TEDSalon 2009 Compassion
Jackie Tabick: The balancing act of compassion
Jackie Tabick: ချစ်ခြင်းမေတ္တာ ချိန်ခွင်မျှခြင်း
Filmed:
Readability: 3.3
212,916 views
ကျွန်တော်တို့အားလုံ ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို အကြံကောင်းအဖြစ် ယူဆနေချိန်တွင် Jackie Tabick က ကျွန်တော်တို့ကို မည်သို့အကောင်ထည်ဖော်ရမည်ကို ညွှန်ပြထားသည်။ သူမက ချစ်ခြင်းမေတ္တာနှင့် တရားမျှတခြင်း၏ ကောင်းစွာချိန်ခွင်ညီမျှမှုက ကျွနု်ပ်တို့ကို ကောင်းသော အာမခံချက်နှင့် ဆင်ခြင်တုံတရား ပေးပုံကို ရှင်းပြထားသည်။
Jackie Tabick - Spiritual leader
As the first woman in the UK to be ordained in the Jewish faith, Rabbi Jackie Tabick has forged a path of inclusiveness from her work’s beginning. Full bio
As the first woman in the UK to be ordained in the Jewish faith, Rabbi Jackie Tabick has forged a path of inclusiveness from her work’s beginning. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
One of my favorite cartoon characters is Snoopy.
0
1000
5000
ကျွန်တော့အကြိုက်ဆုံး ကာတွန်းတစ်ခုက ဆနူပီဖြစ်တယ်။
00:18
I love the way he sits and lies on his kennel and contemplates the great things of life.
1
6000
7000
ကျွန်မက သူ့ရဲ့ လှောင်အိမ်လေပေါမှာ ထိုင်နေတဲ့ပုံ အိပ်နေတဲ့ပုံနဲ့ ဘဝရဲ့ အကောင်းဆုံးတွေကို တွေးနေပုံကို သဘောကျတယ်။
00:25
So when I thought about compassion,
2
13000
2000
ဒါနဲ့ဘဲ ကျွန်မ ချစ်ခြင်းမေတ္တာအကြောင်း စဉ်းစားမိလာတယ်
00:27
my mind immediately went to one of the cartoon strips,
3
15000
4000
ကွန်မရဲ့ အတွေးတွေက ကာတွန်းကွက်လေး တစ်ကွက်ကို စစဉ်းစားမိလာတယ်
00:31
where he's lying there and he says,
4
19000
4000
သူက အဲ့နေရာမှာ လဲနေပြီးပြောတယ်
00:35
"I really understand, and I really appreciate
5
23000
3000
ငါကောင်းကောင်းနားလည်ပေးြပီး အသိအမှတ်ြပုပါတယ်
00:38
how one should love one's neighbor as one love's oneself.
6
26000
5000
ဘယ်လိုလုပ်ြပီး တစ်ယောက်က အခြားတစ်ယောက်ကို ကိုယ်ချစ်သလောက်ချစ်နိုင်မှာလဲ ဆိုတာကိုပေါ့
00:43
The only trouble is the people next door; I can't stand them."
7
31000
5000
အဓိက ပြဿနာက ငါ့အိမ်ဘေးကလူနဲ့ အတူတူ ရပ်မနေနိုင်တာဘဲ
00:48
This, in a way, is one of the challenges
8
36000
5000
ဒီလိုကတော့ စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ဘဲလေ
00:53
of how to interpret a really good idea.
9
41000
4000
ဘယ်လို အတွေးအခေါ်ကောင်းတစ်ခုကို ြပန်နားလည်ရမလဲဆိုတာလေ
00:57
We all, I think, believe in compassion.
10
45000
3000
ကျွန်မထင်တာကတော့ ကျုပ်တို့အားလုံး ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို ယုံကြည်တယ်ဆိုတာဘဲလေ
01:00
If you look at all the world religions, all the main world religions,
11
48000
4000
ခင်ဗျားတို့ ကမ္ဘာ့ပေါ်က ဘာသာတရားတွေ အများစုသော ဘာသာတရားတွေမှာ
01:04
you'll find within them some teaching concerning compassion.
12
52000
5000
အဲ့ဒီထဲမှာ ချစ်ခြင်းမေတ္တာနဲ့ ပတ်သက်ြပီး သင်ကြားမှုတချို့ကို ခင်ဗျားတို့ တွေ့ရလိမ့်မယ်
01:09
So in Judaism, we have, from our Torah,
13
57000
3000
ငါတို့ ဂျူးကိုယ်ကွယ်မှုမှာကတော့ ကျန်မတို့ "တိုရာ" ကနေပြီးတော့
01:12
that you should love your neighbor as you love yourself.
14
60000
4000
ကိုယ့်ကိုယ်ကို ချစ်သလို သင့်အိမ်နီးချင်းကိုလဲ ချစ်ပါ လို့ သွန်သင်ထားတယ်
01:16
And within Jewish teachings, the rabbinic teachings, we have Hillel,
15
64000
5000
ဂျူးသင်ကြားမှု ဒါမှမဟုတ် ရက်ဘီတွေသင်ပေးတာက တို့မှာ ဟီလယ်ရှိတယ်
01:21
who taught that you shouldn't do to others what you don't like being done to yourself.
16
69000
5000
သူက သင်ကိုယ်တိုင် မကြိုက်တဲ့အရာကို သူများကိုလဲ မလူပ်နဲ့လို့ သင်ပေးခဲ့တယ်
01:26
And all the main religions have similar teachings.
17
74000
5000
ြပီးတော့ အားလုံးသော ဘာသာတရားတွေမှာ ပုံစံတူ သင်ကြားမှုတွေရှိတယ်
01:31
And again, within Judaism,
18
79000
2000
အင်း နောက်တစ်ကြိမ်ပြောရအုံးမယ် ဂျူးဝါဒမှာဘဲ
01:33
we have a teaching about God,
19
81000
3000
ဘုရားအကြောင်း သင်တယ်
01:36
who is called the compassionate one, Ha-rachaman.
