble - Writer
Jessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture.

Why you should listen

Jessa Gamble is an award-winning writer from Oxford, who lives in the Canadian Subarctic. Now that humanity has spread right to the Earth's poles and adopted a 24-hour business day, Gamble argues that our internal clocks struggle against our urban schedules. Her work documents the rituals surrounding daily rhythms, which along with local languages and beliefs are losing their rich global diversity and succumbing to a kind of circadian imperialism.

A dynamic new voice in popular science, Gamble was awarded a 2007 Science in Society journalism award from the Canadian Science Writers Association for her first-person account of daily life at the Eureka High Arctic Weather Station. She is the author of Siesta and The Midnight Sun: How We Measure and Experience Time.

More profile about the speaker
Jessa Gamble | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2010

Jessa Gamble: Our natural sleep cycle is nothing like what we do now

Jessa Gamble: Chu kỳ ngủ nghỉ tự nhiên của loài người

Filmed:
3,071,823 views

Trong thế giới hiện đai, khi phải cân bằng giữa công việc, trường lớp, chăm sóc con cái.... hầu hết chúng ta đều ao ước được ngủ 8 tiếng mỗi ngày. Nghiên cứu khía cạnh khoa học đằng sau chiếc đồng hồ sinh học của con người, Jessa Gamble tiết lộ chương trình nghỉ ngơi kỳ thú mà chúng ta nên chú tâm quan sát.
- Writer
Jessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
Let's startkhởi đầu with day and night.
0
1000
2000
Chúng ta hãy bắt đầu với ngày và đêm.
00:18
Life evolvedphát triển underDưới conditionsđiều kiện
1
3000
2000
Cuộc sống tiến hóa
00:20
of lightánh sáng and darknessbóng tối,
2
5000
2000
trải qua hết ngày rồi đến đêm,
00:22
lightánh sáng and then darknessbóng tối.
3
7000
2000
ánh mặt trời nhạt dần nhường chỗ cho bóng đêm.
00:24
And so plantscây and animalsđộng vật
4
9000
2000
Thế là động thực vật
00:26
developedđã phát triển theirhọ ownsở hữu internalbên trong clocksđồng hồ
5
11000
2000
phát triển các đồng hồ sinh học cho riêng mình
00:28
so that they would be readysẳn sàng for these changesthay đổi in lightánh sáng.
6
13000
2000
để thích nghi với sự thay đổi của ánh sáng.
00:30
These are chemicalhóa chất clocksđồng hồ,
7
15000
2000
Các đồng hồ hóa học,
00:32
and they're foundtìm in everymỗi knownnổi tiếng beingđang that has two or more cellstế bào
8
17000
3000
tồn tại trong mọi sinh vật đa bào
00:35
and in some that only have one celltế bào.
9
20000
3000
thậm chí cả đơn bào.
00:38
I'll give you an examplethí dụ --
10
23000
2000
Tôi xin đưa ra ví dụ sau đây.
00:40
if you take a horseshoemóng ngựa crabcon cua off the beachbờ biển,
11
25000
2000
Nếu bạn mang một con cua móng ngựa khỏi bãi biển
00:42
and you flybay it all the way acrossbăng qua the continentlục địa,
12
27000
2000
chở nó trên máy bay xuyên lục địa
00:44
and you droprơi vãi it into a slopedthoai thoải, nghiêng cagelồng,
13
29000
3000
rồi thả con cua vào một cái lồng để nghiêng,
00:47
it will scrambletranh giành up the floorsàn nhà of the cagelồng
14
32000
2000
nó sẽ bò lên phần sàn cao của cái lồng
00:49
as the tidethủy triều is risingtăng lên
15
34000
