TED2010
Kevin Bales: How to combat modern slavery
کێڤن بەیڵس: چۆن ڕوبەڕووی کۆیلایەتی مۆدێرن ببینەوە
Filmed:
Readability: 3.9
1,090,018 views
لەم وتارە راستەقینە، هەستبزوێنەدا، کێڤن بەیڵس باسی بازرگانی کۆیلایەتی مۆدێرن دەکات، بازرگانییەکی چەند ملیار دۆلاری کە پشتگیری هەندێک لە خراپترین پیشەسازییەکانی جیهان دەکات. ئەو داتا و چیرۆکە تایبەتەکانی خۆی لە توێژینەوەکەیدا پیشان دەدات، لەگەڵ ئەو نرخانەی کە پیویستن بۆ ئازادکردنی کۆیلەیەک لەسەر زەوی لەم کاتەدا.
Kevin Bales - Anti-slavery activist
Kevin Bales is the co-founder of Free the Slaves, whose mission is to end all forms of human slavery within the next 25 years. He's the author of "Ending Slavery: How We Free Today's Slaves." Full bio
Kevin Bales is the co-founder of Free the Slaves, whose mission is to end all forms of human slavery within the next 25 years. He's the author of "Ending Slavery: How We Free Today's Slaves." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
You know for me, the interest in contemporary forms of slavery
0
1000
4000
ئێوە ئەزانن، دەستپێکی حەزی من بۆ شێوازە
سەردەمییەکانی کۆیلایەتی
سەردەمییەکانی کۆیلایەتی
00:20
started with a leaflet that I picked up in London.
1
5000
2000
لە بڵاوکراوەیەکەوە بوو
کە لە لەندەن هەڵمگرت
کە لە لەندەن هەڵمگرت
00:22
It was the early '90s,
2
7000
2000
لە سەرەتای ٩٠کان بوو
00:24
and I was at a public event.
3
9000
2000
لە بۆنەیەکی گشتی بووم
00:26
I saw this leaflet and it said,
4
11000
3000
بڵاوکراوەیەکم بینی کە دەیووت
00:29
"There are millions of slaves in the world today."
5
14000
3000
"ملیۆنان کۆیلە هەن لە ڕۆژگاری ئێستاماندا."
00:32
And I thought, "No way, no way."
6
17000
4000
منیش ووتم "ناگونجێ، ناگونجێ"
00:36
And I'm going to admit to hubris.
7
21000
3000
دان بەوەدا دەنێم لەخبایبوونێک گرتمی.
00:39
Because I also, I'm going to admit to you,
8
24000
2000
چونکە، دانی پێدا دەنێم،
00:41
I also thought, "How can I be like
9
26000
2000
وە وتیشم"چۆن ئەبێ من
00:43
a hot-shot young full professor
10
28000
2000
پرۆفیسۆرێکی گەنجی لێهاتوو
00:45
who teaches human rights and not know this?
11
30000
3000
کە وانەی مافی مرۆڤ دەڵێمەوە ئەمە نەزانم؟
00:48
So it can't be true."
12
33000
2000
کە وایە نابێ ئەمە ڕاستبێ."
00:50
Well, if you teach, if you worship
13
35000
2000
باشە، ئەگەر تۆ وانە بڵێتەوە، ئەگەر پەرستن
00:52
in the temple of learning,
14
37000
2000
بکەی لە پەرستگایەکی فێربووندا
00:54
do not mock the gods,
15
39000
2000
گاڵتە بە خواکان مەکە
00:56
because they will take you,
16
41000
2000
چونکە ئەوان دەتبەن،
00:58
fill you with curiosity and desire,
17
43000
3000
پڕت دەکەن لە زانستخوازی و ویستی فێربوون،
01:01
and drive you. Drive you with a passion
18
46000
3000
وە ئاڕاستەت دەکەن، ئاڕاستەت
دەکەن بە دڵسۆزییەوە
دەکەن بە دڵسۆزییەوە
01:04
to change things.
19
49000
3000
بۆ گۆڕینی شتەکان.
01:07
I went out and did a lit review,
20
52000
2000
چومە دەرەوە و تۆزێک پێداچونەوەم کرد،
01:09
3,000 articles on the key word "slavery."
21
54000
3000
لە ٣٠٠٠ ناونیشان لەسەر کۆیلایەتی
01:12
Two turned out to be about contemporary -- only two.
22
57000
3000
دوو دانەیان دەربارەی ئێستا بوون
تەنها دوو دانە
تەنها دوو دانە
01:15
All the rest were historical.
23
60000
2000
ئەوانی تر هەموویان مێژوویی بوون
01:17
They were press pieces and they were full of outrage,
24
62000
3000
ئەوانیش پارچەی رۆژنامە بوون
پڕبوون لە شێواندن و
پڕبوون لە شێواندن و
01:20
they were full of speculation, they were anecdotal --
25
65000
3000
لە خەمڵاندن و وە زۆربەیان چیرۆک بوون
01:23
no solid information.
26
68000
2000
زانیاری تەواو نەبوون
01:25
So, I began to do a research project of my own.
27
70000
3000
بۆیە خۆم دەستم کرد بە توێژینەوەیەک
01:28
I went to five countries around the world.
28
73000
2000
ڕۆشتم بۆ پێنج وڵاتی جیهان
01:30
I looked at slaves. I met slaveholders,
29
75000
3000
سەیری کۆیلەکانم کرد، چاوم
بە خاوەن کۆیلەکان کەوت، و
بە خاوەن کۆیلەکان کەوت، و
01:33
and I looked very deeply
30
78000
2000
زۆر بە قوڵی سەیرم کرد
01:35
into slave-based businesses
31
80000
3000
بەناو بازرگانیکردن بە کۆیلەکانەوە
01:38
because this is an economic crime.
32
83000
2000
چونکە ئەوە تاوانێکی ئابوورییە.
01:40
People do not enslave people to be mean to them.
33
85000
4000
خەڵک یەکتر ناکەن بە کۆیلە تا
خراپ بن لەگەڵ یەکتر.
خراپ بن لەگەڵ یەکتر.
01:44
They do it to make a profit.
34
89000
2000
ئەوان بۆ قازانج ئەوە دەکەن.
01:46
And I've got to tell you, what I found out in the world
35
91000
2000
دەمەوێ بڵێم، ئەوەی من
دۆزیمەوە لە دونیادا
دۆزیمەوە لە دونیادا
01:48
in four different continents,
36
93000
3000
لە چوار کیشوەری جیادا،
01:51
was depressingly familiar.
37
96000
2000
زۆر خەمناکانە لە یەک دەچوون.
01:53
Like this:
38
98000
3000
بەم شێوەیە:
01:56
Agricultural workers in Africa,
39
101000
2000
کرێکاری کشتوکاڵ لە ئەفریقا،
01:58
whipped and beaten,
40
103000
2000
لێیان دەدرا و ئازار ئەدران،
02:00
showing us how they were beaten in the fields
41
105000
3000
پیشانیان داین کە چۆن لە
کێڵگەکاندا لێیان دەدرا
کێڵگەکاندا لێیان دەدرا
02:03
before they escaped from slavery
42
108000
2000
پێش ئەوەی ڕزگاریان بێت لە کۆیلایەتی
02:05
and met up with our film crew.
43
110000
2000
چاویان بە تاقەمی وێنەگرتنی ئێمە بکەوێت.
02:07
It was mind-blowing.
44
112000
3000
مێشكی دەوەستاند.
02:10
And I want to be very clear.
45
115000
4000
وە من دەمەوێ زۆر ڕوون بم.
02:14
I'm talking about real slavery.
46
119000
2000
من دەربارەی کۆیلایەتی راستەقینە قسە دەکەم.
02:16
This is not about lousy marriages,
47
121000
2000
نەوەک دەربارەی هاوسەرگیری خراپ،
02:18
this is not about jobs that suck.
