TEDGlobal 2007
Zeresenay Alemseged: The search for humanity's roots
Zeresenay Alemseged: Sự tìm kiếm gốc rễ của loài người
Filmed:
Readability: 4
1,114,952 views
Nhà nghiên cứu cổ nhân loại Zeresenay Alemseged tìm kiếm gốc rễ của loài người ở vùng đất cằn cỗi Ethiopia. Ở đây anh ấy nói về việc tìm kiếm bộ xương cổ nhất của đứa trẻ có hình dáng giống người -- và châu Phi nắm giữ manh mối về loài người như thế nào.
Zeresenay Alemseged - Paleoanthropologist
Zeresenay "Zeray" Alemseged digs in the Ethiopian desert, looking for the earliest signs of humanity. His most exciting find: the 3.3-million-year-old bones of Selam, a 3-year-old hominid child, from the species Australopithecus afarensis. Full bio
Zeresenay "Zeray" Alemseged digs in the Ethiopian desert, looking for the earliest signs of humanity. His most exciting find: the 3.3-million-year-old bones of Selam, a 3-year-old hominid child, from the species Australopithecus afarensis. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I have 18 minutes to tell you what happened
0
0
2000
Tôi có 18 phút để kể cho bạn
nghe về những gì đã xảy ra
nghe về những gì đã xảy ra
00:27
over the past six million years.
1
2000
3000
trong hơn 6 triệu năm qua.
00:30
All right.
2
5000
2000
Được rồi!
00:32
We all have come from a long way,
3
7000
3000
Chúng ta đều đã trải qua một chặng đường dài,
00:35
here in Africa, and converged in this region of Africa,
4
10000
3000
để tập trung tại khu vực này của châu Phi
00:38
which is a place where 90 percent of our evolutionary process took place.
5
13000
6000
nơi mà 90 phần trăm quá trình tiến hoá của
chúng ta đã diễn ra.
chúng ta đã diễn ra.
00:44
And I say that not because I am African,
6
19000
3000
Và tôi nói thế không phải bởi vì tôi là
người châu Phi,
người châu Phi,
00:47
but it's in Africa that you find the earliest evidence
7
22000
3000
nhưng là vì chính tại châu Phi
bạn tìm ra những chứng cứ đầu tiên
bạn tìm ra những chứng cứ đầu tiên
00:50
for human ancestors, upright walking traces,
8
25000
5000
về tổ tiên loài người với những dấu chân đi ở tư thế thẳng đứng
00:55
even the first technologies in the form of stone tools.
9
30000
3000
hay thậm chí những công nghệ đầu tiên như các
công cụ bằng đá.
công cụ bằng đá.
00:58
So we all are Africans, and welcome home.
10
33000
3000
Vì thế chúng ta đều là người châu Phi, và chào mừng trở về nhà.
01:01
All right.
11
36000
2000
Được rồi.
01:03
I'm a paleoanthropologist, and my job is to define
12
38000
3000
Tôi là một nhà nghiên cứu cổ nhân chủng học,
và công việc của tôi là xác định
và công việc của tôi là xác định
01:06
man's place in nature and explore what makes us human.
13
41000
4000
nơi ở của loài người trong tự nhiên và khám phá
điều gì tạo nên loài người.
điều gì tạo nên loài người.
01:10
And today, I will use Selam, the earliest child ever discovered,
14
45000
4000
Và hôm nay, tôi sẽ lấy Selam, đứa trẻ được
phát hiện sớm nhất,
phát hiện sớm nhất,
01:14
to tell you a story of all of us.
15
49000
2000
để kể cho các bạn nghe về câu chuyện của chúng ta
01:16
Selam is our most complete skeleton of a three-year-old girl
16
51000
4000
Selam là bộ xương hoàn chỉnh nhất
của một bé gái ba tuổi
của một bé gái ba tuổi
01:20
who lived and died 3.3 million years ago.
17
55000
4000
người đã sống và đã chết 3,3 triệu năm trước đây.
01:24
She belongs to the species known as Australopithecus afarensis.
18
59000
4000
Cô thuộc về nhóm loài được biết đến là Australopithecus afarensis.
01:28
You don't need to remember that.
19
63000
2000
Các bạn không cần phải nhớ điều đó.
01:30
That's the Lucy species, and was found by my research team
20
65000
4000
Đó là loài Lucy, được phát hiện bởi
nhóm nghiên cứu của tôi
nhóm nghiên cứu của tôi
01:34
in December of 2000 in an area called Dikika.
21
69000
3000
vào tháng 12 năm 2000 tại một khu vực tên Dikika
01:37
It's in the northeastern part of Ethiopia.
22
72000
2000
Nơi đó là phần Đông Bắc của Ethiopia
01:39
And Selam means peace in many Ethiopian languages.
23
74000
3000
Và Selam có nghĩa là "hoà bình" trong ngôn ngữ
của người Ethiopia.
của người Ethiopia.
01:42
We use that name to celebrate peace in the region and in the planet.
24
77000
6000
Chúng tôi dùng tên đó để truy niệm hoà bình
trong khu vực và trên thế giới.
trong khu vực và trên thế giới.
01:48
And the fact that it was the cover story of all these famous magazines
25
83000
4000
Và thực tế, nó đã từng là câu chuyện trên trang bìa
các tạp chí nổi tiếng
các tạp chí nổi tiếng
01:52
gives you already an idea of her significance, I think.
