TEDGlobal 2011
Robin Ince: Science versus wonder?
Robin Ince: Nauka przeciw cudowi?
Filmed:
Readability: 3.3
807,015 views
Czy nauka niszczy magię życia? Podczas tego pełnego zrzędzenia, ale uroczego wystąpienia, Robin Ince sprzeciwia się tej tezie. Im więcej wiemy o zachwycających prawach wszechświata, tym bardziej jesteśmy zachwyceni.
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to apologize, first of all, to all of you
0
0
3000
Na początku chcę was przeprosić,
00:18
because I have no form
1
3000
2000
ponieważ nie mam prezentacji w PowerPoincie.
00:20
of PowerPoint presentation.
2
5000
3000
ponieważ nie mam prezentacji w PowerPoincie.
00:23
So what I'm going to do
3
8000
2000
Więc zamiast tego wykonam od czasu do czasu
00:25
is, every now and again, I will make this gesture,
4
10000
2000
taki gest, a wówczas będziecie mogli
00:27
and in a moment of PowerPoint democracy,
5
12000
2000
wyobrazić sobie, co tylko chcecie.
00:29
you can imagine what you'd like to see.
6
14000
4000
wyobrazić sobie, co tylko chcecie.
00:33
I do a radio show.
7
18000
2000
Prowadzę program radiowy.
00:35
The radio show is called "The Infinite Monkey Cage."
8
20000
3000
Nazywa się "Nieskończona małpia klatka"
00:38
It's about science, it's about rationalism.
9
23000
3000
i jest o nauce i racjonalizmie.
00:41
So therefore, we get a lot of complaints
10
26000
2000
Każdego tygodnia dostajemy z tego powodu
00:43
every single week --
11
28000
2000
wiele skarg -
00:45
complaints including one we get very often,
12
30000
3000
często dotyczą one tego,
00:48
which is to say the very title, "Infinite Monkey Cage,"
13
33000
3000
że sama nazwa programu
00:51
celebrates the idea of vivisection.
14
36000
3000
propaguje wiwisekcję.
00:54
We have made it quite clear to these people
15
39000
2000
Wyjaśniamy ludziom, że nieskończona małpia klatka
00:56
that an infinite monkey cage is roomy.
16
41000
3000
to nazwa, która zostawia dużo miejsca na interpretację.
00:59
(Laughter)
17
44000
2000
(Śmiech)
01:01
We also had someone else who said,
18
46000
2000
Ktoś inny twierdził:
01:03
"'The Infinite Monkey Cage' idea is ridiculous.
19
48000
2000
"Pomysł nieskończonej małpiej klatki jest absurdalny.
01:05
An infinite number of monkeys
20
50000
2000
Nieskończona liczba małp
01:07
could never write the works of Shakespeare.
21
52000
2000
nigdy nie mogłaby napisać dzieł Szekspira.
01:09
We know this because they did an experiment."
22
54000
3000
Wiemy to, ponieważ przetestowano ten pomysł".
01:12
Yes, they gave 12 monkeys a typewriter for a week,
23
57000
4000
Dano 12 małpom maszynę do pisania na tydzień,
01:16
and after a week, they only used it as a bathroom.
24
61000
3000
a po tym czasie używały jej już tylko jako ubikacji.
01:19
(Laughter)
25
64000
2000
(Śmiech)
01:21
So the main element though, the main complaint we get --
26
66000
2000
Najczęstsza skarga - i ta mnie najbardziej niepokoi -
01:23
and one that I find most worrying --
27
68000
2000
Najczęstsza skarga - i ta mnie najbardziej niepokoi -
01:25
is that people say, "Oh, why do you insist
28
70000
3000
brzmi następująco: "Dlaczego tak wam zależy
01:28
on ruining the magic?
29
73000
2000
na niszczeniu magii?
01:30
You bring in science, and it ruins the magic."
30
75000
2000
Mieszacie w to naukę, a ona niszczy magię".
01:32
Now I'm an arts graduate;
31
77000
2000
Ukończyłem uczelnię artystyczną,
01:34
I love myth and magic
32
79000
2000
kocham mity i magię,
01:36
and existentialism and self-loathing.
