TED2002
Keith Bellows: The camel's hump
Keith Bellows o wielbłądzim garbie
Filmed:
Readability: 3.3
215,303 views
Keith Bellows zabawnie opisuje "konstrukcję" wielbłąda, którego nazywa "dżipem pustyni", ze względu na niezwykłą wytrzymałość tego zwierzęcia. Choć nie mógł przyprowadzić na TED prawdziwego wielbłąda, przygotował dla nas spotkanie filmowe z tonowym samcem w rui.
Keith Bellows - Traveler
On the heels of a long and bruising camel ride, Keith Bellows became fascinated with the "SUV of the sand," and with the many thorny aspects of their personalities (and mating habits) most of us would rather not dwell upon. Full bio
On the heels of a long and bruising camel ride, Keith Bellows became fascinated with the "SUV of the sand," and with the many thorny aspects of their personalities (and mating habits) most of us would rather not dwell upon. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
[SHIT]
0
5000
2000
[GÓWNO]
00:19
This is arguably the back end of the design of animals.
1
7000
3000
To efekt końcowy konstrukcji zwierzęcia. (Śmiech)
00:22
(Laughter)
2
10000
3000
To efekt końcowy konstrukcji zwierzęcia. (Śmiech)
00:25
But the reason I put this up here is because
3
13000
3000
Napisałem to słowo,
00:28
when I was in Africa last year, my wife and I were driving around,
4
16000
4000
bo w zeszłym roku byłem z żoną w Afryce,
00:32
we had this wonderful guide,
5
20000
2000
i przewodnik opowiedział nam fascynującą anegdotę,
00:34
who showed us something that surprised both of us,
6
22000
4000
i przewodnik opowiedział nam fascynującą anegdotę,
00:38
and it was very revealing in terms of the fascination
7
26000
3000
która jest związana z tematem
00:41
that comes with the design of animals.
8
29000
2000
"konstrukcji" zwierząt.
00:43
It turns out that in about the 1880s, the missionaries came to Africa
9
31000
4000
Od około roku 1880, misjonarze przybywali do Afryki,
00:47
to spread the word of Christianity,
10
35000
2000
żeby głosić Chrześcijaństwo
00:49
to teach English to the natives.
11
37000
2000
i uczyć angielskiego.
00:51
And they brought blackboards and chalk.
12
39000
2000
Przywieźli tablice i kredy.
00:53
And I'd like you to imagine that that's a blackboard,
13
41000
2000
Wyobraźcie sobie, że to taka tablica.
00:55
and I just used some chalk on there.
14
43000
2000
Wyobraźcie sobie, że to taka tablica.
00:58
And they brought quite a bit of this stuff.
15
46000
2000
Dużo tego przywieźli,
01:00
But over the years, the blackboards were fine,
16
48000
3000
tablice się nie zużywały,
01:03
but they ran out of chalk.
17
51000
2000
ale kreda tak.
01:05
And this is a real crisis for them.
18
53000
2000
To był kryzys.
01:08
And that's where the hyena comes in.
19
56000
2000
Pomogły im hieny.
01:11
The hyena is probably the most perfectly designed
20
59000
2000
Hiena to świetnie zaprojektowany padlinożerca.
01:13
scavenging animal in the world.
21
61000
2000
Hiena to świetnie zaprojektowany padlinożerca.
01:15
It strip-mines carcasses, and it has amazing teeth,
22
63000
4000
Ogołaca zwłoki ze wszystkiego, a jej uzębienie
01:19
because it enables the hyena to essentially eat bones.
23
67000
4000
pozwala jej zjadać kości.
01:24
Now, the end product of that action is up on the board here.
24
72000
5000
Produkt tej czynności opisałem na tablicy.
01:30
And what the missionaries would do is, they'd walk around
25
78000
4000
Tak więc misjonarze zbierali hienie gówno,
01:34
and they'd pick up hyena shit.
26
82000
2000
Tak więc misjonarze zbierali hienie gówno,
01:37
And the incredible thing about hyena shit is, it makes great chalk.
27
85000
3000
bo gówno hieny to świetna kreda.
01:41
(Laughter)
28
89000
1000
(Śmiech)
01:42
Now, that's not what I'm here to talk about,
29
90000
2000
To fascynujące,
01:44
but it is a fascinating aspect of animal design.
