TED2012
James Hansen: Why I must speak out about climate change
James Hansen: Dlaczego muszę otwarcie mówić o zmianach klimatycznych
Filmed:
Readability: 5.8
1,536,463 views
Czołowy klimatolog James Hansen opowiada o swoim zaangażowaniu w naukę i debatę o globalnych zmianach klimatycznych. Przedstawia przytłaczające dowody zachodzenia tych zmian i tłumaczy, dlaczego głęboko niepokoi go przyszłość.
James Hansen - Climatologist
James Hansen has made key insights into our global climate -- and inspired a generation of activists and scientists. Full bio
James Hansen has made key insights into our global climate -- and inspired a generation of activists and scientists. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
What do I know
0
0
2000
Co takiego wiem,
00:17
that would cause me,
1
2000
2000
co sprawiło, że ja,
00:19
a reticent, Midwestern scientist,
2
4000
2000
spokojny, środkowo-zachodni naukowiec
00:21
to get myself arrested
3
6000
3000
zostałem aresztowany
00:24
in front of the White House protesting?
4
9000
3000
podczas pikiety przed Białym Domem?
00:27
And what would you do
5
12000
2000
Co wy byście zrobili
00:29
if you knew what I know?
6
14000
2000
wiedząc to, co ja?
00:31
Let's start with how I got to this point.
7
16000
4000
Najpierw powiem, jak do tego doszło.
00:35
I was lucky to grow up
8
20000
2000
Miałem szczęście dorastać w czasach
00:37
at a time when it was not difficult
9
22000
3000
gdy dla syna rolnika
00:40
for the child of a tenant farmer
10
25000
2000
dostanie się na uniwersytet
00:42
to make his way to the state university.
11
27000
2000
nie było takie trudne.
00:44
And I was really lucky
12
29000
3000
Miałem ogromne szczęście
00:47
to go to the University of Iowa
13
32000
2000
trafić na Uniwersytet stanu Iowa
00:49
where I could study under Professor James Van Allen
14
34000
3000
i profesora Jamesa Van Allena,
00:52
who built instruments
15
37000
2000
który budował narzędzia
00:54
for the first U.S. satellites.
16
39000
2000
dla pierwszych amerykańskich satelitów.
00:56
Professor Van Allen told me
17
41000
3000
Prof. Van Allen powiedział mi
00:59
about observations of Venus,
18
44000
3000
o zaobserwowanym na Wenus
01:02
that there was intense microwave radiation.
19
47000
2000
silnym promieniowaniu mikrofalowym.
01:04
Did it mean that Venus had an ionosphere?
20
49000
3000
Czy to znaczyło, że Wenus ma jonosferę?
01:07
Or was Venus extremely hot?
21
52000
2000
A może jest bardzo gorąca?
01:09
The right answer,
22
54000
2000
Poprawną odpowiedź
01:11
confirmed by the Soviet Venera spacecraft,
23
56000
5000
potwierdziła radziecka sonda Wenera:
01:16
was that Venus was very hot --
24
61000
3000
Wenus jest ekstremalnie gorąca,
01:19
900 degrees Fahrenheit.
25
64000
2000
423 stopnie Celsjusza.
01:21
And it was kept hot
26
66000
2000
Temperaturę utrzymuje
01:23
by a thick carbon dioxide atmosphere.
27
68000
3000
gęsta atmosfera dwutlenku węgla.
01:26
I was fortunate to join NASA
28
71000
2000
Miałem szczęście być przyjętym do NASA,
01:28
and successfully propose
29
73000
2000
gdzie zaakceptowano moją propozycję
01:30
an experiment to fly to Venus.
30
75000
2000
eksperymentalnego lotu na Wenus.
01:32
Our instrument took this image
31
77000
3000
Nasza sonda przekazała zdjęcie
01:35
of the veil of Venus,
32
80000
2000
powierzchni Wenus,
01:37
which turned out to be
33
82000
2000
którą pokrywa warstwa
01:39
a smog of sulfuric acid.
34
84000
3000
chmur z kwasu siarkowego.
01:42
But while our instrument was being built,
35
87000
3000
Jednak podczas budowania sondy
01:45
I became involved in calculations
36
90000
2000
zaangażowałem się w kalkulacje
01:47
of the greenhouse effect
37
92000
2000
dotyczące efektu cieplarnianego
01:49
here on Earth,
38
94000
2000
tutaj na Ziemi,
01:51
because we realized
39
96000
2000
ponieważ zauważyliśmy,
01:53
that our atmospheric composition was changing.
40
98000
3000
że skład naszej atmosfery się zmienia.
01:56
Eventually, I resigned
41
101000
2000
W końcu zrezygnowałem
01:58
as principal investigator
42
103000
2000
z pozycji głównego badacza
02:00
on our Venus experiment
43
105000
2000
w eksperymencie na Wenus,
02:02
because a planet changing before our eyes
44
107000
3000
bo zmiany zachodzące na naszej planecie
02:05
is more interesting and important.
45
110000
2000
są ciekawsze i ważniejsze.
02:07
Its changes will affect all of humanity.
46
112000
3000
Te zmiany wpłyną na całą ludzkość.
02:10
The greenhouse effect had been well understood
47
115000
2000
Efekt cieplarniany jest dobrze znany
02:12
for more than a century.
48
117000
2000
od ponad wieku.
