TEDxKyoto
George Takei: Why I love a country that once betrayed me
George Takei: Dlaczego kocham kraj, który mnie zdradził
Filmed:
Readability: 4.2
3,155,256 views
W dzieciństwie George Takei został osadzony wraz z rodziną w wojennym obozie przesiedleńczym dla Amerykanów japońskiego pochodzenia. Ta operacja, która zasięgiem objęła cały kraj, została podjęta przez rząd USA w trakcie II Wojny Światowej, w charakterze tzw. „środków bezpieczeństwa”. Takei opisuje, jak pobyt w obozie ukształtował jego zaskakujące, osobiste rozumienie patriotyzmu i demokracji.
George Takei - Actor and activist
The beloved Mr. Sulu from the original Star Trek, George Takei is an activist for human rights (and a master of Facebook memes). Full bio
The beloved Mr. Sulu from the original Star Trek, George Takei is an activist for human rights (and a master of Facebook memes). Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm a veteran of the starship Enterprise.
0
110
4429
Byłem członkiem załogi Enterprise.
(Śmiech) (Brawa)
00:16
I soared through the galaxy
1
4539
3360
W Star Treku przemierzałem galaktykę
00:19
driving a huge starship
2
7899
2736
za sterami ogromnego statku kosmicznego.
00:22
with a crew made up of people
3
10635
1399
Z załogą pochodzącą
ze wszystkich stron świata.
ze wszystkich stron świata.
00:24
from all over this world,
4
12034
2936
00:26
many different races, many different cultures,
5
14970
3450
Z ludźmi różnych ras i kultur,
00:30
many different heritages,
6
18420
1844
różnego pochodzenia,
00:32
all working together,
7
20264
1957
pracującymi razem.
00:34
and our mission was to explore strange new worlds,
8
22221
3645
Naszą misją było
poznanie nowych, obcych światów,
poznanie nowych, obcych światów,
00:37
to seek out new life and new civilizations,
9
25866
3876
poszukiwanie nowego życia
i nowych cywilizacji,
i nowych cywilizacji,
00:41
to boldly go where no one has gone before.
10
29742
4963
śmiało zmierzając tam,
gdzie nie dotarł jeszcze żaden człowiek.
gdzie nie dotarł jeszcze żaden człowiek.
00:46
Well —
11
34705
1485
Tak właśnie było.
00:48
(Applause) —
12
36190
5464
(Brawa)
00:54
I am the grandson of immigrants from Japan
13
42906
4655
Jestem wnukiem japońskich emigrantów,
00:59
who went to America,
14
47561
2131
którzy wyjechali do Ameryki,
01:01
boldly going to a strange new world,
15
49692
3485
śmiało zmierzając do nowego, obcego świata
w poszukiwaniu nowych możliwości.
w poszukiwaniu nowych możliwości.
01:05
seeking new opportunities.
16
53177
2836
01:08
My mother was born in Sacramento, California.
17
56013
3486
Mama urodziła się
w Sacramento w Kalifornii.
w Sacramento w Kalifornii.
01:11
My father was a San Franciscan.
18
59499
2441
Ojciec jest z San Francisco.
01:13
They met and married in Los Angeles,
19
61940
2745
Poznali się i pobrali w Los Angeles,
01:16
and I was born there.
20
64685
3721
i tam urodziłem się ja.
01:20
I was four years old
21
68406
2253
Miałem cztery lata,
01:22
when Pearl Harbor was bombed
22
70659
1830
gdy Japonia zbombardowała Pearl Harbor
01:24
on December 7, 1941 by Japan,
23
72489
4742
7 grudnia 1941 roku.
01:29
and overnight, the world was plunged
24
77231
4009
Z dnia na dzień wojna ogarnęła cały świat.
01:33
into a world war.
25
81240
3434
01:36
America suddenly was swept up
26
84674
2953
Amerykę opanowała gwałtowna histeria.
01:39
by hysteria.
27
87627
3924
Amerykanie japońskiego pochodzenia
byli traktowani podejrzliwie,
byli traktowani podejrzliwie,
01:43
Japanese-Americans,
28
91551
1474
01:45
American citizens of Japanese ancestry,
29
93025
3160
01:48
were looked on
30
96185
1335
01:49
with suspicion and fear
31
97520
4022
z lękiem i jawną nienawiścią.
01:53
and with outright hatred
32
101542
2972
01:56
simply because we happened to look like
33
104514
2660
Tylko dlatego, że wyglądaliśmy jak ci,
01:59
the people that bombed Pearl Harbor.