20
84000
3000
သူကို ချစ်ခြင်းမေတ္တာရှင် ဟာ၇ချမင်လို့ ခေါ်ကြတယ်
01:39
After all, how could the world exist without God being compassionate?
21
87000
5000
အာလုံးပြီးတော့ ပြောချင်တာက ဘုရားမှာ ချစ်ခြင်းမေတ္တာမရှိရင် ဘယ်လိုလုပ် ကမ္ဘာကြီး ပေါ်ပေါက်လာနိုင်မလဲ
01:44
And we, as taught within the Torah that we are made in the image of God,
22
92000
5000
တိုရမျာ ကျွန်ုပ်တို့ သင်ကြားရတာက ကျွန်တော်ကျွန်မတို့ဟာ ဘုရားသခင်ရဲ့ကိုယ်ပွားများ ဖြစ်ကြတယ်
01:49
so we too have to be compassionate.
23
97000
4000
ဒါကြောင် ငါတို့လဲဘဲ ချစ်ခြင်းမေတ္တာရှိရမယ်
01:53
But what does it mean? How does it impact on our everyday life?
24
101000
4000
အဲ့ဒါဘာကို ပြောချင်တာလဲ ငါတို့ရဲ့နေစဉ်အသက်တာမှာ ဘာအရေးကြီးလဲ
01:57
Sometimes, of course, being compassionate
25
105000
4000
တစ်ခါတလေမှာတော့ ဟုတ်တာပေါ့ ချစ်ခြင်းမေတ္တာဟာ
02:01
can produce feelings within us that are very difficult to control.
26
109000
7000
ကိုယ့်ထဲမှာတောင် အလွန်ထိန်းချုပ်ရခက်တဲ့ ခံစားမှုမျိုးပါ
02:08
I know there are many times when I've gone and conducted a funeral,
27
116000
6000
ကျွန်မ အသုဘချရတဲ့ အချိန်တော်တော်များများမှာ
02:14
or when I have been sitting with the bereaved, or with people who are dying,
28
122000
6000
ဒါမှမဟုတ် ဝမ်းနည်းကြေကွဲနေတဲ့သူတွေနဲ့ သို့မဟုတ် သေခါနီးဆဲလူတွေနဲ့ အတူထို်င်ရတဲ့အခါ
02:20
and I am overwhelmed by the sadness, by the difficulty,
29
128000
9000
ကျွန်မကို ဝမ်းနည်းကြေကွဲမှုတွေ မသက်မသာမှုတွေက အလွန်လွှမ်းမိုးထားတယ်
02:29
the challenge that is there for the family, for the person.
30
137000
4000
အဲဒီစိမ်ခေါ်မှုတွေက မိသားစုအတွက် လူပုဂိုလ်္လတစ်ဉီးချင်းစီအတွက် ဖြစ်နေတယ်
02:33
And I'm touched, so that tears come to my eyes.
31
141000
5000
ပြီးတော့ ငါအရမ်းခံစားရြပီး မျက်ရည်ထွက်လာပါရော
02:38
And yet, if I just allowed myself to be overwhelmed by these feelings,
32
146000
5000
ဟုတ်တာပေ့ ငါ့ရဲ့ခံစားမှုကိုသာ ငါရှေ့တမ်းတင်လိုက်ရင်
02:43
I wouldn't be doing my job --
33
151000
3000
ငါ ငါ့အလုပ်ဘာမှလုပ်နိုင်တော့မှာ မဟုတ်ဘူး
02:46
because I have to actually be there for them
34
154000
2000
ဘာကြောင့်လဲဆိုတာက ကျွန်မအဲ့ဒီမှာရှိနေတာ သူတို့အတွက်လေ
02:48
and make sure that rituals happen, that practicalities are seen to.
35
156000
8000
ပြီးတော့ အသုဘကလဲ ပြီးဖို့ကိုလဲ လုပ်ရဉီးမယ် မဟုတ်လား
02:56
And yet, on the other hand, if I didn't feel this compassion,
36
164000
5000
ဟုတ်တာပေါ့ တခြားတစ်ဘက်မှာလဲ ငါချစ်ခြင်းမေတ္တာကို မခံစားရရင်
03:01
then I feel that it would be time for me to hang up my robe
37
169000
5000
ဒါဆို ငါရက်ဘီ မလုပ်သင့်တော့ဘူးဆိုတဲ့ အချိန်ဘဲ မဟုတ်လား
03:06
and give up being a rabbi.
38
174000
3000
နောက် ရက်ဘီ မလုပ်တော့ရုံဘဲပေါ့
03:09
And these same feelings are there for all of us as we face the world.
39
177000
5000
ဒီလိုမျိူး ဒွန်တွဲနေတဲ့ ခံစားမှုတွေဟာ ငါတို့အမြဲတန်း ကမ္ဘာပေါ်မှာ တွေ့ကြုံခံစားနေရတဲ့ အရာတွေဖြစ်တယ်လေ
03:14
Who cannot be touched by compassion
40
182000
4000
ဘယ်သူကများ မခံစားဘဲ နေနိုင်မလဲ
03:18
when we see the terrible horrors of the results of war,
41
186000
7000
စစ်မက်ရဲ့ ဒုက္ခဆိုးတွေကုိ မြင်တွေ့ရတဲ့အခါ
03:25
or famine, or earthquakes, or tsunamis?
42
193000
5000
ဒါမှမဟုတ် အစာရေခေါင်းပါးတာ ငလျင်ဒာဏ် ဆူနာမီ စသဖြင့်ပေါ့
03:30
I know some people who say
43
198000
2000
ကျွန်မသိတယ် တစ်ချို့လူတွေကပြောကြတယ်
03:32
"Well, you know there's just so much out there -- I can't do anything,
44
200000
4000
အင်း ကိုယ်မတတ်နိုင်တဲ့ ကိစ္စတွေအများကြီး အပြင်မှာ ဖြစ်ပျက်နေတာဘဲ
03:36
I'm not going to even begin to try."