02:14
British physicist John Tyndall,
49
119000
2000
Brytyjski fizyk John Tyndall
02:16
in the 1850's,
50
121000
2000
w latach 50. XIX wieku
02:18
made laboratory measurements
51
123000
2000
dokonał laboratoryjnych pomiarów
02:20
of the infrared radiation,
52
125000
2000
promieniowania podczerwonego,
02:22
which is heat.
53
127000
2000
czyli ciepła.
02:24
And he showed that gasses such as CO2 absorb heat,
54
129000
3000
Wykazał, że gazy takie jak CO2
02:27
thus acting like a blanket
55
132000
3000
absorbują ciepło, działając jak koc
02:30
warming Earth's surface.
56
135000
2000
ogrzewający powierzchnię Ziemi.
02:32
I worked with other scientists
57
137000
2000
Pracowałem z różnymi naukowcami,
02:34
to analyze Earth climate observations.
58
139000
4000
analizując klimat na Ziemi.
02:38
In 1981,
59
143000
2000
W 1981 roku w czasopiśmie Science
02:40
we published an article in Science magazine
60
145000
3000
opublikowaliśmy artykuł naukowy
02:43
concluding that observed warming
61
148000
2000
z wnioskiem, że zaobserwowane
02:45
of 0.4 degrees Celsius
62
150000
2000
ocieplenie o 0,4 stopnia Celsjusza
02:47
in the prior century
63
152000
2000
w ubiegłym stuleciu
02:49
was consistent with the greenhouse effect
64
154000
2000
odpowiada efektowi cieplarnianemu
02:51
of increasing CO2.
65
156000
2000
na skutek emisji CO2.
02:53
That Earth would likely warm in the 1980's,
66
158000
3000
Przewidzieliśmy ocieplenie w latach 80.
02:56
and warming would exceed
67
161000
2000
i przekroczenie naturalnych wahań pogody
02:58
the noise level of random weather
68
163000
2000
i przekroczenie naturalnych wahań pogody
03:00
by the end of the century.
69
165000
2000
do końca wieku.
03:02
We also said that the 21st century
70
167000
3000
Pisaliśmy, że w XXI wieku
03:05
would see shifting climate zones,
71
170000
2000
dojdzie do przesunięcia stref klimatycznych,
03:07
creation of drought-prone regions
72
172000
2000
powstania regionów podatnych na suszę
03:09
in North America and Asia,
73
174000
2000
w Ameryce Północnej i Azji,
03:11
erosion of ice sheets, rising sea levels
74
176000
3000
erozji pokryw lodowych, wzrostu poziomu mórz
03:14
and opening of the fabled Northwest Passage.
75
179000
3000
i otwarcia legendarnego Przejścia Północno-Zachodniego.
03:17
All of these impacts
76
182000
2000
Wszystkie te procesy
03:19
have since either happened
77
184000
2000
zaszły już od tamtego czasu
03:21
or are now well under way.
78
186000
2000
lub aktualnie trwają.
03:23
That paper was reported on the front page of the New York Times
79
188000
4000
Artykuł był cytowany na pierwszej stronie New York Timesa,
03:27
and led to me testifying to Congress
80
192000
2000
a mnie przyszło zeznawać
03:29
in the 1980's,
81
194000
2000
przed Kongresem USA w latach 80.
03:31
testimony in which I emphasized
82
196000
3000
W przesłuchaniach podkreślałem,
03:34
that global warming increases both extremes
83
199000
3000
że globalne ocieplenie
03:37
of the Earth's water cycle.
84
202000
3000
pogłębi obydwa ekstrema obiegu wody na Ziemi.
03:40
Heatwaves and droughts on one hand,
85
205000
2000
Z jednej strony upały i susze,
03:42
directly from the warming,
86
207000
2000
wynikające bezpośrednio z ocieplenia,
03:44
but also, because a warmer atmosphere
87
209000
2000
z drugie, ponieważ cieplejsza atmosfera
03:46
holds more water vapor
88
211000
2000
utrzymuje więcej pary wodnej
03:48
with its latent energy,
89
213000
2000
dzięki energii utajonej,
03:50
rainfall will become
90
215000
2000
wzmożone i ekstremalne
03:52
in more extreme events.
91
217000
2000
opady deszczu.
03:54
There will be stronger storms and greater flooding.
92
219000
3000
Nadejdą silniejsze burze i większe powodzie.
03:57
Global warming hoopla
93
222000
3000
Rozgardiasz wokół globalnego ocieplenia
04:00
became time-consuming
94
225000
2000
pochłaniał coraz więcej czasu
04:02
and distracted me from doing science --
95
227000
2000
i odciągał mnie badań,
04:04
partly because I had complained
96
229000
2000
częściowo z powodu mojej skargi,
04:06
that the White House altered my testimony.
97
231000
3000
że Biały Dom zmienił moje zeznania.
04:09
So I decided to go back
98
234000
2000
Zdecydowałem się ograniczyć
04:11
to strictly doing science
99
236000
2000
do prowadzenia badań
04:13
and leave the communication to others.
100
238000
4000
i pozostawić dyskusje innym.
04:17
By 15 years later,
101
242000
3000
Po 15 latach dowody na globalne ocieplenie były o wiele silniejsze.
04:20
evidence of global warming was much stronger.
102
245000
3000
Po 15 latach dowody na globalne ocieplenie były o wiele silniejsze.
04:23
Most of the things mentioned in our 1981 paper
103
248000
3000
Sprawdziła się większość naszych prognoz
04:26
were facts.