33
81000
2000
egzystencjalizm i nienawiść do samego siebie.
01:38
That's what I do.
34
83000
2000
To właśnie robię.
01:40
But I also don't understand
35
85000
2000
Nie rozumiem jednak,
01:42
how it does ruin the magic.
36
87000
2000
w jaki sposób niszczy to magię.
01:44
All of the magic, I think,
37
89000
2000
Magia, która może być wytłumaczona poprzez naukę,
01:46
that may well be taken away by science
38
91000
2000
Magia, która może być wytłumaczona poprzez naukę,
01:48
is then replaced by something as wonderful.
39
93000
2000
jest zastępowana czymś równie wspaniałym.
01:50
Astrology, for instance:
40
95000
2000
Weźmy na przykład astrologię -
01:52
like many rationalists, I'm a Pisces.
41
97000
3000
jak wielu racjonalistów jestem spod znaku Ryb.
01:55
(Laughter)
42
100000
3000
(Śmiech)
01:58
Now astrology --
43
103000
2000
Pozbywamy się banalnego twierdzenia,
02:00
we remove the banal idea
44
105000
2000
Pozbywamy się banalnego twierdzenia,
02:02
that your life could be predicted;
45
107000
2000
że można przewidzieć życie,
02:04
that you'll, perhaps today, meet a lucky man
46
109000
2000
że spotkasz dziś szczęśliwego faceta z kapeluszem.
02:06
who's wearing a hat.
47
111000
2000
że spotkasz dziś szczęśliwego faceta z kapeluszem.
02:08
That is gone.
48
113000
2000
Wyrzucamy to.
02:10
But if we want to look at the sky and see predictions, we still can.
49
115000
3000
Możemy jednak nadal patrzeć w niebo i przewidywać.
02:13
We can see predictions of galaxies forming,
50
118000
3000
Możemy przewidywać formowanie się galaktyk,
02:16
of galaxies colliding into each other, of new solar systems.
51
121000
3000
ich zderzanie się lub powstawanie nowych systemów słonecznych.
02:19
This is a wonderful thing.
52
124000
2000
To coś wspaniałego.
02:21
If the Sun could one day -- and indeed the Earth, in fact --
53
126000
3000
Jeśli Ziemia byłaby w stanie wyczytać swoją przyszłość
02:24
if the Earth could read its own astrological, astronomical chart,
54
129000
4000
ze swojego kosmogramu, powiedziałby jej pewnego dnia:
02:28
one day it would say,
55
133000
2000
"To nie jest dobry dzień na planowanie przyszłości,
02:30
"Not a good day for making plans.
56
135000
2000
zostaniesz pochłonięta przez czerwonego olbrzyma".
02:32
You'll been engulfed by a red giant."
57
137000
2000
zostaniesz pochłonięta przez czerwonego olbrzyma".
02:34
And that to me as well,
58
139000
2000
Jeśli sądzicie, że martwię się utratą światów,
02:36
that if you think I'm worried about losing worlds,
59
141000
3000
Jeśli sądzicie, że martwię się utratą światów,
02:39
well Many Worlds theory --
60
144000
2000
a raczej teorii wielu światów,
02:41
one of the most beautiful, fascinating,
61
146000
3000
jednych z najpiękniejszych, najbardziej fascynujących,
02:44
sometimes terrifying ideas
62
149000
2000
a czasami przerażających teorii,
02:46
from the quantum interpretation --
63
151000
2000
z zakresu interpretacji mechaniki kwantowej...
02:48
is a wonderful thing.
64
153000
2000
powiem wam tak...
02:50
That every person here, every decision that you've made today,
65
155000
3000
Każdy z was, każda podjęta dzisiaj decyzja,
02:53
every decision you've made in your life,
66
158000
2000
każda decyzja w waszym życiu
02:55
you've not really made that decision,
67
160000
2000
nie została przez was podjęta -
02:57
but in fact, every single permutation of those decisions
68
162000
4000
podjęliście każdy możliwy wariant tych decyzji, a każda z nich daje początek
03:01
is made, each one going off into a new universe.
