TEDGlobal 2005
Martin Rees: Is this our final century?
Martin Rees vraagt: Is dit onze laatste eeuw?
Filmed:
Readability: 5
2,914,928 views
Sir Martin Rees spreekt als astronoom en als "een betrokken lid van het menselijke ras". Hij onderzoekt onze planeet en haar toekomst vanuit een kosmisch perspectief. Hij dringt aan op actie om duistere gevolgen van onze wetenschappelijke en technologische ontwikkeling te voorkomen.
Martin Rees - Astrophysicist
Lord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos. Full bio
Lord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
If you take 10,000 people at random, 9,999 have something in common:
0
0
6000
Als je willekeurig 10.000 mensen neemt, dan hebben 9.999 iets gemeen:
00:30
their interests in business lie on or near the Earth's surface.
1
6000
5000
hun bedrijfsbelangen liggen op of nabij het aardoppervlak.
00:35
The odd one out is an astronomer, and I am one of that strange breed.
2
11000
4000
Het buitenbeentje is de astronoom, en ik ben een van dat vreemde soort.
00:39
(Laughter)
3
15000
1000
(Gelach)
00:40
My talk will be in two parts. I'll talk first as an astronomer,
4
16000
5000
Mijn lezing bestaat uit twee delen. Ik ga eerst praten als astronoom,
00:45
and then as a worried member of the human race.
5
21000
4000
en vervolgens als een bezorgd lid van het menselijk ras.
00:49
But let's start off by remembering that Darwin showed
6
25000
5000
Maar laten we beginnen met ons te herinneren dat Darwin aantoonde
00:54
how we're the outcome of four billion years of evolution.
7
30000
4000
hoe we het resultaat zijn van vier miljard jaar evolutie.
00:58
And what we try to do in astronomy and cosmology
8
34000
3000
Wat we proberen te doen in de astronomie en de kosmologie
01:01
is to go back before Darwin's simple beginning,
9
37000
3000
is terug te gaan naar een tijd voor het eenvoudige begin van Darwin,
01:04
to set our Earth in a cosmic context.
10
40000
4000
om onze aarde in een kosmische context te plaatsen.
01:08
And let me just run through a few slides.
11
44000
3000
Laat me even een paar dia's tonen.
01:11
This was the impact that happened last week on a comet.
12
47000
4000
Dit was de inslag die vorige week op een komeet is gebeurd.
01:16
If they'd sent a nuke, it would have been rather more spectacular
13
52000
2000
Als ze een kernbom hadden gestuurd, zou het iets spectaculairder zijn geweest
01:18
than what actually happened last Monday.
14
54000
2000
dan wat er afgelopen maandag werkelijk gebeurde.
01:21
So that's another project for NASA.
15
57000
2000
Dat is een ander project voor de NASA.
01:23
That's Mars from the European Mars Express, and at New Year.
16
59000
5000
Dat is Mars vanuit de Europese Mars Express op Nieuwjaar.
01:28
This artist's impression turned into reality
17
64000
5000
Deze kunstenaarsimpressie werd in realiteit omgezet
01:33
when a parachute landed on Titan, Saturn's giant moon.
18
69000
4000
toen een parachute landde op Titan, de gigantische maan van Saturnus.
01:37
It landed on the surface. This is pictures taken on the way down.
19
73000
4000
Ze landde op het oppervlak. Dit zijn foto's genomen op de weg naar beneden.
01:41
That looks like a coastline.
20
77000
1000
Dat lijkt op een kustlijn.
01:42
It is indeed, but the ocean is liquid methane --
21
78000
3000
Dat is inderdaad zo, maar de oceaan is vloeibaar methaan -
01:45
the temperature minus 170 degrees centigrade.
22
81000
5000
de temperatuur minus 170 graden Celsius.
01:50
If we go beyond our solar system,
23
86000
2000
We verlaten ons zonnestelsel.
01:52
we've learned that the stars aren't twinkly points of light.
24
88000
4000
We hebben geleerd dat sterren geen twinkelende lichtpuntjes zijn.
01:56
Each one is like a sun with a retinue of planets orbiting around it.
25
92000
4000
Elke ster is als een zon met een gevolg van planeten eromheen,
02:01
And we can see places where stars are forming,
26
97000
3000
en we kunnen zien waar de sterren zich vormen,
02:04
like the Eagle Nebula. We see stars dying.
27
100000
3000
zoals de Arendnevel. We zien sterren sterven.
02:07
In six billion years, the sun will look like that.
28
103000
3000
Binnen zes miljard jaar zal de zon er zo uitzien.
02:10
And some stars die spectacularly in a supernova explosion,
29
106000
4000
Sommige sterren sterven spectaculair in een supernova-explosie,
02:14
leaving remnants like that.
30
110000
2000
en laten dergelijke restanten na.
02:16
On a still bigger scale, we see entire galaxies of stars.
31
112000
4000
Op een nog grotere schaal zien we hele stelsels van sterren.
02:20
We see entire ecosystems where gas is being recycled.
32
116000
3000
We zien hele ecosystemen waar gassen hergebruikt worden.
02:23
And to the cosmologist,
33
119000
2000
Voor de kosmoloog zijn deze sterrenstelsels
02:25
these galaxies are just the atoms, as it were, of the large-scale universe.
