TED2005
Graham Hawkes: A flight through the ocean
Graham Hawkes przemierza oceany
Filmed:
Readability: 3.2
429,805 views
Graham Hawkes zaprasza na pokład pełnych gracji, skrzydlatych łodzi podwodnych przemierzających głębiny na planecie Ocean (znanej też jako "Ziemia"). My, szczury lądowe, rzadko mamy okazję podziwiać ten błękitny podwodny świat w trójwymiarze.
Graham Hawkes - Inventor
A world-renowned engineer and inventor, Graham Hawkes wants to revolutionize the way we experience the oceans. He created the Deep Flight series of winged submersibles, which "fly" to the depths of the oceans with the power and elegance of an airplane. Full bio
A world-renowned engineer and inventor, Graham Hawkes wants to revolutionize the way we experience the oceans. He created the Deep Flight series of winged submersibles, which "fly" to the depths of the oceans with the power and elegance of an airplane. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I think the future of this planet depends on humans,
0
0
4000
Uważam, że przyszłość tej planety zależy od ludzi,
00:22
not technology, and we already have the knowledge --
1
4000
3000
a nie od technologii. Mamy już wiedzę.
00:25
we’re kind of at the endgame with knowledge.
2
7000
3000
Jesteśmy już blisko kresu poznania,
00:28
But we’re nowhere near the endgame
3
10000
1000
ale daleko nam do granic
00:29
when it comes to our perception.
4
11000
2000
naszej percepcji.
00:31
We still have one foot in the dark ages.
5
13000
4000
Jedną nogą wciąż tkwimy w średniowieczu.
00:35
And when you listen to some of the presentations here --
6
17000
3000
Gdy słucha się niektórych prezentacji
00:38
and the extraordinary range of human capability, our understandings --
7
20000
8000
i widzi niezwykły zakres ludzkich możliwości i zrozumienia,
00:46
and then you contrast it with the fact
8
28000
3000
a potem zestawi z faktem,
00:49
we still call this planet, "Earth:" it’s pretty extraordinary --
9
31000
4000
że wciąż nazywamy tę planetę "Ziemią", to doprawdy niepojęte.
00:53
we have one foot in the dark ages.
10
35000
2000
Tkwimy wciąż jedną nogą w średniowieczu.
00:55
Just quickly: Aristotle, his thing was, "It’s not flat, stupid, it’s round."
11
37000
8000
Dla przypomnienia, Arystoteles powiedział -- nie jest płaska, głupku, jest kulą.
01:03
Galileo -- he had the Inquisition, so he had to be a little bit more polite --
12
45000
5000
Galileusz mierzył się z inkwizycją, więc musiał być nieco bardziej uprzejmy.
01:08
his was, "It’s not in the middle, you know."
13
50000
5000
Stwierdził, no wiecie, nie jest w środku.
01:13
And Hawkes: "it’s not earth, stupid, it’s ocean."
14
55000
5000
A Hawkes mówi: to nie ziemia, głupku, to ocean.
01:18
This is an ocean planet.
15
60000
2000
To jest planeta oceanów.
01:20
T.S. Eliot really said it for me --
16
62000
2000
T.S. Eliot świetnie to ujął --
01:22
and this should give you goose bumps:
17
64000
2000
przejdą wam ciarki po plecach:
01:24
"we shall not cease from exploration
18
66000
2000
"Nie możemy zaprzestać odkrywania,
01:26
and the end of our exploring shall be to return
19
68000
3000
a nasze odkrycia zakończą się powrotem
01:29
where we started and know the place for the first time."
20
71000
4000
do początku i wreszcie poznamy to miejsce."
01:33
And the next lines are, "Through the unknown remembered gate,
21
75000
4000
I dalej, "Poza bramą niepoznanej pamięci,
01:37
where the last of earth discovered
22
79000
2000
gdzie odkryjesz ostatnie zakątki Ziemi
01:39
is that which is the beginning."
23
81000
4000
znajduje się początek."
01:43
So I have one message.
24
85000
3000
A więc mam takie przesłanie.
01:46
It seems to me that we’re all pointed in the wrong direction.
25
88000
5000
Wydaje mi się, że zwracamy się w niewłaściwym kierunku.
