TEDSummit
Abigail Marsh: Why some people are more altruistic than others
Abigail Marsh: Kial iuj homoj estas pli altruismaj ol aliaj
Filmed:
Readability: 4.4
2,142,656 views
Kial iuj homoj faras sindonaĵojn, kaj helpas aliulojn eĉ je risko de sia propra bonfarto? Psikologia esploristo Abigail Marsh esploras la motivojn de homoj kiuj faras ege altruismajn agojn kiel donaci renon al pura nekonato. Ĉu iliaj cerboj fakte estas malsamaj?
Abigail Marsh - Psychologist
Abigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves? Full bio
Abigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves? Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
There's a man out there, somewhere,
0
760
2096
Estas viro ie,
00:14
who looks a little bit
like the actor Idris Elba,
like the actor Idris Elba,
1
2880
2976
kiu aspektas iom kiel aktoro Idris Elba,
nu, aspektis kiel li, antaŭ 20 jaroj.
00:17
or at least he did 20 years ago.
2
5880
2376
Mi scias nenion alian pri li,
00:20
I don't know anything else about him,
3
8280
1816
krom ke li savis mian vivon
00:22
except that he once saved my life
4
10120
1896
endanĝerigante sian propran.
00:24
by putting his own life in danger.
5
12040
1640
Li kuris trans kvar irejojn
de trafiko en meznokto,
de trafiko en meznokto,
00:26
This man ran across four lanes of freeway
traffic in the middle of the night
traffic in the middle of the night
6
14600
5376
00:32
to bring me back to safety
7
20000
1776
por sekurigi min
00:33
after a car accident
that could have killed me.
that could have killed me.
8
21800
2776
post aŭto-akcidento, kiu
povus mortigi min.
povus mortigi min.
00:36
And the whole thing
left me really shaken up, obviously,
left me really shaken up, obviously,
9
24600
2656
La tuta afero skuis min, evidente,
kaj ankaŭ lasis en mi ardan scivolemon
00:39
but it also left me with this
kind of burning, gnawing need
kind of burning, gnawing need
10
27280
3976
00:43
to understand why he did it,
11
31280
1640
pri kial li faris tion,
00:45
what forces within him
caused him to make the choice
caused him to make the choice
12
33760
2776
kia forto en li kaŭzis lin
decidi savi min,
00:48
that I owe my life to,
13
36560
1856
00:50
to risk his own life
to save the life of a stranger?
to save the life of a stranger?
14
38440
3616
riskante sian propran vivon por
savi iun nekonaton?
savi iun nekonaton?
00:54
In other words, what are the causes of his
or anybody else's capacity for altruism?
or anybody else's capacity for altruism?
15
42080
5040
Alivorte, kio igis lin, aŭ
igas iun alian altruisma?
igas iun alian altruisma?
00:59
But first let me tell you what happened.
16
47840
2016
Unue mi diru al vi, kio okazis.
01:01
That night, I was 19 years old
17
49880
1456
Tiunokte, mi, 19-jaraĝa,
01:03
and driving back to my home
in Tacoma, Washington,
in Tacoma, Washington,
18
51360
2376
veturis hejmen en Tacoma, Vaŝingtono,
01:05
down the Interstate 5 freeway,
19
53760
1816
laŭ la interŝtata aŭtovojo 5,
01:07
when a little dog
darted out in front of my car.
darted out in front of my car.
20
55600
2536
kiam malgranda hundo ekkuris
antaŭ mia aŭto.
antaŭ mia aŭto.
01:10
And I did exactly
what you're not supposed to do,
what you're not supposed to do,
21
58160
2336
Kaj mi faris ĝuste tion kion oni ne faru,
01:12
which is swerve to avoid it.
22
60520
1360
t.e. deturni por eviti ĝin.
01:14
And I discovered why
you're not supposed to do that.
you're not supposed to do that.
23
62480
2440
Mi tiam eltrovis kial oni ne faru tion.
01:17
I hit the dog anyways,
24
65319
1737
Mi trafis la hundon malgraŭe
01:19
and that sent the car into a fishtail,
25
67080
2616
kaj la aŭto joris,
turniĝis trans la vojon
01:21
and then a spin across the freeway,
26
69720
2576
01:24
until finally it wound up
in the fast lane of the freeway
in the fast lane of the freeway
27
72320
3576
ĝis ĝi haltis en rapid-irejo
01:27
faced backwards into oncoming traffic
28
75920
2936
kontraŭ la trafiko,
01:30
and then the engine died.
29
78880
1360
kaj la motoro difektiĝis.