26
87000
3000
để nói về tầm quan trọng của cô ấy
01:55
After I was invited by TED, I did some digging,
27
90000
3000
Sau khi tôi được TED mời đến, tôi đã làm vài khai quật
01:58
because that's what we do, to know about my host.
28
93000
3000
bởi vì đó là công việc của chúng tôi, để biết về "chủ nhà"
02:01
You don't just jump into an invitation.
29
96000
2000
Bạn không thể chỉ đơn giản nhận một lời mời.
02:03
And I learned that the first technology appeared
30
98000
2000
Và tôi đã được biết rằng các công nghệ đầu tiên xuất hiện
02:05
in the form of stone tools, 2.6 million years ago.
31
100000
3000
với hình thái các công cụ bằng đá, ở 2.6 triệu năm về trước.
02:08
First entertainment comes evidence from flutes that are 35,000 years old.
32
103000
5000
Theo chứng cứ, hình thức giải trí đầu tiên đó là những cây sáo nay đã 35000 tuổi
02:13
And evidence for first design comes 75,000 years old -- beads.
33
108000
6000
và thiết kế đầu tiên đã được 75000 tuổi- những chuổi hạt
02:19
And you can do the same with your genes and track them back in time.
34
114000
5000
Và bạn có thể làm tương tự với gen của bạn và xem chúng có tự bao giờ
02:24
And DNA analysis of living humans and chimpanzees
35
119000
4000
Phân tích DNA của con người và tinh tinh
02:28
teaches us today that we diverged sometime around seven million years ago
36
123000
4000
cho ta biết rằng giữa 2 loài đã có sự phân hóa khoảng 7 triệu năm trước.
02:32
and that these two species share over 98 percent of the same genetic material.
37
127000
6000
và rằng hai loài này có hơn 98 phần trăm chất liệu di truyền giống nhau
02:38
I think knowing this is a very useful context
38
133000
2000
Tôi nghĩ rất hữu ích khi biết được điều này
02:40
within which we can think of our ancestry.
39
135000
4000
khi nghĩ về tổ tiên của chúng ta.
02:44
However, DNA analysis informs us only about
40
139000
4000
Tuy nhiên, phân tích DNA chỉ cho ta biết về
02:48
the beginning and the end, telling us nothing
41
143000
4000
sự bắt đầu và kết thúc, không cho ta biết điều gì
02:52
about what happened in the middle.
42
147000
2000
về những gì đã xảy ra ở giữa câu truyện.
02:54
So, for us, paleoanthropologists, our job is to find the hard evidence,
43
149000
5000
Vì thế, đối với các nhà cổ nhân chủng học chúng tôi, công việc của chúng tôi là đi tìm các chứng cứ thực
02:59
the fossil evidence, to fill in this gap
44
154000
3000
bằng chứng hóa thạch, để điền vào khoảng trống này
03:02
and see the different stages of development.
45
157000
3000
và thấy được các giai đoạn phát triển khác nhau.
03:05
Because it's only when you do that, that you can talk about --
46
160000
3000
Vì chỉ khi thực hiện bạn mới có thể nói về
03:08
(Laughter) --
47
163000
4000
(Cười) --
03:12
it's only when you do that, [that] you can talk about
48
167000
3000
Chỉ khi bạn thực hiện, bạn mới có thể nói về
03:15
how we looked like and how we behaved at different times,
49
170000
4000
chúng ta trông như thế nào và cách chúng ta cư xử tại thời điểm khác nhau,
03:19
and how those likes and looks and behaviors changed through time.
50
174000
5000
và cách mà ngoại hình và hành vi đã thay đổi theo thời gian.
03:24
That then gives you an access
51
179000
2000
Điều đó giúp bạn tiếp cận được
03:26
to explore the biological mechanisms
52
181000
3000
các kiến thức về cơ chế sinh học
03:29
and forces that are responsible for this gradual change
53
184000
3000
và các nguồn lực bắt nguồn cho sự thay đổi
03:32
that made us what we are today.
54
187000
3000
điều mà tạo nên chúng ta ngày hôm nay.
03:35
But finding the hard evidence is a very complicated endeavor.
55
190000
4000
Nhưng tìm ra bằng chứng là một nỗ lực rất phức tạp.
03:39
It's a systematic and scientific approach,
56
194000
3000
Đó là một cách tiếp cận có hệ thống và khoa học,
03:42
which takes you to places that are remote, hot, hostile and often with no access.
57
197000
6000
đưa bạn đến những nơi xa, nóng, nguy hiểm và thường không có lối vào
03:48
Just to give you an example, when I went to Dikika,
58
203000
2000
Để tôi đưa đưa cho các bạn một ví dụ, đó là khi tôi đến Dikika,
03:50
where Selam was found, in '99 -- and it's about 500 kilometers
59
205000
4000
nơi mà Selam đã được tìm thấy, vào năm '99
và gần khoảng 500 cây số
và gần khoảng 500 cây số
03:54
from Addis Ababa, the capital of Ethiopia.
60
209000
4000
từ Addis Ababa, thủ đô của Ethiopia.
03:58
It took us only seven hours to do the first 470 kilometers of the 500,
61
213000
7000
Hành trình kéo dài chỉ 7 tiếng để đi 470 cây số đầu tiên
04:05
but took four, solid hours to do the last only 30 kilometers.
