TEDGlobal 2017
Ndidi Nwuneli: The role of faith and belief in modern Africa
ندیدی نوینێڵی: ڕۆڵی باوەڕ و ئیمان لە ئەفریقای سەردەم
Filmed:
Readability: 5.2
918,858 views
ندیدی نوینێڵ، ئامۆژگاری هاوڵاتییە ئەفریقیە باوەڕدار و بێباوەڕەکان دەکات. پەیامەکانی خوا بۆ کاری چاکە بەکاربهێنن. بۆ بێباوەرەکانیش ئامۆژگاریان دەکات لەگەڵ ڕێکخراوە ئاینیەکان کاربکەن بۆ چارەسەر کردنی گرفتی خوێندن و تەندروستی. ئەگەر جیاوازیە ئاینیەکانمان وەلا بنێنین زۆر شت بەدەست دێنین.
Ndidi Nwuneli - Social innovation expert
Through her work in food and agriculture, and as a leadership development mentor, Ndidi Okonkwo Nwuneli is building economies in West Africa. Full bio
Through her work in food and agriculture, and as a leadership development mentor, Ndidi Okonkwo Nwuneli is building economies in West Africa. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I was born to two amazing professors
who were not religious.
who were not religious.
0
513
4107
دایک و باوکم دوو پڕۆفێسۆری بێباوەڕن.
00:17
In fact, my father's regular response
1
5439
2374
لە ڕاستیدا، وەڵامە ڕێکوپێکەکەى باوکم
00:19
to the question about why we didn't go
to church on Sundays was,
to church on Sundays was,
2
7837
4000
دەربارەى ئەو پرسیارەى بۆچى
لە ڕۆژانى شەممە ئێمە نەدەچووین بۆ کڵێسە،
لە ڕۆژانى شەممە ئێمە نەدەچووین بۆ کڵێسە،
00:23
"When others go to pray, I go to play."
3
11861
3237
کاتێک خەڵک دەچنە کڵێسە من دەچم یاری دەکەم.
00:27
Tennis, in case you're wondering.
4
15122
2399
بۆ زانیاریتان، یاری تێنسمان دەکرد.
00:30
Faith found me and my siblings
when university students came to our house
when university students came to our house
5
18034
4452
باوەڕ من، خوشک و براکانمى دۆزیەوە
کاتێک خوێندکارانى زانکۆ هاتن بۆ ماڵمان
کاتێک خوێندکارانى زانکۆ هاتن بۆ ماڵمان
00:34
to invite us to Sunday school.
6
22510
1829
تا بانگێشتمان بکەن بۆ
قوتابخانەی یەکشممە.
قوتابخانەی یەکشممە.
00:36
I was drawn by their sense
of personal conviction
of personal conviction
7
24875
3805
وای بۆدەچم خۆیان تاوانبار بکەن
00:40
and their life of service,
8
28704
2021
و ژیانیان پڕە لە خزمەت،
00:42
and opted for baptism
into the Christian faith
into the Christian faith
9
30749
3247
وا دیاریکراوە بۆ پاککبونەوە لەناو
بیرو باوەڕى مەسیحیەکان
بیرو باوەڕى مەسیحیەکان
00:46
as my 10th birthday present.
10
34020
2058
وەک دیارى ١٠ساڵەى لەدایکبونم.
00:48
My faith has shaped my work
as a social entrepreneur,
as a social entrepreneur,
11
36634
3588
باوەڕى من وەک داهێنەرێکى کۆمەڵایەتى،
شێوەى کارەکەم دیاریدەکات
شێوەى کارەکەم دیاریدەکات
00:52
attempting to address
Africa's most pressing challenges
Africa's most pressing challenges
12
40246
2642
هەوڵدان بۆ چارەسەرى
خێراى کارەساتى ئەفریقیا
خێراى کارەساتى ئەفریقیا
00:54
over the last 17 years,
13
42912
2326
لە ١٠ ساڵى ڕابردوو،
00:57
and my work training youth as leaders
14
45262
3864
کارى من مەشقى لاوانە بۆ ڕابەری
01:01
and promoting ethics across Africa.
15
49150
2382
و بڵاوکردنەوەى ڕەوشتە
لەسەرتاسەرى ئەفریقیا.
لەسەرتاسەرى ئەفریقیا.
01:05
Twenty-nine years later,
16
53094
1606
دواى بیست و نۆ ساڵ،
01:06
as a Sunday school teacher myself,
17
54724
2424
لە ڕۆژى یەکشەممە کە مامۆستا بووم،
01:09
my faith was challenged
by a young nine-year-old
by a young nine-year-old
18
57172
3714
لەلایەن گەنجێکى نۆ ساڵانەوە
باوەڕم خرا ژێر پرسیار
باوەڕم خرا ژێر پرسیار
01:12
who asked a series of questions.
19
60910
1861
کە کۆمەڵێک پرسیاری کرد.
01:15
He asked,
20
63895
1528
پرسى،
01:17
"Ms. Ndidi, does God hate Africans?"
21
65447
3429
"خاتوو، نیدیدى
ئایا خودا ڕقى لە ئەفرقییەکانە؟،"
ئایا خودا ڕقى لە ئەفرقییەکانە؟،"
بەشێوەیەکی خێرا وەڵامم دایەوە.،
بێگومان نەخێر"
بێگومان نەخێر"
01:22
To which I quickly retorted,
"Of course not.
"Of course not.
22
70345
2223
01:24
God loves all his children equally."
23
72592
2182
خودا هەموو و منداڵەکانى بە
یەکسانى و وەک یەک خۆشدەوێت.
یەکسانى و وەک یەک خۆشدەوێت.
01:27
Then he asked, "So why do so many
young African children die?"
young African children die?"
24
75634
3650
"دواتر پرسى،
بۆچى مێرد منداڵەکانى ئەفریقیا دەمرن؟"
بۆچى مێرد منداڵەکانى ئەفریقیا دەمرن؟"
01:32
I stumbled and mumbled as I responded.
25
80685
2389
لەگەڵ وەڵامدانەوە چوومە ناو
خەیاڵ و وڕێنەم دەکرد.
خەیاڵ و وڕێنەم دەکرد.