Tiumomente, mi certis, ke mi
baldaŭ mortos,
baldaŭ mortos,
01:33
And I was sure in that moment
that I was about to die too,
that I was about to die too,
30
81480
3560
sed tio ne okazis,
01:37
but I didn't
31
85880
1216
01:39
because of the actions
of that one brave man
of that one brave man
32
87120
2736
pro la agoj de tiu kuraĝulo
01:41
who must have made the decision
33
89880
1496
kiu faris decidon en frakcio de sekundo,
01:43
within a fraction of a second
of seeing my stranded car
of seeing my stranded car
34
91400
3016
vidante mian senmovan aŭton,
01:46
to pull over and run
across four lanes of freeway traffic
across four lanes of freeway traffic
35
94440
4256
haltis sian aŭton kaj kuris trans
kvar irejojn plenaj je trafiko
kvar irejojn plenaj je trafiko
01:50
in the dark
36
98720
1936
en mallumo
01:52
to save my life.
37
100680
1976
por savi mian vivon.
01:54
And then after he got my car working again
38
102680
2896
Post li restartigis mian aŭton,
01:57
and got me back to safety
and made sure I was going to be all right,
and made sure I was going to be all right,
39
105600
3616
kaj certiĝis, ke mi estas sekura
kaj trankviligita,
kaj trankviligita,
02:01
he drove off again.
40
109240
1536
li forveturis.
02:02
He never even told me his name,
41
110800
2336
Li neniam diris al mi sian nomon,
02:05
and I'm pretty sure
I forgot to say thank you.
I forgot to say thank you.
42
113160
2160
kaj mi estas certa, ke mi
forgesis danki lin.
forgesis danki lin.
02:08
So before I go any further,
43
116440
1936
Do antaŭ ol pluparoli,
02:10
I really want to take a moment
44
118400
1456
mi vere volas halti momenton
02:11
to stop and say thank you
to that stranger.
to that stranger.
45
119880
2800
kaj diri dankon al tiu nekonato.
02:15
(Applause)
46
123280
1720
(Aplaŭdo)
Mi diras al vi ĉion tion ĉi,
02:22
I tell you all of this
47
130919
1217
02:24
because the events of that night changed
the course of my life to some degree.
the course of my life to some degree.
48
132160
4216
ĉar la evento de tiu nokto iom
ŝangis mian vivovojon.
ŝangis mian vivovojon.
Mi fariĝis psikologia esploristo,
02:28
I became a psychology researcher,
49
136400
1616
02:30
and I've devoted my work to understanding
the human capacity to care for others.
the human capacity to care for others.
50
138040
4776
kaj klopodas kompreni la kapablon
de homoj zorgi pri aliulojn.
de homoj zorgi pri aliulojn.
De kie ĝi venas, kaj kiel ĝi evoluas,
02:34
Where does it come from,
and how does it develop,
and how does it develop,
51
142840
2336
02:37
and what are the extreme forms
that it can take?
that it can take?
52
145200
2240
kaj kio estas la ekstremaj formoj,
kiujn ĝi povas alpreni?
kiujn ĝi povas alpreni?
02:40
These questions are really important
to understanding basic aspects
to understanding basic aspects
53
148120
3176
Tiuj demandoj estas gravaj por
kompreni bazajn ecojn
kompreni bazajn ecojn
de homa socia naturo.
02:43
of human social nature.
54
151320
1240
02:45
A lot of people,
and this includes everybody
and this includes everybody
55
153320
2096
Multaj homoj, inkluzive de filozofoj,
ekonomiistoj, kaj
ordinaruloj,
ordinaruloj,
02:47
from philosophers
and economists to ordinary people
and economists to ordinary people
56
155440
2896
kredas ke la homa naturo estas
fundamente malsindonema,
fundamente malsindonema,
02:50
believe that human nature
is fundamentally selfish,
is fundamentally selfish,
57
158360
3256
02:53
that we're only ever really motivated
by our own welfare.
by our own welfare.
58
161640
4176
ke ni estas motivitaj nur de
nia propra bonfarto.
nia propra bonfarto.
02:57
But if that's true, why do some people,
like the stranger who rescued me,
like the stranger who rescued me,
59
165840
4296
Sed se tio estas vera, kial iuj,
kiel la nekonato kiu savis min,
kiel la nekonato kiu savis min,
faras sindonajn agojn por helpi aliulojn
03:02
do selfless things,
like helping other people
like helping other people
60
170160
2496
03:04
at enormous risk and cost to themselves?
61
172680
2440
je granda risko kaj kosto por si mem?
03:07
Answering this question
62
175880
1296
Respondi tiun ĉi demandon
03:09
requires exploring the roots
of extraordinary acts of altruism,
of extraordinary acts of altruism,
63
177200
4096
necesigas esplori la radikon de
eksterordinaraj agoj de altruismo,
eksterordinaraj agoj de altruismo,
03:13
and what might make people
who engage in such acts
who engage in such acts
64
181320
2376
kaj tion, kio distingas homojn
03:15
different than other people.
65
183720
1856
kiuj faras tiujn agojn de la aliaj.
03:17
But until recently, very little work
on this topic had been done.
on this topic had been done.
66
185600
3080
Sed ĝis lastatempe, oni malmulte
studis tiun temon.
studis tiun temon.
