Skoll World Forum 2007
Larry Brilliant: The case for optimism
لاری بریلیانت بارودوۆخی گەشبینی دەخوڵقێنێت
Filmed:
Readability: 4.6
504,358 views
ئێمە نزیکەی ٥٠ ساڵە لەبارەی گەرمبوونی زەوییەوە دەزانین و هەندێک شتیشمان لەو بارەیەوە کردووە، ئەمەی سەرەوە وتەی بەڕێوەبەری ڕێکخراوی " گوگڵ ی خێرخوازی یە " ە، سەرەڕای هەموو ناخۆشی و ئاڵۆزییەکان. ئەو هێشتا گەشبینە، هۆکاری ئەو گەشبینیەشمان پێ دەڵێت. .. لە بەرهەمەکانی (سکۆڵ ۆرڵد ) لە زانکۆی ئۆکسفۆرردی بەریتانی
Larry Brilliant - Epidemiologist, philanthropist
TED Prize winner Larry Brilliant has spent his career solving the ills of today -- from overseeing the last smallpox cases to saving millions from blindness -- and building technologies of the future. Now, as Chair of the Skoll Global Threats Fund, he's redefining how we solve the world's biggest problems. Full bio
TED Prize winner Larry Brilliant has spent his career solving the ills of today -- from overseeing the last smallpox cases to saving millions from blindness -- and building technologies of the future. Now, as Chair of the Skoll Global Threats Fund, he's redefining how we solve the world's biggest problems. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm going to try to give you a view of the world as I see it,
0
0
6000
من هەوڵدەدەم ئەو دیمەنەی جیهانتان نیشان بدەم بەو شێوەیەی کە من دەیبینم
00:22
the problems and the opportunities that we face,
1
6000
4000
ئەو کێشەو دەرفەتانەی کە دێتە ڕێمان
00:26
and then ask the question if we should be optimistic or pessimistic.
2
10000
4000
وە دوایی پرسیاری ئەوە بکەم کە ئایا پێویستە ئێمە گەشبین بین یان ڕەشبین بین
00:30
And then I'll let you in on a secret, which is why I am an incurable optimist.
3
14000
6000
دوای ئەوە ئەو نهێنیەتان پێ دەڵیم کە بۆچی من گەشبینێکی چارەسەر نەکراوم
00:36
Let me start off showing you an Al Gore movie that you may have seen before.
4
20000
6000
ڕێگەم بدەن فیلمەکەی (ئەل گۆلر)تان نیشان بدەم، کە لەوانەیە پێشتر تەماشاتان کردبێت
00:42
Now, you've all seen "Inconvenient Truth." This is a little more inconvenient.
5
26000
6000
ئێستا هەمەمووتان ڕاستی باوەڕ نەکراوتان بینیوە، ئەمە تا ڕادەیەک باوەڕ پێ نەکراوە
00:51
(Video): Man: ... extremely dangerous questions.
6
35000
2000
ڤیدۆ: ئەی پیاو... پرسیارێکی زۆر مەترسیدار
00:53
Because, with our present knowledge, we have no idea what would happen.
7
37000
4000
لەگەڵ زانیارییەکانی ئەم سەردەمەماندا هیچ لەبارەی ئەوە نازانین کە چی ڕوو دەدات
00:57
Even now, man may be unwittingly changing the world's climate
8
41000
4000
تەنانەت ئێستاش، مرۆڤ دەتوانێت کەش و هەوای جیهان بگۆڕێت
01:01
through the waste products of his civilization.
9
45000
3000
لەڕێگەی بەرهەمە بەکارهاتووەکانی شارستانییەوە
01:04
Due to our release, through factories and automobiles every year,
10
48000
3000
بۆ ئەنجام دانی ئەو کارە ساڵانە لە ڕێگەی کارگەکان و ئوتومبێلەکان
01:07
of more than six billion tons of carbon dioxide --
11
51000
3000
زیاتر لە ٦ بلیۆن تەن لە کاربۆنی ئۆکسید
01:10
which helps air absorb heat from the sun --
12
54000
3000
کە یارمەتی وزە و گەرمی خۆر دەدات لە هەوادا
01:13
our atmosphere seems to be getting warmer.
13
57000
3000
کەش و هەواکەمان لەوە دەچێت بەرەو گەرم بوون بڕوات
01:16
This is bad?
14
60000
2000
ئەمە خراپە؟
01:18
Well, it's been calculated a few degrees' rise in the earth's temperature would
15
62000
4000
بەشێوەیەک پێوەر کراوە کە بەرز بوونەوەی چەند پلەیەک لە گەرمی زەوی دەبێتە هۆی
01:22
melt the polar ice caps.
16
66000
2000
تواندنەوەی ناوچە بەفرینەکان
01:32
And if this happens, an inland sea would fill a good portion of the Mississippi Valley.
17
76000
5000
ئەگەر ئەمە ڕوو بدات، دورگەیەک پڕ دەبێت لە شتی باشی دۆڵەکانی میسیسپی
01:37
Tourists in glass-bottomed boats would be viewing the drowned towers of Miami
18
81000
4000
گەشتیارەکانی ناو بەلەمێکی شوشە تاوەرەکانی میامس دەبینێت
01:41
through 150 feet of tropical water.
19
85000
4000
بەناو ١٥٠ پێ لە ئاوی نەگونجاو
01:45
For, in weather, we're not only dealing with forces of a far greater variety
20
89000
5000
لەبەرئەوە لە کەش و هەوادا ئێمە گفتوگۆ لەگەڵ هێزدا ناکەین هەتا نەگاتە جیاوازییەکی زۆر
01:50
than even the atomic physicist encounters, but with life itself.
21
94000
4000
تەنانەت دوای ئەوە زانایەکی ئەتۆمی، بەڵام لەگەڵ ژیان خۆشیدا
01:54
Larry Brilliant: Should we feel good, or should we feel bad
22
98000
4000
لاری بریلیانت: ئایا پێویستە هەستی باش یان خراپمان هەبێت
01:58
that 50 years of foreknowledge accomplished so little?
23
102000
6000
لە ماوەی پەنجا ساڵی فێربوندا، بەڵام لە کۆتایدا کەم وەردەگرێت؟
02:04
Well, it depends, really, on what your goals are.
24
108000
3000
ئەمە پەیوەندی بە شتی ترەوە هەیە کە ئامانجەکانی تۆ چییە
02:07
And I think, as my goals, I always go back to Gandhi's talisman.
