TED2017
Wanuri Kahiu: Fun, fierce and fantastical African art
Wanuri Kahiu: Zabawna, dzika i fantastyczna sztuka Afryki
Filmed:
Readability: 4
894,360 views
Jesteśmy przyzwyczajeni, że wiadomości z Afryki mówią o wojnie, ubóstwie i zniszczeniach - mówi Wanuri Kahiu. A gdzie zabawa?
Wanuri przybliża nam „AfroBubbleGum” - afrykańską sztukę pełną entuzjazmu i swobody, pozbawioną politycznych celów. Pomyśl, ile warte są niepoważne sprawy, słuchając Wanuri, która wyjaśnia, dlaczego potrzebujemy sztuki obejmującej cały wachlarz ludzkich doświadczeń, żeby opowiedzieć historie z Afryki.
Wanuri Kahiu - Filmmaker, writer
Wanuri Kahiu wants to curate, commission and create art that celebrates fun, fierce and frivolous Africa. Full bio
Wanuri Kahiu wants to curate, commission and create art that celebrates fun, fierce and frivolous Africa. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So, my mother's a pediatrician,
0
984
2964
Moja mama jest pediatrą.
00:15
and when I was young,
she'd tell the craziest stories
she'd tell the craziest stories
1
3972
3814
Kiedy byłam mała,
opowiadała mi szalone historie,
opowiadała mi szalone historie,
00:19
that combined science
with her overactive imagination.
with her overactive imagination.
2
7810
3223
które łączyły naukę
z jej wybujałą wyobraźnią.
z jej wybujałą wyobraźnią.
00:23
One of the stories she told
was that if you eat a lot of salt,
was that if you eat a lot of salt,
3
11624
4151
Raz powiedziała mi,
że jak zjesz dużo soli,
że jak zjesz dużo soli,
00:27
all of the blood rushes up your legs,
4
15799
3669
to cała krew odpłynie z nóg w górę ciała,
00:31
through your body,
5
19492
1252
00:32
and shoots out the top of your head,
6
20768
2079
a potem wystrzeli przez czubek głowy,
kładąc cię trupem na miejscu.
kładąc cię trupem na miejscu.
00:34
killing you instantly.
7
22871
1702
00:36
(Laughter)
8
24597
1060
(Śmiech)
00:37
She called it "high blood pressure."
9
25681
1812
Nazywała to "wysokim ciśnieniem".
00:39
(Laughter)
10
27517
1644
(Śmiech)
00:41
This was my first experience
with science fiction,
with science fiction,
11
29185
2910
To było moje pierwsze
doświadczenie z fikcją naukową.
doświadczenie z fikcją naukową.
00:44
and I loved it.
12
32119
1285
Spodobało mi się.
00:45
So when I started to write
my own science fiction and fantasy,
my own science fiction and fantasy,
13
33951
3127
Zaczęłam pisać własne teksty
science fiction i fantasy.
science fiction i fantasy.
00:49
I was surprised that it
was considered un-African.
was considered un-African.
14
37102
2494
Byłam zdziwiona,
że uważano je za nieafrykańskie.
że uważano je za nieafrykańskie.
Zapytałam więc, co to znaczy,
że coś jest afrykańskie?
że coś jest afrykańskie?
00:52
So naturally, I asked, what is African?
15
40294
2615
00:54
And this is what I know so far:
16
42933
1860
Oto czego się dowiedziałam do tej pory.
00:57
Africa is important.
17
45735
1522
Afryka jest ważna.
01:00
Africa is the future.
18
48023
1431
Afryka jest przyszłością.
01:01
It is, though.
19
49478
1266
Z tym się akurat zgadzam.
01:03
And Africa is a serious place
where only serious things happen.
where only serious things happen.
20
51254
4323
Do tego Afryka jest poważnym miejscem,
gdzie dzieją się tylko poważne rzeczy.
gdzie dzieją się tylko poważne rzeczy.
01:07
So when I present my work somewhere,
someone will always ask,
someone will always ask,
21
55601
4475
Kiedy pokazuję gdzieś swoje prace,
ktoś zawsze zapyta mnie,
ktoś zawsze zapyta mnie,
01:12
"What's so important about it?