La agoj de la viro, kiu savis min
03:21
The actions of the man who rescued me
67
189920
1816
03:23
meet the most stringent
definition of altruism,
definition of altruism,
68
191760
2976
kontentigas la plej rigoran
difinon de altruismo,
difinon de altruismo,
03:26
which is a voluntary, costly behavior
69
194760
2616
t.e. volonta, multekosta ago
03:29
motivated by the desire
to help another individual.
to help another individual.
70
197400
2440
instigita de la deziro helpi aliulon.
Do temas pri sindona ago eksklusive
por la bonfarto de aliulo.
por la bonfarto de aliulo.
03:32
So it's a selfless act
intended to benefit only the other.
intended to benefit only the other.
71
200640
3120
03:36
What could possibly
explain an action like that?
explain an action like that?
72
204560
2560
Kio kapablus ekspliki tian agon?
03:40
One answer is compassion, obviously,
73
208120
1936
Unu respondo estas kompato,
evidente,
evidente,
03:42
which is a key driver of altruism.
74
210080
1800
kiu estas kerna pelilo de altruismo.
03:44
But then the question becomes,
75
212520
1616
Nu, tiam la demando fariĝas:
03:46
why do some people
seem to have more of it than others?
seem to have more of it than others?
76
214160
2760
kial kelkaj ŝajne havas pli da ĝi ol aliaj?
03:50
And the answer may be that the brains
of highly altruistic people
of highly altruistic people
77
218120
3896
Kaj la respondo eble estas, ke
la cerbo de pli altruismaj homoj
la cerbo de pli altruismaj homoj
03:54
are different in fundamental ways.
78
222040
2200
estas malsama fundamente.
03:57
But to figure out how,
79
225120
1896
Sed por eltrovi kiel,
03:59
I actually started from the opposite end,
80
227040
2120
mi efektive komencis ĉe la
kontraŭa ekstremo,
kontraŭa ekstremo,
04:02
with psychopaths.
81
230160
1200
kun psikopatiuloj.
04:04
A common approach to understanding
basic aspects of human nature,
basic aspects of human nature,
82
232680
3096
Komuna metodo por kompreni bazajn
ecojn de homa naturo,
ecojn de homa naturo,
04:07
like the desire to help other people,
83
235800
2016
kiel la deziron helpi aliulojn,
04:09
is to study people
in whom that desire is missing,
in whom that desire is missing,
84
237840
3136
estas esplori homojn, al kiuj
mankas tiu deziro,
mankas tiu deziro,
04:13
and psychopaths are exactly such a group.
85
241000
2120
kaj psikopatiuloj estas ĝuste tiaj.
04:16
Psychopathy is a developmental disorder
86
244200
2376
Psikopatio estas evolua malordo
04:18
with strongly genetic origins,
87
246600
2096
kun forte genetika deveno,
kaj ĝi rezultigas personecon, kiu
estas apatia kaj senzorgema,
estas apatia kaj senzorgema,
04:20
and it results in a personality
that's cold and uncaring
that's cold and uncaring
88
248720
2896
kun emo pri kontraŭsocia kaj
foje tre perforta konduto.
foje tre perforta konduto.
04:23
and a tendency to engage in antisocial
and sometimes very violent behavior.
and sometimes very violent behavior.
89
251640
3524
04:28
Once my colleagues and I
at the National Institute of Mental Health
at the National Institute of Mental Health
90
256040
3256
Miaj kolegoj kaj mi ĉe Nacia
Instituto de Mensa Sano
Instituto de Mensa Sano
04:31
conducted some of the first ever
brain imaging research
brain imaging research
91
259320
2615
faris kelkajn el la unuafojaj esploroj
de cerbo-bildigado
de cerbo-bildigado
04:33
of psychopathic adolescents,
92
261959
2137
pri adoleskaj psikopatiuloj.
04:36
and our findings, and the findings
of other researchers now,
of other researchers now,
93
264120
2856
Niaj eltrovoj kaj la nunaj eltrovoj
de aliaj esploristoj,
de aliaj esploristoj,
04:39
have shown that people
who are psychopathic
who are psychopathic
94
267000
2296
montras, ke homoj kun psikopatio
04:41
pretty reliably exhibit
three characteristics.
three characteristics.
95
269320
2920
sufiĉe regule elmontras tri karakterojn.
04:45
First, although they're not generally
insensitive to other people's emotions,
insensitive to other people's emotions,
96
273160
4616
Unue, kvankam ili ne estas ĝenerale
nesentemaj pri aliulaj emocioj,
nesentemaj pri aliulaj emocioj,
04:49
they are insensitive to signs
that other people are in distress.
that other people are in distress.
97
277800
3776
ili estas nesentemaj al indikoj, ke
aliuloj estas en aflikto.
aliuloj estas en aflikto.
04:53
And in particular,
98
281600
1216
Kaj precipe,
04:54
they have difficulty recognizing
fearful facial expressions like this one.
fearful facial expressions like this one.
99
282840
3896
ili havas malfacilon rekoni
timajn mienojn kiel tiu ĉi.
timajn mienojn kiel tiu ĉi.