48
123000
2000
ئەمە ئەو ئیشانەن کە زۆر ناخۆشن.
02:20
This is about people who can not walk away,
49
125000
3000
ئەمە دەربارەی کەسانێکە کە ناتوانن
کارەکانیان جێ بهێڵن،
کارەکانیان جێ بهێڵن،
02:23
people who are forced to work without pay,
50
128000
2000
خەڵکانێک کە ناچارن کار بکەن بێ بەرامبەر،
02:25
people who are operating 24/7
51
130000
3000
خەڵکانێک کە ٧ رۆژی ٢٤ سەعاتی کار دەکەن
02:28
under a threat of violence
52
133000
2000
لە ترسی ئەشکەنجە و
02:30
and have no pay.
53
135000
3000
هیچ پارەیەکیان پێ نادرێت.
02:33
It's real slavery in exactly the same way
54
138000
2000
ئەوە کۆیلایەتی راستەقینەیە بە تەواوی
02:35
that slavery would be recognized
55
140000
2000
بەو شێوەیەی کە ناسراوە
02:37
throughout all of human history.
56
142000
3000
بە درێژایی مێژووی مرۆڤایەتی
02:40
Now, where is it?
57
145000
2000
ئێستا، ئەمە لە کوێیە؟
02:42
Well, this map in the sort of redder, yellower colors
58
147000
3000
ئەم نەخشەیە بە شێوەی سورتر و زەردتر
02:45
are the places with the highest densities of slavery.
59
150000
3000
لەو شوێنانەن کە زۆرترین ڕێژەی
کۆیلایەتییان هەیە.
کۆیلایەتییان هەیە.
02:48
But in fact that kind of bluey color
60
153000
2000
بەڵام لە راستیدا ئەو وڵاتانەی کە شینن
02:50
are the countries where we can't find any cases of slavery.
61
155000
3000
ئەوانەن کە ناتوانی هیچ دۆسیەیەکی کۆیلایەتی
تیادا بدۆزیتەوە. و
تیادا بدۆزیتەوە. و
02:53
And you might notice that it's only Iceland and Greenland
62
158000
3000
دەتوانن تێبینی بکەن کە تەنها
ئایسلاند و گرینلاندن
ئایسلاند و گرینلاندن
02:56
where we can't find any cases of enslavement
63
161000
2000
کە ناتوانی هیچ کەیسێكی کۆیلایەتی بدۆزیتەوە
02:58
around the world.
64
163000
2000
لە هەموو جیهاندا.
03:00
We're also particularly interested
65
165000
2000
هەروەها ئێمە ئارەزومەند بووین و
03:02
and looking very carefully
66
167000
2000
زۆر بە وریاییەوە دەڕوانینە
03:04
at places where
67
169000
4000
ئەو شوێنانەی
03:08
slaves are being used to perpetrate
68
173000
2000
کە کۆیلەکان بەکار دەهێندرێن
03:10
extreme environmental destruction.
69
175000
4000
بە مەبەستی تاوانی تێکدانی ژینگە
03:14
Around the world, slaves are used to destroy the environment,
70
179000
3000
لە هەموو جیهاندا، کۆیلەکان بۆ تێکدانی
ژینگە بەکار دەهێنرێن
ژینگە بەکار دەهێنرێن
03:17
cutting down trees in the Amazon; destroying
71
182000
2000
بڕینی دارەکان لە ئەمازۆن، تێکدانی
03:19
forest areas in West Africa;
72
184000
2000
ناوچە دارستانییەکان لە خۆرئاوای ئەفریقا
03:21
mining and spreading mercury around
73
186000
3000
کانسازی و بڵاوکردنەوەی جیوە لە جیهاندا
03:24
in places like Ghana and the Congo;
74
189000
2000
؛لە شوێنی وەک غانا و کۆنگۆ
03:26
destroying the coastal ecosystems in South Asia.
75
191000
4000
تێکدانی سیستمە ئابورییە کەنارییەکان
لە باشوری ئاسیا.
لە باشوری ئاسیا.
03:30
It's a pretty harrowing linkage
76
195000
3000
ئەمە پەیوەندییەکی بە ئازارە
03:33
between what's happening to our environment
77
198000
2000
لە نێوانی ئەوەی چی بەسەر ژینگەکەماندا دێت
03:35
and what's happening to our human rights.
78
200000
2000
و چی بەسەر مافەکانی مرۆڤدا دێت.
03:37
Now, how on Earth did we get to a situation like this,
79
202000
3000
ئێستا، ئێمە چۆن لەسەر زەوی
گەیشتینە حاڵەتێکی وا،
گەیشتینە حاڵەتێکی وا،
03:40
where we have 27 million people
80
205000
3000
کە ٢٧ ملیۆن کۆیلە هەیە
03:43
in slavery in the year 2010?
81
208000
2000
لە ساڵی ٢٠١٠؟
03:45
That's double the number that came out of Africa
82
210000
3000
ئەمە دوو ئەوەندەی ئەو ژمارەیە کە
لە ئەفریقاوە دەهات
لە ئەفریقاوە دەهات
03:48
in the entire transatlantic slave trade.
83
213000
3000
لە سەردەمی بازرگانی کۆیلەی زەریای ئەتڵەسی.
03:51
Well, it builds up with these factors.
84
216000
2000
بەهۆی ئەم هۆکارانەوەیە
03:53
They are not causal, they are actually supporting factors.
85
218000
3000
ئەمانە هۆکار نین، ئەمانە
هۆکاری یارمەتیدەرن.
هۆکاری یارمەتیدەرن.
03:56
One we all know about, the population explosion:
86
221000
3000
یەکێکی تر کە زۆربەمان لەسەری دەزانین
تەقینەوەی دانیشتوانە:
تەقینەوەی دانیشتوانە:
03:59
the world goes from two billion people to almost
87
224000
2000
جیهان لە دوو ملیار کەسەوە گەیشتوەتە نزیکەی
04:01
seven billion people in the last 50 years.
88
226000
3000
حەوت ملیار کەس لە ٥٠ ساڵی رابردوودا.
04:04
Being numerous does not make you a slave.
89
229000
2000
زۆری ژمارە ناتکاتە کۆیلە
04:06
Add in the increased vulnerability of very large numbers of people
90
231000
5000
زیادبوونی لاوازی ژمارەیەکی زۆری خەڵک
04:11
in the developing world,
91
236000
2000
لە وڵاتە دوواکەوتووەکاندا،
04:13
caused by civil wars, ethnic conflicts,
92
238000
3000
بەهۆی شەڕی ناوخۆ، و پێکدادانی نەتەوایەتی،
04:16
kleptocratic governments, disease ... you name it, you know it.
93
241000
3000
حکومەتی گەندەڵ، نەخۆشی ...
خۆت ناوی بنێ خۆتان ئیزانن
خۆت ناوی بنێ خۆتان ئیزانن
04:19
We understand how that works. In some countries
94
244000
2000
تێگەیشتین چۆن کار دەکات، لە هەندێ وڵاتدا
04:21
all of those things happen at once,
95
246000
2000
هەموو ئەم شتانە بەیەکەوە ڕوودەدەن،
04:23
like Sierra Leone a few years ago,
96
248000
2000
وەک سیێرا لیۆنی چەند ساڵێک لەمەوپێش
04:25
and push enormous parts ... about a billion people in the world, in fact,
97
250000
4000
بەشیکی گەورەی پاڵدا ... نزیکەی یەک
ملیار کەس لە جیهاندا، لە ڕاستیدا
ملیار کەس لە جیهاندا، لە ڕاستیدا
04:29
as we know, live on the edge,
98
254000
2000
وەک هەموومان دەزانین،
ژیان لەسەر لێوارەکانی
ژیان لەسەر لێوارەکانی
04:31
live in situations where
99
256000
2000
بارودۆخێکی وا دەبەنە سەر
04:33
they don't have any opportunity and are usually even destitute.