34
121000
6000
als het ware de atomen van het grootschalige universum.
02:31
This picture shows a patch of sky
35
127000
3000
Deze foto toont een stukje hemel
02:34
so small that it would take about 100 patches like it
36
130000
3000
zo klein dat er ongeveer 100 van nodig zouden zijn
02:37
to cover the full moon in the sky.
37
133000
2000
om de volle maan aan de hemel af te dekken.
02:40
Through a small telescope, this would look quite blank,
38
136000
2000
Door een kleine telescoop zou dit er nogal leeg uitzien
02:42
but you see here hundreds of little, faint smudges.
39
138000
4000
maar je ziet hier honderden kleine, vage vlekken.
02:46
Each is a galaxy, fully like ours or Andromeda,
40
142000
4000
Elke vlek is een sterrenstelsel, net zoals het onze of Andromeda.
02:50
which looks so small and faint because its light
41
146000
2000
Ze zien er zo klein en zwak uit omdat hun licht
02:52
has taken 10 billion light-years to get to us.
42
148000
3000
10 miljard lichtjaar moest overbruggen om tot ons te komen.
02:56
The stars in those galaxies probably don't have planets around them.
43
152000
4000
De sterren in deze sterrenstelsels hebben waarschijnlijk geen planeten om hen heen.
03:01
There's scant chance of life there -- that's because there's been no time
44
157000
3000
Er is slechts een geringe kans op leven omdat er onvoldoende tijd is geweest
03:04
for the nuclear fusion in stars to make silicon and carbon and iron,
45
160000
6000
om door kernfusie in die sterren silicium, koolstof en ijzer aan te maken,
03:10
the building blocks of planets and of life.
46
166000
3000
de bouwstenen van planeten en leven.
03:14
We believe that all of this emerged from a Big Bang --
47
170000
5000
Wij geloven dat dit alles is ontstaan uit een oerknal -
03:20
a hot, dense state. So how did that amorphous Big Bang
48
176000
4000
een hete, dichte toestand. Maar hoe kon uit deze vormloze oerknal
03:24
turn into our complex cosmos?
49
180000
2000
onze complexe kosmos ontstaan?
03:26
I'm going to show you a movie simulation
50
182000
3000
Ik ga dat laten zien met een filmsimulatie
03:29
16 powers of 10 faster than real time,
51
185000
2000
10 tot de 16de keer versneld.
03:31
which shows a patch of the universe where the expansions have subtracted out.
52
187000
4000
Ze toont een deel van het universum waarin deze uitzetting heeft plaatsgevonden.
03:35
But you see, as time goes on in gigayears at the bottom,
53
191000
4000
Je kan zien dat, als de miljarden jaren voorbijgaan,
03:39
you will see structures evolve as gravity feeds
54
195000
3000
er zich structuren vormen als de zwaartekracht inwerkt
03:42
on small, dense irregularities, and structures develop.
55
198000
4000
op kleine, dichte onregelmatigheden.
03:46
And we'll end up after 13 billion years
56
202000
2000
We eindigen na 13 miljard jaar
03:48
with something looking rather like our own universe.
57
204000
4000
met iets dat lijkt op ons eigen universum.
03:55
And we compare simulated universes like that --
58
211000
3000
We vergelijken dergelijke gesimuleerde universa -
03:58
I'll show you a better simulation at the end of my talk --
59
214000
2000
Ik zal jullie een betere simulatie tonen aan het eind van mijn toespraak -
04:00
with what we actually see in the sky.
60
216000
4000
met wat we eigenlijk aan de hemel zien.
04:04
Well, we can trace things back to the earlier stages of the Big Bang,
61
220000
6000
We kunnen dingen terug traceren naar vroegere stadia van de oerknal,
04:10
but we still don't know what banged and why it banged.
62
226000
4000
maar we weten nog steeds niet wat er knalde en waarom het knalde.
04:14
That's a challenge for 21st-century science.
63
230000
3000
Dat is een uitdaging voor de 21e-eeuwse wetenschap.
04:19
If my research group had a logo, it would be this picture here:
64
235000
3000
Als mijn onderzoeksgroep een logo had, dan zou het dit beeld zijn:
04:22
an ouroboros, where you see the micro-world on the left --
65
238000
4000
een Ouroboros, waar je aan de linkerkant de micro-wereld ziet -
04:27
the world of the quantum -- and on the right
66
243000
3000
de wereld van het kwantum - en aan de rechterkant
04:30
the large-scale universe of planets, stars and galaxies.
67
246000
5000
het grootschalige universum van planeten, sterren en sterrenstelsels.
04:35
We know our universes are united though --
68
251000
2000
We weten dat onze werelden al verenigd zijn
04:37
links between left and right.
69
253000
2000
door connecties tussen links en rechts.
04:39
The everyday world is determined by atoms,
70
255000
2000
De wereld van alledag wordt bepaald door de atomen,
04:41
how they stick together to make molecules.
71
257000
2000
hoe ze aan elkaar plakken om moleculen te maken.
04:43
Stars are fueled by how the nuclei in those atoms react together.
72
259000
6000
Sterren worden gevoed door de manier waarop de kernen in die atomen met elkaar reageren.
