TEDxDublin
Simon Berrow: How do you save a shark you know nothing about?
Simon Berrow: Hakkında hiçbir şey bilmediğiniz bir köpekbalığını nasıl koruyabilirsiniz?
Filmed:
Readability: 4
559,594 views
Dünyanın ikinci büyük balığı ama nesli çoktan tükenmek üzere ve hakkında neredeyse hiçbir şey bilmiyoruz. Simon Berrow, İrlanda dilinde "Güneşin Azametli Balığı" anlamına gelen muhteşem "büyük camgöz"leri TEDxDublin'de anlatıyor ve öğrendiği basit ama sıradışı teknolojilerle onları nasıl korumaya çalıştığını izah ediyor.
Simon Berrow - Marine biologist
Simon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark. Full bio
Simon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Basking sharks are awesome creatures. They are just magnificent.
0
0
3000
Büyük camgözler, hayranlık uyandıran canlılar. Tek kelimeyle muhteşemler.
00:18
They grow 10 meters long.
1
3000
2000
Boyları 10 metreye ulaşıyor.
00:20
Some say bigger.
2
5000
2000
Daha büyük olduğunu söyleyenler bile var.
00:22
They might weigh up to two tons.
3
7000
2000
Ağırlıkları iki tona yaklaşıyor.
00:24
Some say up to five tons.
4
9000
2000
Beş tona ulaştığını söyleyenler bile var.
00:26
They're the second largest fish in the world.
5
11000
2000
Dünyanın ikinci büyük balığı.
00:28
They're also harmless plankton-feeding animals.
6
13000
3000
Ama planktonla beslenen zararsız hayvanlar.
00:31
And they are thought to be able
7
16000
2000
Aynı zamanda her saat başı
00:33
to filter a cubic kilometer of water every hour
8
18000
3000
bir kilometreküp suyu filtreledikleri,
00:36
and can feed on 30 kilos of zoo plankton a day to survive.
9
21000
3000
günde 30 kg hayvansal planktonla beslendikleri düşünülüyor.
00:39
They're fantastic creatures.
10
24000
2000
Gerçekten de inanılmaz canlılar.
00:41
And we're very lucky in Ireland, we have plenty of basking sharks
11
26000
3000
Biz çok şanslıyız çünkü İrlanda'da çok sayıda büyük camgözlerimiz var.
00:44
and plenty of opportunities to study them.
12
29000
2000
Onlar üzerine çalışma olanaklarımız da...
00:46
They were also very important to coast communities
13
31000
2000
Sahil şeridindeki topluluklar için de
00:48
going back hundreds of years,
14
33000
2000
yüzyıllar boyunca çok önemli canlılar oldular,
00:50
especially the around the Claddagh, Duff, Connemara region
15
35000
3000
özellikle de Claddagh, Duff, Connemara'dakiler için.
00:53
where subsistence farmers used to sail out
16
38000
2000
Burada geçimlik tarım yapan çiftçiler,
00:55
on their hookers and open boats
17
40000
2000
balıkçı tekneleri ve filikalarıyla
00:57
sometimes way off shore, sometimes to a place called the Sunfish Bank,
18
42000
2000
uzak kıyılara, zaman zaman da Achill Adası'nın
00:59
which is about 30 miles west of Achill Island,
19
44000
2000
48 km batısındaki Sunfish Bank denen yere
01:01
to kill the basking sharks.
20
46000
2000
büyük camgözleri öldürmek için giderlerdi.
01:03
This is an old woodcut from the 17, 1800s.
21
48000
2000
Bu, 1800'lerden kalma bir gravür.
01:05
So they were very important, and they were important for the oil out of their liver.
22
50000
3000
Özellikle de karaciğerlerinden elde edilen yağ nedeniyle önemliydiler.
01:08
A third of the size of the basking shark is their liver, and it's full of oil.
23
53000
2000
Büyük camgözlerin vücudunun üçte biri karaciğerdir ve yağ ile doludur.
01:10
You get gallons of oil from their liver.
24
55000
2000
Zamanında karaciğerinden galonlarca yağ çıkarıyorlar,
01:12
And that oil was used especially for lighting,
25
57000
2000
bu yağı aydınlanma amacıyla kullanıyorlardı.
01:14
but also for dressing wounds and other things.
26
59000
2000
Aynı zamanda yaraları ve diğer şeyleri örtmek için kullanılıyordu.
01:16
In fact, the streetlights in 1742
27
61000
2000
Gerçekten de 1742 yılında
01:18
of Galway, Dublin and Waterford
28
63000
2000
Galway, Dublin ve Waterford'daki sokak lambaları
01:20
were linked with sunfish oil.
29
65000
2000
güneşbalığı yağıyla donatılıyordu.
01:22
And "sunfish" is one of the words for basking sharks.
30
67000
2000
Güneşbalığı (sunfish) tanımı da, büyük camgözlerin diğer adıdır.
01:24
So they were incredibly important animals.
31
69000
2000
Bu nedenle her zaman önemli oldular.
01:26
They've been around a long time, have been very important to coast communities.
32
71000
3000
Uzun süredir bu sulardalar ve sahil şeridindekiler için hayati konumdalar.
01:29
Probably the best documented basking shark fishery in the world
33
74000
3000
Yazılı kaynaklarda sıkça adı geçen ve en bilinen
01:32
is that from Achill Island.
34
77000
2000
büyük camgöz av noktası Achill Adası'dır.
01:34
This is Keem Bay up in Achill Island.
35
79000
2000
Bu fotoğraflar, Achill Adası yakınlarındaki Keem Koyu'ndan.
01:36
And sharks used to come into the bay.
36
81000
3000
Zamanında köpekbalıkları bu koya gelir,
01:39
And the fishermen would tie a net off the headland,
37
84000
3000
balıkçılar da ağlarını burundan aşağı sallar
01:42
string it out along the other net.
38
87000
2000
ve boylu boyunca diğer ağa kadar uzatırlardı.
01:44
And as the shark came round, it would hit the net, the net would collapse on it.
39
89000
3000
Köpekbalıkları yaklaştığında ağa takılır ve ağ da hayvanların üzerine katlanırdı.
01:47
It would often drown and suffocate.
40
92000
2000
Köpekbalıkları da boğularak can verirdi.
01:49
Or at times, they would row out in their small currachs
41
94000
3000
Bazen de "currach" adı verilen ufak teknelerle yorgun düşürülüp
01:52
and kill it with a lance through the back of the neck.
42
97000
2000
enselerinin arkasına gelen mızrak darbesiyle öldürülürlerdi.
01:54
And then they'd tow the sharks back to Purteen Harbor,
43
99000
3000
Ardından Purteen Limanı'na kadar halatla çekilip
01:57
boil them up, use the oil.
44
102000
2000
burada kaynatılır, yağ yapılırdı.