25
111000
7000
وا بزانم وەک ئامانجەکەی من، من هەموو کات دەگەڕێمەوە بۆ غاندی
02:14
When Mahatma Gandhi was asked,
26
118000
2000
کاتێک پرسیاریان لە ماهاتما غاندی کرد
02:16
"How do you know if the next act that you are about to do is the right one
27
120000
6000
چۆن دەزانیت ئەو هەوڵەی کە لە داهاتوودا دەیدەیت کارە ڕاستەکە بێت
02:22
or the wrong one?" he said, "Consider the face of the poorest,
28
126000
6000
یان هەڵەکەیان، ئەو وتی دوو چاوی هەژارترین کەس بهێنە بەر چاوی خۆت
02:28
most vulnerable human being that you ever chanced upon,
29
132000
6000
زۆربەی ئەو مرۆڤانەی کە پارێزراو نین تۆ چانست نەبووە کە لە گەڵیان بیت
02:34
and ask yourself if the act that you contemplate will be of benefit to that person.
30
138000
6000
پرسیار لە خۆت دەکەیت ئایا ئەو کارەی کە تۆ دەیکەیت خزمەت بەو کەسە دەکات
02:40
And if it will be, it's the right thing to do, and if not, rethink it."
31
144000
6000
ئەگەر بەوشێوەیە بوو ئەوا کارێکی باش ئەنجام دەدەیت وە ئەگەر نا دووبارە بیری لێ بکەرەوە
02:46
For those of us in this room, it's not just the poorest and the most vulnerable individual,
32
150000
5000
بۆ زۆربەی ئێمە کە لەم ڕۆژەداین، ئەوە تەنها پەیوەندی بەهەژاری یان نە پارێزراوی کەسەکەوە نییە
02:51
it's the community, it's the culture, it's the world itself.
33
155000
5000
پەیوەندی بە کۆمەڵگە و کلتورەکە و هەموو جیهانیش هەیە
02:56
And the trends for those who are at the periphery of our society,
34
160000
5000
ئەو ڕێرەوەی ئەو خەڵکانەی کە لە ناوەڕاستی کۆمەڵگەمان دەژین
03:01
who are the poorest and the most vulnerable,
35
165000
3000
ئەوانەی کە زۆر هەژارن، پارێزراو نین
03:04
the trends give rise to a great case for pessimism.
36
168000
6000
ئەم ڕێگایە دەبێتە هۆی سەرهەڵدانی بێ هیوایی
03:10
But there's also a wonderful case for optimism.
37
174000
3000
بەڵام گەشبینییەکی باشیش هەیە
03:13
Let's review them both. First of all, the megatrends.
38
177000
6000
با باسی هەردوکیان بکەین، سەرەتا چەند ڕێگایەک هەیە
03:19
There's two degrees, or three degrees of climate change baked into the system.
39
183000
7000
دوو یان سێ ئاست هەیە لە گۆڕانی کەش هەوا لە سیستەمەکەدا
03:26
It will cause rising seas. It will cause saline deposited into wells and into lands.
40
190000
8000
دەبێتە هۆی بەرزبونەوەی دەریاکان ئەم کارەش دەبێتە هۆی کشانەوە وە نەمانی سوێری و دەبێتە خاڵێکی باش
03:34
It will disproportionately harm the poorest and the most vulnerable,
41
198000
4000
بەشێوەیەکی لابەلا زەرەر دەدات لە ناوچە هەژار نشینەکان و نەپارێزراوەکان
03:38
as will the increasing rise of population.
42
202000
5000
لە کاتێکدا ژمارەی دانیشتوان بەرز دەبێتەوە
03:43
Even though we've dodged Paul Ehrlich's population bomb,
43
207000
3000
لەگەڵ ئەوەی ئێمە یاسای زۆربوونی دانیشتوان لە لایەن پاول ئێرلیکمان
03:46
and we will not see 20 billion people in this decade, as he had forecast,
44
210000
6000
بە هیچ شوێوەیەک لەم سەردەمەدا ٢٠ بلیۆن کەس نابینین وەک ئەوەی ئەو باسی دەکات
03:52
we eat as if we were 20 billion.
45
216000
3000
ئێمە بەشی ٢٠ بلیۆن دەخۆین
03:55
And we consume so much that again, a rise of 6.5 billion to 9.5 billion
46
219000
9000
هەروەها ئێمە بەشێکی زۆر بە فیڕۆ دەدەین، کە لە ٧.٥ بۆ ٩.٥ بلیۆن زیاد دەکەین
04:04
in our grandchildren's lifetime will disproportionately hurt
47
228000
4000
لە کاتی منداڵی منداڵەکانماندا کە ئەمەش لابەلا زیان بە
04:08
the poorest and the most vulnerable.
48
232000
4000
ناوچە هەژار نشینەکان و نە پارێزراوەکان دەگەیەنن
04:12
That's why they migrate to cities.
49
236000
4000
لەبەرئەوەیە کە ئەو خەڵکە کۆچ دەکەن بۆ شارەکان
04:16
That's why in June of this year, we passed, as a species, 51 percent of us living in cities,
50
240000
6000
لەبەرئەوەیە لە مانگی حوزەیرانی ئەم ساڵدا، ئاوا بە ڕێمان کرد کە لە %٥١ ی مرۆڤ لە شارەکان و
04:22
and bustees, and slums, and shantytowns.
51
246000
5000
شوێنە کاول بووەکان دەژین
04:27
The rural areas are no longer producing as much food as they did.
52
251000
4000
ناوچەکانی دەوروبەری شار ئیتر وەک جاران خواردن بەرهەم ناهێنن
04:31
The green revolution never reached Africa.
53
255000
3000
شۆڕشی سەوز هەرگیز نەگەشتە ئەفەریقا
04:34
And with desertification, sandstorms, the Gobi Desert, the Ogaden,
54
258000
7000
ئەگەر بە بیابان بوون، گێژەڵۆکە و بیابانی گۆبی، ئۆکادین
04:41
we are finding increasing difficulty of a hectare
55
265000
4000
بەڕادەیەکی زۆر ئێمە توشی ناڕەحەتی بووین لە دۆزینەوەی هیکتارێک
04:45
to produce as many calories as it did even 15 years ago.
56
269000
5000
بۆ بەرهەم هێنانی کالۆری وزە وەک ئەوەی لە ١٥ ساڵی ڕابردودا هەبوو
04:50
So humans are turning more towards animal consumption.
57
274000
5000
لە ئەنجامدا مرۆڤایەتی بەرەو لەناو بردنی ژیانی گیانەوەران دەڕوات
04:55
In Africa last year, Africans ate 600 million wild animals,
58
279000
5000
ساڵی ڕابردوو ئەفریقیەکان لە ئەفەریقا ٦٠٠ ملیۆن ئاژەڵی کێویان خواردووە
05:00
and consumed two billion kilograms of bush meat.