04:49
And, as we've learned in the last few years, galaxies are held together
73
265000
3000
Zoals we in de voorbije jaren hebben geleerd, worden sterrenstelsels bij elkaar gehouden
04:52
by the gravitational pull of so-called dark matter:
74
268000
3000
door de aantrekkingskracht van de zogenaamde donkere materie:
04:55
particles in huge swarms, far smaller even than atomic nuclei.
75
271000
5000
deeltjes in enorme zwermen, veel kleiner nog dan atoomkernen.
05:01
But we'd like to know the synthesis symbolized at the very top.
76
277000
6000
Maar we willen ook de synthese gesymboliseerd aan de top begrijpen.
05:07
The micro-world of the quantum is understood.
77
283000
3000
De micro-wereld van het kwantum wordt begrepen.
05:10
On the right hand side, gravity holds sway. Einstein explained that.
78
286000
4000
Aan de rechterkant zwaait de zwaartekracht de scepter. Einstein legde dat uit.
05:15
But the unfinished business for 21st-century science
79
291000
3000
Maar de onafgemaakte taak voor de 21e-eeuwse wetenschap
05:18
is to link together cosmos and micro-world
80
294000
2000
is het aan elkaar koppelen van kosmos en micro-wereld
05:20
with a unified theory -- symbolized, as it were, gastronomically
81
296000
4000
met een verenigde theorie - als het ware gastronomisch gesymboliseerd
05:24
at the top of that picture. (Laughter)
82
300000
2000
bovenaan de foto. (Gelach)
05:26
And until we have that synthesis,
83
302000
2000
Totdat wij die synthese hebben
05:28
we won't be able to understand the very beginning of our universe
84
304000
3000
zullen we het prille begin van ons heelal niet kunnen begrijpen.
05:31
because when our universe was itself the size of an atom,
85
307000
3000
Want toen ons universum zelf slechts één atoom groot was
05:34
quantum effects could shake everything.
86
310000
2000
bepaalden kwantumeffecten alles.
05:37
And so we need a theory that unifies the very large and the very small,
87
313000
4000
We hebben dus een theorie nodig die het zeer grote en het zeer kleine verenigt.
05:41
which we don't yet have.
88
317000
2000
Maar die hebben we nog niet.
05:44
One idea, incidentally --
89
320000
2000
Een idee, overigens -
05:46
and I had this hazard sign to say I'm going to speculate from now on --
90
322000
4000
en vanaf nu is het zuiver speculatie -
05:51
is that our Big Bang was not the only one.
91
327000
2000
is dat onze oerknal niet de enige was.
05:53
One idea is that our three-dimensional universe
92
329000
4000
Een idee is dat ons driedimensionale universum
05:57
may be embedded in a high-dimensional space,
93
333000
2000
kan worden ingebed in een hoogdimensionale ruimte,
05:59
just as you can imagine on these sheets of paper.
94
335000
3000
net zoals je je kan voorstellen met deze vellen papier.
06:02
You can imagine ants on one of them
95
338000
2000
Je kan je voorstellen dat mieren op een ervan
06:04
thinking it's a two-dimensional universe,
96
340000
2000
denken dat het een tweedimensionaal universum is,
06:06
not being aware of another population of ants on the other.
97
342000
2000
niet bewust van een andere populatie mieren op het andere vel.
06:08
So there could be another universe just a millimeter away from ours,
98
344000
4000
Er kan zich een ander universum op slechts één millimeter afstand van het onze bevinden,
06:12
but we're not aware of it because that millimeter
99
348000
3000
maar we zijn er niet bewust van, want die millimeter
06:15
is measured in some fourth spatial dimension,
100
351000
2000
wordt gemeten in een vierde ruimtelijke dimensie,
06:17
and we're imprisoned in our three.
101
353000
2000
en we zitten gevangen in onze drie dimensies.
06:19
And so we believe that there may be a lot more to physical reality
102
355000
5000
Daarom zijn wij van mening dat er wellicht veel meer aan fysieke werkelijkheid bestaat
06:24
than what we've normally called our universe --
103
360000
2000
dan wat we normaal ons universum noemen.
06:26
the aftermath of our Big Bang. And here's another picture.
104
362000
3000
De nasleep van onze oerknal. Hier nog een foto.
06:29
Bottom right depicts our universe,
105
365000
2000
Onderaan rechts toont hij ons universum,
06:31
which on the horizon is not beyond that,
106
367000
2000
op de horizon niet verder gekomen dan dat.
06:33
but even that is just one bubble, as it were, in some vaster reality.
107
369000
5000
Maar zelfs dat is als het ware slechts een bel in een uitgebreidere werkelijkheid.
06:38
Many people suspect that just as we've gone from believing
108
374000
3000
Veel mensen vermoeden dat, net zoals we van één zonnestelsel
06:41
in one solar system to zillions of solar systems,
109
377000
4000
naar ontelbare zonnestelsels zijn gegaan,
06:45
one galaxy to many galaxies,
110
381000
2000
van één melkwegstelsel naar vele sterrenstelsels,
06:47
we have to go to many Big Bangs from one Big Bang,
111
383000
4000
we ook van de ene oerknal naar vele oerknallen moeten gaan.
06:51
perhaps these many Big Bangs displaying
112
387000
2000
Misschien vertonen deze oerknallen allemaal
06:53
an immense variety of properties.