45
204000
4000
ငါကတော့ စမ်းတောင်မစမ်းကြည့်ချင်ပါဘူး ဆိုသူတွေလေ
03:40
And there are some charity workers who call this compassion fatigue.
46
208000
6000
ပြီးတော့ လူမှုလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်သူတွေ ချစ်ရလွန်းလို့ မောနေပြီဆိုသူတွေ
03:46
There are others who feel they can't confront compassion anymore,
47
214000
7000
နောက် ငါဘယ်လို်မှ ချစ်ခြင်းမေတ္တာ ခံစားချက်ကို မထိန်းချုပ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့လူတွေ
03:53
and so they turn off the television and don't watch.
48
221000
5000
ဒါနဲ့ ဘဲ တီဗွီပိတ်ြပီး အိပ်နေကြသူတွေ
03:58
In Judaism, though, we tend to always say, there has to be a middle way.
49
226000
7000
ဒါပေမဲ့ ရဟူဒီမှာတော့ ငါတို့ပြောလေ့ရှိတယ် အရာတိုင်းမှာ လမ်းလည်ဆိုတာရှတယ်တဲ့
04:05
You have to, of course, be aware of the needs of others,
50
233000
7000
ငါတို့က တခြားလူ ဘာလိုလဲဆိုတာ စဉ်းစားပေးဖို့်လိုသလို
04:12
but you have to be aware in such a way that you can carry on with your life
51
240000
5000
နောက် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုလဲ ပြန်ကြည့်ဖို့်လိုတာပေါ့
04:17
and be of help to people.
52
245000
3000
ဒါမှ လူတွေကို ကူညီနိုင်မှာ မဟုတ်လား
04:20
So part of compassion has to be an understanding of what makes people tick.
53
248000
9000
ဒါကြောင့် ချစ်ခြင်းမေတ္တာရဲ့ တစိတ်တပိုင်းကို လူတွေဘာကြောင့် ခံစားရလဲဆိုတာကို သိဖို့နဲ့
04:29
And, of course, you can't do that unless you understand yourself a bit more.
54
257000
3000
နောက်တချက်က ကိုယ့်ကိုမသိဘဲနဲ့ နင်ဘာမှ မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုတာကိုရောပေါ့
04:32
And there's a lovely rabbinic interpretation of the beginnings of creation,
55
260000
7000
အင်း ဖန်ဆင်းခြင်းအစနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ရက်ဘီ အဆိုအမိန့်လေး တစ်ခုရှိတယ်
04:39
which says that when God created the world,
56
267000
4000
ပြောတာက ဘုရားကမ္ဘာကို ဖန်ဆင်းတဲ့အခါ
04:43
God thought that it would be best to create the world
57
271000
6000
ဘုရားသခင်က စဉ်းစာယ် အင်း ကမ္ဘာကို ဖန်ဆင်းရင်
04:49
only with the divine attribute of justice.
58
277000
4000
ဘုရာဆန်တဲ့ မျတမှုပါဝင်ခြင်းတမျိုးတည်းနဲ့ဘဲပေါ့
04:53
Because, after all, God is just.
59
281000
2000
ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အားလုံးပြီးသွားတော့ ဘုရားသခင်ဟာ
04:55
Therefore, there should be justice throughout the world.
60
283000
5000
ဒါကြောင့် ကမ္ဘာကြီးတလျှောက်လုံးမှာ တရားမှတခြင်းဆိုတာ အမြဲရှိနေရတာပေါ့
05:00
And then God looked to the future and realized,
61
288000
2000
ပြီးနောက် ဘုရားသခင်က အနာဂတ်ကိုကြည့်ပြီးတော့ သဘောပေါက်သွားတယ်
05:02
if the world was created just with justice, the world couldn't exist.
62
290000
5000
တရားမျှတမှုတခုတည်းနဲ့ ကမ္ဘာကြီး မတည်ရှိနို်င်ဘူးဆိုတာကိုလေ
05:07
So, God thought, "Nope, I'm going to create the world just with compassion."
63
295000
6000
ဒါနဲ့ဘဲ ဘုရားသခင်က မဖြစ်သေးဘူး ငါချစ်ခြင်းမေတ္တာကို ဖန်ဆင်းမှဘဲဆိုပြီးတော့လေ
05:13
And then God looked to the future and realized that,
64
301000
4000
နောက်ဘုရားသခင်ဟာ အနာဂတ်ကို ကြည့်ြပီး သတိထားမိတာက
05:17
in fact, if the world were just filled with compassion,
65
305000
4000
တကယ်စစ်စစ်ကတော့ ကမ္ဘာကြီးက ချစ်ခြင်းမေတ္တာတွေနဲ့ လွမ်းခြုံသွားတာပေါ့
05:21
there would be anarchy and chaos.
66
309000
4000
တရားမမျှတမှုတွေ နဲ့ ရှုပ်ထွေးပစ်စလက်ခပ် ဖြစ်နေနိုင်တာဘဲ
05:25
There had to be limits to all things.
67
313000
3000
ဒါတွေအားလုံးမှာ အထိန်းအချုပ်ဆိုတာရှိပါတယ်
05:28
The rabbis describe this as being like a king
68
316000
5000
ရက်ဘီတွေကတော့ ဒါကို ဘုရင်လို ဖြစ်သွားခြင်းလိုခေါ်တယ်
05:33
who has a beautiful, fragile glass bowl.
69
321000
6000
သူက အရမ်းလှပြီး ကွဲလွယ်တဲ့ ဖန်ခွက်လိုဘဲ
05:39
If you put too much cold water in, it will shatter.
70
327000
4000
သူ့ကို အရမ်းအေးတဲ့ရေတွေ များများထည့်လိုက်ရင် အက်သွားနိုင်တယ်လေ
05:43
If you put boiling water in, it will shatter.
71
331000
2000
ရေပူပူ ထည့်လိုက်ရင်လဲ အက်နိုင်တာဘဲလေ
05:45
What do you have to do? Put in a mixture of the two.
