Sangu Delle: In praise of macro -- yes, macro -- finance in Africa
Sangu Delle: မာခရိုကို ချီးကျူးပါရစေ၊ ဟုတ်ကဲ့ အာဖရိကမှာ ထောက်ပံ့ချင်ရင် မာခရိုသာ ဖြစ်သင့်တယ်
Sangu Delle is an entrepreneur and clean water activist. A TED Fellow who hails from Ghana, he sees incredible potential in the African economy. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
in Africa are not working very well.
အာဖရိက တိုက်ထဲမှာ သိပ် အလုပ်မဖြစ်ပါ။
in African development-related aid
အကူအညီတွေ ဒေါ်လာ တဘီလီယံ ရှိခဲ့ပေမဲ့၊
is lower than it was in the 1970s.
၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များတုန်းက ထက်ကို နိမ့်ကျနေတယ်။
သိပ်မကောင်းပါ။.
the IMF and the World Bank --
IMF နဲ့ World Bank တို့က--
အတွက် အားထုတ်လာကြတယ်၊
shows little empirical evidence
ကြီးထွားရေးဆီကို ရှေ့ရှုကြောင်း
ကြိုးစားနေကြတယ်။
silver bullet is microcredit.
အထူးလက်နက်က အသေးစားငွေချေးမှုပါ။
on this romanticized idea
လယ်သမားတိုင်းဟာ စီးပွားရေးကို
is an entrepreneur.
စိတ်ကူးယဉ်လိုနေခဲ့ကြပါတယ်။
in 40-plus countries across Africa
လှည့်လည်ခဲ့ကာ အလုပ်လုပ်ခဲ့တဲ့
want jobs instead.
အလုပ်ကို လိုချင်နေကြတာပါ။
မေ့ပစ်လိုက်ကြပါ။
pan-African titans
အာဖရိက တတိုက်လုံးအတွက်
ငွေတွေရင်းနှီးဖို့ လိုတယ်။
he founded Celtel International in '98
Celtel International ကိုထူထောင်ခဲ့တာပါ။
cellular provider
ကုမ္ပဏီဖြစ်ခဲ့ရာ
across 14 African countries by 2004.
မှာယူသုံးစွဲသူ ၂၄ သန်း ရှိလာခဲ့ပါတယ်။
than the everyman entrepreneur model,
အသိပညာ ဖလှယ်မှုကို ဟန့်တားတဲ့
of diffusion and knowledge-sharing.
ပုံစံနဲ့စာရင် ပိုကောင်းဖို့များပါတယ်။
လက်ရှိအဆင့်ဟာဖြင့်
leads to growth through competition.
ပြိုင်ဆိုင်ရင်း ကြီးထွားလာမယ့်ပုံ မဟုတ်သေးပါ။
နှစ်မျိုးကို စဉ်းစားကြည့်ပါ။
to each of 500 banana farmers
တဦးချင်းစီအား ဒေါ်လာ ၂၀၀ ထုတ်ချေးပေးကာ၊
their surplus bananas
အခြောက်လှန်းခွင့် ဖန်တီးပေးလိုက်တယ်၊
at the local market.
အခွန်တွေ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း ပိုစုစည်းပေးနိုင်ခဲ့တယ်။
to one savvy entrepreneur
တဦးအား ဒေါ်လာ ၂၀၀ ထုတ်ချေးပေးတယ်၊
that yields 40 percent additional income
ထုတ်လုပ်ကြသူ ၅၀၀ စလုံးတို့ရဲ့
and creates 50 additional jobs.
၅၀ ကို ဖန်တီးပေးနိုင်တယ်။
ဒုတိယ ဇာတ်ညွှန်းကို ရွေးခဲ့ကြလို့
Kenyan entrepreneur Eric Muthomi
Eric Muthomi ကို ကူညီခဲ့ကာ
factory called Stawi
ငှက်ပျောသီး ဂျုံမှုန့် နဲ့ ကလေးစာကို ထုတ်လုပ်မယ့်
banana-based flour and baby food.
ဆောက်လုပ်နိုင်အောင် ကူညီခဲ့ကြတယ်။
လုပ်ကိုင်နေကာ
to create value for not only its owners
၎င်းရဲ့ ပိုင်ရှင်များအတွက်သာမက၊
an ownership in the business.
တန်ဖိုး အသစ်တွေကို ဖန်တီးနေပါတယ်။
and try to help him become a Mo Ibrahim,
တစ်ယောက်ကို ရှာလျက် Mo Ibrahim ဖြစ်လာအောင်
local and global partnerships,
ဒေသန္တရ နဲ့ ကမ္ဘာ့ စီးပွားဖက်များဖြင့် ကူညီပေးရန်ပါ။
လုပ်ကိုင်ရန်လည်း လိုအပ်ပါသေးတယ်။
ပြောနေရတာလဲ။
during the Berlin Conference of 1884 --
အာဖရိကတိုက် အတွက် အားထုတ်မှုတွေ နောက်မှာ၊
were not exactly consulted --
အာဖရိကသားတွေကို ဘယ်လိုမှ မမေးမြန်းခဲ့ကြပါ၊
ကွဲပြားသွားကြလို့
with small populations:
အချုပ်အချာ နိုင်ငံတွေ အများကြီးပေါ်လာခဲ့ကြတယ်၊
Cape Verde, 500,000.
