Dan Gilbert: Why we make bad decisions
แดน กิลเบิร์ท (Dan Gilbert): ทำไมเราถึงตัดสินใจแย่ๆ
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
เราอยากรู้ว่า
ตั้งแต่เรื่องการเงิน
กระทั่งถึงความโรแมนติก
ว่าทำอย่างไร
ตั้งแต่ปีค.ศ. 1738
แดเนียล เบอร์นูลี
อะไรคือของขวัญชิ้นนี้
โดยใช้คำตรงกับต้นฉบับเป๊ะ
ก็เพราะว่า มันคือภาษากรีก
แต่ไม่ถึงกับตรงซะทีเดียว
ก็คือ
ช่วยให้เราได้อะไรบางอย่าง
เข้าด้วยกัน
ค่อนข้างคุ้นเคย
เล่นเกมนี้กับผม
เพราะรู้ว่า
และสิ่งที่จะได้คือเงิน 10 ดอลล่าร์
คำตอบก็คือ ตกลง
พนันแบบได้ไม่มีเสีย
ในชีวิตประจำวัน
ตอนที่ต้องตัดสินใจ
ที่จะทำสำเร็จ
ความสำเร็จของตัวเอง
ดูเหมือนจะง่าย:
ไพ่หนึ่งสำรับมี 52 ใบ
ไพ่เอโพธิ์ดำ
ที่จะเอาไปใช้
ใช้จ่ายกับ
ความเป็นไปได้กันอย่างนี้
คุณคิดว่า
ว่ามีกี่ครั้ง
มากกว่ากัน
ค้นดูอย่างรวดเร็ว
Ring, Rang, Rung
ซึ่งโผล่มาช้ากว่า
โผล่มาในใจช้า
ไม่น่าจะใช่ หรือเกิดขึ้นไม่บ่อย
ใช้ตัวอักษรแรก
แล้วคำก็ตามมา
มันไม่ใช่เป็นเรื่องแค่ปริศนาเท่านั้น
ประมาณความน่าจะเป็น
เหมือนกับคุณ
พลุไฟ หอบหืด จมน้ำ และอื่นๆ
ซึ่งก่อนอื่น
พายุทอร์นาโด และพลุไฟ
ทำไมถึงเป็นอย่างนี้?
หรือไอ้บื้อน่าสงสาร
ในวันฉลองประกาศอิสรภาพ
และผลก็คือ
เซซามี่ สตรีท
และคุณจะถูกที่บอกว่า
เพราะว่าสระว่ายน้ำ
เป็นกรณีศึกษาที่เยี่ยมยอด
ความน่าจะเป็น
คุณที่เล่นลอตเตอรี่
เรียกลอตเตอรรี่
ที่จะได้กำไร
แน่นอนว่าคือ
เมื่อคนคู่นี้ถูกลอตเตอรี่
พร้อมเช็คแผ่นมโหฬาร--
ผมเองก็ไม่รู้
การสัมภาษณ์เข้ม
100 ล้านคน
ถูกกินแล้วถูกกินอีก
"แต่ฉันชนะ"
ก็จะน้อยมาก
ลอตเตอรี่ชุดเล็กๆ
และถ้าคุณชนะ
สองดอลล่าร์;
ไม่ได้เปลี่ยนไปเลย
เท่าทุกคน
เป็นของคนๆเดียว
ต่อโอกาสที่จะชนะ
แต่เป็นเรื่องง่ายๆ
เราจะมีความสุขกับมันแค่ไหน
มันมีค่าถึง 25 ดอลล่าร์ไหม?
25 ดอลล่าร์ไหม จะต้องทำ
ไปออสเตรเลีย
ตลอดเส้นทาง
ไปอีก 16 ชั่วโมง
ไฟแช็คโดนยึดไปแล้ว
ดูจะเป็นข้อเสนอที่ดี
ด้อยพัฒนา
มันก็ไม่คุ้มที่จะซื้อบิ๊กแม็ค
คำตอบคือว่า ไม่
บริบทเลย?
