TEDCity2.0
Iwan Baan: Ingenious homes in unexpected places
Iwan Baan: Niezwykle pomysłowe domy w bardzo nietypowych miejscach
Filmed:
Readability: 4.9
1,588,965 views
W samym centrum Caracas w Wenezueli stoi 45-piętrowy, niedokończony i opuszczony drapacz chmur "Wieża Dawida" (Torre David). 8 lat temu zaczęli się tam wprowadzać lokatorzy. Fotograf Iwan Baan przedstawia sposoby, na jakie ludzie budują swoje domy w najbardziej nietypowych miejscach. Oprowadza nas po mieszkaniach rodzin w Torre David, mieście na wodzie w Nigerii oraz po podziemnej wiosce w Chinach. Wspaniałe zdjęcia podkreślają ludzką zdolność do przystosowania się i budowania domu w każdym możliwym miejscu.
Iwan Baan - Urban documentarian
Photographer Iwan Baan captures the many ways people shape their shared built environment -- from glossy starchitecture to handmade homes. Full bio
Photographer Iwan Baan captures the many ways people shape their shared built environment -- from glossy starchitecture to handmade homes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Throughout my career, I've been fortunate enough
0
285
3075
Przez całą karierę miałem szczęście
00:15
to work with many of the great
1
3360
1359
pracować z wieloma wielkimi
00:16
international architects,
2
4719
1726
architektami z całego świata.
00:18
documenting their work and observing
3
6445
2424
Dokumentowałem ich pracę, obserwując,
00:20
how their designs have the capacity
4
8869
1959
jaki wpływ mają ich projekty
00:22
to influence the cities in which they sit.
5
10828
2969
na miasta, w których się znajdują.
00:25
I think of new cities like Dubai
6
13797
2843
Nowe miasta, takie jak Dubaj,
00:28
or ancient cities like Rome
7
16640
2477
czy starożytne, jak Rzym,
00:31
with Zaha Hadid's incredible MAXXI museum,
8
19117
3362
ze wspaniałym muzeum MAXXI
projektu Zahy Hadid.
projektu Zahy Hadid.
00:34
or like right here in New York with the High Line,
9
22479
2817
Lub zielona estakada
High Line w Nowym Jorku,
High Line w Nowym Jorku,
00:37
a city which has been so much influenced
10
25296
2571
Ma ona ogromny wpływ
00:39
by the development of this.
11
27867
1703
na charakter miasta.
00:41
But what I find really fascinating
12
29570
2075
Fascynuje mnie,
00:43
is what happens when architects and planners leave
13
31645
3096
że gdy architekci i planiści odchodzą,
00:46
and these places become appropriated by people,
14
34741
3119
ludzie przywłaszczają sobie te miejsca,
00:49
like here in Chandigarh, India,
15
37860
2340
np. Czandigarh w Indiach.
00:52
the city which has been completely designed
16
40200
2320
Miasto to zostało
w całości zaprojektowane
w całości zaprojektowane
00:54
by the architect Le Corbusier.
17
42520
2139
przez architekta Le Corbusiera.
00:56
Now 60 years later, the city has been taken over
18
44659
2980
60 lat później zostało zaadaptowane
00:59
by people in very different ways
19
47639
1621
na zupełnie inne sposoby,
01:01
from whatever perhaps intended for,
20
49260
3322
niż pierwotnie planowano.
01:04
like here, where you have the people
21
52582
2306
Tutaj widzimy ludzi,
01:06
sitting in the windows of the assembly hall.
22
54888
2963
siedzących w oknach dużej sali.
01:09
But over the course of several years,
23
57851
2087
Przez wiele lat
01:11
I've been documenting Rem Koolhaas's
24
59938
2418
badałem siedzibę CCTV w Pekinie,
01:14
CCTV building in Beijing
25
62356
2046
projektu Rema Koolhaasa,
01:16
and the olympic stadium in the same city
26
64402
2838
oraz pekiński Stadion Narodowy,
01:19
by the architects Herzog and de Meuron.
27
67240
3144
projektu firmy Herzog & de Meuron.
01:22
At these large-scale construction sites in China,
28
70384
3445
Wszystkie ogromne place budowy w Chinach
01:25
you see a sort of makeshift camp
29
73829
2123
to swego rodzaju prowizoryczne obozy,
01:27
where workers live during the entire building process.
30
75952
4190
gdzie robotnicy mieszkają przez całą budowę.
01:32
As the length of the construction takes years,
31
80142
2482
Ponieważ trwa to latami,
01:34
workers end up forming a rather rough-and-ready
32
82624
2758
robotnicy tworzą przy tym prymitywne,
01:37
informal city, making for quite a juxtaposition
33
85382
3266
nieoficjalne miasteczko, kontrastujące znacznie
01:40
against the sophisticated structures that they're building.
34
88648
3443
z wyszukanymi strukturami, które budują.
01:44
Over the past seven years, I've been following
35
92091
2209
Przez ostatnie 7 lat szedłem za swoją fascynacją
01:46
my fascination with the built environment,
36
94300
2671
środowiskiem budowlanym.
