TEDIndia 2009
Mallika Sarabhai: Dance to change the world
Mallika Sarabhai: Tańcz aby zmienić świat.
Filmed:
Readability: 3.2
591,517 views
Na konferencji TEDIndia Malika Sarabhai - tancerka, aktorka, polityk, przedstawia za pomocą tańca zmieniającą się historię i przekonuje, że sztuka może być najsilniejszym narzędziem zmian, politycznych, społecznych jak i indywidualnych.
Mallika Sarabhai - Dancer, actor, activist
As the leader of Darpana, Mallika Sarabhai is a pioneer in using dance and the arts for social change. Full bio
As the leader of Darpana, Mallika Sarabhai is a pioneer in using dance and the arts for social change. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
One day a one-eyed monkey came into the forest.
0
0
4000
Pewnego dnia, jednooka małpa przybyła do lasu.
00:19
Under a tree she saw a woman
1
4000
2000
Pod drzewem ujrzała kobietę
00:21
meditating furiously.
2
6000
3000
żarliwie medytującą.
00:24
The one-eyed monkey recognized the woman, a Sekhri.
3
9000
3000
Jednooka małpa rozpoznała kobietę, Sekhri.
00:29
She was the wife of an even more famous Brahmin.
4
14000
3000
Była ona żoną jeszcze sławniejszego Brahmina.
00:35
To watch her better, the one-eyed monkey climbed onto the tree.
5
20000
4000
Aby przyjrzeć jej się lepiej, jednooka małpa wspięła się na drzewo.
00:41
Just then, with a loud bang,
6
26000
2000
Wtedy to, z wielkim hukiem
00:43
the heavens opened. (Claps)
7
28000
2000
otwarły się niebiosa.
00:46
And the god Indra jumped into the clearing.
8
31000
2000
Bóg Indra zeskoczył na polanę.
00:50
Indra saw the woman, a Sekhri.
9
35000
2000
Indra zobaczył kobietę, Sekhri.
00:52
Ah-hah.
10
37000
2000
Ah-hah.
00:54
The woman paid him no heed.
11
39000
3000
Kobieta nie zwróciła na niego najmniejszej uwagi.
00:57
So, Indra, attracted, threw her onto the floor,
12
42000
2000
Zatem, Indra, zachęcony, rzucił ją na ziemię
00:59
and proceeded to rape her.
13
44000
2000
i zaczął gwałcić.
01:06
Then Indra disappeared. (Clap! Clap!)
14
51000
4000
Potem Indra zniknął. (Klaśnięcie! Klaśnięcie!)
01:10
And the woman's husband, the Brahmin, appeared.
15
55000
3000
Pojawił się mąż kobiety, Brahim.
01:16
He realized at once what had happened.
16
61000
2000
Od razu zdał sobie sprawę z tego, co się wydarzyło.
01:18
So, he petitioned the higher gods
17
63000
2000
Zatem zwrócił się do wyższych bogów,
01:20
so that he may have justice.
18
65000
4000
aby wymierzyli sprawiedliwość.
01:24
So, the god Vishnu arrived.
19
69000
3000
Tak więc, przybył bóg Vishnu.
01:29
"Are there any witnesses?"
20
74000
3000
"Czy są jacyś świadkowie?"
01:32
"Just a one-eyed monkey," said the Brahmin.
21
77000
2000
"Tylko jednooka małpa" - stwierdził Brahim.
01:34
Now, the one-eyed monkey
22
79000
2000
Teraz, jednooka małpa
01:36
really wanted for the woman, a Sekhri, to get justice,
23
81000
4000
naprawdę zapragnęła dla kobiety, Sekri, sprawiedliwości,
01:40
so she retold events exactly as they had happened.
24
85000
3000
więc powtórzyła dokładnie wszystko co się wydarzyło.
01:51
Vishnu gave his judgment.
25
96000
3000
Vishnu wydał osąd.
01:54
"The god Indra has sinned,
26
99000
2000
"Bóg Indra zgrzeszył.
01:56
in that he has sinned against ... a Brahmin.
27
101000
4000
Zgrzeszył przeciw... Brahimowi.
02:00
May he be called to wash away his sins."
28
105000
4000
Niech zmyje swoje grzechy".
02:04
So, Indra arrived,
29
109000
2000
Tak więc przybył Indra
02:06
and performed the sacrifice of the horse.
30
111000
3000
i złożył ofiarę w postaci konia.
02:09
And so it transpired
31
114000
2000
Okazało się,
02:11
that a horse was killed,
32
116000
2000
że koń został zabity,
02:13
a god was made sin-free,
33
118000
4000
a bóg został rozgrzeszony.
02:17
a Brahmin's ego was appeased,
34
122000
3000
ego Brahima zostało zaspokojone.
02:20
a woman ... was ruined,
35
125000
3000
a kobieta ... była zgubiona,
02:23
and a one-eyed monkey was left ...