2000
như khi thủy triều đang dâng lên
00:51
on its home shoresbờ biển,
16
36000
2000
trên bờ biển trước đây nó đã sống,
00:53
and it'llnó sẽ skitterskitter down again right as the waterNước is recedingReceding
17
38000
2000
rồi lồm cồm bò xuống ngay sau khi nước rút
00:55
thousandshàng nghìn of milesdặm away.
18
40000
3000
ra xa bờ hàng trăm dặm.
00:58
It'llNó sẽ do this for weekstuần,
19
43000
2000
Con cua khờ khạo sẽ làm như thế hàng tuần liền
01:00
untilcho đến it kindloại of graduallydần dần losesmất the plotâm mưu.
20
45000
3000
cho đến khi dần quên đi "kịch bản".
01:03
And it's incredibleđáng kinh ngạc to watch,
21
48000
2000
Tôi thấy rất thú vị khi quan sát chú cua
01:05
but there's nothing psychictâm linh or paranormalsiêu linh going on;
22
50000
2000
nhưng rõ ràng con cua không bị thần kinh hoặc mất trí;
01:07
it's simplyđơn giản that these crabscua have internalbên trong cycleschu kỳ
23
52000
3000
chỉ đơn giản vì cua có các chu kỳ nội khu
01:10
that correspondtương ứng, usuallythông thường, with what's going on around it.
24
55000
3000
phản ứng với những gì đang diễn ra quanh nó.
01:15
So, we have this abilitycó khả năng as well.
25
60000
2000
Chúng ta cũng có khả năng này.
01:17
And in humanscon người, we call it the "bodythân hình clockđồng hồ."
26
62000
3000
Và ở loài người, chúng ta gọi đó là đồng hồ sinh học.
01:20
You can see this mostphần lớn clearlythông suốt when you take away someone'scủa ai đó watch
27
65000
3000
Bạn có thể thấy rõ điều này khi lấy đi đồng hồ của ai đó
01:23
and you shutđóng lại them into a bunkerBunker, deepsâu undergroundngầm,
28
68000
3000
cất vào hầm sâu dưới lòng đất
01:26
for a couplevợ chồng of monthstháng. (LaughterTiếng cười)
29
71000
2000
trong vài tháng.
01:28
People actuallythực ra volunteerTình nguyện for this,
30
73000
2000
Một số người đã tình nguyện tham gia thí nghiệm này,
01:30
and they usuallythông thường come out
31
75000
2000
nhưng sau đó họ thường xuyên phàn nàn
01:32
kindloại of ravingraving about theirhọ productivecó năng suất time in the holelỗ.
32
77000
2000
vì đã để thời gian hữu ích của mình dưới hố.
01:34
So, no mattervấn đề how atypicalkhông điển hình these subjectsđối tượng would have to be,
33
79000
3000
Mặc dù các đối tượng này không điển hình
01:37
they all showchỉ the sametương tự thing.
34
82000
2000
nhưng họ đều cho chúng ta thấy một thứ.
01:39
They get up just a little bitbit latermột lát sau everymỗi day -- say 15 minutesphút or so --
35
84000
3000
Hàng ngày họ dậy muộn một chút, tầm khoảng 15 phút
01:42
and they kindloại of drifttrôi dạt all the way around the clockđồng hồ like this
36
87000
3000
thế là họ cứ quay mòng mòng quanh cái đồng hồ như thế này
01:45
over the coursekhóa học of the weekstuần.
37
90000
2000
trong hàng tuần liền.
01:47
And so, in this way we know that they are workingđang làm việc on theirhọ ownsở hữu internalbên trong clocksđồng hồ,
38
92000
3000
Qua đó, chúng ta biết rằng họ đang hoạt động dựa trên đồng hồ sinh học của riêng mình
01:50
ratherhơn than somehowbằng cách nào đó sensingcảm nhận the day outsideở ngoài.
39
95000
3000
chứ không chỉ là cảm giác về ngày đêm.
01:54
So fine, we have a bodythân hình clockđồng hồ,
40
99000
2000