34
107174
2696
którzy zaatakowali Pearl Harbor.
02:01
And the hysteria grew and grew
35
109870
3470
Histeria wciąż przybierała na sile,
02:05
until in February 1942,
36
113340
3590
aż w lutym 1942 roku
02:08
the president of the United States,
37
116930
2144
prezydent Stanów Zjednoczonych
Franklin Delano Roosevelt
Franklin Delano Roosevelt
02:11
Franklin Delano Roosevelt,
38
119074
2170
02:13
ordered all Japanese-Americans
39
121244
2673
nakazał zatrzymanie
Amerykanów japońskiego pochodzenia
Amerykanów japońskiego pochodzenia
02:15
on the West Coast of America
40
123917
2109
z Zachodniego Wybrzeża Ameryki,
02:18
to be summarily rounded up
41
126026
2916
wyłapania ich wszystkich,
02:20
with no charges, with no trial,
42
128942
3205
bez aktów oskarżenia, bez rozprawy,
02:24
with no due process.
43
132147
2427
bez procesu.
02:26
Due process, this is a core pillar
44
134574
2591
Sprawiedliwy proces to trzon
naszego wymiaru sprawiedliwości.
naszego wymiaru sprawiedliwości.
02:29
of our justice system.
45
137165
1613
02:30
That all disappeared.
46
138778
2429
To wszystko zniknęło.
02:33
We were to be rounded up
47
141207
2099
Internowano nas
02:35
and imprisoned in 10 barbed-wire prison camps
48
143306
4261
i osadzono za drutami
dziesięciu obozów przesiedleńczych,
dziesięciu obozów przesiedleńczych,
02:39
in some of the most desolate places in America:
49
147567
4192
w najmniej zaludnionych zakątkach Ameryki:
02:43
the blistering hot desert of Arizona,
50
151759
3427
piekielnie gorących pustyniach Arizony,
02:47
the sultry swamps of Arkansas,
51
155186
3465
parnych mokradłach Arkansas,
02:50
the wastelands of Wyoming, Idaho, Utah, Colorado,
52
158651
3693
jałowych ziemiach Wyoming,
Idaho, Utah, Kolorado
Idaho, Utah, Kolorado
02:54
and two of the most desolate places in California.
53
162344
5434
i dwóch najbardziej opuszczonych
terenach Kalifornii.
terenach Kalifornii.
02:59
On April 20th, I celebrated my fifth birthday,
54
167778
4768
20 kwietnia skończyłem pięć lat.
03:04
and just a few weeks after my birthday,
55
172546
3617
Kilka tygodni później
03:08
my parents got my younger brother,
56
176163
2771
rodzice obudzili młodszego brata,
03:10
my baby sister and me
57
178934
2058
moją malutką siostrę i mnie,
bardzo wcześnie rano.
bardzo wcześnie rano.
03:12
up very early one morning,
58
180992
2029
03:15
and they dressed us hurriedly.
59
183021
3225
Ubrali nas w pośpiechu.
03:18
My brother and I were in the living room
60
186246
1994
Byliśmy z bratem w salonie,
03:20
looking out the front window,
61
188240
3063
wyglądaliśmy przez okno
03:23
and we saw two soldiers marching up our driveway.
62
191303
3844
i zobaczyliśmy dwóch żołnierzy
maszerujących podjazdem do naszego domu.
maszerujących podjazdem do naszego domu.
03:27
They carried bayonets on their rifles.
63
195147
4522
Na lufach karabinów mieli bagnety.
03:31
They stomped up the front porch
64
199669
2801
Ich kroki zadudniły na ganku,
03:34
and banged on the door.
65
202470
2519
załomotali w drzwi.
03:36
My father answered it,
66
204989
2105
Ojciec im otworzył;
03:39
and the soldiers ordered us out of our home.
67
207094
4741
żołnierze kazali nam opuścić nasz dom.
03:43
My father gave my brother and me
68
211835
2325
Ojciec dał bratu i mnie
małe pakunki do niesienia.
małe pakunki do niesienia.
03:46
small luggages to carry,
69
214160
1742
03:47
and we walked out and stood on the driveway
70
215902
3516
Wyszliśmy i staliśmy na podjeździe,
03:51
waiting for our mother to come out,
71
219418
2995
czekając na mamę.