59
284000
5000
وە ٢ ملیۆن گۆشتی تریان فەوتاندووە
05:05
And every kilogram of bush meat contained hundreds of thousands of novel viruses
60
289000
6000
هەر کیلۆیەک لەو گۆشتە سەدان هەزار ڤایرۆسی تازەی تێدایە
05:11
that have never been charted, the genomic sequences of which we don't know.
61
295000
6000
تا ئێستا ڕێک نەخراوە ئەو بازنە جینانەی کە ئێمە نایان زانین
05:17
Their fitness for creating pandemics we are unaware of,
62
301000
5000
ئەو ڕێگایەی کە بڵاوی دەکەنەوە ئێمە نایزانین
05:22
but we are ripe for zoonotic-borne, emerging communicable diseases.
63
306000
8000
ئێمە ئامادەین بۆ ئەو نەخۆشیانەی کە دەگوازرێتەوە، دەرکەوتنی نەخۆشیەکانی ناو کۆمەڵگە
05:30
Increasingly, I would say explosive growth of technology.
64
314000
4000
بەشێوەیەکی باش، من دەڵیم تەکنەلۆژیا بەرەو پێش چوونیێکی باشی بە خۆوە بینیوە
05:34
Most of us are the beneficiaries of that growth. But it has a dark side
65
318000
7000
زۆربەمان سودمان لەو بەرەو پێش چونە وەرگرتووە، بەڵام لایەنێکی خراپی هەیە
05:41
-- in bioweapons, and in technology that puts us on a collision course
66
325000
5000
لە چەمکی کیمیایدا، وە لە تەکنەلۆژیادا کە دەمانبات بەرەو تێکشکاندن
05:46
to magnify any anger, hatred or feeling of marginalization.
67
330000
8000
وە لە گەورەکردنی توڕەیماندا هەست کردن و ئەزیت دان بەهۆی دوورە پەرێزمان
05:54
And in fact, with increasing globalization --
68
338000
4000
وە لە راستیدا لەگەڵ فراوان بوونی جیهانگیری دا
05:58
for which there are big winners and even bigger losers
69
342000
4000
کە زۆر کەس براوە و زۆرکەسی دۆڕاوەش هەن
06:02
-- today the world is more diverse and unfair than perhaps it has ever been in history.
70
346000
8000
لە مڕۆدا جیهان لە جیابونەوەیەک و ناحەقیەکدا دەژی کە لە مێژوودا نەبووە
06:10
One percent of us own 40 percent of all the goods and services.
71
354000
7000
لە %١ خەڵک کۆنتڕۆڵی خواردن و خزمەتگوزاریەکانی %٤٠ کردووە
06:17
What will happen if the billion people today who live on less than one dollar a day
72
361000
7000
چی روودەدات ئەگەر بلیۆنێک خەڵک ئەوانەی کە ئەمڕۆ بە کەمتر لەیەک دۆلار دەژین
06:24
rise to three billion in the next 30 years?
73
368000
5000
بەرزبێتەوە بۆ سێ بلیۆن لە (٣٠) ساڵی داهاتودا؟
06:29
The one percent will own even more than 40 percent of all the world's goods
74
373000
5000
ئەو لە %١ ی کە خاوەنی بەرهەمەکانی خۆیانن زیاتر لە %٤٠
06:34
and services. Not because they've grown richer,
75
378000
4000
وە خزمەت گوزارییەکانی نەک لەبەر ئەوەی کە ئەوان بەرەو دەوڵەمەندبونێکی زیاتر دەرۆن
06:38
but because the rest of the world has grown increasingly poorer.
76
382000
5000
بەڵام لەبەر ئەوەی کە جیهان بەرەو زیاد بوونێکی زۆری هەژاری دەچێت
06:43
Last week, Bill Clinton at the TED Awards said,
77
387000
2000
هەفتەی رابردوو بیل کلیتۆن لە خەڵاتکردنی بەرنامەی (تی ئی دی) دا وتی
06:45
"This situation is unprecedented, unequal, unfair and unstable."
78
389000
7000
ئەم باروودۆخە چاوەروان نەکراوە یەکسان نیە، ڕاست نیە، وە سەقامگیرنیە
06:52
So there's lots of reason for pessimism.
79
396000
3000
لەبەر ئەوەی هۆکاری زۆر هەیە بۆ بێ هیوابوون
06:55
Darfur is, at its origin, a resource war.
80
399000
7000
لەسەرەتاوە دارفۆڕ سەرچاوەی شەڕ بووە
07:02
Last year, there were 85,000 riots in China,
81
406000
5000
ساڵی ڕابردوو ٨٥،٠٠٠ خۆبیشاندان هەبوو لە چین
07:07
230 a day, that required police or military intervention.
82
411000
5000
پێویست بوو پۆلیس و سوپا بۆ ماوەی ٢٣٠ ڕۆژ چاودێری دۆخەکە بکەن
07:12
Most of them were about resources.
83
416000
3000
زۆر بەی زۆری خۆپیشاندانەکان دەربارەی سەرچاوەکان بووە
07:15
We are facing an unprecedented number, scale of disasters.
84
419000
5000
ئێمە بە ڕێژەیەکی زۆر توشی کارەسات دەبین کە ئەوەش چاوەروان نەکراوە
07:20
Some are weather-related, human-rights related, epidemics.
85
424000
5000
هەندێکی پەیوەندی بە کەش و هەواوە یان پەیوەندی بە مافەکانی مرۆف یان پەیوەندی بە باش بوونەوەی نەخۆشیەوە هەیە
07:25
And the newly emerging diseases may make H5N1 and bird flu
86
429000
6000
تازەترین نەخۆشی کە دەرکەوتووە ئەویش(ئێچ ٥ ئێن ١) کە ئەنفڵۆزای باڵندەیە
07:31
a quaint forerunner of things to come. It's a destabilized world.
87
435000
8000
کە لەوانەیە ئەو شتانە دەرکەوێت کە پێشتر نەبووە ئەمە جیهانێکی ناجێگیرە
07:39
And unlike destabilized world in the past, it will be broadcast to you on YouTube,
88
443000
5000
وە جیاواز لە ناجێگیری جیهان لە رابردوودا لە یوتوبەوە بۆت دەردەکەوێت
07:44
you will see it on digital television and on your cell phones.
89
448000
4000
کە ئەو شتانە لە تەلەفیزۆنەوەدیجیتاڵەکەت یان تەلەفونەکەتەوە دەبینیت
07:48
What will that lead to?
90
452000
2000
ئەمە بەرەو کوێ دەچێت؟
07:50
For some, it will lead to anger, religious and sectarian violence and terrorism.