113
389000
2000
een enorme verscheidenheid aan eigenschappen.
06:55
Well, let's go back to this picture.
114
391000
2000
Laten we naar deze foto teruggaan.
06:57
There's one challenge symbolized at the top,
115
393000
2000
Er is een uitdaging gesymboliseerd aan de top,
07:00
but there's another challenge to science symbolized at the bottom.
116
396000
4000
maar er is nog een uitdaging voor de wetenschap gesymboliseerd aan de onderkant.
07:04
You want to not only synthesize the very large and the very small,
117
400000
3000
Je wilt niet alleen het zeer grote en het zeer kleine synthetiseren,
07:07
but we want to understand the very complex.
118
403000
2000
maar we willen ook het zeer complexe begrijpen.
07:10
And the most complex things are ourselves,
119
406000
2000
De meest ingewikkelde dingen zijn wijzelf,
07:12
midway between atoms and stars.
120
408000
2000
halverwege de atomen en de sterren.
07:14
We depend on stars to make the atoms we're made of.
121
410000
2000
We zijn afhankelijk van de sterren voor de atomen waar we uit bestaan.
07:16
We depend on chemistry to determine our complex structure.
122
412000
5000
We zijn afhankelijk van de chemie om onze complexe structuur te bepalen.
07:22
We clearly have to be large, compared to atoms,
123
418000
2000
We moeten duidelijk groot zijn, in vergelijking met atomen,
07:25
to have layer upon layer of complex structure.
124
421000
2000
laag na laag opgebouwd tot een complexe structuur.
07:27
We clearly have to be small, compared to stars and planets --
125
423000
3000
Maar we moeten ook klein zijn vergeleken met sterren en planeten.
07:30
otherwise we'd be crushed by gravity. And in fact, we are midway.
126
426000
4000
Anders zouden we worden verpletterd door de zwaartekracht. We zitten ergens halverwege.
07:34
It would take as many human bodies to make up the sun
127
430000
2000
Je zou evenveel menselijke lichamen moeten hebben voor de zon
07:36
as there are atoms in each of us.
128
432000
2000
als er in ieder van ons atomen zijn.
07:38
The geometric mean of the mass of a proton
129
434000
2000
Het geometrisch gemiddelde van de massa van één proton
07:40
and the mass of the sun is 50 kilograms,
130
436000
3000
en de massa van de zon is 50 kg,
07:43
within a factor of two of the mass of each person here.
131
439000
3000
binnen een factor twee van de massa van elke persoon hier.
07:46
Well, most of you anyway.
132
442000
1000
Nou, van de meesten van jullie toch.
07:47
The science of complexity is probably the greatest challenge of all,
133
443000
5000
De wetenschap van de complexiteit is waarschijnlijk de grootste uitdaging van allemaal,
07:52
greater than that of the very small on the left
134
448000
2000
groter dan dat van het zeer kleine aan de linkerkant
07:54
and the very large on the right.
135
450000
2000
en het zeer grote aan de rechterkant.
07:57
And it's this science,
136
453000
2000
Het is deze wetenschap,
07:59
which is not only enlightening our understanding of the biological world,
137
455000
4000
die niet alleen ons begrip van de biologische wereld verheldert,
08:03
but also transforming our world faster than ever.
138
459000
3000
maar ook onze wereld sneller dan ooit transformeert.
08:07
And more than that, it's engendering new kinds of change.
139
463000
3000
Meer dan dat brengt het nieuwe soorten van verandering voort.
08:11
And I now move on to the second part of my talk,
140
467000
4000
Ik ga nu verder met het tweede deel van mijn lezing,
08:16
and the book "Our Final Century" was mentioned.
141
472000
4000
en het boek dat "Our Final Century" werd genoemd.
08:20
If I was not a self-effacing Brit, I would mention the book myself,
142
476000
4000
Als ik geen zichzelf wegcijferende Brit was zou ik het boek zelf vernoemen,
08:24
and I would add that it's available in paperback.
143
480000
3000
en eraan toevoegen dat het beschikbaar is in paperback.
08:27
(Laughter)
144
483000
2000
(Gelach)
08:30
And in America it was called "Our Final Hour"
145
486000
3000
In Amerika werd het "Onze Final Hour" genoemd
08:33
because Americans like instant gratification.
146
489000
2000
omdat Amerikanen van instant-bevrediging houden.
08:35
(Laughter)
147
491000
2000
(Gelach)
08:37
But my theme is that in this century,
148
493000
3000
Maar mijn thema is dat in deze eeuw, de wetenschap
08:40
not only has science changed the world faster than ever,
149
496000
3000
niet alleen de wereld sneller dan ooit heeft veranderd,
08:43
but in new and different ways.
150
499000
2000
maar op nieuwe en verschillende manieren.
08:46
Targeted drugs, genetic modification, artificial intelligence,
151
502000
4000
Gerichte geneesmiddelen, genetische modificatie, kunstmatige intelligentie,
08:50
perhaps even implants into our brains,
152
506000
2000
misschien zelfs implantaten in onze hersenen,
08:52
may change human beings themselves. And human beings,
153
508000
3000
kunnen de mens zelf veranderen. Menselijke wezens,
08:55
their physique and character, has not changed for thousands of years.