01:51
For the rocketeers in the audience:
26
93000
3000
Do miłośników rakiet na widowni --
01:54
I love what you’re doing, I admire the guts,
27
96000
3000
uwielbiam, co robicie, jesteście twardzi,
01:57
I admire the courage -- but your rockets
28
99000
1000
podziwiam odwagę,
01:58
are pointed in the wrong goddamn direction.
29
100000
3000
ale te rakiety są wycelowane w cholernie złym kierunku.
02:01
(Laughter)
30
103000
4000
(Śmiech)
02:05
And it’s all a question of perspective.
31
107000
2000
To wszystko kwestia perspektywy.
02:07
Let me try and tell you --
32
109000
2000
Pozwólcie, że spróbuję wyjaśnić.
02:09
I don’t mean to insult you, but look,
33
111000
3000
Nie chcę was urazić,
02:12
if I -- and I’m not doing this for real
34
114000
2000
nie mówię całkiem serio,
02:14
because it would be an insult,
35
116000
1000
bo to by było obraźliwe,
02:15
so I’m going to pretend, and it softens the blow --
36
117000
2000
więc będę udawał, żeby złagodzić efekt.
02:17
I’m going to tell you what you’re thinking.
37
119000
2000
Powiem wam, co myślicie.
02:19
If I held up a square that was one foot square and the color of earth,
38
121000
4000
Gdybym miał spłachetek, metr na metr w kolorze ziemi,
02:23
and I held up another square that was the root two square --
39
125000
6000
i drugi, o boku pierwiastek z 2,
02:29
so it’s 1.5 times bigger -- and was the color of the oceans;
40
131000
4000
czyli jakieś 1,5 raza większy, a w kolorze oceanu,
02:33
and I said, what is the relative value of these two things?
41
135000
3000
jaka byłaby ich względna wartość?
02:36
Well, it’s the relative importance.
42
138000
1000
A ich względna ważność?
02:37
You would say -- yeah, yeah, yeah, we all know this;
43
139000
3000
Rzeklibyście, tak, tak, wszyscy wiemy.
02:40
water covers twice the area of the planet than dry land.
44
142000
5000
Woda pokrywa dwa razy więcej powierzchni planety, niż suchy ląd.
02:45
But it’s a question of perception,
45
147000
1000
Ale to kwestia postrzegania.
02:46
and if that’s what you’re thinking,
46
148000
2000
I jeśli tak myślicie,
02:48
if that’s what you think I mean when I say,
47
150000
2000
jeśli tak myślicie, gdy mówię,
02:50
"This is an ocean planet stupidly called 'Earth.'"
48
152000
3000
że to planeta oceanów głupio zwana ziemią,
02:53
If you think that that’s the relative importance,
49
155000
3000
jeśli myślicie, że ich względna wartość
02:56
two to one, you’re wrong by a factor of ten.
50
158000
4000
ma się jak dwa do jednego, mylicie się dziesięciokrotnie.
03:00
Now, you’re not as thick as two short planks,
51
162000
2000
Nie jesteście tępakami,
03:02
but you sound like it when you say "Earth,"
52
164000
3000
ale tak to brzmi, gdy mówicie "Ziemia".
03:05
because that demonstration, if I turned around this way --
53
167000
5000
Teraz to pokażę, jeśli tak się obrócę,
03:10
that earth plane would be as thin as paper.
54
172000
6000
płaszczyzna ziemi byłaby cienka jak papier.
03:16
It’s a thin film, two-dimensional existence.
55
178000
3000
To cienka powłoka, twór dwuwymiarowy.
03:19
The ocean representation would have a depth to it.
56
181000
3000
Model oceanu miałby jeszcze głębię.
03:22
And if you hefted those two things
57
184000
2000
I gdyby umieścić je na wadze,
03:24
you might find that the relative scale of those is 20 to 1.
58
186000
5000
pewnie by się okazało, że mają się do siebie jak 20 do 1.
03:29
It turns out that something more than
59
191000
3000
Okazuje się,
03:32
94 percent of life on earth is aquatic.
60
194000
4000
że ponad 94% ziemskiego życia to organizmy wodne.
03:36
That means that us terrestrials occupy a minority.
61
198000
5000
To oznacza, że my, organizmy lądowe, stanowimy mniejszość.
03:41
The problem we have in believing that
62
203000
2000
Trudno w to uwierzyć,
03:43
is -- you just have to give up this notion
63
205000
2000
bo trzeba najpierw pozbyć się przekonania,
03:45
that this Earth was created for us.