01:35
"There are many reasons
why young African children die.
why young African children die.
26
83530
3273
چەندین هۆکار هەیە کە
بۆچى مێرد منداڵە ئەفریقیەکان دەمرن.
بۆچى مێرد منداڵە ئەفریقیەکان دەمرن.
01:39
Most of them are man-made,
and we cannot blame God."
and we cannot blame God."
27
87491
3013
"زۆربەیان دروستکراوى دەستى مرۆڤن،
و ناتوانین لۆمەى خودا بکەین.
و ناتوانین لۆمەى خودا بکەین.
01:43
So he asked, "Why does he let it happen?
28
91533
2601
هەروەها پرسى، "بۆ ڕێگەدەدات ئەوە ڕووبدات؟
01:46
He could stop it."
29
94158
1156
دەیتوانى ئەم ئازارە
کۆتایی پێبهێنێت.
کۆتایی پێبهێنێت.
01:47
And I said ...
30
95859
1150
و وتم...
01:49
"Yes he could, yes he could,
31
97973
2048
بەڵی دەتوانێ،
بەڵام پەروەردگار
بەڵام پەروەردگار
ئێمەى ناردووە تا گۆڕانکارى
بکەین بۆ بەرەو پێشبردنى مرۆڤایەتى
بکەین بۆ بەرەو پێشبردنى مرۆڤایەتى
01:52
but he sent us here as change agents,
32
100045
2898
01:54
light of the world, salt of the earth,
33
102967
2621
ڕووناکى جیهان، سوێرى زەوى،
01:57
and we are failing."
34
105612
1264
و کەوتین."
ئەفریقیا کێشەیەکى ئاڵۆزى
لەگەڵ ئاینە ڕێکخراوەکان هەیە،
لەگەڵ ئاینە ڕێکخراوەکان هەیە،
02:00
Africa has had a mixed affair
with organized religion,
with organized religion,
35
108839
3565
02:04
with both positive
and negative consequences.
and negative consequences.
36
112428
2912
لەگەڵ ئامانجە باش و خراپەکانى.
موژدەبەرە مەسیحیەکان زۆرینەی دەستەبژێرە
سیاسیەکانی ئێمەیان پەروەردە کردوە،
سیاسیەکانی ئێمەیان پەروەردە کردوە،
02:08
The Christian missionaries
educated most of our political elite,
educated most of our political elite,
37
116624
3485
02:12
like Senghor and Nkrumah,
38
120133
2087
وەک سینغۆر و نکروما،
02:14
built many of our first
hospitals and schools.
hospitals and schools.
39
122244
3403
نەخۆشخانە و خوێندنگەکانی
سەرەتاییەکانی ئێمەیان دروست کرد.
سەرەتاییەکانی ئێمەیان دروست کرد.
02:18
Similarly, Islam has introduced
commerce and mathematics
commerce and mathematics
40
126747
6102
هەروەک چۆن ئیسلام
بە بازرگانى و بیرکارى ناساند
بە بازرگانى و بیرکارى ناساند
02:24
across the continent.
41
132873
1396
لە کێشوەرەکەمان.
02:27
Today, we have over a billion Africans
who profess a strong faith.
who profess a strong faith.
42
135372
5476
ئەمڕۆ، ئێمە زیاتر لە ملیارێک
ئەفریقى باوەڕداری توندمان هەیە.
ئەفریقى باوەڕداری توندمان هەیە.
02:34
What is the net effect
of this on our continent?
of this on our continent?
43
142443
3693
کاریگەرى ڕاستەقینەی لەسەر
ئەم کیشوەرەى ئێمە چى دەبێت؟
ئەم کیشوەرەى ئێمە چى دەبێت؟
02:39
A recent "Economist" article
said that the face of the future
said that the face of the future
44
147155
4675
لە ڕۆژنامەی ئیکۆنۆمیستدا هاتووە
لە ڕوخساری داهاتووی جیهاندا،
لە ڕوخساری داهاتووی جیهاندا،
02:43
of the world's most popular
religion is African.
religion is African.
45
151854
2982
ئەفریقا پڕ ئاینترین دەبێت.
02:48
Now, both Islam and Christianity
underscore the importance of social impact
underscore the importance of social impact
46
156400
5158
ئێستا، ئیسلام و مەسیحیەت وەک یەک لە
گرنگی کاریگەری بەریەکەوتن و وەک پتەوی
گرنگی کاریگەری بەریەکەوتن و وەک پتەوی
02:53
as critical tenets of our faith.
47
161582
1944
باوەرە بنچینەیەکانمان بە
ئاینەکەمانەوە دووپات دەکەنەوە.
ئاینەکەمانەوە دووپات دەکەنەوە.
02:56
Muhammad is noted for stating
48
164983
3946
قسەیەکی بەناوبانگی محمد هەیە
03:00
that he is not a believer
who goes to bed on a full stomach
who goes to bed on a full stomach
49
168953
4285
کە ئەو باوەڕدار نەبووە
کە دەچێتە جیگەى خەو بەسکى پڕ
کە دەچێتە جیگەى خەو بەسکى پڕ
03:05
when his neighbor to his side is hungry.
50
173262
2191
کاتێک دراوسێ نزیکەکانى برسین.
03:08
And all through the New Testament,
51
176456
1903
گەر ئاماژە بە کتێبی ئینجیل بکەین،
03:10
Jesus Christ talks about loving
your neighbors as yourselves,
your neighbors as yourselves,
52
178383
2928
عیساى مەسیح دووپاتی خۆشویستنى
جیرانەکانمان وەکو خۆمان کردۆتەوە،
جیرانەکانمان وەکو خۆمان کردۆتەوە،
03:14
giving to the poor, caring for the sick,
53
182654
2913
دەست گرتنی هەژارەکان
و گرنگیدان بە نەخۆشەکان
و گرنگیدان بە نەخۆشەکان
03:18
and James, too, says
that "faith without works is dead."
that "faith without works is dead."
54
186604
3605
و جەیمسیش دەڵێت:
باوەڕ بەبێ کردەوە هیچ واتایەکى نییە.
باوەڕ بەبێ کردەوە هیچ واتایەکى نییە.
