TEDxCERN
Gian Giudice: Why our universe might exist on a knife-edge
Gian Giudice: Evrenimiz neden bıçak sırtında duruyor olabilir
Filmed:
Readability: 5.1
2,152,454 views
Higgs bozonunun keşfinin en büyük sürprizi ne mi oldu? Hiçbir sürpriz olmayışı. Gian Giudice teorik fizikteki bir problemi anlatıyor: Higgs alanının, tüm atomik maddenin çöküşü anlamına gelebilecek ultra-yoğunluktaki hali var olsaydı ne olurdu? Zeka ve cazibesini kullanarak Giudice, acımasız kaderimizi özetliyor -- ve neden daha şimdiden endişelenmeye başlamamızın gerekmediğini anlatıyor. (TEDxCERN'de çekilmiştir.)
Gian Giudice - Theoretical physicist
Gian Giudice is a theoretical physicist who has contributed greatly to our present understanding of particle physics and cosmology. Full bio
Gian Giudice is a theoretical physicist who has contributed greatly to our present understanding of particle physics and cosmology. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Geçen yıl, 4 Temmuz'da,
00:13
So last year, on the Fourth of July,
0
1179
2344
00:15
experiments at the Large Hadron Collider
1
3523
2499
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'ndaki deneylerde
00:18
discovered the Higgs boson.
2
6022
2290
Higgs bozonu keşfedildi.
00:20
It was a historical day.
3
8312
1968
Tarihi bir gündü.
00:22
There's no doubt that from now on,
4
10280
2295
Şüphe yok ki bundan sonra,
00:24
the Fourth of July will be remembered
5
12575
1834
4 Temmuz, Bağımsızlık Günü olarak değil,
00:26
not as the day of the Declaration of Independence,
6
14409
2442
Higgs bozonunun keşfedildiği gün olarak
00:28
but as the day of the discovery of the Higgs boson.
7
16851
3834
hatırlanacak.
00:32
Well, at least, here at CERN.
8
20685
2432
En azından, burda CERN'de.
00:35
But for me, the biggest surprise of that day
9
23117
4155
Ama benim için, günün en büyük sürprizi
00:39
was that there was no big surprise.
10
27272
2499
aslında sürpriz yaşamamış olmamdı.
00:41
In the eye of a theoretical physicist,
11
29771
2599
Bir teorik fizikçinin gözünde,
00:44
the Higgs boson is a clever explanation
12
32370
1893
Higgs bozonu, temel parçacıkların
00:46
of how some elementary particles gain mass,
13
34263
3523
nasıl kütle kazandığına dair zekice bir açıklamadır,
00:49
but it seems a fairly unsatisfactory
14
37786
2836
ama oldukça başarısız ve eksik
00:52
and incomplete solution.
15
40622
2206
bir çözüm olarak görünür.
00:54
Too many questions are left unanswered.
16
42828
3024
Cevaplanmamış çok fazla soru var.
00:57
The Higgs boson does not share the beauty,
17
45852
2835
Higgs bozonu, temel parçacıklar dünyasının
01:00
the symmetry, the elegance,
18
48687
1885
geri kalanının sahip olduğu güzelliği,
01:02
of the rest of the elementary particle world.
19
50572
2728
simetriyi ve şıklığı taşımaz.
01:05
For this reason, the majority of theoretical physicists
20
53300
3622
Bu nedenle, teorik fizikçilerin büyük çoğunluğu
01:08
believe that the Higgs boson could not
21
56922
2942
Higgs bozonunun, hikayenin tamamı
01:11
be the full story.
22
59864
2482
olmadığına inanmaktadır.
01:14
We were expecting new particles and new phenomena
23
62346
2854
Higgs bozonuna eşlik eden yeni parçacıklar
01:17
accompanying the Higgs boson.
24
65200
2450
ve yeni fenomenler bekliyorduk.
01:19
Instead, so far, the measurements
25
67650
2318
Yerine, şimdiye kadar, LHC'den gelen ölçümler
01:21
coming from the LHC show no signs of new particles
26
69968
3758
ne yeni parçacıklardan ne de beklenmeyen fenomenlerden
01:25
or unexpected phenomena.