91
454000
7000
بۆ هەندێک ئەمە بەرەو توورەبونی ئاین و توندوتیژی سیاسی و تیرۆرەوە دەڕوات
07:57
For others, withdrawal, nihilism, materialism.
92
461000
9000
بۆ هەندێکی تر کشانەوە، نەبوون و گرنگیدان بە پارەیە
08:06
For us, where does it take us, as social activists and entrepreneurs?
93
470000
5000
بۆ ئێمە بەرەو کوێمان دەبات وەک چالاکی کۆمەڵایەتی یان لێکۆڵەرەوە
08:11
As we look at these trends, do we become despondent, or will we become energized?
94
475000
9000
کاتێک تەماشای ئەم ڕێگایانە دەکەین ئایا بێهیوا دەبین یان هێزو توانامان زیاتر دەبێت؟
08:20
Let's look at one case, the case of Bangladesh.
95
484000
5000
با تەماشای حاڵەتێک بکەین، حاڵەتێکی بەگڵاندیشی
08:25
First, even if carbon dioxide emissions stopped today,
96
489000
5000
یەکەم، ئەگەر ئەمە بڵاوبوونەوەی گازی کاربۆن بوەستێت
08:30
global warming would continue.
97
494000
3000
گۆڕانکاری کەش و هەوا بەردەوام دەبێت
08:33
And even with global warming -- if you can see these blue lines,
98
497000
4000
وە لەگەڵ گۆرانکاری کەش و هەوا ئەگەر ئەو هێڵە شینانە ببینیت
08:37
the dotted line shows that even if emissions of greenhouse gasses stopped today,
99
501000
9000
ئەو خاڵانەی هێڵەکە ئەوە دەردەخات ئەگەر بڵاوبوونەوەی خانوی سەوزی گازبوەستێت
08:46
the next decades will see rising sea levels.
100
510000
5000
لە (١٠) ساڵی داهاتوو زیاد بوونی دەریاکان دەبینیت
08:51
A minimum of 20 to 30 inches of increase in sea levels is the best case
101
515000
7000
بەلایەنی کەمەوەئاستی دەریا ٢٠-٣٠ ئینج بەرزدەبێتەوە وە ئەمە باشترین نموونەیە
08:58
that we can hope for, and it could be 10 times that.
102
522000
4000
کە هیوای بۆ بخوازین و (١٠) جار زیاتر بێت
09:02
What will that do to Bangladesh? Let's take a look.
103
526000
3000
ئەوە چ پەیوەندیەکی بەبنگڵادیشەوە هەیە؟ باتەماشا بکەین
09:05
So here's Bangladesh.
104
529000
7000
ئا ئەمە بەنگڵاندیشە
09:12
70 percent of Bangladesh is at less than five feet above sea level.
105
536000
7000
لە %٧٠ی بەنگلاندیش کەمتر بە پێنج پێ لە ئاستی ڕووی دەریاوە بەرزە
09:19
Let's go up and take a look at the Himalayas.
106
543000
2000
بابەرەو سەرەوە بڕۆین وە تەماشای هیمالایا بکەین
09:21
And we'll watch as global warming makes them melt. More water comes down,
107
545000
5000
وە تەماشای گۆڕانکاری کەش و هەوا دەکەین کە دەیتووێنێتەوە ئاوی زیاتر دێتە خوارەوە
09:26
the deforested areas, here in the Tarai, will be unable to absorb the effluent,
108
550000
6000
لەناو بردنی ناوچە دارستانییەکان لێرە لە (تارای) ناتوانێ دوای بکەوێت
09:32
because trees are like straws that suck up the extra seasonal water.
109
556000
6000
چونکە دارەکان وەک دڕک وان ئاوی زیاتر لەوەرزەکاندا هەڵدەگرن
09:38
Now we're looking down south, through the Kali Gandaki.
110
562000
3000
ئێستا ئێمە تەماشای بەشی خوارەوەی باشور دەکەین، لە ڕێگەی (کالی گانداکی)یەوە
09:41
Many of you, I think, have probably trekked here.
111
565000
3000
وابزانم زۆرێک لە ئێوە زۆر هێواشن لێرە
09:44
And we're going to cruise down and take a look at Bangladesh
112
568000
5000
ئێمە بەتەماین بە کەشتی بڕۆین و تەماشای بەنگلادیش بکەین
09:49
and see what the impact will be of twin increases in water
113
573000
6000
وە ببینین کاریگەری هەردوو بەرز بوونەوەکەی ئاو چی دەبێت
09:55
coming from the north, and in the seas rising from the south.
114
579000
6000
کە لە باکورەوە دێت، وە لە باشورەوە دەریاکان بەرز دەبێتەوە
10:01
Looking at the five major rivers that feed Bangladesh.
115
585000
4000
تەماشای ئەو پێنج ڕوبارە سەرەکیە بکە کە بەنگلادیش پێویستی پێیەتی
10:05
And now let's look from the south, looking up, and let's see this in relief.
116
589000
6000
ئێستا با تەماشای باشور بکەین، بەرەو سەرەوە بڕۆین، با ئەوە بە تەواوی ببینین
10:11
A minimum of 20 to 40 inches of increase in seas,
117
595000
6000
بەلایەنی کەمەوە ٢٠-٤٠ ئینج ئاوی دەریاکان بەرز دەبێتەوە
10:17
coupled with increasing flows from the Himalayas. And take a look at this.
118
601000
9000
کە یەک دەگرێت لەگەڵ زیاد بوونی ئاستی شلەمەنیەکانی هیمالایا. تەماشای ئەمە بکە
10:26
As many as 100 million refugees from Bangladesh could be expected to migrate
119
610000
9000
وە ١٠٠ ملیۆن ئاوارە لە بەنگلادیشەوە دەگونجێت کۆچ بکەن
10:35
into India and into China.
120
619000
4000
بۆ هیندستان و چین
10:39
This is the difficulty that one country faces.
121
623000
5000
ئەوە ئەو ناڕەحەتیەیە کە وڵاتێک توشی دەبێت
10:44
But if you look at the globe, all around the earth, wherever there is low-lying area,
122
628000
8000
بەڵام ئەگەر تەماشای جیهان بکەین لەهەموو لایەکی زەوییەوە، لە هەر شوێنێک ناوچەیەکی نزم هەبێت
10:52
populated areas near the water,
123
636000
3000
قەرەباڵغیەکی زۆر نزیک ئاوەکان
10:55
you will find increase in sea level that will challenge our way of life.