30
92000
4000
ale będę opowiadał nie o tym, tylko o wielbłądach.
01:48
What I'm here to talk about is the camel.
31
96000
3000
ale będę opowiadał nie o tym, tylko o wielbłądach.
01:51
When I started talking to Richard
32
99000
2000
Opis prelekcji zacząłem tak:
01:53
about what I was going to speak about,
33
101000
2000
Opis prelekcji zacząłem tak:
01:55
I had recently come back from Jordan,
34
103000
2000
"W Jordanie zaszło coś między mną a wielbłądem".
01:57
where I had an amazing experience with a camel.
35
105000
3000
"W Jordanie zaszło coś między mną a wielbłądem".
02:01
(Laughter)
36
109000
3000
(Śmiech)
02:04
And we were in the desert --
37
112000
2000
Richard Wurman: I tym zakończymy tą prelekcję!
02:06
Richard Wurman: That's the end of this talk!
38
114000
1000
Richard Wurman: I tym zakończymy tą prelekcję!
02:07
Keith Bellows: Yeah, yeah.
39
115000
1000
Richard Wurman: I tym zakończymy tą prelekcję!
02:08
We were in the desert, in Wadi Rum, in a small Jeep.
40
116000
3000
Byliśmy na pustyni, w Wadi Rum, w małym dżipie.
02:11
There were four of us -- two Bedouin drivers --
41
119000
2000
4 osoby, 2 Beduinów,
02:14
and you can just imagine, this expanse is an ocean of sand,
42
122000
3000
wokół nieskończone morze piasku.
02:18
105 degrees, one water bottle.
43
126000
2000
40 stopni, jedna butelka wody.
02:21
And we were driving in what they told us
44
129000
2000
Mówili, że to ich najlepszy dżip, ale wyglądał okropnie.
02:24
was their very, very best Jeep. Didn't look like it to me.
45
132000
4000
Mówili, że to ich najlepszy dżip, ale wyglądał okropnie.
02:28
And as we started to go through the desert, the Jeep broke down.
46
136000
5000
Kiedy wjechaliśmy na pustynię, dżip się zepsuł.
02:34
The guys got out, they put the hood up,
47
142000
2000
Wysiedli, poszperali pod maską.
02:36
they started working under the hood,
48
144000
2000
Wysiedli, poszperali pod maską.
02:38
got it going again. About a hundred yards, it broke down.
49
146000
2000
Dżip zepsuł się 100 metrów dalej.
02:40
This went on about six or seven times,
50
148000
2000
To powtórzyło się parę razy, więc martwiliśmy się,
02:42
and we were getting more and more alarmed,
51
150000
2000
To powtórzyło się parę razy, więc martwiliśmy się,
02:44
and we were also getting deeper and deeper into the desert.
52
152000
2000
bo byliśmy na pustyni.
02:46
And eventually, our worst nightmare happened:
53
154000
3000
A w końcu najgorszy koszmar: zalali silnik.
02:49
they flooded the engine.
54
157000
2000
A w końcu najgorszy koszmar: zalali silnik.
02:51
And they said, "Ah, no problem! We just get out and walk."
55
159000
3000
Stwierdzili, że nie ma problemu, idziemy piechotą.
02:55
And we said, "We get out and walk?"
56
163000
2000
Stwierdzili, że nie ma problemu, idziemy piechotą.
02:57
One water bottle -- remember, guys -- four people.
57
165000
2000
Mieliśmy 1 butelkę wody. Ale poszliśmy po wielbłądy.
02:59
And they said, "Yeah, yeah, we'll walk. We'll find some camels."
58
167000
3000
Mieliśmy 1 butelkę wody. Ale poszliśmy po wielbłądy.
03:03
So we got out and walked, and sure enough,
59
171000
2000
Okazało się, że jakieś półtora kilometra stamtąd
03:05
about half a mile, we came over the crest of this hill,
60
173000
2000
Okazało się, że jakieś półtora kilometra stamtąd
03:07
and there was a huge gathering of Bedouin with their camels.
61
175000
3000
była grupa Beduinów z wielbłądami.
03:10
The guy went up and started dickering,
62
178000
2000
Nasi wytargowali cenę 10 dol. za 4 wierzchowce.