03:54
and when my mother finally came out,
72
222413
3315
A kiedy w końcu wyszła,
03:57
she had our baby sister in one arm,
73
225728
3063
na jednym ramieniu
niosła naszą siostrzyczkę
niosła naszą siostrzyczkę
04:00
a huge duffel bag in the other,
74
228791
3372
na drugim wielki tobół,
04:04
and tears were streaming down both her cheeks.
75
232163
5142
a łzy ciekły jej po obu policzkach.
04:09
I will never be able to forget that scene.
76
237305
3787
Nigdy nie zapomnę tego widoku.
04:13
It is burned into my memory.
77
241092
4348
Wyrył się w mojej pamięci.
04:17
We were taken from our home
78
245440
2791
Zabrano nas z domu
04:20
and loaded on to train cars
79
248231
2518
i wpakowano do wagonów
04:22
with other Japanese-American families.
80
250749
3010
z innymi japońsko-amerykańskimi rodzinami.
04:25
There were guards stationed
81
253759
1480
Strażnicy pilnowali
obu stron każdego z wagonów,
obu stron każdego z wagonów,
04:27
at both ends of each car,
82
255239
3460
04:30
as if we were criminals.
83
258699
2699
jakbyśmy byli przestępcami.
04:33
We were taken two thirds of
the way across the country,
the way across the country,
84
261398
4157
Przewieziono nas
o dwie trzecie szerokości kraju.
o dwie trzecie szerokości kraju.
04:37
rocking on that train for four days and three nights,
85
265555
4212
Kolebaliśmy się w pociągu
przez cztery dni i trzy noce,
przez cztery dni i trzy noce,
04:41
to the swamps of Arkansas.
86
269767
3735
aż do mokradeł Arkansas.
04:45
I still remember the barbed wire fence
87
273502
2013
Nadal pamiętam ogrodzenie
z drutu kolczastego,
z drutu kolczastego,
04:47
that confined me.
88
275515
2610
za którym byłem uwięziony.
04:50
I remember the tall sentry tower
89
278125
2587
Pamiętam wysokie wieże strażnicze
04:52
with the machine guns pointed at us.
90
280712
4253
z karabinami maszynowymi
wycelowanymi w naszą stronę.
wycelowanymi w naszą stronę.
04:56
I remember the searchlight that followed me
91
284965
2689
Pamiętam światło reflektora,
śledzące mnie,
śledzące mnie,
04:59
when I made the night runs
92
287654
1439
05:01
from my barrack to the latrine.
93
289093
3251
kiedy biegałem nocą z baraku do latryny.
05:04
But to five-year-old me,
94
292344
2160
Mój pięcioletni umysł sądził,
05:06
I thought it was kind of nice that they'd lit the way
95
294504
2296
że to całkiem miło,
że oświetlają mi drogę, kiedy idę siku.
05:08
for me to pee.
96
296800
3254
(Śmiech)
05:12
I was a child,
97
300054
1893
Byłem dzieckiem,
05:13
too young to understand the circumstances
98
301947
2625
zbyt małym, by rozumieć
okoliczności pobytu w tym miejscu.
okoliczności pobytu w tym miejscu.
05:16
of my being there.
99
304572
2431
05:19
Children are amazingly adaptable.
100
307003
4766
Dzieci przystosowują się niezwykle łatwo.
05:23
What would be grotesquely abnormal
101
311769
3557
To groteskowe wynaturzenie
05:27
became my normality
102
315326
2854
stało się moją normalnością
05:30
in the prisoner of war camps.
103
318180
3614
w wojennym obozie przesiedleńczym.
05:33
It became routine for me to line up three times a day
104
321794
3690
Rutyną było stanie trzy razy dziennie
w kolejce po marne jedzenie
w kolejce po marne jedzenie
05:37
to eat lousy food in a noisy mess hall.
105
325484
4747
w hałaśliwej stołówce.
05:42
It became normal for me to go with my father
106
330231
2205
Zwyczajne stało się chodzenie z ojcem
myć się w grupowych prysznicach.
myć się w grupowych prysznicach.
05:44
to bathe in a mass shower.
107
332436
2948
05:47
Being in a prison, a barbed-wire prison camp,
108
335384
4261
Bycie w więzieniu, w obozie
otoczonym drutem kolczastym,
otoczonym drutem kolczastym,
05:51
became my normality.
109
339645
3624
stało się moją normalnością.
05:55
When the war ended,
110
343269
1641
Kiedy wojna się skończyła,
05:56
we were released,
111
344910
2052
wypuszczono nas.