01:48
and for those of you who know me, you would say
37
96971
2703
Znajomi powiedzieliby,
01:51
that this obsession has led me to live
38
99674
1986
że ta obsesja doprowadziła mnie
01:53
out of a suitcase 365 days a year.
39
101660
3422
do życia na walizkach przez 365 dni w roku.
01:57
Being constantly on the move
40
105082
2497
Cały czas w ruchu,
01:59
means that sometimes I am able
41
107579
1815
czasem napotykam
02:01
to catch life's most unpredictable moments,
42
109394
3176
różne nieprzewidywalne sytuacje,
02:04
like here in New York
43
112570
1981
jak tu, w Nowym Jorku.
02:06
the day after the Sandy storm hit the city.
44
114551
4393
Dzień po uderzeniu huraganu Sandy.
02:10
Just over three years ago,
45
118944
2064
Ponad 3 lata temu
02:13
I was for the first time in Caracas, Venezuela,
46
121008
2686
byłem pierwszy raz w Caracas w Wenezueli.
02:15
and while flying over the city, I was just amazed
47
123694
2796
Lecąc nad miastem,
byłem zaskoczony obszarem,
byłem zaskoczony obszarem,
02:18
by the extent to which the slums
48
126490
2040
na jakim rozciągają się slumsy
02:20
reach into every corner of the city,
49
128530
2449
w każdym zakątku miasta.
02:22
a place where nearly 70 percent of the population
50
130979
2737
Blisko 70% tamtejszej populacji
02:25
lives in slums,
51
133716
1341
żyje w slumsach,
02:27
draped literally all over the mountains.
52
135057
3293
dosłownie rozrzuconych po górach.
02:30
During a conversation with local architects Urban-Think Tank,
53
138350
3427
Od architektówz Urban-Think Tank
02:33
I learned about the Torre David,
54
141777
2353
dowiedziałem się o Torre David,
02:36
a 45-story office building which sits
55
144130
2543
45-piętrowym biurowcu
02:38
right in the center of Caracas.
56
146673
2053
w samym centrum Caracas.
02:40
The building was under construction
57
148726
1603
Podczas jego budowy
02:42
until the collapse of the Venezuelan economy
58
150329
2526
załamała się gospodarka Wenezueli
02:44
and the death of the developer in the early '90s.
59
152855
3366
a na początku lat 90. zmarł deweloper.
02:48
About eight years ago, people started moving
60
156221
2962
8 lat temu ludzie zaczęli się wprowadzać
02:51
into the abandoned tower
61
159183
2013
do opuszczonego wieżowca.
02:53
and began to build their homes right in between
62
161196
2019
Zaczęli budować mieszkania
02:55
every column of this unfinished tower.
63
163215
3199
między kolumnami niedokończonego wieżowca.
02:58
There's only one little entrance to the entire building,
64
166414
2797
Do budynku jest tylko jedno małe wejście.
03:01
and the 3,000 residents come in and out
65
169211
2938
3000 mieszkańców wchodzi i wychodzi
03:04
through that single door.
66
172149
2068
przez te jedne drzwi.
03:06
Together, the inhabitants created public spaces
67
174217
2889
Mieszkańcy urządzili wspólną przestrzeń tak,
03:09
and designed them to feel more like a home
68
177106
2273
by wyglądała bardziej jak dom
03:11
and less like an unfinished tower.
69
179379
2595
niż niedokończony wieżowiec.
03:13
In the lobby, they painted the walls and planted trees.
70
181974
3515
Pomalowali ściany w holu, posadzili drzewa.
03:17
They also made a basketball court.
71
185489
3010
Zrobili też boisko do koszykówki.
03:20
But when you look up closely,
72
188499
1700
Z bliska widać ogromne dziury,
03:22
you see massive holes where elevators
73
190199
2481
którymi miały poruszać się
03:24
and services would have run through.
74
192680
2580
windy i urządzenia.
03:27
Within the tower, people have come up
75
195260
1989
Wewnątrz budynku, ludzie stworzyli
03:29
with all sorts of solutions
76
197249
2266
cały szereg rozwiązań
03:31
in response to the various needs
77
199515
1981
w odpowiedzi na potrzeby
03:33
which arise from living in an unfinished tower.
78
201496
3487
wynikające z życia w niedokończonym wieżowcu.
03:36
With no elevators,
79
204983
1199
Bez wind muszą wchodzić na 45 piętro.
03:38
the tower is like a 45-story walkup.
80
206182
3328
Bez wind muszą wchodzić na 45 piętro.
03:41
Designed in very specific ways
81
209510
2250
Wszystko to zaprojektowali właśnie ludzie
03:43
by this group of people
82
211760
1476
bez architektonicznego wykształcenia.
03:45
who haven't had any education in architecture or design.
83
213236
3896
bez architektonicznego wykształcenia.
03:49
And with each inhabitant finding their own
84
217132
2281
Każdy mieszkaniec
03:51
unique way of coming by,
85
219413
1967
żyje na swój sposób,
03:53
this tower becomes like a living city,
86
221380
2802
wieżowiec jest żyjącym miastem,
03:56
a place which is alive with micro-economies
87
224182
3212
miejscem pełnym mikroekonomii
03:59
and small businesses.