104
251000
2000
z artykułu z 1981 roku.
04:28
I had the privilege to speak twice
105
253000
3000
Dwukrotnie miałem zaszczyt dyskutować
04:31
to the president's climate task force.
106
256000
2000
z prezydencką grupą ds. klimatu.
04:33
But energy policies continued to focus
107
258000
3000
Polityka energetyczna nadal jednak
04:36
on finding more fossil fuels.
108
261000
3000
skupiała się na paliwach kopalnych.
04:39
By then we had two grandchildren,
109
264000
3000
Miałem już wówczas dwoje wnucząt,
04:42
Sophie and Connor.
110
267000
2000
Sophie i Connora.
04:44
I decided
111
269000
2000
Nie chciałem,
04:46
that I did not want them in the future
112
271000
2000
by kiedyś powiedziały:
04:48
to say, "Opa understood what was happening,
113
273000
2000
"Dziadek rozumiał, co się działo,
04:50
but he didn't make it clear."
114
275000
2000
ale nikomu tego nie wyjaśnił."
04:52
So I decided to give a public talk
115
277000
3000
Udzieliłem więc publicznego wykładu,
04:55
criticizing the lack of an appropriate energy policy.
116
280000
3000
krytykując politykę energetyczną,
04:58
I gave the talk at the University of Iowa in 2004
117
283000
3000
na Uniwersytecie stanu Iowa w 2004 roku
05:01
and at the 2005 meeting
118
286000
3000
i w 2005 roku, na spotkaniu
05:04
of the American Geophysical Union.
119
289000
3000
Amerykańskiej Unii Geofizycznej.
05:07
This led to calls
120
292000
2000
W efekcie Biały Dom
05:09
from the White House to NASA headquarters
121
294000
2000
skontaktował się z siedzibą NASA,
05:11
and I was told that I could not give any talks or speak with the media
122
296000
3000
zakazując mi wykładów i rozmów z mediami
05:14
without prior explicit approval
123
299000
3000
bez wcześniejszej zgody
05:17
by NASA headquarters.
124
302000
3000
wydanej przez NASA.
05:20
After I informed the New York Times
125
305000
2000
Poinformowałem New York Timesa
05:22
about these restrictions,
126
307000
2000
o tym ograniczeniu,
05:24
NASA was forced to end the censorship.
127
309000
3000
zmuszając NASA do zniesienia cenzury.
05:27
But there were consequences.
128
312000
2000
Jednak nie bez konsekwencji.
05:29
I had been using the first line
129
314000
2000
Odwoływałem się do pierwszej linijki
05:31
of the NASA mission statement,
130
316000
2000
oficjalnej misji NASA:
05:33
"To understand and protect the home planet,"
131
318000
3000
"Rozumieć i chronić ojczystą planetę",
05:36
to justify my talks.
132
321000
2000
by uzasadnić moje wykłady.
05:38
Soon the first line of the mission statement
133
323000
2000
Wkrótce potem ten pierwszy wers
05:40
was deleted, never to appear again.
134
325000
4000
został na zawsze wykreślony z opisu misji.
05:44
Over the next few years
135
329000
2000
Przez następne lata
05:46
I was drawn more and more
136
331000
2000
coraz usilniej próbowałem
05:48
into trying to communicate the urgency
137
333000
3000
uzmysłowić światu konieczność
05:51
of a change in energy policies,
138
336000
3000
zmian w polityce energetycznej,
05:54
while still researching the physics of climate change.
139
339000
3000
nadal badając fizykę zmian klimatu.
05:57
Let me describe the most important conclusion from the physics --
140
342000
3000
Opiszę najistotniejszy wniosek,
06:00
first, from Earth's energy balance
141
345000
3000
z bilansu cieplnego Ziemi
06:03
and, second, from Earth's climate history.
142
348000
4000
i historii jej klimatu.
06:07
Adding CO2 to the air
143
352000
2000
Emitowanie CO2 to jak
06:09
is like throwing another blanket on the bed.
144
354000
3000
zarzucenie kolejnego koca na łóżko.
06:12
It reduces Earth's heat radiation to space,
145
357000
3000
Redukuje emisję promieniowania cieplnego z Ziemi w kosmos,
06:15
so there's a temporary energy imbalance.
146
360000
3000
czasowo zaburzając równowagę energetyczną.
06:18
More energy is coming in
147
363000
2000
Wiecej energii przybywa
06:20
than going out,
148
365000
2000
niż ubywa,
06:22
until Earth warms up enough
149
367000
2000
aż Ziemia nagrzeje się na tyle,
06:24
to again radiate to space
150
369000
2000
by ponownie wypromieniować tyle energii,
06:26
as much energy as it absorbs from the Sun.
151
371000
2000
ile pochłania od Słońca.
06:28
So the key quantity
152
373000
2000
Kluczową wielkością
06:30
is Earth's energy imbalance.
153
375000
3000
jest zaburzenie równowagi energetycznej Ziemi.
06:33
Is there more energy coming in
154
378000
2000
Czy więcej energii przybywa,
06:35
than going out?
155
380000
2000
niż ubywa?
06:37
If so, more warming is in the pipeline.
156
382000
3000
Jeśli tak, ocieplenie będzie postępować.
06:40
It will occur without adding any more greenhouse gasses.