01:59
They used to use the flesh as well for fertilizer
45
104000
3000
Hayvanların etini aynı zamanda
02:02
and also would fin the sharks.
46
107000
4000
gübre olarak kullanır, yüzgeçlerini de keserlerdi.
02:06
This is probably the biggest threat to sharks worldwide --
47
111000
2000
İşte dünya çapında köpekbalıklarının karşısındaki en büyük tehdit de bu:
02:08
it is the finning of sharks.
48
113000
2000
yüzgeçlerinin kesilmesi.
02:10
We're often all frightened of sharks thanks to "Jaws."
49
115000
2000
"Jaws" yüzünden çoğumuz köpekbalığından ürküyoruz.
02:12
Maybe five or six people get killed
50
117000
2000
Senede beş ya da altı kişi
02:14
by sharks every year.
51
119000
2000
köpekbalığı saldırısından ölüyor.
02:16
There was someone recently, wasn't there? Just a couple weeks ago.
52
121000
3000
Hatta geçenlerde, birkaç hafta önce biri daha ölmüştü, değil mi?
02:19
We kill about 100 million sharks a year.
53
124000
3000
Bizse, yılda yaklaşık 100 milyon köpekbalığı öldürüyoruz.
02:22
So I don't know what the balance is,
54
127000
2000
Dolayısıyla aradaki dengeyi gerçekten kuramıyorum
02:24
but I think sharks have got more right to be fearful of us than we have of them.
55
129000
3000
ama köpekbalıklarının bizden korkmaya çok daha fazla hakları var.
02:27
It was a well-documented fishery,
56
132000
2000
En bilinen av noktalarından biri olduğunu söylemiştim.
02:29
and as you can see here, it peaked in the 50s
57
134000
2000
Gördüğünüz gibi avlanma, 50'li yıllarda doruğa ulaştı
02:31
where they were killing 1,500 sharks a year.
58
136000
2000
ve yılda 1500 köpekbalığı öldürülür hale geldi.
02:33
And it declined very fast -- a classic boom and bust fishery,
59
138000
3000
Tabii ki sayıları hızla azaldı; klasik bir ani yükseliş ve düşüş hikayesi olarak
02:36
which suggests that a stock has been depleted
60
141000
3000
balık stokları tükendi veya
02:39
or there's low reproductive rates.
61
144000
2000
üreme oranları düştü.
02:41
And they killed about 12,000 sharks in this period,
62
146000
2000
Bu süre içinde 12 bine yakın köpekbalığı katledildi.
02:43
literally just by stringing a manila rope
63
148000
3000
Achill Adası'ndaki
02:46
off the tip of Keem Bay
64
151000
2000
Keem Koyu'nun ucundan saldıkları
02:48
at Achill Island.
65
153000
2000
manila keneviri halatıyla hepsini öldürdüler.
02:50
Sharks were still killed up into the mid-80s,
66
155000
2000
80'lerin ortasına geldiğimizde katliamlar hala sürüyordu,
02:52
especially after places like Dunmore East in County Waterford.
67
157000
3000
özellikle de County Waterford'daki Dunmore East taraflarında...
02:55
And about two and a half, 3,000 sharks were killed up till '85,
68
160000
3000
İki buçuk yıl içinde, 1985'e kadar toplam 3 bin köpekbalığı öldürüldü.
02:58
many by Norwegian vessels.
69
163000
2000
Gelenlerin büyük çoğunluğu Norveç gemileriydi.
03:00
The black, you can't really see this, but these are Norwegian basking shark hunting vessels,
70
165000
3000
Burada pek belli olmasa da, siyah olanlar Norveç av gemileri.
03:03
and the black line in the crow's nest
71
168000
2000
Gözcü yerindeki siyah çizgi de
03:05
signifies this is a shark vessel
72
170000
2000
köpekbalığı avı için geldiklerini belirtiyor,
03:07
rather than a whaling vessel.
73
172000
2000
balina değil.
03:09
The importance of basking sharks to the coast communities
74
174000
3000
Büyük camgözlerin kıyı toplulukları için önemi,
03:12
is recognized through the language.
75
177000
2000
dillerine de yansımış.
03:14
Now I don't pretend to have any Irish,
76
179000
2000
İrlanda dili uzmanı kesilmeyeceğim başınıza,
03:16
but in Kerry they were often known as "Ainmhide na seolta,"
77
181000
3000
ama Kerry'de bu hayvanlar "Ainmhide na seolta" olarak,
03:19
the monster with the sails.
78
184000
2000
yani, "yelkenli canavar" olarak bilinirdi.
03:21
And another title would be "Liop an da lapa,"
79
186000
3000
Tabii bir de "Liop an da lapa" olarak;
03:24
the unwieldy beast with two fins.
80
189000
3000
yani "çift yüzgeçli hantal yaratık".
03:27
"Liabhan mor," suggesting a big animal.
81
192000
3000
"Liabhan mor" ise büyük hayvan demek.
03:30
Or my favorite, "Liabhan chor greine,"
82
195000
2000
Ama asıl favorim, "Liabhan chor greine",
03:32
the great fish of the sun.
83
197000
2000
"güneşin azametli balığı".
03:34
And that's a lovely, evocative name.
84
199000
2000
Bu çok güzel ve çağrışımları olan bir isim.
03:36
On Tory Island, which is a strange place anyway, they were known as muldoons,
85
201000
3000
Başlı başına garip bir yer olan Tory Adası'nda, "Muldoon Ailesi'nden" olarak biliniyorlardı.
03:39
and no one seems to know why.
86
204000
2000
Nedeni kimse bilmiyor.
03:41
Hope there's no one from Tory here; lovely place.
87
206000
2000
Umarım Tory Ada'lı kimse yoktur burada; ne de olsa güzel bir yer.
03:43
But more commonly all around the island,
88
208000
3000
Ama adanın genelinde daha çok
03:46
they were known as the sunfish.
89
211000
2000
güneşbalığı olarak anılırlardı.
03:48
And this represents their habit of basking on the surface when the sun is out.
90
213000
3000
Çünkü güneş çıktığında, yüzeye çıkıp güneşlenirlerdi.
03:51
There's great concern that basking sharks are depleted
91
216000
3000
Büyük camgözlerin dünya çapında sayılarının azaldığına
03:54
all throughout the world.
92
219000
2000
dair son zamanlarda önemli kaygılar var.
03:56
Some people say it's not population decline.
93
221000
2000
Bazıları popülasyonda bir azalma olmadığını iddia ediyor.
03:58
It might be a change in the distribution of plankton.
94
223000
2000
Planktonların dağılımındaki değişim yüzünen olabileceğini belirtiyorlar.
04:00
And it's been suggested that basking sharks would make
95
225000
2000
Aynı zamanda büyük camgözlerin, iklim değişikliğinin
04:02
fantastic indicators of climate change,
96
227000
2000
en belirgin göstergelerinden biri olduğunu söylüyorlar.