Vậy là chúng ta có một chiếc đồng hồ sinh học,
01:56
and it turnslượt out that it's incrediblyvô cùng importantquan trọng in our livescuộc sống.
41
101000
3000
nó cực kỳ quan trọng trong cuộc sống của chúng ta.
01:59
It's a hugekhổng lồ driverngười lái xe for culturenền văn hóa
42
104000
2000
Nó là cơ chế điều khiển nền văn hóa chủ chốt
02:01
and I think that it's the mostphần lớn underratedunderrated forcelực lượng on our behaviorhành vi.
43
106000
3000
và theo tôi, chúng ta chưa đánh giá hết ảnh hưởng của nó đến hành vi con người.
02:07
We evolvedphát triển as a speciesloài nearở gần the equatorđường xích đạo,
44
112000
2000
Là một loài sống gần đường xích đạo, chúng ta đã tiến hóa
02:09
and so we're very well-equippedđầy đủ tiện nghi
45
114000
2000
và được "vũ trang" đến tận răng
02:11
to dealthỏa thuận with 12 hoursgiờ of daylightánh sáng ban ngày
46
116000
2000
để đối phó với 12 tiếng ban ngày
02:13
and 12 hoursgiờ of darknessbóng tối.
47
118000
2000
và 12 tiếng ban đêm.
02:15
But of coursekhóa học, we'vechúng tôi đã spreadLan tràn to everymỗi cornergóc of the globequả địa cầu
48
120000
2000
Nhưng dĩ nhiên, dân số địa cầu giờ đã dàn trải khắp trái đất
02:17
and in ArcticBắc cực CanadaCanada, where I livetrực tiếp,
49
122000
2000
và ở phía bắc Canada nơi tôi sống
02:19
we have perpetualvĩnh viễn daylightánh sáng ban ngày in summermùa hè
50
124000
2000
vào mùa hè, ánh nắng chiếu cả ngày
02:21
and 24 hoursgiờ of darknessbóng tối in wintermùa đông.
51
126000
3000
còn mùa đông thì 24 giờ/ngày là ban đêm.
02:24
So the culturenền văn hóa, the northernPhương bắc aboriginalThổ dân culturenền văn hóa,
52
129000
3000
Thế nên nền văn hóa thổ dân phương bắc
02:27
traditionallytheo truyền thống has been highlycao seasonaltheo mùa.
53
132000
2000
từ xưa đã phụ thuộc theo mùa.
02:29
In wintermùa đông, there's a lot of sleepingngủ going on;
54
134000
3000
Vào mùa đông, ai cũng ngủ nhiều.
02:32
you enjoythưởng thức your familygia đình life insidephía trong.
55
137000
2000
Cuộc sống sinh hoạt gia đình diễn ra bên trong mái ấm.
02:34
And in summermùa hè, it's almosthầu hết manicHưng huntingsăn bắn
56
139000
3000
Vào mùa hè, mọi người nô nức đi săn
02:37
and workingđang làm việc activityHoạt động very long hoursgiờ,
57
142000
2000
và làm viêc trong nhiều giờ,
02:39
very activeđang hoạt động.
58
144000
2000
cực kỳ năng động.
02:42
So, what would our naturaltự nhiên rhythmnhịp look like?
59
147000
2000
Vậy, nhịp điệu tự nhiên của chúng tôi như thế nào?
02:44
What would our sleepingngủ patternsmẫu be
60
149000
3000
Cơ chế ngủ nghỉ lý tưởng của chúng tôi
02:47
in the sortsắp xếp of ideallý tưởng sensegiác quan?
61
152000
3000
ra sao?
02:50
Well, it turnslượt out
62
155000
2000
Khi mọi người
02:52
that when people are livingsống
63
157000
2000
đang sống
02:54
withoutkhông có any sortsắp xếp of artificialnhân tạo lightánh sáng at all,
64
159000
2000
mà không có chút ánh sáng nhân tạo nào
02:56
they sleepngủ twicehai lần everymỗi night.
65
161000
2000
họ sẽ ngủ 2 lần mỗi tối.
02:58
They go to bedGiường around 8:00 p.m.
66
163000
2000
Họ đi ngủ tầm 8 giờ tối
03:00
untilcho đến midnightnửa đêm
67
165000
2000
cho đến nửa đêm
03:02
and then again, they sleepngủ
68