72
333000
5000
နင်ဘာလုပ်ရမလဲ နှစ်မျိုးစပ်ပြီး ထည့်လိုက်ယုံပေါ့
05:50
And so God put both of these possibilities into the world.
73
338000
8000
ဒီလိုဘဲ ဘုရားသခင်က နှစ်မျိုးပေါင်းပြီး ဖန်ဆင်းထားတာ
05:58
There is something more though that has to be there.
74
346000
4000
အင်း ပြီးတော့ နောက်ထပ်ရှိနေသင့်တဲ့ အရာက
06:02
And that is the translation of the feelings
75
350000
5000
ကိုယ့်ရဲ့ ခံစားချက်ကို ဘာသာပြန်ခြင်းပေါ့
06:07
that we may have about compassion
76
355000
3000
ဒါမှ ငါတို့မှာ ချစ်ခြင်းမေတ္တာဆိုတာ ရှိလာမှာ မဟုတ်လား
06:10
into the wider world, into action.
77
358000
4000
နောက် ကမ္လာကြီးအတွက် လုပ်စရာတွေအများကြီး ရှိလာမှာပေါ့
06:14
So, like Snoopy, we can't just lie there
78
362000
3000
နင်သိတဲ့အတိုင်းဘဲ တို့တွေ စနူပီလိုတော့ အဲ့နေရာမှာဘဲ လဲှနေလို့မရဘူး
06:17
and think great thoughts about our neighbors.
79
365000
3000
ငါတို့ရဲ့ ကြီးမားတဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို ကိုယ့်ရဲ့ အိမ်နီးနားချင်းတွေကို ဝေငှရဉီးမယ်လေ
06:20
We actually have to do something about it.
80
368000
3000
ငါတို့ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ြပီး လုပ်ကို လုပ်ရတော့မယ်
06:23
And so there is also, within Judaism, this notion of love and kindness
81
371000
5000
နောက် ဂျုးဝါဒမှာဘဲ ရှိသေးတယ် ချစ်ခြင်းနဲ့ ကြင်နာခြင်းရဲ့ သိရှိ ခံစားမှုတွေက
06:28
that becomes very important: "chesed."
82
376000
5000
ပိုပြီးတော့ အရေးပါလာမယ်
06:33
All these three things, then, have to be melded together.
83
381000
5000
နော်က သုံးမျိုးကို ပေါင်းစပ်ပြီး အရေဖျော်လိုက်ရင်
06:38
The idea of justice, which gives boundaries to our lives
84
386000
6000
မျှတခြင်းရဲ့ အဓိ္ဓပါယ်ကိုနဲ့ တို့တွေရဲ့ အသက်ရှင်မှုကို နှောင်ဖွဲ့ပြီးတော့လေ
06:44
and gives us a feeling of what's right about life, what's right about living,
85
392000
7000
ဘာက မှန်တဲ့ အသက်ရှင်ခြင်း မှန်တဲ့ဘဝဆိုတာ သိရှိခံစားနိုင်လာမှာပေါ့
06:51
what should we be doing, social justice.
86
399000
4000
ငါတို့တွေ လူမှုဘဝ မျှတခြင်းအတွက် ဘာတွေလုပ်သင့်သလဲ
06:55
There has to be a willingness to do good deeds,
87
403000
5000
ကောင်းတဲ့စိတ်ထားထားဖို့အတွက် လုပ်ချင်စိတ်ရှိဖို့်လိုတယ်
07:00
but not, of course, at the expense of our own sanity.
88
408000
4000
ဒါပေမဲ့ တိုတွေမှာ ဖြူစင်တဲ့စိတ်ထားတော့ ရှိသင့်တာပေါ့ မဟုတ်လား
07:04
You know, there's no way that you can do anything for anyone
89
412000
3000
သိတဲ့အတိုင် အားလုံးအတွက်လုပ်ပေးနိုင်မဲ့ နည်းလမ်းဆိုတာမှာ မရှိဘဲ
07:07
if you overdo things.
90
415000
2000
အကယ်၍ အရာအားလုံးကို ပိုမလုပ်ရင်ပေါ့
07:09
And balancing them all in the middle is this notion of compassion,
91
417000
6000
အားလုံးကို အလယ်အလတ် မျှတစွာ ထားခြင်းဟာ ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို သိရှိခြင်း ဖြစ်ပါတယ်
07:15
which has to be there, if you like, at our very roots.
92
423000
6000
ဒါက ကျွန်တော်တို့ အခြေခံ အရင်းအမြစ်မှာကိုက ရှိနေသင့်တာပါ
07:21
This idea of compassion comes to us
93
429000
5000
ဒီပုံစံ ချစ်ခြင်မေတ္တာအကြောင်း တွေးခေါ်ပုံ ကျွန်ုပ်တို့ဆီ ရောက်လာပါတယ်
07:26
because we're made in the image of God,
94
434000
3000
ငါတို့ဟာ ဘုရားရဲ့ ပုံတူတွေမဟုတ်လား
07:29
who is ultimately the compassionate one.
95
437000
4000
သူက တကယ့်ကို အဆုံးစွန် ချစ်ခြင်းမေတ္တာရှင်တစ်ယောက်လဲ ဖြစ်နေတယ်လေ
07:33
What does this compassion entail?
96
441000
2000
ဘာတွေက ချစ်ခြင်းမေတ္တာ ဖြစ်စေလာတာလဲ
07:35
It entails understanding the pain of the other.