36
128000
4000
a jednooka małpa zamarła
02:32
very confused at what we humans call justice.
37
137000
6000
zdumiona tym, co ludzie nazywają sprawiedliwością.
02:38
In India there is a rape every three minutes.
38
143000
5000
W Indiach, dochodzi do gwałtu co trzy minuty.
02:43
In India, only 25 percent of rapes
39
148000
5000
W Indiach, tylko 25 procent gwałtów
02:48
come to a police station,
40
153000
2000
jest zgłaszana na policję.
02:50
and of these 25 percent that come to a police station,
41
155000
5000
i z tych 25 procent zgłaszanych
02:55
convictions are only in four percent of the cases.
42
160000
4000
tylko w 4 procentach przypadków wyrok jest skazujący.
02:59
That's a lot of women who don't get justice.
43
164000
3000
Jest wiele kobiet, które nie mogą doczekać się sprawiedliwości.
03:02
And it's not only about women.
44
167000
2000
Ta historia nie dotyczy tylko tej jednej kobiety.
03:04
Look around you, look at your own countries.
45
169000
3000
Spójrzcie dookoła siebie, popatrzcie na swoje własne kraje.
03:07
There is a certain pattern in who gets charged with crimes.
46
172000
5000
Istnieje określony schemat, według którego można określić kto zostanie oskarżony o przestępstwo.
03:12
If you're in Australia, it's mostly aboriginals who are in jail.
47
177000
5000
W Australii głównie Aborygeni trafiają do więzienia.
03:17
If you're in India, it's either Muslims or Adivasis,
48
182000
3000
W Indiach są to Muzułmanie, czy też Adiwasi,
03:20
our tribals, the Naxalites.
49
185000
2000
lub nasze plemiona, Naksalici.
03:22
If you're in the U.S., it's mostly the blacks.
50
187000
5000
W Stanach Zjednoczonych są to zazwyczaj czarni.
03:27
There is a trend here.
51
192000
2000
Jest to trend.
03:29
And the Brahmins and the gods, like in my story,
52
194000
3000
Brahimowie i bogowie, tak jak w mojej historii,
03:32
always get to tell their truth as The Truth.
53
197000
3000
zawsze przedstawiają swoją prawdę jako Tę Prawdę.
03:35
So, have we all become
54
200000
3000
Tak więc, czyżbyśmy wszyscy stali się
03:38
one-eyed -- two-eyed instead of one-eyed -- monkeys?
55
203000
3000
jednoocy, dwuocy, zamiast tacy, jak jednooka małpa?
03:41
Have we stopped seeing injustice?
56
206000
4000
Czyżbyśmy przestali zauważać niesprawiedliwość?
03:45
Good morning.
57
210000
2000
Dzień dobry.
03:48
(Applause)
58
213000
4000
(Aplauz)
03:52
You know, I have told this story
59
217000
5000
Jak wiecie, opowiedziałam tą historię
03:57
close to 550 times,
60
222000
2000
prawie 550 razy,
03:59
in audiences in 40 countries,
61
224000
2000
widzom w 40 krajach,
04:01
to school students, to black-tie dinners at the Smithsonian, and so on and so forth,
62
226000
5000
uczniom, na oficjalnych kolacjach w Instytucie Smithsonian, i tak dalej, i tak dalej,
04:06
and every time it hits something.
63
231000
2000
i za każdym razem trafia w sedno.
04:08
Now, if I were to go into the same crowd
64
233000
2000
Teraz, gdybym miała wystąpić przed tymi samymi ludźmi
04:10
and say, "I want to lecture you about justice and injustice,"
65
235000
3000
i powiedziała: "Chcę przeprowadzić z wami wykład o sprawiedliwości i niesprawiedliwości"
04:13
they would say, "Thank you very much, we have other things to do."
66
238000
3000
stwierdziliby: "Dziękujemy bardzo, mamy inne rzeczy do roboty".
04:16
And that is the astonishing power of art.
67
241000
4000
I to jest właśnie ta zadziwiająca moc sztuki.
04:20
Art can go through where other things can't.
68
245000
3000
Sztuka może dotrzeć tam, gdzie inne rzeczy nie są w stanie.
04:23
You can't have barriers, because it breaks through your prejudices,
69
248000
4000
Nie możecie mieć barier, ponieważ ona przedziera się przez wasze uprzedzenia,
04:27
breaks through everything that you have as your mask,
70
252000
3000
przebija się przez wszystko, co stanowi waszą maskę,
04:30
that says, "I am this, I am that, I am that."
71
255000
3000
która mówi: "Jestem taka, siaka i owaka".
04:33
No. It breaks through those.
72
258000
2000
Ona przełamuje je wszystkie.
04:35
And it reaches somewhere where other things don't.
73
260000
2000
I dociera tam, gdzie inne rzeczy nie mogą.