64
207000
2000
że ta planeta została stworzona dla nas.
03:47
Because it’s a problem we have.
65
209000
2000
To jest właśnie nasz problem.
03:49
If this is an ocean planet
66
211000
2000
To jest planeta oceanów,
03:51
and we only have a small minority of this planet,
67
213000
4000
a my jesteśmy tylko niewielką mniejszością.
03:55
it just interferes with a lot of what humanity thinks.
68
217000
5000
To stoi w sprzeczności z przekonaniami ludzkości.
04:00
Okay. Let me criticize this thing.
69
222000
3000
Pozwólcie, że trochę skrytykuję.
04:03
I’m not talking about James Cameron --
70
225000
2000
Nie mówię o Jamesie Cameronie,
04:05
although I could, but I won’t.
71
227000
2000
choć mógłbym, ale nie będę.
04:07
You really do have to go and see his latest film,
72
229000
2000
Naprawdę polecam jego ostatni film,
04:09
"Aliens of the Deep." It’s incredible.
73
231000
3000
"Obcy z głębin". Jest niesamowity.
04:12
It features two of these deep rovers,
74
234000
2000
Występują w nim dwa głębinowe batyskafy
04:14
and I can criticize them because these sweet things are mine.
75
236000
4000
i je mógłbym skrytykować, bo to moje dzieło.
04:18
This, I think, represents one of the most beautiful
76
240000
2000
To moim zdaniem jeden z najpiękniejszych
04:20
classic submersibles built.
77
242000
3000
klasycznych pojazdów podwodnych.
04:23
If you look at that sub, you’ll see a sphere.
78
245000
4000
Gdy spojrzycie na ten batyskaf, widać sferę.
04:27
This is an acryclic sphere.
79
249000
1000
Jest to sfera acykliczna.
04:28
It generates all of the buoyancy,
80
250000
2000
Zapewnia pływalność,
04:30
all of the payload for the craft,
81
252000
2000
ładownie pojazdu
04:32
and the batteries are down here hanging underneath,
82
254000
2000
i baterie są tu poniżej, wiszą pod spodem,
04:34
exactly like a balloon.
83
256000
2000
dokładnie jak w balonie.
04:36
This is the envelope, and this is the gondola, the payload.
84
258000
4000
To jest powłoka, a to jest kosz, ładownia.
04:40
Also coming up later for criticism are these massive lights.
85
262000
5000
I dodane później, na wniosek krytyków, potężne reflektory.
04:45
And this one actually carries two great manipulators.
86
267000
3000
A ten ma dwa wspaniałe wysięgniki.
04:48
It actually is a very good working sub --
87
270000
2000
To w sumie całkiem dobry pojazd podwodny,
04:50
that’s what it was designed for.
88
272000
3000
po to został zaprojektowany.
04:53
The problem with it is --
89
275000
2000
Problem z nim taki,
04:55
and the reason I will never build another one like it --
90
277000
2000
i dlatego też nigdy nie wybudowałem kolejnego,
04:57
is that this is a product of two-dimensional thinking.
91
279000
5000
że to produkt oparty na dwuwymiarowym myśleniu.
05:02
It’s what we humans do when we go in the ocean as engineers;
92
284000
3000
My ludzie tak właśnie robimy, gdy trafiamy do oceanu jako inżynierowie.
05:05
we take all our terrestrial hang-ups,
93
287000
3000
Zabieramy wszyskie lądowe ograniczenia,
05:08
all our constraints -- importantly,
94
290000
2000
wszystkie nasze ułomności, a szczególnie
05:10
these two-dimensional constraints that we have,
95
292000
3000
to przywiązanie do dwóch wymiarów,
05:13
and they’re so constrained we don’t even understand it --
96
295000
3000
a to takie ograniczające, że nawet tego nie rozumiemy,
05:16
and we take them underwater.
97
298000
2000
i zabieramy je pod wodę.
05:18
You notice that Jim Cameron is sitting in a seat.
98
300000
4000
Widzicie, że Jim Cameron siedzi w fotelu.
05:22
A seat works in a two-dimensional world,
99
304000
2000
Fotel działa w świecie dwuwymiarowym,
05:24
where gravity blasts down on that seat, OK?
100
306000
5000
gdzie grawitacja wciska nas w ten fotel.