03:23
So I strongly believe that faith-based
organizations have a critical role to play
organizations have a critical role to play
55
191236
5333
و دڵنیام لەسەر ئەوەى کەوا
ڕێکخراوە ئاینیەکان ڕۆڵى تایبەتیان هەیە
ڕێکخراوە ئاینیەکان ڕۆڵى تایبەتیان هەیە
03:28
in driving social impact in Africa.
56
196593
2024
لە ڕێگەی دانانی کاریگەری کۆمەڵایەتی.
03:31
But for this to occur,
we need three critical changes.
we need three critical changes.
57
199321
4230
بۆ بەدیهێنانی ئەم گۆڕانکاریانە
پێویستە سێ شت لە بنچینەوە بگۆڕێن.
پێویستە سێ شت لە بنچینەوە بگۆڕێن.
03:36
The first is that we need
to change our mindsets.
to change our mindsets.
58
204355
2577
یەکەمیان پێویستە بیرتەسکیمان نەهێڵن.
03:39
Both as people of faith
and of those who are not religious,
and of those who are not religious,
59
207983
3532
بۆ ئەو کەسانەى بڕوادارن و،
ئەوانەشى کە بڕوادار نین
ئەوانەشى کە بڕوادار نین
03:43
their perceptions of those of us
who are people of faith.
who are people of faith.
60
211539
2726
زانینیی ئەوەی کەوا ئەوانیش
کەسانی بڕواداران.
کەسانی بڕواداران.
03:47
Now, for people of faith
and those of us who are religious,
and those of us who are religious,
61
215471
4186
ئێستا، بۆ ئەوانەی بڕواداران و
ئێمەش کەوا کەسانی بەباوەڕین
ئێمەش کەوا کەسانی بەباوەڕین
03:51
we often say, "If God wills, I'll do this;
62
219681
2807
هەمیشە دەڵێین
"انشاء اللە."، ئەم کارە دەکەم
"انشاء اللە."، ئەم کارە دەکەم
03:54
inshallah, I'll do that --
63
222512
2286
---گەر خودا ویستى لەسەربێت، ئەمە دەکەم
03:56
by God's grace, I'll do this."
64
224822
2158
بە جوانى خودا، ئەوە ئەکەم.
03:59
Now there are many things,
I believe, that we can control --
I believe, that we can control --
65
227988
4096
ئێستا چەند شتێک هەیە،
بڕوام وایە، کە دەتوانین دەستى بەسەردابگرین
بڕوام وایە، کە دەتوانین دەستى بەسەردابگرین
04:04
some we cannot.
66
232108
1252
ھەندێکیش ناتوانین.
04:06
I believe that God is all-powerful,
67
234431
2004
باوەڕم وایە خودا بەهێزترینە،
04:08
but he's not a micromanager.
68
236459
1564
بەڵام بەڕێوەبەرى تەکنیکى نییە.
04:11
(Laughter)
69
239066
1992
(پێکەنین)
پەروەردگار ئێمەی ناردووە تا گۆڕانکاری
بۆ بەرەو باشبردنی مرۆڤایەتی بکەین،
بۆ بەرەو باشبردنی مرۆڤایەتی بکەین،
04:13
He has sent us here as his change agents,
70
241082
3223
04:16
and we must stop making excuses
71
244329
1881
ئێمەش پێویستە بیانو هێنانەوە بوەستێنین
04:18
and using him.
72
246234
1152
ئەم هەڵە بەکاربهێنین.
04:20
That means that if you're a teacher,
73
248478
2350
ئەمە ئەوە دەگەیەنێ ئەگەرتۆ مامۆستایت،
04:22
go to school and give
your students the best.
your students the best.
74
250852
2324
بڕۆ بۆ قوتابخانە و باشترین
پێشکەشی خوێنکارەکانت بکە.
پێشکەشی خوێنکارەکانت بکە.
ئەگەر لە لە کارگێری
کەرتی گشتیت،
کەرتی گشتیت،
04:25
If you're a public-sector official,
75
253889
1675
04:27
release the funds meant for that school
or public health-care center
or public health-care center
76
255588
3532
پارەی تەرخان کروا بۆ ئەو قوتابخانە
و سەنتەر تەندروستیە گشتیەکان خەرج بکە
و سەنتەر تەندروستیە گشتیەکان خەرج بکە
04:31
instead of stealing it
for your personal purposes.
for your personal purposes.
77
259144
3059
لەجیاتی دزینی یان
بەکارهێنانی بۆ مەرامی خۆت.
بەکارهێنانی بۆ مەرامی خۆت.
04:35
By claiming that we have no power
over our past, present and future,
over our past, present and future,
78
263629
4773
بە داواکردنی ئەوەی هیچ توانایەک نییە
بۆ ڕابردوو، ئێستا و داهاتوومان،
بۆ ڕابردوو، ئێستا و داهاتوومان،
04:40
we give too much authority to the wicked
79
268426
3469
ئێمە دەسەڵاتی زۆر دەدەینە خراپەکاران
04:43
who steal funds
and beg God for forgiveness.
and beg God for forgiveness.
80
271919
3650
ئەو کەسەی سامان دەدزێ و
داوا لە خودا دەکات کە بیبەخشێ.
داوا لە خودا دەکات کە بیبەخشێ.
04:49
Now for those of you
who are not religious,
who are not religious,
81
277376
2065
ئێستا بۆ ئێوە کە بێباوەڕن،
04:51
you also have to change
your mindsets about us.
your mindsets about us.
82
279465
2209
تۆش پێویستە بیرو بۆچوونت
دەربارەی ئێمە بگۆڕێ.
دەربارەی ئێمە بگۆڕێ.
04:54
There are many of us who are hardworking,
83
282449
2657
زۆرێک لە ئێمە سەرسەختانە کاردەکەین،
04:57
ethical and intellectual.
84
285130
2540
بە ڕەوشت و ڕۆشنبیرین.
04:59
It might surprise you.
85
287694
1251
ڕەنگە سەرسامت بکا.