04:37
And in a world where attitudes are so difficult to change,
74
262000
3000
I w świecie w którym tak trudno jest zmienić nastawienie
04:40
we need a language that reaches through.
75
265000
4000
potrzebujemy języka, który dociera.
04:45
Hitler knew it; he used Wagner
76
270000
2000
Hitler wiedział o tym; używał Wagnera
04:47
to make all the Nazis feel wonderful and Aryan.
77
272000
4000
by wszyscy Naziści czuli się wspaniałymi Aryjczykami.
04:51
And Mr. Berlusconi knows it, as he sits atop
78
276000
2000
Również minister Berlusconi wie o tym, jako że siedzi na szczycie
04:53
this huge empire of media and television and so on and so forth.
79
278000
4000
wielkiego imperium medialnego i telewizyjnego, i tak dalej, i tak dalej.
04:57
And all of the wonderful creative minds who are in all the advertising agencies,
80
282000
4000
Także wszystkie te kreatywne umysły pracujące w agencjach reklamowych,
05:01
and who help corporate sell us things we absolutely don't require,
81
286000
4000
i te, które pomagają korporacjom w sprzedawaniu nam rzeczy, których w ogóle nie potrzebujemy,
05:05
they also know the power of the arts.
82
290000
3000
one również znają siłę sztuki.
05:08
For me it came very early.
83
293000
3000
Zdałam sobie z tego sprawę bardzo wcześnie.
05:11
When I was a young child, my mother, who was a choreographer,
84
296000
2000
Kiedy byłam małym dzieckiem, moja mama, która była choreografem,
05:13
came upon a phenomenon that worried her.
85
298000
3000
zauważyła zjawisko, które ją zaniepokoiło.
05:16
It was a phenomenon where young brides
86
301000
2000
Zjawisko to polegało na tym, iż panny młode
05:18
were committing suicide in rural Gujarat,
87
303000
2000
popełniały samobójstwo w wiejskim Gudżarat,
05:20
because they were being forced to bring more and more money for their in-laws' families.
88
305000
5000
ponieważ były zmuszane do przynoszenia coraz większej ilości pieniędzy dla swoich powinowatych.
05:25
And she created a dance piece which then Prime Minister Nehru saw.
89
310000
4000
Stworzyła ona taniec, który zobaczył wicepremier Nehru.
05:29
He came to talk to her and said, "What is this about?"
90
314000
2000
Przyszedł do niej aby porozmawiać i zapytał:" O czym to jest?".
05:31
She told him and he set out the first inquiry
91
316000
4000
Opowiedziała mu, a on przeprowadził pierwsze dochodzenie
05:35
into what today we call Dowry Dance.
92
320000
3000
w sprawie tego co dzisiaj nazywamy Tańcem Posagowym.
05:38
Imagine a dance piece
93
323000
2000
Wyobraźcie sobie taniec,
05:40
for the first inquiry into something
94
325000
2000
który przyczynił się do pierwszego śledztwa w sprawie,
05:42
that even today kills thousands of women.
95
327000
5000
która nawet w dzisiejszych czasach zabija tysiące kobiet.
05:47
Many years later, when I was working with the director Peter Brook
96
332000
3000
Wiele lat później, kiedy pracowałam z reżyserem Peterem Brookiem
05:50
in "The Mahabharata" playing this feisty feminine feminist
97
335000
4000
nad "Mahabharata", grając zadziorną, kobiecą feministkę
05:54
called Draupadi, I had similar experiences.
98
339000
3000
o imieniu Draupadi, miałam podobne doświadczenia.
05:57
Big fat black mamas in the Bronx
99
342000
2000
Wielkie, grube mamuśki z Bronksu
05:59
used to come and say, "Hey girl, that's it!"
100
344000
3000
przychodziły i mówiły: "Hej dziewczyno, to jest to!"
06:02
And then these trendy young things in the Sorbonne would say,
101
347000
2000
Następnie modne, młode dziewczyny na Sorbonie stwierdzały:
06:04
"Madame Draupadi, on n'est pas feministe, mais ça? Ça!"
102
349000
5000
"Pani Draupadi, nie jest Pani feministką, ale to? To jest to!".
06:09
And then aboriginal women in Africa
103
354000
2000
Również aborygeńskie kobiety w Afryce
06:11
would come and say, "This is it!"
104
356000
4000
przychodziły i mówiły: "To jest to!".
06:15
And I thought, "This is what we need,
105
360000
3000
A ja myślałam: "To jest to, czego potrzebujemy
06:18
as a language."
106
363000
3000
jako języka".
06:21
We had somebody from public health. And Devdutt also mentioned public health.
107
366000
4000
Mieliśmy kogoś ze zdrowia publicznego. Devdutt również wspomniał zdrowie publiczne.
06:25
Well, millions of people around the world die
108
370000
3000
Cóż, miliony ludzi na świecie umierają
06:28
of waterborne disease every year.
109
373000
2000
każdego roku z powodu chorób przenoszonych przez wodę.