69
166000
3000
alternatywnemu scenariuszowi wydarzeń - innemu dla każdego wszechświata.
03:04
That is a wonderful idea.
70
169000
2000
To fascynująca myśl.
03:06
If you ever think that your life is rubbish,
71
171000
4000
Jeśli sądzisz, że masz kiepskie życie,
03:10
always remember
72
175000
2000
pamiętaj, że w innym podejmujesz znacznie gorsze decyzje.
03:12
there's another you that's made much worse decisions than that.
73
177000
3000
pamiętaj, że w innym podejmujesz znacznie gorsze decyzje.
03:15
(Laughter)
74
180000
2000
(Śmiech)
03:17
If you ever think, "Ah, I want to end it all,"
75
182000
2000
Jeśli myślisz: "Chcę z tym wszystkim skończyć",
03:19
don't end it all.
76
184000
2000
nie rób tego.
03:21
Remember that in the majority of universes,
77
186000
2000
Pamiętaj, że w większości wszechświatów
03:23
you don't even exist in the first place.
78
188000
2000
nawet nie istniejesz.
03:25
This to me, in its own strange way,
79
190000
3000
To, na swój dziwny sposób, podnosi mnie na duchu.
03:28
is very, very comforting.
80
193000
2000
To, na swój dziwny sposób, podnosi mnie na duchu.
03:30
Now reincarnation, that's another thing gone -- the afterlife.
81
195000
2000
Reinkarnacja i życie po śmierci to już inny temat.
03:32
But it's not gone.
82
197000
2000
Ono istnieje.
03:34
Science actually says
83
199000
2000
Nauka mówi, że będziemy żyć wiecznie.
03:36
we will live forever.
84
201000
3000
Nauka mówi, że będziemy żyć wiecznie.
03:39
Well, there is one proviso.
85
204000
2000
Jest jedno zastrzeżenie -
03:41
We won't actually live forever. You won't live forever.
86
206000
3000
tym, co będzie żyć wiecznie nie będziesz ani ty, ani żadne z nas.
03:44
Your consciousness, the you-ness of you, the me-ness of me --
87
209000
3000
Nasza tożsamość, nasze jestestwo, to co nas tworzy -
03:47
that gets this one go.
88
212000
3000
to zniknie, ale każdy atom,
03:50
But every single thing that makes us,
89
215000
2000
który nas tworzy, zdążył już
03:52
every atom in us,
90
217000
2000
stworzyć niezliczoną ilość nowych rzeczy
03:54
has already created a myriad of different things
91
219000
3000
i ten proces nie ustanie.
03:57
and will go on to create a myriad of new things.
92
222000
3000
i ten proces nie ustanie.
04:00
We have been mountains
93
225000
3000
Byliśmy górami, jabłkami, gwiazdami
04:03
and apples and pulsars
94
228000
2000
Byliśmy górami, jabłkami, gwiazdami,
04:05
and other people's knees.
95
230000
2000
a nawet kolanami innych ludzi.
04:07
Who knows, maybe one of your atoms was once Napoleon's knee.
96
232000
3000
Kto wie, może twój atom był kiedyś w kolanie Napoleona.
04:10
That is a good thing.
97
235000
2000
Dobre w tym jest to,
04:12
Unlike the occupants of the universe,
98
237000
2000
że w przeciwieństwie do mieszkańców wszechświata,
04:14
the universe itself is not wasteful.
99
239000
3000
kosmos nie jest rozrzutny.
04:17
We are all totally recyclable.
100
242000
2000
Pochodzimy z odzysku i zostaniemy przetworzeni.
04:19
And when we die,
101
244000
2000
Kiedy umieramy, nie musimy być nawet
04:21
we don't even have to be placed in different refuse sacs.
102
246000
3000
umieszczani w koszach na odpady.
04:24
This is a wonderful thing.
103
249000
2000
To coś wspaniałego.
04:26
Understanding, to me,
104
251000
2000
Poznawanie wcale nie
04:28
does not remove the wonder and the joy.
105
253000
4000
umniejsza zachwytu i radości.