05:58
and given a one-way ticket
112
346962
2006
Dostaliśmy bilet w jedną stronę
do dowolnego miejsca w Stanach.
do dowolnego miejsca w Stanach.
06:00
to anywhere in the United States.
113
348968
3566
06:04
My parents decided to go back home
114
352534
1901
Rodzice postanowili wrócić do domu,
06:06
to Los Angeles,
115
354435
2568
do Los Angeles.
06:09
but Los Angeles was not a welcoming place.
116
357003
4381
Ale nie było to przyjazne miejsce.
06:13
We were penniless.
117
361384
1396
Byliśmy bez grosza.
06:14
Everything had been taken from us,
118
362780
2476
Odebrano nam wszystko,
a wrogość innych była dotkliwa.
06:17
and the hostility was intense.
119
365256
2433
06:19
Our first home was on Skid Row
120
367689
2851
Nasz pierwszy dom był w Skid Row,
06:22
in the lowest part of our city,
121
370540
4953
czyli najgorszej części miasta,
06:27
living with derelicts, drunkards
122
375493
2567
wśród bezdomnych, pijaków,
06:30
and crazy people,
123
378060
2020
i ludzi niespełna rozumu.
Wszędobylski odór moczu
na ulicy, w zaułku, w korytarzu.
na ulicy, w zaułku, w korytarzu.
06:32
the stench of urine all over,
124
380080
2594
06:34
on the street, in the alley,
125
382674
3113
06:37
in the hallway.
126
385787
2321
06:40
It was a horrible experience,
127
388108
2702
Okropne przeżycie.
06:42
and for us kids, it was terrorizing.
128
390810
3416
A dla nas, dzieci, było to przerażające.
06:46
I remember once
129
394226
2512
Pamiętam, jak kiedyś zataczający się pijak
06:48
a drunkard came staggering down,
130
396738
2952
na naszych oczach przewrócił się
06:51
fell down right in front of us,
131
399690
2517
06:54
and threw up.
132
402207
1650
i zwymiotował.
06:55
My baby sister said, "Mama, let's go back home,"
133
403857
5317
Moja siostrzyczka powiedziała:
"Mamo, wróćmy do domu".
"Mamo, wróćmy do domu".
07:01
because behind barbed wires
134
409174
2306
Bo tamto miejsce za drutem kolczastym
07:03
was for us
135
411480
2616
dla nas było domem.
07:06
home.
136
414096
2843
07:08
My parents worked hard
137
416939
1651
Rodzice ciężko pracowali,
żeby znów stanąć na nogach.
żeby znów stanąć na nogach.
07:10
to get back on their feet.
138
418590
1957
Straciliśmy wszystko.
07:12
We had lost everything.
139
420547
1119
07:13
They were at the middle of their lives
140
421666
2504
Byli w średnim wieku
07:16
and starting all over.
141
424170
1635
i zaczynali od zera.
07:17
They worked their fingers to the bone,
142
425805
2549
Pracowali bez wytchnienia
07:20
and ultimately they were able
143
428354
3278
i w końcu zdołali zebrać pieniądze
07:23
to get the capital together to buy
144
431632
2488
wystarczające na kupno domu
z trzema pokojami, w dobrej okolicy.
z trzema pokojami, w dobrej okolicy.
07:26
a three-bedroom home in a nice neighborhood.
145
434120
3165
07:29
And I was a teenager,
146
437285
1591
Miałem kilkanaście lat
07:30
and I became very curious
147
438876
1794
i zacząłem interesować się okresem,
który jako dziecko spędziłem w obozie.
który jako dziecko spędziłem w obozie.
07:32
about my childhood imprisonment.
148
440670
3270
07:35
I had read civics books that told me about
149
443940
3040
Czytałem książki o prawach obywatelskich,
które mówiły o ideałach
amerykańskiej demokracji.
amerykańskiej demokracji.
07:38
the ideals of American democracy.
150
446980
3711
Że wszyscy ludzie stworzeni są równymi,
07:42
All men are created equal,
151
450691
2665
07:45
we have an inalienable right
152
453356
2911
że mamy niezbywalne prawo
07:48
to life, liberty and the pursuit of happiness,
153
456267
4939
do życia, wolności i dążenia do szczęścia.
07:53
and I couldn't quite make that fit
154
461206
2234
Nie potrafiłem tego pogodzić
07:55
with what I knew to be my childhood imprisonment.
