ABOUT THE SPEAKER
Leila Pirhaji - Biotech entrepreneur
Leila Pirhaji uses artificial intelligence for drug discovery and the treatment of metabolic diseases.

Why you should listen

Leila Pirhaji is the founder of ReviveMed, an AI platform that can quickly and inexpensively characterize large numbers of metabolites (small molecules like glucose or cholesterol) from the blood, urine and tissues of patients. This allows for the detection of molecular mechanisms that lead to disease and the discovery of drugs that target these disease mechanisms.

More profile about the speaker
Leila Pirhaji | Speaker | TED.com
TED2019

Leila Pirhaji: The medical potential of AI and metabolites

Leila Pirhaji: Tiềm năng y học của AI và chất chuyển hoá

Filmed:
1,210,569 views

Chất chuyển hóa -- các phân tử nhỏ trong cơ thể bạn như chất béo, glucose và cholesterol -- là tác nhân của nhiều căn bệnh, nhưng chúng ta không biết chính xác chúng là gì hay hoạt động ra sao. Doanh nhân công nghệ sinh học và là TED Fellow, Leila Pirhaji, chia sẻ kế hoạch xây dựng một mạng lưới dựa trên AI để mô tả các mô hình chuyển hóa, hiểu rõ hơn về sự phát triển của bệnh - và khám phá các phương pháp điều trị hiệu quả hơn.
- Biotech entrepreneur
Leila Pirhaji uses artificial intelligence for drug discovery and the treatment of metabolic diseases. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