06:30
And that's because there is no clean water to drink,
110
375000
3000
Dzieje się tak, ponieważ nie ma czystej wody do picia,
06:33
or in countries like India,
111
378000
2000
lub też w krajach takich jak Indie
06:35
people don't know that they need to soap their hands before defecation.
112
380000
3000
ludzie nie wiedzą, że powinni myć ręce po wypróżnieniu się.
06:38
So, what do they do?
113
383000
2000
Więc, cóż oni robią?
06:40
They drink the water they know is dirty,
114
385000
2000
Piją wodę, o której wiedzą, że jest brudna,
06:42
they get cholera, they get diarrhea, they get jaundice
115
387000
3000
nabawiają się cholery, dostają biegunki, żółtaczki
06:45
and they die.
116
390000
2000
i umierają.
06:47
And governments have not been able to provide clean water.
117
392000
5000
Rządy nie są w stanie zapewnić czystej wody.
06:52
They try and build it. They try and build pipelines; it doesn't happen.
118
397000
3000
Próbują i budują. Próbują zbudować rurociągi; jednak nic z tego nie wychodzi.
06:55
And the MNCs give them machines that they cannot afford.
119
400000
4000
Międzynarodowe korporacje udostępniają maszyny na które rządy nie mogą sobie pozwolić.
06:59
So what do you do? Do you let them die?
120
404000
2000
Więc co robicie? Pozwalacie im umrzeć?
07:01
Well, somebody had a great idea.
121
406000
2000
Cóż, ktoś wpadł na wspaniały pomysł.
07:03
And it was a simple idea. It was an idea that could not profit anybody
122
408000
3000
I był to pomysł prosty. Był to zamiar, który nie przyniósłby zysku nikomu,
07:06
but would help health in every field.
123
411000
4000
lecz pomógłby zdrowiu pod każdym względem.
07:10
Most houses in Asia and India
124
415000
2000
W większości domów w Azji i w Indiach
07:12
have a cotton garment.
125
417000
2000
jest bawełniana odzież.
07:14
And it was discovered, and WHO endorses this,
126
419000
4000
Odkryto, a Światowa Organizacja Zdrowia to potwierdza,
07:18
that a clean cotton garment folded eight times over,
127
423000
3000
iż czysta bawełniana odzież złożona osiem razy,
07:21
can reduce bacteria up to 80 percent from water sieved through.
128
426000
4000
może zredukować do 80 procent bakterii w przelewanej przez nią wodzie.
07:25
So, why aren't governments blaring this on television?
129
430000
4000
Dlaczegóż więc rządy nie grzmią o tym w telewizji?
07:29
Why isn't it on every poster across the third world?
130
434000
4000
Dlaczego nie piszą o tym na każdym plakacie w krajach trzeciego świata?
07:33
Because there is no profit in it.
131
438000
2000
Ponieważ nie ma z tego zysku.
07:35
Because nobody can get a kickback.
132
440000
2000
Bowiem nikt nie może dostać łapówki.
07:37
But it still needs to get to people.
133
442000
2000
Lecz to nadal musi trafić do ludzi.
07:39
And here is one of the ways we get it to people.
134
444000
2000
I to jest właśnie jeden ze sposobów dotarcia do ludzi.
07:41
[Video] Woman: Then get me one of those fancy water purifiers.
135
446000
3000
[Film] Kobieta: Więc kup mi jeden z tych wymyślnych oczyszczaczy wody.
07:44
Man: You know how expensive those are.
136
449000
3000
Mężczyzna: Wiesz jakie one są drogie.
07:47
I have a solution that requires neither machine,
137
452000
4000
Mam rozwiązanie, które nie wymaga, ani maszyny,
07:51
nor wood, nor cooking gas.
138
456000
5000
ani drewna, ani butli z gazem.
07:57
Woman: What solution?
139
462000
2000
Kobieta: Jakież to rozwiązanie?
07:59
Man: Listen, go fetch that cotton sari you have.
140
464000
3000
Mężczyzna: Słuchaj, idź przynieś swoje bawełniane sari.
08:02
Boy: Grand-dad, tell me the solution please.
141
467000
2000
Chłopiec: Dziadku, wyjaw mi to rozwiązanie, proszę.
08:04
Man: I will tell all of you. Just wait.
142
469000
2000
Mężczyzna: Wyjawię je wam wszystkim. Tylko zaczekaj.
08:06
Woman: Here father. (Man: Is it clean?) Woman: Yes, of course.
143
471000
3000
Kobieta: Proszę ojcze. (Mężczyzna: czy sari jest czyste?) Kobieta: Tak, oczywiście.
08:09
Man: Then do as I tell you. Fold the sari into eight folds.
144
474000
3000
Mężczyzna: Zrób to co ci powiem. Złóż sari osiem razy.
08:12
Woman: All right, father.
145
477000
2000
Kobieta: Dobrze ojcze.