04:04
because they're basically continuous plankton recorders
97
229000
2000
Çünkü plankton sayaçları gibiler;
04:06
swimming around with their mouth open.
98
231000
2000
ağızları sürekli açık halde etrafta dolanıyorlar.
04:08
They're now listed as vulnerable under the IUCN.
99
233000
3000
IUCN listesinde bugün "hassas" türler sınıfına giriyorlar.
04:11
There's also moves in Europe to try and stop catching them.
100
236000
3000
Avrupa'da bu hayvanların yakalanmasını önlemeye yönelik girişimler de var.
04:14
There's now a ban on catching them and even landing them
101
239000
3000
Hatta yakın zamanda, yakanlanmalarına ve karaya çıkarılmalarına,
04:17
and even landing ones that are caught accidentally.
102
242000
2000
yanlışlıkla yakalanmış olsalar bile, yasak getirilmiş durumda.
04:19
They're not protected in Ireland.
103
244000
2000
Ancak İrlanda'da koruma altında değiller.
04:21
In fact, they have no legislative status in Ireland whatsoever,
104
246000
2000
Hatta İrlanda'da yasal statüleri bile yok.
04:23
despite our importance for the species
105
248000
2000
Bu türler için önemli bir konumda olmamıza ve
04:25
and also the historical context within which basking sharks reside.
106
250000
3000
büyük camgözlerin tarihsel boyuttaki onca önemine rağmen...
04:29
We know very little about them.
107
254000
2000
Onlar hakkında çok az şey biliyoruz.
04:31
And most of what we do know
108
256000
2000
Bildiklerimizin çoğu da,
04:33
is based on their habit of coming to the surface.
109
258000
2000
yüzeye çıkma alışkanlıkları sonucunda öğrendiklerimiz.
04:35
And we try to guess what they're doing
110
260000
2000
Ancak yüzeydeki davranışlarını gözleyerek
04:37
from their behavior on the surface.
111
262000
2000
ne yaptıklarını tahmin etmeye çalışıyoruz.
04:39
I only found out last year, at a conference on the Isle of Man,
112
264000
3000
Geçen sene Man Adası'ndaki bir konferansta farkına varabildim:
04:42
just how unusual it is to live somewhere
113
267000
3000
Büyük camgözlerin düzenli olarak, sıklıkla ve tahmini aralıklarla
04:45
where basking sharks regularly, frequently and predictably
114
270000
3000
güneşlenmek için yüzeye çıktığı bir yerde
04:48
come to the surface to "bask."
115
273000
2000
yaşamanın ne kadar sıradışı bir deneyim olduğunu anladım.
04:50
And it's a fantastic opportunity in science
116
275000
2000
Bilim dünyası için de
04:52
to see and experience basking sharks,
117
277000
2000
büyük camgözleri görmek bambaşka bir deneyim
04:54
and they are awesome creatures.
118
279000
2000
çünkü gerçekten muhteşem hayvanlar.
04:56
And it gives us a fantastic opportunity to actually study them, to get access to them.
119
281000
3000
Bu hayvanlar üzerine çalışmalar yapmak ve onlara ulaşmak için de müthiş bir fırsat.
04:59
So what we've been doing a couple of years -- but last year was a big year --
120
284000
3000
Geçtiğimiz yıl ağırlıklı olmak üzere, son birkaç yıldır
05:02
is we started tagging sharks
121
287000
3000
köpekbalıklarını etiketliyoruz.
05:05
so we could try to get some idea
122
290000
2000
Böylece onları nerelerde gördüğümüzü,
05:07
of sight fidelity and movements and things like that.
123
292000
2000
rotalarını ve benzer şeyleri takip edebiliyoruz.
05:09
So we concentrated mainly
124
294000
2000
Aktif olarak çalıştığım
05:11
in North Donegal and West Kerry
125
296000
2000
Kuzey Donegal ve Batı Kerry
05:13
as the two areas where I was mainly active.
126
298000
3000
bölgelerine odaklandık.
05:16
And we tagged them very simply, not very hi-tech,
127
301000
2000
Yüksek teknoloji kullanmadan basit etiketlemeler yaptık;
05:18
with a big, long pole.
128
303000
2000
büyük ve uzun sırıklarla etiketledik.
05:20
This is a beachcaster rod
129
305000
2000
Bu, ucunda etiket olan
05:22
with a tag on the end.
130
307000
2000
bir tür olta kamışı.
05:24
Go up in your boat and tag the shark.
131
309000
3000
Bota atlıyor ve köpekbalıklarını etiketliyoruz.
05:27
And we were very effective.
132
312000
2000
Bu yöntem oldukça etkili de oldu.
05:29
We tagged 105 sharks last summer.
133
314000
2000
Geçtiğimiz yaz 105 köpekbalığı etiketledik.
05:31
We got 50 in three days
134
316000
2000
Üç gün içinde Inishowen Yarımadası'nda
05:33
off Inishowen Peninsula.
135
318000
2000
50 tanesini etiketledik.
05:35
Half the challenge is to get access, is to be in the right place at the right time.
136
320000
3000
İşin asıl zor olan tarafı, doğru zamanda doğru yerde olabilmek.
05:38
But it's a very simple and easy technique.
137
323000
2000
Bunun dışında oldukça sade ve kolay bir teknik.
05:40
I'll show you what they look like.
138
325000
2000
Neye benzediklerini şimdi göstereceğim.
05:42
We use a pole camera on the boat
139
327000
2000
Botun üzerindeyken, köpekbalıklarını çekmek için
05:44
to actually film shark.
140
329000
2000
çubuk kameralar kullanıyoruz.
05:46
One is to try and work out the gender of the shark.
141
331000
2000
Öncelikle köpekbalığının cinsiyetini anlamaya çalışıyoruz.
05:48
We also deployed a couple of satellite tags, so we did use hi-tech stuff as well.
142
333000
3000
Bir miktar uydu etiketi kullandığımız için yüksek teknolojiye kaydığımız durumlar da oluyor arada.
05:51
These are archival tags.
143
336000
2000
Bunlar arşiv etiketlerimiz.
05:53
So what they do is they store the data.
144
338000
2000
Verileri bunlara depoluyoruz.
05:55
A satellite tag only works when the air is clear of the water
145
340000
2000
Uydu etiketi, suyun berrak olduğu zamanlarda çalışıyor
05:57
and can send a signal to the satellite.
146
342000
2000
ve uyduya sinyal gönderebiliyor.
05:59
And of course, sharks, fish, are underwater most of the time.
147
344000
3000
Köpekbalıkları da çoğu zaman sualtında olduğu için
06:02
So this tag actually works out the locations of shark
148
347000
3000
bu etiket, zamanı, güneşin durumunu,
06:05
depending on the timing and the setting of the sun,
149
350000
3000
su sıcaklığını ve derinliğini hesap ederek
06:08
plus water temperature and depth.
