ABOUT THE SPEAKER

Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life.

Why you should listen

Dr. Daniel Levitin is a neuroscientist at McGill University in Montreal, dean at Minerva Schools in San Francisco and a musician. His research focuses on pattern processing in the brain.

His three books This Is Your Brain on Music, The World in Six Songs, and the recent The Organized Mind are all bestsellers. A polymath at heart, he has performed with top musicians and holds a few gold and platinum records.

Levitin earned his B.A. in Cognitive Psychology and Cognitive Science at Stanford University, and went on to earn his Ph.D. in Psychology from the University of Oregon, researching complex auditory patterns and pattern processing in expert and non-expert populations. He completed post-doctoral training at Stanford University Medical School (in Neuroimaging) and at UC Berkeley (in Cognitive Psychology). He has consulted on audio sound source separation for the U.S. Navy, and on audio quality for several rock bands and record labels (including the Grateful Dead and Steely Dan), and served as one of the “Golden Ears” expert listeners in the original Dolby AC3 compression tests. He worked for two years at the Silicon Valley think tank Interval Research Corporation.

He taught at Stanford University in the Department of Computer Science, the Program in Human-Computer Interaction, and the Departments of Psychology, Anthropology, Computer Music, and History of Science.

More profile about the speaker
Daniel Levitin | Speaker | TED.com

TEDGlobal>London

Daniel Levitin: How to stay calm when you know you'll be stressed

Daniel Levitin: Kiel resti trankvila, kiam oni antaŭvidas streĉan situacion

Filmed: 2015-09-29

15,873,808 views

Streĉite, vi ne estas en via plej bona stato. Fakte, via cerbo evoluis dum jarmiloj por liveri kortisolon en streĉaj situacioj, inhibante racian, logikan pensadon sed helpante vin supervivi, ekzemple, ĉe leon-atako. Neŭrosciencisto Daniel Levitin pensas, ke ekzistas maniero eviti fari gravegajn erarojn ĉe streĉaj situacioj, kiam via penso iĝas konfuza: la tiel nomata tekniko pre-mortem. "Ni ĉiuj eraros iam tiam" , li diras. "Temas pri antaŭpensi tiujn eventualajn erarojn"

Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

Antaŭ kelkaj jaroj,
mi enrompis en mian propran domon.

00:13

A few years ago,
I broke into my own house.

0

1240

2560

00:16

I had just driven home,

1

4880

1216

Mi ĵus alveturis hejmen,

00:18

it was around midnight
in the dead of Montreal winter,

2

6120

2536

ĉirkaŭ noktomezo,
en plena montreala vintro,

00:20

I had been visiting my friend,
Jeff, across town,

3

8680

2296

mi estis vizitinta mian amikon Jeff,

00:23

and the thermometer on the front porch
read minus 40 degrees --

4

11000

4776

kaj la termometro de la enireja porĉo
indikis -40 gradojn --

00:27

and don't bother asking
if that's Celsius or Fahrenheit,

5

15800

3096

-ne gravas ĉu celsiaj aŭ farenhejtaj,

00:30

minus 40 is where the two scales meet --

6

18920

2456

ĉe -40 ambaŭ skaloj kuniĝas –-

00:33

it was very cold.

7

21400

1256

estis tre malvarme.

00:34

And as I stood on the front porch
fumbling in my pockets,

8

22680

3216

Mi staris ĉe la enireja porĉo
traserĉante miajn poŝojn

00:37

I found I didn't have my keys.

9

25920

2256

kaj mi konstatis,
ke mi ne havis la ŝlosilojn.

00:40

In fact, I could see them
through the window,

10

28200

2096

Fakte, mi povis vidi ilin tra la fenestro

00:42

lying on the dining room table
where I had left them.

11

30320

3096

sur la salona tablo, kie mi lasis ilin.

00:45

So I quickly ran around
and tried all the other doors and windows,

12

33440

3136

Mi do ĉirkaŭiris la domon kaj provis eniri
tra la aliaj pordoj kaj fenestroj,

00:48

and they were locked tight.

13

36600

1576

sed ili estis tute femitaj.

00:50

I thought about calling a locksmith --
at least I had my cellphone,

14

38200

3143

Mi pripensis la eblon alvoki seruriston --
mi ja almenaŭ havis mian poŝtelefonon,

00:53

but at midnight, it could take a while
for a locksmith to show up,

15

41367

3329

sed noktomeze seruristo
prenus multan tempon por alveni kaj

00:56

and it was cold.

16

44720

2160

estis malvarme

01:00

I couldn't go back to my friend
Jeff's house for the night

17

48421

2715

kaj mi ne povis reiri al la domo
de mia amiko tranokti,

01:03

because I had an early flight
to Europe the next morning,

18

51160

2667

ĉar frumatene
mi prenos aviadilon al Eŭropo

01:05

and I needed to get
my passport and my suitcase.