04:32
For instance, my wife could turn to me and she may say,
106
257000
3000
Na przykład, kiedy moja żona pyta się mnie,
04:35
"Why do you love me?"
107
260000
2000
dlaczego ją kocham,
04:37
And I can with all honesty
108
262000
2000
mogę szczerze spojrzeć jej w oczy i powiedzieć:
04:39
look her in the eye and say,
109
264000
2000
mogę szczerze spojrzeć jej w oczy i powiedzieć:
04:41
"Because our pheromones
110
266000
2000
"Ponieważ nasze feromony
04:43
matched our olfactory receptors."
111
268000
3000
odpowiadają naszym receptorom węchowym".
04:46
(Laughter)
112
271000
2000
(Śmiech)
04:48
Though I'll probably also say something
113
273000
2000
Chociaż pewnie powiedziałbym również
04:50
about her hair and personality as well.
114
275000
2000
coś o jej włosach i osobowości.
04:52
And that is a wonderful thing there.
115
277000
3000
To coś wspaniałego.
04:55
Love does not die because of that thing.
116
280000
2000
Miłość przez to nie obumiera.
04:57
Pain doesn't go away either.
117
282000
2000
Ból też nie przemija.
04:59
This is a terrible thing, even though I understand pain.
118
284000
2000
To coś strasznego, mimo iż rozumiem ból.
05:01
If someone punches me --
119
286000
2000
Jeśli ktoś mnie uderzy -
05:03
and because of my personality,
120
288000
2000
co przez moją osobowość
05:05
this is recently a regular occurrence --
121
290000
2000
zdarza się dosyć często -
05:07
I understand where the pain comes from.
122
292000
2000
rozumiem skąd bierze się ból.
05:09
It is basically momentum to energy
123
294000
3000
Jest to stosunek pędu do energii,
05:12
where the four-vector is constant -- that's what it is.
124
297000
2000
gdzie czterowektor jest stałą - ot wszystko.
05:14
But at no point can I react and go,
125
299000
2000
Jednak nie mogę zareagować mówiąc:
05:16
"Ha! Is that the best momentum-to-energy fourth vector constant you've got?"
126
301000
5000
"Czy to najlepszy stosunek pędu do energii i czterowektora na jaki cię stać?"
05:21
No, I just spit out a tooth.
127
306000
2000
Po prostu wypluwam zęba.
05:23
(Laughter)
128
308000
2000
(Śmiech)
05:25
And that is all of these different things -- the love for my child.
129
310000
3000
Mam syna - ma na imię Archie.
05:28
I have a son. His name is Archie.
130
313000
2000
Mam syna - ma na imię Archie.
05:30
I'm very lucky,
131
315000
2000
Mam szczęście, bo jest lepszy od innych dzieci.
05:32
because he's better than all the other children.
132
317000
2000
Mam szczęście, bo jest lepszy od innych dzieci.
05:34
Now I know you don't think that.
133
319000
2000
Wiem, że wy tak nie sądzicie.
05:36
You may well have your own children
134
321000
2000
Może sami macie dzieci
05:38
and think, "Oh no, my child's best."
135
323000
3000
i sądzicie, że wasze są najlepsze.
05:41
That's the wonderful thing about evolution --
136
326000
2000
To wspaniały aspekt ewolucji -
05:43
the predilection to believe
137
328000
2000
skłonność do sądzenia,
05:45
that our child is best.
138
330000
2000
że nasze dziecko jest najlepsze.
05:47
Now in many ways, that's just a survival thing.
139
332000
3000
Pod wieloma aspektami chodzi tu tylko o przetrwanie.
05:50
The fact we see here is the vehicle for our genes,
140
335000
3000
To, co widzimy to przedłużenie naszych genów
05:53
and therefore we love it.
141
338000
2000
i dlatego je kochamy.
05:55
But we don't notice that bit; we just unconditionally love.
142
340000
3000
Jednak nie zauważamy tego, kochamy bezwarunkowo.
05:58
That is a wonderful thing.
143
343000
2000
To coś wspaniałego.
06:00
Though I should say that my son is best
144
345000
2000
Chociaż powienieniem powiedzieć, że mój syn jest najlepszy
06:02
and is better than your children.