167000
2000
và rồi họ lại tiếp tục ngủ
03:04
from about 2:00 a.m. untilcho đến sunrisebình Minh.
69
169000
3000
từ 2 giờ sáng đến khi bình minh.
03:07
And in-betweengiữa, they have a couplevợ chồng of hoursgiờ
70
172000
2000
Và giữa 2 khoảng đó, họ có khoảng 2 tiếng
03:09
of sortsắp xếp of meditativethiền định quietYên tĩnh in bedGiường.
71
174000
3000
nằm trên giường, vắt tay lên trán suy tư.
03:12
And duringsuốt trong this time,
72
177000
2000
Trong thời gian này,
03:14
there's a surgesự đột biến of prolactinprolactin,
73
179000
2000
kích thích tố nội tiết (prolactin, hóc môn tiết sữa) tăng lên
03:16
the likesthích of which a modernhiện đại day never seesnhìn.
74
181000
3000
thời nay thường hiếm xảy ra.
03:19
The people in these studieshọc
75
184000
2000
Những người tham gia cuộc nghiên cứu
03:21
reportbài báo cáo feelingcảm giác so awaketỉnh táo duringsuốt trong the daytimeBan ngày,
76
186000
2000
tường thuật lại cảm giác tỉnh táo suốt cả ngày,
03:23
that they realizenhận ra
77
188000
2000
họ nhận ra
03:25
they're experiencingtrải nghiệm truethật wakefulnessty
78
190000
2000
họ đang trải qua cảm giác tỉnh táo hoàn toàn
03:27
for the first time in theirhọ livescuộc sống.
79
192000
2000
lần đầu tiên trong đời.
03:29
So, cutcắt tỉa to the modernhiện đại day.
80
194000
2000
Liên hệ sang thời hiện đại.
03:31
We're livingsống in a culturenền văn hóa of jetmáy bay phản lực lagtụt hậu,
81
196000
2000
Chúng ta đang sống trong nền văn hóa say máy bay
03:33
globaltoàn cầu traveldu lịch,
82
198000
2000
do yêu cầu công tác 24giờ/ngày
03:35
24-hour-hour businesskinh doanh,
83
200000
3000
đổi công tác
03:38
shiftsự thay đổi work.
84
203000
3000
hay đi du lịch khắp thế giới.
03:41
And you know, our modernhiện đại wayscách
85
206000
2000
Bạn biết đấy, phương thức
03:43
of doing things
86
208000
2000
làm việc hiện đại thế này
03:45
have theirhọ advantageslợi thế,
87
210000
2000
cũng có những điểm thuận lợi
03:47
but I believe we should understandhiểu không the costschi phí.
88
212000
3000
nhưng tôi tin chúng ta đều hiểu cái giá phải trả.
03:50
Thank you.
89
215000
2000
Xin cảm ơn.
03:52
(ApplauseVỗ tay)
90
217000
2000
(Vỗ tay)
Translated by Ha Tran
Reviewed by Anh Tran

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jessa Gamble - Writer
Jessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture.

Why you should listen

Jessa Gamble is an award-winning writer from Oxford, who lives in the Canadian Subarctic. Now that humanity has spread right to the Earth's poles and adopted a 24-hour business day, Gamble argues that our internal clocks struggle against our urban schedules. Her work documents the rituals surrounding daily rhythms, which along with local languages and beliefs are losing their rich global diversity and succumbing to a kind of circadian imperialism.

A dynamic new voice in popular science, Gamble was awarded a 2007 Science in Society journalism award from the Canadian Science Writers Association for her first-person account of daily life at the Eureka High Arctic Weather Station. She is the author of Siesta and The Midnight Sun: How We Measure and Experience Time.

More profile about the speaker
Jessa Gamble | Speaker | TED.com