22
60100
2571
"Co jest w tym tak ważnego?
01:14
How does it deal with real African issues
23
62695
2519
Co ma to do rzeczy z wielkimi problemami
jak wojna, bieda, zniszczenia, AIDS?".
jak wojna, bieda, zniszczenia, AIDS?".
01:17
like war, poverty, devastation or AIDS?"
24
65238
5368
01:22
And it doesn't.
25
70630
1209
Nic.
01:24
My work is about Nairobi pop bands
that want to go to space
that want to go to space
26
72287
5337
Moje utwory mówią o zespołach popowych
z Nairobi, które chcą polecieć w kosmos
z Nairobi, które chcą polecieć w kosmos
01:29
or about seven-foot-tall robots
27
77648
3128
albo ponaddwumetrowych robotach,
które się zakochują.
które się zakochują.
01:32
that fall in love.
28
80800
1472
01:34
It's nothing incredibly important.
29
82673
3213
Nie jest to nic szczególnie ważnego.
01:37
It's just fun, fierce and frivolous,
30
85910
3383
Jest to po prostu zabawne,
niepohamowane i frywolne.
niepohamowane i frywolne.
01:41
as frivolous as bubble gum --
31
89317
2611
Frywolne jak guma do żucia.
01:43
"AfroBubbleGum."
32
91952
1335
"AfroBubbleGum".
01:46
So I'm not saying that
agenda art isn't important;
agenda art isn't important;
33
94421
3265
Nie mówię, że sztuka mająca
jakiś cel nie jest ważna.
jakiś cel nie jest ważna.
01:49
I'm the chairperson of a charity
34
97710
2275
Jestem przewodniczącą
organizacji charytatywnej.
organizacji charytatywnej.
01:52
that deals with films and theaters
that write about HIV and radicalization
that write about HIV and radicalization
35
100009
6957
Zajmujemy się filmami i sztukami
mówiącymi o HIV i radykalizacji,
mówiącymi o HIV i radykalizacji,
01:58
and female genital mutilation.
36
106990
2263
i okaleczeniu żeńskich narządów płciowych.
02:01
It's vital and important art,
37
109277
2281
Jest to niezbędny i ważny rodzaj sztuki,
02:03
but it cannot be the only art
that comes out of the continent.
that comes out of the continent.
38
111582
3552
ale nie może to być jedyna rzecz,
która pochodzi z naszego kontynentu.
która pochodzi z naszego kontynentu.
02:08
We have to tell more stories
39
116372
2336
Musimy opowiadać więcej historii,
które są pełne entuzjazmu.
które są pełne entuzjazmu.
02:10
that are vibrant.
40
118732
1415
02:13
The danger of the single story
is still being realized.
is still being realized.
41
121277
3951
Groźba płynąca z takiej jednostronności
ciągle nie jest w pełni zrozumiana.
ciągle nie jest w pełni zrozumiana.
02:18
And maybe it's because of the funding.
42
126059
1819
Może jest tak z powodu finansowania.
02:19
A lot of art is still dependent
on developmental aid.
on developmental aid.
43
127902
3903
Wielu artystów ciągle jest zależnych
od pomocy przeznaczanej na rozwój.
od pomocy przeznaczanej na rozwój.
02:23
So art becomes a tool for agenda.
44
131829
2866
Sztuka staje się więc
narzędziem programowym.
narzędziem programowym.
02:27
Or maybe it's because we've only seen
one image of ourselves for so long
one image of ourselves for so long
45
135910
4418
Może jest tak dlatego, że od tak dawna
widzimy się tylko w jeden sposób,
widzimy się tylko w jeden sposób,
02:32
that that's all we know how to create.
46
140352
2447
że tylko tak potrafimy tworzyć.
02:34
Whatever the reason, we need a new way,
47
142823
3173
Niezależnie od przyczyny
trzeba znaleźć nowy sposób.
trzeba znaleźć nowy sposób.
02:38
and AfroBubbleGum is one approach.
48
146020
1845
AfroBubbleGum jest jednym z nich.