05:29
And in a two-dimensional world,
101
311000
2000
W dwuwymiarowym świecie
05:31
we do know about the third dimension
102
313000
1000
wiemy, że istnieje trzeci wymiar,
05:32
but we don’t use it because to go up
103
314000
2000
ale go nie używamy, bo ruch w górę
05:34
requires an awful lot of energy against gravity.
104
316000
3000
wymaga ogromnie dużo energii, by pokonać grawitację.
05:37
And then our mothers tell us,
105
319000
1000
A mama mówi nam,
05:38
"Careful you don’t fall down" -- because you’ll fall over.
106
320000
4000
uważaj, nie spadnij, bo się przewrócisz.
05:42
Now, go into the real atmosphere of this planet.
107
324000
5000
Przejdźmy do prawdziwej atmosfery tej planety.
05:47
This planet has an inner atmosphere of water;
108
329000
4000
Ta planeta ma wewnętrzną atmosferę wody.
05:51
it’s its inner atmosphere. It has two atmospheres --
109
333000
2000
To jest wewnętrzna atmosfera. Są więc dwie atmosfery.
05:53
a lesser, outer gaseous atmosphere, a lighter one.
110
335000
4000
Pomniejsza, zewnętrzna, gazowa atmosfera jest lżejsza.
05:57
Most of life on earth is in that inner atmosphere.
111
339000
4000
Większość organizmów na Ziemi żyje w wewnętrznej atmosferze.
06:01
And that life enjoys a three-dimensional existence,
112
343000
3000
I te organizmy cieszą się istnieniem w trzech wymiarach,
06:04
which is alien to us.
113
346000
3000
które jest nam obce.
06:07
Fish do not sit in seats.
114
349000
4000
Ryby nie zasiadają w fotelach.
06:11
(Laughter)
115
353000
1000
(Śmiech)
06:12
They don’t. Their mothers don’t say to little baby fish,
116
354000
6000
Ich mamy nie mówią małym rybkom,
06:18
"Careful you don’t fall over."
117
360000
2000
uważaj, nie przewróć się.
06:20
They don’t fall over. They don’t fall.
118
362000
3000
Nie przewracają się. Nie upadają.
06:23
They live in a three-dimensional world
119
365000
1000
Żyją w trójwymiarowym świecie,
06:24
where there is no difference in energy
120
366000
2000
w którym nie ma różnicy w zużytej energii
06:26
between going this way, that way, that way or that way.
121
368000
3000
niezależnie, czy ruszasz się w tę stronę, czy w tamtą.
06:29
It’s truly a three-dimensional space.
122
371000
2000
To naprawdę trójwymiarowa przestrzeń.
06:31
And we’re only just beginning to grasp it.
123
373000
2000
I dopiero zaczynamy to pojmować.
06:33
I don’t know of any other submersible,
124
375000
3000
Nie znam żadnej łodzi podwodnej,
06:36
or even remote, that just takes advantage
125
378000
4000
czy pojazdu, który korzystałby z tego,
06:40
that this is a three-dimensional space.
126
382000
3000
że jest to trójwymiarowa przestrzeń.
06:43
This is the way we should be going into the oceans.
127
385000
2000
A tak właśnie powinniśmy poruszać się w oceanach.
06:45
This is a three-dimensional machine.
128
387000
3000
To jest maszyna na trzy wymiary.
06:48
What we need to do is go down into the ocean with the freedom of the animals,
129
390000
3000
Musimy mieć możliwość zejść w głąb oceanów ze swobodą zwierząt
06:51
and move in this three-dimensional space.
130
393000
2000
i poruszać się w tym trójwymiarowym świecie.
06:53
OK, this is good stuff.
131
395000
1000
To jest dobry patent.
06:54
This is man’s first attempt at flying underwater.
132
396000
3000
To jest pierwsza próba człowieka, by latać pod wodą.
06:57
Right now, I’m just coming down on this gorgeous, big, giant manta ray.
133
399000
6000
Teraz podpływam do tej wspaniałej, wielkiej manty.
07:03
She has twice the wingspan that I do.
134
405000
3000
Rozpiętość jej płetw jest dwa razy większa niż moich.
07:06
There I’m coming; she sees me.
135
408000
2000
Zbliżam się, dostrzega mnie.
07:08
And just notice how she rolls under and turns;
136
410000
4000
Zobaczcie, jak się zawija i zawraca.