19

53851

2239

kaj, por tio, mi bezonos
miajn pasporton kaj valizon.

01:08

So, desperate and freezing cold,

20

56400

2496

Senespere kaj frostite,

01:10

I found a large rock and I broke
through the basement window,

21

58920

3616

mi trovis dikan ŝtonon kaj rompis
fenestron de la subgrunda etaĝo,

01:14

cleared out the shards of glass,

22

62560

1976

forigis la vitrerojn,

01:16

I crawled through,

23

64560

1336

rampis traen

01:17

I found a piece of cardboard
and taped it up over the opening,

24

65920

3416

kaj trovis pecon da kartono
por alfiksi ĝin sur la truo,

01:21

figuring that in the morning,
on the way to the airport,

25

69360

2620

pensante ke la postan matenon
survoje al la flughaveno

01:24

I could call my contractor
and ask him to fix it.

26

72004

2772

mi povos alvoki ripariston
kaj peti, ke li riparu ĝin.

01:26

This was going to be expensive,

27

74800

1477

Estos multekoste,

01:28

but probably no more expensive
than a middle-of-the-night locksmith,

28

76301

3555

sed problale ne pli
ol seruristo alvokita noktomeze,

01:31

so I figured, under the circumstances,
I was coming out even.

29

79880

4160

do mi pensis, ke mi elturniĝos
nemalbone el tiu situacio.

01:36

Now, I'm a neuroscientist by training

30

84920

2176

Nu, mi estas neŭrosciencisto profesie

01:39

and I know a little bit
about how the brain performs under stress.

31

87120

4096

kaj mi iomete scias pri la funkciado
de cerbo sub streĉiteco.

01:43

It releases cortisol
that raises your heart rate,

32

91240

3536

Ĝi liveras kortisolon,
kiu pliigas la korbatojn

01:46

it modulates adrenaline levels

33

94800

2256

kaj reguligas adrenalinan nivelon,

01:49

and it clouds your thinking.

34

97080

1480

kio nubigas la pensadon.

01:51

So the next morning,

35

99080

1976

Do, sekvamatente,

01:53

when I woke up on too little sleep,

36

101080

2456

kiam mi leviĝis post mallonga dormo,

01:55

worrying about the hole in the window,

37

103560

2736

zorgante pri la fenestra truo,

01:58

and a mental note
that I had to call my contractor,

38

106320

2776

memorante, ke mi telefonu la ripariston,

02:01

and the freezing temperatures,

39

109120

1696

kun la frosta vetero,

02:02

and the meetings I had upcoming in Europe,

40

110840

2456

kun la venontaj rendevuoj en Eŭropo

02:05

and, you know, with all
the cortisol in my brain,

41

113320

3536

kaj amaso da kortisolo en mia cerbo,

02:08

my thinking was cloudy,

42

116880

1376

mia pensado estis konfuza,

02:10

but I didn't know it was cloudy
because my thinking was cloudy.

43

118280

3416

sed mi ne sciis tion, ĝuste
ĉar mia penso estis konfuza.

02:13

(Laughter)

44

121720

1496

(Ridado)

02:15

And it wasn't until I got
to the airport check-in counter,

45

123240

3256

Nur kiam mi alvenis la flug-akceptejon,

02:18

that I realized I didn't have my passport.

46

126520

2256

mi konstatis, ke mi ne havas
mian pasporton

02:20

(Laughter)

47

128800

2016

(Ridado)

02:22

So I raced home in the snow
and ice, 40 minutes,

48

130840

3456

Mi do fulmveturis hejmen sur vojo
plena je neĝo kaj glacio, en 40 minutoj,

02:26

got my passport,
raced back to the airport,

49

134320

2456

prenis mian pasporton kaj fulmveturis
denove al la flug-haveno.

02:28

I made it just in time,

50

136800

1816

Mi alvenis ĝustatempe,

02:30

but they had given away
my seat to someone else,

51

138640

2239

sed oni jam donis
mian sid-lokon al iu alia

02:32

so I got stuck in the back of the plane,
next to the bathrooms,

52

140903

2976

kaj oni metis min malantaŭe en la aviadilo, apud la necesejo,

02:35

in a seat that wouldn't recline,
on an eight-hour flight.

53

143903

3217

en seĝo kiu ne retrokliniĝis,
dum okhora flugo.

02:39

Well, I had a lot of time to think
during those eight hours and no sleep.

54

147880

3456

Nu, mi havis multe da tempo
por pensadi dum tiuj ok horoj sendormaj.