150
353000
2000
köpekbalıklarının yerini belirliyor.
06:10
And you have to kind of reconstruct the path.
151
355000
3000
Böylece tüm rotalarını yeniden yapılandırabiliyorsunuz.
06:13
What happens is that you set the tag to detach from the shark after a fixed period,
152
358000
3000
Belirli bir süre sonra etiketin köpekbalığından ayrılmasını ayarlayabiliyorsunuz.
06:16
in this case it was eight months,
153
361000
2000
Genellikle bu sekiz ay sonraya ayarlanıyor.
06:18
and literally to the day the tag popped off, drifted up, said hello to the satellite
154
363000
4000
Etiketin düştüğü o güne kadar,
06:22
and sent, not all the data, but enough data for us to use.
155
367000
3000
kullanabileceğimiz tüm veriler elimize ulaşıyor.
06:25
And this is the only way to really work out
156
370000
2000
Sualtındaki davranışlarını ve rotalarını
06:27
the behavior and the movements when they're under water.
157
372000
3000
tespit etmenin tek yolu bu.
06:30
And here's a couple of maps that we've done.
158
375000
3000
Hazırladığımız haritalardan bazıları da şöyle.
06:33
That one, you can see that we tagged both off Kerry.
159
378000
3000
Bir tanesini iki kez Kerry yakınlarında işaretlemişiz.
06:36
And basically it spent all its time, the last eight months, in Irish waters.
160
381000
3000
Zamanının çoğunu, son sekiz ay boyunca İrlanda sularında geçirmiş.
06:39
Christmas day it was out on the shelf edge.
161
384000
2000
Yılbaşında şelf kırığı bölgesinde görülmüş.
06:41
And here's one that we haven't ground-truthed it yet
162
386000
2000
Burada, henüz yüzey sıcaklığı ve derinlikle ilgili
06:43
with sea surface temperature and water depth,
163
388000
2000
kesin referans alamadığımız bir köpekbalığı var.
06:45
but again, the second shark kind of spent most of its time
164
390000
2000
Bu ikinci köpekbalığı da, zamanının büyük bölümünü
06:47
in and around the Irish Sea.
165
392000
2000
İrlanda suları çevresinde geçirmiş.
06:49
Colleagues from the Isle of Man last year
166
394000
2000
Man Adası'ndaki çalışma arkadaşlarımız,
06:51
actually tagged one shark
167
396000
2000
geçen yıl bir köpekbalığını etiketledi.
06:53
that went from the Isle of Man all the way out to Nova Scotia in about 90 days.
168
398000
3000
Bu köpekbalığı, Man Adası'ndan Nova Scotia'ya 90 günde ulaşmıştı.
06:56
That's nine and a half thousand kilometers. We never thought that happened.
169
401000
3000
Bu, 9 bin 500 kilometre demek; bunu yapabileceğini tahmin bile edemezdik.
06:59
Another colleague in the States
170
404000
2000
ABD'deki bir başka çalışma arkadaşımız,
07:01
tagged about 20 sharks off Massachusetts, and his tags didn't really work.
171
406000
3000
pek işe yaramamış olsa da, Massachusetts yakınlarında 20 köpekbalığını etiketledi.
07:04
All he knows is where he tagged them
172
409000
2000
Elindeki tek bilgi, onları nerede etiketlediği ve
07:06
and he knows where they popped off.
173
411000
2000
bu etiketlerin nerelerde düştüğü.
07:08
And his tags popped off in the Caribbean
174
413000
2000
Etiketler, Karayipler'de
07:10
and even in Brazil.
175
415000
2000
ve hatta Brezilya'da düşmüştü.
07:12
And we thought that basking sharks were temperate animals
176
417000
2000
Oysa biz, büyük camgözlerin ılıman bölgelerde yaşadığını
07:14
and only lived in our latitude.
177
419000
2000
ve yalnızca bu enlemde gezindiğini düşünüyorduk.
07:16
But in actual fact, they're obviously crossing the Equator as well.
178
421000
3000
Ama bu çalışmalar sonucunda, Ekvator'u da geçtiklerini farkettik.
07:19
So very simple things like that,
179
424000
2000
Bu tür basit yöntemlerle
07:21
we're trying to learn about basking sharks.
180
426000
2000
büyük camgözler hakkında bilgi sahibi olmaya çalışıyoruz.
07:23
One thing that I think
181
428000
3000
Beni çok şaşırtan
07:26
is a very surprising and strange thing
182
431000
2000
ve oldukça ilginç bulduğum bir detay var:
07:28
is just how low the genetic diversity of sharks are.
183
433000
3000
Köpekbalıklarının genetik çeşitliliği çok az.
07:31
Now I'm not a geneticist, so I'm not going to pretend to understand the genetics.
184
436000
3000
Kalıtım bilimci olmadığım için, genetikle ilgili her şeyi anlıyormuş gibi yapmayacağım.
07:34
And that's why it's great to have collaboration.
185
439000
3000
Disiplinlerarası işbirliğinin sevdiğim yanı da bu işte.
07:37
Whereas I'm a field person,
186
442000
2000
Ben daha çok arazi adamıyım;
07:39
I get panic attacks if I have to spend too many hours
187
444000
2000
üzerimde beyaz önlüğümle laboratuvarda saatlerimi geçirdiğim zaman,
07:41
in a lab with a white coat on -- take me away.
188
446000
3000
panik atak geçirip oradan kaçmaya çalışıyorum.
07:44
So we can work with geneticists who understand that.
189
449000
3000
Genetikçilerle bu nedenle çalışabiliyoruz.
07:47
So when they looked at the genetics of basking sharks,
190
452000
2000
Büyük camgözlerin genetiğini incelediklerinde,
07:49
they found that the diversity was incredibly low.
191
454000
3000
çeşitliliğin çok düşük olduğunu görmüşler.
07:52
If you look at the first line really,
192
457000
2000
İlk sıraya baktığınızda,
07:54
you can see that all these different shark species are all quite similar.
193
459000
3000
farklı köpekbalığı türlerinin birbirine ne kadar benzediğini göreceksiniz.
07:57
I think this means basically that they're all sharks
194
462000
2000
Aslında her birinin köpekbalığı olduğunu
07:59
and they've come from a common ancestry.
195
464000
2000
ve ortak bir soydan geldiğini görüyoruz.
08:01
If you look at nucleotide diversity,
196
466000
3000
Nükleotid çeşitliliğini incelediğimizde,
08:04
which is more genetics that are passed on through parents,
197
469000
3000
yani ebeveynlerden geçen genler bazında baktığımızda,
08:07
you can see that basking sharks, if you look at the first study,
198
472000
3000
ilk çalışmada görülen büyük camgözlerin,
08:10
was an order of magnitude less diversity
199
475000
2000
diğer köpekbalığı türlerine oranla
08:12
than other shark species.
200
477000
2000
çeşitlilik açısından büyüklük kertesine göre değerlendilrildiğini görürsünüz.