27
73726
2149
izler taşıyor.
01:27
Of course, the verdict is not definitive.
28
75875
3653
Tabii ki, bu karar kesin değil.
01:31
In 2015, the LHC will almost double
29
79528
3994
2015'te, LHC, çarpıştırılan protonların
01:35
the energy of the colliding protons,
30
83522
2691
enerjisini nerdeyse iki katına çıkartacak,
01:38
and these more powerful collisions
31
86213
2071
ve bu güçlü çarpıştırmalar, parçacık dünyasını
01:40
will allow us to explore further the particle world,
32
88284
4584
daha yakından keşfetmemize olanak sağlayacak
01:44
and we will certainly learn much more.
33
92868
3132
ve tabii ki çok daha fazla şey öğreneceğiz.
01:48
But for the moment, since we have found
34
96000
3146
Ama şimdilik, yeni fenomenlere dair
01:51
no evidence for new phenomena, let us suppose
35
99146
3149
herhangi bir kanıt bulamadığımızdan,
01:54
that the particles that we know today,
36
102295
3164
Higgs bozonu da dahil olmak üzere
01:57
including the Higgs boson,
37
105459
1856
bugün bildiğimiz parçacıkların
01:59
are the only elementary particles in nature,
38
107315
3285
doğada, bugüne kadar ulaşılan enerjilerden
02:02
even at energies much larger
39
110600
2744
çok daha yüksek seviyelerde bile
02:05
than what we have explored so far.
40
113344
2766
bulunabilen tek parçacıklar olduğunu varsayalım.
02:08
Let's see where this hypothesis is going to lead us.
41
116110
4632
Bu hipotezin bizi nereye götürdüğüne bakalım.
02:12
We will find a surprising and intriguing result
42
120742
3432
Evrenimiz hakkında şaşırtıcı ve ilgi çekici
02:16
about our universe, and to explain my point,
43
124174
3799
bir sonuca ulaşacağız, ve bakış açımı gösterebilmek adına
02:19
let me first tell you what the Higgs is about,
44
127973
3876
izin verin önce Higgs'in ne olduğunu anlatayım,
02:23
and to do so, we have to go back
45
131849
3134
ve bunu yapmak için de, Big Bang'den
02:26
to one tenth of a billionth of a second
46
134983
4357
saniyenin on milyarda biri kadar sonraya
02:31
after the Big Bang.
47
139340
1531
gitmemiz gerekiyor.
02:32
And according to the Higgs theory,
48
140871
2041
Ve Higgs teorisine göre,
02:34
at that instant, a dramatic event took place
49
142912
3366
tam o anda, evrende dramatik
02:38
in the universe.
50
146278
1591
bir an yaşandı.
02:39
Space-time underwent a phase transition.
51
147869
4791
Uzay-zamanda bir faz geçişi yaşandı.
02:44
It was something very similar to the phase transition
52
152660
3077
Bu olay, sıfırın altındaki derecelerde
02:47
that occurs when water turns into ice
53
155737
3545
suyun buza dönüşmesi gibi bir faz geçişine
02:51
below zero degrees.
54
159282
1961
çok benziyordu.
02:53
But in our case, the phase transition
55
161243
2940
Ama bizim durumda, faz geçişi
02:56
is not a change in the way the molecules
56
164183
2531
moleküllerin madde içindeki dağılımının
02:58
are arranged inside the material,
57
166714
2286
değişimiyle alakalı değildi,
03:01
but is about a change
58
169000
1888
ama uzay-zamanın kendi dokusunda
03:02
of the very fabric of space-time.
59
170888
3626
oluşan bir değişimdi.
03:06
During this phase transition, empty space
60
174514
2626
Bu faz geçişi sırasında, boş uzay
03:09
became filled with a substance
61
177140
2672
şu anda Higgs alanı dediğimiz
03:11
that we now call Higgs field.
62
179812
3032
maddeyle doldu.
03:14
And this substance may seem invisible to us,
63
182844
2329
Ve bu madde bizim için görünmez olsa da,
03:17
but it has a physical reality.
64
185173
2678
aslında fiziksel bir gerçeklik.