03:12
and 10 dollars later, we had four camels.
63
180000
2000
Nasi wytargowali cenę 10 dol. za 4 wierzchowce.
03:15
They went down like elevators; we got on them. They went back up,
64
183000
3000
Obniżyły się dla nas, jak windy.
03:18
and the Bedouin -- each Bedouin, four of them --
65
186000
3000
Z tyłu każdego siedział Beduin z batem.
03:21
got behind each of the camels with a little whip.
66
189000
3000
Z tyłu każdego siedział Beduin z batem.
03:24
And they started slashing away at the back of the camels,
67
192000
3000
Walnęli im po zadach i wielbłądy puściły się w galop.
03:27
and they started galloping.
68
195000
1000
Walnęli im po zadach i wielbłądy puściły się w galop.
03:28
And if you've ever been on a camel,
69
196000
1000
Na wielbłądzie jedzie się bardzo niewygodnie.
03:29
it is a very, very uncomfortable ride.
70
197000
2000
Na wielbłądzie jedzie się bardzo niewygodnie.
03:32
There's also one other aspect about these camels.
71
200000
3000
Dodatkowy mankament:
03:35
About every 10 steps, they lean back
72
203000
2000
co 10 kroków wielbłąd próbuje odgryźć ci kawałek nogi.
03:37
and try to take a chunk out of your leg.
73
205000
2000
co 10 kroków wielbłąd próbuje odgryźć ci kawałek nogi.
03:39
(Laughter)
74
207000
1000
(Śmiech)
03:40
So we kept on going,
75
208000
2000
Wielbłąd ciągle odwracał się i próbował dziabnąć.
03:42
and this camel kept on trying to take a chunk out of my leg.
76
210000
3000
Wielbłąd ciągle odwracał się i próbował dziabnąć.
03:45
And eventually, three miles later, we arrived at our destination,
77
213000
3000
Jakieś 5 km stamtąd czekał na nas dżip.
03:48
where a Jeep was supposed to meet us.
78
216000
2000
Jakieś 5 km stamtąd czekał na nas dżip.
03:50
And the camels come down again like elevators,
79
218000
2000
Wielbłąd opuścił się,
03:52
we sort of clumsily get off,
80
220000
2000
a kiedy schodziłem, znowu chciał mnie ugryźć.
03:54
and they -- obviously -- try to take another chunk out of my leg.
81
222000
3000
a kiedy schodziłem, znowu chciał mnie ugryźć.
03:57
And I've developed a very wonderful relationship
82
225000
3000
Poznałem się na nim w międzyczasie
04:00
with this creature by this point,
83
228000
2000
Poznałem się na nim w międzyczasie
04:02
and I've realized that this is a mean son of a bitch.
84
230000
3000
i powiem wam, że to wredny drań.
04:06
And much meaner, by the way, than the Bedouin who greeted me
85
234000
3000
Znacznie bardziej wredny, niż Beduin,
04:09
and tried to sell me one of his 26 daughters
86
237000
2000
który na powitanie chciał sprzedać jedną z 26 córek.
04:12
to take back to the States.
87
240000
2000
który na powitanie chciał sprzedać jedną z 26 córek.
04:14
So as we talked, Richard and I,
88
242000
2000
Zapytałem Richarda, czy mam tu przywieźć wielbłąda,
04:16
I said, "You know, maybe I should bring a camel.
89
244000
2000
Zapytałem Richarda, czy mam tu przywieźć wielbłąda,
04:18
I think the camel is the best designed animal in the world."
90
246000
2000
bo to najlepiej zaprojektowane zwierzę.
04:20
And he kind of went, "Nah. I don't think we want to be bringing a camel."
91
248000
2000
bo to najlepiej zaprojektowane zwierzę.
04:23
And you should be really glad we decided not to bring the camel.
92
251000
2000
Cieszcie się, bo się nie zgodził.
04:26
So I did the next best thing.
93
254000
2000
Ale mam coś dobrego.
04:29
I went to the Washington Zoo. Richard said,
94
257000
3000
Pojechałem do waszyngtońskiego zoo.
04:32
"I want you to get up close and personal with this camel.
95
260000
3000
Richard kazał dobrze zapoznać się z wielbłądem.