08:14
Man: And you, you count that she does it right. (Boy: All right, grand-dad.)
146
479000
3000
Mężczyzna: A ty, ty licz czy ona robi to dobrze. (Chłopiec: Dobrze, dziadku.)
08:17
Man: One, two, three, four folds we make.
147
482000
2000
Mężczyzna: Jeden, dwa, trzy, cztery razy składamy.
08:19
All the germs from the water we take.
148
484000
3000
Wszystkie zarazki z wody usuwamy.
08:22
Chorus: One, two, three, four folds we make.
149
487000
2000
Chór: Jeden, dwa, trzy, cztery razy składamy.
08:24
All the germs from the water we take.
150
489000
3000
Wszystkie zarazki z wody usuwamy.
08:27
Five, six, seven, eight folds we make.
151
492000
2000
Pięć, sześć, siedem osiem razy składamy.
08:29
Our drinking water safe we make.
152
494000
3000
Naszą wodę w pitną zamieniamy.
08:32
Five, six, seven, eight folds we make.
153
497000
2000
Pięć, sześć, siedem osiem razy składamy.
08:34
Our drinking water safe we make.
154
499000
3000
Naszą wodę w pitną zamieniamy.
08:37
Woman: Here, father, your eight-times folded cotton sari.
155
502000
2000
Kobieta: Proszę, ojcze, twoje osiem razy złożone bawełniane sari
08:39
Man: So this is the cotton sari.
156
504000
3000
Mężczyzna: Zatem jest to bawełniane sari
08:42
And through this we will have clean water.
157
507000
3000
Dzięki niemu będziemy mieli czystą wodę.
08:45
(Applause)
158
510000
4000
(Aplauz)
08:49
I think it's safe to say that all of us here
159
514000
2000
Myślę, że można bezpiecznie stwierdzić, iż my wszyscy tutaj
08:51
are deeply concerned about the escalating violence in our daily lives.
160
516000
5000
jesteśmy głęboko przejęci nasilającą się falą przemocy w naszym życiu codziennym.
08:56
While universities are trying to devise courses in conflict resolution,
161
521000
3000
Podczas gdy uniwersytety starają się wymyślać kursy dotyczące rozwiązywania konfliktów,
08:59
and governments are trying to stop skirmishes at borders,
162
524000
4000
a rządy próbują powstrzymać zbrojne starcia na granicach,
09:03
we are surrounded by violence, whether it's road rage,
163
528000
3000
my jesteśmy otoczeni przez przemoc, niezależnie od tego czy jest to napaść drogowa,
09:06
or whether it's domestic violence,
164
531000
2000
czy jest to przemoc domowa,
09:08
whether it's a teacher beating up a student and killing her
165
533000
4000
czy też jest to nauczyciel bijący uczennicę i tępiący ją
09:12
because she hasn't done her homework, it's everywhere.
166
537000
3000
za to, że nie zrobiła swojej pracy domowej, tak jest wszędzie.
09:15
So, why are we not doing something
167
540000
2000
Więc, dlaczego nie robimy czegoś,
09:17
to actually attend that problem on a day to day basis?
168
542000
2000
ażeby faktycznie zająć się tym problemem na co dzień?
09:19
What are we doing to try and make children
169
544000
3000
Co robimy by spróbować uprzytomnić dzieciom
09:22
and young people realize
170
547000
2000
i młodym ludziom,
09:24
that violence is something that we indulge in,
171
549000
3000
że przemoc jest czymś w czym się pogrążamy,
09:27
that we can stop,
172
552000
2000
czymś co możemy zatrzymać,
09:29
and that there are other ways of actually
173
554000
2000
że są inne drogi faktycznego
09:31
taking violence, taking anger, taking frustrations
174
556000
4000
uwalniania się od przemocy, pozbywania się złości, dawania upustu frustracji
09:35
into different things that do not harm other people.
175
560000
3000
w sposób, który nie krzywdzi innych ludzi.
09:38
Well, here is one such way.
176
563000
3000
Cóż, oto jeden z takich sposobów.
09:41
(Video) (Laughs) You are peaceful people.
177
566000
5000
(Wideo)(Śmiechy) Jesteście spokojnymi ludźmi.
09:46
Your parents were peaceful people.
178
571000
4000
Wasi rodzice byli spokojnymi ludźmi.
09:50
Your grandparents were peaceful people.
179
575000
4000
Wasi dziadkowie byli spokojnymi ludźmi.
09:54
So much peace in one place?
180
579000
4000
Tyle spokoju w jednym miejscu?
09:58
How could it be otherwise?
181
583000
3000
Jak to możliwe, że było inaczej?
10:01
(Music)
182
586000
4000
(Muzyka)
10:05
But, what if ...
183
590000
5000
(Ale, co jeżeli...)
10:10
Yes. What if ...
184
595000
5000
Tak. Co jeżeli ...