Cape Verde ကျတော့ 500,000 မျှသာ။
လူဦးရေ တဘီလီယံ ရှိပါမယ်၊
with trade barriers and other impediments,
အတားအဆီး အဟန့်အတားတွေ ကိုယ်စီနဲ့ပေါ့လေ၊
across the continent
စည်းကို ရေးဆွဲမပေးခင်တုန်းက
ကုန်ကူးခဲ့ကြတယ် မဟုတ်လား။
outweigh the challenges,
ရှိနေကြတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေ ကာမိရုံသမာက၊
Stawi's markets from just Kenya
ကင်ညာနိုင်ငံမှ နေပြီး
and anywhere else that will buy our food.
အစာတွေကို ဝယ်မယ့် ဘယ်နိုင်ငံကိုမဆို တိုးချဲ့ရပါမယ်။
empower farmers, create jobs,
တပ်ဆင်ပေးရေး၊ အလုပ်နေရာတွေ ဖန်တီးပေးရန်၊
and we hope to become rich in the process.
ဒီလိုလုပ်ရင်း ကြွယ်ဝလာကြမှာကို မျှော်လင့်လိုပါတယ်။
အကောင်းဆုံး မဟုတ်တောင်၊
achieve the same feel-good
ဆိတ်တကောင်ကို ဝယ်နိုင်ဖို့ ဒေါ်လာ ၁၀၀ ကို
to buy a goat on kiva.org,
မရှိတောင်၊
higher-impact entrepreneurs
လုပ်ကိုင်နိုင်တဲ့ လုပ်ငန်းရှင် အနည်းငယ်ကို ကူပေးလျက်
that scale pan-Africa
လုပ်ငန်းကြီးတွေကို တည်ဆောက်နိုင်အောင်
ကူပေးနိုင်ဖွယ် ရှိပါတယ်။
for which our forebearers fought
လွတ်လပ်ရေး တိုက်ပွဲဟာ
ဘာမှ အဓိပ္ပါယ် မရှိနိုင်ပါ။
for economic freedom
ထူထောင်ပေးခြင်းဖြင့်၊
အလုပ်နေရာအသစ်တွေကို ဖန်တီးပေးခြင်းဖြင့်၊
so desperately need,
ပံ့ပိုးပေးနိုင်ခြင်းဖြင့်၊
မျှော်လင့်လိုပါတယ်။
this is strong rhetoric.
အားရစရာကြီးပါပဲ။
between microcredit
၁၀၀ ရာနှုန်းပြည့် ဆန့်ကျင်နေကာ
and growing regular investment.
ထောက်ခံနေတယ်။
a role for microcredit at all?
နေရာ တစုံတခု ရှိနိုင်တယ်လို့ ခင်ဗျား ထင်သလား?
ရှိတယ် ထင်ပါတယ်။
innovative way
နည်းလမ်းပါ၊
to the bottom of the pyramid.
ရရှိနိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်းကို တိုးချဲ့ပေးပါတယ်။
တွေ့မြင်နေရတဲ့ ပြဿနာတွေ အတွက်၊
at the Marshall Plan
ဥရောပတိုက်ကို အသက်ပြန်သွားဖို့ သုံးခဲ့တဲ့
ပြည့်နေခဲ့တာ မဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။
ပိုမိုပြီး လိုအပ်နေပါတယ်။
ကျွန်တော်တို့ လိုအပ်နေပါတယ်။
and we need jobs.
ပြီးတော့ အလုပ်နေရာသစ်တွေ လိုအပ်တယ်။
ABOUT THE SPEAKER
Sangu Delle - EntrepreneurSangu Delle is an entrepreneur and clean water activist. A TED Fellow who hails from Ghana, he sees incredible potential in the African economy.
Why you should listen
Born in Ghana, Sangu Delle's childhood home was a refuge for victims of torture and violence from neighboring Liberia and Sierra Leone. Delle graduated from Harvard College with highest honors in African Studies and Economics. He was awarded the Soros Fellowship and pursued a Juris Doctor of Law and MBA at Harvard Law School and Harvard Business School, respectively.
At Harvard, enrolling in the Social Engagement Initiative program that bridged the academic study and practical service gap, Delle co-founded cleanacwa (formerly the African Development Initiative) in 2007, which today is currently working to bring clean water and sanitation to over 200,000 people in 160 villages in the Ayensuano, Suhum and Nandom districts in Ghana. Delle is also passionate about mental health and wellness, and was a founding member of Harvard University’s Mental Health Alumni Special Interest Group.
Delle has previously worked at Goldman Sachs, Morgan Stanley and Valiant Capital Partners. Convinced that the real needs of communities can best be met through entrepreneurship, in 2008 he founded an investment holding company, Golden Palm Investments(GPI) to fund promising start-ups that can have social impact and generate jobs. GPI has backed technology startups such as Andela, Flutterwave and mPharma. GPI has also built a portfolio of greenfield companies in healthcare, agriculture and financial services. Delle serves as the Chairman and Chief Executive Officer of GPI.
Delle has received several international accolades including being named a 2016 finalist for “Young CEO of the Year” by the Africa CEO Forum, Africa’s “Young Person of the Year” in 2014 by the Future Africa Awards, selected as a 2014 TEDGlobal Fellow, Forbes’ top 30 most promising entrepreneurs in Africa and Euromoney’s “Africa’s Rising Stars” award. Institut Choiseul and Forbes Afrique named Delle as one of the top “100 Economic Leaders in Africa” in 2015. Mic named Delle as one of 9 entrepreneurs in the millennial generation making a difference.
Delle is a Trustee of the Peddie School in NJ and serves on the Advisory Board and chairs the Leadership Council of Harvard University’s Center for African Studies. He also serves on the inaugural West Africa Advisory Group of the Rhodes Scholarship at Oxford University.
Delle loves the outdoors and trekked Mount Everest in 2013 and summited Kilimanjaro during the summer of 2015.
Sangu Delle | Speaker | TED.com