03:19
It surrounds us all the time,
65
187851
2058
Bizi her zaman çevreliyor,
03:21
just like the air we breathe in this room.
66
189909
3701
aynı bu odada soluduğumuz hava gibi.
03:25
And some elementary particles interact
67
193610
2318
Ve bazı temel parçacıklar bu maddeyle
03:27
with this substance, gaining energy in the process.
68
195928
3828
etkileşime giriyor ve bu işlem sırasında enerji kazanıyorlar.
03:31
And this intrinsic energy is what we call
69
199756
3075
Ve bu esas enerji, bizim bir parçacığın kütlesi
03:34
the mass of a particle,
70
202831
2133
dediğimiz şey,
03:36
and by discovering the Higgs boson, the LHC
71
204964
3253
ve Higgs bozonunu keşfederek, LHC
03:40
has conclusively proved that this substance is real,
72
208217
4532
kesin bir biçimde bu maddenin gerçekliğini kanıtladı,
03:44
because it is the stuff the Higgs bosons are made of.
73
212749
3919
çünkü bu madde, Higgs bozonunu oluşturan şey.
03:48
And this, in a nutshell, is the essence of the Higgs story.
74
216668
3444
Ve bu, kısaca, Higgs öyküsünün temeli.
03:52
But this story is far more interesting than that.
75
220112
4743
Ama bu hikaye, bundan çok daha ilginç.
03:56
By studying the Higgs theory,
76
224855
2311
Teorik fizikçiler,
03:59
theoretical physicists discovered,
77
227166
2360
Higgs teorisi üzerine çalışarak,
04:01
not through an experiment
78
229526
1904
deney yoluyla değil ama
04:03
but with the power of mathematics,
79
231430
2476
matematiğin gücünü kullanarak
04:05
that the Higgs field does not necessarily exist
80
233906
3712
Higgs alanının sadece bizim bugün gözlemleyebildiğimiz
04:09
only in the form that we observe today.
81
237618
3337
şekliyle var olmak zorunda olmadığını kanıtladılar.
04:12
Just like matter can exist as liquid or solid,
82
240955
5045
Aynı, maddenin sıvı ya da katı halde bulunabilmesi gibi,
04:18
so the Higgs field, the substance that fills all space-time,
83
246000
4572
tüm uzay-zamanı kaplayan Higgs alanı da
04:22
could exist in two states.
84
250572
3354
iki farklı halde bulunabilir.
04:25
Besides the known Higgs state,
85
253926
2310
Bilinen Higgs durumunun dışında,
04:28
there could be a second state in which the Higgs field
86
256236
3147
bugün gözlemlediğimiz Higgs alanının milyarlarca ve
04:31
is billions and billions times denser
87
259383
3536
milyarlarca katı yoğunluğunda
04:34
than what we observe today,
88
262919
2045
ikinci bir hal de olabilir,
04:36
and the mere existence of another state
89
264964
3487
ve Higgs alanının farklı bir halinin sadece varlığı bile
04:40
of the Higgs field poses a potential problem.
90
268451
4245
potansiyel bir probleme işaret etmektedir.
04:44
This is because, according to the laws
91
272696
3238
Bunun nedeni, kuantum mekaniğine göre
04:47
of quantum mechanics, it is possible
92
275934
2693
bu iki hali ayıran bir enerji bariyerinin
04:50
to have transitions between two states,
93
278627
2832
varlığı durumunda bile haller arası geçişin
04:53
even in the presence of an energy barrier
94
281459
2949
mümkün olmasıdır,
04:56
separating the two states,
95
284408
2628
ve bu fenomen,
04:59
and the phenomenon is called,
96
287036
2209
duruma oldukça uygun biçimde,
05:01
quite appropriately, quantum tunneling.
97
289245
4142
kuantum tünelleme olarak adlandırılır.
05:05
Because of quantum tunneling,
98
293387
1891
Kuantum tünelleme sayesinde,
05:07
I could disappear from this room
99
295278
2533
bu odadan yok olabilir
05:09
and reappear in the next room,
100
297811
3322
ve pratikte duvardan geçerek
05:13
practically penetrating the wall.
101
301133
3395
yandaki odada ortaya çıkabilirim.