100
258000
5000
کە هیچ هەلێکیان نییە و زۆربەی
کاتیش هەژارن.
کاتیش هەژارن.
04:38
But that doesn't make you a slave either.
101
263000
3000
بەڵام ئەمەش ناتکات بە کۆیلە
04:41
What it takes to turn a person who is destitute and vulnerable
102
266000
3000
ئەوەی کە کەسی لاواز و هەژار دەکات بە
04:44
into a slave, is the absence of the rule of law.
103
269000
4000
کۆیلە، نەبونی سەروەری یاسایە.
04:48
If the rule of law is sound, it protects
104
273000
2000
ئەگەر سەروەری یاسا هەبێت، ئەمە
04:50
the poor and it protects the vulnerable.
105
275000
2000
هەژار و لاوازکان دەپارێزێت.
04:52
But if corruption creeps in
106
277000
2000
بەڵام ئەگەر گەندەڵی هەبێت و
04:54
and people don't have the opportunity
107
279000
2000
خەڵک دەرفەتی ئەوەیان نابێت
04:56
to have that protection of the rule of law,
108
281000
2000
کە سەروەری یاسا بیانپارێزێت،
04:58
then if you can use violence,
109
283000
2000
وە ئەگەر توندوتیژی بەکار بهێنیت،
05:00
if you can use violence with impunity,
110
285000
2000
ئەگەر بتوانی توندوتیژی بەکاربێنی بەبێ سزا،
05:02
you can reach out and harvest the vulnerable
111
287000
3000
ئەوکات دەتوانی بگەیتە
لاوازەکان و بیانهاڕیت
لاوازەکان و بیانهاڕیت
05:05
into slavery.
112
290000
2000
و بیانکەیت بە کۆیلە.
05:07
Well, that is precisely what has happened around the world.
113
292000
4000
ئەمە بە تەواوی ئەوەیە کە
لە جیهاندا روویداوە.
لە جیهاندا روویداوە.
05:11
Though, for a lot of people,
114
296000
4000
بۆیە، بۆ زۆربەی خەڵک
05:15
the people who step
115
300000
2000
ئەو کەسانەی کە هەنگاو دەنێن
05:17
into slavery today
116
302000
3000
بەرەو کۆیلایەتی لەمڕۆدا
05:20
don't usually get kidnapped or knocked over the head.
117
305000
4000
زۆربەی کات نافڕێندرێن یان لە سەریان بدرێت.
05:24
They come into slavery because
118
309000
2000
ئەوان دەبن بە کۆیلە چونکە
05:26
someone has asked them this question.
119
311000
2000
کەسێک ئەو پرسیارەی لێ کردوون.
05:28
All around the world I've been told an almost identical story.
120
313000
3000
لە سەرانسەری جیهاندا بە نزیکی هەمان
چیرۆکیان پێ ووتم.
چیرۆکیان پێ ووتم.
05:31
People say, "I was home,
121
316000
2000
دەیانووت، "لە ماڵەوە بووم،
05:33
someone came into our village,
122
318000
2000
کەسێک هات بۆ گوندەکەمان،
05:35
they stood up in the back of a truck, they said, 'I've got jobs,
123
320000
2000
لەپشتی بارهەڵگرێک وەستا و وتی
من هەلی کارم هەیە
من هەلی کارم هەیە
05:37
who needs a job?'"
124
322000
2000
کێ پێویستی بە کارە؟"
05:39
And they did exactly what
125
324000
2000
وە ئەوان هەمان ئەو کارەیان کرد
05:41
you or I would do in the same situation.
126
326000
3000
کە من و تۆش لە هەمان دۆخدا
بووینایە دەمانکرد.
بووینایە دەمانکرد.
05:44
They said, "That guy looked sketchy. I was suspicious,
127
329000
4000
دەیانووت: "ئەو پیاوە زۆر سادە دیاربوو.
من گومانم هەبوو،
من گومانم هەبوو،
05:48
but my children were hungry.
128
333000
3000
بەڵام منداڵەکانم برسییان بوو.
05:51
We needed medicine.
129
336000
2000
پێویستیمان بە دەرمان بوو.
05:53
I knew I had to do anything I could
130
338000
2000
من دەمزانی کە پێویستە هەرچی دەتوانم بیکەم
05:55
to earn some money to support the people I care about."
131
340000
4000
بۆ ئەوەی هەندێ پارە پەیدا بکەم
بۆ ئەو کەسانەی چاودێریم دەکردن."
بۆ ئەو کەسانەی چاودێریم دەکردن."
05:59
They climb into the back of the truck. They go off with the person who recruits them.
132
344000
3000
سەرکەوتن بۆ پشتی بارهەڵگرەکە.
لەگەڵ کەسێکدا کە ناونوسی دەکردن.
لەگەڵ کەسێکدا کە ناونوسی دەکردن.
06:02
Ten miles, 100 miles, 1,000 miles later,
133
347000
4000
دە میل، ١٠٠ میل، ١٠٠٠ میل و
زیاتریش دەڕۆشتن،
زیاتریش دەڕۆشتن،
06:06
they find themselves in dirty, dangerous, demeaning work.
134
351000
4000
خۆیان لە کارێکی پیس و ترسناک و
بێمانادا دەدۆزییەوە.
بێمانادا دەدۆزییەوە.
06:10
They take it for a little while,
135
355000
2000
بۆ ماوەیەک بەرگەیان گرت،
06:12
but when they try to leave, bang!, the hammer comes down,
136
357000
3000
بەڵام کاتێ ویستیان بەجێی بهێڵن،
تاق، چەکوشەکە هاتە خوارەوە، و
تاق، چەکوشەکە هاتە خوارەوە، و
06:15
and they discover they're enslaved.
137
360000
3000
زانیان کە کراون بە کۆیلە.
06:18
Now, that kind of slavery
138
363000
3000
ئێستا، ئەم جۆرە لە کۆیلایەتی
06:21
is, again, pretty much what slavery has been all through human history.
139
366000
4000
بە هەمان شێوەی ئەو کۆیلایەتییەیە
.کە لە مێژوی مرۆڤایەتیدا هەبووە
.کە لە مێژوی مرۆڤایەتیدا هەبووە
06:25
But there is one thing that is particularly remarkable
140
370000
4000
بەڵام یەک شت هەیە کە جیاواز
06:29
and novel about slavery today,
141
374000
2000
و نوێیە دەربارەی کۆیلایەتی ئەمڕۆ،
06:31
and that is a complete collapse
142
376000
4000
ئەویش دابەزینی تەواوە
06:35
in the price of human beings --
143
380000
3000
لە نرخی مرۆڤدا--
06:38
expensive in the past, dirt cheap now.
144
383000
3000
کە گران بووە لە ڕابردوودا،
زۆر هەرزانە لەمڕۆدا.
زۆر هەرزانە لەمڕۆدا.
06:41
Even the business programs have started
145
386000
2000
تەنانەت پڕۆگرامە بازرگانییەکان ئەمەیان
06:43
picking up on this.
146
388000
2000
بە گرنگ وەرگرتووە.
06:45
I just want to share a little clip for you.
147
390000
2000
دەمەوێ ڤیدیۆیەکی کورتتان پیشان بدەم.
06:47
Daphne: OK. Llively discussion guaranteed here, as always,
148
392000
2000
دافنی: باشە، لێرە گفتوگۆیەکمان دەبێت.
06:49
as we get macro and talk commodities.
149
394000
3000
کاتێ دەچینە سەر ئاستێکی فراوان
و باسی شتومەک دەکەین
و باسی شتومەک دەکەین
06:52
Continuing here in the studio with our guest Michael O'Donohue,
150
397000
3000
لە ستۆدیۆوە بەردەوام دەبین
لەگەڵ میوانەکەمان مایکڵ ئۆدۆنۆ
لەگەڵ میوانەکەمان مایکڵ ئۆدۆنۆ
06:55
head of commodities at Four Continents Capital Management.