Vào năm 2003,
00:13
In 2003,
0
1507
1889
00:15
when we sequencedtrình tự the humanNhân loại genomebộ gen,
1
3420
2913
khi giải mã trình tự bộ gen người,
00:18
we thought we would have the answercâu trả lời
to treatđãi manynhiều diseasesbệnh tật.
2
6357
3922
chúng ta đã nghĩ rằng
sẽ có câu trả lời cho việc điều trị bệnh.
00:22
But the realitythực tế is farxa from that,
3
10974
2657
Nhưng thực tế thì khác xa,
00:26
because in additionthêm vào to our genesgen,
4
14782
1921
bởi ngoài gen,
00:28
our environmentmôi trường and lifestylelối sống
could have a significantcó ý nghĩa rolevai trò
5
16727
4570
môi trường và lối sống của chúng ta
đóng một vai trò quan trọng
trong việc gia tăng nguy cơ
mắc nhiều loại bệnh nặng.
00:33
in developingphát triển manynhiều majorchính diseasesbệnh tật.
6
21321
2548
00:35
One examplethí dụ is fattybéo liverGan diseasedịch bệnh,
7
23893
3580
Lấy bệnh gan nhiễm mỡ làm ví dụ,
00:39
which is affectingảnh hưởng đến over 20 percentphần trăm
of the populationdân số globallytoàn cầu,
8
27497
4083
căn bệnh ảnh hưởng
hơn 20% dân số trên toàn cầu,
hiện chưa có cách điều trị,
và có thể dẫn đến ung thư gan
00:43
and it has no treatmentđiều trị
and leadsdẫn to liverGan cancerung thư
9
31604
3034
00:46
or liverGan failurethất bại.
10
34662
1423
hoặc suy gan.
00:49
So sequencingtrình tự DNADNA alonemột mình
doesn't give us enoughđủ informationthông tin
11
37517
4744
Thế nên, giải trình tự DNA thôi
chưa đủ để giúp chúng ta
tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả.
00:54
to find effectivecó hiệu lực therapeuticstrị liệu.
12
42285
2232
00:56
On the brightsáng sidebên, there are
manynhiều other moleculesphân tử in our bodythân hình.
13
44541
3756
Về mặt tích cực, còn có rất nhiều
phân tử khác trong cơ thể chúng ta.
Thực tế, có hơn 100.000
chất chuyển hoá.
01:00
In factthực tế, there are
over 100,000 metaboliteschất chuyển hóa.
14
48321
3980
01:04
MetabolitesChất chuyển hóa are any moleculephân tử
that is supersmallsiêu nhỏ in theirhọ sizekích thước.
15
52325
4296
Chất chuyển hoá là mọi phân tử
có kích thước siêu nhỏ.
01:09
KnownĐược biết đến examplesví dụ are glucoseglucose,
fructosefructose, fatschất béo, cholesterolcholesterol --
16
57193
4972
Các ví dụ thường được biết đến như
glucose, fructose, chất béo, cholesterol--
những thứ mà ta rất hay nghe.
01:14
things we hearNghe all the time.
17
62189
1510
01:16
MetabolitesChất chuyển hóa are involvedcó tính liên quan
in our metabolismsự trao đổi chất.
18
64273
2983
Chất chuyển hoá này tham gia
vào các quá trình trao đổi chất.
01:20
They are alsocũng thế downstreamhạ lưu of DNADNA,
19
68066
4028
Cũng là sản phẩm của DNA
01:24
so they carrymang informationthông tin
from bothcả hai our genesgen as well as lifestylelối sống.
20
72118
5082
nên chúng mang thông tin từ cả
gen cũng như lối sống của ta.
Hiểu rõ chất chuyển hoá là điều kiện cần
để tìm ra phương pháp điều trị bệnh.
01:29
UnderstandingSự hiểu biết metaboliteschất chuyển hóa is essentialCần thiết
to find treatmentsđiều trị for manynhiều diseasesbệnh tật.
21
77224
5649
01:34
I've always wanted to treatđãi patientsbệnh nhân.
22
82897
2212
Tôi luôn mong muốn
điều trị cho bệnh nhân.
01:37
DespiteMặc dù that, 15 yearsnăm agotrước,
I left medicalY khoa schooltrường học,
23
85934
3858
Tuy vậy, 15 năm trước,
tôi đã rời ghế trường y,
vì quá nhớ toán học.
01:41
as I missedbỏ lỡ mathematicstoán học.
24
89816
1965
01:45
SoonSớm after, I foundtìm the coolestlạnh nhất thing:
25
93019
2936
Ngay sau đó, tôi đã phát hiện ra
điều tuyệt vời nhất:
01:48
I can use mathematicstoán học to studyhọc medicinedược phẩm.
26
96692
2763
Tôi có thể ứng dụng toán học để học y.
01:53
SinceKể từ khi then, I've been developingphát triển
algorithmsthuật toán to analyzephân tích biologicalsinh học datadữ liệu.
27
101026
5213
Kể từ đó, tôi đã phát triển các thuật toán
để phân tích dữ liệu sinh học.
Nghe thì có vẻ dễ dàng:
01:59
So, it soundednghe easydễ dàng:
28
107092
2283
02:01
let's collectsưu tầm datadữ liệu from all
the metaboliteschất chuyển hóa in our bodythân hình,
29
109399
3601
hãy thu thập dữ liệu
từ tất cả chất chuyển hoá trong cơ thể ta,
02:05
developphát triển, xây dựng mathematicaltoán học modelsmô hình to describemiêu tả
how they are changedđã thay đổi in a diseasedịch bệnh
30
113024
5128
phát triển các mô hình toán học để mô tả
sự thay đổi của chúng khi có bệnh