05:16
But don't expect me to actually perform the trick
102
304528
2815
Ama benden gözlerinizin önünde bu numarayı
05:19
in front of your eyes, because the probability
103
307343
2578
yapmamı beklemeyin, çünkü duvarı delip geçme
05:21
for me to penetrate the wall is ridiculously small.
104
309921
4388
olasılığım gülünç derecede küçük.
05:26
You would have to wait a really long time
105
314309
2598
Bu olmadan önce, gerçekten uzun bir zaman
05:28
before it happens, but believe me,
106
316907
2132
beklemek zorunda kalabilirsiniz, ama bana inanın,
05:31
quantum tunneling is a real phenomenon,
107
319039
3177
kuantum tünelleme gerçek bir fenomen,
05:34
and it has been observed in many systems.
108
322216
3195
ve birçok sistemde de gözlemlendi.
05:37
For instance, the tunnel diode,
109
325411
2562
Örneğin, tünel diyot,
05:39
a component used in electronics,
110
327973
2197
elektronikte kullanılan bir bileşen,
05:42
works thanks to the wonders
111
330170
2422
kuantum tünellemenin mucizeleri
05:44
of quantum tunneling.
112
332592
2320
sayesinde çalışmaktadır.
05:46
But let's go back to the Higgs field.
113
334912
2292
Ama biz Higgs alanına geri dönelim.
05:49
If the ultra-dense Higgs state existed,
114
337204
4563
Eğer ultra-yoğun Higgs hali var olsaydı,
05:53
then, because of quantum tunneling,
115
341767
2354
o zaman, kuantum tünellemesi nedeniyle,
05:56
a bubble of this state could suddenly appear
116
344121
3713
bu halin bir kabarcığı evrenin belirli bir yerinde
05:59
in a certain place of the universe at a certain time,
117
347834
3242
belirli bir zamanda birden ortaya çıkabilirdi,
06:03
and it is analogous to what happens when you boil water.
118
351076
3765
ve bu durum, suyu kaynattığınızda olanlara çok benzer.
06:06
Bubbles of vapor form inside the water,
119
354841
3089
Buhar kabarcıkları suyun içinde şekillenir,
06:09
then they expand, turning liquid into gas.
120
357930
3856
sonra yayılarak sıvıyı gaza çevirir.
06:13
In the same way, a bubble of the ultra-dense Higgs state
121
361786
4804
Aynı şekilde, ultra-yoğun Higgs halinin bir kabarcığı,
06:18
could come into existence because of quantum tunneling.
122
366590
3427
kuantum tünelleme sayesinde var olabilir.
06:22
The bubble would then expand at the speed of light,
123
370017
2837
Kabarcık sonradan ışık hızında yayılır,
06:24
invading all space, and turning the Higgs field
124
372854
3486
tüm uzayı doldurur ve Higgs alanını
06:28
from the familiar state into a new state.
125
376340
3649
bildiğimiz halden yeni bir hale dönüştürür.
06:31
Is this a problem? Yes, it's a big a problem.
126
379989
4161
Bu bir sorun mu? Evet, büyük bir sorun.
06:36
We may not realize it in ordinary life,
127
384150
2745
Bunu günlük yaşantımızda fark etmeyebiliriz,
06:38
but the intensity of the Higgs field is critical
128
386895
3205
ama Higgs alanının yoğunluğu,
06:42
for the structure of matter.
129
390100
2645
maddenin yapısı açısından kritiktir.
06:44
If the Higgs field were only a few times more intense,
130
392745
4073
Eğer Higgs alanı sadece birkaç kez daha yoğun olsaydı,
06:48
we would see atoms shrinking, neutrons decaying
131
396818
2944
atomların büzüldüğünü, atom çekirdeğinin içindeki
06:51
inside atomic nuclei, nuclei disintegrating,
132
399762
3686
nötronların çürüdüğünü, atom çekirdeğinin dağıldığını görürdük,
06:55
and hydrogen would be
133
403448
2340
ve hidrojen, evrende
06:57
the only possible chemical element in the universe.
134
405788
4352
var olabilecek tek kimyasal element olurdu.