88
227394
1917
i małych biznesów.
04:01
The inventive inhabitants, for instance,
89
229311
2614
Kreatywni mieszkańcy
04:03
find opportunities in the most unexpected cases,
90
231925
2731
wykorzystują najbardziej nieoczekiwane możliwości,
04:06
like the adjacent parking garage,
91
234656
2125
na przykład przyległy parking
04:08
which has been reclaimed as a taxi route
92
236781
2077
zmieniono w trasę taksówek,
04:10
to shuttle the inhabitants up through the ramps
93
238858
2298
wożących mieszkańców po rampach,
04:13
in order to shorten the hike
94
241156
1447
żeby skrócić wspinaczkę na wyższe piętra.
04:14
up to the apartments.
95
242603
4018
żeby skrócić wspinaczkę na wyższe piętra.
04:18
A walk through the tower
96
246621
1910
Spacer po wieżowcu pokazuje,
04:20
reveals how residents have figured out
97
248531
2110
jak mieszkańcy
04:22
how to create walls, how to make an air flow,
98
250641
3526
obmyślili budowę ścian, przewiew,
04:26
how to create transparency,
99
254167
1963
jak stworzyli przejrzystość,
04:28
circulation throughout the tower,
100
256130
2424
cyrkulację powietrza w wieżowcu,
04:30
essentially creating a home
101
258554
1819
a nade wszystko dom,
04:32
that's completely adapted
102
260373
1648
który jest przystosowany
04:34
to the conditions of the site.
103
262021
3278
do warunków tego miejsca.
04:37
When a new inhabitant moves into the tower,
104
265299
2125
Kiedy wprowadza się nowy mieszkaniec,
04:39
they already have a roof over their head,
105
267424
1908
zazwyczaj ma już dach nad głową,
04:41
so they just typically mark their space
106
269332
2039
po prostu zaznacza swoją przestrzeń
04:43
with a few curtains or sheets.
107
271371
2916
kilkoma zasłonami lub prześcieradłami.
04:46
Slowly, from found materials, walls rise,
108
274287
3172
Ze znalezionych materiałów
powoli powstają ściany,
powoli powstają ściany,
04:49
and people create a space out of any found objects
109
277459
2923
ludzie budują przestrzeń
ze wszystkiego, co znajdą.
ze wszystkiego, co znajdą.
04:52
or materials.
110
280382
1889
ludzie budują przestrzeń
ze wszystkiego, co znajdą.
ze wszystkiego, co znajdą.
04:54
It's remarkable to see the design decisions
111
282271
2500
Warto zauważyć ich decyzje projektowe.
04:56
that they're making,
112
284771
1676
Warto zauważyć ich decyzje projektowe.
04:58
like when everything is made out of red bricks,
113
286447
2635
Wszystko jest zrobione z czerwonej cegły,
05:01
some residents will cover that red brick
114
289082
2265
a niektórzy pokrywają ją
05:03
with another layer of red brick-patterned wallpaper
115
291347
3861
warstwą tapety z wzorem cegły,
05:07
just to make it a kind of clean finish.
116
295208
5052
aby stworzyć ładne wykończenie.
05:12
The inhabitants literally built up these homes
117
300260
2459
Budują własnymi rękoma. Z sercem.
05:14
with their own hands, and this labor of love
118
302719
2157
Budują własnymi rękoma. Z sercem.
05:16
instills a great sense of pride
119
304876
1753
Wpaja to poczucie dumy
05:18
in many families living in this tower.
120
306629
3252
wielu rodzinom.
05:21
They typically make the best out of their conditions,
121
309881
2934
Jak najlepiej wykorzystują istniejące warunki
05:24
and try to make their spaces look nice and homey,
122
312815
2808
żeby te miejsca wyglądały miło i przytulnie,
05:27
or at least up until as far as they can reach.
123
315623
3547
przynajmniej tam, gdzie mogą sięgnąć.
05:31
Throughout the tower, you come across
124
319170
3012
W wielu miejscach w wieżowcu
05:34
all kinds of services, like the barber,
125
322182
2166
natrafiamy na całą gamę usług,
05:36
small factories, and every floor has
126
324348
3813
jak fryzjer czy małe fabryki.
Każde piętro ma mały sklepik spożywczy.
05:40
a little grocery store or shop.
127
328161
3424
05:43
And you even find a church.
128
331585
2510
Można nawet znaleźć kościół.
05:46
And on the 30th floor, there is a gym
129
334095
2364
Na 30 piętrze jest siłownia,
05:48
where all the weights and barbells
130
336459
1754
ciężary i sztangi są z bloczków linowych
05:50
are made out of the leftover pulleys
131
338213
1796
ciężary i sztangi są z bloczków linowych
05:52
from the elevators which were never installed.
132
340009
3410
od wind, które nigdy nie powstały.
05:55
From the outside, behind this always-changing facade,
133
343419
2635
Widać, jak za tą dynamiczną fasadą
05:58
you see how the fixed concrete beams
134
346054
1619
betonowe belki nośne
05:59
provide a framework for the inhabitants
135
347673
1865
stają się dla mieszkańców rusztowaniem do budowy.