08:14
And you see that this work was done in 2006.
201
479000
2000
Bu çalışma 2006 yılında yapılmıştı.
08:16
Before 2006, we had no idea of the genetic variability of basking sharks.
202
481000
3000
2006'dan önce , büyük camgözlerin genetik çeşitliliğine dair hiçbir bilgimiz yoktu.
08:19
We had no idea, did they distinguish into different populations?
203
484000
3000
Farklı populasyonlarla ayırt edlip edilmediklerini,
08:22
Were there subpopulations?
204
487000
2000
alt populasyonları olup olmadığını bilmiyorduk.
08:24
And of course, that's very important if you want to know
205
489000
2000
Ve tabii ki, çok önemli olan populasyon büyüklüklerinin ne olduğunu ve
08:26
what the population size is and the status of the animals.
206
491000
2000
hayvanların koruma statülerini bilmiyorduk.
08:29
So Les Noble in Aberdeen
207
494000
2000
Aberdeen'den Les Noble,
08:31
kind of found this a bit unbelievable really.
208
496000
2000
araştırma sonuçlarını çok ilginç bularak
08:33
So he did another study
209
498000
3000
başka bir çalışma yapmak istedi.
08:36
using microsatellites,
210
501000
3000
Çalışmasında, çok daha pahalı olan ve
08:39
which are much more expensive, much more time consuming,
211
504000
3000
çok daha fazla zaman alan mikro-uydular kullandı.
08:42
and, to his surprise, came up with almost identical results.
212
507000
3000
Oysa o da, neredeyse bizimle aynı sonuçları elde etti.
08:45
So it does seem to be
213
510000
2000
Nedendir bilinmez ama sonuçta
08:47
that basking sharks, for some reason, have incredibly low diversity.
214
512000
3000
büyük camgözlerin çeşitliliğinin oldukça düşük olduğu ortaya çıktı.
08:50
And it's thought maybe it was a bottleneck, a genetic bottleneck
215
515000
2000
Belki de nedeni, genetik bir darboğazdır.
08:52
thought to be 12,000 years ago,
216
517000
2000
Belki de bundan 12 bin yıl önce gerçekleşen herhangi bir tıkanıklık,
08:54
and this has caused a very low diversity.
217
519000
3000
genetik çeşitliliğin az olmasına neden olmuştur.
08:57
And yet, if you look at whale sharks,
218
522000
2000
Oysa, planktonla beslenen ve büyük bir köpekbalığı türü olan
08:59
which is the other plankton eating large shark,
219
524000
3000
balina köpekbalığına baktığınızda,
09:02
its diversity is much greater.
220
527000
2000
çeşitliliğinin daha fazla olduğunu görürsünüz.
09:04
So it doesn't really make sense at all.
221
529000
2000
Buna bir anlam veremiyoruz.
09:06
They found that there was no genetic differentiation
222
531000
2000
Dünyanın dört bir yanındaki büyük camgözler arasında
09:08
between any of the world's oceans of basking sharks.
223
533000
3000
hiçbir genetik farklılık yok.
09:11
So even though basking sharks are found throughout the world,
224
536000
2000
Büyük camgözler dünyanın farklı bölgelerine yayılmış olsa da,
09:13
you couldn't tell the difference genetically
225
538000
2000
aralarında genetik olarak hiçbir fark bulamıyorsunuz:
09:15
from one from the Pacific, the Atlantic, New Zealand, or from Ireland, South Africa.
226
540000
3000
Pasifik, Atlantik, Yeni Zelanda, İrlanda veya Güney Afrika'dakinin farkı yok.
09:18
They all basically seem the same.
227
543000
2000
Temelde hepsi aynı gibi.
09:20
But again, it's kind of surprising. You wouldn't really expect that.
228
545000
3000
Şimdi söyleyeceklerim çok daha şaşırtıcı. Beklenmedik şeyler.
09:23
I don't understand this. I don't pretend to understand this.
229
548000
2000
Pek anlam veremiyorum ve anlıyormuş gibi de yapmayacağım.
09:25
And I suspect most geneticists don't understand it either,
230
550000
2000
Genetikçilerin çoğunun da anlamadığına, yalnızca
09:27
but they produce the numbers.
231
552000
2000
sayı verebildiklerine eminim.
09:29
So you can actually estimate the population size
232
554000
2000
Bu türlerin populasyon büyüklüklerini,
09:31
based on the diversity of the genetics.
233
556000
2000
genetik çeşitliliği temel alarak hesaplayabilirsiniz.
09:33
And Rus Hoelzel came up with an effective population size:
234
558000
3000
Rus Hoelzel da geçerli bir populasyon büyüklüğü tespit etti:
09:36
8,200 animals.
235
561000
2000
8 bin 200 birey.
09:38
That's it.
236
563000
2000
Bu kadar.
09:40
8,000 animals in the world.
237
565000
2000
Dünya çapında 8 bin birey.
09:42
You're thinking, "That's just ridiculous. No way."
238
567000
2000
Muhtemelen içten içe, "Çok saçma, mümkün değil" diyorsunuz.
09:44
So Les did a finer study
239
569000
2000
Les de bunun üzerine daha iyi bir çalışma yaptı
09:46
and he found out it came out about 9,000.
240
571000
2000
ve yaklaşık 9 bin birey hesap etti.
09:48
And using different microsatellites gave the different results.
241
573000
3000
Farklı mikro-uydu kullanımları farklı sonuçlar vermişti
09:51
But the average of all these studies came out --
242
576000
3000
ve tüm bu çalışmaların ortalaması,
09:54
the mean is about 5,000,
243
579000
2000
yaklaşık 5 bin birey anlamına geliyordu.
09:56
which I personally don't believe,
244
581000
2000
Ama bu sayıyı inandırıcı bulmuyorum.
09:58
but then I am a skeptic.
245
583000
2000
Ne de olsa şüpheci biriyim.
10:00
But even if you toss a few numbers around,
246
585000
2000
Yine de, sayıları biraz evirip çevirseniz bile,
10:02
you're probably talking of an effective population of about 20,000 animals.
247
587000
3000
20 bin bireylik etkin populasyon büyüklüğüyle karşılaşıyorsunuz.
10:05
Do you remember how many they killed off Achill there
248
590000
2000
70'li ve 50'li yıllarda Achill taraflarında
10:07
in the 70s and the 50s?
249
592000
3000
kaç tanesini öldürdüklerini hatırlıyor musunuz?
10:10
So what it tells us actually
250
595000
2000
Yani tüm bu rakamlar,
10:12
is that there's actually a risk of extinction of this species
251
597000
3000
bu türün neslinin tükenmek üzere olduğunu belirtiyor.
10:15
because its population is so small.
252
600000
2000
Çünkü populasyonları oldukça düşük.
10:17
In fact, of those 20,000, 8,000 were thought to be females.