157
385000
4000
Nawet bez jakichkolwiek dodatkowych gazów cieplarnianych.
06:44
Now finally,
158
389000
2000
Możemy dokładnie obliczyć
06:46
we can measure Earth's energy imbalance precisely
159
391000
4000
tę nadwyżkę energii na Ziemi,
06:50
by measuring the heat content
160
395000
2000
mierząc zawartość ciepła
06:52
in Earth's heat reservoirs.
161
397000
3000
w ziemskich zbiornikach ciepła.
06:55
The biggest reservoir, the ocean, was the least well measured,
162
400000
3000
Na najsłabiej zbadanym,
06:58
until more than 3,000 Argo floats
163
403000
3000
największym zbiorniku, oceanie,
07:01
were distributed around the world's ocean.
164
406000
3000
rozmieszczono ponad 3 tysiące sond Argo.
07:04
These floats reveal
165
409000
2000
Sondy te wykazały,
07:06
that the upper half of the ocean
166
411000
2000
że górna połowa oceanu
07:08
is gaining heat at a substantial rate.
167
413000
3000
ociepla się w znaczącym tempie.
07:11
The deep ocean is also gaining heat at a smaller rate,
168
416000
3000
Temperatura w głębi oceanu rośnie wolniej,
07:14
and energy is going
169
419000
2000
zaś cała ta energia
07:16
into the net melting of ice all around the planet.
170
421000
3000
powoduje topnienie lodowców.
07:19
And the land, to depths of tens of meters,
171
424000
3000
Również ląd, do kilkudziesięciu metrów pod ziemią, jest coraz cieplejszy.
07:22
is also warming.
172
427000
2000
Również ląd, do kilkudziesięciu metrów pod ziemią, jest coraz cieplejszy.
07:24
The total energy imbalance now
173
429000
3000
Nadwyżka w bilansie cieplnym
07:27
is about six-tenths of a watt per square meter.
174
432000
4000
wynosi około 0,6 Watta na metr kwadratowy.
07:31
That may not sound like much,
175
436000
2000
To może wydawać się mało,
07:33
but when added up over the whole world, it's enormous.
176
438000
3000
ale po zsumowaniu to ogromna liczba.
07:36
It's about 20 times greater
177
441000
3000
To około dwudziestokrotnie więcej,
07:39
than the rate of energy use by all of humanity.
178
444000
3000
niż zużycie energii przez całą ludzkość.
07:42
It's equivalent to exploding
179
447000
2000
To odpowiednik eksplozji
07:44
400,000 Hiroshima atomic bombs per day
180
449000
6000
400 tysięcy bomb atomowych z Hiroszimy dziennie,
07:50
365 days per year.
181
455000
3000
przez 365 dni w roku.
07:53
That's how much extra energy
182
458000
2000
Tyle dodatkowej energii
07:55
Earth is gaining each day.
183
460000
2000
Ziemia zyskuje każdego dnia.
07:57
This imbalance,
184
462000
2000
Przy takim bilansie
07:59
if we want to stabilize climate,
185
464000
3000
chęć ustabilizowania klimatu
08:02
means that we must reduce CO2
186
467000
2000
oznacza redukcję poziomu CO2
08:04
from 391 ppm, parts per million,
187
469000
3000
z 391 cząstek na milion
08:07
back to 350 ppm.
188
472000
3000
z powrotem do 350 cząstek.
08:10
That is the change needed to restore energy balance
189
475000
3000
To konieczna zmiana do wyrównania bilansu
08:13
and prevent further warming.
190
478000
2000
i powstrzymania ocieplania.
08:15
Climate change deniers argue
191
480000
3000
Osoby negujące zmiany klimatyczne twierdzą,
08:18
that the Sun is the main cause of climate change.
192
483000
3000
że to Słońce powoduje najwięcej zmian.
08:21
But the measured energy imbalance occurred
193
486000
3000
Jednak zmierzona nadwyżka energii
08:24
during the deepest solar minimum in the record,
194
489000
4000
wystąpiła podczas najgłębszego minimum słonecznego,
08:28
when the Sun's energy reaching Earth was least.
195
493000
4000
gdy energia słoneczna sięgająca Ziemi była najmniejsza.
08:32
Yet, there was more energy coming in than going out.
196
497000
3000
Pomimo to, więcej energii przybywało niż ubywało.
08:35
This shows that the effect of the Sun's variations on climate
197
500000
3000
Wpływ Słońca na klimat jest więc niewielki
08:38
is overwhelmed by the increasing greenhouse gasses,
198
503000
3000
wobec rosnącej emisji gazów cieplarnianych,
08:41
mainly from burning fossil fuels.
199
506000
3000
głównie ze spalania paliw kopalnych.
08:44
Now consider Earth's climate history.
200
509000
3000
Rozważmy historię klimatu na Ziemi.
08:47
These curves for global temperature,
201
512000
2000
Wykresy temperatury,
08:49
atmospheric CO2 and sea level
202
514000
3000
stężenia CO2 i poziomu mórz
08:52
were derived from ocean cores and Antarctic ice cores,
203
517000
3000
pochodzą z rdzeni oceanów i lodu antarktycznego,
08:55
from ocean sediments and snowflakes
204
520000
2000
z osadów i śniegu,
08:57
that piled up year after year
205
522000
3000
które gromadziły się
09:00
over 800,000 years
206
525000
2000
przez ponad 800 tysięcy lat
09:02
forming a two-mile thick ice sheet.