06:01
to create their homes
136
349538
1467
stają się dla mieszkańców rusztowaniem do budowy.
06:03
in an organic, intuitive way
137
351005
1876
Budują intuicyjnie, w odpowiedzi na potrzeby.
06:04
that responds directly to their needs.
138
352881
2717
Budują intuicyjnie, w odpowiedzi na potrzeby.
06:07
Let's go now to Africa, to Nigeria,
139
355598
2655
Przenieśmy się do Afryki, do Nigerii.
06:10
to a community called Makoko,
140
358253
2571
To społeczność Makoko,
06:12
a slum where 150,000 people
141
360824
2559
slumsy, gdzie 150 000 ludzi
06:15
live just meters above the Lagos Lagoon.
142
363383
3182
mieszka tuż nad laguną Lagos.
06:18
While it may appear to be a completely chaotic place,
143
366565
3714
Chociaż wydają się bardzo chaotyczne,
06:22
when you see it from above, there seems to be
144
370279
2406
kiedy patrzy się z góry,
06:24
a whole grid of waterways and canals
145
372685
3165
widać sieć dróg wodnych i kanałów,
06:27
connecting each and every home.
146
375850
2514
łączących wszystkie domy.
06:30
From the main dock, people board long wooden canoes
147
378364
4214
Przy głównym nabrzeżu wsiada się
do drewnianych łodzi,
do drewnianych łodzi,
06:34
which carry them out to their various homes and shops
148
382578
2670
które przewożą ludzi do domów i sklepów
06:37
located in the expansive area.
149
385248
2675
rozsianych na dużym obszarze.
06:39
When out on the water, it's clear
150
387923
1947
Na wodzie widać,
06:41
that life has been completely adapted
151
389870
1889
że życie tutaj przystosowało się
06:43
to this very specific way of living.
152
391759
2639
do tych specyficznych warunków.
06:46
Even the canoes become variety stores
153
394398
2647
Nawet łódki są różnymi sklepami,
06:49
where ladies paddle from house to house,
154
397045
1940
kobiety wiosłują od domu do domu,
06:50
selling anything from toothpaste to fresh fruits.
155
398985
4116
sprzedając wszystko,
od pasty do zębów po owoce.
od pasty do zębów po owoce.
06:55
Behind every window and door frame,
156
403101
2019
Z każdego okna i progu
06:57
you'll see a small child peering back at you,
157
405120
2703
spoglądają na was małe dzieci.
06:59
and while Makoko seems to be packed with people,
158
407823
2984
Choć Makoko wydaje się przeludnione,
07:02
what's more shocking is actually
159
410807
1835
najbardziej szokuje ilość dzieci
07:04
the amount of children pouring out of every building.
160
412642
3485
wysypujących się z domów.
07:08
The population growth in Nigeria,
161
416127
1980
Rosnąca populacja Nigerii,
07:10
and especially in these areas like Makoko,
162
418107
2469
szczególnie w miejscach takich jak Makoko,
07:12
are painful reminders
163
420576
2152
boleśnie przypomina,
07:14
of how out of control things really are.
164
422728
4239
jak wszystko wymyka się spod kontroli.
07:18
In Makoko, very few systems
165
426967
2279
Makoko ma bardzo słabo rozwiniętą infrastrukturę.
07:21
and infrastructures exist.
166
429246
1866
Makoko ma bardzo słabo rozwiniętą infrastrukturę.
07:23
Electricity is rigged and freshest water
167
431112
2932
Elektryczność jest kradziona,
07:26
comes from self-built wells throughout the area.
168
434044
3365
świeża woda pochodzi z wykopanych studni.
07:29
This entire economic model
169
437409
2404
Ten model ekonomii
07:31
is designed to meet a specific way of living
170
439813
2792
przystosowano do życia na wodzie.
07:34
on the water, so fishing and boat-making
171
442605
3115
Rybołówstwo i szkutnictwo
07:37
are common professions.
172
445720
1775
to popularne zawody.
07:39
You'll have a set of entrepreneurs
173
447495
1967
Jest wielu przedsiębiorców,
07:41
who have set up businesses throughout the area,
174
449462
3024
którzy założyli biznesy w okolicy,
07:44
like barbershops, CD and DVD stores,
175
452486
4800
np. fryzjerzy, sklepy z płytami,
07:49
movie theaters, tailors, everything is there.
176
457286
5363
kina, krawcy, jest tu wszystko.
07:54
There is even a photo studio
177
462649
1795
Istnieje nawet studio fotograficzne,
07:56
where you see the sort of aspiration
178
464444
1757
gdzie widać aspiracje
07:58
to live in a real house or to be associated
179
466201
3300
do mieszkania w prawdziwym domu
lub do skojarzeń
lub do skojarzeń
08:01
with a faraway place, like that hotel in Sweden.
180
469501
4299
z odległym miejscem, jak ten hotel w Szwecji.