253
602000
3000
Hatta 20 binin yalnızca 8 bini dişi.
10:20
There's only 8,000 basking shark females in the world?
254
605000
3000
Dünya çapında yalnızca 8 bin dişi büyük camgöz mü kaldı yani?
10:23
I don't know. I don't believe it.
255
608000
2000
Bilemiyorum; inandırıcı bulmuyorum.
10:25
The problem with this
256
610000
2000
Burada asıl sorun,
10:27
is they were constrained with samples.
257
612000
2000
araştırmaların örneklerle sınırlandırılmış olması:
10:29
They didn't get enough samples
258
614000
2000
yani, yeterince örnek toplanmamış,
10:31
to really explore the genetics
259
616000
2000
bu nedenle de detaylı bir
10:33
in enough detail.
260
618000
2000
genetik çalışma yapılamamış olması.
10:35
So where do you get samples from
261
620000
3000
Peki, genetik analizler için
10:38
for your genetic analysis?
262
623000
2000
nasıl örnek toplanır?
10:40
Well one obvious source is dead sharks,
263
625000
2000
Bu kaynaklardan biri, ölü köpekbalıkları;
10:42
Dead sharks washed up.
264
627000
2000
yani karaya vuran ölü köpekbalıkları...
10:44
We might get two or three dead sharks washed up in Ireland a year,
265
629000
3000
İrlanda'da bir yıl içinde karaya vuran ölü köpekbalığı sayısı,
10:47
if we're kind of lucky.
266
632000
2000
en iyi ihtimalle iki ya da üç.
10:49
Another source would be fisheries bycatch.
267
634000
2000
Diğer kaynak da, tesadüfi ağa yakalanmalar.
10:51
We were getting quite a few caught in surface drift nets.
268
636000
3000
Geçmişte yüzey ağlarına takılma vakaları oldukça azdı.
10:54
That's banned now, and that'll be good news for the sharks.
269
639000
3000
Köpekbalıkları için iyi haberse, artık bu ağlar yasaklandı.
10:57
And some are caught in nets, in trawls.
270
642000
2000
Ama hala bazıları trol ağlarına yakalanıyor.
10:59
This is a shark that was actually landed in Howth just before Christmas,
271
644000
3000
Bu köpekbalığı, yılbaşından hemen önce Howth taraflarında
11:02
illegally, because you're not allowed to do that under E.U. law,
272
647000
3000
yasadışı olarak karaya çıkarıldı çünkü AB yasaları buna izin vermiyor.
11:05
and was actually sold for eight euros a kilo as shark steak.
273
650000
3000
Ve sonunda, köpekbalığı bifteği olmak için kilosu sekiz euro'ya satıldı.
11:08
They even put a recipe up on the wall, until they were told this was illegal.
274
653000
3000
Üstelik duvarda bir de yemek tarifi asılıydı; ta ki bunun yasadışı olduğunu öğrenene kadar.
11:11
And they actually did get a fine for that.
275
656000
3000
Karşılığında para cezası ödemek zorunda kaldılar.
11:14
So if you look at all those studies I showed you,
276
659000
2000
Size gösterdiğim tüm bu çalışmalarda kullanılan
11:16
the total number of samples worldwide
277
661000
3000
dünya çapındaki toplam örnek sayısı
11:19
is 86 at present.
278
664000
2000
şu an itibariyle 86.
11:21
So it's very important work,
279
666000
2000
Hepsi çok önemli çalışmalar çünkü
11:23
and they can ask some really good questions,
280
668000
2000
doğru soruları sorarak, bu türlerin
11:25
and they can tell us about population size
281
670000
2000
populasyon büyüklükleri, alt populasyonları ve
11:27
and subpopulations and structure,
282
672000
3000
populasyon yapıları hakkında bilgiler verebiliyorlar.
11:30
but they're constrained by lack of samples.
283
675000
3000
Ama eldeki örnekler çok az.
11:33
Now when we were out tagging our sharks,
284
678000
2000
Köpekbalıklarını etiketlerken,
11:35
this is how we tagged them on the front of a RIB -- get in there fast --
285
680000
3000
-ki genellikle bu işlemi bir botun önünde hızlı bir şekilde hallediyoruz-
11:38
occasionally the sharks do react.
286
683000
2000
köpekbalıklarının tepki gösterdiği de oluyor tabi.
11:40
And on one occasion when we were up in Malin Head up in Donegal,
287
685000
3000
Bir keresinde, Donegal'daki Malin Head yakınlarında
11:43
a shark smacked the side of the boat with his tail,
288
688000
3000
bir köpekbalığı kuyruğuyla botun kenarına vurdu;
11:46
more, I think, in startle to the fact that a boat came near it,
289
691000
3000
Çok büyük ihtimalle, kendisine yaklaşan bottan korktuğu için.
11:49
rather than the tag going in.
290
694000
2000
kendisine yaklaşan bottan korktuğu için.
11:51
And that was fine. We got wet. No problem.
291
696000
3000
Sorun olmadı, çok az ıslandık, o kadar.
11:54
And then when myself and Emmett
292
699000
2000
Ama daha sonra Emmett'le birlikte
11:56
got back to Malin Head, to the pier,
293
701000
2000
Malin Head limanına vardığımızda
11:58
I noticed some black slime on the front of the boat.
294
703000
3000
botun ön tarafında siyah bir salgı gördüm.
12:01
And I remembered -- I used to spend a lot of time out on commercial fishing boats --
295
706000
2000
O zaman aklıma geldi: Ticari balık teknelerinde uzun yıllar çalışmıştım
12:03
I remember fishermen telling me they can always tell
296
708000
2000
ve balıkçılar bana, büyük camgözün ağa yakalanıp yakalanmadığını
12:05
when a basking shark's been caught in the net
297
710000
2000
nasıl anladıklarını anlatmışlardı.
12:07
because it leaves this black slime behind.
298
712000
2000
Ardında siyah salgı bırakıyordu.
12:09
So I was thinking that must have come from the shark.
299
714000
2000
O nedenle bu salgının da o köpekbalığı tarafından bırakıldığını anladım.
12:11
Now we had an interest
300
716000
2000
Genetik çalışmalar için
12:13
in getting tissue samples for genetics
301
718000
2000
örneklerin ne kadar önemli olduğunu bildiğimiz için
12:15
because we knew they were very valuable.
302
720000
2000
örnek toplamaya başladık ve
12:17
And we would use conventional methods --
303
722000
2000
daha çok geleneksel yöntemleri kullandık.
12:19
I have a crossbow, you see the crossbow in my hand there,
304
724000
2000
Elimde gördüğünüz tatar yayını, aynı zamanda
12:21
which we use to sample whales and dolphins for genetic studies as well.
305
726000
3000
balina ve yunuslardan genetik örnek toplamak için de kullanıyoruz.
12:24
So I tried that, I tried many techniques.