ของบิ๊กแม็ค
จะเปรียบเทียบการลงทุนนี้
คุณกลับเทียบมันกับอดีต
มาก่อน; 25 แพงเกินไป
ให้เห็นได้
แล้วเป็น 4 หมื่น
โดยไม่สนใจว่า
นั้นแย่
ที่ได้จะสูงกว่า
ที่น่าสนใจ
2,000 ดอลล่าร์ ที่ลดราคาเหลือ 1,600
คุณจะซื้อแพคเกจนี้ไหม
ที่ต่างไปเล็กน้อย:
ลดราคาเหลือ 700 ดอลล่าร์
ราคาดีสุดหมดแล้ว --
คนส่วนใหญ่ตอบว่า ไม่
จึงไม่มีทางที่ฉันจะจ่าย 1,500
หรืออาจบอกได้ว่า
ไม่ดีเท่า
ที่การเทียบกับอดีต
ในกระเป๋า
ที่ไหนไม่รู้
มาซื้อตั๋วใหม่ไหม?
ในเหตุการณ์นี้
สองใบ
ซื้อตั๋วไหม?
จะเกี่ยวอะไรด้วย?
ตกลงไหม?
อีกกรณีไม่มี
คุณบอกตัวเองว่า
-- 40 ดอลล่าร์ --
บอกว่ามันเป็นข้อเสนอที่แย่
มากมาย
นักจิตวิทยาระบุ
แทนที่จะเทียบกับอดีต
การเปรียบเทียบ:
มันจะเปลี่ยนค่าของมัน
สำหรับพวกเราที่เป็น
ให้เขากลับมาอีก
ประเมินค่าเขา
พวกพ่อค้ารู้มานานก่อนคนอื่น
คุณจะทำอย่างไร
แพงมาก
ก็ดูไม่แพงเมื่อเทียบกัน
ของสิ่งต่างๆ
กลับบ้าน,
วางอยู่ข้างๆ บนชั้นสินค้า
ประเมินมูลค่า,
เราทำตอนบริโภคมัน
สามารถรบกวน
ขอผมแอบเอานี่ใส่หน่อย
ในหนึ่งนาทีนับจากนี้?
วางไว้ตรงหน้า
คนอื่นๆ จะมีอาหารกระป๋องห่วย
จะมีผลเปลี่ยน
จะได้รับจากมันฝรั่งแผ่น
กินมันฝรั่งแผ่น?
อยู่เต็มปาก
ต่อประสบการณ์การกินของคุณ
ที่ผิดพลาดด้วยการเปรียบเทียบ
ประสบการณ์ของพวกเขาได้
แม้จะไม่เคย
และนี่ก็คือคำถาม:
ในราคา 200 ดอลล่าร์
ในราคาแค่ร้อยเดียว
ประหยัดไป 100 ดอลล่าร์ไหม?
แพงกว่าสองเท่า
ก็จะได้ถูกลงครึ่งหนึ่ง
พร้อมสเตอริโอแทน
ในราคา 30,900
ที่อัตรา 0.003 -- หรือร้อยดอลล่าร์
ข้ามเมือง
ในการซื้อรถน่ะเหรอ?
และมันก็ควรแล้ว
ไอ้เงิน 100 ดอลล่าร์ที่คุณประหยัดได้ --
หรือ
มันเป็นแค่เงิน!!