02:43

(Laughter)

55

151360

1136

(Ridado)

02:44

And I started wondering,
are there things that I can do,

56

152520

2656

Mi demandis min, ĉu mi povas fari ion,

02:47

systems that I can put into place,

57

155200

1936

efektivigi sistemojn,

02:49

that will prevent bad things
from happening?

58

157160

2456

kiuj malhelpos, ke okazos malbonaj aferoj

02:51

Or at least if bad things happen,

59

159640

1896

aŭ, kiuj minimumigos
la probablon de katastrofo,

02:53

will minimize the likelihood
of it being a total catastrophe.

60

161560

5000

se entute ili okazos?

02:59

So I started thinking about that,

61

167360

1576

Mi do komencis pripensi tion,

03:00

but my thoughts didn't crystallize
until about a month later.

62

168960

2858

sed miaj pensoj nur konkretiĝis
unu monaton poste.

03:03

I was having dinner with my colleague,
Danny Kahneman, the Nobel Prize winner,

63

171842

3694

Mi vespermanĝadis kun mia kolego
Danny Kahneman, Nobel-premiito,

03:07

and I somewhat embarrassedly told him
about having broken my window,

64

175560

3376

kaj kun certa honto mi rakontis al li
pri la rompo de mia fenestro

03:10

and, you know, forgotten my passport,

65

178960

2416

kaj la forgeso de mia pasporto;

03:13

and Danny shared with me

66

181400

1216

Danny sciigis min

03:14

that he'd been practicing
something called prospective hindsight.

67

182640

4496

ke li praktikadis la tiel nomatan
retro-prospektivon.

03:19

(Laughter)

68

187160

1736

(Ridado)

03:20

It's something that he had gotten
from the psychologist Gary Klein,

69

188920

3143

Temas pri ideo kiun li pruntis
el psikologo Gary Klein,

03:24

who had written about it
a few years before,

70

192087

2049

kiu verkis ĉi-prie kelkajn jarojn antaŭe.

03:26

also called the pre-mortem.

71

194160

2096

Ĝi ankaŭ nomiĝas pre-mortem.

03:28

Now, you all know what the postmortem is.

72

196280

1953

Vi ĉiuj scias kio estas tekniko post-mortem.

03:30

Whenever there's a disaster,

73

198257

1479

Kiam okazas katastrofo,

03:31

a team of experts come in and they try
to figure out what went wrong, right?

74

199760

4296

aro de spertuloj provas kompreni,
kio miskunciis, ĉu ne?

03:36

Well, in the pre-mortem, Danny explained,

75

204080

2416

Nu, Danny klarigis, ke per tekniko pre-mortem

03:38

you look ahead and you try to figure out
all the things that could go wrong,

76

206520

3896

oni antaŭrigardas kaj provas imagi,
kio povus esti misa

03:42

and then you try to figure out
what you can do

77

210440

2576

kaj kio eblas fari

03:45

to prevent those things from happening,
or to minimize the damage.

78

213040

3496

por malhelpi tiujn misokazaĵojn,
aŭ por minimumigi la damaĝon.

03:48

So what I want to talk to you about today

79

216560

2936

Mi hodiaŭ volas paroli al vi pri tio,

03:51

are some of the things we can do
in the form of a pre-mortem.

80

219520

3536

kion ni povas fari dank’al tekniko pre-mortem.

03:55

Some of them are obvious,
some of them are not so obvious.

81

223080

2896

Kelkaj faroj estas evidentaj, aliaj ne.

03:58

I'll start with the obvious ones.

82

226000

1936

Mi komencos per tiuj evidentaj.

03:59

Around the home, designate a place
for things that are easily lost.

83

227960

5080

En via hejmo, elektu lokon
por meti aĵojn facile perdeblajn.

04:05

Now, this sounds
like common sense, and it is,

84

233680

3856

Nu, ĉi tio ŝajnas, kaj fakte estas,
komuna saĝo,

04:09

but there's a lot of science
to back this up,

85

237560

2536

sed multaj sciencaj faktoj
pri nia spaca memoro

04:12

based on the way our spatial memory works.

86

240120

3296

subtenas tion.

04:15

There's a structure in the brain
called the hippocampus,

87

243440

2856

Ekzistas strukturo en nia cerbo,
nomata hipokampo,

04:18

that evolved over tens
of thousands of years,

88

246320

2936

evoluinta dum dekmiloj da jaroj,

04:21

to keep track of the locations
of important things --

89

249280

3776

kiu registras la lokon de gravaj aferoj --

04:25

where the well is,
where fish can be found,

90

253080

2416

kie troviĝas puto,
aro de frukt-arboj,

04:27

that stand of fruit trees,

91

255520

2496

kie eblas trovi fiŝojn,

04:30

where the friendly and enemy tribes live.