306
729000
2000
Tatar yayını da denememe rağmen,
12:26
All it was doing was breaking my arrows
307
731000
2000
tek elde ettiğim kırık oklardı çünkü
12:28
because the shark skin is just so strong.
308
733000
2000
köpekbalığı derisi çok serttir.
12:30
There was no way we were going to get a sample from that.
309
735000
2000
Bu şekilde örnek toplayamayacaktık.
12:32
So that wasn't going to work.
310
737000
3000
Bu yöntem işe yaramıyordu.
12:35
So when I saw the black slime on the bow of the boat,
311
740000
3000
O yüzden botun önündeki siyah salgıyı görünce,
12:38
I thought, "If you take what you're given in this world ..."
312
743000
3000
"Sana sunulmuş nimetlerden faydalanırsan..." dedim
12:41
So I scraped it off.
313
746000
2000
ve salgıyı sıyırdım aldım.
12:43
And I had a little tube with alcohol in it to send to the geneticists.
314
748000
3000
Yanımda, genetikçilere vermek için getirdiğim, içinde alkol olan ufak bir tüpe koydum.
12:46
So I scraped the slime off and I sent it off to Aberdeen.
315
751000
2000
Sonrasında salgıyı Aberdeen'e yolladım.
12:48
And I said, "You might try that."
316
753000
2000
"Bir de bunu deneyin" diyerek onlara verdim ve
12:50
And they sat on it for months actually.
317
755000
2000
onlar da örneği aylarca beklettiler.
12:52
It was only because we had a conference on the Isle of Man.
318
757000
2000
Çünkü o sırada Man Adası'nda bir konferansımız vardı.
12:54
But I kept emailing, saying,
319
759000
2000
Ama sürekli onlara e-posta attım ve
12:56
"Have you had a chance to look at my slime yet?"
320
761000
2000
"Salgıma bakma fırsatı buldunuz mu?" diye sordum.
12:58
And he was like, "Yeah, yeah, yeah, yeah. Later, later, later."
321
763000
2000
Onlar da her seferinde, "Tamam, tamam. Bir ara bakacağız" diyip durdular.
13:00
Anyway he thought he'd better do it,
322
765000
2000
Her neyse, sonunda yapmaya karar verdi,
13:02
because I never met him before
323
767000
2000
daha önce kendisiyle tanışmamıştık ama
13:04
and he might lose face if he hadn't done the thing I sent him.
324
769000
2000
ona gönderdiğim birşeyle ilgilenmemesi, itibarını kaybetmesine neden olabilirdi.
13:06
And he was amazed that they actually got DNA from the slime.
325
771000
3000
Sonunda salgıdan DNA örneği alabilmelerine kendileri bile şaşırdı.
13:09
And they amplified it and they tested it
326
774000
2000
Örneği genişleterek teste tabii tuttular
13:11
and they found, yes, this was actually basking shark DNA,
327
776000
2000
ve bunun, büyük camgöz DNA'sı olduğunu tespit edebildiler.
13:13
which was got from the slime.
328
778000
3000
DNA, bu salgıdan elde edilmişti;
13:16
And so he was all very excited.
329
781000
2000
ve oldukça heyecan vericiydi.
13:18
It became known as Simon's shark slime.
330
783000
3000
Bundan böyle Simon'ın köpekbalığı salgısı olarak adlandırıldı.
13:21
And I thought, "Hey, you know, I can build on this."
331
786000
3000
Bunu geliştirebileceğimi düşündüm
13:24
So we thought, okay, we're going to try to get out
332
789000
2000
ve daha fazla
13:26
and get some slime.
333
791000
2000
salgı edinmeye karar verdim.
13:28
So having spent three and a half thousand on satellite tags,
334
793000
4000
Uydu etiketlerine 3 bin 500 pound harcadıktan sonra
13:34
I then thought I'd invest 7.95 -- the price is still on it --
335
799000
3000
fiyatı hala üzerinde olan 7.95'i de
13:37
in my local hardware store in Kilrush
336
802000
3000
Kilrush'taki donanım mağazısına yatırabileceğimi düşündüm.
13:40
for a mop handle
337
805000
2000
Bununla paspas sapı alacaktım
13:42
and even less money on some oven cleaners.
338
807000
3000
ve daha azını da fırın temizlik bezine harcayacaktım.
13:45
And I wrapped the oven cleaner around the end of the mop handle
339
810000
3000
Bezi paspasın sapına sardım
13:48
and was desperate, desperate
340
813000
2000
ve bıkmadan usanmadan
13:50
to have an opportunity
341
815000
3000
köpekbalıklarının
13:53
to get some sharks.
342
818000
2000
yaklaşmasını bekledim.
13:55
Now this was into August now,
343
820000
2000
Tüm bunlar, Ağustos ayında oldu
13:57
and normally sharks peak at June, July.
344
822000
2000
ve köpekbalıkları genellikle Haziran, Temmuz'da yoğunlaşır.
13:59
And you rarely see them.
345
824000
2000
Ağustos'ta görmek çok zordur çünkü
14:01
You can only rarely be in the right place to find sharks into August.
346
826000
3000
doğru zamanda doğru yerde olmanız sık rastlanır bir durum değildir.
14:04
So we were desperate.
347
829000
2000
Bu nedenle umutsuzduk.
14:06
So we rushed out to Blasket as soon as we heard there were sharks there
348
831000
3000
Blasket'ta köpekbalıkları olduğunu duyunca hemen oraya yöneldik
14:09
and managed to find some sharks.
349
834000
2000
ve köpekbalıklarını bulduk.
14:11
So by just rubbing the mop handle down the shark
350
836000
2000
Köpekbalıkları botun altından geçerken,
14:13
as it swam under the boat --
351
838000
2000
paspas sapını yavaşça üzerlerine dokundurduk.
14:15
you see, here's a shark that's running under the boat here --
352
840000
2000
İşte burada görüyorsunuz, alttan geçiyorlar.
14:17
we managed to collect slime.
353
842000
2000
Bu yolla salgı toplamayı başardık.
14:19
And here it is.
354
844000
2000
Burada gördüğünüz gibi.
14:21
Look at that lovely, black shark slime.
355
846000
3000
Bu harika siyah salgıya bakın.
14:24
And in about half an hour,
356
849000
3000
Yaklaşık yarım saat içinde
14:27
we got five samples, five individual sharks,
357
852000
3000
beş farklı örnek topladık
14:30
were sampled using Simon's shark slime sampling system.
358
855000
3000
Simon'ın köpekbalığı salgısı yöntemiyle teste soktuk.
14:33
(Laughter)
359
858000
2000
(Kahkahalar)
14:35
(Applause)
360
860000
5000
(Alkış)
14:40
I've been working on whales and dolphins in Ireland for 20 years now,
361
865000
3000
Yaklaşık 20 yıldır İrlanda'daki balinalar ve yunuslar üzerine çalışıyorum
14:43
and they're kind of a bit more dramatic.