62
220000
5000
nhưng chiếm tận 4 tiếng chỉ để đi 30 cây số còn lại.
04:10
With the help of the locals and using just shovels and picks, I made my way.
63
225000
4000
Với sự giúp đỡ của những người địa phương và sử dụng xẻng và cuốc, tôi cũng đã đến đượcđó
04:14
I was the first person to actually drive a car to the spot.
64
229000
4000
Tôi thực sự là người đầu tiên lái ô tô để đi đến đó.
04:18
When you get there, this is what you see,
65
233000
3000
Nhưng khi bạn đến, đây là điều bạn sẽ thấy
04:21
and it's the vastness of the place which makes you feel helpless and vulnerable.
66
236000
5000
đó là sự bao la mà làm cho bạn cảm thấy bất lực và dễ bị tổn thương.
04:26
And once you make it there, the big question is where to start.
67
241000
4000
Và khi bạn đến được đó rồi, câu hỏi lớn đặt ra là nên bắt đầu từ đâu.
04:30
(Laughter)
68
245000
2000
(Cười)
04:32
And you find nothing for years and years.
69
247000
3000
Và bạn sẽ không thấy gì trong nhiều năm.
04:35
When I go to places like this, which are paleontological sites,
70
250000
4000
Và khi tôi đi đến những địa điểm cổ sinh vật học này,
04:39
it's like going to a game park, an extinct game park.
71
254000
4000
như là đi đến một công viên trò chơi, một công viên trò chơi tuyệt chủng.
04:43
But what you find are not the human remains,
72
258000
3000
Nhưng những gì bạn tìm thấy không phải là những gì còn xót lại của con người
04:46
such as Selam and Lucy, on a day-to-day basis.
73
261000
3000
như Selam và Lucy, thường ngày.
04:49
You find elephants, rhinos, monkeys, pigs, etc.
74
264000
4000
Bạn sẽ tìm thấy voi, tê giác, khỉ, lợn, vân vân
04:53
But you could ask, how could these large mammals
75
268000
2000
Nhưng khi bạn hỏi, làm thế nào những động vật có vú lớn này
04:55
live in this desert environment?
76
270000
2000
sống được trong môi trường sa mạc?
04:57
Of course, they cannot, but I'm telling you already
77
272000
2000
Tất nhiên, chúng không thể, nhưng tôi đã nói cho bạn
04:59
that the environment and the carrying capacity
78
274000
3000
rằng môi trường và mật độ
05:02
of this region was drastically different from what we have today.
79
277000
5000
của khu vực này là hoàn toàn khác với những gì chúng ta có ngày hôm nay.
05:07
A very important environmental lesson could be learned from this.
80
282000
4000
Ta có thể học được một bài học rất quan trọng về môi trường từ điều này.
05:11
Anyway, once we made it there, then it's a game park, as I said, an extinct game park.
81
286000
6000
Dù sao, một khi chúng ta đã đến đó, thì đó sẽ là một công viên trò chơi, như tôi đã nói, một công viên trò chơi đã tuyệt chủng.
05:17
And our ancestors lived in that game park,
82
292000
3000
Và tổ tiên chúng ta đã từng sống trong công viên trò chơi đó
05:20
but were just the minorities. They were not as successful
83
295000
2000
nhưng chỉ là thiểu số. Họ đã không thành công
05:22
and as widespread as the Homo sapiens that we are.
84
297000
5000
và lan rộng như loài Homo sapiens - loài người chúng ta.
05:27
To tell you just an example, an anecdote about their rarity,
85
302000
3000
Để tôi kể cho các bạn nghe một ví dụ, một chuyện vặt về sự hiếm có của họ,
05:30
I was going to this place every year and would do fieldwork here,
86
305000
5000
Tôi đã từng đến đây mỗi năm và làm công việc nghiên cứu thực địa ở đây,
05:35
and the assistants, of course, helped me do the surveys.
87
310000
3000
và các trợ lý, dĩ nhiên, đã giúp tôi làm các cuộc khảo sát
05:38
They would find a bone and tell me, "Here is what you're looking for."
88
313000
2000
Họ tìm thấy một khúc xương và nói với tôi, "Đây là thứ mà anh đang tìm."
05:40
I would say, "No, that's an elephant."
89
315000
1000
Tôi nói, "Không, đó là một con voi"
05:41
Again, another one, "That's a monkey." "That's a pig," etc.
90
316000
3000
Lần khác, "Đó là một con khỉ." "Đó là một con voi." , vân vân
05:44
So one of my assistants, who never went to school, said to me, "Listen, Zeray.
91
319000
3000
Thế là một trong những người trợ lý, người chưa từng đi học, đã nói với tôi: "Nghe này, Zeray.
05:47
You either don't know what you're looking for,
92
322000
2000
anh có thể không biết về thứ mà anh đang tìm kiếm,
05:49
or you're looking in the wrong place," he said.
93
324000
3000
hoặc anh đang tìm kiếm sai vị trí" anh ta nói.
05:52
(Laughter)
94
327000
1000
(Cười)
05:53
And I said, "Why?" "Because there were elephants and lions,
95
328000
3000
Và tôi đáp: "Tại sao?" "Bởi vì chúng là voi và sư tử,
05:56
and the people were scared and went somewhere else.
96
331000
2000
và con người đã hoảng sợ và đi đến chỗ khác.