08:05
On this particular evening,
181
473800
1624
Jednego wieczoru
08:07
I came across this live band
182
475424
2104
słuchałem kapeli na żywo,
08:09
dressed to the T in their coordinating outfits.
183
477528
3151
mieli na sobie schludne,
jednakowe ubrania.
jednakowe ubrania.
08:12
They were floating through the canals
184
480679
2030
Unosili się na kanałach
08:14
in a large canoe with a fitted-out generator
185
482709
2924
na ogromnej łodzi
z zamontowanym generatorem,
z zamontowanym generatorem,
08:17
for all of the community to enjoy.
186
485633
4336
tak, by sprawić wszystkim przyjemność.
08:21
By nightfall, the area becomes almost pitch black,
187
489969
2991
W nocy okolica robi się bardzo ciemna,
08:24
save for a small lightbulb
188
492960
1828
nie licząc małych żarówek
08:26
or a fire.
189
494788
2734
czy ogniska.
08:29
What originally brought me to Makoko
190
497522
2615
Do Makoko sprowadził mnie
08:32
was this project from a friend of mine,
191
500137
1807
projekt przyjaciela
08:33
Kunlé Adeyemi, who recently finished building
192
501944
2801
Kunlé Adeyemiego, który właśnie ukończył
08:36
this three-story floating school
193
504745
2046
budowę trzypiętrowej pływającej szkoły
08:38
for the kids in Makoko.
194
506791
2021
dla dzieci z Makoko.
08:40
With this entire village existing on the water,
195
508812
3029
Przy wiosce na wodzie
08:43
public space is very limited,
196
511841
2423
przestrzeń publiczna jest ograniczona.
08:46
so now that the school is finished,
197
514264
1664
Szkoła jest skończona
08:47
the ground floor is a playground for the kids,
198
515928
3374
Parter to plac zabaw,
08:51
but when classes are out, the platform
199
519302
1867
a po lekcjach
08:53
is just like a town square,
200
521169
1571
platforma zamienia się w miejski rynek,
08:54
where the fishermen mend their nets
201
522740
2395
gdzie rybacy naprawiają sieci,
08:57
and floating shopkeepers dock their boats.
202
525135
4165
a pływający sprzedawcy przybijają łodziami.
09:01
Another place I'd like to share with you
203
529300
2530
Inne miejsce, które chcę pokazać
09:03
is the Zabbaleen in Cairo.
204
531830
2048
to Zabbaleen w Kairze.
09:05
They're descendants of farmers who began migrating
205
533878
2759
To potomkowie rolników, którzy wyemigrowali
09:08
from the upper Egypt in the '40s,
206
536637
2470
z Górnego Egiptu w latach 40.
09:11
and today they make their living
207
539107
1426
Żyją oni wyłącznie
09:12
by collecting and recycling waste from homes
208
540533
3190
ze zbierania i przetwarzania śmieci
09:15
from all over Cairo.
209
543723
2251
z całego Kairu.
09:17
For years, the Zabbaleen would live in makeshift villages
210
545974
3122
Przez lata żyli w prowizorycznych osiedlach,
09:21
where they would move around
211
549096
1669
gdzie mogli się poruszać,
09:22
trying to avoid the local authorities,
212
550765
2519
unikając lokalnych władz.
09:25
but in the early 1980s, they settled
213
553284
2319
Ale na początku lat 80.
09:27
on the Mokattam rocks
214
555603
1717
przenieśli się na wzgórze Mokkatan,
09:29
just at the eastern edge of the city.
215
557320
2649
za wschodnią granicą miasta.
09:31
Today, they live in this area,
216
559969
2031
Dziś mieszkają tutaj.
09:34
approximately 50,000 to 70,000 people,
217
562000
2804
50 000 czy 70 000 osób
09:36
who live in this community of self-built
218
564804
2133
żyje w samodzielnie zbudowanych
09:38
multi-story houses
219
566937
2180
wielopiętrowych domach.
09:41
where up to three generations live in one structure.
220
569117
4293
W jednym budynku
mieszkają razem nawet 3 pokolenia.
mieszkają razem nawet 3 pokolenia.
09:45
While these apartments that they built for themselves
221
573410
2478
Samodzielnie zbudowane mieszkania
09:47
appear to lack any planning or formal grid,
222
575888
2985
zdają się nie mieć żadnego projektu.
09:50
each family specializing in a certain form of recycling
223
578873
3406
Każda rodzina specjalizuje się
w konkretnym recyklingu,
w konkretnym recyklingu,
09:54
means that the ground floor of each apartment
224
582279
2233
każdy parter jest przeznaczony
na pracę ze śmieciami,
na pracę ze śmieciami,
09:56
is reserved for garbage-related activities
225
584512
3657
każdy parter jest przeznaczony
na pracę ze śmieciami,
na pracę ze śmieciami,
10:00
and the upper floor is dedicated to living space.
226
588169
4023
a górne piętra to przestrzeń mieszkalna.
10:04
I find it incredible to see
227
592192
1871
To niesamowite,
10:06
how these piles and piles of garbage
228
594063
1936
jak te góry śmieci
10:07
are invisible to the people who live there,
229
595999
2511
są niewidoczne dla mieszkańców.