và can thiệp vào những thay đổi đó
để điều trị bệnh.
02:10
and intervenecan thiệp in those
changesthay đổi to treatđãi them.
31
118176
2988
02:14
Then I realizedthực hiện why no one
has donelàm xong this before:
32
122488
3472
Sau đó, tôi nhận ra rằng
tại sao không ai làm điều này trước đây:
02:19
it's extremelyvô cùng difficultkhó khăn.
33
127230
1687
vì nó cực kỳ khó.
(Tiếng cười)
02:20
(LaughterTiếng cười)
34
128941
1087
02:22
There are manynhiều metaboliteschất chuyển hóa in our bodythân hình.
35
130052
2412
Có rất nhiều chất chuyển hoá
trong cơ thể chúng ta.
02:24
EachMỗi one is differentkhác nhau from the other one.
36
132783
2500
Chất này khác chất kia.
02:27
For some metaboliteschất chuyển hóa,
we can measuređo theirhọ molecularphân tử masskhối lượng
37
135307
3728
Với một vài chất chuyển hoá,
ta có thể đo được khối lượng phân tử
bằng cách dùng dụng cụ đo phổ.
02:31
usingsử dụng masskhối lượng spectrometryspectrometry instrumentsdụng cụ.
38
139059
2593
02:33
But because there could be, like,
10 moleculesphân tử with the exactchính xác sametương tự masskhối lượng,
39
141676
4393
Nhưng vì có thể có 10 phân tử
có khối lượng phân tử hoàn toàn bằng nhau,
nên không thể biết chính xác đó là gì,
02:38
we don't know exactlychính xác what they are,
40
146093
1807
02:39
and if you want to clearlythông suốt
identifynhận định all of them,
41
147924
2774
và nếu muốn nhận dạng chúng
một cách rõ ràng,
02:42
you have to do more experimentsthí nghiệm,
which could take decadesthập kỷ
42
150722
3104
bạn phải thực hiện nhiều thí nghiệm hơn,
có thể mất hàng thập kỷ
02:45
and billionshàng tỷ of dollarsUSD.
43
153850
1714
và hàng tỷ đô la.
02:48
So we developedđã phát triển an artificialnhân tạo
intelligenceSự thông minh, or AIAI, platformnền tảng, to do that.
44
156207
5563
Vì vậy, chúng tôi đã phát triển nền tảng
trí tuệ nhân tạo, AI, để làm việc đấy.
Chúng tôi đã tận dụng sự lớn mạnh
của dữ liệu sinh học
02:53
We leveragedtận dụng the growthsự phát triển of biologicalsinh học datadữ liệu
45
161794
2844
02:56
and builtđược xây dựng a databasecơ sở dữ liệu of any existinghiện tại
informationthông tin about metaboliteschất chuyển hóa
46
164662
4424
và xây dựng cơ sở dữ liệu về bất kì
thông tin nào hiện có của chất chuyển hoá
và sự tương tác của chúng
với các phân tử khác.
03:01
and theirhọ interactionstương tác
with other moleculesphân tử.
47
169110
3128
Chúng tôi tổng hợp tất cả dữ liệu này
dưới dạng mạng lưới meganetwork
03:04
We combinedkết hợp all this datadữ liệu
as a meganetworkmeganetwork..
48
172262
3424
03:07
Then, from tissues or bloodmáu of patientsbệnh nhân,
49
175710
3396
Sau đó, từ các mô hoặc máu của bệnh nhân,
chúng tôi đo khối lượng
của các chất chuyển hoá
03:11
we measuređo masseskhối lượng of metaboliteschất chuyển hóa
50
179130
2751
03:13
and find the masseskhối lượng
that are changedđã thay đổi in a diseasedịch bệnh.
51
181905
3259
và tìm ra khối lượng bị thay đổi
khi mắc bệnh.
Nhưng, như đã đề cập trước đó,
ta không thể biết được đó là gì.
03:17
But, as I mentionedđề cập earliersớm hơn,
we don't know exactlychính xác what they are.
52
185188
3190
03:20
A molecularphân tử masskhối lượng of 180 could be
eitherhoặc the glucoseglucose, galactosegalactose or fructosefructose.
53
188402
5135
Khối lượng phân tử bằng 180 có thể là
hoặc glucose, glactose, hoặc fructose.
Chúng đều có khối lượng
hoàn toàn bằng nhau.
03:25
They all have the exactchính xác sametương tự masskhối lượng
54
193561
2019
nhưng khác nhau
về chức năng trong cơ thể.
03:27
but differentkhác nhau functionschức năng in our bodythân hình.
55
195604
2087
03:29
Our AIAI algorithmthuật toán consideredxem xét
all these ambiguitiesambiguities.
56
197715
3587
Thuật toán AI của chúng tôi
đã xem xét đến các sự nhập nhằng này.
Sau đó, khai thác mạng lưới meganetwork
để tìm ra
03:33
It then minedkhai thác that meganetworkmeganetwork.
57
201326
2736
03:36
to find how those metabolictrao đổi chất masseskhối lượng
are connectedkết nối to eachmỗi other
58
204086
4353
các khối chất chuyển hoá này
liên kết thế nào với nhau
mà có thể gây bệnh.
03:40
that resultkết quả in diseasedịch bệnh.
59
208463
1958
03:42
And because of the way they are connectedkết nối,
60
210445
2238
Từ cách chúng liên kết với nhau,
03:44
then we are ablecó thể to infersuy ra
what eachmỗi metabolitechất chuyển hóa masskhối lượng is,