05:00
(Laughter)
86
288969
2210
(پێکەنین)
05:03
Now the second step
87
291203
1479
ئێستا هەنگاوی دووەم
05:04
is that we have to utilize
our resources and assets
our resources and assets
88
292706
3517
ئەوەی ئێمە سودی لێوەردەگرین
سەرچاوەکان و داهاتەکان
سەرچاوەکان و داهاتەکان
05:08
for social impact.
89
296247
1150
بۆ کاریگەریە
کۆمەڵاىەتیەکان.
کۆمەڵاىەتیەکان.
05:10
In England,
90
298052
1284
لە ئینگڵاند،
05:11
1,900 churches have been
shut down since 1969,
shut down since 1969,
91
299360
5907
لە ساڵی 1969 تا ئێستا 1900 کڵێسە
دەرگایان داخستووە،
دەرگایان داخستووە،
05:17
due to shrinking congregations,
92
305291
2627
بەهۆی گرژبوونی کۆمەڵ،
05:19
while in Africa, every single day,
93
307942
2246
لە کاتێکدا لە ئەفڕیقا هەموو ڕۆژێک،
05:22
a church or mosque is being built.
94
310212
1678
کڵێسەیەک یان مزگەوتێک دروست دەکرێت.
لە هەندێ شوێن دۆزینەوەی سەنتەری
پزیشکی لەوانەیە ئەستەم بێت،
پزیشکی لەوانەیە ئەستەم بێت،
05:24
In some communities,
you might not find a public health center,
you might not find a public health center,
95
312728
3080
05:27
a post office or even a school,
96
315832
2425
نووسینگەی پۆست یان هەتا لە خوێندنگەش،
05:30
but you'll find a church or mosque.
97
318281
1691
بەڵام مزگەوت و کڵێسە
لە هەموو شوێنک بەردەستە.
لە هەموو شوێنک بەردەستە.
05:32
Some of these churches
and mosques are world-class,
and mosques are world-class,
98
320842
3793
هەندێ لەو کڵێسە و مزگەوتانە جیهانین،
05:36
with excellent audio-visual systems,
99
324659
1986
سیستەمە دەنگی-بینراوەی نایابیان هەیە،
05:38
wonderful meeting spaces,
100
326669
1830
شوێنی چاوپێکەوتن و پرسەی جوانیان هەیە،
05:40
and they organize events
that rival international concerts.
that rival international concerts.
101
328523
3274
وە بۆنەی جیاواز ڕێکدەخەن.
05:44
The sad reality is that many of them
are empty during the week.
are empty during the week.
102
332935
3918
ڕاستییە تاڵەکە ئەوەیە زۆرێکیان
بەدرێژای هەفتە بەتاڵن.
بەدرێژای هەفتە بەتاڵن.
05:49
I live in the Lekki area of Lagos,
103
337939
1999
من لە ناوچەى لێکی لە لاگۆس دەژیم،
05:53
and in my community, there are at least
50 really nice churches,
50 really nice churches,
104
341264
3277
لە کۆمەڵگای مندا، بەلایەنی کەمەوە ٥٠،
کڵیسە هەیە
کڵیسە هەیە
بەڵام سەنتەری خوێندنەوە و نووسین
بۆ هەرزەکارانی لێ نییە،
بۆ هەرزەکارانی لێ نییە،
05:57
but there's no adult literacy center,
105
345708
2538
06:00
no homeless shelter
106
348270
1889
پەناگەیەک بۆ ئاوارەکان نییە
06:02
and very few public schools and hospitals.
107
350183
2671
و چەند قوتابخانە و نەخۆشخانەى
گشتى کەم بنیاتنراون.
گشتى کەم بنیاتنراون.
06:05
Many of these spaces
could be utilized for social change.
could be utilized for social change.
108
353601
4538
دەتوانێت هەندێک لەو شوێنانە بۆ
گۆڕانى کۆمەڵایەتى بەکاربهێندرێت،
گۆڕانى کۆمەڵایەتى بەکاربهێندرێت،
06:11
Imagine if every single church
in Lekki opened its doors
in Lekki opened its doors
109
359258
4953
بهێنە بەر چاو گەر گشت کڵێسەکانی
ناوچەی لێکی دەرگەیان واڵا بکەن
ناوچەی لێکی دەرگەیان واڵا بکەن
06:16
to the homeless at night,
110
364235
1754
بۆ بێ لانەکان لەشەواندا،
06:18
gave them a sleeping bag, a warm meal
and a voucher in the morning
and a voucher in the morning
111
366013
4491
شوێنى خەوتن، ژەمێکی گەرم و
هۆکاری گواستنەوەیان لە بەیانیاندا پێبدرێت
هۆکاری گواستنەوەیان لە بەیانیاندا پێبدرێت
06:22
to learn a vocational course,
112
370528
1840
بۆ فێربونی کۆڕسێکی پیشەیی،
06:24
offered by the unemployed youth
who attend that church.
who attend that church.
113
372392
3064
ببەخشرێت بەم گەنجە بێکارانەی
لە کڵێسە ئامادە دەبێت
لە کڵێسە ئامادە دەبێت
06:27
That would demonstrate what we preach
114
375480
2968
ئەمە دوپاتى وانەکانم دەکەنەوە
06:30
and what we speak about
as people of faith,
as people of faith,
115
378472
3335
و ئێمە چی دەڵێین وەک خەڵکى باوەڕدار،
06:33
and what led me to Christianity
in the first place.
in the first place.
116
381831
3172
وە چى واى کردمی بە مەسیحی لە سەرەتاوە.
06:38
Similarly, we have to utilize
our resources for social change.
our resources for social change.
117
386675
5639
دەبێت سەرچاوەکانمان بخەینە کار بۆ
گۆڕانکاریە کۆمەڵایەتیەکان.
گۆڕانکاریە کۆمەڵایەتیەکان.
06:45
The 2016 "why give" survey
conducted in Kenya
conducted in Kenya
118
393506
3771
٢٠١٦ "(بۆچى دەبەخشین)" پێوەرى
لە کینیا ڕێکخرا
لە کینیا ڕێکخرا
06:49
reveals that close to 60 percent of adults
give to faith-based organizations --
give to faith-based organizations --
119
397301
5743
دەریدەخات نزیکەى ٪٦٠ زیندانى
--بەبنەماى ڕێکخراوەکان باوەڕیان پێبەخشراوە
--بەبنەماى ڕێکخراوەکان باوەڕیان پێبەخشراوە
06:55
even more than they give
their extended families.
their extended families.