05:58
Let's go somewhere else."
97
333000
2000
Hãy đi đến một nơi khác nào."
06:00
Well, he was very tired, and it's really tiring.
98
335000
2000
Vâng, anh ta đã rất mệt mỏi, và công việc thực sự mệt mỏi.
06:02
It was then, after such hard work and many frustrating years that we found Selam,
99
337000
5000
Sau đó, sau công việc khó khăn và nhiều năm nản lòng thì chúng tôi tìm thấy Selam,
06:07
and you see the face here covered by sandstone.
100
342000
3000
và các bạn thấy được khuôn mặt này bao phủ sa thạch.
06:10
And here is actually the spinal column
101
345000
2000
Và đây thực sự là cột sống
06:12
and the whole torso encased in a sandstone block,
102
347000
4000
toàn thân bọc trong một khối sa thạch,
06:16
because she was buried by a river.
103
351000
3000
bởi vì cô bé bị chôi vùi dưới một con sông.
06:19
What you have here seems to be nothing,
104
354000
2000
Những gì bạn thấy ở đây có vẻ là không có gì,
06:21
but contains an incredible amount of scientific information
105
356000
4000
nhưng chứa đựng một lượng thông tin khoa học
06:25
that helps us explore what makes us human.
106
360000
3000
giúp chúng ta khám phá những gì tạo nên con người chúng ta.
06:28
This is the earliest and most complete juvenile human ancestor
107
363000
4000
Đây là tổ tiên của người vị thành niên sớm nhất và đầy đủ nhất
06:32
ever found in the history of paleoanthropology,
108
367000
2000
từng được tìm thấy trong lịch sử của cổ nhân loại học,
06:34
an amazing piece of our long, long history.
109
369000
4000
một khoảnh khắc tuyệt vời trong lịch sử rất dài của chúng ta.
06:38
There were these three people and me, and I am taking the pictures,
110
373000
3000
Có 3 người và tôi, tôi thì đang chụp ảnh
06:41
that's why I am not in.
111
376000
2000
chính vì thế tôi không có mặt.
06:43
How would you feel if you were me? You have something extraordinary in your hand,
112
378000
3000
Các bạn cảm thấy thế nào nếu các bạn là tôi? Bạn có trong tay một thứ phi thường
06:46
but you are in the middle of nowhere?
113
381000
2000
nhưng các bạn đang ở một nơi xa xôi hẻo lánh?
06:48
The feeling I had was a deep and quiet happiness and excitement,
114
383000
5000
Cảm xúc tôi có là một sự hạnh phúc sâu sắc, ôn hoà và thú vị
06:53
of course accompanied by a huge sense of responsibility,
115
388000
3000
và tất nhiên kèm theo ý thức trách nhiệm
06:56
of making sure everything is safe.
116
391000
3000
để đảm bảo mọi thứ được an toàn.
06:59
Here is a close-up of the fossil, after five years of cleaning,
117
394000
5000
Đây là cận cảnh của hoá thạch, sau 5 năm làm sạch,
07:04
preparation and description, which was very long,
118
399000
4000
chuẩn bị và lọc, khá là lâu.
07:08
as I had to expose the bones from the sandstone block
119
403000
3000
vì tôi phải làm hiện ra phần xương từ khối sa thạch
07:11
I just showed you in the previous slide.
120
406000
2000
Tôi vừa cho các bạn xem ở slide trước
07:13
It took five years.
121
408000
1000
Nó đã kéo dài tận 5 năm.
07:14
In a way, this was like the second birth for the child, after 3.3 million years,
122
409000
5000
Theo cách mà như thể lần sinh ra thứ hai của đứa trẻ, sau gần 3.3 triệu năm
07:19
but the labor was very long.
123
414000
3000
Nhưng việc "đỡ đẻ" lại khá lâu
07:22
And here is full scale -- it's a tiny bone.
124
417000
4000
Và đây là tỉ lệ đầy đủ. Nó là một mẫu xương nhỏ
07:26
And in the middle is the minister of Ethiopian tourism,
125
421000
3000
Và ở giữa là đặc sứ du lịch của Ethiopia
07:29
who came to visit the National Museum of Ethiopia while I was working there.
126
424000
4000
đã đến thăm Bảo tàng quốc gia Ethiopia nơi mà tôi đang làm việc.
07:33
And you see me worried and trying to protect my child,
127
428000
3000
Và bạn thấy tôi rất lo lắng và đang cố bảo vệ đứa trẻ
07:36
because you don't leave anyone with this kind of child,
128
431000
3000
bởi vì bạn không thể để bất cứ ai với đứa trẻ như thế này,
07:39
even a minister.
129
434000
3000
thậm chí là một đặc sứ.
07:42
So then, once you've done that, the next stage is to know what it is.
130
437000
4000
Vậy nên sau đó, khi bạn đã hoàn thành, bước tiếp theo là xác định nó là gì.
07:46
(Laughter)
131
441000
3000
(Cười)
07:49
Once that was done, then it was possible to compare.
132
444000
4000
Một khi đã hoàn thành thì có khả năng so sánh
07:53
We were able to tell that she belonged
133
448000
2000
Chúng tôi có thể khẳng định rằng đứa bé
07:55
to the human family tree because the legs, the foot,
134
450000
4000
thuộc về khoa phả hệ của con người bởi vì cẳng chân và bàn chân
07:59
and some features clearly showed that she walked upright,
135
454000
4000
và các đặc tính khác cho thấy cô bé đi thẳng đứng,
08:03
and upright walking is a hallmark in humanity.