124
639000
4000
بەرزبونەوەیەکی باش دەبینیت لە ئاستی دەریا کە بەربەرەکانێ دەکات لەگەڵ ژیانمان
10:59
Sub-Saharan Africa, and even our own San Francisco Bay Area.
125
643000
7000
ناوچە نزمەکانی (ساهاران) لە ئەفریقا، وە تەنانەت ناوچەی (بەی) لە سان فرانسیسکۆی خۆمان
11:06
We're all in this together.
126
650000
3000
هەموومان لەمەدا بەیەکەەوین
11:09
This is not something that happens far away to people that we don't know.
127
653000
4000
ئەمە شتێک نیە دەربارەی کەسانێک کە ئێمە هیچ لەبارەیانەوە نازانین
11:13
Global warming is something that happens to all of us, all at once.
128
657000
6000
گۆڕانکاری کەشوهەوا شتێکە بەسەر هەمووماندا دێت لەیەک کاتدا
11:19
As are these newly emerging communicable diseases,
129
663000
4000
لەبەرئەوەی چەند نەخۆشییەکی تازە دەرکەوتن
11:23
names that you hadn't heard 20 years ago: ebola, lhasa fever, monkey pox.
130
667000
5000
کە بیست ساڵ پێش ئێستا ناویت نەدەزانی: تای ئیبۆڵا و ئیهاسا، نەخۆشی پێستی مەیمون
11:28
With the erosion of the green belt separating animals from humans,
131
672000
5000
لەگەڵ تێکشکاندنی ڕووکاری سەوز کە ئاژەڵەکانی لە مرۆڤەکان جیاکردۆتەوە
11:33
we live in each other's viral environment.
132
677000
3000
ئێمە هەردووکمان لەسەر ڤایرۆسی یەکتری دەژین
11:36
Do you remember, 20 years ago, no one had ever heard of West Nile fever?
133
680000
4000
بیرتانە بیست ساڵ پێش ئێستا هیچ کەسێک (تای ڕۆژئاوای نیل) ی نەبیست بوو؟
11:40
And then we watched, as one case arrived on the East Coast of the United States
134
684000
4000
ئێمە تەماشامان دەکرد، کاتێک کەیسێک لەوە گەیشتە کەناراوەکانی ئەمریکا
11:44
and it marched every year, westwardly.
135
688000
4000
وە هەموو ساڵێک دووبارە دەبوویەوە
11:48
Do you remember no one had heard of ebola
136
692000
3000
بیرتانە کە هیچ کەس نەخۆشی ئیبۆلای نەبیست بوو
11:51
until we heard of hundreds of people dying in Central Africa from it?
137
695000
4000
هەتا ئەو کاتەی سەدان کەس لە ناوەڕاستی ئەفریقا مردن بەهۆی ئەوەوە؟
11:55
It's just the beginning, unfortunately.
138
699000
2000
بەداخەوە، ئەوە تەنها سەرەتایە
11:57
There have been 30 novel emerging communicable diseases
139
701000
7000
نزیکەی (٣٠) نەخۆشی گوازراوەی تازە دەرکەوتون
12:04
that begin in animals that have jumped species in the last 30 years.
140
708000
7000
کە لە ئاژەڵەوە دەستیان پێکردوە وە گوازراونەتەوە لەم (٣٠) ساڵەی دوایدا
12:11
It's more than enough reason for pessimism.
141
715000
3000
ئەوە هۆکارێکی کەم نیە بۆ بێهیوابوون
12:14
But now let's look at the case for optimism. (Laughter)
142
718000
5000
بەڵام با تەماشای حاڵەتی گەشبینی بکەین. پێکەنین
12:19
Enough of the bad news. Human beings have always risen to the challenge.
143
723000
5000
هەواڵی ناخۆش بەسە. هەمیشە مرۆڤایەتی تووشی بەربەرەکانێ بووە
12:24
You just need to look at the list of Nobel laureates to remind ourselves.
144
728000
6000
ئێوە تەنها تەماشای لیستی ناوی کەسە ناسراوەکان بکەن بۆ بەبیرهێنانەوەی خۆمان
12:30
We've been here before, paralyzed by fear, paralyzed into inaction,
145
734000
6000
ئێمە پێشتر لێرەبووین، ئازاردان بەهۆی ترساندنەوە، ئازاردان بەهۆی پەرچەکردارەوە
12:36
when some -- probably one of you in this room -- jumped into the breach
146
740000
6000
کاتێک هەندێک یان لەوانەیە کەسێک لە ئێوە لەم ژوورەدا هەوڵ بدات بۆ شکاندنی
12:42
and created an organization like Physicians for Social Responsibility,
147
746000
5000
وە دروست کردنی ڕیکخراوێک وەک فیزیاناسەکان بۆ خزمەت کردنی کۆمەڵگا
12:47
which fought against the nuclear threat,
148
751000
3000
کە شەڕیان کردوە لەدژی ترسی ئەتۆم
12:50
Medicins Sans Frontieres, that renewed our commitment to disaster relief,
149
754000
6000
دەرمان دروستکەرەکان لە ڕیزی پێشەوەن کە هەوڵدانەکانی ئێمەیان تازەکردەوە لەسەر کاولکاریەکانی ئەمڕۆ
12:56
Mohamed ElBaradei, and the tremendous hope and optimism that he
150
760000
4000
محەمەد ئەل بەڕادعی، هیوا گەورەکەو گەشبینەکەکەیە، ئەو
13:00
brought all of us, and our own Muhammad Yunus.
151
764000
4000
هەموومانی کۆکردەوە لەگەڵ محەمەد یونسی خۆمان
13:04
We've seen the eradication of smallpox.
152
768000
4000
ئێمە نەمانی ئەو نەخۆشیانەمان بینیوە
13:08
We may see the eradication of polio this year.
153
772000
3000
لەوانەیە ئێمە نەمانی ئەو دەرزیە ببینین لەم ساڵدا
13:11
Last year, there were only 2,000 cases in the world.
154
775000
4000
ساڵی ڕابردوو، تەنها (٢٠٠٠) حاڵەت لە هەموو جیهاندا هەبووە
13:15
We may see the eradication of guinea worm next year --
155
779000
4000
لەوانەیە لە ساڵی داهاتوودا نەمانی کرمی (جیوینا) ببینین
13:19
there are only 35,000 cases left in the world.
156
783000
2000
تەنها (٣٥،٠٠٠) حاڵەت لە جیهاندا ماوە
13:21
20 years ago, there were three and a half million.
157
785000
4000
بیست ساڵ پێش ئێستا (٣) ملێۆن و نیو هەبووە
13:25
And we've seen a new disease, not like the 30 novel emerging communicable diseases.