97
443000
5000
ဖြစ်လာစေတာက တပါးသူရဲ့ နာကျင်မှုကို ခံစားနားလည်ခြင်းဖြစ်တယ်
07:40
But even more than that,
98
448000
2000
ဒီထက်ပိုတာက
07:42
it means understanding one's connection to the whole of creation:
99
450000
8000
ဖန်းဆင်းထားတဲ့ အရာအားလုံးရဲ့ ဆက်သွယ်နေမှုကို နားလည်လာခြင်းဖြစ်တယ်
07:50
understanding that one is part of that creation,
100
458000
4000
နောက် အားလုံးဟာ ဖန်ဆင်းခြင်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေဖြစ်တယ်ဆိုတာ နားလည်လာခြင်းရောပါတာပေါ့
07:54
that there is a unity that underlies all that we see,
101
462000
4000
ငါတို့မြင်နိုင်တဲ့ အရာအားလုံးရဲ့နောက်ကွယ်မှာ စည်းလုံးခြင်းဆိုတာ ရှိတယ်ဆိုတာပါဘဲ
07:58
all that we hear, all that we feel.
102
466000
4000
ငါတို့ခံစာလို့ရတာတွေ ငါတို့ကြားလို့ရတာတွေ
08:02
I call that unity God.
103
470000
3000
ဒါတွေအားလုံးဟာ ဘုရာဆန်တဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်မှုတွေဘဲ မဟုတ်လား
08:05
And that unity is something that connects all of creation.
104
473000
5000
နောက် ဒီစည်းလုံးညီညွတ်မှုတေွဟာ ဖန်ဆင်ထားတဲ့အရာအားလုံးနဲ့ ဆက်စပ်ထားခြင်းလည်းဖြစ်တယ်
08:10
And, of course, in the modern world, with the environmental movement,
105
478000
3000
အခု ခောတ်သစ်ကမ္ဘာမှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုတွေ ြပုလုပ်နေချိန်မှာ
08:13
we're becoming even more aware of the connectivity of things,
106
481000
5000
ငါတို့ဟာပိုပြီးတော့ အရာဝတ္ထုတွေရဲ့ ဆက်သွယ်မှုကို ပိုပြီး ရှာဖွေလာကြတယ်
08:18
that something I do here actually does matter in Africa,
107
486000
5000
ဒါဟာ အာဖရိကလိုနိုင်ငံတွေမျိုးမှာ ပိုပြီးအရေးပါတဲ့အရာတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့တယ်
08:23
that if I use too much of my carbon allowance,
108
491000
4000
အကယ်၍ငါက ကာဗွန်သုံးစွဲမှုများမယ်ဆို
08:27
it seems to be that we are causing
109
495000
2000
ဒါက ငါတို့ဒီရာတွေကိုလုပ်နေတယ်လို့ ခံစားစေမယ်
08:29
a great lack of rain in central and eastern Africa.
110
497000
7000
အာဖရိက အလယ်ပိုင်းနဲ့ အရှေ့ပိုင်းမှာ မိုးခေါင်စေမယ်
08:36
So there is a connectivity,
111
504000
2000
ဒါကြောင့် ဒီမှာ ဆက်သွယ်မှုဆိုတာ ရှိနေပြီလေ
08:38
and I have to understand that -- as part of the creation,
112
506000
6000
နောက်ငါတို့ နားလည်ထားရမှာက ဖန်ဆင်းခြင်းရဲ့ တစိတ်တပိုင်းအဖြစ်
08:44
as part of me being made in the image of God.
113
512000
5000
ငါတို့ဟာ ဘုရားရဲ့ တစ်စိတ်တပိုင်းသော ပုံတူတွေဖြစ်ကြတယ်
08:49
And I have to understand that my needs
114
517000
4000
နောက်ငါသိထာရမှာက ငါတို့ရဲ့လိုအင်တွေဟာ
08:53
sometimes have to be sublimated to other needs.
115
521000
4000
တခါတရံ တစ်ခြားလူတွေရဲ့ လိုအင်တွေနဲ့ ပြောင်းလဲပစ်လိုက်ရတယ်
08:57
This "18 minutes" business, I find quite fascinating.
116
525000
5000
ဒါ ၁၈ မိနစ်အလုပ်ဖြစ်တယ် နောက်တော်တော် စိတ်ပျော်စရာကောင်းတာကို တွေ့ရတယ်
09:02
Because in Judaism, the number 18, in Hebrew letters,
117
530000
5000
ဘာကြောင်ဆိုတော့ ဂျူးဝါဒမှာ ဟေဗြဲစာ နံပါတ် ၁၈ က
09:07
stands for life -- the word "life."
118
535000
3000
အသက် ဆိုတဲ့ စကားလုံဆောင်တယ်
09:10
So, in a sense, the 18 minutes is challenging me to say,
119
538000
5000
ဒီပုံနဲ့ဆိုရင် ၁၈မိနစ်က ကျွန်မကို ရင်ဆိုင်စရာတွေနဲ့ ပြောစေတယ်
09:15
"In life, this is what's important in terms of compassion."
120
543000
4000
ချစ်ခြင်းမေတ္တာနဲ့ကြည်မယ်ဆို အသက်ဟာ သိပ်အရေးပါပါတယ်
09:19
But, something else as well:
121
547000
2000
ဒါပေမဲ တစ်စုံတစ်ခုကလဲ အရေးပါတာပါဘဲ
09:21
actually, 18 minutes is important.
122
549000
3000
တကယ်တော့ ၁၈မိနစ်ကလဲ အရေးပါပါတယ်
09:24
Because at Passover, when we have to eat unleavened bread,
123
552000
6000
ငါတို့ ပွဲတော်စားတဲ့အခါ ပေါင်မုန့် မစားခင်မှာ
09:30
the rabbis say, what is the difference between dough that is made into bread,
124
558000
4000
ရက်ဘီတွေက ပြောလေ့ရှတယ် ပေါင်မုန်ဖြစ်မဲ့ဂျုံနဲ့
09:34
and dough that is made into unleavened bread, or "matzah"?
125
562000
3000
တစေးမပါတဲ့ ပေါင်မုန့်ဖြစ်မဲ့ဂျုံရဲ့ ခြားနားချက်ကတော့ မဇိုပါဘဲ
09:37
And they say "It's 18 minutes."
126
565000
3000
နောက်ဒါစာ ၁၈ မိနစ်ပါဘဲ
09:40
Because that's how long they say it takes for this dough to become leaven.