155
463440
3389
z przeżytym w dzieciństwie uwięzieniem.
07:58
I read history books,
156
466829
2081
Czytałem książki historyczne,
08:00
and I couldn't find anything about it.
157
468910
2871
w których nie było niczego na ten temat.
08:03
And so I engaged my father after dinner
158
471781
3904
Wciągałem więc ojca
po obiedzie w dyskusje,
po obiedzie w dyskusje,
08:07
in long, sometimes heated conversations.
159
475685
4560
długie i czasem burzliwe.
08:12
We had many, many conversations like that,
160
480245
2768
Odbyliśmy wiele takich rozmów.
08:15
and what I got from them
161
483013
2779
To, co z nich wyniosłem,
08:17
was my father's wisdom.
162
485792
2190
to mądrość mojego ojca.
08:19
He was the one that suffered the most
163
487982
2312
To on wycierpiał najwięcej
08:22
under those conditions of imprisonment,
164
490294
3466
w trakcie pobytu w obozie,
08:25
and yet he understood American democracy.
165
493760
3977
a jednak rozumiał amerykańską demokrację.
08:29
He told me that our democracy
166
497737
2727
Powiedział mi, że nasza demokracja
08:32
is a people's democracy,
167
500464
2107
jest ludzka.
08:34
and it can be as great as the people can be,
168
502571
3059
Może być tak wspaniała jak jej obywatele
08:37
but it is also as fallible as people are.
169
505630
5191
i tak samo omylna.
08:42
He told me that American democracy
170
510821
2260
Powiedział mi, że amerykańska demokracja
08:45
is vitally dependent on good people
171
513081
3996
jest całkowicie zależna od dobrych ludzi,
08:49
who cherish the ideals of our system
172
517077
3971
którzy hołdują jej ideałom
08:53
and actively engage in the process
173
521048
3500
i angażują się w proces
utrzymywania jej przy życiu.
utrzymywania jej przy życiu.
08:56
of making our democracy work.
174
524548
2730
08:59
And he took me to a campaign headquarters —
175
527278
4065
Zabrał mnie do sztabu wyborczego,
kiedy gubernator Illinois
startował w wyborach prezydenckich.
startował w wyborach prezydenckich.
09:03
the governor of Illinois was
running for the presidency —
running for the presidency —
176
531343
3791
I wprowadził mnie
w amerykański system wyborczy.
w amerykański system wyborczy.
09:07
and introduced me to American electoral politics.
177
535134
4688
09:11
And he also told me about
178
539822
2361
Opowiedział mi też historie
09:14
young Japanese-Americans
179
542183
1778
o młodych Amerykanach
japońskiego pochodzenia
japońskiego pochodzenia
09:15
during the Second World War.
180
543961
3060
w trakcie II Wojny Światowej.
09:19
When Pearl Harbor was bombed,
181
547021
2804
Po ataku na Pearl Harbor,
jak wszyscy młodzi Amerykanie,
09:21
young Japanese-Americans,
like all young Americans,
like all young Americans,
182
549825
2981
09:24
rushed to their draft board
183
552806
2498
pospieszyli zaciągnąć się do wojska,
09:27
to volunteer to fight for our country.
184
555304
3408
zgłaszając się na ochotnika,
by walczyć za ojczyznę.
by walczyć za ojczyznę.
09:30
That act of patriotism
185
558712
2432
Odpowiedzią na ten akt patriotyzmu
09:33
was answered with a slap in the face.
186
561144
4318
był wymierzony im policzek.
09:37
We were denied service,
187
565462
3004
Odmówiono nam służby wojskowej
09:40
and categorized as enemy non-alien.
188
568466
5862
i przypisano kategorię
"wróg nie-cudzoziemiec".
"wróg nie-cudzoziemiec".
09:46
It was outrageous to be called an enemy
189
574328
3044
Skandaliczne jest nazywanie wrogiem kogoś,
09:49
when you're volunteering to fight for your country,
190
577372
3218
kto zgłasza się na ochotnika,
by walczyć za swój kraj.
by walczyć za swój kraj.
09:52
but that was compounded with the word "non-alien,"
191
580590
4370
Ale gorsze jeszcze było połączenie
ze słowem "nie-cudzoziemiec",
ze słowem "nie-cudzoziemiec",
09:56
which is a word that means
192
584960
3110
które jest przeciwieństwem
słowa "obywatel".
słowa "obywatel".
10:00
"citizen" in the negative.