151
400000
2000
سەرۆکی کاڵاکان لە بەڕێوەبەرایەتی
چوار کیشوەرەکە.
چوار کیشوەرەکە.
06:57
And we're also joined by Brent Lawson
152
402000
3000
هەروەها برێنت لاوسنیشمان لەگەڵە
07:00
from Lawson Frisk Securities.
153
405000
2000
لە ئاسایشی لاوسۆن فریسکەوە.
07:02
Brent Lawson: Happy to be here.
154
407000
2000
برێنت لاوسن: خۆشحاڵم کە لێرەم.
07:04
D: Good to have you with us, Brent.
155
409000
2000
د: خۆشحاڵم کە تۆ لەگەڵمانی برێنت.
07:06
Now, gentlemen ... Brent, where is your money going this year?
156
411000
4000
ئێستا، بەڕێزان ... بڕێنت، ئەمساڵ پارەکانت
چی لێ دەکەی؟
چی لێ دەکەی؟
07:10
BL: Well Daphne, we've been going short on gas and oil recently
157
415000
3000
ب: باشە، دافنی، ئێمە کەمتر خەریکی
نەوت و گازین لە ئێستادا.
نەوت و گازین لە ئێستادا.
07:13
and casting our net just a little bit wider.
158
418000
2000
وە بەنیازین تۆڕەکانمان کەمێک فراوان بکەین.
07:15
We really like the human being story a lot.
159
420000
3000
ئێمە زۆر چیرۆکی مرۆڤمان بە دڵە.
07:18
If you look at a long-term chart,
160
423000
3000
ئەگەر سەیری ئەم هێڵکارییە دوور
و درێژە بکەیت،
و درێژە بکەیت،
07:21
prices are at historical lows and yet global demand
161
426000
2000
نرخەکان مێژووییانە نزمن و
هێشتا جیهان
هێشتا جیهان
07:23
for forced labor is still real strong.
162
428000
3000
پێویستی بە هێزی کارە.
07:26
So, that's a scenario that we think we should be capitalizing on.
163
431000
4000
بۆیە، ئەمە ئەو سیناریۆیەیە کە ئێمە
دەمانەوێت سەرمایەداری لەسەر بکەین.
دەمانەوێت سەرمایەداری لەسەر بکەین.
07:30
D: Michael, what's your take on the people story? Are you interested?
164
435000
3000
د: مایکڵ، تۆ چی دەڵێی لەسەر باسی مرۆڤ؟
تۆ بەدڵتە؟
تۆ بەدڵتە؟
07:33
Michael O'Donoghue: Oh definitely. Non-voluntary labor's greatest advantage
165
438000
3000
مایکڵ: ئۆهـ، بە دڵنیاییەوە، گەورەترین سودی
کاری ناخۆبەخشی
کاری ناخۆبەخشی
07:36
as an asset is the endless supply.
166
441000
2000
ئەوەیە کە پاڵپشتێکی بێ کۆتاییە.
07:38
We're not about to run out of people. No other commodity has that.
167
443000
3000
ئێمە قەت کورتهێنانمان نابێت لە مرۆڤدا.
هیچ کاڵایەکی تر ئەوەی نییە.
هیچ کاڵایەکی تر ئەوەی نییە.
07:41
BL: Daphne, if I may draw your attention to one thing.
168
446000
2000
ب: دافنی،دەمەوێ سەرنجت
بۆ شتێک ڕابکێشم
بۆ شتێک ڕابکێشم
07:43
That is that private equity has been sniffing around,
169
448000
3000
ئەویش ئەوەیە کەرتە تایبەتەکان لە دەورم
هەستیان پێ دەکرێ،
هەستیان پێ دەکرێ،
07:46
and that tells me that this market is about to explode.
170
451000
3000
وە ئەمە پێم دەڵێ ئەو بازاڕە
خەریکە دەتەقێتەوە.
خەریکە دەتەقێتەوە.
07:49
Africans and Indians, as usual,
171
454000
2000
ئەفریقییەکان و هیندییەکان، وەک هەمیشە
07:51
South Americans, and Eastern Europeans in particular
172
456000
3000
باشوری ئەمەریکا و رۆژهەڵاتی
ئەوروپاش بە تایبەت
ئەوروپاش بە تایبەت
07:54
are on our buy list.
173
459000
2000
لە لیستی کڕینماندان.
07:56
D: Interesting. Micheal, bottom line, what do you recommend?
174
461000
3000
د: سەرنجڕاکێشە، مایکڵ، دواین ووتەت،
تۆ پێشنیاری چی دەکەی؟
تۆ پێشنیاری چی دەکەی؟
07:59
MO: We're recommending to our clients
175
464000
2000
م: ئێمە پێشنیاری ستراتیژی کڕین و هەڵگرتن
08:01
a buy and hold strategy.
176
466000
2000
دەکەین بۆ کڕیارەکانمان.
08:03
There's no need to play the market.
177
468000
2000
هیچ پێویست بە جوڵەی بازاڕ ناکات.
08:05
There's a lot of vulnerable people out there. It's very exciting.
178
470000
3000
خەڵکێکی زۆری داماو هەیە لە دەرەوە،
ئەمە دڵخۆشکەرە.
ئەمە دڵخۆشکەرە.
08:08
D: Exciting stuff indeed. Gentlemen, thank you very much.
179
473000
3000
د: شتێکی سەرنجڕاکێشە بەڕاستی.
بەڕیزان، زۆر سوپاس بۆ ئێوە.
بەڕیزان، زۆر سوپاس بۆ ئێوە.
08:13
Kevin Bales: Okay, you figured it out. That's a spoof.
180
478000
2000
کێڤن بەیل: باشە، بینیتان، گاڵتەجاڕانەیە.
08:15
Though I enjoyed watching
181
480000
2000
هەرچەندە من چێژم لە سەیرکردنیان دەبینی
08:17
your jaws drop, drop, drop, until you got it.
182
482000
4000
بەڵام ئێوە سەرتان سوڕمابوو،
تا تێگەیشتن.
تا تێگەیشتن.
08:21
MTV Europe worked with us and made that spoof,
183
486000
3000
ئێم تیڤی کاری لەگەڵمان دەکرد و
ئەم گاڵتەجاڕییەیان دروست کرد،
ئەم گاڵتەجاڕییەیان دروست کرد،
08:24
and they've been slipping it in between music videos
184
489000
2000
لە نێوان گۆرانییەکان پیشانیان دەدا
08:26
without any introduction, which I think is kind of fun.
185
491000
3000
بە بێ هیچ پێشەکی و ناساندنێک، کە پێم
وایە جۆرێکە لە ڕابواردن.
وایە جۆرێکە لە ڕابواردن.
08:29
Here's the reality.
186
494000
2000
ئەمە ڕاستییەکەیە.
08:31
The price of human beings across the last 4,000 years
187
496000
3000
نرخی مرۆڤ بە درێژایی ٤٠٠٠ ساڵ
08:34
in today's money has averaged about 40,000 dollars.
188
499000
3000
بە پارەی ئەمڕۆ بە نزیکەیی ٤٠,٠٠٠ دۆلارە
08:37
Capital purchase items.
189
502000
3000
کاڵایەکە بە سەرمایە دەکڕدرێت.
08:40
You can see that the lines cross when the population explodes.
190
505000
3000
دەبینی هێڵەکان تێدەپەڕن کاتێ ژمارەی
دانیشتوان دەتەقێتەوە.
دانیشتوان دەتەقێتەوە.
08:43
The average price of a human being today,
191
508000
3000
نرخی مرۆڤ لەمڕۆدا بە نزیکەیی
08:46
around the world, is about 90 dollars.
192
511000
2000
لە سەرتاسەری جیهاندا، نزیکی ٩٠ دۆلارە.