04:58
And fearful expressions convey
urgent need and emotional distress,
urgent need and emotional distress,
100
286760
3696
Timaj esprimoj montras urĝan
bezonon kaj emocian aflikton,
bezonon kaj emocian aflikton,
05:02
and they usually elicit
compassion and a desire to help
compassion and a desire to help
101
290480
2616
kaj ili kutime eltiras kompaton
kaj deziron helpi
kaj deziron helpi
05:05
in people who see them,
102
293120
1256
de tiuj kiuj vidas ilin.
05:06
so it makes sense that people
who tend to lack compassion
who tend to lack compassion
103
294400
2696
Do estas prudente, ke homoj
kun tendenco al manko de kompato,
kun tendenco al manko de kompato,
05:09
also tend to be insensitive to these cues.
104
297120
2120
ankaŭ tendencas neatenti al ĉi tiuj indikoj.
05:12
The part of the brain
105
300520
1216
La cerboparto
05:13
that's the most important
for recognizing fearful expressions
for recognizing fearful expressions
106
301760
2896
la plej grava por
rekoni timajn esprimojn
rekoni timajn esprimojn
05:16
is called the amygdala.
107
304680
1256
nomiĝas amigdalo.
05:17
There are very rare cases of people
who lack amygdalas completely,
who lack amygdalas completely,
108
305960
3416
Tre rare, al homo tute mankas amigdalo
05:21
and they're profoundly impaired
in recognizing fearful expressions.
in recognizing fearful expressions.
109
309400
3856
kaj tio ege difektigas la rekonon
de timaj esprimoj.
de timaj esprimoj.
05:25
And whereas healthy adults and children
110
313280
2376
Sanaj homoj kaj infanoj
05:27
usually show big spikes
in amygdala activity
in amygdala activity
111
315680
2616
kutime montras grandajn pikojn
en amigdala aktivo,
en amigdala aktivo,
05:30
when they look at fearful expressions,
112
318320
2136
kiam ili rigardas timajn esprimojn,
sed amigdaloj de psikopatiuloj
estas inertaj pri tiuj esprimoj.
estas inertaj pri tiuj esprimoj.
05:32
psychopaths' amygdalas
are underreactive to these expressions.
are underreactive to these expressions.
113
320480
3136
05:35
Sometimes they don't react at all,
114
323640
1656
Foje ili tute ne reagas.
05:37
which may be why they have
trouble detecting these cues.
trouble detecting these cues.
115
325320
2620
Tio povus esti kial ili havas problemon
kompreni tiujn indikojn.
kompreni tiujn indikojn.
05:41
Finally, psychopaths' amygdalas
are smaller than average
are smaller than average
116
329240
3136
Fine, psikopatiulaj amigdaloj estas
pli etaj ol la mezumo
pli etaj ol la mezumo
05:44
by about 18 or 20 percent.
117
332400
1600
je ĉ. 18 aŭ 20%.
05:46
So all of these findings
are reliable and robust,
are reliable and robust,
118
334920
3816
Do ĉiuj ĉi eltrovoj estas
kredindaj kaj fortikaj,
kredindaj kaj fortikaj,
05:50
and they're very interesting.
119
338760
1456
kaj ili estas tre interesaj.
05:52
But remember that my main interest
120
340240
1656
Sed memoru, ke mia ĉefa intereso
05:53
is not understanding
why people don't care about others.
why people don't care about others.
121
341920
3536
ne estas kompreni kial homoj
estas malzorgemaj.
estas malzorgemaj.
05:57
It's understanding why they do.
122
345480
1560
Mi volas kompreni kial
ili estas zorgemaj.
ili estas zorgemaj.
05:59
So the real question is,
123
347880
2296
Tial la vera demando estas,
06:02
could extraordinary altruism,
124
350200
2256
ĉu eksterordinara altruismo,
06:04
which is the opposite of psychopathy
125
352480
2216
t.e. la malo de psikopatio
06:06
in terms of compassion
and the desire to help other people,
and the desire to help other people,
126
354720
3416
rilate al kompato kaj deziro
helpi aliulojn,
helpi aliulojn,
06:10
emerge from a brain that is also
the opposite of psychopathy?
the opposite of psychopathy?
127
358160
4016
povus veni el cerbo, kiu ankaŭ
estas la malo de psikopatia?
estas la malo de psikopatia?
06:14
A sort of antipsychopathic brain,
128
362200
2240
Ia kontraŭpsikopatia cerbo,
06:17
better able to recognize
other people's fear,
other people's fear,
129
365880
3096
kiu pli bone rekonas timon ĉe aliuloj,
06:21
an amygdala that's more reactive
to this expression
to this expression
130
369000
2416
amigdalo, kiu estas pli reageca
al tiu ĉi esprimo,
al tiu ĉi esprimo,
06:23
and maybe larger than average as well?
131
371440
1840
kaj eble ankaŭ pli granda
ol la ordinara?
ol la ordinara?
06:25
As my research has now shown,
132
373920
2016
Kiel mia esploro montras,
06:27
all three things are true.