92

258040

2616

kie loĝas malamikaj triboj.

04:32

The hippocampus is the part of the brain

93

260680

1905

Hipokampo estas la parto de la cerbo

04:34

that in London taxicab drivers
becomes enlarged.

94

262609

3487

kiu estas pli-ol-normale granda
ĉe la londonaj taksiistoj.

04:38

It's the part of the brain
that allows squirrels to find their nuts.

95

266120

3696

Estas la parto de la cerbo,
kiu ebligas al sciuroj trovi nuksojn.

04:41

And if you're wondering,
somebody actually did the experiment

96

269840

2858

Se vi dubas pri tio,
iu jam faris eksperimenton,

04:44

where they cut off
the olfactory sense of the squirrels,

97

272722

2774

kie oni forigis flar-senson al sciuroj,

04:47

and they could still find their nuts.

98

275520

1816

kaj ili plu kapablis trovi nuksojn.

04:49

They weren't using smell,
they were using the hippocampus,

99

277360

2816

Ili ne uzis flar-senson,
ili uzis hipokampon,

04:52

this exquisitely evolved mechanism
in the brain for finding things.

100

280200

5016

tiu fajne evoluinta mekanismo
de la cerbo por trovi aferojn.

04:57

But it's really good for things
that don't move around much,

101

285240

3736

Tamen ĝi bonas
por aferoj apenaŭ moviĝantaj,

05:01

not so good for things that move around.

102

289000

2456

ne tiom por aferoj, kiuj moviĝadas.

05:03

So this is why we lose car keys
and reading glasses and passports.

103

291480

4296

Jen kial ni perdas aŭto-ŝlosilojn,
leg-okulvitrojn kaj pasporton.

05:07

So in the home,
designate a spot for your keys --

104

295800

2496

Do, hejme elektu lokon por viaj ŝlosiloj --

05:10

a hook by the door,
maybe a decorative bowl.

105

298320

2856

hoketo apud la pordo aŭ dekoracia bovlo,

05:13

For your passport, a particular drawer.

106

301200

2096

aparta tirkesto por vía pasporto.

05:15

For your reading glasses,
a particular table.

107

303320

2776

aparta tablo por viaj leg-okulvitroj.

05:18

If you designate a spot
and you're scrupulous about it,

108

306120

3456

Se vi elektas tiajn lokojn
kaj vi skrupule respektas ĉi tion,

05:21

your things will always be there
when you look for them.

109

309600

2816

vi trovos viajn aferojn,
kiam vi serĉos ilin.

05:24

What about travel?

110

312440

1216

Kio pri vojaĝoj?

05:25

Take a cell phone picture
of your credit cards,

111

313680

2376

Fotu per via poŝtelefono
viajn kredit-kartojn,

05:28

your driver's license, your passport,

112

316080

2296

stir-permesilon, pasporton,

05:30

mail it to yourself so it's in the cloud.

113

318400

2256

retpoŝtu ilin al vi,
por ennubigi ilin.

05:32

If these things are lost or stolen,
you can facilitate replacement.

114

320680

4376

Se tiuj aĵoj perdiĝos,
vi povos pli facile anstataugi ilin.

05:37

Now these are some rather obvious things.

115

325080

2616

Nu, tiuj estas sufiĉe evidentaj aferoj.

05:39

Remember, when you're under stress,
the brain releases cortisol.

116

327720

3536

Memoru ke, kiam vi estas streĉita,
via cerbo liveras kortisolon.

05:43

Cortisol is toxic,
and it causes cloudy thinking.

117

331280

3216

Kortisolo estas toksa
kaj igas pensadon konfuza.

05:46

So part of the practice of the pre-mortem

118

334520

2536

Do, unu parto de tekniko premortem
estas agnoski,

05:49

is to recognize that under stress
you're not going to be at your best,

119

337080

4256

ke vi ne estos en via plej bona stato,
kiam vi streĉiĝos,

05:53

and you should put systems in place.

120

341360

2296

kaj tial vi devus efektivigi
help-sistemon.

05:55

And there's perhaps
no more stressful a situation

121

343680

2936

Eble la plej streĉa situacio estas

05:58

than when you're confronted
with a medical decision to make.

122

346640

3416

kiam vi devas preni decidon pri via sano.

06:02

And at some point, all of us
are going to be in that position,

123

350080

3296

Iagrade, ni ĉiuj estos en tia situacio,

06:05

where we have to make
a very important decision

124

353400

2376

kiam ni devos preni gravan decidon

06:07

about the future of our medical care
or that of a loved one,

125

355800

3296

pri nia sano aŭ tiu de proksimuloj,

06:11

to help them with a decision.

126

359120

1656

aŭ helpi ilin preni decidon.