08:48
They are more expensive in places like North America.
193
513000
3000
لە هەندێ شوێنی وەک باکوری
ئەمریکا گرانترە.
ئەمریکا گرانترە.
08:51
Slaves cost between 3,000 to 8,000 dollars in North America,
194
516000
4000
نرخی کۆیلە بە نزیکەیی ٣٠٠٠ بۆ ٨٠٠٠
دۆلارە لە باکوری ئەمریکا،
دۆلارە لە باکوری ئەمریکا،
08:55
but I could take you places in India or Nepal
195
520000
3000
بەڵام دەتوانم بتبەم بۆ هەندێ شوێن لە
هیندستان یان نیپاڵ
هیندستان یان نیپاڵ
08:58
where human beings can be acquired for five or 10 dollars.
196
523000
3000
کە لەوێ دەتوانی مرۆڤێک بەدەست بهێنیت بە
٥ بۆ ١٠ دۆلار.
٥ بۆ ١٠ دۆلار.
09:01
They key here is that
197
526000
2000
بابەتەکە لێرەدا ئەمەیە
09:03
people have ceased to be that capital purchase item
198
528000
4000
خەڵک لێرەدا وەستاوە تا شتێک
بە سەرمایە بکڕێت
بە سەرمایە بکڕێت
09:07
and become like Styrofoam cups.
199
532000
2000
وەک کوپێکی سەفەری.
09:09
You buy them cheaply, you use them,
200
534000
3000
کە بە هەرزان دەیکڕیت، بەکاری دەهێنیت،
09:12
you crumple them up, and then when you're done
201
537000
2000
هەڵیان دەگریت و کاتێکیش تەواو بوویت
09:14
with them you just throw them away.
202
539000
2000
فڕێیان دەدەیت و تەواو.
09:16
These young boys are in Nepal.
203
541000
3000
ئەم کوڕە گەنجانە لە نیپاڵن.
09:19
They are basically the transport system
204
544000
3000
ئەمانە بە سادەیی سیستەمی گواستنەوەی بەردن
09:22
on a quarry run by a slaveholder.
205
547000
2000
لە لایەن خاوەنکۆیلەکانەوە بەڕێوە دەبرێن.
09:24
There are no roads there, so they carry loads of stone
206
549000
3000
هیچ ڕێگایەکی لێ نییە، بۆیە ئەوان
باری بەردەکان هەڵدەگرن
باری بەردەکان هەڵدەگرن
09:27
on their backs, often of their own weight,
207
552000
3000
لەسەر پشتیان، هەندێ جار هێندەی کێشی خۆیان
09:30
up and down the Himalaya Mountains.
208
555000
2000
سەر و خوار دەکەن بە چیای هیمالایادا.
09:32
One of their mothers said to us,
209
557000
2000
دایکی یەکێکیان پێی گوتین،
09:34
"You know, we can't survive here,
210
559000
2000
"دەزانی، ئێمە ناتوانین لێرە دەرباز بین،
09:36
but we can't even seem to die either."
211
561000
3000
بەڵام لە هەمان کاتدا ناتوانین بشمرین."
09:39
It's a horrible situation.
212
564000
2000
بارودۆخێکی ترسناکە.
09:41
And if there is anything that makes me feel very positive about this,
213
566000
4000
وە ئەگەر شتێک هەبێت وا لە من بکات گەشبین
بم بەرامبەر ئەوە
بم بەرامبەر ئەوە
09:45
it's that there are also --
214
570000
2000
ئەوەیە کە لەوێ--
09:47
in addition to young men like this who are still enslaved --
215
572000
2000
جگە لەو پیاوە گەنجانەی کە کراون بە کۆیلە
09:49
there are ex-slaves who are now working to free others.
216
574000
4000
خەڵکانی تری لێن کە پێشتر کۆیلە بوون و
کاردەکەن تا ئەوان ئازاد بکەن.
کاردەکەن تا ئەوان ئازاد بکەن.
09:53
Or, we say, Frederick Douglass is in the house.
217
578000
3000
یان بڵێین، فریدریک دۆگلاس لە ماڵەوەیە.
09:56
I don't know if you've ever had a daydream
218
581000
3000
نازانم ئەگەر هەرگیز خەیاڵی ئەوەتان کردبێ
09:59
about, "Wow. What would it be like to meet Harriet Tubman?
219
584000
2000
دەربارەی "دەبێ بینینی هاریت
توبمان چۆن بێت؟
توبمان چۆن بێت؟
10:01
What would it be like to meet Frederick Douglass?"
220
586000
2000
ئەبێ بینینی فریدریک دۆگلاس چۆن بێت؟"
10:03
I've got to say, one of the most exciting parts about my job
221
588000
3000
دەبێت بڵێم، یەکێک لە خۆشترین بەشەکانی
کارەکەم ئەوەیە
کارەکەم ئەوەیە
10:06
is that I get to,
222
591000
2000
کە من کردوومە،
10:08
and I want to introduce you to one of those.
223
593000
2000
دەشمەوێ بە یەکێک لەوانتان بناسێنم.
10:10
His name is James Kofi Annan. He was a slave child in Ghana
224
595000
3000
ناوی جەیمس کۆفی ئەننانە، منداڵێکی کۆیلە
بوو لە غانا.
بوو لە غانا.
10:13
enslaved in the fishing industry,
225
598000
2000
لە پیشەسازی ماسیدا کۆیلە بوو،
10:15
and he now, after escape and building a new life,
226
600000
4000
وە ئێستا دوای ڕاکردن و دەستپێکردنی
ژیانێکی نوێ،
ژیانێکی نوێ،
10:19
has formed an organization that we work closely with
227
604000
3000
ڕێکخراوێکی دروست کردووە کە ئێمە لە
نزیکەوە کاری لەگەڵ دەکەین
نزیکەوە کاری لەگەڵ دەکەین
10:22
to go back and get people out of slavery.
228
607000
2000
بۆ ئەوەی بگەڕێتەوە و
خەڵک ڕزگار بکات لە کۆیلایەتی.
خەڵک ڕزگار بکات لە کۆیلایەتی.
10:24
This is not James, this is one of the kids that he works with.
229
609000
3000
ئەمە جەیمس نییە، ئەمە یەکێکە لەو
مناڵانەی کاری لەگەڵ دەکات.
مناڵانەی کاری لەگەڵ دەکات.
10:27
James Kofi Annan (Video): He was hit with a paddle
230
612000
2000
جەیمس(ڤیدیۆ): ئەم بە سەوڵێک
لە سەری دراوە
لە سەری دراوە
10:29
in the head. And this reminds me
231
614000
2000
ئەمەش من دەباتەوە
10:31
of my childhood when I used to work here.
232
616000
3000
بۆ منداڵی خۆم کە لێرە کارم دەکرد.
10:35
KB: James and our country director in Ghana,
233
620000
4000
کێڤین: جەیمس و بەڕێوبەری کارەکانی
وڵاتەکە لە غانا
وڵاتەکە لە غانا
10:39
Emmanuel Otoo are now receiving regular death threats
234
624000
3000
ئیمانوێل ئۆتۆ ئێستا
بەردەوام هەڕەشەی مردنیان بۆ دێت
بەردەوام هەڕەشەی مردنیان بۆ دێت
10:42
because the two of them managed to get
235
627000
2000
چونکە ئەم دوانە بونەتە هۆی
10:44
convictions and imprisonment for three human traffickers
236
629000
3000
تاوانبارکردن و زیندانیکردنی
سێ بازرگانی مرۆڤ
سێ بازرگانی مرۆڤ
10:47
for the very first time in Ghana
237
632000
2000
بۆ یەکەم جار لە غانا
10:49
for enslaving people, from the fishing industry,
238
634000
2000
بەهۆی بەکۆیلەکردنی
خەڵک لە پیشەسازی ماسیدا،
خەڵک لە پیشەسازی ماسیدا،
10:51
for enslaving children.