133
375960
1456
ĉiuj tri aferoj estas veraj.
06:29
And we discovered this
134
377440
1256
Kaj ni eltrovis ĉi tion
06:30
by testing a population
of truly extraordinary altruists.
of truly extraordinary altruists.
135
378720
3016
per esploro de aro da vere
elstaraj altruistoj.
elstaraj altruistoj.
06:33
These are people who have given
one of their own kidneys
one of their own kidneys
136
381760
2656
Temas pri homoj, kiuj donacis
unu el siaj renoj
unu el siaj renoj
06:36
to a complete stranger.
137
384440
1200
al iu tute nekonata.
06:38
So these are people who have volunteered
to undergo major surgery
to undergo major surgery
138
386600
3096
Ili akceptis gravan operacion
06:41
so that one of their own
healthy kidneys can be removed
healthy kidneys can be removed
139
389720
2616
por ke oni greftu unu el siaj renoj
06:44
and transplanted into a very ill stranger
140
392360
2056
al tre malsana nekonato,
06:46
that they've never met and may never meet.
141
394440
2040
kiun ili neniam renkontis kaj
eble neniam renkontos.
eble neniam renkontos.
06:49
"Why would anybody do this?"
is a very common question.
is a very common question.
142
397040
2800
“Kial oni volus fari tion?”
estas tre ofta demando.
estas tre ofta demando.
Kaj la respondo povus esti,
06:52
And the answer may be
143
400520
1376
06:53
that the brains of these
extraordinary altruists
extraordinary altruists
144
401920
2256
ke la cerboj de tiuj
elstaraj altruistoj
elstaraj altruistoj
06:56
have certain special characteristics.
145
404200
1800
havas certajn apartajn karakterojn.
06:59
They are better at recognizing
other people's fear.
other people's fear.
146
407040
3216
Ili pli bone rekonas timon ĉe aliuloj.
07:02
They're literally better at detecting
when somebody else is in distress.
when somebody else is in distress.
147
410280
3416
Ili laŭvorte pli bone komprenas
kiam iu estas en aflikto.
kiam iu estas en aflikto.
07:05
This may be in part because their amygdala
is more reactive to these expressions.
is more reactive to these expressions.
148
413720
4656
Parte povus esti, ke ilia amigdalo
estas pli reageca al ĉi tiuj esprimoj.
estas pli reageca al ĉi tiuj esprimoj.
07:10
And remember, this is the same part
of the brain that we found
of the brain that we found
149
418400
2936
Kaj memoru, ke temas
pri la sama cerboparto,
pri la sama cerboparto,
kiun ni trovis subreageca
ĉe psikopatiuloj.
ĉe psikopatiuloj.
07:13
was underreactive
in people who are psychopathic.
in people who are psychopathic.
150
421360
2336
Kaj fine, iliaj amigdaloj
estas pli grandaj,
estas pli grandaj,
07:15
And finally, their amygdalas
are larger than average as well,
are larger than average as well,
151
423720
2896
je ĉ. 8%.
07:18
by about eight percent.
152
426640
1216
07:19
So together, what these data suggest
153
427880
1736
Do kune, tiuj informoj subkomprenigas,
07:21
is the existence of something
like a caring continuum in the world
like a caring continuum in the world
154
429640
3616
ke ekzistas io kiel kontinuaĵo
en la mondo.
en la mondo.
07:25
that's anchored at the one end
by people who are highly psychopathic,
by people who are highly psychopathic,
155
433280
3536
Ĉe unu fino troviĝas
homoj ege psikopatiaj,
homoj ege psikopatiaj,
07:28
and at the other by people
who are very compassionate
who are very compassionate
156
436840
2496
kaj ĉe la alia,
homoj tre kompataj
homoj tre kompataj
07:31
and driven to acts of extreme altruism.
157
439360
1920
kaj ege altruismaj.
07:34
But I should add that what makes
extraordinary altruists so different
extraordinary altruists so different
158
442760
3936
Mi devas aldoni, ke elstaraj
altruistoj estas tiel malsamaj
altruistoj estas tiel malsamaj
07:38
is not just that they're
more compassionate than average.
more compassionate than average.
159
446720
2696
ne nur, pro tio ke ili estas
pli kompataj ol ordinaruloj.
pli kompataj ol ordinaruloj.
07:41
They are,
160
449440
1216
Ili ja estas.
07:42
but what's even more unusual about them
161
450680
1896
Sed eĉ pli nekutima:
07:44
is that they're compassionate
and altruistic
and altruistic
162
452600
2096
ili estas kompataj kaj altruismaj
07:46
not just towards people
who are in their own innermost circle
who are in their own innermost circle
163
454720
2936
ne nur pri homoj
el sia plej intima rondo
el sia plej intima rondo
07:49
of friends and family. Right?
164
457680
1976
de amikoj kaj familianoj. Ĉu ne?