127
568000
5000
ဘာကြောင်လဲဆိုတော့ ဒါက ဂျုံလုံးကနေ တစေးမပါတဲ့ မဇိုဖြစ်ဖို့ ကြာချိန်ဖြစ်နေလို့ပါ
09:45
What does it mean, "dough becomes leaven"?
128
573000
3000
ဂျုံလုံးကနေ မဇိုဖြစ်လာတယ်ဆိုတာ ဘာကိုပြောချင်တာဘာလဲ
09:48
It means it gets filled with hot air.
129
576000
3000
ဒါကတော့ အဲ့ဒီအရာဟာ လေပူတွေနဲ့ ပြည့်လာတယ်ဆိုပါဘဲ
09:51
What's matzah? What's unleavened bread? You don't get it.
130
579000
4000
မဇိုဆိုတာဘာလဲ တစေမပါတဲ့ ဂျုံဆိုပေါင်မုန်ဆိုတာရောဘာလဲ နင်မသိသေးဘူးမဟုတ်လား
09:55
Symbolically, what the rabbis say is that at Passover,
131
583000
5000
ပုံသဏာန်အားဖြင့်တော့ ဒါဟာ ပွဲတော်စားခြင်းပါဘဲလို့ ရက်ဘီတွေ ပြောလေ့ရှိတယ်
10:00
what we have to do is try to get rid of our hot air -- our pride,
132
588000
6000
ငါတို့လုပ်ရမှာက ငါတို့ရဲ့ မာန်မာန လေပူတွေကို ထုပ်လိုက်ပါ
10:06
our feeling that we are the most important people in the whole entire world,
133
594000
4000
ငါတို့ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာအရေးပါဆုံး လူတွေဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုပေါ့
10:10
and that everything should revolve round us.
134
598000
4000
နောက် ငါတို့ဘေးမှာ ရှိနေတဲ့အရာအားလုံးကိုရောပေါ့
10:14
So we try and get rid of those,
135
602000
3000
ဒါတွေ ဖယ်ထုပ်လိုက်တဲ့အတွက်
10:17
and so doing, try to get rid of the habits, the emotions, the ideas
136
605000
7000
နောက် အကျင့်တွေ ခံစားမှုတွေ တွေးခေါ်မှုတွေကို
10:24
that enslave us, that make our eyes closed, give us tunnel vision
137
612000
6000
တို့ကို မျက်လုံးပိတ်ပြီး တို့ကို အမြင်ကျဉ်းစေပြီး ကိုယ်တိုင် ကျေးကျွံဖြစ်စေနေတဲ့ အရာတွေကို
10:30
so we don't see the needs of others --
138
618000
3000
တပါးသူတွေရဲ့လို်အပ်ချက်ကို မမြင်နိုင်အောင်
10:33
and free ourselves and free ourselves from that.
139
621000
4000
ဒါတွေအားလုံးကနေ ကင်းဝေးသွားမှ
10:37
And that too is a basis for having compassion,
140
625000
5000
ဒါဟာချစ်ခြင်းမေတ္တာရဲ့ အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေပေါ့
10:42
for understanding our place in the world.
141
630000
6000
ကမ္ဘာကြီးကို နားလည်နိုင်ဖို့အတွက်လေ
10:48
Now there is, in Judaism, a gorgeous story
142
636000
5000
ဂျူဘာသာမှာ အရမ်းကို ကောင်းတဲ့ ပုံပြင်လေရှိတယ်
10:53
of a rich man who sat in synagogue one day.
143
641000
6000
သူေဌးတစ်ယောက် ဘုရားကျောင်မှာထိုင်နေတယ်
10:59
And, as many people do, he was dozing off during the sermon.
144
647000
6000
အများလိုဘဲ တရားဟောနေတုန်း အိပ်ငိုက်သွားတယ်
11:05
And as he was dozing off, they were reading from the book of Leviticus in the Torah.
145
653000
6000
သူတို့အိပ်ငိုက်နေချိန်မှာ တိုရာကနေ လက်ဘီးတပ်စ်ကျမ်းကိုဖတ်နေတယ်
11:11
And they were saying that in the ancient times in the temple in Jerusalem,
146
659000
6000
အဲ့ဒီတုန်းက ေဂျရုဆလင်မှာ ဆိုစကားရှိတာက
11:17
the priests used to have bread,
147
665000
2000
ဘုန်းကြီးတွေက ပေါင်မုန့်စားလေ့ရှိတယ်
11:19
which they used to place into a special table in the temple in Jerusalem.
148
667000
8000
ဒီပေါင်မုန့်ကို ေဂျရုဆလင်က ဘုန်းကြီးကျောင်းက သီသန့် စားပွဲပေါ်မှာ ထားလေ့ရှိတယ်
11:27
The man was asleep, but he heard the words bread, temple, God, and he woke up.
149
675000
7000
ဒီလူက အိပ်ငိုက်နေပြီး သူကြားတာက ပေါင်မုန့် ဘုရားကျောင်း ဘုရားသခင် နောက် နိုးလားတယ်
11:34
He said, "God wants bread. That's it. God wants bread. I know what God wants."
150
682000
5000
ပြီးတော့ အိုး ဘုရားပေါင်မုန့်ကြိုက်တယ် ဒါပဲ ဘုရားပေါင်မုန့်ကြိုက်တယ်
11:39
And he rushed home. And after the Sabbath, he made 12 loaves of bread,
151
687000
7000
နောက် သူအိမ်ကို အလောတကြီး ပြန်သွားတယ် ဥပုတ်နေ့ပြီးတဲ့နောက် ပေါင်မုန့် ၁၂ လုံးလောက်တယ်
11:46
took them to the synagogue, went into the synagogue,
152
694000
3000
နောက် ဘုရားကျောင်ကို သယ်သွားတယ် ကျောင်းထဲဝင်သွားပြီးနောက်
11:49
opened the ark and said, "God, I don't know why you want this bread, but here you are."