120
403068
2465
تەنانەت زیاتریش دەبەخشن
بەخێزانە گەورەکەیان.
بەخێزانە گەورەکەیان.
06:58
This is not unique to Kenya.
121
406165
1449
ئەمە یەکسان نییە بۆ کینیا.
07:00
It's quite prevalent across Africa.
122
408681
1801
ئەمەش زۆر باوە لەسەرانسەرى ئەفریقیا.
07:03
Many of our faith-based organizations
have tremendous amounts of wealth
have tremendous amounts of wealth
123
411395
3827
زۆرینەى باوەڕمان پەیوەستە بە ڕێکخراوەکان
کە بەشێکى گەورەى سامانیان هەیە
کە بەشێکى گەورەى سامانیان هەیە
07:07
that can be utilized for social change.
124
415246
2717
ئەمەش دەتوانێت بەکاربێت
بۆ گۆڕانى کۆمەڵایەتى.
بۆ گۆڕانى کۆمەڵایەتى.
07:10
We have to check the sources
of uses of these funds
of uses of these funds
125
418990
3045
پێویستە ئەو سەرچاوانە بپشکنین
کە کۆمەکەکان بەکاردێنن
کە کۆمەکەکان بەکاردێنن
07:14
and curb the excesses
by our faith-based organizations.
by our faith-based organizations.
126
422059
3884
و چاودێرى زیادەڕۆییەکان بکەین لەلایەن
ڕێکخراوە لەسەر باوەڕ دامەزراوەکان.
ڕێکخراوە لەسەر باوەڕ دامەزراوەکان.
07:18
Now, this will require courage
on the part of members,
on the part of members,
127
426607
3808
ئێستا ئەمە پێویستى بە ئازایەتیە،
لەلایەن ئەندامەکانەوە،
لەلایەن ئەندامەکانەوە،
07:22
who will have to put their
imams and priests on straight salaries,
imams and priests on straight salaries,
128
430439
4455
پێویستە ئیمامەکان و قەشەکان،
بخاتە سەر موچەیەکى ڕێک،
بخاتە سەر موچەیەکى ڕێک،
07:26
require audited financial statements
that will be published
that will be published
129
434918
3458
پێویستە وردەکارى پێداویستیە داراییەکان
ئاشکرا بکرێن
ئاشکرا بکرێن
07:31
and even reject contributions
from unethical sources.
from unethical sources.
130
439583
3869
تەنانەت هاوکاری
لەسەرچاوە نا ئەخلاقیەکان ببڕن.
لەسەرچاوە نا ئەخلاقیەکان ببڕن.
07:36
But it's possible.
131
444893
1150
بەڵام ئەمە ئاساییە.
07:38
We're already seeing positive examples
in South Africa and Kenya,
in South Africa and Kenya,
132
446669
3397
ئێمە نمونەى ئەرێنى دەبینین لە،
باشوورئ ئەفریقا و کینیا،
باشوورئ ئەفریقا و کینیا،
07:42
and the organizations,
133
450090
1151
و ڕێکخراوەکان،
07:43
such as the Africa Council
for Accreditation and Accountability
for Accreditation and Accountability
134
451265
3786
هەروەک (ئەنجومەنى ئەفریقیەکان
بۆ بایەخ پێدان و لێپێچینەوە)
بۆ بایەخ پێدان و لێپێچینەوە)
07:47
that's checking faith-based organizations
135
455075
2262
کە چاودێێریکردنى ڕێکخراوە ئایینیەکان دەکات
07:49
and ensuring that they comply
with biblical standards of stewardship.
with biblical standards of stewardship.
136
457361
3880
بۆ دڵنیا بوون لەوەی ڕەچاوى شێوازە
ستانداردەکانی ئینجیل دەکەن.
ستانداردەکانی ئینجیل دەکەن.
07:54
Now, the third step
137
462824
1746
ئێستا سێیەم هەنگاو،
07:56
is that we have to partner
with all stakeholders,
with all stakeholders,
138
464594
2691
دەبێت لەگەڵ بەهێزەکان ببینە هاوبەش،
07:59
and this is especially relevant
for the non-religious in the audience.
for the non-religious in the audience.
139
467309
3818
ئەمە بە تایبەتی گرنگە بۆ
بینەرو بیسەرە نا ئاینییەکان.
بینەرو بیسەرە نا ئاینییەکان.
08:04
Recognizing the power and potential
of faith-based organizations,
of faith-based organizations,
140
472024
4714
ناسینەوەى ئەو هێزو ڕێکخراوەکانى
پەیوەستن بەدینەوە،
پەیوەستن بەدینەوە،
08:09
leveraging their assets, their scale,
141
477752
3095
پلە و هەبوونیان بەرزکاتەوە،
08:12
the public trust
and credibility they have,
and credibility they have,
142
480871
2224
خەڵکی درک بە تواناکانیان دەکەن،
ئەمە کار،
لە خەرجیەکان دەکات،
لە خەرجیەکان دەکات،
08:15
their lower operating costs,
143
483119
1335
08:16
their access to the grassroots
144
484478
1486
توانایان بۆ چارەسەری
کێشەکان
کێشەکان
08:17
and their presence abroad.
145
485988
1288
وە ئامادەبوونیان لەدەرەوە.
08:19
Politicians recognize this,
146
487802
1935
سیاسیەکان بەمە دەزانن،
08:21
and campaign seasons are always filled
with stops and picture opportunities
with stops and picture opportunities
147
489761
4294
وەرزەکانی کەمپین پڕە لە وەستان و
دروستکردنی هەڵ
دروستکردنی هەڵ
08:26
with leading faith leaders.
148
494079
1526
بە سەپەرشتى سەرۆکەکان،
08:28
Sadly, once elected,
149
496214
1461
بە خەمبارییەوە،
کە هەڵبژێردران،
کە هەڵبژێردران،
08:29
many of these faith-based
organizations are ignored.
organizations are ignored.