04:35
I want you to inspect its mouth, look at its teeth.
96
263000
3000
Zaglądnąć w pysk, obejrzeć zęby.
04:38
Go underneath it. Go above it. Go around it.
97
266000
3000
Wejść pod spód, na szczyt i obejść wokoło.
04:41
Pull its tail up; take a look in there.
98
269000
2000
Zajrzeć pod ogon.
04:44
I want you to get as close to that camel as you possibly can."
99
272000
2000
Zbliżyć się, jak tylko można.
04:47
So, I got a National Geographic film crew. We went down there,
100
275000
5000
Wziąłem ze sobą ekipę filmową National Geographic.
04:52
and I took one look at this camel.
101
280000
3000
Kiedy zobaczyłem wielbłąda, uświadomiłem sobie,
04:56
It is a 2,000 pound creature who is in rut.
102
284000
4000
że ta ważąca tonę bestia jest w rui.
05:01
(Laughter)
103
289000
3000
(Śmiech)
05:04
Now, if you've ever seen a 2,000 pound camel in a rut,
104
292000
2000
Tonowy wielbłąd w rui
05:06
it is a scary, scary thing to behold.
105
294000
2000
może napędzić stracha.
05:10
And if Richard thought I was getting in the ring with that camel,
106
298000
3000
Jeśli Richard chciał, żebym wszedł do tej zagrody,
05:14
someone was smoking Bedouin high grade.
107
302000
2000
upalił się chyba beduińskim ziołem. (Śmiech)
05:16
(Laughter)
108
304000
1000
upalił się chyba beduińskim ziołem. (Śmiech)
05:17
So we got as close to it as possible,
109
305000
4000
Podeszliśmy najbliżej, jak można.
05:21
and I'm going to share this -- Chris, if you want to roll this film --
110
309000
3000
Obejrzymy rezultat, a potem opowiem więcej
05:24
and then I'm going to show you a little bit more
111
312000
2000
o konstrukcji wielbłąda.
05:26
about the design of camels.
112
314000
1000
o konstrukcji wielbłąda.
05:27
Do you want to roll the film?
113
315000
2000
Mamy film?
06:07
(Video) Hello. This is Keith Bellows with the National Geographic Camel Investigation Unit.
114
355000
3000
(Wideo): Jestem tu z Zespołem Badań Wielbłądów dla TED.
06:10
I'm here to look at the ultimate desert machine.
115
358000
3000
Przyglądamy się idealnej maszynie pustynnej.
06:23
And you'll note I started chewing gum
116
371000
2000
Żuję gumę, bo zaraziłem się tym od wielbłąda.
06:25
because I was around this camel all day.
117
373000
2000
Żuję gumę, bo zaraziłem się tym od wielbłąda.
06:27
Senior Keeper: That's it, that's it, OK. No! See, now he's getting a little overexcited.
118
375000
3000
Opiekun: Trochę się denerwuje.
06:30
So we'll need to be very careful around him. Don't let him get you.
119
378000
3000
Musisz być ostrożny, bo cię ugryzie.
06:56
Now, you can see copious amounts of saliva in there. [Unclear]
120
404000
3000
Wydziela bardzo dużo śliny.
07:03
I call myself the unstable stable boy.
121
411000
2000
Jestem dziki, jak na stajennego.
07:05
Their nose -- you can see his nose is flared right now.
122
413000
3000
Widzisz, jak rozdyma nozdrza?
07:08
When they're in rut -- they're similar to seals
123
416000
3000
Foki w rui muszą rozewrzeć nozdrza,
07:11
in the way, like, a seal has to open its nose to breathe.
124
419000
3000
żeby oddychać.
07:17
And they're similar. They have to kind of consciously open their nose.
125
425000
4000
Wielbłądy podobnie - też otwierają nos świadomie.
07:21
Ears? They are small. But they have excellent hearing.
126
429000
3000
Mają małe uszy, ale świetny słuch.
07:26
But not a big -- for instance, in zebras, they have a huge ear
127
434000
5000
Na przykład zebry mają wielkie, ruchome uszy,
07:31
that's very mobile, so they can actually turn them both around.
128
439000
3000
mogą nimi dowolnie obracać.