154
511000
4000
hun lichaamsbouw en karakter, zijn gedurende duizenden jaren niet veranderd.
08:59
It may change this century.
155
515000
2000
Dat kan in deze eeuw veranderen.
09:01
It's new in our history.
156
517000
2000
Dat is nieuw in onze geschiedenis.
09:03
And the human impact on the global environment -- greenhouse warming,
157
519000
3000
De menselijke invloed op het mondiale milieu - broeikaseffect,
09:06
mass extinctions and so forth -- is unprecedented, too.
158
522000
3000
massaal uitsterven, enzovoort - is ook nooit zo ingrijpend geweest.
09:10
And so, this makes this coming century a challenge.
159
526000
3000
Dat maakt deze komende eeuw tot een uitdaging.
09:15
Bio- and cybertechnologies are environmentally benign
160
531000
3000
Bio- en cybertechnologie zijn milieuvriendelijk en
09:18
in that they offer marvelous prospects,
161
534000
2000
bieden daardoor fantastische vooruitzichten,
09:20
while, nonetheless, reducing pressure on energy and resources.
162
536000
3000
terwijl ze toch de druk op energie en grondstoffen verminderen.
09:24
But they will have a dark side.
163
540000
2000
Maar ze hebben ook een donkere kant.
09:27
In our interconnected world, novel technology could empower
164
543000
4000
In onze onderling verbonden wereld kan deze nieuwe technologie
09:31
just one fanatic,
165
547000
2000
een fanaticus of zonderling
09:33
or some weirdo with a mindset of those who now design computer viruses,
166
549000
4000
van het type dat nu computervirussen ontwerpt,
09:37
to trigger some kind on disaster.
167
553000
2000
in staat stellen om een ramp te veroorzaken.
09:39
Indeed, catastrophe could arise simply from technical misadventure --
168
555000
4000
Zo'n catastrofe kan zelfs alleen als gevolg van technisch falen gebeuren -
09:43
error rather than terror.
169
559000
2000
'erreur' in plaats van terreur.
09:45
And even a tiny probability of catastrophe is unacceptable
170
561000
5000
Zelfs een kleine kans op catastrofe is onaanvaardbaar
09:50
when the downside could be of global consequence.
171
566000
3000
wanneer ze wereldwijde nadelige gevolgen zou kunnen hebben.
09:55
In fact, some years ago, Bill Joy wrote an article
172
571000
4000
Enkele jaren geleden schreef Bill Joy een artikel
09:59
expressing tremendous concern about robots taking us over, etc.
173
575000
4000
dat een enorme bezorgdheid uitdrukte dat robots de macht zouden overnemen, enzovoort.
10:03
I don't go along with all that,
174
579000
1000
Ik ben het daar niet helemaal mee eens,
10:04
but it's interesting that he had a simple solution.
175
580000
2000
maar het is interessant dat hij een eenvoudige oplossing had.
10:06
It was what he called "fine-grained relinquishment."
176
582000
3000
Het was wat hij 'fijnmazig loslaten' noemde.
10:09
He wanted to give up the dangerous kind of science
177
585000
3000
Hij wilde de gevaarlijke wetenschap opgeven
10:12
and keep the good bits. Now, that's absurdly naive for two reasons.
178
588000
4000
en de goede beetjes behouden. Nu is dat om twee redenen absurd naïef.
10:16
First, any scientific discovery has benign consequences
179
592000
4000
Ten eerste, elke wetenschappelijke ontdekking heeft
10:20
as well as dangerous ones.
180
596000
2000
zowel goedaardige als gevaarlijke gevolgen.
10:22
And also, when a scientist makes a discovery,
181
598000
3000
Trouwens op het moment dat een wetenschapper een ontdekking doet,
10:25
he or she normally has no clue what the applications are going to be.
182
601000
4000
heeft hij of zij normaal gesproken geen idee wat de toepassingen ervan zullen worden.
10:29
And so what this means is that we have to accept the risks
183
605000
5000
Dit betekent dat we de risico's moeten aanvaarden
10:34
if we are going to enjoy the benefits of science.
184
610000
4000
als we van de voordelen van de wetenschap willen genieten.
10:38
We have to accept that there will be hazards.
185
614000
2000
We moeten accepteren dat er risico's zullen zijn.
10:41
And I think we have to go back to what happened in the post-War era,
186
617000
6000
We moeten denken aan wat er gebeurd is in de periode
10:47
post-World War II, when the nuclear scientists
187
623000
3000
na de Tweede Wereldoorlog. Veel nucleaire wetenschappers,
10:50
who'd been involved in making the atomic bomb,
188
626000
2000
die betrokken waren bij de ontwikkeling van de atoombom,
10:52
in many cases were concerned that they should do all they could
189
628000
4000
waren ervan overtuigd dat zij alles moesten doen wat ze konden
10:56
to alert the world to the dangers.
190
632000
2000
om de wereld te waarschuwen voor de gevaren.
10:58
And they were inspired not by the young Einstein,
191
634000
4000
Ze werden niet zozeer door de jonge Einstein geïnspireerd.
11:02
who did the great work in relativity, but by the old Einstein,
192
638000
5000
Die had de relativiteitstheorie op zijn palmares. Maar wel door de oude Einstein,
11:07
the icon of poster and t-shirt,
193
643000
3000
het icoon van poster en T-shirt.