06:12

And so I want to talk about that.

127

360800

1616

Tial mi volas paroli al vi prie.

06:14

And I'm going to talk about
a very particular medical condition.

128

362440

3016

Mi parolos al vi
pri tre specifa situacio rilate sanon.

06:17

But this stands as a proxy for all kinds
of medical decision-making,

129

365480

3536

Sed ĝi estas ekzemplo
de ĉiu speco de decido pri sano,

06:21

and indeed for financial decision-making,
and social decision-making --

130

369040

4016

pri mono aŭ pri socio,

06:25

any kind of decision you have to make

131

373080

2256

fakte, ajna decido prenenda,

06:27

that would benefit from a rational
assessment of the facts.

132

375360

4016

kiu profitus el racia taksado de faktoj.

06:31

So suppose you go to your doctor
and the doctor says,

133

379400

3136

Do imagu, ke vi vizitas vian doktoron
kaj li au ŝi diras:

06:34

"I just got your lab work back,
your cholesterol's a little high."

134

382560

4120

”Mi ĵus ricevis vian sang-analizon
kaj la kolesterol-nivelo estas iom alta."

06:39

Now, you all know that high cholesterol

135

387240

3016

Vi scias nur, ke alta kolesterol-nivelo

06:42

is associated with an increased risk
of cardiovascular disease,

136

390280

4136

rilatas al pli granda risko
de kardiovaskula malsano,

06:46

heart attack, stroke.

137

394440

1416

kor-atako, apopleksio.

06:47

And so you're thinking

138

395880

1216

Tial vi pensas,

06:49

having high cholesterol
isn't the best thing,

139

397120

2096

ke havi altan kolesterol-nivelon
ne estas dezirinde,

06:51

and so the doctor says,
"You know, I'd like to give you a drug

140

399240

3016

kaj tial la doktoro diras:
”Nu, mi volus doni al vi kuracilon,

06:54

that will help you
lower your cholesterol, a statin."

141

402280

2776

kiu helpos vin malpliigi
vian kolesterol-nivelon: statino”.

06:57

And you've probably heard of statins,

142

405080

1896

Probable, vi jam aŭdis pri statinoj,

06:59

you know that they're among
the most widely prescribed drugs

143

407000

2810

vi scias, ke temas pri unu
el la substancoj plej preskribitaj

07:01

in the world today,

144

409834

1174

nun en la mondo,

07:03

you probably even know
people who take them.

145

411032

2079

eble vi eĉ konas iun, kiu prenas ĝin.

07:05

And so you're thinking,
"Yeah! Give me the statin."

146

413135

2381

Tiam vi pensas:
“Jes, donu al mi statinon!”

07:07

But there's a question
you should ask at this point,

147

415541

2435

Tamen estas demando,
kiun vi devus fari tiam,

07:10

a statistic you should ask for

148

418000

1856

vi devas demandi pri statistiko

07:11

that most doctors
don't like talking about,

149

419880

2456

pri kio plejmultaj kuracistoj
ne ŝatas paroli,

07:14

and pharmaceutical companies
like talking about even less.

150

422360

3160

des malpli farmaciaj entreprenoj.

07:18

It's for the number needed to treat.

151

426800

2376

Temas pri la koncepto -
Nombro necesa por kuracado (NNK) .

07:21

Now, what is this, the NNT?

152

429200

1976

Nu, kio estas tiu NKK?

07:23

It's the number of people
that need to take a drug

153

431200

3056

Ĝi estas la nombro de personoj,
kiu ricevas medikamenton,

07:26

or undergo a surgery
or any medical procedure

154

434280

2856

operacion aŭ alian kurac-rimedon

07:29

before one person is helped.

155

437160

2376

po unu persono kuracita.

07:31

And you're thinking,
what kind of crazy statistic is that?

156

439560

2856

Eble vi nun pensas:
“Kiel stranga statistiko!”

07:34

The number should be one.

157

442440

1216

Tiu nombro devus esti unu.

07:35

My doctor wouldn't prescribe
something to me

158

443680

2056

Mía kuracisto ne preskribus ion,

07:37

if it's not going to help.

159

445760

1285

se ĝi ne helpos min.

07:39

But actually, medical practice
doesn't work that way.

160

447069

2484

Tamen, en la realo, medicino
ne funkcias tiel.

07:41

And it's not the doctor's fault,

161

449578

1531

Kaj pri tio ne kulpas la doktoro,

07:43

if it's anybody's fault,
it's the fault of scientists like me.

162

451134

2919

se entute kulpas iu,
estas sciencistoj kiel mi.

07:46

We haven't figured out
the underlying mechanisms well enough.

163

454077

2865

Ni ne komprenis sufiĉe bone
la implicitajn mekanismojn de medikamentoj.