193
588070
4041
10:04
They even took the word "citizen" away from us,
194
592111
3650
Odebrano nam nawet tytuł "obywatela",
10:07
and imprisoned them for a whole year.
195
595761
4628
i uwięziono na pełny rok.
10:12
And then the government realized
196
600389
1988
Potem rząd uświadomił sobie,
10:14
that there's a wartime manpower shortage,
197
602377
4370
że brakuje ludzi na froncie
10:18
and as suddenly as they'd rounded us up,
198
606747
4379
i równie nagle, jak zarządzono łapankę,
10:23
they opened up the military for service
199
611126
2127
zezwolono na pełnienie służby wojskowej
10:25
by young Japanese-Americans.
200
613253
2918
młodym Amerykanom japońskiego pochodzenia.
10:28
It was totally irrational,
201
616171
2667
Zupełnie irracjonalnie.
10:30
but the amazing thing,
202
618838
2234
Niesamowite i osłupiające
w tym wszystkim jest to,
w tym wszystkim jest to,
10:33
the astounding thing,
203
621072
2357
10:35
is that thousands of young
204
623429
1953
że tysiące młodych kobiet i mężczyzn
japońskiego pochodzenia
japońskiego pochodzenia
10:37
Japanese-American men and women
205
625382
2958
10:40
again went from behind those barbed-wire fences,
206
628340
3963
wyszło zza ogrodzenia z kolczastego drutu,
10:44
put on the same uniform as that of our guards,
207
632303
3457
nałożyło ten sam mundur,
który nosili nasi strażnicy,
który nosili nasi strażnicy,
10:47
leaving their families in imprisonment,
208
635760
3528
opuszczając swoje uwięzione rodziny,
10:51
to fight for this country.
209
639288
2314
by walczyć za ten kraj.
10:53
They said that they were going to fight
210
641602
1961
Powiedzieli, że będą walczyć
10:55
not only to get their families out
211
643563
3266
nie tylko o uwolnienie swoich rodzin
zza drutów obozu,
zza drutów obozu,
10:58
from behind those barbed-wire fences,
212
646829
2558
11:01
but because they cherished the very ideal
213
649387
3230
ale też dlatego, że hołubili wartościom,
11:04
of what our government stands for,
214
652617
2223
za którymi opowiada się nasz rząd.
11:06
should stand for,
215
654840
1891
Albo wartościom, za którymi
powinien się opowiadać,
powinien się opowiadać,
11:08
and that was being abrogated
216
656731
2501
jednak w rzeczywistości
unieważniał je swoim działaniem.
unieważniał je swoim działaniem.
11:11
by what was being done.
217
659232
3913
11:15
All men are created equal.
218
663145
2334
Wszyscy ludzie stworzeni są równymi.
11:17
And they went to fight for this country.
219
665479
3821
I tak poszli walczyć za ten kraj.
Utworzono z nich osobne oddziały,
dla Amerykanów japońskiego pochodzenia,
dla Amerykanów japońskiego pochodzenia,
11:21
They were put into a segregated
220
669300
1680
11:22
all Japanese-American unit
221
670980
2222
11:25
and sent to the battlefields of Europe,
222
673202
2624
i wysłano na europejski front.
11:27
and they threw themselves into it.
223
675826
3071
A oni ruszyli do boju
11:30
They fought with amazing,
224
678897
2845
i walczyli z niezwykłą odwagą i męstwem.
11:33
incredible courage and valor.
225
681742
3458
11:37
They were sent out on the most dangerous missions
226
685200
3762
Wysyłano ich na najbardziej
niebezpieczne misje
niebezpieczne misje
11:40
and they sustained the highest combat casualty rate
227
688962
2881
i ponieśli najwyższe straty w ludziach
11:43
of any unit proportionally.
228
691843
3806
w porównaniu do innych oddziałów.
11:47
There is one battle that illustrates that.
229
695649
3295
Obrazuje to jedna z bitew.
11:50
It was a battle for the Gothic Line.
230
698944
3044
Szturm na Linię Gotów.
11:53
The Germans were embedded
231
701988
2302
Niemieckie pozycje znajdowały się
na skalistym zboczu góry,
na skalistym zboczu góry,
11:56
in this mountain hillside,
232
704290
2587
11:58
rocky hillside,
233
706877
1572
12:00
in impregnable caves,
234
708449
2480
w jaskiniach nie do zdobycia.