145
347000
3000
i lepszy niż wasze dzieci.
06:05
I've done some tests.
146
350000
2000
Przeprowadziłem kilka testów.
06:07
And all of these things to me
147
352000
2000
Wszystko to daje mi wiele radości,
06:09
give such joy and excitement and wonder.
148
354000
3000
budzi zachwyt i podekscytowanie.
06:12
Even quantum mechanics can give you an excuse
149
357000
3000
Nawet mechanika kwantowa może być wymówką
06:15
for bad housework, for instance.
150
360000
2000
dla brudnego domu.
06:17
Perhaps you've been at home for a week on your own.
151
362000
3000
Być może spędziłeś tydzień w domu całkiem sam.
06:20
You house is in a terrible state.
152
365000
2000
Twój dom jest w strasznym stanie.
06:22
Your partner is about to return.
153
367000
2000
Twój partner ma zaraz wrócić,
06:24
You think, what should I do?
154
369000
2000
a ty się zastanawiasz - co powinienem zrobić?
06:26
Do nothing.
155
371000
2000
Nic.
06:28
All you have to do
156
373000
2000
Wszystko co musisz zrobić,
06:30
is, when she walks in, using a quantum interpretation,
157
375000
2000
to użyć interpretacji kwantowej kiedy ona wejdzie do domu
06:32
say, "I'm so sorry.
158
377000
2000
i powiedzieć: "Przepraszam, przez chwilę
06:34
I stopped observing the house for a moment,
159
379000
2000
przestałem obserwować dom, a kiedy powróciłem
06:36
and when I started observing again,
160
381000
2000
do obserwowania go, wszystko się wydarzyło".
06:38
everything had happened."
161
383000
2000
do obserwowania go, wszystko się wydarzyło".
06:40
(Laughter)
162
385000
2000
(Śmiech)
06:42
That's the strong anthropic principle of vacuuming.
163
387000
3000
Jest to przykład zasady antropicznej odkurzania.
06:46
For me, it's a very, very important thing.
164
391000
2000
Jest to dla mnie niewzykle ważna rzecz.
06:48
Even on my journey up here --
165
393000
2000
Nawet podróż tutaj - radość z podróży
06:50
the joy that I have on my journey up here every single time.
166
395000
2000
towarzyszy mi za każdym razem.
06:52
If you actually think, you remove the myth and there is still something wonderful.
167
397000
3000
Jeśli zastanowisz się przez chwilę, odłożysz na bok mit,
06:55
I'm sitting on a train.
168
400000
2000
nadal będzie tam coś wspaniałego.
06:57
Every time I breathe in,
169
402000
2000
Siedzę w pociągu, za każdym razem, kiedy oddycham,
06:59
I'm breathing in a million-billion-billion
170
404000
2000
wdycham miliony milardów miliardów
07:01
atoms of oxygen.
171
406000
2000
atomów tlenu.
07:03
I'm sitting on a chair.
172
408000
2000
Siedzę na krześle.
07:05
Even though I know the chair is made of atoms
173
410000
2000
Mimo iż wiem, że krzesło jest zbudowane z atomów,
07:07
and therefore actually in many ways empty space,
174
412000
2000
a więc w pewnym sensie jest to pusta przestrzeń,
07:09
I find it comfortable.
175
414000
2000
uznaję krzesło za wygodne.
07:11
I look out the window, and I realize
176
416000
2000
Spoglądam przez okno i zdaję sobie sprawę,
07:13
that every single time we stop and I look out that window,
177
418000
2000
że za każdym razem, gdy to robię,
07:15
framed in that window,
178
420000
2000
przyklejony do szyby, gdziekolwiek bym był,
07:17
wherever we are,
179
422000
2000
przyklejony do szyby, gdziekolwiek bym był,
07:19
I am observing more life
180
424000
2000
widzę więcej życia,
07:21
than there is in the rest of the known universe
181
426000
3000
niż jest w pozostałej części znanego nam wszechświata,
07:24
beyond the planet Earth.
182
429000
2000
poza planetą Ziemią.