10:10
like this very distinguished man who is posing
230
598510
3400
Tak jak ten wytworny człowiek,
10:13
while all this garbage is sort of streaming out behind him,
231
601910
4209
pozujący tuż przed hałdą odpadów,
10:18
or like these two young men who are sitting
232
606119
2640
czy dwaj młodzieńcy, którzy siedzą
10:20
and chatting amongst these tons of garbage.
233
608759
4852
i rozmawiają pośród ton śmieci.
10:25
While to most of us, living amongst
234
613611
1733
Dla większości z nas
10:27
these piles and piles of garbage
235
615344
2088
życie w stosach śmieci
10:29
may seem totally uninhabitable,
236
617432
2351
wydaje się nie do pomyślenia.
10:31
to those in the Zabbaleen, this is just
237
619783
2090
Dla nich to po prostu
10:33
a different type of normal.
238
621873
2479
inny rodzaj normalności.
10:36
In all these places I've talked about today,
239
624352
2637
We wszystkich miejscach,
o których mówiłem,
o których mówiłem,
10:38
what I do find fascinating is that there's really
240
626989
2121
fascynujące brak
10:41
no such thing as normal,
241
629110
1598
czegoś takiego jak normalność.
10:42
and it proves that people are able to adapt
242
630708
2205
Dowodzi to, że ludzie są w stanie
10:44
to any kind of situation.
243
632913
2375
przystosować się do każdej sytuacji.
10:47
Throughout the day, it's quite common
244
635288
1516
W ciągu dnia często można
10:48
to come across a small party taking place
245
636804
3348
natknąć się na małe przyjęcie na ulicy,
10:52
in the streets, just like this engagement party.
246
640152
3844
na przykład przyjęcie zaręczynowe.
10:55
In this tradition, the bride-to-be
247
643996
1987
Według tradycji przyszła narzeczona
10:57
displays all of their belongings,
248
645983
2145
pokazuje swoje rzeczy.
11:00
which they soon bring to their new husband.
249
648128
2194
Wkrótce zabiorą je do przyszłego męża.
11:02
A gathering like this one
250
650322
2031
Takie spotkania
11:04
offers such a juxtaposition
251
652353
1897
tworzą ciekawy kontrast.
11:06
where all the new stuff is displayed
252
654250
2778
Cały nowy sprzęt jest wystawiony na pokaz
11:09
and all the garbage is used
253
657028
2366
a śmieci służą za podstawki
11:11
as props to display all their new home accessories.
254
659394
6637
do wystawienia sprzętów.
11:18
Like Makoko and the Torre David,
255
666031
2166
Tak jak w Makoko i w Torre David,
11:20
throughout the Zabbaleen you'll find all
256
668197
1545
w Zabbaleen znajdziemy
11:21
the same facilities as in any typical neighborhood.
257
669742
3144
te same usługi, co w zwykłej dzielnicy.
11:24
There are the retail shops, the cafes
258
672886
2080
Są tu sklepy, kawiarnie,
11:26
and the restaurants, and the community
259
674966
2320
restauracje, różne grupy.
11:29
is this community of Coptic Christians,
260
677286
2941
To są chrześcijańscy Koptowie,
11:32
so you'll also find a church,
261
680227
2239
można też znaleźć kościół
11:34
along with the scores of religious iconographies
262
682466
3445
wypełniony religijnymi obrazami.
11:37
throughout the area,
263
685911
1758
wypełniony religijnymi obrazami.
11:39
and also all the everyday services
264
687669
3189
Codzienne usługi,
11:42
like the electronic repair shops,
265
690858
1799
jak punkty naprawy elektroniki,
11:44
the barbers, everything.
266
692657
3088
fryzjerzy, wszystko.
11:47
Visiting the homes of the Zabbaleen
267
695745
2173
Odwiedzanie domów w Zabbaleen
11:49
is also full of surprises.
268
697918
1689
jest pełne niespodzianek.
11:51
While from the outside,
269
699607
1512
Z zewnątrz przypominają
11:53
these homes look like any other informal structure
270
701119
2543
inne prowizoryczne budynki,
11:55
in the city, when you step inside,
271
703662
2318
ale w środku
11:57
you are met with all manner of design decisions
272
705980
3863
widać różnorodne decyzje projektowe
12:01
and interior decoration.
273
709843
2267
i dekorację wnętrz.
12:04
Despite having limited access to space and money,
274
712110
3164
Mimo braku miejsca i pieniędzy
12:07
the homes in the area are designed
275
715274
1879
domy w okolicy
12:09
with care and detail.
276
717153
1986
są starannie zaprojektowane.
12:11
Every apartment is unique,
277
719139
2043
Każde mieszkanie jest wyjątkowe,
12:13
and this individuality tells a story
278
721182
1793
opowiada historię danej rodziny.
12:14
about each family's circumstances and values.
279
722975
3126
opowiada historię danej rodziny.
12:18
Many of these people take their homes
280
726101
2146
Wielu tych ludzi bierze swoje domy
12:20
and interior spaces very seriously,
281
728247
3168
i wnętrza bardzo poważnie,
12:23
putting a lot of work and care
282
731415
1507
wkładając dużo pracy w detale.