07:48

But GlaxoSmithKline estimates

164

456966

2410

GlaxoSmithKline kalkulas,

07:51

that 90 percent of the drugs work
in only 30 to 50 percent of the people.

165

459400

4976

ke 90 procentoj el la medikamentoj funkcias nur ĉe 30-50 procentoj el homoj.

07:56

So the number needed to treat
for the most widely prescribed statin,

166

464400

3816

Laŭ vi, kiu estas la NNK-o

08:00

what do you suppose it is?

167

468240

2136

de la tre preskribita statino?

08:02

How many people have to take it
before one person is helped?

168

470400

2816

Kiom da personoj devas preni ĝin
po unu persono kuracita?

08:05

300.

169

473240

1200

300

08:07

This is according to research

170

475075

1381

Jen kalkulo de esploro

08:08

by research practitioners
Jerome Groopman and Pamela Hartzband,

171

476480

3496

farita de kuracistoj-esploristoj
Jerome Groopman kaj Pamela Hartzband,

08:12

independently confirmed by Bloomberg.com.

172

480000

2776

sendepende konfirmita de Bloomberg.com.

08:14

I ran through the numbers myself.

173

482800

2400

Mi mem reviziis la ciferojn.

08:17

300 people have to
take the drug for a year

174

485920

2376

300 personoj devas preni
ĉi tiun medikamenton dum unu jaro

08:20

before one heart attack, stroke
or other adverse event is prevented.

175

488320

3976

por eviti entute nur unu kor-atakon,
unu apopleksion aŭ unu alian malsanon.

08:24

Now you're probably thinking,

176

492320

1381

Eble vi nun pensas:

08:25

"Well, OK, one in 300 chance
of lowering my cholesterol.

177

493725

2811

“Nu, bone, unu eblo, ĉiun 300-an,
malpliigi mian kolesterolon indas.

08:28

Why not, doc? Give me
the prescription anyway."

178

496560

2216

Kial ne, doktoro? Preskribu
ĝin al mi, ĉiel ajn."

08:30

But you should ask at this point
for another statistic,

179

498800

2856

Tamen vi devus demandi
pri alia statistiko:

08:33

and that is, "Tell me
about the side effects." Right?

180

501680

2576

"Rakontu al mi
pri la flankaj efektoj." Ĉu ne?

08:36

So for this particular drug,

181

504280

1656

Nu, ĉe ĉi tiu medikamento

08:37

the side effects occur
in five percent of the patients.

182

505960

3656

flankaj efektoj okazas
al kvin procento el la pacientoj.

08:41

And they include terrible things --

183

509640

1667

Ili inkluzivas malagrablaĵojn

08:43

debilitating muscle and joint pain,
gastrointestinal distress --

184

511331

4444

kiel febliĝantaj muskoloj, artika doloro
kaj stomak-intesta malbonfarto.

08:47

but now you're thinking, "Five percent,

185

515799

1859

Sed nun vi eble pensas: “Kvin procentoj

08:49

not very likely
it's going to happen to me,

186

517682

2014

estas malgranda probablo,
ke tio okazos al mi,

08:51

I'll still take the drug."

187

519720

1238

mi plu prenos la medikamenton.”

08:52

But wait a minute.

188

520982

1194

Sed atendu iomete.

08:54

Remember under stress
you're not thinking clearly.

189

522200

2336

Memoru, ke sub streĉiteco
vi ne pensos tute klare.

08:56

So think about how you're going
to work through this ahead of time,

190

524560

3165

Pripensu do tion antaŭe,

08:59

so you don't have to manufacture
the chain of reasoning on the spot.

191

527750

3198

por ne devi pensi pri tio
poste sub streĉiteco.

09:02

300 people take the drug, right?
One person's helped,

192

530973

2492

300 homoj prenas la medikamenton, ĉu ne? Unu homo estas kuracita,

09:05

five percent of those 300
have side effects,

193

533489

2407

kvin procento el tiuj 300
havas flankajn efektojn,

09:07

that's 15 people.

194

535920

1480

tio estas 15 homoj.

09:09

You're 15 times more likely
to be harmed by the drug

195

537800

3896

Estas 15 fojojn pli probable,

09:13

than you are to be helped by the drug.

196

541720

2816

ke tiu medikamento nocos vin
ol helpos vin.

09:16

Now, I'm not saying whether you
should take the statin or not.

197

544560

2905

Nu, mi ne diras,
ke vi prenu staninon aŭ ne.

09:19

I'm just saying you should have
this conversation with your doctor.

198

547489

3143

Mi nur diras ke vi devus havi
ĉi tiun interparolon kun via doktoro.