07:26
If you go to the safari parks
183
431000
2000
Jeśli udacie się do parków safari
07:28
on Saturn or Jupiter,
184
433000
2000
na Saturnie lub Jowiszu,
07:30
you will be disappointed.
185
435000
2000
to się rozczarujecie.
07:32
And I realize I'm observing this
186
437000
2000
Zdaję sobie sprawę, że obserwuję to
07:34
with the brain, the human brain,
187
439000
2000
za pomocą mózgu, ludzkiego mózgu -
07:36
the most complex thing in the known universe.
188
441000
3000
najbardziej złożoną rzecz we wszechświecie.
07:39
That, to me, is an incredible thing.
189
444000
2000
Jest to dla mnie coś niesamowitego.
07:41
And do you know what, that might be enough.
190
446000
3000
I może to wystarczy.
07:44
Steven Weinberg, the Nobel laureate, once said,
191
449000
3000
Steven Weinberg, laureat nagrody Nobla, powiedział kiedyś,
07:47
"The more the universe seems comprehensible,
192
452000
2000
że "Im bardziej poznajemy wszechświat,
07:49
the more it seems pointless."
193
454000
2000
tym bardziej wydaje się on być bez sensu".
07:51
Now for some people,
194
456000
2000
Niektórych ludzi
07:53
that seems to lead to an idea of nihilism.
195
458000
2000
prowadzi to do nihilizmu.
07:55
But for me, it doesn't. That is a wonderful thing.
196
460000
3000
Ale nie mnie. To wspaniała rzecz.
07:58
I'm glad the universe is pointless.
197
463000
2000
Jestem wdzięczny, że wszechświat jest bez sensu.
08:00
It means if I get to the end of my life,
198
465000
2000
Oznacza to, że gdy moje życie dobiegnie końca,
08:02
the universe can't turn to me and go, "What have you been doing, you idiot?
199
467000
3000
wszechświat nie może się mnie spytać: "Co porabiałeś, idioto?
08:05
That's not the point."
200
470000
2000
To nie o to chodziło".
08:07
I can make my own purpose.
201
472000
2000
Mogę stworzyć moje własne cele, wy również.
08:09
You can make your own purpose.
202
474000
2000
Mogę stworzyć moje własne cele, wy również.
08:11
We have the individual power
203
476000
2000
Mamy indywidualną moc,
08:13
to go, "This is what I want to do."
204
478000
2000
aby powiedzieć: "Tym chcę się zajmować".
08:15
And in a pointless universe, that, to me, is a wonderful thing.
205
480000
3000
W bezsensownym wszechświecie jest to dla mnie coś wspaniałego.
08:18
I have chosen to make silly jokes
206
483000
2000
Postanowiłem opowiedzieć kilka głupich żartów
08:20
about quantum mechanics and the Copenhagen interpretation.
207
485000
3000
o mechanice kwantowej i interpretacji kopenhaskiej.
08:23
You, I imagine, can do much better things with your time.
208
488000
3000
Wy jak sądzę, znacznie lepiej rozporządzacie własnym czasem.
08:26
Thank you very much. Goodbye.
209
491000
2000
Dziękuję bardzo. Do widzenia.
08:28
(Applause)
210
493000
4000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Robin Ince - ComedianThe rational-minded Robin Ince conducts live experiments in comedy.
Why you should listen
Is rational thought funny? And is comedy scientific? are the pair of questions on which Robin Ince has built his recent career. On his own and as part of the BBC4 radio show The Infinite Monkey Cage, Robin Ince makes science-friendly comedy with pals like Brian Cox, Ben Goldacre and Simon Singh. TIMC just won the Best Speech Programme at the 2011 Sony Radio Awards, the first science program to win in ... aeons. They recently took the show on the road as "Uncaged Monkeys," about which the Telegraph's critic said, "I was expecting more knickers thrown at the stage, to be honest."
Onstage, Ince conducts live experiments into the science of comedy and laughter. He and his team set out to discover secret of timing, discover if people are born funny, and if computers can tell jokes.
He says: "Most scientists I know have movies and novels in their houses, whereas there are novelists whose houses I've been to who don't have any science books."
Robin Ince | Speaker | TED.com