10:15
One little gene in you
185
600000
2000
Jeden, mały gen w was
10:17
has been trying to get through?
186
602000
3000
próbował się wydostać?
10:20
From your beginnings in Africa,
187
605000
2000
Od waszych początków w Afryce,
10:22
through each generation, may be passed on to you,
188
607000
3000
przez każde pokolenie, mógł być przekazywany wam,
10:25
in your creation. It's a secret urge, hiding deep in you.
189
610000
4000
w procesie waszego stworzenia. To jest sekretny impuls, kryjący się głęboko w was.
10:29
And if it's in you, then it's in me too. Oh, dear.
190
614000
6000
I jeśli on jest w was, wobec tego jest również we mnie. Ojej.
10:35
It's what made you smack your baby brother,
191
620000
4000
To jest to, co zmusiło was by uderzyć waszego młodszego brata,
10:39
stamp on a cockroach, scratch your mother.
192
624000
3000
nadepnąć na karalucha, zadrapać waszą mamę.
10:42
It's the feeling that wells up from deep inside,
193
627000
3000
To jest to uczucie, które wzbiera głęboko w środku,
10:45
when your husband comes home drunk and you wanna tan his hide.
194
630000
5000
kiedy wasz mąż przychodzi do domu pijany, a wy chcecie zbić go na kwaśne jabłko.
10:50
Want to kill that cyclist on the way to work,
195
635000
3000
Chcecie zabić tego rowerzystę w drodze do pracy
10:53
and string up your cousin 'cause she's such a jerk. Oh, dear.
196
638000
7000
i powiesić waszego kuzyna, ponieważ jest takim kretynem. Ojej.
11:00
And as for outsiders, white, black or brown,
197
645000
3000
A co do innych osób, czarnych, białych czy brązowych
11:03
tar and feather them, and whip them out of town.
198
648000
3000
otoczyć je w smole i w pierzu i wyrzucić z miasta.
11:06
It's that little gene. It's small and it's mean.
199
651000
3000
To jest sprawka tego niewielkiego genu. Jest on mały i wredny.
11:09
Too small for detection, it's your built-in protection.
200
654000
4000
Zbyt mały, aby go wykryć, jest wbudowaną w was osłoną.
11:13
Adrenaline, kill. It'll give you the will.
201
658000
3000
Adrenalina, zabij. To da wam wolę.
11:16
Yes, you'd better face it 'cause you can't displace it.
202
661000
3000
Cóż, lepiej zmierzcie się z tym, ponieważ nie możecie się tego wyprzeć.
11:19
You're V-I-O-L-E-N-T.
203
664000
3000
Jesteście B-R-U-T-A-L-N-I.
11:22
Cause you're either a victim, or on top, like me.
204
667000
7000
Ponieważ jesteście, albo na dole, albo na górze, tak jak ja.
11:42
Goodbye, Abraham Lincoln.
205
687000
5000
Do widzenia Abrahamie Lincolnie.
11:47
Goodbye, Mahatma Gandhi.
206
692000
4000
Do widzenia Mahatmo Gandhi.
11:51
Goodbye, Martin Luther King.
207
696000
4000
Do widzenia Martinie Lutherze Kingu.
11:55
Hello, gangs from this neighborhood
208
700000
4000
Witajcie gangi z tej dzielnicy
11:59
killing gangs from that neighborhood.
209
704000
4000
zabijające gangi z innej dzielnicy.
12:03
Hello governments of rich countries
210
708000
3000
Witajcie rządy bogatych krajów,
12:06
selling arms to governments of poor countries
211
711000
4000
sprzedające broń rządom krajów biednych,
12:10
who can't even afford to give them food.
212
715000
4000
wy, których nie stać na podarowanie im jedzenia.
12:14
Hello civilization. Hello, 21st century.
213
719000
5000
Witaj cywilizacjo. Witaj 21 wieku.
12:19
Look what we've ...
214
724000
5000
Spójrzcie co my,,,
12:24
look what they've done.
215
729000
5000
Spójrzcie co wy zrobiliście.
12:29
(Applause)
216
734000
6000
(Aplauz)
12:35
Mainstream art, cinema,
217
740000
3000
Główny nurt w sztuce, kinie
12:38
has been used across the world to talk about social issues.
218
743000
4000
był wykorzystywany na świecie do poruszania spraw społecznych.
12:42
A few years ago we had a film called Rang De Basanti,
219
747000
3000
Kilka lat temu powstał film "Kolor szafranu",
12:45
which suddenly spawned thousands of young people
220
750000
4000
który nagle zrodził tysiące młodych ludzi
12:49
wanting to volunteer for social change.
221
754000
2000
chcących podjąć się wolontariatu, aby przyczynić się do zmian społecznych.
12:51
In Venezuela, one of the most popular
222
756000
2000
W Wenezueli, w jednej z najbardziej popularnych
12:53
soap operas has a heroine called Crystal.
223
758000
2000
telenowel, występuje bohaterka o imieniu Crystal.