12:24
into the details.
283
732922
1326
wkładając dużo pracy w detale.
12:26
The shared spaces are also treated in the same manner,
284
734248
3173
Wspólną przestrzeń traktuje się tak samo,
12:29
where walls are decorated in faux marble patterns.
285
737421
3857
dekorując ściany na wzór marmuru.
12:33
But despite this elaborate decor,
286
741278
2983
Pomimo tej wykwintności
12:36
sometimes these apartments are used
287
744261
2554
czasem mieszkania te są użytkowane
12:38
in very unexpected ways,
288
746815
1810
w zaskakujący sposób.
12:40
like this home which caught my attention
289
748625
2380
Ten dom przykuł moją uwagę,
12:43
while all the mud and the grass was literally
290
751005
3482
błoto i trawa dosłownie
12:46
seeping out under the front door.
291
754487
2487
wlewały się przez drzwi.
12:48
When I was let in, it appeared that this fifth-floor apartment
292
756974
3799
W środku okazało się, że mieszkanie na 5 piętrze
12:52
was being transformed into a complete animal farm,
293
760773
3308
przekształcono w farmę,
12:56
where six or seven cows stood grazing
294
764081
2891
gdzie 6 czy 7 krów pasło się
12:58
in what otherwise would be the living room.
295
766972
4672
w miejscu, które byłoby salonem.
13:03
But then in the apartment across the hall
296
771644
3368
Po drugiej stronie korytarza
13:07
from this cow shed lives a newly married couple
297
775012
2523
żyje świeżo poślubiona para.
13:09
in what locals describe
298
777535
1826
Miejscowi mówią,
13:11
as one of the nicest apartments in the area.
299
779361
8121
że to jedno z najładniejszych mieszkań w okolicy.
13:19
The attention to this detail astonished me,
300
787482
3226
Dbałość o szczegóły zaskoczyła mnie
13:22
and as the owner of the home so proudly
301
790708
2671
właściciel domu z dumą
13:25
led me around this apartment,
302
793379
1986
oprowadzał mnie po mieszkaniu
13:27
from floor to ceiling, every part was decorated.
303
795365
3716
od podłogi po sufit,
wszystko jest udekorowane.
wszystko jest udekorowane.
13:31
But if it weren't for the strangely familiar
304
799081
3802
Gdyby nie ten swojski,
skręcający żołądek odór,
13:34
stomach-churning odor that constantly
305
802883
2863
który nieustanie unosi się w mieszkaniu,
13:37
passes through the apartment,
306
805746
3445
13:41
it would be easy to forget
307
809191
2593
łatwo byłoby zapomnieć,
13:43
that you are standing next to a cow shed
308
811784
2692
że stoimy tuż przy oborze
13:46
and on top of a landfill.
309
814476
5497
i na szczycie wysypiska śmieci.
13:51
What moved me the most was that despite
310
819973
2679
Poruszyło mnie, że mimo
13:54
these seemingly inhospitable conditions,
311
822652
2034
tych wyraźnie niegościnnych warunków,
13:56
I was welcomed with open arms
312
824686
1793
przyjmowano mnie z otwartymi ramionami,
13:58
into a home that was made with love, care,
313
826479
3926
w domu zbudowanym z miłością, troską
14:02
and unreserved passion.
314
830405
2250
i szczerą pasją.
14:04
Let's move across the map to China,
315
832655
3384
Przenieśmy się do Chin,
14:08
to an area called Shanxi, Henan and Gansu.
316
836039
3887
do regionów Shanxi, Henan i Gansu.
14:11
In a region famous for the soft, porous Loess Plateau soil,
317
839926
3690
Na słynnej Wyżynie Lessowej
14:15
there lived until recently an estimated
318
843616
2683
do niedawna około 40 milionów osób
14:18
40 million people in these houses underground.
319
846299
3869
żyło w takich podziemnych domach,
14:22
These dwellings are called the yaodongs.
320
850168
2451
nazywanych yaodong.
14:24
Through this architecture by subtraction,
321
852619
2190
Ta architektura usuwa, zamiast budować.
14:26
these yaodongs are built literally inside of the soil.
322
854809
3587
Yadongi są po prostu wykopane w ziemi.
14:30
In these villages, you see an entirely altered landscape,
323
858396
3874
Krajobraz wiosek uległ całkowitej zmianie.
14:34
and hidden behind these mounds of dirt
324
862270
2746
Za hałdami ziemi
14:37
are these square, rectangular houses
325
865016
2500
są ukryte kwadratowe i prostokątne domy
14:39
which sit seven meters below the ground.
326
867516
2591
zbudowane 7 metrów pod ziemią.
14:42
When I asked people why they were digging
327
870107
1988
Kiedy pytałem, dlaczego wykopują
14:44
their houses from the ground,
328
872095
1889
domy w ziemi,
14:45
they simply replied that they are poor wheat
329
873984
2023
odpowiadali, że są biednymi rolnikami
14:48
and apple farmers who didn't have the money
330
876007
2180
hodują pszenicę, jabłka,
14:50
to buy materials, and this digging out
331
878187
3401
nie mają pieniędzy na kupno materiałów.