153
697000
4000
နောက် ဘုရားကျောင်းရှေ့က သေတ္တာကိုဖွင့်ပြီး "ဘုရားသခင် အရှင်ဘာကြောင့် ပေါင်မုန့်ကြိုက်လဲမသိဘူး သို့သော် ဒါတွေကိုတော့ ဒမှာထားခဲ့ပြီ "
11:53
And he put it in the ark with the scrolls of the Torah.
154
701000
5000
သူက ဒီပေါင်မုန့်ကို ကျမ်းစာအုပ်နဲ့အတူ ထားခဲ့တယ်
11:58
Then he went home.
155
706000
3000
နောက် အိမ်ပြန်တယ်
12:01
The cleaner came into the synagogue.
156
709000
3000
သန့်ရှင်းရေးသမား ဘုရားကျောင်းလာတဲ့အခါ
12:04
"Oh God, I'm in such trouble. I've got children to feed.
157
712000
4000
ဘုရားသခင် ကျွန်တော့ကလေးတွေကို ကျွေးမွေးဖို့ခက်နေပါတယ်
12:08
My wife's ill. I've got no money. What can I do?"
158
716000
4000
မိန်းမကလဲ နာမကျန်းဖြစ်နေတယ် ချူးတစ်ပြားမှမရှိ ဘာလုပ်ရမလဲ
12:12
He goes into the synagogue. "God, will you please help me?
159
720000
4000
သူ ဘုရားကျောင်ကိုသွားပြီး ဘုရားသခင် ကျွန်တော့ကို ကူပါ
12:16
Ah, what a wonderful smell."
160
724000
2000
အို ကောင်းလိုက်တဲ့အနံ့
12:18
He goes to the ark. He opens the ark.
161
726000
2000
သူ ဘုရားကျောင်းရှေ့က သေတ္တာကို ဖွင့်လိုက်တော့
12:20
"There's bread! God, you've answered my plea. You've answered my question."
162
728000
5000
အို့ ပေါင်မုန့်တွေပါလား အို ငါတောင်းတာကို ဖြေပြီ ငါ့မေးခွန်းကို ဖြေပြီ
12:25
Takes the bread and goes home.
163
733000
3000
ပေါင်မုန့်တွေယူပြီး ပြန်သွားတယ်
12:28
Meanwhile, the rich man thinks to himself,
164
736000
3000
အဲ့ဒီအချိန်မှာဘဲ သူဌေးက သူဖာသူစဉ်းစားမိနေတာက
12:31
"I'm an idiot. God wants bread?
165
739000
3000
ငါ အရူးဘဲ ဘာကြောင့် ဘုရားက ပေါင်မုန့်ကြိုက်မှာလဲ
12:34
God, the one who rules the entire universe, wants my bread?"
166
742000
5000
ဘုရားသခင် စကြာဝဌာကို ပိုင်စိုးတဲ့ ဘုရား ပေါင်မုန့်ရချင်တယ်
12:39
He rushes to the synagogue. "I'll get it out of the ark before anybody finds it."
167
747000
3000
သူချက်ခြင်း ဘုရားကျောင်းပြေးသွားပြီး " ဘယ်သူ့မှမမြင်သေးခင် ထုပ်ပစ်ရမယ်"
12:42
He goes in there, and it's not there.
168
750000
3000
သူဝင်သွားတဲ့အခါ ပေါင်မုန့်တွေမရှိတော့ဘူး
12:45
And he says, "God, you really did want it. You wanted my bread.
169
753000
5000
နောက်သူပြောတာက "ဘုရား တကယ့်ကို ကြိုက်တာဘဲ ဘုရား ကျွန်တော့ရဲ့ ပေါင်မုန့်ကိုကြိုက်တယ်
12:50
Next week, with raisins."
170
758000
3000
နောက်အပတ် နောက်တကြိမ်နဲ့
12:53
This went on for years.
171
761000
2000
နှစ်တွေကြာအောင် လုပ်ခဲ့တယ်
12:55
Every week, the man would bring bread with raisins,
172
763000
3000
အပတ်တိုင် သူ ပေါင်မုန့်တွေယူလာခဲပြီး
12:58
with all sorts of good things, put it into the ark.
173
766000
3000
နောက် ကောင်းတဲ့အရာတွေအားလုံးကို အဲ့ဒီတ္တောထဲ ထည့်နေတာပေါ့
13:01
Every week, the cleaner would come. "God you've answered my plea again."
174
769000
4000
အပတ်တိုင်း သန့်ရှင်းရေးသမားကလဲ လာပြီး အို ဘုရားသခင် ကျွန်တော့ကို အဖြေပေးတယ်
13:05
Take the bread. Take it home.
175
773000
2000
ပေါင်မုန့်ယူ အိမ်ပြန်
13:07
Went on until a new rabbi came. Rabbis always spoil things.
176
775000
3000
ဒါဟာ ရက်ဘီအသစ်လဲတဲ့အထိပေါ့ ရက်ဘီတွေအမြဲဖျက်စီးတတ်တယ်
13:10
The rabbi came in and saw what was going on.
177
778000
5000
ရက်ဘီဘာဖြစ်နေတယ်ဆိုတာ တွေ့သွားပြီး
13:15
And he called the two of them to his office.
178
783000
2000
နှစ်ယောက်စလုံးကို သူ့ရုံးခန်းထဲ ခေါ်သွားပြီး
13:17
And he said, you know, "This is what's happening."
179
785000
3000
နင်တို့ ဘာတွေဖြစ်နေကြတာလဲ
13:20
And the rich man -- oh, dear -- crestfallen.
180
788000
6000
သူဌေးက အကြောင်းစုံပြော
13:26
"You mean God didn't want my bread?"
181
794000
4000
နင်ပြောချင်တာက ဘုရားသခင်က ပေါင်မုန့်မကြိုက်ဘူး
13:30
And the poor man said, "And you mean God didn't answer my pleas?"