12:55
And when, onscreen, Crystal got breast cancer,
224
760000
4000
Kiedy na ekranie okazało się, że Crystal miała raka
12:59
75,000 more young women went to have mammographies done.
225
764000
6000
o 75,000 więcej kobiet zrobiło sobie badania mammograficzne.
13:05
And of course, "The Vagina Monologues" we know about.
226
770000
2000
Oczywiście znamy "Dialogi waginy".
13:07
And there are stand-up comics
227
772000
2000
Są też artyści kabaretowi,
13:09
who are talking about racial issues, about ethnic issues.
228
774000
3000
którzy mówią o problemach rasowych i etnicznych.
13:12
So, why is it,
229
777000
2000
Więc jak to możliwe,
13:14
that if we think that we all agree
230
779000
3000
że kiedy myślimy, że wszyscy się zgadzamy,
13:17
that we need a better world,
231
782000
2000
że potrzebujemy lepszego świata,
13:19
we need a more just world,
232
784000
2000
że koniecznym jest dla nas coś więcej niż ten świat,
13:21
why is it that we are not using the one language
233
786000
2000
dlaczego więc nie używamy jedynego języka,
13:23
that has consistently showed us
234
788000
2000
który konsekwentnie pokazywał nam,
13:25
that we can break down barriers, that we can reach people?
235
790000
4000
że możemy pokonać bariery, że jesteśmy w stanie dotrzeć do ludzi?
13:29
What I need to say to the planners of the world,
236
794000
3000
To, co chcę powiedzieć architektom świata,
13:32
the governments, the strategists
237
797000
2000
rządom, strategom
13:34
is, "You have treated the arts as the cherry on the cake.
238
799000
5000
to: "Traktowaliście sztukę jak wisienkę na torcie,
13:39
It needs to be the yeast."
239
804000
2000
a ona musi być drożdżami".
13:41
Because, any future planning,
240
806000
3000
Ponieważ wszelkie plany dotyczące przyszłości;
13:44
if 2048 is when we want to get there,
241
809000
3000
jeżeli do 2048 chcemy je wypełnić,
13:47
unless the arts are put with the scientists,
242
812000
3000
a sztuki będą w rękach naukowców,
13:50
with the economists,
243
815000
2000
ekonomistów,
13:52
with all those who prepare for the future, badly,
244
817000
5000
oraz wszystkich, którzy źle przygotowują się na przyszłość;
13:57
we're not going to get there.
245
822000
3000
spełzną na niczym.
14:00
And unless this is actually internalized, it won't happen.
246
825000
4000
Nie wydarzy się to, jeżeli rzeczywiście nie zostanie przyswojone.
14:04
So, what is it that we require? What is it that we need?
247
829000
3000
Więc czegóż my wymagamy? Co jest nam potrzebne?
14:07
We need to break down our vision
248
832000
3000
Koniecznym jest zniszczenie naszej wizji
14:10
of what planners are,
249
835000
2000
tego, kim są architekci,
14:12
of what the correct way of a path is.
250
837000
3000
tego, która ścieżka jest prawidłowa.
14:15
And to say all these years of trying
251
840000
2000
Koniecznym jest stwierdzenie, że przez te wszystkie lata prób
14:17
to make a better world, and we have failed.
252
842000
2000
ulepszania świata ponieśliśmy porażkę.
14:19
There are more people being raped. There are more wars.
253
844000
3000
Coraz więcej ludzi pada ofiarami gwałtów. Jest więcej wojen.
14:22
There are more people dying of simple things.
254
847000
3000
Coraz więcej ludzi umiera z prostych powodów.
14:25
So, something has got to give. And that is what I want.
255
850000
3000
Zatem muszą nastąpić jakieś zmiany. I to jest to, czego chcę.
14:28
Can I have my last audio track please?
256
853000
3000
Czy mogę prosić o moją ostatnią ścieżkę audio?
14:33
Once there was a princess who whistled beautifully.
257
858000
4000
Pewnego razu była sobie księżniczka, która pięknie gwizdała.
14:37
(Whistling)
258
862000
3000
(Gwizdanie)
14:40
Her father the king said, "Don't whistle."
259
865000
3000
Jej ojciec, król, mówił: "Nie gwiżdż."
14:43
Her mother the queen said, "Hai, don't whistle."
260
868000
3000
Matka jej, królowa, mówiła: "Hai, nie gwiżdż".
14:46
But the princess continued whistling.
261
871000
3000
Lecz księżniczka nadal gwizdała.
14:49
(Whistling)
262
874000
4000
(Gwizdanie)
14:53
The years went by and the princess grew up
263
878000
2000
Minęły lata i księżniczka wyrosła
14:55
into a beautiful young woman,
264
880000
2000
na przepiękną, młodą kobietę,
14:57
who whistled even more beautifully.
265
882000
2000
która gwizdała jeszcze piękniej.