11:10
who failed in his scientific efforts to unify the physical laws.
194
646000
4000
Hij faalde bij zijn wetenschappelijke inspanningen om de fysische wetten te unificeren.
11:14
He was premature. But he was a moral compass --
195
650000
3000
Hij was er toen te vroeg mee. Maar hij was een moreel kompas -
11:17
an inspiration to scientists who were concerned with arms control.
196
653000
5000
bron van inspiratie voor wetenschappers die zich bezighielden met wapenbeheersing.
11:22
And perhaps the greatest living person
197
658000
2000
Misschien wel de grootste levende persoon
11:24
is someone I'm privileged to know, Joe Rothblatt.
198
660000
3000
die ik ken is Joe Rothblatt.
11:27
Equally untidy office there, as you can see.
199
663000
3000
Een even slordig kantoor, zoals je kunt zien.
11:30
He's 96 years old, and he founded the Pugwash movement.
200
666000
4000
Hij is 96 jaar oud en de oprichter van de Pugwash beweging.
11:34
He persuaded Einstein, as his last act,
201
670000
2000
Hij haalde Einstein over om,
11:36
to sign the famous memorandum of Bertrand Russell.
202
672000
3000
als zijn laatste daad, het beroemde memorandum van Bertrand Russell te ondertekenen.
11:39
And he sets an example of the concerned scientist.
203
675000
4000
Hij is een voorbeeld van de betrokken wetenschapper.
11:44
And I think to harness science optimally,
204
680000
3000
Om optimaal gebruik te maken van wetenschap,
11:47
to choose which doors to open and which to leave closed,
205
683000
3000
om te kiezen welke deuren te openen en welke gesloten te laten,
11:50
we need latter-day counterparts of people like Joseph Rothblatt.
206
686000
5000
hebben we nu eigentijdse mensen als Joseph Rothblatt nodig.
11:55
We need not just campaigning physicists,
207
691000
2000
Niet alleen campagne voerende natuurkundigen,
11:57
but we need biologists, computer experts
208
693000
2000
maar ook biologen, informatici
11:59
and environmentalists as well.
209
695000
2000
en milieuactivisten.
12:02
And I think academics and independent entrepreneurs
210
698000
3000
Ik denk dat academici en zelfstandige ondernemers
12:05
have a special obligation because they have more freedom
211
701000
2000
een speciale verplichting hebben omdat ze meer vrijheid
12:07
than those in government service,
212
703000
2000
hebben dan degenen in overheidsdienst
12:09
or company employees subject to commercial pressure.
213
705000
3000
of bedrijfswerknemers die onderworpen zijn aan commerciële druk.
12:12
I wrote my book, "Our Final Century," as a scientist,
214
708000
5000
Ik schreef mijn boek "Our Final Century" als een wetenschapper,
12:17
just a general scientist. But there's one respect, I think,
215
713000
3000
een algemene wetenschapper. Maar er is een verband, denk ik,
12:20
in which being a cosmologist offered a special perspective,
216
716000
4000
waarin ik als kosmoloog een bijzonder perspectief kon aanbieden.
12:24
and that's that it offers an awareness of the immense future.
217
720000
4000
Dat is het besef van de immense toekomst.
12:28
The stupendous time spans of the evolutionary past
218
724000
3000
De verbazingwekkende tijdspannen van het evolutionaire verleden
12:31
are now part of common culture --
219
727000
3000
maken nu deel uit van een gemeenschappelijke cultuur -
12:34
outside the American Bible Belt, anyway --
220
730000
3000
buiten de Amerikaanse Bible Belt tenminste -
12:37
(Laughter)
221
733000
1000
(Gelach)
12:38
but most people, even those who are familiar with evolution,
222
734000
4000
maar de meeste mensen, zelfs degenen die bekend zijn met de evolutie,
12:42
aren't mindful that even more time lies ahead.
223
738000
3000
zijn er zich niet van bewust dat er nog veel meer tijd in het verschiet ligt.
12:46
The sun has been shining for four and a half billion years,
224
742000
3000
De zon schijnt nu al vier en een half miljard jaar,
12:49
but it'll be another six billion years before its fuel runs out.
225
745000
4000
maar ze zal nog eens zes miljard jaar schijnen voordat de brandstof opraakt.
12:53
On that schematic picture, a sort of time-lapse picture, we're halfway.
226
749000
5000
Op deze schematische afbeelding, een tijdloos beeld, zijn we halverwege.
12:59
And it'll be another six billion before that happens,
227
755000
5000
Het zal nog eens zes miljard duren vóór dat dat gebeurt
13:04
and any remaining life on Earth is vaporized.
228
760000
4000
en alle resterende leven op aarde verdampt wordt.
13:09
There's an unthinking tendency to imagine that humans will be there,
229
765000
3000
Even zou je kunnen denken dat mensen
13:12
experiencing the sun's demise,
230
768000
2000
het sterven van de zon zullen meemaken,
13:14
but any life and intelligence that exists then
231
770000
3000
maar elk leven of intelligentie, dat dan nog bestaat,
13:17
will be as different from us as we are from bacteria.
232
773000
4000
zal even verschillend van ons zijn als wij van bacteriën.