07:12
she doesn’t sit there and try and blow air into a tank
137
414000
2000
Nie siedzi tam próbując wdmuchiwać powietrze do zbiornika,
07:14
and kind of flow up or sink down -- she just rolls.
138
416000
4000
by się wynurzyć lub zanurzyć, po prostu się zawija.
07:18
And the craft that I’m in --
139
420000
2000
Pojazd, w którym --
07:20
this hasn’t been shown before.
140
422000
2000
tego jeszcze nie pokazywałem.
07:22
Chris asked us to show stuff that hasn’t been shown before.
141
424000
3000
Chris poprosił, by pokazać coś jeszcze niepublikowanego.
07:25
I wanted you to notice
142
427000
1000
Zauważcie,
07:26
that she actually turned to come back up.
143
428000
3000
że odwróciła się, by się znów wznieść.
07:29
There I am; I see her coming back,
144
431000
3000
Tam jestem, widzę, że wraca,
07:32
coming up underneath me.
145
434000
2000
wznosi się pode mną.
07:34
I put reverse thrust and I try and pull gently down.
146
436000
3000
Wrzucam wsteczny i próbuję powoli zejść niżej.
07:37
I’m trying to do everything very gently.
147
439000
2000
Próbuję wszystko robić delikatnie.
07:39
We spent about three hours together and she’s beginning to trust me.
148
441000
3000
Spędziliśmy razem prawie trzy godziny i zaczyna mi ufać.
07:42
And this ballet is controlled by this lady here.
149
444000
4000
W tym tańcu prowadzi ta właśnie dama.
07:46
She gets about that close and then she pulls away.
150
448000
3000
Podpływa tak blisko, a potem się cofa.
07:49
So now I try and go after her, but I’m practicing flying.
151
451000
6000
Teraz próbuję podążyć za nią, ale dopiero uczę się latać.
07:55
This is the first flying machine. This was the first prototype.
152
457000
4000
To jest pierwsza maszyna latająca. To pierwszy prototyp.
07:59
This was a fly by wire. It has wings.
153
461000
5000
Ma nowoczesny układ sterujący. Ma skrzydła.
08:04
There’re no silly buoyancy tanks --
154
466000
2000
Nie ma śmiesznych zbiorników balastowych.
08:06
it’s permanently, positively buoyant.
155
468000
3000
Pojazd ma stałą, dodatnią pływalność.
08:09
And then by moving through the water
156
471000
1000
I poruszając się w wodzie
08:10
it’s able to take that control.
157
472000
2000
da się go kontrolować.
08:12
Now, look at that; look, it’s -- she just blew me away.
158
474000
3000
Popatrzcie -- właśnie dała mi popalić.
08:15
She just rolled right away from underneath.
159
477000
4000
Po prostu wyślizgnęła się spod spodu.
08:19
Really that’s the only real dive I’ve ever made in this machine.
160
481000
6000
To naprawdę jedyne zanurzenie, które wykonałem tą maszyną.
08:25
It took 10 years to build.
161
487000
3000
Zbudowanie jej zajęło 10 lat.
08:28
But this lady here taught me, hah, taught me so much.
162
490000
6000
A ta dama tutaj dała mi niezłą szkołę.
08:34
We just learned so much in three hours in the water there.
163
496000
4000
Tak dużo sie nauczyliśmy w ciągu zaledwie trzech godzin pod wodą.
08:38
I just had to go and build another machine.
164
500000
2000
Po prostu musiałem zbudować kolejną maszynę.
08:40
But look here. Instead of blowing tanks
165
502000
2000
Spójrzcie. Zamiast pompować zbiorniki
08:42
and coming up slowly without thinking about it,
166
504000
2000
i wynurzać się powoli i bez zastanowienia,
08:44
it’s a little bit of back pressure,
167
506000
2000
pojawia się tam niewielkie przeciwciśnienie
08:46
and that sub just comes straight back up out of the water.
168
508000
3000
i pojazd po prostu wynurza się z wody.
08:49
This is an internal Sony camera. Thank you, Sony.
169
511000
6000
To jest wewnętrzna kamera Sony. Dziękujemy Sony.
08:55
I don’t really look that ugly,
170
517000
2000
Tak naprawdę nie jestem tak brzydki,
08:57
but the camera is so close that it’s just distorted.
171
519000
3000
ale kamera jest tak blisko, że obraz jest zniekształcony.