136
458000
3000
và đi thẳng đứng chính là sự xác nhận thuộc về loài người.
08:06
But in addition, if you compare the skull
137
461000
3000
Nhưng ngoài ra, nếu bạn so sánh hộp sọ
08:09
with a comparably aged chimpanzee and little George Bush here,
138
464000
3000
với một con tinh tinh ở độ tuổi tương đối và ít George Bush ở đây,
08:12
you see that you have vertical forehead.
139
467000
4000
bạn thấy rằng bạn có trán dọc.
08:16
And you see that in humans, because of the development
140
471000
3000
Và bạn thấy rằng ở người, vì sự phát triển
08:19
of the pre-frontal cortex, it's called.
141
474000
2000
của vỏ não trước trán
08:21
You don't see that in chimpanzees,
142
476000
3000
Bạn không thấy điều đó ở loài tinh tinh,
08:24
and you don't see this very projecting canine.
143
479000
4000
và bạn không thấy chúng thuộc về họ nanh chiếu.
08:28
So she belongs to our family tree, but within that, of course,
144
483000
3000
Vì vậy, đứa bé thuộc về phả hệ của chúng ta, nhưng trong đó, tất nhiên,
08:31
you do detailed analysis, and we know now
145
486000
2000
bạn phải thực hiện phân tích chi tiết, và chúng tôi biết bây giờ
08:33
that she belongs to the Lucy species,
146
488000
2000
rằng đứa bé thuộc về loài Lucy,
08:35
known as Australopithecus afarensis.
147
490000
3000
được biết là Australopithecus afarensis.
08:38
The next exciting question is, girl or boy?
148
493000
3000
Và câu hỏi thú vị tiếp theo là, nam hay nữ?
08:41
And how old was she when she died?
149
496000
2000
và đứa bé bao nhiêu tuổi khi đứa bé qua đời?
08:43
You can determine the sex of the individual
150
498000
3000
Bạn có thể xách định giới tính một cá nhân
08:46
based on the size of the teeth.
151
501000
3000
dựa trên kích cỡ của răng.
08:49
How?
152
504000
1000
Bằng cách nào?
08:50
You know, in primates, there is this phenomenon
153
505000
2000
Bạn biết đấy, trong giới động vật linh trưởng, có một hiện tượng
08:52
called sexual dimorphism, which simply means
154
507000
2000
gọi là lưỡng tính dị hình, đơn giản nghĩa là
08:54
males are larger than females and males have larger teeth
155
509000
2000
giống đực to lớn hơn giống cái và giống đực có răng
08:56
than the females.
156
511000
2000
lớn hơn giống cái
08:58
But to do that, you need the permanent dentition,
157
513000
2000
Nhưng để làm được điều đó, bạn cần một bộ răng vĩnh cửu,
09:00
which you don't see here, because what you have here
158
515000
2000
mà bạn không thể nhìn ở đây, vì cái mà bạn có ở đây
09:02
are the baby teeth.
159
517000
2000
là răng sữa.
09:04
But using the CT scanning technology,
160
519000
2000
Nhưng sử dụng công nghệ quét CT,
09:06
which is normally used for medical purposes,
161
521000
2000
mà thường hay được sử dụng cho mục đích y khoa
09:08
you can go deep into the mouth and come up with this beautiful image
162
523000
3000
bạn có thể đi sâu vào khoang miệng và có được hình ảnh đẹp này
09:11
showing you both the baby teeth here
163
526000
2000
cho thấy được cả răng sữa ở đây
09:13
and the still-growing adult teeth here.
164
528000
4000
và cả răng đang mọc của người lớn.
09:17
So when you measure those teeth,
165
532000
2000
Nên khi bạn đo mấy chiếc răng này,
09:19
it was clear that she turned out to be a girl
166
534000
3000
rõ ràng rằng đó là một cô gái
09:22
with very small canine teeth.
167
537000
3000
với những răng nanh rất nhỏ.
09:25
And to know how old she was when she died, what you do is
168
540000
2000
Và để biết cô ấy mất năm bao nhiêu tuổi, cái bạn cần làm là
09:27
you do an informed estimate, and you say, how much time would be required
169
542000
6000
bạn thực hiện ước lượng có cơ sở, và bạn nói, cần bao nhiêu năm
09:33
to form this amount of teeth, and the answer was three.
170
548000
5000
để hình thành số lượng răng này, và câu trả lời là ba.
09:38
So, this girl died when she was about three,
171
553000
3000
Nên cô bé này mất năm ba tuổi,
09:41
3.3 million years ago.
172
556000
2000
3,3 triệu năm trước
09:43
So, with all that information, the big question is --
173
558000
3000
Nên với tất cả những thông tin đó, câu hỏi lớn đặt ra là --
09:46
what do we actually -- what does she tell us?
174
561000
4000
chúng ta thật sự làm gì -- cô bé muốn nói với chúng ta điều gì?
09:50
To answer this question, we can phrase another question.
175
565000
2000
Để trả lời câu hỏi này, chúng ta có thể diễn đạt bằng một câu hỏi khác.
09:52
What do we actually know about our ancestors?
176
567000
3000
Chúng ta thật sự biết những gì về tổ tiên của mình?