13:21
The unfolding of intelligence and complexity
233
777000
2000
De ontplooiing van intelligentie en complexiteit
13:23
still has immensely far to go, here on Earth and probably far beyond.
234
779000
5000
heeft nog steeds een lange weg af te leggen, hier op aarde en waarschijnlijk ver daarbuiten.
13:29
So we are still at the beginning of the emergence of complexity
235
785000
3000
We zijn nog aan het begin van het ontstaan van complexiteit
13:32
in our Earth and beyond.
236
788000
2000
op onze aarde en daarbuiten.
13:35
If you represent the Earth's lifetime by a single year,
237
791000
4000
Als je de levensduur van de aarde door één enkel jaar voorstelt,
13:39
say from January when it was made to December,
238
795000
3000
vanaf het ontstaan in januari tot en met december,
13:42
the 21st-century would be a quarter of a second in June --
239
798000
5000
dan zou de 21e-eeuw een kwartseconde in juni voorstellen -
13:48
a tiny fraction of the year.
240
804000
2000
een piepkleine fractie van dat jaar.
13:51
But even in this concertinaed cosmic perspective,
241
807000
4000
Maar zelfs in dit gecomprimeerde kosmische perspectief,
13:55
our century is very, very special,
242
811000
2000
is onze eeuw heel, heel bijzonder.
13:58
the first when humans can change themselves and their home planet.
243
814000
4000
De eerste eeuw dat de mens zichzelf en zijn thuisplaneet kon veranderen.
14:03
As I should have shown this earlier,
244
819000
3000
Maar zoals ik al eerder zei
14:06
it will not be humans who witness the end point of the sun;
245
822000
3000
de mens zal geen getuige zijn van het eindpunt van de zon,
14:09
it will be creatures as different from us as we are from bacteria.
246
825000
3000
het zullen wezens zijn zo verschillend van ons als wij van bacteriën.
14:14
When Einstein died in 1955,
247
830000
3000
Toen Einstein in 1955 stierf
14:17
one striking tribute to his global status was this cartoon
248
833000
3000
was een opvallend eerbetoon aan zijn wereldwijde status
14:20
by Herblock in the Washington Post.
249
836000
2000
deze cartoon door Herblock in de Washington Post.
14:22
The plaque reads, "Albert Einstein lived here."
250
838000
3000
De plaquette luidt: "Hier woonde Albert Einstein."
14:26
And I'd like to end with a vignette, as it were, inspired by this image.
251
842000
4000
Ik wil graag eindigen met een vignet, als het ware, geïnspireerd door dit beeld.
14:30
We've been familiar for 40 years with this image:
252
846000
6000
We zijn al 40 jaar met dit beeld vertrouwd:
14:36
the fragile beauty of land, ocean and clouds,
253
852000
3000
de fragiele schoonheid van land, oceanen en wolken,
14:39
contrasted with the sterile moonscape
254
855000
2000
contrasterend met het steriele maanlandschap
14:41
on which the astronauts left their footprints.
255
857000
3000
waarop de astronauten hun voetsporen achterlieten.
14:45
But let's suppose some aliens had been watching our pale blue dot
256
861000
4000
Maar laten we eens aannemen dat aliens ons bleekblauwe stipje hebben geobserveerd.
14:49
in the cosmos from afar, not just for 40 years,
257
865000
4000
In de kosmos vanuit de verte en niet alleen voor de laatste 40 jaar,
14:53
but for the entire 4.5 billion-year history of our Earth.
258
869000
4000
maar voor de hele 4,5 miljard jaar durende geschiedenis van onze aarde.
14:58
What would they have seen?
259
874000
2000
Wat zouden ze hebben gezien?
15:00
Over nearly all that immense time,
260
876000
2000
Gedurende bijna heel die immense tijd
15:02
Earth's appearance would have changed very gradually.
261
878000
3000
zou het uitzicht van de aarde heel geleidelijk zijn veranderd.
15:05
The only abrupt worldwide change
262
881000
2000
De enige abrupte wereldwijde verandering
15:07
would have been major asteroid impacts or volcanic super-eruptions.
263
883000
6000
zouden grote asteroïde-inslagen of vulkanische superuitbarstingen zijn geweest.
15:13
Apart from those brief traumas, nothing happens suddenly.
264
889000
4000
Afgezien van deze korte trauma's, gebeurt er niets plotseling.
15:17
The continental landmasses drifted around.
265
893000
3000
De continentale landmassa's dreven rond.
15:20
Ice cover waxed and waned.
266
896000
2000
Ijskappen groeiden en krompen weer.
15:22
Successions of new species emerged, evolved and became extinct.
267
898000
3000
Er was een opeenvolging van het ontstaan van nieuwe soorten, hun evolutie en hun uitsterven.
15:26
But in just a tiny sliver of the Earth's history,
268
902000
4000
Maar in slechts een piepklein gedeelte van de geschiedenis van de aarde,
15:30
the last one-millionth part, a few thousand years,
269
906000
3000
het laatste miljoenste deel, een paar duizend jaar,
15:34
the patterns of vegetation altered much faster than before.
270
910000
3000
veranderden de vegetatiepatronen veel sneller dan voorheen.
15:37
This signaled the start of agriculture.