158
789000
7000
وە نەخۆشی تازەمان بینیوە، نوەک ئەو (٣٠) نەخۆشیە گوازراوەیەی کە تازە دەرکەوتوون
13:32
This disease is called sudden wealth syndrome. (Laughter)
159
796000
6000
ئەم نەخۆشیە پێی دەگوترێت سامانی ناسراو. پێکەنین
13:38
It's an amazing phenomenon.
160
802000
3000
ئەمە دیاردەیەکی زۆر نایابە
13:41
All throughout the technology world, we're seeing young people bitten by this
161
805000
4000
لە هەموو لایەنێکی جیهانی تەکنەلۆژیا، خەڵکی گەنج دەبینن کە بە
13:45
disease of sudden wealth syndrome.
162
809000
4000
نەخۆشی سامانی لەناکاو لێدراون
13:49
But they're using their wealth in a way that their forefathers never did.
163
813000
6000
بەڵام ئەوان سامانەکانیان بەشێوەیەک بەکاردەهێنن کە باوانیان لە پێشتر ئەوەیان نەکردوە
13:55
They're not waiting until they die to create foundations.
164
819000
4000
ئەوان چاوەڕێی ئەوە ناکەن هەتا دایک و باوکیان دەمرێت و بنغەیەک دروست بکەن
13:59
They're actively guiding their money, their resources, their hearts, their commitments,
165
823000
5000
ئەوان ڕێنیشاندەری پارەکانیان دەکەن، سەرچاوەکانیان، دڵەکانیان، ئەرکەکانیان
14:04
to make the world a better place.
166
828000
2000
تا جیهان بکەنە شوێنێکی باشتر
14:06
Certainly, nothing can give you more optimism than that.
167
830000
3000
بەدڵنیاییەوە هیچ شتێک بێجگە لەوە گەشبینت ناکات
14:09
More reasons to be optimistic:
168
833000
3000
هۆکاری زیاتر تا گەشبین بیت:
14:12
in the '60s, and I am a creature of the '60s, there was a movement.
169
836000
5000
لە شەستەکاندا، من دروستکراوێکی ئەو کاتەم جوڵانەوەیەک هەبوو
14:17
We all felt that we were part of it, that a better world was right around the corner,
170
841000
4000
ئێمە وا هەستمان دەکرد کە بەشێکی ئەو جیهانە باشە ئەوەتا لەو سوچە وەستاوە
14:21
that we were watching the birth of a world free of hatred and violence and prejudice.
171
845000
6000
کە ئێمە لەدایک بوونی جیانێکی ئازاد دەبینیت
14:27
Today, there's another kind of movement. It's a movement to save the earth.
172
851000
5000
لە ئەمڕۆدا جوڵانەوەیەکی تر هەیە، ئەو جولانەوەیە بۆ پاراستنی زەوییە
14:32
It's just beginning.
173
856000
2000
ئەمە تەنها سەرەتایەکە
14:34
Five weeks ago, a group of activists from the business community gathered together
174
858000
7000
پێنج هەفتە پێش ئێستا، گروپێک لە چالاکوانانی بازرگانی کۆبونەوە
14:41
to stop a Texas utility from building nine coal-fired electrical plants
175
865000
6000
بۆ وەستاندنی کورەی ئاگرین لە بیناکاندا لە شاری (تەکساس) دا
14:47
that would have contributed to destroying the environment.
176
871000
5000
کە لەوانەیە ببوایە بە هۆکارێک بۆ لەناوبردنی کەشو هەوای ژینگە
14:52
Six months ago, a group of business activists gathered together to join with the
177
876000
6000
شەش مانگ پێش ئێستا، گروپێکی چالاکوانانی بازرگانی کۆبونەوە بۆ ئەوەی بچنە پاڵ
14:58
Republican governor in California to pass AB 32,
178
882000
4000
حاکمی کۆمارییەکان لە کالیفۆڕنیا بۆ دەرکردنی (ئەی بی ٣٢).
15:02
the most far-reaching legislation in environmental history.
179
886000
5000
باشترین یاسای ژینگە لە مێژوودا
15:07
Al Gore made presentations in the House and the Senate as an expert witness.
180
891000
9000
ئاڵوگۆڕێکی بەست لە ئەنجومەنی نوێنەران و سیناتۆرەکانیش وەک شایەتحاڵ لەوێ بوون
15:16
Can you imagine? (Laughter)
181
900000
3000
دەتوانن ئەوە بێنیتە پێش چاوت؟ پێکەنین
15:19
We're seeing an entente cordiale between science and religion that five years ago
182
903000
6000
ئێمە پەیوەندیەکی گەرم دەبینین لە نێوان زانست و ئایین کە پێةج ساڵ پێش ئێستا
15:25
I would not have believed, as the evangelical community
183
909000
4000
باوەڕم نەدەکرد پێی، وەک کەسێکی کۆمەڵگای ئەنجلیکانی
15:29
has understood the desperate situation of global warming.
184
913000
6000
کە تێدەگات لە دۆخی خراپی گۆڕانی کەشو هەوا
15:35
And now 4,000 churches have joined the environmental movement.
185
919000
5000
وە ئێستا (٤،٠٠٠) کڵێسە هاتونەتە پاڵ کۆمەڵەکەی ژینگە
15:40
It is something to be greatly optimistic about.
186
924000
4000
ئەوە شتێکی هیوا بەخشە
15:44
The European 20-20-20 plan is an amazing breakthrough,
187
928000
6000
پلانی ٢٠- ٢٠ -٢٠ یئەوروپیەکان شتێکی باشە
15:50
something that should make all of us feel that hope is on the horizon.
188
934000
5000
شتێکە کە پێویستە هەموومان هەست بەو هیوایە بکەین
15:55
And on April 14th, there will be Step Up Day, where there will be a thousand
189
939000
5000
لە چواردەی نیساندا جوڵانەوەیەکی گەورە دەبێت کاتێک هەزاران
16:00
individual mobilized social activist movements in the United States on protest
190
944000
7000
کەس لە ئەمریکا بڵاو دەبنەوە و چالاکی خۆپیشاندان دەکەن
16:07
against legislation -- pushing for legislation to stop global warming.
191
951000
6000
لە دژی یاسایەک.... هەوڵدەدەن یاسایەک دەربکەن بۆ وەستانی گۆڕانکاری کەشوهەوا
16:13
And on July 7th, around the world, I learned only yesterday,
192
957000
4000
وە لە حەڤدەی تەمووزدا، دوێنێ گوێم لێبوو کە لە هەموو جیهان
16:17
there will be global Live Earth concerts.
193
961000
4000
کۆنسێرتێکی فراوانی جیهانی دەکرێت بە ڕاستەوخۆیی
16:21
And you can feel this optimistic move to save the earth in the air.