09:22

Medical ethics requires it,

199

550656

1320

Medicina etiko postulas tion,

09:24

it's part of the principle
of informed consent.

200

552000

2296

tio estas parto de la principo
de priinformita konsento.

09:26

You have the right to have access
to this kind of information

201

554320

3216

Vi rajtas ekscii pri tiaspeca informo,

09:29

to begin the conversation about whether
you want to take the risks or not.

202

557560

3896

por interparoli kun via kuracisto,
ĉu vi volas alpreni tiun riskon aŭ ne.

09:33

Now you might be thinking

203

561480

1216

Vi eble nun pensas,

09:34

I've pulled this number
out of the air for shock value,

204

562720

2696

ke mi tute elpensis ĉi tiun NNK por ŝoki,

09:37

but in fact it's rather typical,
this number needed to treat.

205

565440

3256

sed fakte, ĝi estas
sufiĉe normala koncepto.

09:40

For the most widely performed surgery
on men over the age of 50,

206

568720

4616

Ĉe la plej komuna operacio
ĉe viroj pli-ol-kvindekjaraj,

09:45

removal of the prostate for cancer,

207

573360

2216

forpreno de prostato pro kancero,

09:47

the number needed to treat is 49.

208

575600

2576

la NNK-o estas 49.

09:50

That's right, 49 surgeries are done
for every one person who's helped.

209

578200

4176

Nome, oni faras 49 operaciojn
po unu persono kuracita.

09:54

And the side effects in that case
occur in 50 percent of the patients.

210

582400

4656

Kaj flankaj efektoj okazas
ĉe 50 procento el la pacientoj.

09:59

They include impotence,
erectile dysfunction,

211

587080

2856

Ili inkluzivas impotenton,
penisan miserektiĝon,

10:01

urinary incontinence, rectal tearing,

212

589960

2776

neretenadon de urino kaj ekskrementoj,

10:04

fecal incontinence.

213

592760

1456

rektumajn ŝiriĝojn.

10:06

And if you're lucky, and you're one
of the 50 percent who has these,

214

594240

3496

Se vi bonŝancas, kaj estas unu
el tiu 50 procento kun flank-efektoj,

10:09

they'll only last for a year or two.

215

597760

2040

ili nur daŭros unu-du jarojn.

10:12

So the idea of the pre-mortem
is to think ahead of time

216

600880

3616

La ideo de tekniko pre-mortem
estas pripensi antaŭtempe la demandojn,

10:16

to the questions
that you might be able to ask

217

604520

2536

kiujn vi povos fari,

10:19

that will push the conversation forward.

218

607080

2376

kiuj antaŭenigos la konversacion
kun via doktoro.

10:21

You don't want to have to manufacture
all of this on the spot.

219

609480

3096

Sendube vi ne volos elfaradi
ĉi tion surloke.

10:24

And you also want to think
about things like quality of life.

220

612600

2896

Kaj vi ankaŭ volas pensi
pri aferoj kiel viv-kvalito.

10:27

Because you have a choice oftentimes,

221

615520

1776

Vi povas elekti ofte,

10:29

do you I want a shorter life
that's pain-free,

222

617320

2296

tial, ĉu vi volas vivon
malpli longan sen doloro,

10:31

or a longer life that might have
a great deal of pain towards the end?

223

619640

3776

au vivon pli longan, kiu povas esti
tre dolora ĝis sia fino?

10:35

These are things to talk about
and think about now,

224

623440

2416

Jen temoj priparolindaj kaj pripensindaj,

10:37

with your family and your loved ones.

225

625880

1816

kun viaj familianoj
kaj viaj amataj proksimuloj.

10:39

You might change your mind
in the heat of the moment,

226

627720

2496

Eble vi ŝanĝos vian opinion
pro la tiumomenta urĝo,

10:42

but at least you're practiced
with this kind of thinking.

227

630240

3056

sed almenaŭ vi estos alkutimiĝinta
al ĉi tiu pensmaniero.

10:45

Remember, our brain under stress
releases cortisol,

228

633320

4616

Memoru: nia cerbo sub streĉiteco
liveras kortisolon,

10:49

and one of the things
that happens at that moment

229

637960

2336

kaj unu afero tiam okazanta

10:52

is a whole bunch on systems shut down.

230

640320

1936

estas malŝalto de pluraj korpaj sistemoj.

10:54

There's an evolutionary reason for this.

231

642280

1905

Ekzistas evoluada kialo por tio.

10:56

Face-to-face with a predator,
you don't need your digestive system,

232

644209

3407

Antaŭ predanto, vi ne bezonas
la digestan sistemon,

10:59

or your libido, or your immune system,

233

647640

2456

la libidon aŭ la imunan sistemon,

11:02

because if you're body is expending
metabolism on those things

234

650120

3656

ĉar, se via sistemo elspezas
metabolon ĉe tiuj aferoj

11:05

and you don't react quickly,

235

653800

1656

kaj vi ne reagas rapide,

11:07

you might become the lion's lunch,
and then none of those things matter.