02:40
It's the advocacy of art for art's sake.
49
148571
3296
Jest to poparcie sztuki dla sztuki.
02:44
It's the advocacy of art
that is not policy-driven
that is not policy-driven
50
152669
2996
Jest to poparcie dla sztuki apolitycznej,
bezprogramowej, niezależnej od nauki.
bezprogramowej, niezależnej od nauki.
02:47
or agenda-driven
51
155689
1532
02:49
or based on education,
52
157245
1939
02:51
just for the sake of imagination:
53
159208
3366
Sztuka tworzona dla wyobraźni.
02:54
AfroBubbleGum art.
54
162598
1553
Sztuka AfroBubbleGum.
02:56
And we can't all be AfroBubbleGumists.
55
164829
2386
Nie wszyscy możemy być
AfroBubbleGumistami.
AfroBubbleGumistami.
02:59
We have to judge our work
for its potential poverty porn pitfalls.
for its potential poverty porn pitfalls.
56
167239
4046
Trzeba uważać, żeby nie wpaść
w niezdrową fascynację ubóstwem.
w niezdrową fascynację ubóstwem.
03:03
We have to have tests
that are similar to the Bechdel test,
that are similar to the Bechdel test,
57
171309
3253
Trzeba stosować testy
podobne do testu Bechdela
podobne do testu Bechdela
03:09
and ask questions like:
58
177364
1713
i zadawać takie pytania jak:
03:11
Are two or more Africans
in this piece of fiction healthy?
in this piece of fiction healthy?
59
179655
3568
czy w opowiadaniu występuje
dwóch lub więcej zdrowych Afrykanów?
dwóch lub więcej zdrowych Afrykanów?
03:17
Are those same Africans financially stable
and not in need of saving?
and not in need of saving?
60
185096
5195
Czy ci Afrykanie są ustabilizowani
finansowo i nie potrzebują pomocy?
finansowo i nie potrzebują pomocy?
03:23
Are they having fun and enjoying life?
61
191373
2888
Czy są zadowoleni i cieszą się życiem?
03:26
And if we can answer yes
to two or more of these questions,
to two or more of these questions,
62
194285
3098
Jeśli możemy odpowiedzieć "tak"
na dwa lub więcej pytań,
na dwa lub więcej pytań,
03:29
then surely we're AfroBubbleGumists.
63
197407
1971
wtedy na pewno jesteśmy
AfroBubbleGumistami.
AfroBubbleGumistami.
03:32
(Laughter)
64
200035
1549
(Śmiech)
03:33
(Applause)
65
201608
4777
(Brawa)
03:38
And fun is political,
66
206409
1489
Ta zabawa zahacza o politykę,
03:40
because imagine if we have
images of Africans who were vibrant
images of Africans who were vibrant
67
208447
4252
bo jeśli mamy obrazy Afrykanów,
którzy są energiczni, kochający,
którzy są energiczni, kochający,
03:44
and loving and thriving
68
212723
2043
promieniejący, prowadzący spełnione życie,
to co będziemy sądzić o nas samych?
to co będziemy sądzić o nas samych?
03:46
and living a beautiful, vibrant life.
69
214790
2288
03:49
What would we think of ourselves then?
70
217102
2381
Czy pomyślimy, że może należy nam się
trochę więcej szczęścia?
trochę więcej szczęścia?
03:51
Would we think that maybe
we're worthy of more happiness?
we're worthy of more happiness?
71
219507
2847
03:54
Would we think of our shared humanity
through our shared joy?
through our shared joy?
72
222979
3839
Czy pomyślimy wtedy, że wszyscy
jesteśmy ludźmi przez wspólną radość?
jesteśmy ludźmi przez wspólną radość?
03:59
I think of these things when I create.
73
227567
1930
Myślę o tych rzeczach, kiedy tworzę.
04:01
I think of the people and the places
that give me immeasurable joy,
that give me immeasurable joy,
74
229947
3201
Myślę o ludziach i miejscach
dających mi bezgraniczną radość
dających mi bezgraniczną radość
04:05
and I work to represent them.
75
233172
1983
i pracuję, żeby ich reprezentować.