12:02
and three allied battalions
235
710929
3271
Trzy bataliony aliantów prowadziły ostrzał
12:06
had been pounding away at it
236
714200
1778
12:07
for six months,
237
715978
1484
przez sześć miesięcy
12:09
and they were stalemated.
238
717462
2430
i sytuacja była patowa.
12:11
The 442nd was called in
239
719892
2894
Wezwano 442 pułk,
12:14
to add to the fight,
240
722786
3322
by dołączył do szturmu.
12:18
but the men of the 442nd
241
726108
2166
Żołnierze pułku 442
12:20
came up with a unique
242
728274
3160
wpadli na oryginalny,
ale niebezpieczny pomysł.
ale niebezpieczny pomysł.
12:23
but dangerous idea:
243
731434
2300
12:25
The backside of the mountain
244
733734
1795
Tylne zbocze góry
było stromym, skalnym urwiskiem.
było stromym, skalnym urwiskiem.
12:27
was a sheer rock cliff.
245
735529
2661
12:30
The Germans thought an attack from the backside
246
738190
3409
Niemcy myśleli, że atak
z tamtej strony był niemożliwy.
z tamtej strony był niemożliwy.
12:33
would be impossible.
247
741599
2510
12:36
The men of the 442nd decided to do the impossible.
248
744109
4371
Żołnierze z pułku 442
postanowili dokonać niemożliwego.
postanowili dokonać niemożliwego.
12:40
On a dark, moonless night,
249
748480
3743
Pewnej ciemnej, bezksiężycowej nocy
12:44
they began scaling that rock wall,
250
752223
4248
zaczęli wspinaczkę po skalnej ścianie,
12:48
a drop of more than 1,000 feet,
251
756471
3619
wysokiej na ponad 300 metrów.
12:52
in full combat gear.
252
760090
2647
W pełnym umundurowaniu
12:54
They climbed all night long
253
762737
2844
przez całą noc wspinali się
po stromym zboczu.
po stromym zboczu.
12:57
on that sheer cliff.
254
765581
3050
13:02
In the darkness,
255
770279
1953
W ciemności niektórzy tracili
oparcie dla ręki lub nogi
oparcie dla ręki lub nogi
13:04
some lost their handhold
256
772232
2080
13:06
or their footing
257
774312
1613
13:07
and they fell to their deaths
258
775925
2197
i spadli na pewną śmierć.
13:10
in the ravine below.
259
778122
2081
13:12
They all fell silently.
260
780203
4427
Ale spadali w ciszy.
13:16
Not a single one cried out,
261
784630
2565
Żaden nie krzyknął,
13:19
so as not to give their position away.
262
787195
3232
żeby nie zdradzić swojej obecności.
13:22
The men climbed for eight hours straight,
263
790427
3858
Wspinali się bez przerwy przez 8 godzin.
13:26
and those who made it to the top
264
794285
3119
Ci, którzy dotarli na szczyt,
13:29
stayed there until the first break of light,
265
797404
4482
poczekali na pierwsze promienie słońca.
13:33
and as soon as light broke,
266
801886
3079
Gdy zaczęło świtać, ruszyli do ataku.
13:36
they attacked.
267
804965
1593
13:38
The Germans were surprised,
268
806558
1654
Zaskoczyli Niemców i zdobyli wzgórze,
13:40
and they took the hill
269
808212
1748
13:41
and broke the Gothic Line.
270
809960
3010
przerywając Linię Gotów.
13:44
A six-month stalemate
271
812970
2288
442 pułk rozwiązał sześciomiesięczny pat
13:47
was broken by the 442nd
272
815258
2205
13:49
in 32 minutes.
273
817463
2981
w 32 minuty.
13:52
It was an amazing act,
274
820444
3636
To był niezwykły wyczyn.
I gdy wojna się skończyła,
13:56
and when the war ended,
275
824080
2850
13:58
the 442nd returned to the United States
276
826930
3217
442 pułk wrócił do USA
z większą liczbą odznaczeń,
z większą liczbą odznaczeń,
14:02
as the most decorated unit
277
830147
2416
14:04
of the entire Second World War.
278
832563
2917
niż jakikolwiek inny oddział
w II Wojnie Światowej.
w II Wojnie Światowej.
14:07
They were greeted back on the White House Lawn
279
835480
2730
Prezydent Truman powitał ich
w ogrodach Białego Domu słowami:
w ogrodach Białego Domu słowami:
14:10
by President Truman, who said to them,
280
838210
2606
14:12
"You fought not only the enemy
281
840816
3258
"Stawialiście czoła nie tylko wrogowi,
14:16
but prejudice, and you won."