207
527000
2000
tworząc warstwę lodu grubą na 3 kilometry.
09:04
As you see, there's a high correlation
208
529000
3000
Jak widać, istnieje silne powiązanie
09:07
between temperature, CO2 and sea level.
209
532000
3000
między temperaturą, CO2 i morzami.
09:10
Careful examination shows
210
535000
2000
Dokładne badania wskazują,
09:12
that the temperature changes
211
537000
2000
że za zmianami temperatury podążają zmiany stężenia CO2
09:14
slightly lead the CO2 changes
212
539000
2000
że za zmianami temperatury podążają zmiany stężenia CO2
09:16
by a few centuries.
213
541000
3000
oddalone od siebie o kilka wieków.
09:19
Climate change deniers like to use this fact
214
544000
3000
Negujący zmiany klimatu wykorzystują to,
09:22
to confuse and trick the public
215
547000
3000
by oszukać publikę mówiąc:
09:25
by saying, "Look, the temperature causes CO2 to change,
216
550000
3000
"To temperatura wpływa na CO2,
09:28
not vice versa."
217
553000
2000
nie odwrotnie".
09:30
But that lag
218
555000
2000
Jednak właśnie takiego opóźnienia
09:32
is exactly what is expected.
219
557000
3000
należy się spodziewać.
09:35
Small changes in Earth's orbit
220
560000
3000
Niewielkie zmiany orbity Ziemi,
09:38
that occur over tens to hundreds of thousands of years
221
563000
3000
następujące przez dziesiątki czy setki tysięcy lat,
09:41
alter the distribution
222
566000
2000
zmieniają rozkład
09:43
of sunlight on Earth.
223
568000
2000
światła słonecznego na Ziemi.
09:45
When there is more sunlight
224
570000
2000
Lód topnieje przez więcej światła słonecznego
09:47
at high latitudes in summer, ice sheets melt.
225
572000
3000
na wyższych szerokościach geograficznych.
09:50
Shrinking ice sheets
226
575000
2000
Kurczenie się lądolodu
09:52
make the planet darker,
227
577000
2000
oznacza ciemniejszą planetę,
09:54
so it absorbs more sunlight
228
579000
2000
a więc większą absorpcję światła
09:56
and becomes warmer.
229
581000
2000
i podniesienie temperatury.
09:58
A warmer ocean releases CO2,
230
583000
2000
Cieplejszy ocean uwalnia CO2,
10:00
just as a warm Coca-Cola does.
231
585000
3000
zupełnie jak ciepła Coca-Cola.
10:03
And more CO2 causes more warming.
232
588000
3000
Więcej CO2 powoduje ocieplenie.
10:06
So CO2, methane, and ice sheets
233
591000
3000
Zatem CO2, metan i pokrywy lodowe
10:09
were feedbacks
234
594000
2000
to sprzężenie zwrotne,
10:11
that amplified global temperature change
235
596000
3000
które spotęgowało globalne zmiany temperatury
10:14
causing these ancient climate oscillations to be huge,
236
599000
3000
i spowodowało ogromne drgania klimatu,
10:17
even though the climate change was initiated
237
602000
3000
mimo że siły inicjujące
10:20
by a very weak forcing.
238
605000
2000
były niezwykle słabe.
10:22
The important point
239
607000
2000
Co istotne,
10:24
is that these same amplifying feedbacks
240
609000
2000
te same potęgujące reakcje
10:26
will occur today.
241
611000
2000
nastąpią ponownie.
10:28
The physics does not change.
242
613000
2000
Fizyka się nie zmienia.
10:30
As Earth warms,
243
615000
2000
Ogrzewamy Ziemię,
10:32
now because of extra CO2 we put in the atmosphere,
244
617000
3000
emitując nadmiar CO2 do atmosfery,
10:35
ice will melt,
245
620000
2000
lodowce będą więc topnieć,
10:37
and CO2 and methane will be released
246
622000
2000
powodując emisję CO2 i metanu
10:39
by warming ocean and melting permafrost.
247
624000
3000
z oceanu i topniejącej wiecznej zmarzliny.
10:42
While we can't say exactly how fast
248
627000
3000
Nie możemy określić,
10:45
these amplifying feedbacks will occur,
249
630000
3000
jak szybko to sprzężenie nadejdzie,
10:48
it is certain they will occur,
250
633000
3000
jednak z pewnością nastąpi,
10:51
unless we stop the warming.
251
636000
2000
jeśli nie zatrzymamy ocieplania.
10:53
There is evidence
252
638000
2000
Istnieją dowody,
10:55
that feedbacks are already beginning.
253
640000
3000
że te reakcje już się zaczęły.
10:58
Precise measurements
254
643000
2000
Precyzyjne pomiary
11:00
by GRACE, the gravity satellite,
255
645000
2000
satelity GRACE wykazały,
11:02
reveal that both Greenland and Antarctica
256
647000
3000
że Grenlandia i Antarktyda
11:05
are now losing mass,
257
650000
2000
tracą na masie
11:07
several hundred cubic kilometers per year.
258
652000
3000
kilkaset kilometrów sześciennych rocznie.
11:10
And the rate has accelerated
259
655000
2000
Tempo tego ubytku
11:12
since the measurements began
260
657000
2000
wzrosło od rozpoczęcia badań
11:14
nine years ago.
261
659000
2000
dziewięć lat temu.