194
965000
6000
وە ئێوە هەست بە گەشبینیە دەکەن کە هەیە بۆ پاراستنی زەوی
16:27
Now, that doesn't mean that people understand that global warming
195
971000
4000
ئێستا، ئەوە ئەوە ناگەیەنێت کە خەڵک لەوە تێدەگات کە گۆڕانکاری کەشوهەوا
16:31
hurts the poorest and the weakest the most.
196
975000
4000
ئازاری هەژارترین و بێ دەسەڵاترین دەدات
16:35
That means that people are beginning the first step,
197
979000
2000
ئەمە ئەوە دەگەیەنێت کە خەڵک لەسەرەتای هەنگاوەکانییەتی
16:37
which is acting out of their own self-interest.
198
981000
3000
کە هەندێ کاردەکەن بەدەر لە حەز و ئارەزووی خۆیان
16:40
But I am seeing in the major funders, in CARE, Rockefeller,
199
984000
4000
بەڵام من سەرەکیترین پاڵپشتی (ڕۆکفێلێر)م
16:44
Rockefeller Brothers Fund, Hewlett, Mercy Corps, you guys, Google,
200
988000
5000
ڕۆکفێلێر و براکانی بۆ پاڵپشتی، هێولێت، مێرسی کۆرپس، وە ئێوەش هاوڕییانی گوگڵ
16:49
so many other organizations, a beginning of understanding that we need
201
993000
5000
چەندین ڕێکخراوی تریش، سەرەتایەک بۆ تێگەشتن لەوەی کە پێویستمانە
16:54
to work not just on primary prevention of global warming,
202
998000
3000
بۆ هەوڵدان نەک بۆ ڕاگرتنی کەش و هەوا
16:57
but on the secondary prevention of the consequences of global warming
203
1001000
5000
بەڵام لە هەنگاوی دووەمدا هەوڵ بدرێت ئەنجامەکانی گۆڕانی کەش و هەوا ڕابگیرێت
17:02
on the poorest and the most vulnerable.
204
1006000
5000
لەسەر هەژارترین و بێ هیواترین شوێنەکان
17:07
But for me, I have another reason to be an incurable optimist.
205
1011000
5000
بەڵام بۆ من هۆکارێکی ترم هەیە بۆ گەشبینییەکی چارەسەر نەکراو
17:12
And you've heard so many inspiring stories here, and I heard so many last night
206
1016000
6000
ئێوە چەند چیرۆکێکی هاندەرتان گوێ لێ بووە وە منیش چەند دانەیەکم، گوێ لێ بووە لە دوێنێ شەودا
17:18
that I thought I would share a little bit of mine.
207
1022000
3000
کە لە بیرم کردووە باسی هەندێکیان بکەم
17:21
My background is not exactly conventional medical training.
208
1025000
4000
ڕابردوی من لە ڕاستیدا ڕاهێنان و کۆبونەوەی تەندروستی نییە
17:25
And I lived in a Himalayan monastery, and I studied with a very wise teacher,
209
1029000
5000
لە پەرستگایەک لە هیمالایا ژیاوم، وە دەرسم لەگەڵ هەموو مامۆستایەکی زیرەک خوێندووە
17:30
who kicked me out of the monastery one day and told me that it was my destiny --
210
1034000
5000
کە لە پەرستگا دەری هێنام، پێی وتم کە ئەوە قەدەری منە
17:35
it felt like Yoda -- it is your destiny to go to work for WHO
211
1039000
6000
وەک هەست کردن وابوو وەکو یودا-- ئەوە قەدەری تۆیە کە کار لەگەڵ ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی بکەیت
17:41
and to help eradicate smallpox,
212
1045000
2000
یارمەتی بەرزکردنەوەییارمەتی کوتوپڕ بدەم
17:43
at a time when there was no smallpox program.
213
1047000
4000
لە کاتێکدا کە هیچ پڕۆگرامێکی یارمەتی بۆ نەخۆشی کتوپڕ نەبوو
17:47
It should make you optimistic that smallpox no longer exists
214
1051000
4000
دەبێت ئەمە گەشبینیت بکات کە چیتر نەخۆشی کتوپڕ نەماوە
17:51
because it was the worst disease in history.
215
1055000
4000
چونکە ئەوە خراپترین نەخۆشی بوو لە مێژودا
17:55
In the last century -- that's the one that was seven years ago --
216
1059000
6000
لە سەدەی ڕابردودا-- ئەوەی کە هەبوو لە حەوت ساڵی ڕابردوو
18:01
half a billion people died from smallpox:
217
1065000
2000
نیو بلیۆن خەڵک بەهۆی ئەو نەخۆشییەوە مردن
18:03
more than all the wars in history,
218
1067000
3000
زیاتر لە کوژرانی هەموو شەڕەکان لە مێژودا
18:06
more than any other infectious disease in the history of the world.
219
1070000
5000
زیاتر لە مردووانی هەر نەخۆشییەکی تر لە مێژوی جیهانیدا
18:11
In the Summer of Love, in 1967, two million people, children, died of smallpox.
220
1075000
7000
لە هاوینی خۆشەویستیدا، لە ساڵی ١٩٦٧، دوو ملیۆن خەڵک ، منداڵ، مردن بەهۆی ئەو نەخۆشییە کتوپڕییەوە
18:18
It's not ancient history.
221
1082000
3000
ئەوە مێژویەکی کۆن نییە
18:21
When you read the biblical plague of boils, that was smallpox.
222
1085000
5000
کاتێک ئێوە دەردەکانی ناو ئینجیل لە سوتان دەخوێننەوە، ئەوە نەخۆشی کتوپڕ بوو
18:26
Pharaoh Ramses the Fifth, whose picture is here, died of smallpox.
223
1090000
7000
فاراوح رامس ی پێنجەم، ئەوەی کە ڕەسمەکەی لێرەیە، مردن بەهۆی ئەو نەخۆشەوە
18:33
To eradicate smallpox, we had to gather the largest United Nations army in history.
224
1097000
6000
بۆ بەرز کردنەوەی ئاستی ئەو نەخۆشییە پێویستە گەورەترین سوپای وڵاتە یەکگرتووەکان لە مێژودا کۆبکەینەوە
18:39
We visited every house in India, searching for smallpox -- 120 million houses,
225
1103000
6000
ئێمە سەردانی هەموو خانویەکی هندستانمان کرد دەگەڕاین بۆ ئەو نەخۆشییە- ١٢٠ ملیۆن خانوو
18:45
once every month, for nearly two years.