282
844074
4620
ale także uprzedzeniom - i wygraliście."
14:20
They are my heroes.
283
848694
3596
Są moimi bohaterami.
14:24
They clung to their belief
284
852290
3047
Nie porzucili wiary
w dumne ideały tego kraju
w dumne ideały tego kraju
14:27
in the shining ideals of this country,
285
855337
3052
14:30
and they proved that being an American
286
858389
4291
i udowodnili, że bycie Amerykaninem
14:34
is not just for some people,
287
862680
3210
nie jest tylko dla wybranych,
14:37
that race is not how we define being an American.
288
865890
5433
i że rasa nie wchodzi w skład
definicji amerykańskości.
definicji amerykańskości.
14:43
They expanded what it means to be an American,
289
871323
3577
Poszerzyli znaczenie słowa "Amerykanin"
14:46
including Japanese-Americans
290
874900
2324
o Amerykanów japońskiego pochodzenia
14:49
that were feared and suspected and hated.
291
877224
4174
odbieranych z lękiem,
podejrzliwością i nienawiścią.
podejrzliwością i nienawiścią.
14:53
They were change agents,
292
881398
3211
To oni doprowadzili do zmiany.
14:56
and they left for me
293
884609
2482
I zostawili mi takie dziedzictwo.
14:59
a legacy.
294
887091
2217
15:01
They are my heroes
295
889308
1789
Dla mnie to bohaterzy,
15:03
and my father is my hero,
296
891097
2351
jak mój ojciec,
15:05
who understood democracy
297
893448
1810
który rozumiał demokrację
15:07
and guided me through it.
298
895258
4071
i pokazał mi jej sedno.
15:11
They gave me a legacy,
299
899329
2490
Zostawili mi dziedzictwo,
15:13
and with that legacy comes a responsibility,
300
901819
3362
a z nim odpowiedzialność.
15:17
and I am dedicated
301
905181
2416
Zależy mi na zmianie mojego kraju
15:19
to making my country
302
907597
1989
15:21
an even better America,
303
909586
3204
w jeszcze lepszą Amerykę,
15:24
to making our government
304
912790
2210
a naszego ustroju
w jeszcze pełniejszą demokrację.
w jeszcze pełniejszą demokrację.
15:27
an even truer democracy,
305
915000
3497
15:30
and because of the heroes that I have
306
918497
3740
Dzięki moim bohaterom
15:34
and the struggles that we've gone through,
307
922237
3622
i walce, którą przeszliśmy,
15:37
I can stand before you
308
925859
1999
mogę stać tu przed wami,
15:39
as a gay Japanese-American,
309
927858
2859
ja - gej, Amerykanin
japońskiego pochodzenia,
japońskiego pochodzenia,
15:42
but even more than that,
310
930717
2467
a także, co jeszcze ważniejsze...
15:45
I am a proud American.
311
933184
4008
Ja - człowiek dumny z tego,
że jest Amerykaninem.
że jest Amerykaninem.
15:49
Thank you very much.
312
937192
2187
Dziękuję bardzo.
(Brawa)
15:51
(Applause)
313
939379
1971
ABOUT THE SPEAKER
George Takei - Actor and activistThe beloved Mr. Sulu from the original Star Trek, George Takei is an activist for human rights (and a master of Facebook memes).
Why you should listen
George Takei is known for his portrayal of Mr. Sulu in the original Star Trek TV series and films, but since serving as the helm officer on the USS Enterprise, he's become a pop culture icon here on this planet. To Be Takei, a documentary on his life and career directed by Jennifer M. Kroot that premiered at Sundance in January 2014, will be released theatrically in August 2014.
Takei is a master of Facebook virality, and has written two books about it: Oh Myyy! - There Goes The Internet and Lions and Tigers and Bears - The Internet Strikes Back (known collectively as Life, the Internet and Everything, Books 1 and 2). He's also the host of the YouTube series Takei's Take.
Along with Lea Salonga and actor-singer-songwriter Telly Leung, he stars in a new musical called Allegiance (music and lyrics by Jay Kuo, book by Jay Kuo, Lorenzo Thione and Marc Acito). The musical is an epic story of love, family and heroism during the Japanese American internment.
Takei is an important advocate for LGBT rights; in 2005, he came out of the closet, and has been an active campaigner for the right of all people to marry.
George Takei | Speaker | TED.com