07:36
And they use them in the same way we use our binocular vision.
129
444000
3000
Używają tego tak, jak my widzenia dwuocznego.
07:39
They use them to pinpoint sound.
130
447000
3000
Określają kierunek pochodzenia dźwięku.
07:42
The desert's extremely windy as well as being very cold.
131
450000
3000
Na pustyni wieje wiatr, jest bardzo zimno.
07:45
So not only do they have the very long eyelashes,
132
453000
3000
Mają nie tylko bardzo długie rzęsy,
07:49
but there's the secondary -- I guess you'd call it the [unclear] or whatever.
133
457000
5000
ale też coś w stylu dodatkowej brwi.
07:56
It's this hair that's above the eyes, and below it it's longer.
134
464000
5000
Mają włosy nad okiem i dłuższe, pod spodem.
08:01
Most people think that the humps store water.
135
469000
3000
To nieprawda, że w garbie jest woda,
08:04
They don't. They store fat.
136
472000
3000
jest tam tłuszcz.
08:09
But -- now, I'm not a chemist, but basically what happens is
137
477000
4000
Nie jestem chemikiem, ale jest mniej więcej tak,
08:13
the fat is oxidized by their breathing.
138
481000
5000
że tłuszcz utlenia się w wyniku oddychania,
08:18
And that will turn it into actually usable water.
139
486000
6000
dzięki czemu zmienia się w wodę.
08:24
Like a lot of predators, they walk on their toes.
140
492000
3000
Jak wiele drapieżników, chodzą na palcach.
08:27
But there's a big, fat pad in there that squishes out.
141
495000
5000
Ale mają poduszkę tłuszczową, która się rozpłaszcza.
08:32
They're like sun shoes, but, you know, with sand.
142
500000
5000
Jak klapki na plażę.
08:37
Hooves? They don't have traditional hooves,
143
505000
5000
Nie mają zwykłych kopyt,
08:42
but they do have one, like, big nail.
144
510000
3000
ale jeden "paznokieć".
08:45
You can't really see too clear. The fur's kind of grown over.
145
513000
3000
Nie widać, bo zakrywa go futro.
08:48
But they use their tails a lot, especially in rut.
146
516000
3000
Posługują się też ogonem, szczególnie w rui.
08:51
He will urinate and spin his tail
147
519000
4000
Sika i wywija ogonem,
08:55
to spread the urine around
148
523000
3000
żeby rozproszyć mocz.
08:58
and make him more attractive.
149
526000
3000
Tak przyciąga samice.
09:01
I don't know why that would be, but it works for them. (Laughter)
150
529000
3000
U ludzi jest inaczej, ale wielbłądzice to lubią.
09:04
So, what the hell.
151
532000
3000
Każdy robi, co lubi.
09:07
Now, they will also defecate in certain areas.
152
535000
3000
Czasem wypróżniają się specyficznie.
09:10
Generally, they poop wherever they want to,
153
538000
3000
Zwykle robią, gdzie chcą,
09:13
but during their rut, they will defecate in perimeter areas.
154
541000
7000
ale w rui kałem oznaczają teren.
09:20
I don't know if you've read or heard about the sub-sonic sounds from elephants --
155
548000
6000
Słyszał pan może o tym, że słonie wydają infradźwięki?
09:26
you know what I mean, like, "Br-r-r!"
156
554000
3000
Wie pan, takie "brrr".
09:29
These big, big rumbling sounds. He will do the same thing.
157
557000
3000
Wielbłądy też je wydają.
09:32
You can actually see, right here, it will vibrate.
158
560000
3000
Można zobaczyć wibracje.
09:35
We weigh our animals.
159
563000
3000
Zwykle ważymy zwierzęta,
09:38
Unfortunately, he's a very aggressive animal,
160
566000
4000
ale ten wielbłąd jest agresywny,
09:42
so he's actually destroyed some of the scales.
161
570000
3000
zniszczył nam kiedyś wagę.
09:45
We had these big things that I weigh the bison on, for instance.
162
573000
3000
Mamy ogromne wagi, np. dla bizonów.
09:48
I'm guessing that he -- well, he's at least 1,600 pounds.
163
576000
3000
Myślę, że waży przynajmniej 700 kilo,
09:51
But I would put him closer to 2,000.