มันก็มีค่าร้อยเหรียญ
แต่คนเราไม่ได้คิดแบบนั้น
ผู้จัดการกองทุน
เงินลงทุนของพวกเขา
เพื่อซื้อยาสีฟัน
การคลาดเคลื่อนในการเปรียบเทียบ
คุณเทียบเงินร้อยเหรียญ
คุณไม่ได้เปรียบเทียบอย่างเดียวกัน
คุณคงเคยเดินทางไปฝรั่งเศส
พวกเขาช่างดีกับฉันจริงๆ
และเกลียดยิ่งขึ้นไปอีกตอนที่ไม่
เที่ยวฝรั่งเศสด้วยกัน
มากินข้าวเย็น
เพราะในบริบทใหม่นี้
จริง ๆ คุณจะพบว่าตัวเอง
เลยทีเดียว
ตอนไปหาซื้อสเตริโอ
คุณเห็นลำโพงสองชุด
กระทัดรัดน่าดู
คุณได้ยินความแตกต่าง
เอาซะเลย
ตอนอยู่ที่ร้าน
หลายปีหลัง แล้วบอกว่า
นั้นยากขึ้นอีก
ในเวลาต่างกัน
ค้นพบ
ตอนนี้เลย คุณจะเอาเท่าไหร่
และเหตุผลก็คือ
หรือเดือนหน้า เลือกอันไหน?
เมื่อกฎสองข้อนี้ขัดแย้งกัน
50 ดอลล่าร์ตอนนี้ หรือจะเป็น 60 เดือนหน้า
ที่คุณจะได้เพิ่ม
ในสถานการณ์แบบนี้
การได้ออกไป
10 ดอลล่าร์
ก็คือ
ความไม่รู้จักอดทนนี้หายไป ด้วยการเปลี่ยน
ปีหน้า --นั่นคือ 12 เดือน--
เดือน
ผมจะบอกให้
ซึ่งก็คือ
นั้นสูงกว่า
หากจะได้รับมันตอนนี้
เมื่อคุณเลื่อนการตัดสินใจทั้งหมด
เป็นนักดับเพลิงกับนักไวโอลิน
จนสุดสายตาในแนวราบ
นักไวโอลิน ไม่มีเลย
ดูจะลดลงเรื่อยๆ
หลายเป็นสามในสี่นิ้ว
พวกเขาหลุดขอบโลกออกไป
นั้นเป็นจริง
ก็ยิ่งดูเล็กลง
นักไวโอลินเสมอ
บางคนหายไป
นักดับเพลิง
อยู่เหมือนเดิม
เวลามีผลต่อคุณค่า
ที่เป็นปริศนา
50 ดอลล่าร์ตอนนี้
ถ้าการตัดสินใจอยู่ในอนาคตอีกไกล
ซึ่งก็คือ
เพื่อเงิน 60 ดอลล่าร์ไปทำไม
กันได้ไง
พร้อมกับหลักฐาน
ความเป็นไปได้และคุณค่า
คุณได้ยินกันไปแล้ว
จะได้ยินอีก:
โลกที่ต่างไป
พวกตัวเองมาก
และสืบพันธุ์ในวันนี้
ช่วยบอกเราว่า
ไม่ได้ออกแบบเราให้ทำ
และยังบอกด้วยว่า
รอบตัว
ให้สูญสิ้น
มันก็เป็นเพราะ
ที่มอบให้เรา
ของความเจ็บปวดในอนาคต
สูงเกินไป
หนึ่งและสอง
ทำให้เรากลัว
ซึ่งโดยทั่วไปเชื่อว่า
ทำชายแดนให้มั่นคงยิ่งขึ้น
การก่อการร้ายนั้นเป็นชื่อ
ต่อเหตุการณ์
และจะทำให้คนเลิกหวาดกลัวได้อย่างไร
เหตุการณ์เหล่านี้เป็นเพียงเรื่องเล็กน้อย
ไม่ยอมขึ้นเครื่องบิน--
ในปีหน้า
มันเป็นไข้หวัด
สูงเกินไป
ทำให้เรากลัว
คือคุณบอกว่า
เป็นเหมือนจุดบกพร่องทางจิต?