11:16
Methane is also beginning
262
661000
2000
Topniejąca wieczna zmarzlina
11:18
to escape from the permafrost.
263
663000
3000
zaczyna również uwalniać metan.
11:21
What sea level rise
264
666000
2000
Jakiego wzrostu poziomu mórz
11:23
can we look forward to?
265
668000
2000
możemy się spodziewać?
11:25
The last time CO2 was 390 ppm,
266
670000
3000
Poprzednio, przy dzisiejszym poziomie CO2
11:28
today's value,
267
673000
2000
390 cząstek na milion,
11:30
sea level was higher
268
675000
2000
poziom mórz był wyższy
11:32
by at least 15 meters, 50 feet.
269
677000
3000
o co najmniej 15 metrów.
11:35
Where you are sitting now
270
680000
2000
Miejsca, gdzie teraz siedzicie,
11:37
would be under water.
271
682000
2000
byłyby pod wodą.
11:39
Most estimates are that, this century,
272
684000
3000
Szacuje się, że w tym wieku
11:42
we will get at least one meter.
273
687000
2000
poziom wzrośnie o co najmniej metr.
11:44
I think it will be more
274
689000
2000
Moim zdaniem o więcej,
11:46
if we keep burning fossil fuels,
275
691000
2000
jeśli nadal będziemy spalać paliwa kopalne,
11:48
perhaps even five meters, which is 18 feet,
276
693000
3000
może nawet o 5 metrów
11:51
this century or shortly thereafter.
277
696000
3000
w tym wieku lub niewiele później.
11:54
The important point
278
699000
2000
Co najważniejsze,
11:56
is that we will have started a process
279
701000
3000
zapoczątkowalibyśmy proces,
11:59
that is out of humanity's control.
280
704000
3000
którego ludzkość nie zdoła opanować.
12:02
Ice sheets would continue to disintegrate for centuries.
281
707000
3000
Lodowce będą topnieć przez stulecia.
12:05
There would be no stable shoreline.
282
710000
2000
Linia brzegowa będzie niestabilna.
12:07
The economic consequences are almost unthinkable.
283
712000
3000
Konsekwencje ekonomiczne są niewyobrażalne.
12:10
Hundreds of New Orleans-like devastations
284
715000
4000
Zniszczenia jak w Nowym Orleanie
12:14
around the world.
285
719000
2000
na całym świecie.
12:16
What may be more reprehensible,
286
721000
2000
Co gorsza,
12:18
if climate denial continues,
287
723000
2000
jeśli ignorancja będzie trwać,
12:20
is extermination of species.
288
725000
2000
dojdzie do zagłady gatunków.
12:22
The monarch butterfly
289
727000
2000
Motyle monarchy staną się
12:24
could be one of the 20 to 50 percent of all species
290
729000
5000
jednym spośród 20-50% wszystkich gatunków,
12:29
that the Intergovernmental Panel on Climate Change estimates
291
734000
3000
które Międzyrządowy Panel ds. Klimatu
12:32
will be ticketed for extinction
292
737000
2000
ogłosił za zagrożone wyginięciem
12:34
by the end of the century
293
739000
2000
przed końcem wieku,
12:36
if we stay on business-as-usual fossil fuel use.
294
741000
4000
jeśli nie zmienimy podejścia do paliw kopalnych.
12:40
Global warming is already affecting people.
295
745000
3000
Globalne ocieplenie już odciska swoje piętno.
12:43
The Texas, Oklahoma, Mexico
296
748000
2000
W Teksasie, Oklahomie i Meksyku
12:45
heatwave and drought last year,
297
750000
3000
fale upałów i susze w zeszłym roku,
12:48
Moscow the year before
298
753000
2000
w Moskwie rok wcześniej,
12:50
and Europe in 2003,
299
755000
2000
w Europie w 2003 roku.
12:52
were all exceptional events,
300
757000
3000
To nietypowe zdarzenia
12:55
more than three standard deviations outside the norm.
301
760000
4000
z trzykrotnym standardowym odchyleniem od normy.
12:59
Fifty years ago,
302
764000
2000
50 lat temu
13:01
such anomalies
303
766000
2000
takie anomalie
13:03
covered only two- to three-tenths
304
768000
2000
dotyczyły tylko 0,2 - 0,3%
13:05
of one percent of the land area.
305
770000
2000
całej powierzchni lądu.
13:07
In recent years,
306
772000
2000
W ostatnich latach,
13:09
because of global warming,
307
774000
2000
z powodu globalnego ocieplenia,
13:11
they now cover about 10 percent --
308
776000
2000
występują na około 10% lądu,
13:13
an increase by a factor of 25 to 50.
309
778000
3000
czyli 25-50 razy więcej.
13:16
So we can say with a high degree of confidence
310
781000
3000
Możemy z dużą pewnością stwierdzić,
13:19
that the severe Texas and Moscow heatwaves
311
784000
2000
że dotkliwe upały w Teksasie i Moskwie
13:21
were not natural;
312
786000
2000
nie były naturalne,
13:23
they were caused by global warming.
313
788000
3000
wywołało je globalne ocieplenie.
13:26
An important impact,
314
791000
2000
Istotny wpływ
13:28
if global warming continues,
315
793000
2000
postępującego ocieplenia
13:30
will be on the breadbasket of our nation and the world,
316
795000
3000
odczują spichlerze naszego narodu i świata,
13:33
the Midwest and Great Plains,
317
798000
2000
środkowy zachód i Wielkie Równiny,
13:35
which are expected to become prone to extreme droughts,
318
800000
3000
które czekają dotkliwe susze,
13:38
worse than the Dust Bowl,
319
803000
2000
gorsze niż burza pyłowa z 1935 r.