239
636000
2000
بەهۆی بەکۆیلە کردنی منداڵان.
10:53
Now, everything I've been telling you,
240
638000
2000
ئێستا، هەموو شتێ کە من بە ئێوەی دەڵێم
10:55
I admit, is pretty disheartening.
241
640000
3000
من دانی پێدا دەنێم، کە بێڕەوشتییە.
10:58
But there is actually a very positive side to this,
242
643000
4000
بەڵام بەراستی دیوێکی گەشبینانەی هەیە، و
11:02
and that is this: The 27 million people
243
647000
2000
ئەویش ئەوەیە: ٢٧ ملیۆن کەس
11:04
who are in slavery today,
244
649000
2000
کە کۆیلەن لەم کاتەدا،
11:06
that's a lot of people, but it's also
245
651000
2000
کە ئەمە خەڵکێکی زۆرە. بەڵام لە هەمان کاتدا
11:08
the smallest fraction
246
653000
2000
بچوکترین ڕێژەیە
11:10
of the global population to ever be in slavery.
247
655000
3000
لە ژمارەی دانیشتوان بە درێژایی
مێژوو کە کۆیلە بوون
مێژوو کە کۆیلە بوون
11:13
And likewise, the 40 billion dollars that they generate
248
658000
3000
وە هەروەها بچوکترین ڕێژەی ئەو ٤٠ ملیار
دۆلارەی کە ساڵانە
دۆلارەی کە ساڵانە
11:16
into the global economy each year
249
661000
2000
دەچێتە ئابوری جیهانییەوە
11:18
is the tiniest proportion of the global economy
250
663000
3000
بچوکترین بەشی ئابوری جیهانی
11:21
to ever be represented by slave labor.
251
666000
4000
بەهۆی بازرگانی کۆیلایەتییەوەیە.
11:25
Slavery, illegal in every country
252
670000
2000
بەکۆیلەکردن، لە هەموو وڵاتێکدا نایاساییە
11:27
has been pushed to the edges of our global society.
253
672000
5000
کە ئەمەش هانی کۆمەڵگەی جیهانی
دەدات بەرەو لێوارێک.
دەدات بەرەو لێوارێک.
11:32
And in a way, without us even noticing,
254
677000
3000
تەنانەت بەبێ هیچ تێبینیکردنێک،
11:35
has ended up standing on the precipice
255
680000
2000
بەرەو کەنداڵی
11:37
of its own extinction,
256
682000
2000
لەناوچونی خۆی چووە.
11:39
waiting for us to give it a big boot
257
684000
3000
چاوەڕوانی ئێمە دەکات دانەیەکی لێ بدەین
11:42
and knock it over. And get rid of it.
258
687000
2000
و ڕزگارمان ببێت لێی.
11:44
And it can be done.
259
689000
2000
وە ئەمە دەتوانرێ بکرێت
11:46
Now, if we do that, if we put the resources
260
691000
2000
ئێستا، ئەگەر ئێمە ئەوە بکەین، و سەرچاوەکان
11:48
and the focus to it,
261
693000
2000
سەرنجمان لەسەری بێت
11:50
what does it actually cost to get people out of slavery?
262
695000
3000
بەڕاستی چەندی دەوێت تا خەڵکی
ڕزگار بکەین لە کۆیلایەتی؟
ڕزگار بکەین لە کۆیلایەتی؟
11:53
Well, first, before I even tell you the cost
263
698000
3000
زۆرباشە، یەکەمجار پێش ئەوەی
تێچووەکەیتان پێ بڵێم
تێچووەکەیتان پێ بڵێم
11:56
I've got to be absolutely clear.
264
701000
2000
دەمەوێ زۆر ڕاشکاو بم.
11:58
We do not buy people out of slavery.
265
703000
4000
ئێمە خەڵکی ناکڕینەوە بۆ
دەرکردنیان لە کۆیلایەتی
دەرکردنیان لە کۆیلایەتی
12:02
Buying people out of slavery is like
266
707000
2000
کڕینەوەی خەڵک لە کۆیلایەتی وەک ئەوەیە
12:04
paying a burglar to get your television back;
267
709000
2000
پارە بدەیت بە ماڵبڕێک
؛تەلەڤزیۆنەکەت بێنێتەوە
؛تەلەڤزیۆنەکەت بێنێتەوە
12:06
it's abetting a crime.
268
711000
3000
ئەمە دەبێتە تاوانی بەکۆمەڵ.
12:09
Liberation, however, costs some money.
269
714000
2000
ئازادکردن، هەرچۆنێل بێت،
کەمێ پارەی تێدەچێت.
کەمێ پارەی تێدەچێت.
12:11
Liberation, and more importantly
270
716000
2000
ڕزگارکردن، و لەویش گرنگتر
12:13
all the work that comes after liberation.
271
718000
3000
هەموو ئەو کارەی کە دوای ڕزگارکردن دێت
12:16
It's not an event, it's a process.
272
721000
2000
ئەمە ڕوداوێک نییە، ئەمە پڕۆسەیەکە.
12:18
It's about helping people to build lives of dignity,
273
723000
3000
بریتییە لە یارمەتیدانی خەڵک کە ژیانێکی
شەرەفمەندانە دروست بکەن،
شەرەفمەندانە دروست بکەن،
12:21
stability, economic autonomy,
274
726000
2000
جێگیری، سەربەخۆیی ئابوری،
12:23
citizenship.
275
728000
2000
هاوڵاتیبوون.
12:25
Well, amazingly,
276
730000
2000
باشە، سەرسوڕهێنەرە،
12:27
in places like India where costs are very low,
277
732000
3000
لە هەندێ شوێنی وەک هیندستان
کە تێچوون زۆر کەمە،
کە تێچوون زۆر کەمە،
12:30
that family, that three-generation family that you see there
278
735000
4000
ئەم خێزانە، ئەم خێزانە سێ وەچەییە کە
لەوێدا دەیانبینن
لەوێدا دەیانبینن
12:34
who were in hereditary slavery --
279
739000
2000
کە بە شێوەیەکی بۆماوەیی کۆیلەن--
12:36
so, that granddad there, was born a baby into slavery --
280
741000
5000
بۆیە، ئەم باپیرەیە کوڕێکی بوو بە کۆیلایەتی
12:41
but the total cost, amortized
281
746000
2000
بەڵام هەموو تێچونەکە کە بە قیست دەدرا
12:43
across the rest of the work,
282
748000
2000
بە درێژایی کارەکە،
12:45
was about 150 dollars to bring that family
283
750000
2000
نزیکەی ١٥٠ دۆلار بوو بۆ دەرکردنی خێزانەکە
12:47
out of slavery and then take them through a two year process
284
752000
3000
لە کۆیلایەتی و دواتر لە پرۆسەیەکی دوو
ساڵیدا بیانبات
ساڵیدا بیانبات
12:50
to build a stable life of citizenship and education.
285
755000
5000
بۆ دروستکردنی ژیانێکی جێگیری
هاوڵاتیبوون و فێربوون.
هاوڵاتیبوون و فێربوون.
12:55
A boy in Ghana rescued from fishing slavery, about 400 dollars.
286
760000
3000
کوڕێک لە غانا ڕزگاری بوو لە کۆیلایەتی
کاری ماسی بە ٤٠٠ دۆلار
کاری ماسی بە ٤٠٠ دۆلار
12:58
In the United States, North America,
287
763000
2000
لە ولایەتە یەکگرتوەکان، لە ئەمریکای باکور،
13:00
much more expensive. Legal costs, medical costs ...
288
765000
2000
زۆر گرانترە، تێچووە
یاسایەکان، پزیشکییەکان...
یاسایەکان، پزیشکییەکان...
13:02
we understand that it's expensive here:
289
767000
2000
ئێمە لەوە تێدەگەین لێرە گرانە:
13:04
about 30,000 dollars.