09:55
We want to know how they looked like, how they behaved,
177
570000
2000
Chúng ta muốn biết họ trông như thế nào, họ cư xử ra sao,
09:57
how they walked around,
178
572000
2000
họ đi lại như thế nào,
09:59
and how they lived and grew up.
179
574000
3000
và họ đã sống và trưởng thành ra sao.
10:02
And among the answers that you can get from this skeleton
180
577000
5000
Và trong số những câu trả lời mà bạn có từ bộ xương này,
10:07
are included: first, this skeleton documents,
181
582000
5000
bao gồm: đầu tiên, tư liệu bộ xương này,
10:12
for the first time, how infants looked over three million years ago.
182
587000
5000
lần đầu tiên, đứa trẻ sơ sinh trông như thế nào hơn ba triệu năm trước.
10:17
And second, she tells us that she walked upright,
183
592000
3000
Và cái thứ hai, cô bé ấy nói rằng mình đi với tư thế thẳng đứng,
10:20
but had some adaptation for tree climbing.
184
595000
3000
nhưng có sự thích nghi với việc leo cây
10:23
And more interesting, however,
185
598000
2000
Và thú vị hơn nữa, tuy nhiên,
10:25
is the brain in this child was still growing.
186
600000
2000
là việc bộ não của đứa trẻ này vẫn tiếp tục phát triển
10:27
At age three, if you have a still-growing brain,
187
602000
3000
Ở tuổi thứ ba, nếu bạn vẫn có một bộ não đang phát triển,
10:30
it's a human behavior.
188
605000
2000
đó là hoạt động của con người.
10:32
In chimps, by age three, the brain is formed over 90 percent.
189
607000
5000
Đối với tinh tinh, ở tuổi thứ ba, bộ não được hình thành hơn 90%.
10:37
That's why they can cope with their environment
190
612000
3000
Điều đó lí giải vì sao nó có thể đương đầu với môi trường
10:40
very easily after birth -- faster than us, anyway.
191
615000
3000
rất dễ dàng sau khi được sinh ra -- nhanh hơn chúng ta, dù sao chăng nữa.
10:43
But in humans, we continue to grow our brains.
192
618000
2000
Nhưng ở loài người, chúng ta tiếp tục phát triển não bộ.
10:45
That's why we need care from our parents.
193
620000
3000
Chính vì thế chúng ta cần sự chăm sóc của ba mẹ.
10:48
But that care means also you learn.
194
623000
2000
Nhưng sự quan tâm đó đồng nghĩa với việc bạn học được.
10:50
You spend more time with your parents.
195
625000
2000
Bạn dành nhiều thời gian hơn cho ba mẹ.
10:52
And that's very characteristic of humans and it's called childhood,
196
627000
3000
Và thứ rất đặc trưng của con người được gọi là thời thơ ấu,
10:55
which is this extended dependence of human children
197
630000
3000
là sự phụ thuộc kéo dài của đứa trẻ
10:58
on their family or parents.
198
633000
3000
đối với gia đình hoặc ba mẹ chúng.
11:01
So, the still-growing brain in this individual
199
636000
4000
Nên bộ não đang phát triển trong cá thể này
11:05
tells us that childhood, which requires
200
640000
3000
nói với chúng ta rằng thời thơ ấu, mà nó
yêu cầu
yêu cầu
11:08
an incredible social organization,
201
643000
3000
một tổ chức xã hội không tưởng,
11:11
a very complex social organization,
202
646000
2000
một tổ chức xã hội rất phức tạp,
11:13
emerged over three million years ago.
203
648000
2000
xuất hiện hơn ba triệu năm về trước.
11:15
So, by being at the cusp of our evolutionary history,
204
650000
4000
Nên, bằng việc ở trên đỉnh của lịch sử tiến hóa của chúng ta,
11:19
Selam unites us all and gives us a unique account
205
654000
5000
Selam hợp nhất tất cả chúng ta và cho chúng ta một bản miêu tả độc nhất
11:24
on what makes us human.
206
659000
3000
về việc chúng ta được tạo nên như thế nào.
11:27
But not everything was human, and I will give you
207
662000
3000
Nhưng không phải tất cả đều là con người, và tôi sẽ cho bạn
11:30
a very exciting example.
208
665000
2000
một ví dụ rất thú vị.
11:32
This is called the hyoid bone. It's a bone which is right here.
209
667000
2000
Đây được gọi là xương móng. Đó là cái xương ở ngay đó.
11:34
It supports your tongue from behind.
210
669000
2000
Nó hỗ trợ lưỡi của bạn từ đằng sau.
11:36
It's, in a way, your voice box.
211
671000
3000
Đó chính là thanh quản của bạn.
11:39
It determines the type of voice you produce.
212
674000
4000
Nó quyết định loại giọng mà bạn nói.
11:43
It was not known in the fossil record,
213
678000
2000
Nó không được biết đến trong báo cáo về hóa thạch,
11:45
and we have it in this skeleton.
214
680000
3000
Và chúng ta sở hữu nó trong bộ xương này.
11:48
When we did the analysis of this bone, it was clear
215
683000
4000
Khi chúng ta làm phân tích về xương, rõ ràng rằng
11:52
that it looked very chimp-like, chimpanzee-like.
216
687000
4000
nó nhìn rất giống tinh tinh.