362
868000
2000
ve onlar kulağa çok daha etkileyici geliyor.
14:45
You probably saw the humpback whale footage
363
870000
2000
Muhtemelen, yaklaşık bir iki ay önce County Wexford'da görüntülediğimiz
14:47
that we got there a month or two ago off County Wexford.
364
872000
2000
kambur balina videosuna denk gelmişsinizdir.
14:49
And you always think you might have some legacy you can leave the world behind.
365
874000
3000
Birçoğunuzun, arkanızda dünyaya miras bırakacağınız birşeyler olmasını dilediğinizi de biliyorum.
14:52
And I was thinking of humpback whales breaching
366
877000
2000
Ben de suyun üzerinde sıçrayan kambur balinaları
14:54
and dolphins.
367
879000
2000
ve yunusları düşündüm.
14:56
But hey, sometimes these things are sent to you
368
881000
2000
Ama bazen bu fırsat ayağınıza gelir
14:58
and you just have to take them when they come.
369
883000
2000
ve siz de bu fırsatı değerlendirmeniz gerektiğini bilirsiniz.
15:00
So this is possibly going to be my legacy --
370
885000
2000
Sanıyorum benim mirasım da bu olacak:
15:02
Simon's shark slime.
371
887000
2000
Simon'ın köpekbalığı salgısı.
15:04
So we got more money this year
372
889000
2000
Bu yıl daha çok örnek toplamak için
15:06
to carry on collecting more and more samples.
373
891000
3000
fonumuzda artış oldu.
15:09
And one thing that is kind of very useful
374
894000
2000
Aynı zamanda çok işe yarayacak bir ekipmanız oldu:
15:11
is that we use a pole cameras -- this is my colleague Joanne with a pole camera --
375
896000
3000
artık, polecam kullanacağız. Çalışma arkadaşım Joanne'de gördüğünüz gibi...
15:14
where you can actually look underneath the shark.
376
899000
2000
Böylece köpekbalığının alt tarafını da görebileceğiz.
15:16
And what you're trying to look at is the males have claspers,
377
901000
3000
Yani dişiyi tutmak için erkekte bulunan uzva bakacağız.
15:19
which kind of dangle out behind the back of the shark.
378
904000
3000
Bu uzuv köpekbalığının arkasından sarkar
15:22
So you can quite easily tell the gender of the shark.
379
907000
2000
ve kolaylıkla cinsiyet tespiti yapılabilir.
15:24
So if we can tell the gender of the shark
380
909000
2000
Köpekbalığının cinsiyetini örnek almadan önce
15:26
before we sample it,
381
911000
2000
tespit ettiğimizde,
15:28
we can tell the geneticist this was taken from a male or a female.
382
913000
3000
genetikçilere dişi veya erkekten alındığını söyleyebileceğiz.
15:31
Because at the moment, they actually have no way genetically
383
916000
2000
Çünkü şu anda genetik düzeyde
15:33
of telling the difference between a male and a female,
384
918000
2000
cinsiyet tespiti yapılamıyor.
15:35
which I found absolutely staggering,
385
920000
2000
Bunu duyunca çok şaşırmıştım
15:37
because they don't know what primers to look for.
386
922000
3000
çünkü hangi primerlere bakmaları gerektiğini bilmiyorlar.
15:40
And being able to tell the gender of a shark
387
925000
2000
Köpekbalığının cinsiyetini belirleyebilmek
15:42
has got very important
388
927000
2000
çok önemli;
15:44
for things like policing the trade
389
929000
3000
özellikle de Büyük camgöz ve diğer türlerin ticaretini
15:47
in basking shark and other species through societies,
390
932000
4000
polis takibine alabilmek için...
15:51
because it is illegal to trade any sharks.
391
936000
2000
Çünkü köpekbalığı ticaretinin her türü yasadışı olmasına rağmen,
15:53
And they are caught and they are on the market.
392
938000
2000
halen yakalanıyor ve pazarda satılıyor.
15:55
So as a field biologist,
393
940000
2000
Arazide çalışan bir biyolog olarak
15:57
you just want to get encounters with these animals.
394
942000
2000
bu hayvanlarla karşılaşmak istiyorsunuz.
15:59
You want to learn as much as you can.
395
944000
2000
Onlar hakkında her şeyi bilmek, öğrenmek istiyorsunuz.
16:01
They're often quite brief. They're often very seasonally constrained.
396
946000
3000
Bu karşılaşmalar genellikle mevsimsel ve çok kısa süreli olduğu için,
16:04
And you just want to learn as much as you can as soon as you can.
397
949000
3000
olabildiğince çok şey öğrenmeye çalışıyorsunuz.
16:07
But isn't it fantastic
398
952000
2000
Düşünsenize... Sonrasında bu örnekleri alıp
16:09
that you can then offer these samples
399
954000
3000
genetik gibi diğer disiplinlerle
16:12
and opportunities to other disciplines, such as geneticists,
400
957000
3000
paylaşmak ve bu süreç sonunda
16:15
who can gain so much more from that.
401
960000
3000
çok daha fazla bilgi edinmek ne kadar değerli.
16:18
So as I said,
402
963000
2000
Söylediğim gibi,
16:20
these things are sent to you in strange ways. Grab them while you can.
403
965000
3000
bu fırsatlar ayağınıza geldiğinde, kaçırmamak gerekir.
16:23
I'll take that as my scientific legacy.
404
968000
2000
Bunu bilimsel mirasım olarak görüyorum.
16:25
Hopefully I might get something a bit more dramatic and romantic before I die.
405
970000
3000
Umarım ölmeden önce çok daha çarpıcı ve romantik başka bir miras bulurum kendime.
16:28
But for the time being, thank you for that.
406
973000
3000
Ama şimdilik buna minnettarım.
16:31
And keep an eye out for sharks.
407
976000
2000
Siz de köpekbalıklarına dikkat edin.
16:33
If you're more interested, we have a basking shark website now just set up.
408
978000
3000
Eğer ilgileniyorsanız, yeni açtığımız Büyük camgözlerle ilgili web sitemize girin.
16:36
So thank you and thank you for listening.
409
981000
3000
Beni dinlediğiniz için çok teşekkür ederim.
16:39
(Applause)
410
984000
2000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Simon Berrow - Marine biologistSimon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark.
Why you should listen
Born in Ireland, Simon Berrow has travelled the world's oceans studying albatrosses, seals, penguins, sharks, and more. A passionate scientist and lover of Ireland's natural heritage, he founded the Irish Whale and Dolphin Group and the Irish Basking Shark Study Group.
He is also the inventor of "Simon's shark slime sampling system" -- a mop handle and oven cleaner -- which has proved to be the most effective way of collecting shark DNA for analysis.
The TEDxTalk was filmed at the Science Gallery in Dublin.
Simon Berrow | Speaker | TED.com