ในทางตรงกันข้าม
เป็นดราม่าของเหตุการณ์
จากคนภายนอกหรือเปล่า
ก็มีที่ถูกต้องหลายอย่าง
และทำร้ายเราอีก
เหตุผลที่ดี
คนเราก็คิดว่ามี
แต่อย่าดูถูก
คนมองเห็นอะไร
วัฒนธรรมของเรามองข้ามมันไป
ชั่วโมงครึ่งให้หลัง
เพียง 150 ฟุต
ก็ยังคงจัดกันต่อ
ยกเลิกงานแต่งงาน"
ให้มันมีผลกระทบต่อชีิวิต
ถูกโจมตีจากการก่อการร้าย
คือครั้งที่เลวร้ายที่สุด
30 คนตายอีกบ่อยๆ
อ้างต่อแน่
และเราก็ไม่ควรไปเครียดอะไรกับมันนัก"
โดยเหตุผลแล้ว
กับภัยนั้น
มันไม่เหมาะสม
ทำอะไรกับเราบ้าง
ความยากจน
ไม่โดดเด่น
หนึ่งในนี้ คริส
หรือความยากจน
มีความสำคัญยิ่งกว่ามาก
คนก็ตายจากความจนมากกว่า (เสียงปรบมือ)
เช่น โรค
ไปทุ่มเท
คุณทำอะไรได้
เจาะจงถึงอย่างนั้น
กำลังมองหา
ที่ออกจะกลัว
นั้นดูจะไม่
เกิดขึ้นมาก่อน
แต่ผมคาดว่า
ไม่ใช่อยู่ที่การชนะ
แล้วทำให้รู้สึกดี
เงินลงทุนหนึ่งดอลล่าร์นั้น
ว่าเป็นคนโง่
ก็เพราะ
ขอบคุณครับ
และคงต้องดูกันต่อไป
เพราะลองคิดดูครับ
ในวันรุ่งขึ้นเหมือนกัน
แต่ก็อาจเกิดขึ้นได้
นอกจากการชนะ
ที่เราไม่ควรฟังนักเศรษฐศาสตร์
แต่ยังมีอย่างอื่นอีกเยอะ
มากกว่าอย่างอื่นทำ--
จะทำอะไรกับมัน
มันกลายเป็นเรื่องมะเร็ง
พอจะมีคำแนะนำไหม?
ดูจะได้ผล
ให้ชัดเจนมากขึ้น
อนาคตที่ยังอีกไกล
เรานึกภาพอนาคตอันใกล้
คนเราก็จะเริ่มตัดสินใจ
ตอนอายุ 65
คุณจะยังมีชีวิตอยู่ไหม
ของการออม
นิสัยโดยพื้นฐานของมนุษย์
ท่านสมาชิกผู้ฟัง
ABOUT THE SPEAKER
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expertHarvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness.
Why you should listen
Dan Gilbert believes that, in our ardent, lifelong pursuit of happiness, most of us have the wrong map. In the same way that optical illusions fool our eyes -- and fool everyone's eyes in the same way -- Gilbert argues that our brains systematically misjudge what will make us happy. And these quirks in our cognition make humans very poor predictors of our own bliss.
The premise of his current research -- that our assumptions about what will make us happy are often wrong -- is supported with clinical research drawn from psychology and neuroscience. But his delivery is what sets him apart. His engaging -- and often hilarious -- style pokes fun at typical human behavior and invokes pop-culture references everyone can relate to. This winning style translates also to Gilbert's writing, which is lucid, approachable and laugh-out-loud funny. The immensely readable Stumbling on Happiness, published in 2006, became a New York Times bestseller and has been translated into 20 languages.
In fact, the title of his book could be drawn from his own life. At 19, he was a high school dropout with dreams of writing science fiction. When a creative writing class at his community college was full, he enrolled in the only available course: psychology. He found his passion there, earned a doctorate in social psychology in 1985 at Princeton, and has since won a Guggenheim Fellowship and the Phi Beta Kappa teaching prize for his work at Harvard. He has written essays and articles for The New York Times, Time and even Starbucks, while continuing his research into happiness at his Hedonic Psychology Laboratory.
Dan Gilbert | Speaker | TED.com