271
913000
3000
Dit betekende het begin van de landbouw.
15:40
Change has accelerated as human populations rose.
272
916000
4000
Verandering versnelde door de opkomst van menselijke populaties.
15:44
Then other things happened even more abruptly.
273
920000
2000
Dan gebeurden er andere dingen nog meer abrupt.
15:46
Within just 50 years --
274
922000
2000
In slechts 50 jaar -
15:48
that's one hundredth of one millionth of the Earth's age --
275
924000
4000
dat is een honderdste van een miljoenste van de leeftijd van de Aarde -
15:52
the amount of carbon dioxide in the atmosphere started to rise,
276
928000
4000
begon de hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer te stijgen,
15:56
and ominously fast.
277
932000
2000
en wel onheilspellend snel.
15:58
The planet became an intense emitter of radio waves --
278
934000
2000
De planeet werd een intense bron van radiogolven -
16:00
the total output from all TV and cell phones
279
936000
4000
de totale output van TV, mobiele telefoons
16:04
and radar transmissions. And something else happened.
280
940000
3000
en radar uitzendingen. En er gebeurde nog iets anders.
16:07
Metallic objects -- albeit very small ones, a few tons at most --
281
943000
5000
Metalen voorwerpen - weliswaar zeer kleine, hooguit een paar ton wegend -
16:12
escaped into orbit around the Earth.
282
948000
3000
ontsnapten in een baan rond de Aarde.
16:15
Some journeyed to the moons and planets.
283
951000
2000
Sommige reisden naar de manen en planeten.
16:17
A race of advanced extraterrestrials
284
953000
2000
Een ras van geavanceerde buitenaardse wezens,
16:19
watching our solar system from afar
285
955000
3000
die vanuit de verte ons zonnestelsel observeren,
16:22
could confidently predict Earth's final doom in another six billion years.
286
958000
5000
kunnen de definitieve ondergang van de aarde na nog eens zes miljard jaar voorspellen.
16:27
But could they have predicted this unprecedented spike
287
963000
4000
Maar zouden ze deze ongeziene piek,
16:31
less than halfway through the Earth's life?
288
967000
3000
minder dan halverwege de levensduur van de aarde, hebben voorspeld?
16:34
These human-induced alterations
289
970000
2000
Deze door de mens veroorzaakte veranderingen
16:36
occupying overall less than a millionth of the elapsed lifetime
290
972000
4000
nemen minder dan een miljoenste van de totale verstreken levensduur in beslag
16:40
and seemingly occurring with runaway speed?
291
976000
3000
en doen zich voor met een op hol geslagen snelheid.
16:43
If they continued their vigil,
292
979000
2000
Als ze doorgaan met observeren,
16:45
what might these hypothetical aliens witness
293
981000
2000
waarvan zouden deze hypothetische aliens
16:47
in the next hundred years?
294
983000
2000
dan in de komende honderd jaar getuige zijn?
16:50
Will some spasm foreclose Earth's future?
295
986000
3000
Zal een of andere ramp de toekomst van de aarde hypothekeren?
16:53
Or will the biosphere stabilize?
296
989000
2000
Of zal de biosfeer zich stabiliseren?
16:56
Or will some of the metallic objects launched from the Earth
297
992000
3000
Of zal een deel van de metalen voorwerpen gelanceerd vanaf de Aarde
16:59
spawn new oases, a post-human life elsewhere?
298
995000
4000
elders nieuwe oases voor een post-menselijk leven creëren?
17:03
The science done by the young Einstein will continue
299
999000
3000
De wetenschap van de jonge Einstein zal blijven gelden
17:06
as long as our civilization, but for civilization to survive,
300
1002000
5000
zolang onze beschaving duurt. Maar om de beschaving te laten overleven
17:11
we'll need the wisdom of the old Einstein --
301
1007000
2000
hebben we de wijsheid van de oude Einstein nodig -
17:13
humane, global and farseeing.
302
1009000
2000
humaan, globaal en vooruitziend.
17:15
And whatever happens in this uniquely crucial century
303
1011000
5000
Wat er ook gebeurt in deze uniek cruciale eeuw,
17:20
will resonate into the remote future and perhaps far beyond the Earth,
304
1016000
6000
het zal resoneren in de verre toekomst en misschien tot ver buiten de aarde,
17:26
far beyond the Earth as depicted here.
305
1022000
2000
ver buiten de aarde, zoals hier afgebeeld.
17:28
Thank you very much.
306
1024000
2000
Dankuwel.
17:30
(Applause)
307
1026000
3000
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Martin Rees - AstrophysicistLord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos.
Why you should listen
Lord Martin Rees has issued a clarion call for humanity. His 2004 book, ominously titled Our Final Hour, catalogues the threats facing the human race in a 21st century dominated by unprecedented and accelerating scientific change. He calls on scientists and nonscientists alike to take steps that will ensure our survival as a species.
One of the world's leading astronomers, Rees is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at Cambridge, and UK Astronomer Royal. Author of more than 500 research papers on cosmological topics ranging from black holes to quantum physics to the Big Bang, Rees has received countless awards for his scientific contributions. But equally significant has been his devotion to explaining the complexities of science for a general audience, in books like Before the Beginning and Our Cosmic Habitat.
Martin Rees | Speaker | TED.com