164
579000
3000
może nawet tonę.
09:54
He's basically a walking mulch pile.
165
582000
3000
To chodząca maszyna do mulczowania.
09:57
We're kind of like buds, but I'm also a male as well and he's -- KB: He sees you as competition? Senior Keeper: Yeah, exactly.
166
585000
5000
Lubimy się, ale ja też jestem samcem,
10:02
And it makes him very dangerous at this time of year.
167
590000
3000
a w tej części roku to go denerwuje.
10:05
Don't even think about it. Don't think about it!
168
593000
3000
Ani mi się waż!
10:08
But now, we're going to meet -- out! Out!
169
596000
5000
Teraz idziemy się spotkać. Wyłaź!
10:15
Out!
170
603000
2000
Wyłaź!
10:18
No.
171
606000
2000
Nie.
10:21
Out!
172
609000
2000
Wyłaź!
10:47
(Applause)
173
635000
1000
(Brawa)
10:48
KB: What I didn't show you was -- you got that swinging thing going?
174
636000
4000
Nie pokazałem wam wywijania ogonem.
10:53
Well -- and you're glad I didn't show you this.
175
641000
2000
Pewnie się cieszycie.
10:56
One of the other things about the camel's beautiful design
176
644000
2000
Co ciekawe, ich penis
10:59
is that its penis points backwards.
177
647000
2000
skierowany jest do tyłu,
11:01
That way the camel can dip its tail in the stream,
178
649000
4000
dlatego wielbłąd może zanurzyć ogon w moczu
11:05
and just whacker the entire area around him.
179
653000
4000
i pryskać nim wszędzie wokoło.
11:09
And that's how he really marks his territory.
180
657000
2000
Tak oznacza terytorium.
11:12
Now, what you also didn't see was that --
181
660000
2000
Może nie zauważyliście,
11:14
and you may have noticed in the pen beside him
182
662000
3000
kto był z nim w zagrodzie.
11:17
and, by the way, the camel's name is Suki.
183
665000
2000
Wielbłąd nazywa się Suki,
11:20
In the pen beside him is Jasmine.
184
668000
1000
a jego partnerka to Jasmine.
11:22
Jasmine has been his mate for some time.
185
670000
2000
a jego partnerka to Jasmine.
11:24
But on this particular occasion, it was very, very clear
186
672000
3000
Tego dnia było jasne, że Suki jest napalony,
11:28
that as horny as Suki was, Jasmine was having none of it.
187
676000
4000
ale Jasmine kazała mu wybić to sobie z głowy.
11:33
And so we started thinking.
188
681000
2000
Dlatego zastanowiliśmy się,
11:35
Well, if poor old Suki is in search of a mate,
189
683000
3000
jak nasz biedny Suki
11:39
what would Suki do to find the perfect mate?
190
687000
3000
poszukiwałby idealnej wielbłądzicy?
11:42
So I'm going to show you another film.
191
690000
1000
Zaraz pokażę film,
11:43
But before I do, I just want to mention that
192
691000
1000
Zaraz pokażę film,
11:46
this animal truly is a sort of the SUV of the sand,
193
694000
4000
ale przedtem powiem, że wielbłąd to prawdziwy dżip,
11:50
the ship of the desert. It's so vital to the inhabitants of the areas
194
698000
7000
czy statek pustyni, tak doceniany przez mieszkańców
11:58
in which the camel is found -- largely Mongolia and Sahara --
195
706000
2000
Mongolii i Sahary,
12:01
that there are 160 words in Arabic to describe the camel.
196
709000
4000
że język arabski zawiera 160 określeń wielbłąda.
12:07
And if this is a creature that was designed by committee,
197
715000
2000
Ale osobiście uważam,
12:09
it's certainly been like no committee I've ever been on.
198
717000
3000
że można by poprawić jego konstrukcję.
12:12
So here's what Suki would do in search of a mate.
199
720000
6000
Oto prezentacja, którą Suki podbije serca wielbłądzic.
12:18
Can you roll it, please?
200
726000
2000
Oto prezentacja, którą Suki podbije serca wielbłądzic.
12:20
(Video) Camel seeking camel.
201
728000
2000
Wielbłąd szuka wielbłądzicy.