226
1109000
4000
مانگی جارێک، بۆ ماوەی دوو ساڵ
18:49
In a cruel reversal, after we had almost conquered smallpox --
227
1113000
3000
لە کاتێکی نامۆدا دوای ئەوە ئێمە خەرک بوو کۆنتڕۆڵی ئەو نەخۆشییە بکەین
18:52
and this is what you must learn as a social entrepreneur, the realm of the final inch.
228
1116000
6000
ئەوە ئەو شتەیە کە تۆ دەبێت فێری بیت وەک توێژەرێکی کۆمەڵایەتی، ڕاستی کۆتا ئینج
18:58
When we had almost eradicated smallpox, it came back again,
229
1122000
4000
کاتێک ویستمان ئەو نەخۆشییە کۆتایی پێ بهێنین، دووبارە گەڕایەوە
19:02
because the company town of Tatanagar drew laborers,
230
1126000
5000
لەبەرئەوەی کۆمپانیای شاری (تاتانگار) کرێکارەکانی کشاندەوە
19:07
who could come there and get employment.
231
1131000
3000
ئەوانەی کە دەیان توانی کار بدۆزنەوە لەوێ
19:10
And they caught smallpox in the one remaining place that had smallpox,
232
1134000
4000
ئەوان ئەو نەخۆشییەیان گرت کە شوێنێکدا مابووەوە
19:14
and they went home to die.
233
1138000
2000
وە گەڕانەوە بۆ ماڵەوە بۆ مردن
19:16
And when they did, they took smallpox to 10 other countries
234
1140000
4000
کاتێک ئەوەیان کرد ئەو نەخۆشییەیان گواستەوە ١٠ وڵاتی تر
19:20
and reignited the epidemic.
235
1144000
2000
دووبارە دەست کرسیەوە بە بڵاوبونەوە
19:22
And we had to start all over again.
236
1146000
4000
ئێمەش پێویست بوو لەسەرەتاوە دەست پێ بکەینەوە
19:26
But, in the end, we succeeded, and the last case of smallpox:
237
1150000
7000
بەڵام لە کۆتایدا سەرکەوتوو بووین، وە لە کۆتا حاڵەت لەو نەخۆشییە
19:33
this little girl, Rahima Banu -- Barisal, in Bangladesh --
238
1157000
7000
ئەم کچە بچوکە، ڕاهیمە بانو باریساڵ لە بەنگلادیش
19:40
when she coughed or breathed, and the last virus of smallpox left her lungs
239
1164000
7000
کاتێک ئەو هەناسەی دەدا کۆتا ڤایرۆسی ئەو نەخۆشییە سییەکانی بە جێ هێشت
19:47
and fell on the dirt and the sun killed that last virus,
240
1171000
6000
وە کەوتنە سەر زەوی و هەتاوەکە دواین ڤایرۆسی ئەو نەخۆشییەی کوشت
19:53
thus ended a chain of transmission of history's greatest horror.
241
1177000
8000
لەگەڵ ئەوەشدا ئەو بازنەی گواستنەوەی نەخۆشییەی تێک شکاند لە مێژودا
20:01
How can that not make you optimistic?
242
1185000
6000
چۆن دەبێت ئەوە گەشبینت نەکات؟
20:07
A disease which killed hundreds of thousands in India, and blinded half of
243
1191000
6000
نەخۆشییەک کە سەدان هەزار کەسی لە هندستان کوشت و نیوەی کوێر کرد
20:13
all of those who were made blind in India, ended.
244
1197000
5000
بەکوێر بوونی هەموو ئەوانە لە هندستان کۆتایی پێ هات
20:18
And most importantly for us here in this room, a bond was created.
245
1202000
7000
وە گرنگترین شت بۆ ئێمە لێرەدا ئەوەیە کە بۆندێک دروست کراوە
20:25
Doctors, health workers, from 30 different countries,
246
1209000
3000
دکتۆرەکان و کارمەندی تەندروستی لە ٣٠ وڵاتی جیاوازەوە
20:28
of every race, every religion, every color, worked together,
247
1212000
5000
لە هەموو ڕەگەزەکان، هەموو ئاینەکان، هەموو ڕەنگەکان بەیەکەوە کاریان کرد
20:33
fought alongside each other,
248
1217000
3000
بەیەکەوە شەڕیان کرد
20:36
fought against a common enemy, didn't fight against each other.
249
1220000
5000
شەڕیان کرد لە دژی دوژمنێکی هاوبەش، لە دژی یەکتر شەڕیان نەکرد
20:41
How can that not make you feel optimistic for the future?
250
1225000
5000
چۆن ئەوە گەشبینت ناکات سەبارەت بە داهاتوو؟
20:46
Thank you very much.
251
1230000
2000
زۆر سوپاس
20:48
(Applause)
252
1232000
4000
چەپڵە
ABOUT THE SPEAKER
Larry Brilliant - Epidemiologist, philanthropistTED Prize winner Larry Brilliant has spent his career solving the ills of today -- from overseeing the last smallpox cases to saving millions from blindness -- and building technologies of the future. Now, as Chair of the Skoll Global Threats Fund, he's redefining how we solve the world's biggest problems.
Why you should listen
Larry Brilliant's career path, as unlikely as it is inspirational, has proven worthy of his surname. Trained as a doctor, he was living in a Himalayan monastery in the early 1970s when his guru told him he should help rid the world of smallpox. He joined the World Health Organization's eradication project, directed efforts to eliminate the disease in India and eventually presided over the last case of smallpox on the planet.
Not content with beating a single disease, he founded the nonprofit Seva Foundation, which has cured more than two million people of blindness in 15 countries through innovative surgery, self-sufficient eye care systems and low-cost manufacturing of intraocular lenses. Outside the medical field, he found time to cofound the legendary online community The Well, and run two public tech companies. Time and WIRED magazines call him a "technology visionary."
His 2006 TED Prize wish drew on both sides of his career: He challenged the TED community to help him build a global early-response system to spot new diseases as quickly as they emerge. Called InSTEDD, the system has grown into a network of 100 digital detection partners, which provide tools that help the UN, WHO and CDC track potential pandemics.
Shortly after he won the TED Prize, Google executives asked Brilliant to run their new philanthropic arm, Google.org. So, between consulting on the WHO's polio eradication project and designing a disease-surveillance network, he harnessed Google's brains and billions in a mix of for-profit and nonprofit ventures tackling the global problems of disease, poverty and climate change. Today, Brilliant is Chair of the Skoll Global Threats Fund, where he heads a team whose mission is to confront global threats imperiling humanity: pandemics, climate change, water security, nuclear proliferation and Middle East conflict.
Larry Brilliant | Speaker | TED.com