14:59
(Whistling)
266
884000
5000
(Gwizdanie)
15:04
Her father the king said, "Who will marry a whistling princess?"
267
889000
4000
Jej ojciec, król, mówił: "Kto weźmie za żonę gwiżdżącą księżniczkę?".
15:08
Her mother the queen said, "Who will marry a whistling princess?"
268
893000
4000
Matka jej, królowa, mówiła:"Kto weźmie za żonę gwiżdżącą księżniczkę?".
15:12
But the king had an idea.
269
897000
2000
Lecz król wpadł na pomysł.
15:14
He announced a Swayamvara.
270
899000
2000
Ogłosił on Swaramwarę.
15:16
He invited all the princes to come and defeat his daughter at whistling.
271
901000
4000
Zaprosił wszystkich książąt, aby przybyli i pokonali jego córkę w gwizdaniu.
15:20
"Whoever defeats my daughter shall have half my kingdom
272
905000
3000
"Ktokolwiek pokona mą córkę, otrzyma połowę królestwa,
15:23
and her hand in marriage!"
273
908000
3000
a także jej rękę".
15:26
Soon the palace filled with princes whistling.
274
911000
5000
Wkrótce zamek zapełnił się gwiżdżącymi książętami.
15:31
(Whistling)
275
916000
2000
(Gwizdanie)
15:33
Some whistled badly.
276
918000
3000
Jedni gwizdali źle.
15:36
Some whistled well.
277
921000
2000
Inni gwizdali dobrze.
15:38
But nobody could defeat the princess.
278
923000
4000
Ale nikt nie mógł pokonać księżniczki.
15:42
"Now what shall we do?" said the king.
279
927000
3000
"Cóż teraz uczynimy?" powiedział król.
15:45
"Now what shall we do?" said the queen.
280
930000
2000
"Cóż teraz uczynimy?" powiedziała królowa.
15:47
But the princess said, "Father, Mother, don't worry.
281
932000
3000
Lecz księżniczka stwierdziła: "Matko, Ojcze, nie martwcie sie.
15:50
I have an idea. I am going to go to each of these young men
282
935000
3000
Mam pomysł. Zamierzam zwrócić się do każdego z tych młodych mężczyzn
15:53
and I am going to ask them
283
938000
2000
i zapytam ich
15:55
if they defeated correctly.
284
940000
2000
czy przegrali oni słusznie.
15:57
And if somebody answers, that shall be my wish."
285
942000
3000
Jeżeli któryś z nich tak odpowie, ten będzie moim życzeniem".
16:00
So she went up to each and said, "Do you accept that I have defeated you?"
286
945000
4000
Poszła więc i zapytała każdego: "Czy akceptujesz to, że cię pokonałam?"
16:04
And they said, "Me? Defeated by a woman?
287
949000
2000
Oni odpowiadali: "Mnie? Pokonany przez kobietę?
16:06
No way, that's impossible! No no no no no! That's not possible."
288
951000
4000
Nigdy w życiu, to nie możliwe! Nie, nie, nie, nie, nie! To nie możliwe".
16:10
Till finally one prince said,
289
955000
2000
Dopóki wreszcie jeden książę nie odpowiedział:
16:12
"Princess, I accept, you have defeated me."
290
957000
4000
"Księżniczko, zgadzam się, pokonałaś mnie".
16:18
"Uh-huh ..." she said.
291
963000
2000
"Uh-huh..." powiedziała.
16:20
"Father, mother, this man shall be my wife."
292
965000
4000
"Matko, Ojcze, ten mężczyzna będzie moją żoną".
16:24
(Whistling)
293
969000
5000
(Gwizdanie)
16:29
Thank you.
294
974000
2000
Dziękuję.
16:31
(Applause)
295
976000
15000
(Aplauz)
ABOUT THE SPEAKER
Mallika Sarabhai - Dancer, actor, activistAs the leader of Darpana, Mallika Sarabhai is a pioneer in using dance and the arts for social change.
Why you should listen
Mallika Sarabhai is a powerhouse of communication and the arts in India. Educated in business, she now leads the Darpana dance company, which works in the Bharatanatyam and Kuchipudi forms. She's also a writer, publisher, actor, producer, anchorwoman ... and all her varied forms of artistic engagement are wrapped around a deep social conscience.
In the mid-1980s, she spent five years playing the lead character Draupadi in Peter Brook's Mahabharata in venues around the world. Returning to India, she entered a fertile period of choreography and creativity, starting with the dance Shakti: The Power of Women. She has founded a TV production company that produces activist programming in Gujarati, and runs Mapin, a publisher of books on art and design.
This spring, she made a run for the Lok Sabha, campaigning on a platform of social responsibility, and focusing on the problems of average people in India regardless of caste or language. She came third in her district, Gandhinagar, in Gujarat, but she has continued her campaign to promote social justice there and in the rest of India.
Mallika Sarabhai | Speaker | TED.com