13:40
within just a few decades,
320
805000
2000
w ciągu kilku dziesięcioleci,
13:42
if we let global warming continue.
321
807000
4000
jeśli pozwolimy na dalsze ocieplenie.
13:46
How did I get dragged deeper and deeper
322
811000
3000
Czemu dałem się wciągnąć tak głęboko
13:49
into an attempt to communicate,
323
814000
2000
w próby rozgłaszania,
13:51
giving talks in 10 countries, getting arrested,
324
816000
3000
wykłady w 10 krajach, aresztowanie,
13:54
burning up the vacation time
325
819000
2000
zużycie całego urlopu
13:56
that I had accumulated over 30 years?
326
821000
3000
uzbieranego przez 30 lat pracy?
14:00
More grandchildren helped me along.
327
825000
3000
Sprawiły to kolejne wnuki.
14:03
Jake is a super-positive,
328
828000
2000
Jake to optymistyczny,
14:05
enthusiastic boy.
329
830000
3000
pełen entuzjazmu chłopiec.
14:08
Here at age two and a half years,
330
833000
2000
W wieku dwóch i pół roku myśli,
14:10
he thinks he can protect
331
835000
2000
że potrafi chronić
14:12
his two and a half-day-old little sister.
332
837000
3000
swoją pół-dniową siostrzyczkę.
14:15
It would be immoral
333
840000
2000
Byłoby niemoralne
14:17
to leave these young people
334
842000
2000
zostawić tym młodym ludziom
14:19
with a climate system
335
844000
2000
system klimatyczny,
14:21
spiraling out of control.
336
846000
2000
który wymknął się spod kontroli.
14:23
Now the tragedy about climate change
337
848000
3000
Ironią zmian klimatycznych jest fakt,
14:26
is that we can solve it
338
851000
2000
że możemy rozwiązać problem
14:28
with a simple, honest approach
339
853000
2000
w prosty, uczciwy sposób,
14:30
of a gradually rising carbon fee
340
855000
3000
stopniowo zwiększając opłaty za węgiel
14:33
collected from fossil fuel companies
341
858000
2000
zbierane od koncernów paliw kopalnych
14:35
and distributed 100 percent electronically
342
860000
4000
i w pełni elektronicznie rozdzielając
14:39
every month to all legal residents
343
864000
2000
całość uzbieranej sumy
14:41
on a per capita basis,
344
866000
2000
pomiędzy wszystkich obywateli,
14:43
with the government not keeping one dime.
345
868000
4000
nie oddając rządowi ani centa.
14:47
Most people would get more in the monthly dividend
346
872000
3000
Większość ludzi dostawałaby miesięcznie więcej
14:50
than they'd pay in increased prices.
347
875000
2000
niż musieliby zapłacić, mimo rosnących cen.
14:52
This fee and dividend
348
877000
2000
Te opłaty i dywidendy
14:54
would stimulate the economy
349
879000
2000
pobudziłyby ekonomię
14:56
and innovations,
350
881000
2000
i opracowywanie innowacji,
14:58
creating millions of jobs.
351
883000
2000
tworząc miejsca pracy.
15:00
It is the principal requirement
352
885000
2000
To podstawowy wymóg,
15:02
for moving us rapidly
353
887000
3000
aby szybko zapewnić nam przyszłość
15:05
to a clean energy future.
354
890000
2000
z czystą energią.
15:07
Several top economists
355
892000
2000
Kilku czołowych ekonomistów
15:09
are coauthors on this proposition.
356
894000
3000
to współautorzy tej propozycji.
15:12
Jim DiPeso of Republicans for Environmental Protection
357
897000
3000
Jim DiPeso z organizacji Republikanie dla Ochrony Środowiska opisuje pomysł:
15:15
describes it thusly:
358
900000
2000
Jim DiPeso z organizacji Republikanie dla Ochrony Środowiska opisuje pomysł:
15:17
"Transparent. Market-based.
359
902000
2000
"Przejrzysty. Rynkowy.
15:19
Does not enlarge government.
360
904000
2000
Nie faworyzuje rządu.
15:21
Leaves energy decisions to individual choices.
361
906000
3000
Pozostawia decyzje o energii indywidualnemu wyborowi.
15:24
Sounds like a conservative climate plan."
362
909000
4000
Wygląda na konserwatywny plan klimatyczny".
15:28
But instead of placing a rising fee on carbon emissions
363
913000
4000
Jednak zamiast zwiększać opłaty za emisję węgla,
15:32
to make fossil fuels pay
364
917000
3000
aby ceny paliw kopalnych
15:35
their true cost to society,
365
920000
2000
odpowiadały faktycznym kosztom społecznym,
15:37
our governments are forcing the public
366
922000
3000
nasze rządy zmuszają świat
15:40
to subsidize fossil fuels
367
925000
3000
do dotowania paliw kopalnych
15:43
by 400 to 500 billion dollars
368
928000
3000
sumą 400 do 500 miliardów dolarów
15:46
per year worldwide,
369
931000
2000
każdego roku na całym świecie
15:48
thus encouraging extraction of every fossil fuel --
370
933000
3000
zachęcając do wydobycia wszelkich paliw kopalnych,
15:51
mountaintop removal,
371
936000
2000
górnictwa powierzchniowego,
15:53
longwall mining, fracking,
372
938000
2000
szczelinowania hydraulicznego,
15:55
tar sands, tar shale,
373
940000
2000
eksploatacji piasków i łupków bitumicznych,
15:57
deep ocean Arctic drilling.