150
497699
3488
زۆربەى ئەو ڕێکخراوە ئیمندارانە
پشتگوێ دەخرێن.
پشتگوێ دەخرێن.
08:33
And in fact, a World Bank survey revealed
151
501211
2405
وە لە ڕاستیدا
پێوەرى بانکى جیهانى دەردەیخات،
پێوەرى بانکى جیهانى دەردەیخات،
08:35
that 30 to 70 percent of assets
owned by medical organizations in Africa
owned by medical organizations in Africa
152
503640
5770
ڕێژەى ٣٠ تا ٧٠لەسەدی موڵکایەتیان لەلایەن
دامەزراوە تەندروستیەکانەوە دەکرێت
دامەزراوە تەندروستیەکانەوە دەکرێت
08:41
are actually owned
by faith-based organizations,
by faith-based organizations,
153
509434
2604
لە ڕاستیدا لەلایەن ئەو ڕێکخراوانە
بەدەست هێندراوە،
بەدەست هێندراوە،
08:44
but that there's very little collaboration
between the faith community
between the faith community
154
512062
4120
بەڵام کۆمەڵەى باوەڕ زۆر کەم کاردەکەن لەگەڵ
08:48
and public health-care systems.
155
516206
1801
سیستمى چاودێرى تەندروستى گشتى.
08:50
One positive example is from Ghana,
156
518835
3044
نمونەیەکى ئەرێنى لە گانا،
08:53
where the Ghana Catholic Health Service
partnered with a range of stakeholders
partnered with a range of stakeholders
157
521903
4449
کە خزمەتگوزارییە کاسۆلیکییەکان
هاوبەشیان لەگەڵ بەهێزەکان کرد
هاوبەشیان لەگەڵ بەهێزەکان کرد
08:58
and was able to realize
a 31 percent reduction in mortality.
a 31 percent reduction in mortality.
158
526376
5883
و توانیان ڕێژەى لەناوچوون کەمبکەنەوە
بەڕێژەى لەسەدا ٣١.
بەڕێژەى لەسەدا ٣١.
09:05
I believe there's so much potential
that can be realized
that can be realized
159
533470
3183
بڕوام وایە زۆر شتى شاراوە
هەن پێویستە بزانرێن
هەن پێویستە بزانرێن
09:08
when we walk across the divide of faith
160
536677
2928
کاتێک قسە لەسەر باوەڕ دەکەین
09:11
and, hand in hand, try to solve
many of our problems.
many of our problems.
161
539629
2807
دەست لەناو دەست، هەوڵى چارەسەرى،
کێشەکانمان دەدەین.
کێشەکانمان دەدەین.
09:15
Similarly, faith-based organizations
can support the transfer
can support the transfer
162
543471
3273
هاوشێوەى ئەمە، ڕێکخراوە ئایینیەکانیش
یارمەتیدەرن بۆ گواستنەوە
یارمەتیدەرن بۆ گواستنەوە
09:18
of critical skills and knowledge.
163
546768
1664
یان بوارە زانیارى و ڕەخنەییەکانç
09:20
Many of you in the NGO community
or in the private sectors
or in the private sectors
164
548922
3253
NGO زۆربەتان لە کۆمەڵگەى
لە کەرتە تایبەتیەکان
لە کەرتە تایبەتیەکان
09:24
realize how difficult it is
to even attract 150 to 200 people
to even attract 150 to 200 people
165
552199
4674
دەزانن چەند سەختە سەرنجى ١٥٠
بۆ ٢٠٠ کەس ڕاکێشیت
بۆ ٢٠٠ کەس ڕاکێشیت
09:28
to your conferences,
166
556897
1166
بۆ کۆنفڕانسەکانتان،
09:30
sometimes even offering stipends,
167
558087
1891
هەندێک کات مووچەشیان دەدەینێ،
09:32
reimbursements of transportation costs.
168
560002
2102
خەرجکردنی تێچووى گواستنەوە.
09:34
Meanwhile, faith-based organizations
draw thousands and millions
draw thousands and millions
169
562128
4485
لەڕاستیدا ئەم ڕێکخراواە ئیماندارانە
بە هەزارەها و ملیۆنەها خەڵک دەبینن
بە هەزارەها و ملیۆنەها خەڵک دەبینن
09:38
every Sunday or Friday ...
170
566637
1832
هەموو یەکشەمەیەک یان هەینى...
09:42
with the promise of a good sermon.
171
570077
3048
.بە بەڵێندانى و وتارى باش
09:46
The truth is we cannot address
issues around family planning
issues around family planning
172
574534
3834
لە ڕاستیدا ناتوانین کێشە
خێزانیەکان بخەینە ڕوو
خێزانیەکان بخەینە ڕوو
09:50
without faith-based
organizations in Africa.
organizations in Africa.
173
578392
2288
بەبێ ڕێکخراوە ئاینیەکان لە ئەفریقیا.
09:53
Issues such as democratic rights
and voter registration,
and voter registration,
174
581775
2660
وەک مافى دیموکراسى و دەنگدان لە ئەفریقیا،
09:56
ensuring that every member
of a congregation
of a congregation
175
584459
2500
تاکو دڵنیا ببنەوە کەوا هەموو
ئەندامانى کۆنگرەکە
ئەندامانى کۆنگرەکە
09:58
has a voter registration card,
176
586983
1849
کارتى دەنگدانیان هەیە،
10:00
understands their democratic rights
177
588856
2305
لە مافە دیموکڕاتەکانیان تێدەگەن
10:03
and can exercise that.
178
591185
1994
وە دەتوانن مەشقى ئەمە بکەن.
10:06
I really think it's critical
that we consider partnering
that we consider partnering
179
594291
2929
بەڕاستى وابیردەکەمەوە ئەم ڕەخنانە ئاماژەى
پێکراوە هاوبەشن
پێکراوە هاوبەشن
10:09
with faith-based organizations
to deliver social impact.
to deliver social impact.
180
597244
2911
لەگەڵ ڕێکخراوە ئیماندارەکان بۆ ڕزگاربوون
لە کێشە کۆمەڵایەتیەکان.
لە کێشە کۆمەڵایەتیەکان.