12:22
Lusty beast desires attractive & sincere mate.
202
730000
3000
Bestia w chuci szuka pięknej bratniej bestii.
12:25
I'm seven ft., 2,000 lbs., with brown hair/eyes, long legs ...
203
733000
2000
Mam 2,5 metra, ważę tonę...
12:27
and I'm very well ... hung.
204
735000
2000
I mam długi... ogon.
12:34
I'm TED Camel.
205
742000
2000
Jestem wielbłąd TED.
12:36
The perfect desert machine.
206
744000
2000
Idealna maszyna pustyni.
12:40
I'm smartly designed.
207
748000
2000
Mam wszytko, co trzeba:
12:42
Eyelashes that keep out sand and a third eyelash that works like a
208
750000
3000
rzęsy chronią przed piaskiem, trzecia powieka...
12:45
windshield wiper.
209
753000
2000
jest jak wycieraczka.
12:49
A distinguished nose,
210
757000
2000
Dystyngowany nos...
12:52
with nostrils lined to filter out sand and dust,
211
760000
2000
nozdrza chroniące przed piaskiem
12:56
and a groove that catches moisture.
212
764000
2000
i wgłębienie łapiące wilgoć.
13:00
Amazingly full lips
213
768000
2000
Bardzo grube wargi,
13:04
that allow me to eat practically anything that grows.
214
772000
2000
dzięki którym jem każdą roślinę.
13:09
Callouses on my knees that let me kneel comfortably.
215
777000
3000
Odciski na kolanach ułatwiają klękanie,
13:15
Leathery chest pads that beat the heat.
216
783000
3000
gruba skóra na piersi radzi sobie z upałem,
13:18
Short fur that keeps my skin cool.
217
786000
2000
krótkie futro dla ochłody,
13:22
Long legs that allow heat to escape.
218
790000
2000
nogi odprowadzające ciepło.
13:27
And my hump?
219
795000
3000
A mój garb?
13:30
Ogden Nash once wrote:
220
798000
2000
Ogden Nash napisał:
13:32
"the camel has a single hump; the dromedary two,
221
800000
2000
Wielbłąd ma jeden, dromader dwa,
13:34
or else the other way around. I'm never sure. Are you?"
222
802000
3000
a może się mylę, powiesz mi, jak?
13:37
Here's a hint:
223
805000
2000
Podpowiem:
13:39
Bactarian,
224
807000
2000
Baktrian.
13:41
Dromedary.
225
809000
2000
Dromader.
13:46
My hump contains up to 80 lbs. of fat -- but doesn't store H2O.
226
814000
3000
W garbie mam 35 kg tłuszczu, ale zero wody.
13:50
I'm built to last.
227
818000
2000
Jestem wytrzymały.
13:55
I'm the go-to animal when the oasis is dry.
228
823000
2000
Idealny, gdy wysycha oaza.
13:59
I usually won't sweat until my body reaches 105 degrees F --
229
827000
2000
Pocę się dopiero przy 40 stopniach,
14:01
enough to fry an egg.
230
829000
2000
można we mnie smażyć jajko.
14:04
I'm able to lose 40 percent
231
832000
2000
Mogę utracić 40% masy
14:06
of my weight without dying.
232
834000
3000
i nie umrzeć.
14:09
(Most animals would if they lost half that much.)
233
837000
3000
(Większość zwierząt umiera przy 20%.)
14:13
I'll drink five to seven gallons of water a day.
234
841000
3000
Piję 20-25 litrów wody dziennie,
14:19
But go without for more than a month.
235
847000
2000
ale żyję bez niej ponad miesiąc.
14:21
I'm powerful.
236
849000
2000
Jestem silny,
14:23
Able to pack up to 400 lbs.
237
851000
2000
uniosę do 200 kilogramów
14:25
of cargo,
238
853000
2000
ładunku.
14:28
outrun a horse
239
856000
2000
Prześcignę konia,
14:32
and cover 26 miles on a good day.
240
860000
2000
a w dzień zrobię do 40 kilometrów.
14:34
Camelot.
241
862000
4000
Camelot.
14:38
Jackie O. once said that traveling by camel
242
866000
2000
Jackie Onassis powiedziała,
14:40
made riding an elephant seem like taking a jet plane.