04:07
And that's why I write stories
76
235179
1637
Dlatego piszę opowiadania
o dziewczynach z przyszłości,
o dziewczynach z przyszłości,
04:08
about futuristic girls that risk
everything to save plants
everything to save plants
77
236840
4470
które ryzykują wszystko,
żeby ocalić rośliny
żeby ocalić rośliny
04:13
or to race camels
78
241334
2229
albo ganiać się na wielbłądach
lub po prostu tańczyć.
lub po prostu tańczyć.
04:15
or even just to dance,
79
243587
2440
04:18
to honor fun,
80
246051
1721
Żeby wyróżnić zabawę,
04:19
because my world is mostly happy.
81
247796
2123
bo mój świat jest raczej szczęśliwy.
04:21
And I know happiness is a privilege
in this current splintered world
in this current splintered world
82
249943
3770
Wiem, że szczęście jest przywilejem
w tym rozwarstwionym świecie,
w tym rozwarstwionym świecie,
04:25
where remaining hopeful
requires diligence.
requires diligence.
83
253737
3754
gdzie wytrwanie w nadziei wymaga pracy.
04:31
But maybe, if you join me
in creating, curating and commissioning
in creating, curating and commissioning
84
259285
5343
Ale może jeśli pomożecie mi w tworzeniu
i promowaniu sztuki AfroBubbleGum,
i promowaniu sztuki AfroBubbleGum,
04:36
more AfroBubbleGum art,
85
264652
2029
może wtedy będzie nadzieja na inny obraz
świata, obraz szczęśliwej Afryki,
świata, obraz szczęśliwej Afryki,
04:38
there might be hope
for a different view of the world,
for a different view of the world,
86
266705
2778
04:41
a happy Africa view
87
269507
2156
04:43
where children are strangely traumatized
88
271687
2028
gdzie dzieci są szokowane
czarnym humorem matek,
czarnym humorem matek,
04:45
by their mother's dark sense of humor,
89
273739
1943
04:47
(Laughter)
90
275706
1037
(Śmiech)
04:48
but also they're claiming fun,
fierce and frivolous art
fierce and frivolous art
91
276767
4562
ale też zajmują się zabawą,
dziką i frywolną sztuką
dziką i frywolną sztuką
04:53
in the name of all things
unseriously African.
unseriously African.
92
281353
4205
w imię wszystkich rzeczy
niepoważnie afrykańskich.
niepoważnie afrykańskich.
04:58
Because we're AfroBubbleGumists
93
286090
2622
Bo jesteśmy AfroBubbleGumistami
05:00
and there's so many more of us
than you can imagine.
than you can imagine.
94
288736
2853
i jest nas więcej, niż wam się zdaje.
05:04
Thank you so much.
95
292090
1204
Dziękuje wam bardzo.
05:05
(Applause)
96
293318
3831
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Wanuri Kahiu - Filmmaker, writerWanuri Kahiu wants to curate, commission and create art that celebrates fun, fierce and frivolous Africa.
Why you should listen
Born in Nairobi, TED Fellow Wanuri Kahiu is part of the new generation of African filmmakers. Her films have received international acclaim and have been screened in more than 100 film festivals around the world. To date, Kahiu has written and directed six films and is working on her second feature length film.
Kahiu's first feature film, From a Whisper, based on the real events surrounding the 1998 twin bombings of US Embassies in Kenya and Tanzania, won Best Narrative Feature in 2010 at the Pan African Film Festival in Los Angeles as well as five awards at the African Movie Academy Award, including Best Director and Best Screenplay.
In 2009 Wanuri produced TV documentary For Our Land about Nobel Peace Prize Laureate Professor Wangari Maathai for MNET, a pan-African cable station. In 2010, her short science fiction Pumzi premiered at Sundance and went on to win best short film at Cannes and the silver at Carthage Film Festival in Tunisia. Pumzi also earned Kahiu the Citta di Venezia 2010 award in Venice, Italy. She is currently in post production on her second feature film, Rafiki, as well as a feature length documentary Ger about UNHCR Goodwill Ambassador Ger Duany.
Wanuri Kahiu | Speaker | TED.com