182
798000
7000
နောက် ဆင်းရဲသားးက အော် ဘုရားက ငါ့တောင်းဆုကို မဖြေဘူး
13:37
And the rabbi said, "You've misunderstood me.
183
805000
4000
ရက်ဘီပြောတာက နင်တို့ အမြင်မှားနေပြီ
13:41
You've misunderstood totally," he said.
184
809000
3000
လုံးဝကိုဘဲ
13:44
"Of course, what you are doing," he said to the rich man,
185
812000
4000
သူဌေးကို ပြောလိုက်တာက နင်လုပ်နေတာတွေ
13:48
"is answering God's plea that we should be compassionate.
186
816000
6000
ဘုရားရဲ့ ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို ဖြေရှင်းနေတာဘဲ
13:54
And God," he said to the poor man, "is answering your plea
187
822000
4000
နောက် ဆင်ရဲသာရဲ့ အဖြေကိုလဲ ဖြေနေတာဘဲ
13:58
that people should be compassionate and give."
188
826000
4000
လူတိုင်းဟာ ချစ်ခြင်းမေတ္တာနဲ့ ပေးဆပ်မှုရှိရမယ်
14:02
He looked at the rich man. He held the rich man's hands and said,
189
830000
6000
သူဌေးကို ကြည့်ပြီး သူ့လက်ကိုကိုင်ကာ
14:08
"Don't you understand?" He said, "These are the hands of God."
190
836000
6000
နင်နာမလည်သေးဘူးလား ဒါဟာ ဘုရားရဲ့လက်တွေဘဲ
14:19
So that is the way I feel:
191
847000
6000
ဒါငါ ဘယ်လိုခံစားရလဲဆိုတာပေါ့
14:25
that I can only try to approach this notion of being compassionate,
192
853000
7000
ဒီနည်းနဲ့ဘဲ ငါတို့ဘယ်လို ချစိခြင်းမေတ္တာဆီကို ကြိုးစားသွားနေကြတာဘဲ
14:32
of understanding that there is a connectivity, that there is a unity in this world;
193
860000
6000
ကမ္ဘာကြီးထဲရှိ စည်းလုံးမှုကို ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ သွယ်ဆက်မှုကို နားလည်ပြီး
14:38
that I want to try and serve that unity,
194
866000
5000
ဒီစည်လုံးမှုကို ကြိုးစာ ထိန်သိမ်းနေချင်တာဘဲ
14:43
and that I can try and do that by understanding, I hope,
195
871000
4000
ဒါဒို့ မျော်လင့်ချက် ကြိုးစာပြီးနားလည်ခြင်းဘဲ
14:47
trying to understand something of the pain of others;
196
875000
5000
တပါးသူရဲ့ နာကျင်မှုကို ကြိုးစားနားးလည်ခြင်းမျိုးပေါ့
14:52
but understanding that there are limits, that people have to bear responsibility
197
880000
3000
နားလည်မှုမှာ ကန့်သန့်မှုတွေရှိနေပေမဲ့ လူတိုင်ဟာ တာဝန်ယူစိတ်တွေနဲ့
14:55
for some of the problems that come upon them;
198
883000
5000
သူတို့့့ဆီရောက်လာတဲ့ ပြဿနာတွေအတွက်
15:00
and that I have to understand that there are limits to my energy,
199
888000
3000
နောက်ငါတို့မှာ ကန့်သန့်တဲ့ စွမ်းအားဘဲရှတယ်ဆိုတာရယ်
15:03
to the giving I can give.
200
891000
3000
ငါတို့ပေးဆပ်နိုင်သလောက်ပေါ့
15:06
I have to reevaluate them,
201
894000
3000
နောက်ကိုလုပ်ခဲ့တာကို ပြန်ဆန်းစစ်ကြ့ည့်ရမယ်
15:09
try and separate out the material things
202
897000
5000
ရုပ်ဝတ္ထုခံစားချက်တွေကို ဖယ်ထုပ်နိုင်ရမယ်
15:14
and my emotions that may be enslaving me,
203
902000
4000
ငါတို့ကို ပြန်ထိန်းချုပ်နေတဲ့ ခံစာချက်တွေကို
15:18
so that I can see the world clearly.
204
906000
4000
ဒါမှသာ ငါတို့ ကမ္ဘာကြီးကို ကောင်းစွာမြင်ရမယ်
15:22
And then I have to try to see in what ways
205
910000
5000
နောက်ဘယ်လမ်းကို သွားရမလဲဆိုတာ မြင်ရပြီး
15:27
I can make these the hands of God.
206
915000
5000
ဒီနည်းနဲ့ ငါတို့ ဘုရားရဲ့လက်တွေအဖြစ် မြင်ရပြီး
15:32
And so try to bring compassion to life in this world.
207
920000
4000
ဒီလိုနဲ့ ငါတို့ဟာ ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို ကမ္ဘာကြီးထဲ ယူဆောင်လာနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်
ABOUT THE SPEAKER
Jackie Tabick - Spiritual leaderAs the first woman in the UK to be ordained in the Jewish faith, Rabbi Jackie Tabick has forged a path of inclusiveness from her work’s beginning.
Why you should listen
Rabbi Jackie Tabick is known for being the first female rabbi in the UK and for her remarkable efforts to reach out to distinct faiths. She serves as chair to the World Congress of Faiths, working with patrons such as Rev. Desmond Tutu and the Dali Lama towards deepening religious understanding, respect and co-operation. To this end, Rabbi Tabick also serves as an executive member of the Inter Faith Network, and the Three Faiths Forum, as well acting as patron for the Jewish Council for Racial Equality (JCORE).
While reaching across religions, she continues rabbinical duties at the North West Surrey Synagogue and is well known for her engaging and down-to-earth sermons. Her synagogue is part of the Movement of Reform Judaism. Rabbi Tabick has also held the positions of Chair of the Assembly of Rabbis, of the Council of Reform and Liberal Rabbis and Vice president of the Movement for Reform Judaism.
Jackie Tabick | Speaker | TED.com