07:02
And the Higgs field, in the ultra-dense Higgs state,
135
410140
3011
Ve Higgs alanı, ultra-yoğun Higgs halindeyken,
07:05
is not just a few times more intense than today,
136
413151
3814
bugünkünden sadece birkaç kez değil,
07:08
but billions of times,
137
416965
2195
milyarlarca kez daha yoğun,
07:11
and if space-time were filled by this Higgs state,
138
419160
3202
ve eğer uzay-zaman bu Higgs hali ile dolu olsaydı,
07:14
all atomic matter would collapse.
139
422362
3153
tüm atomik madde çökerdi.
07:17
No molecular structures would be possible, no life.
140
425515
4490
Hiçbir moleküler madde var olamazdı, yaşam da olmazdı.
07:22
So, I wonder, is it possible
141
430005
3338
Yani, merak ediyorum, gelecekte
07:25
that in the future, the Higgs field
142
433343
2586
Higgs alanının bir faz geçişine uğraması ve,
07:27
will undergo a phase transition and,
143
435929
2565
kuantum tünelleme yoluyla,
07:30
through quantum tunneling, will be transformed
144
438494
3129
bu kötü, ultra-yoğun hale
07:33
into this nasty, ultra-dense state?
145
441623
4687
dönüşmesi mümkün mü?
07:38
In other words, I ask myself, what is the fate
146
446310
3525
Diğer bir deyişle, kendime soruyorum,
07:41
of the Higgs field in our universe?
147
449835
3083
Higgs alanının evrendeki kaderi ne?
07:44
And the crucial ingredient necessary
148
452918
2251
Ve bu soruyu cevaplamak için gereken
07:47
to answer this question is the Higgs boson mass.
149
455169
4386
önemli madde Higgs bozonunun kütlesi.
07:51
And experiments at the LHC found that the mass
150
459555
4111
Ve LHC'deki deneyler, Higgs bozonunun
07:55
of the Higgs boson is about 126 GeV.
151
463666
4274
kütlesinin yaklaşık 126 GeV olduğunu gösterdi.
07:59
This is tiny when expressed in familiar units,
152
467940
3036
Bilindik birimlerle açıkladığımızda oldukça küçük,
08:02
because it's equal to something like
153
470976
1320
çünkü yaklaşık olarak
08:04
10 to the minus 22 grams,
154
472296
2207
10 üzere eksi 22 grama eşit,
08:06
but it is large in particle physics units,
155
474503
3970
ama parçacık fiziği birimlerine göre büyük,
08:10
because it is equal to the weight
156
478473
2104
çünkü bir DNA bileşeninin
08:12
of an entire molecule
157
480577
2246
tüm bir molekülünün
08:14
of a DNA constituent.
158
482823
2420
ağırlığına eşit.
08:17
So armed with this information from the LHC,
159
485243
3387
LHC'den gelen bu bilgiyle kuşanmış olarak,
08:20
together with some colleagues here at CERN,
160
488630
1944
burada CERN'deki bazı meslektaşlarla birlikte,
08:22
we computed the probability
161
490574
1909
evrenimizin ultra-yoğun Higgs haline
08:24
that our universe could quantum tunnel
162
492483
3015
kuantum tünellemesi yapmasının
08:27
into the ultra-dense Higgs state,
163
495498
3118
olasılığını hesapladık,
08:30
and we found a very intriguing result.
164
498616
3677
ve oldukça merak uyandırıcı bir sonuca ulaştık.
08:34
Our calculations showed
165
502293
2149
Hesaplamalarımızın gösterdiğine göre,
08:36
that the measured value of the Higgs boson mass
166
504442
3172
Higgs bozonu kütlesinin ölçülen değeri
08:39
is very special.
167
507614
1845
oldukça özel.
08:41
It has just the right value
168
509459
2919
Tam da evrenin dengesiz bir konumda
08:44
to keep the universe hanging
169
512378
2693
asılı kalmasını sağlayacak
08:47
in an unstable situation.
170
515071
2570
doğru değere sahip.
08:49
The Higgs field is in a wobbly configuration
171
517641
3256
Higgs alanı şu ana kadar sürmüş
08:52
that has lasted so far
172
520897
2049
titrek bir yapılanmaya sahip
08:54
but that will eventually collapse.