11:56
So if you were there 3.3 million years ago,
217
691000
4000
Nên nếu bạn ở đó 3,3 triệu năm trước,
12:00
to hear when this girl was crying out for her mother,
218
695000
3000
để lắng nghe đứa trẻ này khóc vòi mẹ,
12:03
she would have sounded more like a chimpanzee than a human.
219
698000
3000
đứa bé sẽ khóc giống như tiếng của một con tinh tinh hơn là tiếng người.
12:06
Maybe you're wondering, "So, you see this ape feature, human feature, ape feature.
220
701000
4000
Có thể bạn đang băn khoăn, "Vậy bạn nhìn ra đặc điểm của khỉ, đặc điểm của người, đặc điểm của khỉ.
12:10
What does that tell us?"
221
705000
2000
Nó nói với chúng ta điều gì?"
12:12
You know, that is very exciting for us,
222
707000
2000
Bạn biết đấy, nó rất thú vị,
12:14
because it demonstrates that things were changing slowly and progressively,
223
709000
3000
bởi vì nó minh họa cho những thứ đã thay đổi chậm và theo quá trình,
12:17
and that evolution is in the making.
224
712000
3000
và sự tiến hóa đó đang phát triển.
12:20
To summarize the significance of this fossil,
225
715000
3000
Để tóm lại ý nghĩa của những mẫu hóa thạch này
12:23
we can say the following.
226
718000
2000
chúng ta có thể kết luận những điều sau.
12:25
Up to now, the knowledge that we had about our ancestors
227
720000
4000
Cho đến bây giờ, những hiểu biết mà chúng ta có về tổ tiên loài người
12:29
came essentially from adult individuals
228
724000
4000
cơ bản đến từ những cá thể trưởng thành
12:33
because the fossils, the baby fossils, were missing.
229
728000
3000
vì hóa thạch, hóa thạch trẻ sơ sinh, đã bị mất.
12:36
They don't preserve well, as you know.
230
731000
2000
Họ không bảo quản tốt, như bạn biết.
12:38
So the knowledge that we had about our ancestors,
231
733000
4000
Chính vì thế những kiến thức mà chúng ta có về tổ tiên loài người,
12:42
on how they looked like, how they behaved,
232
737000
2000
về việc họ trông thế nào, cư xử ra sao,
12:44
was kind of biased toward adults.
233
739000
5000
là thiên lệch đối với người trưởng thành.
12:49
Imagine somebody coming from Mars
234
744000
3000
Tưởng tượng ai đó đến từ sao Hỏa
12:52
and his job is to report on the type of people
235
747000
2000
và công việc của anh ta là tường trình về loại người
12:54
occupying our planet Earth, and you hide all the babies,
236
749000
3000
đang chiếm giữ trái đất, và bạn giấu đi tất cả lũ trẻ sơ sinh,
12:57
the children, and he goes back and reports.
237
752000
4000
trẻ con, và anh ta trở về rồi báo cáo.
13:01
Can you imagine how much biased his report would be?
238
756000
4000
Bạn có thể tưởng tượng bản báo cáo này mang tính chất thành kiến như thế nào không ?
13:05
That's what somehow we were doing so far
239
760000
2000
Đó chính là kiểu chúng ta đang làm lâu nay
13:07
in the absence of the fossil children,
240
762000
2000
trong sự thiếu hụt của hóa thạch trẻ em,
13:09
so I think the new fossil fixes this problem.
241
764000
5000
Nên tôi nghĩ hóa thạch mới đã ổn định vấn đề này.
13:14
So, I think the most important question at the end is,
242
769000
5000
Nên tôi cho rằng cuối cùng câu hỏi quan trọng là,
13:19
what do we actually learn from specimens like this
243
774000
3000
chúng ta thực sự học được gì từ những mẫu vật này
13:22
and from our past in general?
244
777000
3000
từ quá khứ, nói chung?
13:25
Of course, in addition to extracting this huge amount
245
780000
3000
Tất nhiên, bên cạnh việc trích dẫn số lượng lớn
13:28
of scientific information as to what makes us human,
246
783000
3000
những thông tin khoa học về việc điều gì tạo nên loài người,
13:31
you know, the many human ancestors that have existed
247
786000
3000
bạn biết đấy, rất nhiều tổ tiên loài người đã tồn tại
13:34
over the past six million years -- and there are more than 10 --
248
789000
4000
trong suốt sáu triệu năm qua -- và có tới hơn 10 --
13:38
they did not have the knowledge, the technology and sophistications
249
793000
3000
họ không có hiểu biết về công nghệ và sự tinh vi
13:41
that we, Homo sapiens, have today.
250
796000
2000
mà chúng ta, loài người khôn khéo, sở hữu ngày hôm nay.
13:43
But if this species, ancient species,
251
798000
4000
Nhưng nếu loài cổ này
13:47
would travel in time and see us today,
252
802000
3000
du hành đúng thời điểm và nhìn thấy chúng ta ngày hôm nay,
13:50
they would very much be very proud of their legacy,
253
805000
5000
sẽ rất tự hào về thế hệ sau của họ,
13:55
because they became the ancestors of
254
810000
2000
vì họ trở thành tổ tiên của
13:57
the most successful species in the universe.
255
812000
2000
loài động vật thành công nhất trong vũ trụ.
13:59
And they were probably not aware of this future legacy,
256
814000
2000
Và họ chắc không nhận thức được thế hệ tương lai này,
14:01
but they did great.