09:00
Now, there she goes, right overhead.
172
522000
2000
O, tutaj płynie, dokładnie nade mną.
09:02
This is a wide-angle camera.
173
524000
1000
To jest kamera szerokokątna.
09:03
She’s just a few inches off the top of my head.
174
525000
4000
Jest tylko kilkanaście centymentrów nade mną.
09:07
"Aah, ha, oh, he just crossed over the top of my head about,
175
529000
7000
"Och, właśnie przepłynęła nad moją głową,
09:14
oh, I don’t know, just so close."
176
536000
5000
nie wiem nawet, jak blisko."
09:19
I come back up, not for air.
177
541000
1000
Wynurzam się, nie po tlen.
09:20
"This is an incredible encounter with a manta. I’m speechless.
178
542000
6000
"To jest niesamowite spotkanie z mantą. Brak mi słów.
09:26
We’ve been just feet apart. I’m going back down now."
179
548000
3000
Dzieliło nas kilkadziesiąt centymetrów. Zaraz znów się zanurzam."
09:29
Okay, can we cut that? Lights back up please.
180
551000
3000
Tutaj przerwiemy. Poproszę o światła.
09:32
(Applause)
181
554000
5000
(Brawa)
09:37
Trying to fly and keep up with that animal --
182
559000
3000
Gdy próbowałem latać i nadążyć za tym zwierzęciem,
09:40
it wasn’t the lack of maneuverability that we had.
183
562000
4000
problemem nie był brak zwrotności,
09:44
It was the fact she was going so slow.
184
566000
2000
a to, że manta poruszała się tak wolno.
09:46
I actually designed that to move faster through the water
185
568000
4000
Zaprojektowałem ten pojazd, by szybciej poruszał się w wodzie,
09:50
because I thought that was the thing
186
572000
1000
bo sądziłem, że tego właśnie
09:51
that we needed to do: to move fast and get range.
187
573000
3000
nam potrzeba: poruszać się szybko i na długie dystanse.
09:54
But after that encounter I really did want to go back with that animal and dance.
188
576000
4000
Ale po tym spotkaniu chciałem wrócić do tego zwierzęcia i tańczyć.
09:58
She wanted to dance.
189
580000
3000
Ona chciała tańczyć.
10:01
And so what we needed to do was increase the wing area
190
583000
3000
A więc potrzebowałem powiększyć powierzchnię skrzydeł
10:04
so that we just had more grip, develop higher forces.
191
586000
4000
aby mieć lepszą kontrolę, uzyskać większe siły.
10:08
So the sub that was outside last year -- this is the one.
192
590000
3000
Ten pojazd pojawił się w zeszłym roku, oto on.
10:11
You see the larger wing area here.
193
593000
4000
Widać większe skrzydła.
10:15
Also, clearly, it was such a powerful thing,
194
597000
2000
I oczywiście, to była mocna rzecz,
10:17
we wanted to try and bring other people
195
599000
1000
więc chcieliśmy zaprosić innych, by spróbowali
10:18
but we couldn't figure out how to do it.
196
600000
2000
i byśmy nauczyli się, jak to robić.
10:20
So we opened the world’s first flight school.
197
602000
2000
Otworzyliśmy więc pierwszą na świecie szkołę lotów.
10:22
The rational for the world’s first flight school
198
604000
3000
Przesłanką dla stworzenia tej szkoły
10:25
goes something like: when the coastguards come up to me and say --
199
607000
3000
były sytuacje, gdy przychodzili do mnie strażnicy wybrzeża --
10:28
they used to leave us alone when we were diving
200
610000
3000
zostawiali nas w spokoju, gdy nurkowaliśmy
10:31
these goofy little spherical things,
201
613000
2000
w tych pokracznych małych bańkach.
10:33
but when we started flying around
202
615000
1000
Ale gdy zaczęliśmy latać
10:34
in underwater jet fighters they got a little nervous --
203
616000
3000
w podwodnych myśliwcach, zrobili się nerwowi.
10:37
they would come up and say,
204
619000
4000
Zaczęli przychodzić i pytać,
10:41
"Do you have a license for that?"
205
623000
3000
czy mamy licencję.
10:44
And then I’d put my sunglasses on, the beard
206
626000
2000
Wtedy zakładałem ciemne okulary na brodę,
10:46
that would all sprout out, and I would say,
207
628000
2000
która właśnie mi wyrosła, i mówiłem,
10:48
"I don’t need no stinking license."