61
212707
4323
ta có thể suy ra khối lượng
mỗi chất chuyển hoá,
như ở đây 180 có thể là glucose,
03:49
like that 180 could be glucoseglucose here,
62
217054
2924
03:52
and, more importantlyquan trọng, to discoverkhám phá
63
220002
2551
và quan trọng hơn cả là tìm ra
03:54
how changesthay đổi in glucoseglucose
and other metaboliteschất chuyển hóa
64
222577
3367
glucose và các chất chuyển hoá khác
thay đổi như thế nào
mà có thể dẫn đến bệnh.
03:57
leadchì to a diseasedịch bệnh.
65
225968
1505
03:59
This novelcuốn tiểu thuyết understandinghiểu biết
of diseasedịch bệnh mechanismscơ chế
66
227497
2995
Hiểu biết mới về
các cơ chế bệnh tật
04:02
then enablecho phép us to discoverkhám phá
effectivecó hiệu lực therapeuticstrị liệu to targetMục tiêu that.
67
230516
4492
cho phép chúng tôi tìm ra phương pháp
điều trị hiệu quả trúng mục tiêu.
Vì vậy, chúng tôi đã thành lập
công ty khởi nghiệp
04:07
So we formedhình thành a start-upkhởi nghiệp companyCông ty
to bringmang đến this technologyCông nghệ to the marketthị trường
68
235601
3845
để mang công nghệ này ra thị trường
và tác động đến cuộc sống mọi người.
04:11
and impactva chạm people'sngười livescuộc sống.
69
239470
1805
04:13
Now my teamđội and I at ReviveMedPhục hưng
are workingđang làm việc to discoverkhám phá
70
241722
3545
Hiện tại, tôi cùng đội ngũ của mình
tại ReviveMed đang nỗ lực để tìm ra
04:17
therapeuticstrị liệu for majorchính diseasesbệnh tật
that metaboliteschất chuyển hóa are keyChìa khóa driverstrình điều khiển for,
71
245291
5105
phương pháp điều trị cho nhiều bệnh nặng
mà chất chuyển hoá là tác nhân chính,
như gan nhiễm mỡ,
04:22
like fattybéo liverGan diseasedịch bệnh,
72
250420
1897
04:24
because it is causedgây ra
by accumulationtích lũy of fatschất béo,
73
252341
2924
vì nguyên nhân chính
là sự tích tụ chất béo,
04:27
which are typesloại
of metaboliteschất chuyển hóa in the liverGan.
74
255289
2473
là loại chất được chuyển hoá tại gan.
04:29
As I mentionedđề cập earliersớm hơn,
it's a hugekhổng lồ epidemicustaw teraz teraz with no treatmentđiều trị.
75
257786
3940
Như đã đề cập trước đó, nó là
một đại dịch chưa có cách trị.
Và bệnh gan nhiễm mỡ chỉ là một ví dụ.
04:33
And fattybéo liverGan diseasedịch bệnh
is just one examplethí dụ.
76
261750
2724
04:36
MovingDi chuyển forwardphía trước, we are going to tacklegiải quyết
hundredshàng trăm of other diseasesbệnh tật
77
264498
4178
Xa hơn nữa, chúng tôi sẽ giải quyết
hàng trăm bệnh khác
cho có cách chữa.
04:40
with no treatmentđiều trị.
78
268700
1493
04:42
And by collectingthu gom more and more
datadữ liệu about metaboliteschất chuyển hóa
79
270217
4554
Và bằng cách thu thập ngày càng nhiều
dữ liệu về chất chuyển hoá
và hiểu được sự thay đổi của chúng
04:46
and understandinghiểu biết
how changesthay đổi in metaboliteschất chuyển hóa
80
274795
3544
ảnh hưởng thế nào
đến sự phát triển bệnh,
04:50
leadsdẫn to developingphát triển diseasesbệnh tật,
81
278363
2402
04:52
our algorithmsthuật toán will get
smarterthông minh hơn and smarterthông minh hơn
82
280789
3489
thuật toán của chúng tôi
sẽ ngày càng thông minh hơn
04:56
to discoverkhám phá the right therapeuticstrị liệu
for the right patientsbệnh nhân.
83
284302
4196
để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp
đúng với bệnh nhân.
05:00
And we will get closergần hơn to reachchạm tới our visiontầm nhìn
84
288522
3770
Và chúng tôi sẽ tiến gần hơn
đến tầm nhìn
là cứu sống con người
qua từng dòng code.
05:04
of savingtiết kiệm livescuộc sống with everymỗi linehàng of code.
85
292316
3863
Xin cảm ơn.
05:08
Thank you.
86
296203
1321
05:09
(ApplauseVỗ tay)
87
297548
3827
(Vỗ tay)
Translated by Cat Tuong NGUYEN
Reviewed by Vy Yang

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Leila Pirhaji - Biotech entrepreneur
Leila Pirhaji uses artificial intelligence for drug discovery and the treatment of metabolic diseases.

Why you should listen

Leila Pirhaji is the founder of ReviveMed, an AI platform that can quickly and inexpensively characterize large numbers of metabolites (small molecules like glucose or cholesterol) from the blood, urine and tissues of patients. This allows for the detection of molecular mechanisms that lead to disease and the discovery of drugs that target these disease mechanisms.

More profile about the speaker
Leila Pirhaji | Speaker | TED.com