10:13
It's also important to note
that African faith-based organizations
that African faith-based organizations
181
601390
3502
گرنگە تێبینى ئەوەش بکەین کە
ڕێکخراوە ئیماندارەکان،
ڕێکخراوە ئیماندارەکان،
10:16
have a strong presence globally.
182
604916
1783
ئامادەبوونێکى بەهێزى جیهانى هەیە،
10:19
There are over 2,000 African nuns
and priests in leadership positions
and priests in leadership positions
183
607324
4120
زیاتر لە ٢٠٠٠ ڕەبەن و قەشەى ئەفریقى
هەن لە شوێنى ڕابەرایەتى
هەن لە شوێنى ڕابەرایەتى
10:23
in Europe,
184
611468
1407
لە ئەوروپا،
10:24
with more influence
than some of our diplomatic envoys,
than some of our diplomatic envoys,
185
612899
3540
لەگەڵ کاریگەرییە زۆرەکانی،
کە زۆربەی نوێنەرە دبلۆماسییەکانمان
کە زۆربەی نوێنەرە دبلۆماسییەکانمان
10:28
operating at a fraction of the cost.
186
616463
2270
کارپێکردنی لەکاتی بەهاکان.
10:30
They can serve as influencers
and supporters.
and supporters.
187
618757
3493
دەتوانن وەک کاریگەر
و پاڵپشتیکەر خزمەت بکەن.
و پاڵپشتیکەر خزمەت بکەن.
10:34
Similarly, some African churches
have a presence
have a presence
188
622274
3269
هاوشێوەى ئەمە، هەندێک لە کڵێسە
ئەفریقیەکان ئامادەییان هەیە
ئەفریقیەکان ئامادەییان هەیە
10:37
in countries across the globe,
189
625567
1522
لە سەرانسەرى جیهاندا،
10:39
and the Redeemed Christian Church of God
has a presence in 196 countries,
has a presence in 196 countries,
190
627113
4453
RCCG و
لە ١٩٦ وڵات هەیە،
لە ١٩٦ وڵات هەیە،
10:43
serving as a bridge to the diaspora
and providing support.
and providing support.
191
631590
3101
پاڵپشتی یەهودییەکان دەکات و
پشتیگیرییان بۆ بەدەست دێنی.
پشتیگیرییان بۆ بەدەست دێنی.
10:47
If our public-sector organizations
could partner with these institutions,
could partner with these institutions,
192
635461
4256
گەر ڕێکخراوەکانى کەرتى گشتى
هاوەبەشیان کردبا لەکەڵ ئەم دامەزراوانە،
هاوەبەشیان کردبا لەکەڵ ئەم دامەزراوانە،
10:51
we could unlock the potential
of our diaspora populations.
of our diaspora populations.
193
639741
3746
دەمانتوانی هاوشێوەی جولەکەکان
خزمەت بە هەموو دانیشتوان بکەین.
خزمەت بە هەموو دانیشتوان بکەین.
10:56
I know some of you
are still struggling with this topic,
are still struggling with this topic,
194
644986
3486
دەزانم هەندێک لە ئێوە تا ئێستا
دەجەنگن لەگەڵ ئەم بابەتە،
دەجەنگن لەگەڵ ئەم بابەتە،
11:00
but I challenge you to think about it.
195
648496
2278
بەڵام من تەحەدای ئێوە دەکەم
کە بیرى لێ بکەنەوە.
کە بیرى لێ بکەنەوە.
11:02
A wise man once said, "Faith is a risk,
196
650798
2198
یەکێک لە پیاوە ژیرەکان دەڵێت،
"باوەڕ مەترسیدارە
"باوەڕ مەترسیدارە
11:06
but it's a risk that I cannot
afford not to take."
afford not to take."
197
654099
3092
بەڵام مەترسییەکە کە ناتوانم
ئەنجامی نەدەم."
ئەنجامی نەدەم."
11:09
I would suggest that partnerships
with faith-based organizations are a risk,
with faith-based organizations are a risk,
198
657999
4376
من وا پێشنيار دەکەم کە هاوبەشى لەگەڵ
ڕێکخراوە ئاینیەکاندا مەترسیدارن،
ڕێکخراوە ئاینیەکاندا مەترسیدارن،
11:14
but one that all stakeholders that are
committed to social impact in Africa
committed to social impact in Africa
199
662399
4585
بەڵام یەکێک لەو شتانەی بەرپرسەکان
ئیلتیزامی پێوە دەکەن بۆ گۆرانی کۆمەڵایەتی
ئیلتیزامی پێوە دەکەن بۆ گۆرانی کۆمەڵایەتی
11:19
cannot afford not to take.
200
667008
1675
ناتوانن هەنگاوی بۆ نەنێن.
11:21
I often reflect on my conversation
with that young boy,
with that young boy,
201
669942
3152
هەمیشە دەگەڕێمەوە سەر ئەو گفتوگۆیەی
لەگەڵ کوڕێکی لاودا کردم،
لەگەڵ کوڕێکی لاودا کردم،
11:25
and I believe I should have ended it
a little differently.
a little differently.
202
673118
3230
باوەڕموایە پێویستبوو جیاوازتر کۆتایی
کۆتایی پێبهێنم.
کۆتایی پێبهێنم.
11:28
First, I should have commended him
for asking tough questions.
for asking tough questions.
203
676372
3611
سەرەتا، پێویست بوو لە ڕێی پرسایەوە
پێشنیازی پرسیاری قورسی بۆ بکەم.
پێشنیازی پرسیاری قورسی بۆ بکەم.
ئەفریقا پیویستی بەو گەنجانە هەیە کە
بەرەنگاری بارودۆخە چەقبەستووەکانی ببێتەوە.
بەرەنگاری بارودۆخە چەقبەستووەکانی ببێتەوە.
11:32
Africa needs more young people
who challenge the status quo,
who challenge the status quo,
204
680537
3423
11:35
even in the faith communities.
205
683984
1661
تەنانەت لە ناو باوەڕدارەکانیشدا.
11:38
Secondly, I should have given him
a little more hope.
a little more hope.
206
686698
2909
دووەمیان، پێویست بوو کەمێک
هیواى زیاترم پێ بدایە.