290
769000
2000
نزیکەی ٣٠ هەزار دۆلاری دەوێت.
13:06
But most of the people in the world in slavery
291
771000
3000
بەڵام زۆربەی خەڵکی کۆیلە لە جیهاندا
13:09
live in those places where
292
774000
2000
لەو شوێنانە دەژین
13:11
the costs are lowest.
293
776000
2000
کە تێچووەکان نزمترینن.
13:13
And in fact, the global average is about what it is
294
778000
3000
بەڕاستی، تێکڕای تێچوون لە جیهاندا
13:16
for Ghana.
295
781000
3000
بە نزیکەیی وەک غانایە.
13:19
And that means, when you multiply it up,
296
784000
3000
ئەمەش مانای ئەوەیە، کاتێ لێکدانی دەکەی
13:22
the estimated cost of
297
787000
2000
لەگەڵ تێچووی پێشبینیکراو
13:24
not just freedom but sustainable freedom
298
789000
3000
نەوەک تەنها بۆ ئازادی، بەڵکو بۆ مانەوە
بە ئازادی
بە ئازادی
13:27
for the entire 27 million people on the planet in slavery
299
792000
4000
بۆ هەموو ٢٧ ملیۆن کەسەکە لەسەر
زەوی کە کۆیلەن
زەوی کە کۆیلەن
13:31
is something like 10.8 billion dollars --
300
796000
3000
بە نزیکەیی ١٠.٨ بلیۆن دۆلار دەکات--
13:34
what Americans spend on potato chips and pretzels,
301
799000
3000
ئەمەریکییەکان چەند خەرج دەکەم لە جپسی
پەتاتە و پریتزڵسدا،
پەتاتە و پریتزڵسدا،
13:37
what Seattle is going to spend on its light rail system:
302
802000
3000
سیاتڵ چەند خەرجدەکات لە سیستەمی
هێڵی شەمەندەفەردا:
هێڵی شەمەندەفەردا:
13:40
usually the annual expenditure in this country on blue jeans,
303
805000
4000
بە نزیکەیی تێچووی ساڵانەی وڵاتەکە لە
کاوبۆی شیندا،
کاوبۆی شیندا،
13:44
or in the last holiday period
304
809000
2000
یان لە پشووی کۆتاییدا
13:46
when we bought GameBoys and iPods and other tech gifts for people,
305
811000
4000
کاتێ ئێمە یاری و ئایپۆد و دیاری تری
تەکنەلۆژی دەکرین بۆ خەڵکی
تەکنەلۆژی دەکرین بۆ خەڵکی
13:50
we spent 10.8 billion dollars.
306
815000
3000
ئەو ١٠.٨ ملیارە خەرج دەکەین.
13:53
Intel's fourth quarter earnings: 10.8 billion.
307
818000
4000
دەستکەوتی چواریەکی سەربازی
دەکاتە ١٠.٨ ملیار
دەکاتە ١٠.٨ ملیار
13:57
It's not a lot of money at the global level.
308
822000
2000
ئەمە پارەیەکی زۆر نییە لە ئاستی جیهاندا.
13:59
In fact, it's peanuts.
309
824000
2000
لەڕاستیدا، وەک پاقلە وایە.
14:01
And the great thing about it is that
310
826000
2000
وە گرنگترین شت دەربارەی ئەمە ئەوەیە
14:03
it's not money down a hole,
311
828000
2000
لێرەدا پارە ناکرێتە چاڵێکەوە.
14:05
there is a freedom dividend. When you let people out of slavery
312
830000
3000
قازانجی ئازادیت هەیە، کاتێ ڕێگا بە خەڵک
دەدەیت ئازاد بن و
دەدەیت ئازاد بن و
14:08
to work for themselves,
313
833000
2000
کار بۆخۆیان بکەن.
14:10
are they motivated?
314
835000
2000
ئایا ئەوان هاندراون؟
14:12
They take their kids out of the workplace,
315
837000
2000
ئەوان مناڵەکانیان لە
شوێنی کارەکە دەردەکەن،
شوێنی کارەکە دەردەکەن،
14:14
they build a school, they say,
316
839000
2000
ئەوان دەڵێن، ئیمە خوێندنگا بنیات دەنێین،
14:16
"We're going to have stuff we've never had before like three squares,
317
841000
3000
"ئێمە ئەو شتانە دروست دەکەین کە پێشتر
نەمانبووە، وەک سێ بەشی
نەمانبووە، وەک سێ بەشی
14:19
medicine when we're sick,
318
844000
2000
دەرمان کاتێ نەخۆش دەبووین
14:21
clothing when we're cold."
319
846000
2000
جلوبەرگ کاتێ سەرمامان دەبوو."
14:23
They become consumers and producers
320
848000
2000
ئەوان دەبن بە بەکاربەر و دروستکەر.
14:25
and local economies begin to spiral up very rapidly.
321
850000
5000
وە ئابوری ناوچەیی دەست دەکات بە بوژانەوە
زۆر بە خێرایی.
زۆر بە خێرایی.
14:30
That's important, all of that
322
855000
2000
ئەمە گرنگە، هەموو ئەمانە
14:32
about how we rebuild sustainable freedom,
323
857000
2000
بەوەیە چۆن ئازادییەکی
جێگیر دروست بکەینەوە
جێگیر دروست بکەینەوە
14:34
because we'd never want to repeat
324
859000
4000
چونکە ئێمە هەرگیز نامانەوێ ئەوە
دوبارە بکەینەوە
دوبارە بکەینەوە
14:38
what happened in this country in 1865.
325
863000
3000
کە روویدا لەم وڵاتەدا لە ساڵی ١٨٦٥.
14:41
Four million people were lifted up out of slavery
326
866000
3000
چوار ملیۆن کەس ئازاد کران لە کۆیلایەتی
14:44
and then dumped.
327
869000
3000
وە وازیان لێ هێنرا
14:47
Dumped without political participation,
328
872000
2000
وازیان لێ هێنرا بێ بەشداری سیاسی.
14:49
decent education,
329
874000
2000
فێربوونێکی گونجاو
14:51
any kind of real opportunity
330
876000
2000
هەموو هەلێکی راستەقینەی
14:53
in terms of economic lives,
331
878000
2000
ژیانی ئابووری
14:55
and then sentenced to generations of
332
880000
3000
وە دواتر بوون بە نەوەیەکی
14:58
violence and prejudice and discrimination.
333
883000
2000
توندوتیژ و لار و جیاکراوە.
15:00
And America is still paying the price
334
885000
2000
وە تا ئێستاش ئەمریکا باجی
15:02
for the botched emancipation of 1865.
335
887000
4000
ئەو ئازادکردنە بێ بەرنامەیەی
ساڵی ١٨٦٥ دەدات.
ساڵی ١٨٦٥ دەدات.
15:06
We have made a commitment
336
891000
2000
ئێمە بڕیارێکمان داوە
15:08
that we will never let people
337
893000
2000
کە هەرگیز ڕێگا نادەین خەڵک
15:10
come out of slavery on our watch,
338
895000
2000
لە کۆیلایەتی بێتە دەرەوە
لەژێرچاودێری ئێمە،
لەژێرچاودێری ئێمە،
15:12
and end up as second class citizens.
339
897000
3000
وە وەک هاوڵاتی پلە دوو
مامەڵەی لەگەڵ بکرێت.
مامەڵەی لەگەڵ بکرێت.
15:15
It's just not going to happen.
340
900000
2000
ئەمە هەرگیز ڕونادات.
15:17
This is what liberation really looks like.
341
902000
4000
ئەمە ڕزگارکردنی ڕاستەقینەیە.