07:51
Because to have compassion for people
that you love and identify with
that you love and identify with
165
459680
3256
Kompati al homoj, kiujn oni amas
kaj kun kiuj oni identiĝas
kaj kun kiuj oni identiĝas
07:54
is not extraordinary.
166
462960
2200
ne estas eksterordinare.
07:58
Truly extraordinary altruists' compassion
extends way beyond that circle,
extends way beyond that circle,
167
466040
4176
La kompato de ege elstaraj altruistoj
foretendiĝas ekster tiu rondo,
foretendiĝas ekster tiu rondo,
08:02
even beyond their wider
circle of acquaintances
circle of acquaintances
168
470240
2216
eĉ ekster iliaj pli vasta
rondo de konatoj
rondo de konatoj
08:04
to people who are outside
their social circle altogether,
their social circle altogether,
169
472480
2936
ĝis homoj kiuj estas ekster
ilia socia rondo entute,
ilia socia rondo entute,
08:07
total strangers,
170
475440
1536
t.e. puraj nekonatoj,
08:09
just like the man who rescued me.
171
477000
1600
ĝuste kiel la viro kiu savis min.
08:11
And I've had the opportunity now
to ask a lot of altruistic kidney donors
to ask a lot of altruistic kidney donors
172
479960
3496
Kaj mi havis la oportunon pridemandi
multe da altruismaj rendonacintoj
multe da altruismaj rendonacintoj
08:15
how it is that they manage to generate
such a wide circle of compassion
such a wide circle of compassion
173
483480
4376
kiel ili akiris tian vastan
rondon de kompato,
rondon de kompato,
08:19
that they were willing to give
a complete stranger their kidney.
a complete stranger their kidney.
174
487880
3336
ke ili akceptis donaci
al pura nekonato sian renon.
al pura nekonato sian renon.
08:23
And I found it's a really difficult
question for them to answer.
question for them to answer.
175
491240
3496
Kaj mi trovis, ke estas vere
malfacile por ili respondi.
malfacile por ili respondi.
08:26
I say, "How is it that
you're willing to do this thing
you're willing to do this thing
176
494760
4056
Mi diras: “Kial vi volas fari tion
08:30
when so many other people don't?
177
498840
1976
dum multe aliaj, ne?
08:32
You're one of fewer than 2,000 Americans
178
500840
2416
Vi estas unu el la malpli ol 2000 usonanoj
08:35
who has ever given a kidney to a stranger.
179
503280
2616
kiuj ja donacis renon al nekonato.
08:37
What is it that makes you so special?"
180
505920
1840
Kio igas vin tiel speciala?”
08:40
And what do they say?
181
508400
1280
Kaj kion ili respondas?
08:43
They say, "Nothing.
182
511400
1920
Ili diras: “Nenio.
Estas nenio speciala pri mi.
08:46
There's nothing special about me.
183
514200
1776
08:48
I'm just the same as everybody else."
184
516000
1799
Mi nur estas la sama, kiel ĉiuj aliaj.”
08:51
And I think that's actually
a really telling answer,
a really telling answer,
185
519200
3096
Kaj mi pensas, ke estas
vere riveliga respondo,
vere riveliga respondo,
08:54
because it suggests that the circles
of these altruists don't look like this,
of these altruists don't look like this,
186
522320
3840
ĉar ĝi montras, ke la rondoj de tiuj
altruistoj ne similas al tio,
altruistoj ne similas al tio,
08:59
they look more like this.
187
527240
1976
sed al tio ĉi.
09:01
They have no center.
188
529240
1240
Ili ne havas centron.
Tiuj altruistoj laŭvorte
ne pensas pri si mem
ne pensas pri si mem
09:03
These altruists literally
don't think of themselves
don't think of themselves
189
531320
2416
09:05
as being at the center of anything,
190
533760
2256
kiel centro de io,
09:08
as being better or more inherently
important than anybody else.
important than anybody else.
191
536040
2960
kiel homoj pli bonaj aŭ
pli gravaj ol iu alia.
pli gravaj ol iu alia.
09:12
When I asked one altruist
why donating her kidney made sense to her,
why donating her kidney made sense to her,
192
540000
3216
Kiam mi demandis unu altruiston kial
donaci ŝian renon ŝajnis prudenta al ŝi,
donaci ŝian renon ŝajnis prudenta al ŝi,
09:15
she said, "Because it's not about me."
193
543240
2720
ŝi diris: “Ĉar ne temas pri mi.”
09:19
Another said,
194
547040
1736
Alia diris:
09:20
"I'm not different. I'm not unique.
195
548800
2256
“Mi ne estas malsama. Mi ne estas unika.
09:23
Your study here is going to find out
that I'm just the same as you."
that I'm just the same as you."
196
551080
3336
Via studo eltrovos, ke mi
estas nur sama kiel vi.”
estas nur sama kiel vi.”