173
522946
3045
ama eninde sonunda çökecek.
08:57
So according to these calculations,
174
525991
3179
Yani bu hesaplamalara göre,
09:01
we are like campers
175
529170
2030
bizler, çadırını yanlışlıkla
09:03
who accidentally set their tent
176
531200
2452
bir uçurumun kenarına kurmuş
09:05
at the edge of a cliff.
177
533652
1794
birer kampçı gibiyiz.
09:07
And eventually, the Higgs field
178
535446
1790
Ve eninde sonunda, Higgs alanı
09:09
will undergo a phase transition
179
537236
1936
bir faz geçişine uğrayacak
09:11
and matter will collapse into itself.
180
539172
3044
ve madde kendi içine çökecek.
09:14
So is this how humanity is going to disappear?
181
542216
3444
Peki insanlığın yok oluşu böyle mi olacak?
09:17
I don't think so.
182
545660
1755
Pek sanmıyorum.
09:19
Our calculation shows that quantum tunneling
183
547415
3353
Hesaplamamız, Higgs alanının kuantum tünellemesinin
09:22
of the Higgs field is not likely to occur
184
550768
3656
önümüzdeki 10 üzeri 100 yıl içerisinde
09:26
in the next 10 to the 100 years,
185
554424
3504
gerçekleşmesinin olası olmadığını gösteriyor,
09:29
and this is a very long time.
186
557928
3042
ve bu da oldukça uzun bir zaman.
09:32
It's even longer than
187
560970
1768
Hatta bu süre
09:34
the time it takes for Italy to form a stable government.
188
562738
3669
İtalya'nın düzenli bir hükümet kurması için gereken zamandan bile daha uzun.
09:38
(Laughter)
189
566407
2407
(Kahkahalar)
09:40
Even so, we will be long gone by then.
190
568814
3791
O zaman bile, biz çoktan gitmiş olacağız.
09:44
In about five billion years,
191
572605
2608
Yaklaşık beş milyar yıl içinde,
09:47
our sun will become a red giant,
192
575213
2457
güneşimiz bir kırmızı deve dönüşecek,
09:49
as large as the Earth's orbit,
193
577670
2513
Dünya'nın yörüngesi büyüklüğüne ulaşacak,
09:52
and our Earth will be kaput,
194
580183
3277
ve Dünyamız mahvolacak,
09:55
and in a thousand billion years,
195
583460
2357
ve bir trilyon yıl içinde,
09:57
if dark energy keeps on fueling
196
585817
2286
eğer karanlık enerji, evrenin genişlemesini
10:00
space expansion at the present rate,
197
588103
2835
şu anki oranda körüklemeye devam ederse,
10:02
you will not even be able to see as far as your toes,
198
590938
4177
ayak başparmaklarınız kadar yakını bile göremeyeceksiniz,
10:07
because everything around you
199
595115
1697
çünkü etrafınızdaki her şey,
10:08
expands at a rate faster than the speed of light.
200
596812
3701
ışık hızından daha hızlı bir oranla genişleyecek.
10:12
So it is really unlikely
201
600513
1985
Yani Higgs alanının çöküşünü
10:14
that we will be around to see the Higgs field collapse.
202
602498
3870
görebilecek kadar etrafta olmamız pek mümkün değil.
10:18
But the reason why I am interested
203
606368
3579
Ama Higgs alanının faz geçişiyle
10:21
in the transition of the Higgs field
204
609947
2012
ilgilenmemin sebebi
10:23
is because I want to address the question,
205
611959
3285
şu soruyu ele almak:
10:27
why is the Higgs boson mass so special?
206
615244
4965
Higgs bozonunun kütlesi neden bu kadar özel?
10:32
Why is it just right to keep the universe
207
620209
2974
Neden evreni tam da bir faz geçişinin
10:35
at the edge of a phase transition?
208
623183
3490
eşiğinde bırakacak kadar doğru değerde?
10:38
Theoretical physicists always ask "why" questions.
209
626673
3862
Teorik fizikçiler her zaman "neden" sorusunu sorarlar.