15:29
Children rescued from slavery in the fishing industry in Ghana,
342
914000
4000
ئەو منداڵانەی ڕزگارکراون لە کۆیلایەتی
پیشەسازی ماسی لە غانا
پیشەسازی ماسی لە غانا
15:33
reunited with their parents,
343
918000
2000
گەڕێندراونەتەوە بۆ لای خێزانەکانیان،
15:35
and then taken with their parents back to their villages
344
920000
2000
وە لەگەڵ ئەوان براونەتەوە بۆ گوندەکانیان
15:37
to rebuild their economic well-being
345
922000
2000
تاکوو ئابوری خۆیان بنیات بنێنەوە
15:39
so that they become slave-proof --
346
924000
3000
تا ببنە سەلماندنێک بۆ
15:42
absolutely unenslaveable.
347
927000
3000
بۆ بەکۆیلەنەکردن.
15:45
Now, this woman
348
930000
2000
ئێستا، ئەم ژنە
15:47
lived in a village in Nepal.
349
932000
2000
لە گوندێکی نیپاڵ ژیاوە
15:49
We'd been working there about a month.
350
934000
3000
ئێمە نزیکەی مانگێک لەوێ ئیشمان کرد.
15:52
They had just begun to come out of a hereditary kind of slavery.
351
937000
4000
ئەوان تازە لە کۆیلایەتی بۆماوەیی
ڕزگاریان بووبوو.
ڕزگاریان بووبوو.
15:56
They'd just begun to light up a little bit,
352
941000
2000
تازە خەریک بوو کەمێک دەگەشانەوە و
15:58
open up a little bit.
353
943000
2000
دەکرانەوە.
16:00
But when we went to speak with her, when we took this photograph,
354
945000
2000
بەڵام کاتێ چووین قسەی لەگەڵ بکەین، کاتێ
16:02
the slaveholders were still menacing us
355
947000
5000
وێنەیمان گرت، کۆیلەچییەکان
هەڕەشەیان لێ دەکردین
هەڕەشەیان لێ دەکردین
16:07
from the sidelines. They hadn't been really pushed back.
356
952000
3000
هێشتا بە تەواوی دورنەخرابوونەوە.
16:10
I was frightened. We were frightened.
357
955000
3000
من ترسابووم، هەموومان ترسابووین.
16:13
We said to her, "Are you worried? Are you upset?"
358
958000
3000
بە ئەومان گووت: "تۆ نیگەرانیت؟ بێتاقەتی؟"
16:16
She said, "No, because we've got hope now.
359
961000
4000
گووتی: "نەخێر، چونکە ئێستا هیوامان هەیە.
16:20
How could we not succeed," she said,
360
965000
4000
چۆن سەرناکەوین،" وتی،
16:24
"when people like you from the other side of the world
361
969000
4000
"کاتێ خەڵکانێکی وەک تۆ لە لەوسەری دونیاوە
16:28
are coming here to stand beside us?"
362
973000
3000
دێن شانبەشانمان بووەستنەوە؟"
16:31
Okay, we have to ask ourselves,
363
976000
4000
باشە، پێویستە پرسیار لە خۆمان بکەین،
16:35
are we willing to live in a world with slavery?
364
980000
4000
ئێمە دەمانەوێ لە جیهانێکدا بژین
کۆیلایەتی تێدا بێت؟
کۆیلایەتی تێدا بێت؟
16:39
If we don't take action, we just leave ourselves open
365
984000
3000
ئەگەر ئێمە شتێک نەکەین، ئەوا
ئێمە بۆ کەسێکی تری جێدەهێڵین
ئێمە بۆ کەسێکی تری جێدەهێڵین
16:42
to have someone else jerk the strings
366
987000
2000
تا ئەو زنجیرەیە بلەرزێنێت
16:44
that tie us to slavery in the products we buy,
367
989000
3000
کە ئێمە دەبەستێتەوە بە کۆیلایەتییەوە
لەو پێویستیانەی دەیکڕین
لەو پێویستیانەی دەیکڕین
16:47
and in our government policies.
368
992000
2000
وە لە یاساکانی حکومەتەکەماندا.
16:49
And yet, if there's one thing that every human being can agree on,
369
994000
4000
هێشتا، ئەگەر یەک شت هەبێت هەموو
مرۆڤایەتی لەسەری کۆک بێت،
مرۆڤایەتی لەسەری کۆک بێت،
16:53
I think it's that slavery should end.
370
998000
4000
پێم وایە ئەوەیە، کە پێوستە
کۆیلایەتی کۆتایی پێبێت.
کۆیلایەتی کۆتایی پێبێت.
16:57
And if there is a fundamental violation
371
1002000
2000
وە ئەگەر پێشێلکردنێکی بنچنەیی هەبێت
16:59
of our human dignity
372
1004000
3000
لە شکۆی مرۆڤایەتیدا
17:02
that we would all say is horrific,
373
1007000
2000
کە هەموومان دەڵێین ئەوە زۆر ترسناکە،
17:04
it's slavery.
374
1009000
2000
ئەوا کۆیلایەتییە.
17:06
And we've got to say,
375
1011000
3000
دەشبێت بڵێین،
17:09
what good is all of our intellectual
376
1014000
3000
سوودی هەموو هێزی ڕۆشنبیری
17:12
and political and economic power --
377
1017000
2000
و سیاسی و ئابوریمان چییە
17:14
and I'm really thinking intellectual power in this room --
378
1019000
4000
کە من پێم وایە هێزی ڕۆشنبیری لەم ژورەدایە-
17:18
if we can't use it to bring slavery to an end?
379
1023000
3000
ئەگەر نەتوانین بەکاری بهێنین بۆ
کۆتاییهێنان بە کۆیلایەتی؟
کۆتاییهێنان بە کۆیلایەتی؟
17:21
I think there is enough intellectual power in this room
380
1026000
2000
من پێموایە هێزی ڕۆشنبیری پێویست لەم ژورەیە
17:23
to bring slavery to an end.
381
1028000
2000
بۆ کۆتاییهێنان بە کۆیلایەتی.
17:25
And you know what? If we can't do that,
382
1030000
3000
وە تۆ دەزانی؟ ئەگەر ئێمە
نەتوانین ئەمە بکەین،
نەتوانین ئەمە بکەین،
17:28
if we can't use our intellectual power to end slavery,
383
1033000
3000
ئەگەر نەتوانین هێزی ڕۆشنبیریمان
بەکاربێنین بۆ نەهێشتنی کۆیلایەتی
بەکاربێنین بۆ نەهێشتنی کۆیلایەتی
17:31
there is one last question:
384
1036000
3000
ئەوا یەک پرسیاری کۆتایی هەیە:
17:34
Are we truly free?
385
1039000
2000
ئایا ئێمە بەڕاستی ئازادین؟
17:36
Okay, thank you so much.
386
1041000
2000
باشە، زۆر سوپاس بۆ ئێوە.
17:38
(Applause)
387
1043000
17000
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Kevin Bales - Anti-slavery activistKevin Bales is the co-founder of Free the Slaves, whose mission is to end all forms of human slavery within the next 25 years. He's the author of "Ending Slavery: How We Free Today's Slaves."
Why you should listen
As an author, a professor of sociology, and consultant to the United Nations Global Program on Human Trafficking, Kevin Bales is one of the world’s foremost experts on modern slavery. He has made it his mission to eradicate global slavery.
Along with traveling the world doing investigative research, authoring books, racking up human rights awards, and teaming up with Simon Pell to form a fundraising consultant firm, Pell & Bales Ltd., he established Free the Slaves, a nonprofit whose brilliant website is packed with facts and inspirations to action. With Free the Slaves, Bales has mapped out ways to spread the message and gain resources that assign governments, the UN, business, communities and individuals specific roles in the fight to end slavery. In his new book, The Slave Next Door, he explores the relationship of slavery and environmental destruction. Armed with a compelling presence and a hopeful heart, he is enticing the world to help, so that we can all one day say the words: Mission Accomplished.
Kevin Bales | Speaker | TED.com