09:26
I think the best description
for this amazing lack of self-centeredness
for this amazing lack of self-centeredness
197
554440
4096
Mi pensas, ke la plej bona priskribo
por tiu miriga manko de egocentrismo
por tiu miriga manko de egocentrismo
09:30
is humility,
198
558560
1856
estas humileco,
09:32
which is that quality
that in the words of St. Augustine
that in the words of St. Augustine
199
560440
3096
la kvalito, kiu, laŭ
la vortoj de sankta Aŭgusteno,
la vortoj de sankta Aŭgusteno,
09:35
makes men as angels.
200
563560
1520
igas homojn kiel anĝeloj.
09:38
And why is that?
201
566120
1696
Kaj kial?
09:39
It's because if there's
no center of your circle,
no center of your circle,
202
567840
2776
La kialo estas, ke en rondo sencentra
09:42
there can be no inner rings
or outer rings,
or outer rings,
203
570640
2536
ne ekzistas ringoj internaj aŭ eksteraj,
09:45
nobody who is more or less worthy
of your care and compassion
of your care and compassion
204
573200
2896
kaj neniu en ĝi estas pli aŭ malpli
inda je prizorgo kaj kompato
inda je prizorgo kaj kompato
09:48
than anybody else.
205
576120
1200
ol iu alia.
09:49
And I think that this is what really
distinguishes extraordinary altruists
distinguishes extraordinary altruists
206
577920
3496
Kaj mi pensas, ke ĉi tio vere distingas
elstarajn altruistojn
elstarajn altruistojn
09:53
from the average person.
207
581440
1240
de ordinaruloj.
Sed mi ankaŭ pensas, ke tio estas mond-
koncepto atingebla de multaj,
koncepto atingebla de multaj,
09:55
But I also think that this is a view
of the world that's attainable by many
of the world that's attainable by many
208
583400
3576
kaj eĉ de la plimulto de homoj.
09:59
and maybe even most people.
209
587000
1976
Kaj mi pensas tiel, ĉar
ĉe la socia nivelo,
ĉe la socia nivelo,
10:01
And I think this
because at the societal level,
because at the societal level,
210
589000
2256
10:03
expansions of altruism and compassion
are already happening everywhere.
are already happening everywhere.
211
591280
3720
vastigo de altruismo kaj kompato
jam okazas ĉie.
jam okazas ĉie.
10:07
The psychologist Steven Pinker
and others have shown
and others have shown
212
595920
2456
Psikologo Steven Pinker kaj aliaj
jam montris,
jam montris,
10:10
that all around the world people
are becoming less and less accepting
are becoming less and less accepting
213
598400
3256
ke tra la tuta mondo homoj fariĝas
ĉiam malpli toleremaj
ĉiam malpli toleremaj
pri sufero en ĉiam pli vastiĝantaj
rondoj de aliuloj.
rondoj de aliuloj.
10:13
of suffering in ever-widening
circles of others,
circles of others,
214
601680
2456
10:16
which has led to declines
of all kinds of cruelty and violence,
of all kinds of cruelty and violence,
215
604160
3056
Tio estigas malpliiĝon de
ĉia krueleco kaj perforto,
ĉia krueleco kaj perforto,
10:19
from animal abuse to domestic violence
to capital punishment.
to capital punishment.
216
607240
3520
de besto-fitrakto al hejma perforto,
al mortopuno.
al mortopuno.
10:23
And it's led to increases
in all kinds of altruism.
in all kinds of altruism.
217
611480
2816
Kaj ĝi estigas pliigon de ĉiaj altruismoj.
Antaŭ cent jaroj,
homoj opinius ridinde
homoj opinius ridinde
10:26
A hundred years ago, people
would have thought it was ludicrous
would have thought it was ludicrous
218
614320
3096
la hodiaŭ normalan kaj ordinaran
10:29
how normal and ordinary it is
219
617440
1496
10:30
for people to donate
their blood and bone marrow
their blood and bone marrow
220
618960
3296
donacon de
sango kaj osta medolo
sango kaj osta medolo
10:34
to complete strangers today.
221
622280
1640
al puraj nekonatoj.
10:36
Is it possible that
a hundred years from now
a hundred years from now
222
624720
2096
Ĉu eblas, ke post cent jaroj,
10:38
people will think
that donating a kidney to a stranger
that donating a kidney to a stranger
223
626840
2576
homoj pensos, ke donaci renon al nekonato
estas tiel normale kaj ordinare
10:41
is just as normal and ordinary
224
629440
1456
10:42
as we think donating blood
and bone marrow is today?
and bone marrow is today?
225
630920
3016
kiel donaci sangon kaj
ostan medolon ŝajnas al ni hodiaŭ?
ostan medolon ŝajnas al ni hodiaŭ?
10:45
Maybe.
226
633960
1200
Eble.
10:47
So what's at the root
of all these amazing changes?
of all these amazing changes?
227
635800
2896
Do kio estas la radiko de
ĉiuj ĉi mirigaj ŝanĝoj?
ĉiuj ĉi mirigaj ŝanĝoj?
10:50
In part it seems to be
228
638720
1776
Parte, ŝajne, estas
10:52
increases in wealth
and standards of living.
and standards of living.