257
816000
2000
nhưng họ đã làm rất tốt.
14:03
Now the question is, we Homo sapiens today
258
818000
3000
Bây giờ câu hỏi là, loài người tinh khôn ngày nay
14:06
are in a position to decide about the future of our planet, possibly more.
259
821000
6000
phải ra quyết định về tương lai của hành tinh này, có thể là hơn thế nữa.
14:12
So the question is, are we up to the challenge?
260
827000
3000
Nên câu hỏi là chúng ta đã sẵn sàng cho thử thách chưa ?
14:15
And can we really do better than these primitive,
261
830000
3000
Và chúng ta có thực sự làm được tốt hơn người nguyên thủy,
14:18
small-brained ancestors?
262
833000
3000
tổ tiên não nhỏ này?
14:21
Among the most pressing challenges that our species
263
836000
4000
Trong số những thử thách khó khăn nhất mà loài người chúng ta
14:25
is faced with today are the chronic problems of Africa.
264
840000
5000
đang đối mặt ngày nay là vấn đề thường xuyên ở châu Phi.
14:30
Needless to list them here, and there are more competent people
265
845000
3000
Không cần đề cập đến họ ở đây, và có nhiều hơn những người thành thạo
14:33
to talk about this.
266
848000
3000
để nói về vấn đề này.
14:36
Still, in my opinion, we have two choices.
267
851000
3000
Theo tôi, chúng ta có hai lựa chọn.
14:42
One is to continue to see a poor, ill, crying Africa,
268
857000
6000
Một là tiếp tục chứng kiến một châu Phi nghèo khổ, ốm yếu, khóc lóc,
14:48
carrying guns, that depends on other people forever,
269
863000
5000
mang súng, và mãi mãi phụ thuộc vào người khác,
14:53
or to promote an Africa which is confident,
270
868000
5000
hoặc là đẩy mạnh một châu Phi tự tin,
14:58
peaceful, independent, but cognizant of its huge problems
271
873000
4000
hòa bình, độc lập, nhưng hiểu rõ về vấn nạn to lớn của nó
15:02
and great values at the same time.
272
877000
4000
và giá trị vĩ đại cùng một lúc.
15:06
I am for the second option, and I'm sure many of you are.
273
881000
5000
Tôi ủng hộ lựa chọn thứ hai, và tôi chắc chắn các bạn cũng thế.
15:11
And the key is to promote a positive African attitude towards Africa.
274
886000
10000
Và mấu chốt là lan tỏa một tinh thần người châu Phi lạc quan ra cả châu Phi.
15:21
That's because we Africans concentrate --
275
896000
4000
Đó là vì chúng ta là người châu Phi
15:25
I am from Ethiopia, by the way --
276
900000
2000
À mà tôi đến từ Ethiopia
15:27
we concentrate too much on how we are seen
277
902000
2000
chúng ta tập trung quá nhiều vào việc chúng ta được nhìn nhận như thế nào
15:29
from elsewhere, or from outside.
278
904000
3000
từ đâu đó, hoặc từ bên ngoài.
15:32
I think it's important to promote in a more positive way
279
907000
5000
Tôi nghĩ việc thúc đẩy chủ động hơn là điều quan trọng
15:37
on how we see ourselves.
280
912000
3000
trong việc chúng ta nhìn nhận bản thân mình như thế nào.
15:40
That's what I call positive African attitude.
281
915000
3000
Tôi gọi đó là tinh thần lạc quan châu Phi.
15:43
So finally, I would like to say,
282
918000
3000
Cuối cùng tôi muốn nói,
15:46
so let's help Africa walk upright and forward,
283
921000
5000
hãy giúp châu Phi đứng thẳng và tiến về phía trước,
15:51
then we all can be proud of our future legacy as a species.
284
926000
5000
từ đó chúng ta có thể tự hào về thế hệ kế thừa tương lai với tư cách là một loài.
15:56
Thank you.
285
931000
2000
Xin cảm ơn.
15:58
(Applause)
286
933000
1000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Zeresenay Alemseged - PaleoanthropologistZeresenay "Zeray" Alemseged digs in the Ethiopian desert, looking for the earliest signs of humanity. His most exciting find: the 3.3-million-year-old bones of Selam, a 3-year-old hominid child, from the species Australopithecus afarensis.
Why you should listen
Paleoanthropologist Zeresenay Alemseged studies the origins of humanity. Through his Dikika Research Project (DRP) in the Afar desert of Ethiopia, he has discovered the earliest known skeleton of a hominid child, the 3.3-million-year-old bones of Selam, a 3-year-old girl of the species Australopithecus afarensis. She is a member of the same species as Lucy, discovered nearby in 1974.
In studying Selam's tiny bones, Alemseged is searching for the points at which we humans diverged from apes. For instance, Selam may have had ape-like shoulders, made for climbing trees -- but her legs were angled for walking upright. Her young brain, at age 3, was still growing, which implies that she was set to have a long human-style childhood. And in the hyoid bone of her throat, Alemseged sees the beginning of human speech.
Born in Axum, Ethiopia, Alemseged is based in San Francisco at the California Academy of Sciences where is is the Director and Curator of the Anthropology department. Prior to this, he was a senior researcher at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology in Leipzig. To see more video from Alemseged, visit the video archives of Nature.
Zeresenay Alemseged | Speaker | TED.com