236

655480

3976

vi povos iĝi manĝaĵo de leono,
kaj tiam nenio antaŭe dirita plu gravos.

11:11

Unfortunately,

237

659480

1416

Bedaŭrinde,

11:12

one of the things that goes out the window
during those times of stress

238

660920

3616

unu el la aferoj malaperantaj
dum tiuj streĉaj momentoj

11:16

is rational, logical thinking,

239

664560

1976

estas racia, logika pensado,

11:18

as Danny Kahneman
and his colleagues have shown.

240

666560

3416

kiel Danny Kahneman
kaj liaj kolegoj montris.

11:22

So we need to train ourselves
to think ahead

241

670000

3176

Ni do bezonas trejni nin por antaŭpensi

11:25

to these kinds of situations.

242

673200

2256

antau ol tiaj situacioj okazos.

11:27

I think the important point here
is recognizing that all of us are flawed.

243

675480

6176

Mi kredas, ke plej grava punkto ĉi tie
estas agnoski, ke ni ĉiuj estas difektaj.

11:33

We all are going to fail now and then.

244

681680

2856

Ni ĉiuj eraros tiam kaj tiam.

11:36

The idea is to think ahead
to what those failures might be,

245

684560

3616

Temas pri tio, antaŭpensi
kiujn erarojn povus okazi,

11:40

to put systems in place
that will help minimize the damage,

246

688200

3896

efektivigi help-sistemojn,
kiuj minimumigos damaĝon

11:44

or to prevent the bad things
from happening in the first place.

247

692120

3520

aŭ rekte malhelpos misokazaĵojn.

11:48

Getting back to that
snowy night in Montreal,

248

696280

2656

Mi retroiras al tiu neĝa nokto
en Montrealo,

11:50

when I got back from my trip,

249

698960

1736

kiam mi revenis el mia vojaĝo.

11:52

I had my contractor install
a combination lock next to the door,

250

700720

3856

Mi igis la ripariston instali kaseton fermitan per facile memorebla kodo,

11:56

with a key to the front door in it,
an easy to remember combination.

251

704600

3536

kiu enhavu unu ŝlosilon de la enirpordo.

12:00

And I have to admit,

252

708160

1216

Mi konfesu,

12:01

I still have piles of mail
that haven't been sorted,

253

709400

3416

ke mi plu havas staplojn
da leteroj ne klasitaj

12:04

and piles of emails
that I haven't gone through.

254

712840

2576

kaj amasojn da retmesaĝoj ne legitaj.

12:07

So I'm not completely organized,

255

715440

1776

Do, mi ne estas tute organiziĝinta,

12:09

but I see organization
as a gradual process,

256

717240

3136

sed mi vidas organizadon
kiel laŭgradan procezon,

12:12

and I'm getting there.

257

720400

1216

kaj mi atingos ĝin.

12:13

Thank you very much.

258

721640

1216

Koran dankon.

12:14

(Applause)

259

722880

4392

(Aplaŭdoj)

Translated by Paŭlo Kunŝi
Reviewed by Karine Breault

ABOUT THE SPEAKER

Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life.

Why you should listen

Dr. Daniel Levitin is a neuroscientist at McGill University in Montreal, dean at Minerva Schools in San Francisco and a musician. His research focuses on pattern processing in the brain.

His three books This Is Your Brain on Music, The World in Six Songs, and the recent The Organized Mind are all bestsellers. A polymath at heart, he has performed with top musicians and holds a few gold and platinum records.

Levitin earned his B.A. in Cognitive Psychology and Cognitive Science at Stanford University, and went on to earn his Ph.D. in Psychology from the University of Oregon, researching complex auditory patterns and pattern processing in expert and non-expert populations. He completed post-doctoral training at Stanford University Medical School (in Neuroimaging) and at UC Berkeley (in Cognitive Psychology). He has consulted on audio sound source separation for the U.S. Navy, and on audio quality for several rock bands and record labels (including the Grateful Dead and Steely Dan), and served as one of the “Golden Ears” expert listeners in the original Dolby AC3 compression tests. He worked for two years at the Silicon Valley think tank Interval Research Corporation.

He taught at Stanford University in the Department of Computer Science, the Program in Human-Computer Interaction, and the Departments of Psychology, Anthropology, Computer Music, and History of Science.

More profile about the speaker
Daniel Levitin | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Daniel Levitin: Kiel resti trankvila, kiam oni antaŭvidas streĉan situacion | TED Talk | TED.com