هیواى زیاترم پێ بدایە.
11:42
Not hope in the afterlife,
207
690083
1624
هیوای دوای مردن نا،
11:43
but hope in Africa today,
208
691731
3064
بەڵکو هیوای ئەفریقای ئەمڕۆ،
11:46
because the faithful are powerful.
209
694819
1981
چونکە باوەڕداران بەهێزن.
11:49
Not just because of their beliefs
but because of their assets,
but because of their assets,
210
697636
3342
نەک تەنها لەبەر بیروباوەڕیان،
بەڵکو بەهۆى داراییان
بەڵکو بەهۆى داراییان
11:53
their resources, their army of volunteers,
211
701002
3801
سەرچاوەکانیان، سوپا خۆبەخشەکانیان،
11:56
and because working together,
across the divide,
across the divide,
212
704827
4243
وە بەهۆى کارکردن بەیەکەوە،
بەدرێژایى دابەش کردنەکە،
بەدرێژایى دابەش کردنەکە،
12:01
we can live as positive examples
for what our children --
for what our children --
213
709094
5048
--دەتوانین وەک نمونەیەکى ئەرێنى
بژین بۆ منداڵەکانمان
بژین بۆ منداڵەکانمان
12:06
my children, your children --
214
714166
1566
--منداڵەکانى من، منداڵەکانى ئێوە
12:07
deserve to see.
215
715756
1692
شایەنی ئەوەن ببینن.
12:09
An Africa that demonstrates
that God loves Africans
that God loves Africans
216
717472
3593
ئەفریقا کە دوپاتى کردۆتەوە
خودا ئەفریقیەکانى خۆشدەوێت
خودا ئەفریقیەکانى خۆشدەوێت
12:13
and that we are just as capable
as any other world region
as any other world region
217
721089
3513
ئێمە تەنها توانامان هەیە وەک
هەریەک لە هەرێمەکانى ترى جیهان
هەریەک لە هەرێمەکانى ترى جیهان
12:16
in solving our problems
218
724626
1590
لە چارەسەرى کێشەکانمان
12:18
in peace ...
219
726240
1150
...لە ئاشتى
12:20
and love.
220
728314
1412
وە خۆشەویستى.
12:23
I love this quote that says,
221
731361
2809
ئەم وتەیەم بەدڵە کە دەڵێت،
12:26
"Hope is the ability to hear
the melody of the future.
the melody of the future.
222
734194
5305
هیوا توانایە بۆ بیستنى ئاوازى داهاتوو."
12:32
Faith is the willingness and the courage
223
740855
3024
باوەڕ قایل بوون و ئازایەتییە
12:35
to dance to it today."
224
743903
1428
."بۆ سەماکردنى ئەمڕۆ بۆ ئەو
12:38
I hope that we, as people of faith,
225
746889
4096
هیوام وایە ئێمە وەک خەڵکى باوەڕدار،
12:43
can truly live up to
the promise of social impact
the promise of social impact
226
751009
3706
بتوانین بە دڵسۆزى بژین بۆ
ئەو بەدیهێنانی کاریگەرى کۆمەڵایەتى
ئەو بەدیهێنانی کاریگەرى کۆمەڵایەتى
12:46
that we have been called to do
as change agents in society.
as change agents in society.
227
754739
3559
کە داوامان لێکراوە وەکو
بریکار بۆ گۆڕانکارى لە کۆمەڵگە.
بریکار بۆ گۆڕانکارى لە کۆمەڵگە.
12:51
And I believe that working with you,
228
759232
2094
بڕوام وایە کە کارکردن لەگەڵ ئێوە،
12:53
all stakeholders,
229
761350
1251
هەموو دەسەڵاتداران،
12:54
we can truly solve
Africa's most pressing challenges.
Africa's most pressing challenges.
230
762625
3052
دەتوانین زۆرینەى بەرەنگارییە
پێویستەکانى ئەفریقیا چارە بکەین.
پێویستەکانى ئەفریقیا چارە بکەین.
12:58
I have that hope ...
231
766483
1206
...بەو هیوایەم
13:00
and I have the faith,
232
768986
1945
و باوەڕیشم هەیە،
13:02
and I've started to dance.
233
770955
1646
و دەستم بە سەما کرد.
13:04
Won't you join me?
234
772625
1241
نالەگەڵم دەبن؟
13:05
Thank you.
235
773890
1151
سوپاستان دەکەم.
13:07
(Applause)
236
775065
3958
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Ndidi Nwuneli - Social innovation expertThrough her work in food and agriculture, and as a leadership development mentor, Ndidi Okonkwo Nwuneli is building economies in West Africa.
Why you should listen
Ndidi Nwuneli is a serial social entrepreneur who is committed to scaling social innovation on the African Continent. She is the founder of LEAP Africa, a youth leadership nonprofit organization, and co-founder of AACE Food Processing & Distribution, an indigenous agro-processing company that was founded in 2009 to fight malnutrition, reduce post-harvest losses among smallholder farmers and displace imports. She is also the managing partner of Sahel Capital Partners & Advisory, a consulting and advisory firm focused on unlocking the nutrition and agriculture potential in West Africa.
Nwuneli started her career as a management consultant with McKinsey & Company, working in their Chicago, New York and Johannesburg Offices. She holds an M.B.A. from Harvard Business School and an undergraduate degree with honors in Multinational and Strategic Management from the Wharton School of the University of Pennsylvania.
Nwuneli was recognized as a Young Global Leader by the World Economic Forum and received a National Honor – Member of the Federal Republic from the Nigerian Government. She was listed as one of the 20 Youngest Power African Women by Forbes and is a 2018 Aspen New Voices Fellow. She serves on numerous international and local boards including Nestle Nigeria Plc., Nigerian Breweries Plc., Globethics.net Switzerland, Godrej Consumer Products Ltd. India, Fairfax Africa Holdings Canada, Royal DSM Sustainability Board, Netherlands and the African Philanthropy Forum.
Nwuneli is the author of Social Innovation in Africa: A Practical Guide for Scaling Impact published by Routledge in 2016 and Walking for God in the Marketplace.
Ndidi Nwuneli | Speaker | TED.com