243
868000
3000
że po jeździe na mnie słoń to komfort.
14:47
Yet my large, soft feet allow me to navigate sand.
244
875000
3000
Moje wielkie, miękkie łapy niosą mnie po piasku.
14:52
(Is that why the Bedouin claim I can dance?)
245
880000
3000
Czy dlatego Beduini mawiają, że tańczę?
14:57
I'm a good provider, too.
246
885000
2000
Troszczę się o innych.
14:59
Bedouins call the camel the Gift of God.
247
887000
2000
Beduini zwą mnie darem boskim.
15:01
No surprise.
248
889000
2000
Nic dziwnego.
15:03
Tents and rugs are made of my hair.
249
891000
2000
Z futra robią dywany i namioty,
15:05
My dried bones are prized as a sort of ivory.
250
893000
2000
kości cenią, jak kość słoniową,
15:07
My dung is burned as fuel. My milk is used for cheese.
251
895000
2000
odchody palą, z mleka robią ser.
15:09
"Camels are like angels," a Bedouin once said.
252
897000
3000
Beduini mówią: wielbłąd przypomina anioła.
15:14
(Applause)
253
902000
2000
(Brawa)
15:16
Thank you. I just want to leave you with one last thought,
254
904000
3000
Dziękuję. Na koniec podzielę się ideą,
15:20
which is probably the most important thing to take away.
255
908000
3000
która jest najważniejsza w tej prelekcji.
15:25
Humans -- the animal -- are pretty lucky creatures because, by and large,
256
913000
5000
Zwierzę o nazwie człowiek ma szczęście,
15:31
we really don't have to adapt to our environment;
257
919000
3000
bo nie musi przystosowywać się do środowiska.
15:35
we adapt our environment to us.
258
923000
2000
Przystosowuje je do siebie.
15:37
And we've seen that repeatedly through this conference --
259
925000
2000
Przykłady widać co roku na tej konferencji.
15:40
not just this year, but in past years.
260
928000
2000
Przykłady widać co roku na tej konferencji.
15:42
But this creature that you've just seen
261
930000
2000
Ale wielbłąd dostosowuje się nieustannie.
15:45
ultimately adapts, and keeps adapting and adapting.
262
933000
3000
Ale wielbłąd dostosowuje się nieustannie.
15:48
And I think when you look at the animal kingdom,
263
936000
2000
To niezwykła umiejętność.
15:50
that is one of the most remarkable things.
264
938000
2000
To niezwykła umiejętność.
15:52
It doesn't have an environment that adapts to it;
265
940000
2000
Nie dostosowuje środowiska, tylko siebie.
15:54
it has to adapt to the environment.
266
942000
2000
Nie dostosowuje środowiska, tylko siebie.
15:56
Ricky, thank you very much for having me.
267
944000
2000
K.B.: Dziękuję. R.W.: Świetny wykład, dzięki.
15:58
RW: That's terrific. Thank you.
268
946000
1000
K.B.: Dziękuję. R.W.: Świetny wykład, dzięki.
ABOUT THE SPEAKER
Keith Bellows - TravelerOn the heels of a long and bruising camel ride, Keith Bellows became fascinated with the "SUV of the sand," and with the many thorny aspects of their personalities (and mating habits) most of us would rather not dwell upon.
Why you should listen
As the former editor of National Geographic Traveler, Keith Bellows stepped away from the human aspects of travel for a moment to present one of his other fascinations: animal design. And not just the beautiful, photogenic aspects of that design either. After a harrowing breakdown in the Sahara with one water bottle to share among four people, Bellows was forced to make a rendezvous via camel ride, and became certain that this animal was, in addition to being a "mean son-of-a-bitch," the most perfectly designed creature on Earth.
Convinced by the organizers that bringing a live camel to the TED Conference was not a wise idea, Bellows did the next best thing, and drafted a National Geographic film crew to go to the Washington Zoo. They returned with a film of Suki, a 2,000-pound creature in the midst of rut, with shocking capabilities lurking in his spinning tail and rear-facing genitalia, all gleefully outlined in the film. But though this creature may seem unsavory, he's perfectly adapted to survival in the harshest environments around, and critical to the survival of the nomads that call the desert home.
Keith Bellows | Speaker | TED.com