10:42
More than how a phenomenon works,
210
630535
2675
Bir fenomenin nasıl çalıştığından çok,
10:45
theoretical physicists are always interested in
211
633210
2472
teorik fizikçiler daima bir fenomenin neden
10:47
why a phenomenon works in the way it works.
212
635682
3232
çalıştığı şekilde çalıştığıyla ilgilenirler.
10:50
We think that this these "why" questions
213
638914
3362
Bu "neden" sorularının bize
10:54
can give us clues
214
642276
1723
doğanın temel prensipleri
10:55
about the fundamental principles of nature.
215
643999
3538
hakkında ipuçları verebileceğini düşünürüz.
10:59
And indeed, a possible answer to my question
216
647537
3905
Ve gerçekten de, sorumun olası bir cevabı,
11:03
opens up new universes, literally.
217
651442
4364
bizi gerçek anlamda yeni evrenlere açabilir.
11:07
It has been speculated that our universe
218
655806
3441
Bizim evrenimizin, çok sayıda kabarcıktan
11:11
is only a bubble in a soapy multiverse
219
659247
4133
meydana gelen sabunumsu bir çoklu evren
11:15
made out of a multitude of bubbles,
220
663380
2563
içindeki bir evrenden ibaret olduğuna
11:17
and each bubble is a different universe
221
665943
2216
ve her bir kabarcığın farklı temel sabitler
11:20
with different fundamental constants
222
668159
1894
ve farklı fizik kanunlarına sahip farklı bir evren
11:22
and different physical laws.
223
670053
1865
olduğuna dair düşünceler mevcut.
11:23
And in this context, you can only talk about
224
671918
2006
Bu bağlamda, Higgs kütlesinin ancak
11:25
the probability of finding a certain value of the Higgs mass.
225
673924
4711
belirli bir değerinin bulunma olasılığından bahsedebilirsiniz.
11:30
Then the key to the mystery
226
678635
2343
O zaman bu gizemin anahtarı
11:32
could lie in the statistical properties
227
680978
3263
çoklu evrenin istatistiksel özelliklerinde
11:36
of the multiverse.
228
684241
2228
yatıyor olabilir.
11:38
It would be something like what happens
229
686469
2414
Bu, kumsalda kum tepelerine olanlara
11:40
with sand dunes on a beach.
230
688883
2237
benzer bir şey olabilir.
11:43
In principle, you could imagine to find sand dunes
231
691120
2872
Prensipte, bir kumsaldaki herhangi bir eğim açısında
11:45
of any slope angle in a beach,
232
693992
2430
kum tepeleri bulmayı hayal edebilirsiniz,
11:48
and yet, the slope angles of sand dunes
233
696422
4161
ama yine de, kum tepelerinin eğim açısı
11:52
are typically around 30, 35 degrees.
234
700583
3470
genelde 30, 35 derece civarındadır.
11:56
And the reason is simple:
235
704053
1668
Ve nedeni çok basit:
11:57
because wind builds up the sand, gravity makes it fall.
236
705721
3678
rüzgar tepeyi oluşturur, yer çekimi çökmesini sağlar.
12:01
As a result, the vast majority of sand dunes
237
709399
2884
Sonuç olarak, kum tepelerinin büyük çoğunluğu
12:04
have slope angles around the critical value,
238
712283
3919
kritik değerin civarında bir eğim açısına sahiptir,
12:08
near to collapse.
239
716202
1984
çökmeye yakındır.
12:10
And something similar could happen
240
718186
2997
Ve bunun benzeri bir şey de,
12:13
for the Higgs boson mass in the multiverse.
241
721183
4537
çoklu evrende Higgs bozonu kütlesi için olabilir.
12:17
In the majority of bubble universes,
242
725720
2872
Kabarcık evrenlerin büyük çoğunluğunda,
12:20
the Higgs mass could be around the critical value,
243
728592
3057
Higgs kütlesi kritik değerin yakınında,
12:23
near to a cosmic collapse of the Higgs field,
244
731649
3596
Higgs alanının kozmik çöküşüne yakın bir değerde olabilir,
12:27
because of two competing effects,
245
735245
1947
hem de aynı kum örneğinde olduğu gibi,
12:29
just as in the case of sand.