229
640520
3200
altigo de riĉeco kaj vivnivelo.
10:56
As societies become
wealthier and better off,
wealthier and better off,
230
644600
2736
Socioj fariĝas pli riĉaj
kaj bonhavaj,
kaj bonhavaj,
10:59
people seem to turn
their focus of attention outward,
their focus of attention outward,
231
647360
2616
kaj homoj ŝajne turnas sian
atenton eksteren.
atenton eksteren.
11:02
and as a result, all kinds of altruism
towards strangers increases,
towards strangers increases,
232
650000
3856
Rezulte: ĉiaj altruismoj
al nekonatoj pliiĝas,
al nekonatoj pliiĝas,
11:05
from volunteering to charitable donations
and even altruistic kidney donations.
and even altruistic kidney donations.
233
653880
4720
de volontado ĝis almozdonacado
kaj eĉ altruismaj rendonacoj.
kaj eĉ altruismaj rendonacoj.
11:11
But all of these changes also yield
234
659440
2976
Sed ĉiuj ĉi ŝanĝoj ankaŭ estigas
11:14
a strange and paradoxical result,
235
662440
3216
strangan kaj paradoksan rezulton.
11:17
which is that even as the world is
becoming a better and more humane place,
becoming a better and more humane place,
236
665680
3536
Tio estas, ke kvankam la mondo fariĝas
pli bona kaj pli humana,
pli bona kaj pli humana,
11:21
which it is,
237
669240
1216
-- tia ĝi estas --
11:22
there's a very common perception
that it's becoming worse
that it's becoming worse
238
670480
2696
ekzistas tre ofta percepto, ke
ĝi fariĝas pli malbona
ĝi fariĝas pli malbona
11:25
and more cruel, which it's not.
239
673200
2040
kaj pli kruela -- tia ĝi ne estas.
Kvankam mi ne scias ekzakte kial,
11:28
And I don't know exactly why this is,
240
676080
1816
11:29
but I think it may be
that we now just know so much more
that we now just know so much more
241
677920
3576
mi pensas, ke eble ni konscias tiom
pri la sufero de nekonatoj
en foraj lokoj,
en foraj lokoj,
11:33
about the suffering
of strangers in distant places,
of strangers in distant places,
242
681520
3176
11:36
and so we now care a lot more
243
684720
2416
ke sekve ni nun zorgas multe pli
11:39
about the suffering
of those distant strangers.
of those distant strangers.
244
687160
2200
pri la sufero de tiuj foraj nekonatoj.
11:42
But what's clear is the kinds
of changes we're seeing show
of changes we're seeing show
245
690240
3696
Sed estas klare, ke la ŝanĝoj
kiujn ni vidas, montras
kiujn ni vidas, montras
11:45
that the roots of altruism and compassion
246
693960
2456
ke la radikoj de altruismo kaj kompato
11:48
are just as much a part of human nature
as cruelty and violence,
as cruelty and violence,
247
696440
3016
estas tiel parto de homa naturo,
kiel krueleco kaj perforto,
kiel krueleco kaj perforto,
11:51
maybe even more so,
248
699480
1696
eble eĉ multe pli.
11:53
and while some people do seem
to be inherently more sensitive
to be inherently more sensitive
249
701200
4056
Do dum iuj ŝajnas
denaske pli sentemaj
denaske pli sentemaj
11:57
to the suffering of distant others,
250
705280
2096
por la sufero de foraj aliuloj,
11:59
I really believe that the ability
to remove oneself
to remove oneself
251
707400
2776
mi vere kredas, ke la kapablo eligi sin
12:02
from the center of the circle
252
710200
1776
el la centro kaj
12:04
and expand the circle of compassion
outward to include even strangers
outward to include even strangers
253
712000
4056
vastigi la rondon de kompato eksteren
ĝis ĝi inkluzivas eĉ nekonatojn
ĝis ĝi inkluzivas eĉ nekonatojn
12:08
is within reach for almost everyone.
254
716080
2800
estas atingebla de preskaŭ ĉiuj.
12:12
Thank you.
255
720080
1216
Dankon.
12:13
(Applause)
256
721320
7578
(Aplaŭdo)
ABOUT THE SPEAKER
Abigail Marsh - PsychologistAbigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves?
Why you should listen
How do we understand what others think and feel? An associate professor in the department of psychology and the interdisciplinary neuroscience program at Georgetown University, Abigail Marsh focuses on social and affective neuroscience. She addresses questions using multiple approaches that include functional and structural brain imaging in adolescents and adults from both typical and non-typical populations, as well as behavioral, cognitive, genetic and pharmacological techniques. Among her ongoing research projects are brain imaging and behavioral studies of altruistic kidney donors and brain imaging studies of children/adolescents with severe conduct problems and limited empathy.
Marsh's 2017 book The Fear Factor: How One Emotion Connects Altruists, Psychopaths, and Everyone In-Between explores the extremes of human generosity and cruelty.
Abigail Marsh | Speaker | TED.com