14:53
was their most logical form of living.
332
881588
4468
Kopanie było więc najbardziej logiczne.
14:58
From Makoko to Zabbaleen, these communities
333
886056
2898
Od Makoko po Zabaleen,
15:00
have approached the tasks of planning,
334
888954
1999
projektowanie domów
15:02
design and management of their communities
335
890953
2399
i zarządzanie społecznością
15:05
and neighborhoods in ways that respond
336
893352
2379
odpowiada konkretnym warunkom,
15:07
specifically to their environment and circumstances.
337
895731
3910
w których znajdują się mieszkańcy.
15:11
Created by these very people who live,
338
899641
2231
Tworzone przez miejscowych,
15:13
work and play in these particular spaces,
339
901872
3711
którzy tam pracują i odpoczywają,
15:17
these neighborhoods are intuitively designed
340
905583
2997
są intuicyjnie zaprojektowane tak,
15:20
to make the most of their circumstances.
341
908580
3038
by wykorzystać istniejące możliwości.
15:23
In most of these places, the government
342
911618
1905
W większości tych miejsc
15:25
is completely absent, leaving inhabitants
343
913523
2529
rząd jest zupełnie nieobecny,
zmuszając mieszkańców do korzystania
15:28
with no choice but to reappropriate found materials,
344
916052
3919
ze znalezionych materiałów.
15:31
and while these communities are highly disadvantaged,
345
919971
2972
Chociaż są w złej sytuacji,
15:34
they do present examples
346
922943
2042
często przedstawiają przykłady
15:36
of brilliant forms of ingenuity,
347
924985
2448
genialnych form i pomysłów.
15:39
and prove that indeed we have the ability
348
927433
2328
Dowodzą, że faktycznie możemy
15:41
to adapt to all manner of circumstances.
349
929761
3543
przystosować się do każdych warunków.
15:45
What makes places like the Torre David
350
933304
2193
Miejsca takie, jak Torre David,
15:47
particularly remarkable
351
935497
1797
są wyjątkowe
15:49
is this sort of skeleton framework
352
937294
1901
dzięki temu szkieletowi,
15:51
where people can have a foundation
353
939195
1622
którym daje ludziom
15:52
where they can tap into.
354
940817
2072
bazę do spożytkowania.
15:54
Now imagine what these already ingenious communities
355
942889
3098
Wyobraźcie sobie, co te genialne społeczności
15:57
could create themselves,
356
945987
2092
mogłyby stworzyć,
16:00
and how highly particular their solutions would be,
357
948079
2686
oraz jak niesamowite byłyby to rozwiązania,
16:02
if they were given the basic infrastructures
358
950765
2542
gdyby dano im podstawą infrastrukturę,
16:05
that they could tap into.
359
953307
1979
do wykorzystania.
16:07
Today, you see these large residential development projects
360
955286
3507
Widujemy duże projekty mieszkaniowe,
16:10
which offer cookie-cutter housing solutions
361
958793
2455
oferujące masowe rozwiązania
16:13
to massive amounts of people.
362
961248
2042
dla ludzkich mas.
16:15
From China to Brazil, these projects attempt
363
963290
2560
Od Chin po Brazylię, te projekty mają
16:17
to provide as many houses as possible,
364
965850
3007
dostarczyć tyle domów, ile się da,
16:20
but they're completely generic
365
968857
2203
ale są standardowe,
16:23
and simply do not work as an answer
366
971060
1905
nie odpowiadają na indywidualne potrzeby.
16:24
to the individual needs of the people.
367
972965
3329
nie odpowiadają na indywidualne potrzeby.
16:28
I would like to end with a quote
368
976294
2454
Chciałbym zakończyć cytatem
16:30
from a friend of mine and a source of inspiration,
369
978748
3081
mojej inspirującej przyjaciółki,
16:33
Zita Cobb, the founder of the wonderful
370
981829
2766
Zity Cobb, założycielki
16:36
Shorefast Foundation,
371
984595
1676
wspaniałej Fundacji Shorefast
16:38
based out of Fogo Island, Newfoundland.
372
986271
3089
na wyspie Fogo w Nowej Funlandii.
16:41
She says that "there's this plague of sameness
373
989360
2841
Mawia: "Ta okropna plaga jednolitości
16:44
which is killing the human joy,"
374
992201
1923
zabija całą ludzką radość".
16:46
and I couldn't agree with her more.
375
994124
2295
Całkowicie się z nią zgadzam.
16:48
Thank you.
376
996419
1443
Dziękuję.
16:49
(Applause)
377
997862
3962
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Iwan Baan - Urban documentarianPhotographer Iwan Baan captures the many ways people shape their shared built environment -- from glossy starchitecture to handmade homes.
Why you should listen
Iwan Baan's interest in human connection is reflected in his ability to shift from architectural photographer to documentarian. In his photos of informal communities around the world, he shows how vernacular architecture and placemaking serve as examples of human ingenuity. His photography is a window into the world around us.
Iwan Baan | Speaker | TED.com