208
630000
3000
że nie potrzebuję jakiś śmierdzących licencji.
10:51
(Laughter)
209
633000
3000
(Śmiech)
10:54
"I write these stinking license," which I do.
210
636000
3000
To ja wystawiam takie licencje.
10:57
So Bob Gelfond's around here --
211
639000
2000
Tu gdzieś jest Bob Gelfons.
10:59
but somebody in the audience here has license number 20.
212
641000
4000
A ktoś na widowni ma licencję numer 20.
11:03
They’re one of the first subsea aviators.
213
645000
3000
Są oni jednymi z pierwszych podwodnych pilotów.
11:06
So we’ve run two flight schools.
214
648000
3000
Prowadzimy dwie szkoły latania.
11:09
Where the hell that goes, I don’t know, but it’s a lot of fun.
215
651000
5000
Nie wiem, dokąd to zmierza, ale jest to bardzo fajne.
11:14
What comes next in 30 seconds? I can’t tell you.
216
656000
5000
Co będzie dalej, w 30 sekund? Trudno powiedzieć.
11:19
But the patent for underwater flight --
217
661000
3000
Ale Karen i ja zastanawialiśmy się
11:22
Karen and I, we were looking at it,
218
664000
2000
nad opatentowaniem podwodnych lotów.
11:24
some business partners wanted us to patent it --
219
666000
2000
Niektórzy partnerzy biznesowi chcieli, byśmy to opatentowali.
11:26
we weren’t sure about that.
220
668000
1000
Nie byliśmy tego pewni.
11:27
We’ve decided we’re just going to let that go.
221
669000
2000
Zdecydowaliśmy, że zostawimy tak, jak jest.
11:29
It just seems wrong to try and patent --
222
671000
3000
Jakoś nie pasuje nam próba opatentowania --
11:32
(Applause)
223
674000
1000
(Brawa)
11:33
-- the freedom for underwater flight.
224
675000
2000
-- wolności podwodnych lotów.
11:35
So anybody who wants to copy us
225
677000
1000
Więc ktokolwiek zechce nas naśladować,
11:36
and come and join us, go for it.
226
678000
3000
lub do nas dołączyć, droga wolna.
11:39
The other thing is that we’ve got much lower costs.
227
681000
5000
Co więcej, mamy niższe koszty.
11:44
We developed some other technology
228
686000
1000
Opracowaliśmy inną technologię,
11:45
called spider optics, and Craig Ventner asked me
229
687000
4000
zwaną światłowodową pajęczyną, a Craig Ventner poprosił mnie
11:49
to make an announcement here this morning:
230
691000
2000
bym to dziś ogłosił.
11:51
we’re going to be building a beautiful, little,
231
693000
2000
Zamierzamy zbudować piękną, małą
11:53
small version of this -- unmanned, super deep --
232
695000
3000
bezzałogową wersję tego pojazdu.
11:56
for his boat to go and get back some deep sea DNA stuff.
233
698000
5000
Będzie schodzić bardzo głęboko i pobierać próbki DNA z głębin.
12:01
(Applause)
234
703000
3000
(Brawa)
12:04
Thank you.
235
706000
1000
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Graham Hawkes - InventorA world-renowned engineer and inventor, Graham Hawkes wants to revolutionize the way we experience the oceans. He created the Deep Flight series of winged submersibles, which "fly" to the depths of the oceans with the power and elegance of an airplane.
Why you should listen
Graham Hawkes has created a new generation of high-tech undersea vessels that truly augment the way terrestrials experience the immense, otherworldly habitats of the oceans. His Deep Flight submersibles look like airplanes and behave like ocean creatures, using their wings and unique propulsion to gracefully soar and somersault into the deep -- giving their pilot an unprecedented 3D perspective. According to his website, Hawkes' designs account for a "significant percentage of manned and unmanned vehicles used by science and industry."
Hawkes leads Hawkes Ocean Technologies, whose submersibles were featured in James Cameron's 3D IMAX film, Aliens of the Deep. His company also produced the WASP and Mantis Atmospheric Diving Suits, built to facilitate undersea pipelaying. Hawkes currently holds the world record for the deepest solo dive -- 3,000 feet -- using one of his own inventions, the Deep Rover submersible.
Graham Hawkes | Speaker | TED.com