246
737192
3586
birbiriyle yarışan iki farklı etki yüzünden.
12:32
My story does not have an end,
247
740778
3145
Hikayemin bir sonu yok,
12:35
because we still don't know the end of the story.
248
743923
3735
çünkü hikayenin sonunu hala bilmiyoruz.
12:39
This is science in progress,
249
747658
3288
Bu, bilimin devam eden bir alanı
12:42
and to solve the mystery, we need more data,
250
750946
3834
ve gizemi çözmek için, daha fazla veriye ihtiyacımız var,
12:46
and hopefully, the LHC will soon add new clues
251
754780
4616
ve umuyorum ki, LHC yakında bu hikayeye yeni
12:51
to this story.
252
759396
2621
ipuçları ekleyecek.
12:54
Just one number, the Higgs boson mass,
253
762017
3830
Sadece bir sayı, Higgs bozonu kütlesi,
12:57
and yet, out of this number we learn so much.
254
765847
5329
ama yine de, bu sayıdan çok şey öğrendik.
13:03
I started from a hypothesis, that the known particles
255
771176
3047
Bir hipotezle başladım, bilinen parçacıkların
13:06
are all there is in the universe,
256
774223
2036
evrenin keşfettiğimiz sınırlarının ötesinde bile
13:08
even beyond the domain explored so far.
257
776259
2706
var olan tek parçacıklar olduğu hipotezinden.
13:10
From this, we discovered that the Higgs field
258
778965
3768
Buna dayanarak, uzay-zamana sızan
13:14
that permeates space-time may be standing
259
782733
3443
Higgs alanının bıçak sırtında konumlanmış,
13:18
on a knife edge, ready for cosmic collapse,
260
786176
4557
kozmik çöküşe hazır durumda olabileceğini keşfettik,
13:22
and we discovered that this may be a hint
261
790733
3550
ve bunun, evrenimizin çoklu evren gibi koca bir
13:26
that our universe is only a grain of sand
262
794283
4033
kumsaldaki bir kum taneciği olabileceği yönünde
13:30
in a giant beach, the multiverse.
263
798316
3613
bir ipucu olabileceğini keşfettik.
13:33
But I don't know if my hypothesis is right.
264
801929
3251
Ama hipotezim doğru mu değil mi bilmiyorum.
13:37
That's how physics works: A single measurement
265
805180
3683
Bu fiziğin çalışma şeklidir: Tek ölçüm dahi
13:40
can put us on the road to a new understanding
266
808863
2864
bizi evrenin yeni bir anlayışına doğru
13:43
of the universe
267
811727
1663
bir yola sokabilir
13:45
or it can send us down a blind alley.
268
813390
3019
ya da bizi çıkmaz bir sokağa gönderebilir.
13:48
But whichever it turns out to be,
269
816409
2564
Ama sonuç ne olursa olsun,
13:50
there is one thing I'm sure of:
270
818973
3192
emin olduğum bir şey var:
13:54
The journey will be full of surprises.
271
822165
3349
Yolculuk sürprizlerle dolu olacak.
13:57
Thank you.
272
825514
1373
Teşekkür ederim.
13:58
(Applause)
273
826887
5248
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Gian Giudice - Theoretical physicistGian Giudice is a theoretical physicist who has contributed greatly to our present understanding of particle physics and cosmology.
Why you should listen
Gian Giudice is a permanent member of CERN's group for theoretical physics. He has researched topics like supersymmetry, extra dimensions and dark matter, and has formulated theories that describe the earliest stages of the universe and that apply our knowledge of the particle world to smaller distances.
As author of the popular book, A Zeptospace Odyssey, Giudice is active in communicating the complex work of the Large Hadron Collider to the public. Meant for the lay reader, the book shares both the innovations needed to build the LHC and the theories it was created to prove. After the Higgs boson discovery, Giudice found the surprising result that, if the Standard Model continues to hold up at very small distances, the universe must be in a critical state, near to a phase transition that could lead to the collapse of all atomic matter. Luckily, in his TED Talk, he shares that this would happen very, very, very far in the future.
Gian Giudice | Speaker | TED.com