374
942000
3000
odwiertów na dnie Oceanu Arktycznego..
16:00
This path, if continued,
375
945000
2000
Podążanie tą ścieżką gwarantuje,
16:02
guarantees that we will pass tipping points
376
947000
3000
że przekroczymy próg
16:05
leading to ice sheet disintegration
377
950000
2000
wiodący do rozpadu lądolodu,
16:07
that will accelerate out of control of future generations.
378
952000
4000
który wymknie się spod kontroli przyszłych pokoleń.
16:11
A large fraction of species
379
956000
2000
Duży odsetek gatunków
16:13
will be committed to extinction.
380
958000
2000
zostanie skazany na wyginięcie.
16:15
And increasing intensity of droughts and floods
381
960000
2000
Rosnąca intensywność suszy i powodzi
16:17
will severely impact breadbaskets of the world,
382
962000
3000
dotkliwie wpłynie na spichlerze świata,
16:20
causing massive famines
383
965000
2000
powodując klęski głodu
16:22
and economic decline.
384
967000
3000
i upadek gospodarczy.
16:26
Imagine a giant asteroid
385
971000
3000
Wyobraźcie sobie ogromną asteroidę
16:29
on a direct collision course with Earth.
386
974000
4000
celującą prosto w Ziemię.
16:33
That is the equivalent
387
978000
2000
To właśnie odpowiednik sytuacji,
16:35
of what we face now.
388
980000
2000
z którą mamy do czynienia.
16:37
Yet, we dither,
389
982000
2000
Mimo to
16:39
taking no action
390
984000
2000
nie robimy nic
16:41
to divert the asteroid,
391
986000
2000
by powstrzymać asteroidę,
16:43
even though the longer we wait,
392
988000
2000
chociaż im dłużej czekamy,
16:45
the more difficult and expensive it becomes.
393
990000
4000
tym więcej poniesiemy trudu i kosztów.
16:49
If we had started in 2005,
394
994000
2000
Gdybyśmy zaczęli w 2005 roku,
16:51
it would have required emission reductions of three percent per year
395
996000
3000
redukcja ograniczeń emisji o 3% rocznie
16:54
to restore planetary energy balance
396
999000
3000
wystarczyłaby do przywrócenia równowagi
16:57
and stabilize climate this century.
397
1002000
3000
i ustabilizowania klimatu w tym stuleciu.
17:00
If we start next year,
398
1005000
2000
Jeśli zaczniemy w przyszłym roku,
17:02
it is six percent per year.
399
1007000
2000
musi to być 6% rocznie.
17:04
If we wait 10 years, it is 15 percent per year --
400
1009000
3000
Poczekajmy 10 lat - 15% rocznie,
17:07
extremely difficult and expensive,
401
1012000
2000
niezwykle trudne i kosztowne,
17:09
perhaps impossible.
402
1014000
3000
może niewykonalne.
17:12
But we aren't even starting.
403
1017000
2000
Ale nawet nie zaczynamy.
17:14
So now you know what I know
404
1019000
3000
Teraz wiecie już to, co ja,
17:17
that is moving me to sound this alarm.
405
1022000
3000
to, co sprawia, że biję na alarm.
17:20
Clearly, I haven't gotten this message across.
406
1025000
3000
Najwyraźniej przesłanie nie dociera.
17:23
The science is clear.
407
1028000
3000
Nauka jest jasna.
17:26
I need your help
408
1031000
2000
Potrzebuję waszej pomocy,
17:28
to communicate the gravity and the urgency
409
1033000
2000
by przekazywać wagę i pilność
17:30
of this situation
410
1035000
2000
tej sytuacji
17:32
and its solutions
411
1037000
2000
i jej rozwiązań
17:34
more effectively.
412
1039000
2000
bardziej wydajnie.
17:36
We owe it to our children and grandchildren.
413
1041000
2000
Jesteśmy to winni naszym dzieciom i wnukom. Dziękuję.
17:38
Thank you.
414
1043000
2000
Jesteśmy to winni naszym dzieciom i wnukom. Dziękuję.
17:40
(Applause)
415
1045000
5000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
James Hansen - ClimatologistJames Hansen has made key insights into our global climate -- and inspired a generation of activists and scientists.
Why you should listen
James Hansen is Adjunct Professor of Earth and Environmental Sciences at Columbia University’s Earth Institute. He was trained in physics and astronomy in the space science program of James Van Allen at the University of Iowa. His early research on the clouds of Venus helped identify their composition as sulfuric acid. Since the late 1970s, he has focused his research on Earth's climate, especially human-made climate change. From 1981 to 2013, he headed the NASA Godard Institute for Space Studies. He is also a member of the National Academy of Sciences.
Hansen is known for his testimony on climate change to congressional committees in the 1980s that helped raise broad awareness of the global warming issue. Hansen is recognized for speaking truth to power, for identifying ineffectual policies as greenwash, and for outlining the actions that the public must take to protect the future of young people and the other species on the planet.
James Hansen | Speaker | TED.com